log_speech-recognition-community-v2_dev_data_nl_validation_predictions.txt

0
thans drooguhgoedemiddag nog steeds een vleiende introductie ik hoop dat ik hem waar kan maken bij in presentatie de leerling en ik en de leerling staat voorop natuurlijk in mijn ogen wie ben ik een heel kort is eigenlijk al gezegd frans droogik ben docent gewoon docent zeg ik meestal biologie en mnsenatuur dat is op het wolvendliceum een daltomschool in bergshoek vlakbij rotterdamuh naast docenten ben ik ook bestuurslid van de kract een organisatie die vindt dat docenten regie over hun eigen professionalisering moeten nemen en die heeft als basis docenten weten het beter dus kunnen ook goed van elkaar leren daar heb je geen experts voor nodig soms maar heel vaak niet u ik ben de organisator geweest van het eerste edcamp in nederland en ook van het tweede dat is een primeur misschien die gaat in februari tweeduizend vijftien plaatsvinden dus houden socialide in de gaten u een aanrader hoor ik van veel mensen u ik ben ook deelnemer aan united voor education dat is een initiatief wat alle positieve ontwikkelingen in het onderwijs gericht op vernieuwing vooral hij wil verbinden en zo versterken er zijn ontzetend veel initiatieven die van elkaars bestaan niet weten als je datbij elkaar brengt kan dat een veel grotere stem krijgen dat willen wij gaan doen u en mijn dat zijn een aantal transitiepaarden en mijn speciale transitiepad zal zijn de leerlinguh ik heb ooit op een cursus geleerd dat je je visie moet tonen uitspreken dit is mijn visie zwart wit nee u dit is een plaatje over evolutie kun je ontzettend veel plaatjes over vinden en wat ik hiermee wil aangeven is ik vind evolutie is mijn favoriete onderwerp de na is mijn favoriete onderwerp als bioloogerffigheid alles wat daar mee te maken heeft en je ziet hier wij stammen af van een organisme waar apen ook van af stammen wij hebben leren lezen en we kunnen nu dingetjes op computers doen maar wat gaat er nu vervolgens gebeuren nou op menselijke schaal één mens gaat evolutie niet meemakemaar dit plaatje staat ook symbool voor mijn visie op onderwijs het onderwijs verandert ook tenminste ik vind dat het moet veranderen omdat de samenleving verandert de leerlingen van nu hebben zo ongelooflijk veel informatiebronnen moeten zo ongelooflijk veel keuzes maken dat wij hun daarin moeten begeleiden u wat er over twintig jaar nodig is aan kennis weten wij niet dus ik denk dat het handig is om kinderen te leren die kennis zelf te gaan vergaren want het zou zo maar kunnen gebeuren dat de evolutie deze richting opgaat iedereen gaat muziek maken geweldig nummer van puljemoverunt het zou kunnen dat dit gaat gebeuren we gaan allemaal nog meer eten u en het onderwijs kan daar invloed op uitoefenen denk ik en ik vind dat ik dat zo veel mogelijk moet proberen en ik wil dat heel graag delen ik ben begonnen als onderzoeker als mogelijke bioloog en ik heb echt met zon raadding in handen gestaan daarmee kun je dna aflezengat tegenwoordig met machintjesuh die onderzoekshouding die ik daar vanaan heb overgehouden kwam mij van pas en zat mij in de weg toen ik docent werd want ik kwam op een school en ik zei waarom doen jullie dit eigenlijk zo kan ik vinden dat dat hoe dat werkt waarom dat werkt en het antwoord was meestal oh dat wete we eigenlijk niet ik zij maar zou het niet zo en zo kunnen dat weten we eigenlijk niet u dus ik heb altijd die onderzoekshouding behouden en ik probeer altijd te kijken wat werkt en wat kan ik toepassenen wat ik ook geleerd heb is als je niks veranert verandert er niksen dat kun je op een tegeltjeswijsheid lezen als je doet wat je deed krijg je wat je kreeg en ik denk niet dat dat goed is voor onze leerlingen ik denk niet dat het goed is voor onze samenleving als wij steeds hetzelfde blijven doen bijvoorbeeld gebruik van technologie verandert de samenleving gigantisch dat gaat steed sneller dus daar moeten wij iets mee vind ikuh een van de dingen die mij ontzettend stoort in het onderwijs is dit vrij bekende plaatje wel denk ik maar laat om toch zien alle leerlingen worden op dezelfde manier getest hoe verschillend zou ik zijn nou hier moeten ze de boom inklimmen en wat mij betreft kun je met dit soort dingen de bomen inklimmen dat is niet handig niet alle leerlingen kunnen hetzelfde niet alle leerlingen hoeven hetzelfde te kunnen niet alle mensen hebben hetzelfde beroep niet alle mensen hebben dezelfde kennis nodig om dat beroep goed uit te voeren nou is allemaal wel leuk zonquots in die plaatjes natuurlijk maar waar moet je daar na mee nou ik probeer dat toe te pasen en ik heb een aantal dingen hier opgeschreven die ik in mijn dagelijkse lespraktijk toepasde bovenste twee zal ik wat meer over vertellen later ik sluit even over flipping de klaarsroem is u ik weet niet hoe bekend het is heel simpel gezegd de directe instructies haal je uit het klas lokaal doe je vooraf dor het op te nemen of hoe dan ook en dat betekent je hebt meer tijd i de les als je meer tijd hebt in de les kun je iedere leerling meer tijd geven individueel je kunt andere activiteiten doen hè dus de les wordt efficiënter efectiever besteed dat moet je wel van tevoren bedenken hoe je dat gaat doen een filmpje opnemen zeggen kijk maar dat werkt niet maar het principe wert heel erg goed ik ben onderzoeken dus ik heb het onderzocht in mijn geval levert dat een verhoging van het wiskundige cijfer van een half punt dat is redelijk hoog vind in u ik lees ook het nodige en praat daar regelmatig met docent over en het verbaast mij en jullie doen dat natuurlijk allemaal ook dus ik weet niet jullie hoe vertellen maar het verbaast mij hoe weinig docenten da doen en hoe weinig zij dat gebruiken hele simpele trucjes die je lessen efficiënter maken met ze twee achter de computer is efficiënter als ik dat vertel op mijn school zegt de minder hem niet aan dan gaan ze kletsen het klopt dan gaan ze kletsen over de lesstof als je het goed organiseert dat wordt efficiënter dat is wetenschappelijk aangetoond kun je gewoon doen heb je ook minder computers ndigh u verboden vingers op te steken ook een heel bekend voorbeeld u als u kinderen hun vinger op laat steken zijn het ongeveer twintig procent van de kinderen die steeds maar antwoord geven op jouw vraag tachtig procent doet dus niet mee als je kinderen verbieden hun vinger op stop te steken doet honderd procent ee want jij bepaalt wie antwoord moet geven dus kinderen kunnen zich niet meer verstoppen en kinderen die niet durven omdat ze niet zo assertief zijn krijgen ook een kans om antwoord te geven heel eenvoudig in principe de uitvoering is lastig want je hebt de neiging om wel kinderen die hun vinger op steken de buurt geven dat ligt gewoon een kaartje op mijn bureau niet doenuhflipping de klas om kun je ook uitbreiden je hoeft niet zelf fillimpjes te maken mijn hoofdvak is biologie en bij biologie zijn er ontzettend veel filimpjes dus die ga ik niet maken ik ga ze gewoon opzoeken en dat geeft mij de mogelijkheid om zonder boek les te geven boekloze biologie uh hoe ziet dat er uit inde uitvoering ik zit ongeveer tweederde van mijn lessen in het computerlokaal kinderen krijgen de opdracht om iets op te zoeken en dat bij mij in te leveren in een eentje tweetallen viertallen verschilt per opdracht en ze krijgen van mij ik doe dat thuis respons op die opdrachten wat gebeurt er zij kunnen niet leren voor de toets letterlijk niet en figuurlijk niet zij kunnen niet vlak voor de toets leren want ze hebben geen boekop het moment dat ze dat door hebben vragen ze maar hoe moeten we dan leren zeg ja dat zit je de hele dag door te doen toch in mijn les in ieder geval en dan zal blijken dat je dus kunt leren tijdens de les best handig want je zit toch op schooluh en dat leidt inderdaad tot reacties als hen meneer ik wist niet dat ik dit allemaal wist ik zei ik wist het ook niet maar ik hoopte het wel ik doe dit nu drie jaar en het werk heel erg goed u testen niet toetsen wil zeggen ik hou niet van toetsen nakijken dus ik probeer dat te vermijden ik heb wel gelezen dat het heel handig is om te toetsen want daar leren kinderen van dus ik heb daarvan gemaakt testen want k heb ook gelezen als u kinderen vaker test sneller nadat ze nieuwe stof hebben opgenomen dan gaan zij die stof beter nthouden en ze worden ook getraind in het terughalen van die stof dus het reproduceren van aanwezige kennis zorgt dat ze dat eter kunnen en zorgt ook dat die kennis beter behouden blijft nou als je dat digitaal doet heel weinig werk k heb twee motto s doen wat je wilt en weten wat werk doen wat je wilt wil zeggen als je een idee hebt en je zou dat willen doen moet je schoon doen en dat betekent dat je dan iets gaat doen wat jij zelf heel graag wilt waar je zelf heel erg goed in bent en daar worden jouw lessen automatisch beter want jij hebt er lol in mijn leerlingen hebben pech of geluk dat mijn favoriete onderwerp denigheit evoluties net verteld daar krijgen zij dus heel veel van krijgen ze dan te weinig van het andere nee ik zorg natuurlijk voor dat ze van al die andere onderwerpen voldoende krijgen om het examen te halen maar ze krijgen heel veel van toevallig het onderwerp wat ik leuk vind voor iedere docent is dat anders is dat erg dat niet alle kinderen precies hetzelfde leren nee vind ik niet u weten wat werkt vind ik wel belangrijk als je kennis hebt opgedaan hoe iets werkt kun je dat gebruiken e ik vind het een verplichting voor mijzelf en voor alle docenten om te zorgen dat zij weten wat werkt ik zie heel veel mensen die eigenlijk na een ik aantal jaren een ik is soms één niets meer bij leren die geven gewoon les die hebben de standaard les uitleg kinderen luisteren of niet opdrachten maken nakijken en er is het idee er is geleerd er is gewerkt door de docent en door de leerling nou ik betwijfel dit ten zeerste als dat echt zo zou zijn zoden niet zoveel leerlingen elke les vlak voor een toetsweek wij hebben volgende week toespeaan mijn vragen manier mag ik leren voor dat en dat vak want u en er staat in kleine lettertjes niet doen is ook doen dat zouden egenlijk de grote lettertje moeten zijn ik vind dat je iets moet doen en niet doen is ook een keuze en dat is denk ik de verkeerde keuze deze zit erin om even een overgang te maken naar de leerlingen want het ging tot dusver vooral over wat ik vind probleem met communicatie is dat de vraag geluisterd wordt om een antwoord te geven niet om te begrijpen dus wij zitten als we luisteren vooral te denken wat voor antwoord ga ik geven en niet zozeer wat zegt die persoon eigenlijk de leerling de leerling staat centraal dat zie hier duidelijkmaar staat die ook centraal er is binnenkort een bijeenkomst die heet stem van de leerling georganiseerd door het nieuwvors in rotterdm een hele goede organisatie die heel veel goeds voor onderwijs en lerlingen doet en in de beschrijving van die bijeenkomst staat centraal staat de vraag waarom en hoe kan de stem van de leerlingen vergroot gehoord en gewaarborgd blijven nou u raadt het al er zijn geen leerlingen aanwezig ik snap dus niet hoe je dat kunt doen zonder leerlingen u is dit dus wat wij willen dat is niet wat ik wil dit s wel misschien lichtelijk overdreven wat er vaak gebeurt ik vind dus dat je moet luisteren naar leerlingen dat is nog helemaal niet zo makkelijk honden kunnen dat heel erg goed maar geluid opvangen is iets anders dan luisteren en ik zal dat proberen te illustreren door te kijken naar hoe leerlingen luisteren dus proberen te luisteren naar uw leerlingen luisteren en en de en en de neeroeteren wat is het verschil tussen die twee nummers die eerste is twintig duizend keer bekeken die andere vijftig miljoen eer de eerste is hoe in mijn beleving leerlingen ons docenten vaak horendie tweede is hoe wij misschien zouden moeten praten en die drain ja ik weet niet hoe we iedereen krijgen u ik zou twee dingen vertellen over wat ik dan echt doe met leerlingen waar zij bij betrokken zijn de eerste is geniusouwer dat is komt bij google vandaan twintig procent van de tijd konden goglwerknemers besteden aan wat zij maar wilde en nog en de we dat is door angelmaiers vooral een amerikaanse docenten overgenomen die heeft de slogan daaronder gezet iedereen is een genie ergens in en de wereld kan iedereen zijn bijdrage gebruiken dan moet je wel ontdekken wat jouw genie is waar dat zit en hoe je dat kunt gebruiken nou dat is niet zo moeilijk ik geef mensen natuur in klasse twee dat is een vieruursvak een uur in de week mogen leerlingen doen wat ze willen daar is geen handlijning voor een paar richtlijnen die richtlijnen moet een beetje binnen het vakpassen er moet iets geleerd worden u bij voorkeur wordt er iets gemaakt hoeft niet bij voorkeur in een groepje hoeft niet u ze mogen zelf kiezen welk van de vier uur ze gebruiken ze moen meer gebruiken ze mogen minder gebruiken afhankelijk van wat zij willen u er moet iets gepresenteerd worden voor een helemaal vrij als de andere leerlingen maar iets leren dit zijn quots die ik heb gehoord zal ik verder niet toelichtendit zijn wat fotos van de leerlingen die de presentatie doen en ik wil me alleen op het meisje in het meerdere luzieuhlusie die ik wist niet wat zij aan het doen was iets met robots iets met programmeren en ik zei maar ik zie jou niks den ja ik doe het meeste thuis na de presentatie kwam ik dacht ik ben benieuwd lucie begon haar presentatie die was naar de te delf geweest had een video gemaakt met een interview met een professor dan zijn naam weet ik niet meer helaas die haar een half uur lang heeft laten zien de meest moderne robot die ze daar hebben hoe die zelf kan leren dag na mooie presentatieusie toen ging lucie verder zij had ook een rbot gebouwd lege minstorms had ze daarvoor nooit gedaan had ze zichzelf geleerd ze ging aan de leerlingen laten zien in de klas zo met je programmeren en dan gaat dit gebeuren er zaten drie verschillende senoren op die robot die demonstreerden ze allemaal die les liepen kwartier uit geen leerling zei wanneer het is tijd at maak je niet vaak mee u al deze leerlingen ebben iets gedaan wat ze zonder die optie om zelf te kiezen nooit gedaan hadden want het zit niet in het curiculum of in het programma van mensen natuur zij krijgen een uur de tijd daarvoor u en hoe kan ik die een u daaraan besteden wat ze normaal moeten doen in vier uur doen ze nu gewoon in drieën want ze willen dit heel graag doenals laatste wil ik noemen dat is zeer recent vorig jaar aan het eind van dit jaar mocht ik één dag moest ik één dag vullen met mijn leerlingen ik heb ze gevraagd hoe zouden jullie willen leren nou dat komt er alles mooi uit daar zou ik een uur of twee uur of drie uur over kunnen vertellen één ding wat heel mooi was was het education disinelapp wat leerlingen hebben opgericht en dat was gebaseerd op één zinnetje wij willen het leerrennement van de lessen verhogen kinderen uit drie vwo zeggen dat zij het leerrendement willen verhogen maar de minister die is als die dat zou horen zij hebben een brief geschreven aan de schoolleiding hoe zij dat willen doenik heb hier een bok over geschreven de schoolleiding is nog bezig met beslissen hoe wij dit moeten organiseren maar er zijn al drie kranten die deze kinderen willen interviewen gewoon om het idee wat ik van die leerlingen heb geleerd je moet niet denken in onmogelijkheden want in onmogelijkheden zitten ook mogelijkheden heeft u nog vragen ja wie heeft u en wel de vlgende gaat het wel eens mis ja ik verzin van alles nieuws elk jaar minstens één ding het gaat wel eens mis steeds minder vaak maar dat is niet erg want het wordt langzamerhand wel beter moet je er eigen wij voor zijn ja u eigen ilzeggen je hebt je eigen mening die moet je zoveel ook handhaven wijs moet je zijn je moet kennis hebben in eigen wijze is een ideale combinatie om te zorgen dat je dat ook gaat doen laat je niet weerhouden door je omgeving als jij ervan overtuigd bent dat het goed is moet je het gewoon gaan doenkan het met alles ja genen kan met elk vakflip de klom kan met elk vak vingers op steken al die dingen die ik heb genoem kan het elk vakbeetje creatieve tijd nodig of ik nog tipseb ja gewoon doen klinkt heel eenvoudig maar is best lastig heb ik gemerkt maar gewoon doen nou had ik gezegd dat de leerling belangrijk is dus bij mij staat de leerling echt wel centraal in deze cirkel het gaat namelijk over de toekomst van onze leerlingen ook onze toekomst dus die vind ik hel erg belangrijk en daar wil ik graag een bijdrage aan leveren ik wil u bedanken voor het luisteren en ik hoopdat op zijn minst één iemand van jullie maar het liefst allemaal natuurlij langer dan vandaag dus ook morgen en over morgen iets hiervan meeneemt waardoor zijn lessen iets beter worden en bovenaan staat mijn volgende presentatie en ook mijn volgende les zal weer iets je beter worden dank
1
aan aan aan het is u drie maart tweeduizend veertien na een onrustige nacht wordt ik wakker en net als iedere dag chek ik direct mijn telefoon eerst kijk ik het nieuws kijk wat sociolmedia en uiteindelijk mijn meel dan loop ik naar de badkamer doe de deur open loopt naar binnen ik kijk in de spiegel en ik zie mezelf niet staan tien kiloswaarder veel minder sociale contacten en een energielvel dat lager was dan ik ooit had gevoeld dat was wat mij gebeurde na een jaar werken in een corportomgeving in al die zesentwintig jaar daarvoor had ik me beter gevoeld ik thuis die energieke jonge man vol levenslustnaast mij studie werkte ik ook zon vijfentwintig tot dertig uur in de week bij maar noot had ik het gevoel dat dit mij ook maar enigszins belemmerde in het mooie leven je had zelf de keuzes een aantal collegas in de week werd aaneboden en daarnaast moet je maar kijken hoe het ging indelen uiteindelijk moest je je tentamens en je papiertje halen het doel was bekend en daaromheen had je ruimte en vrijheid om zelf keuzes te maken ging je wel maar die ene bol of de het niet nam je wel dat ene bijbaantje of degen het niet volgt je wel dat ene college of doe je het niet allemaal keuzes maar de vrijheid ruimte om deze keuzes te maken juitjezelf tot at moment ik teken de mijn eerste contract en weet je na zeven jaar studeren en een wereldreis verder was ik er ook klaar voor ik had de zin in maatschappelijke carrière tot die ene maandagochtend drie maart tweeduizend veertien die spiegel die mij vertelde tien dit bij en niet dezelfde spiegel die mij vertelde dat ik jarenlang had geloofd in iets wat me altijd verteld was haal je studie vind en baan en het leven lach je toe diezelfde spiegel die mij op dat moment vertelde dat ik in iets geloofd had wat helemaal geen realiteit was diezelfde spiegel die mij vertelde dat deze manier van werken maar zo veel meer energie koste dan dat het me opleveren en als ik ooit gezond en vitaal oud zou willen worden dat ik dit in ieder geval niet moest doen ik ben die spiegel tot op vandaag de dag van vandaag nog steeds dankbaar dat ik me op dat moment heeft verteld want het aantal burnout gevallen in nederland rijst de pan uit en is inmiddels beroepsziekten nummer één we hebben nog nooit zoveel chronische ziekten gehad als dat we op dit moment hebben ruim anderhalf miljoen mensen in nederland zijn eenzaam die hebben nauwelijks tot geen sociale contacten en meer dan één komma drie miljoen mensen slikken iedere dag antidepressieve en dan te bedenken dames en heren dat we honderd dertig jaar oud gaan worden honderd dertig jaar oud vijftig procent van de kinderen die op dit moment geboren wordt wordt in ieder geval ouder dan honderd vijftig procent wat ik geleerd heb terugkijken in die spiegel zijn er drie ontzettend belangrijke elementen in het leven tijd energie en middelen als je net als je op school zit of studeert heb je vaak wel heel veel tijd en energie maar het ontbreekt je vaak nog aan de middelen als je dat gaat weken heb je vaak wel middelen en ook wel energie maar het ontbreekt er vaak aan tijd en ook steeds meer maten enerie en als we met pensioenen zijn dan hebben we zeeën van tijd ook vaak wel wat middelen maar ontbreekt het ons aan de energie als je gezond en vitaal oud wil worden dan wil je toch je hele leven lang beschikken over tijd energie en middelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin veertig uur in de weekdelarabel zijn en standaard is een moet ze ook nog maken tussen maandagochtend half negen en vrijdagmiddag vijf uur we hebben een wereld gecreëerd waarin drugs zijn ons status geeft als je niet druk bent de vraagt iedereen zich af wat we dan aan doen zou je nu wat bij moeten doen we hebben een wereld gekeerd waar iedere dag files files files het leven beheersen we willen allemaal op dezelfde tijd op dezelfde plek zijn iedere dag weer we hebben het alleen maar over meer meer meer en beter beter beter in plaats van over duurzaam en uiteindlijk denken we nog steeds dat we van negen tot vijf werken maar eigenlijk werken van zeven tot zeven want vanaf dat moment dat je s ochtends opstaat rent naar die doch rent naar de ontbijtwafel rent naar het kinderdagverblijf om in de hoop niet aan te sluiten in die file en in de hoop om dan om negen uur aanwezig te zijn en ditzelfde kunt om half zes weer een keer te herhalen dit is niet van wegen tot vijf dit is van zeven tot zeven iedere dag weer en als je dan ook nog zeven of acht uur slaapt blijft er eigenlijk heel weinig over en dan te bedenken dat we eigenlijk weten dt tachtig procent van de mensen tegen zijn interne klok inwerktdat we van werk dag op een wekdag van acht tot negen kantoor eigenlijk maar drie tot vier uur echt productief zijn en dat we weten dat negen uur per dag achter een computer zitten op een kantoor ongeveer het slechtste is wat je je lichaam aan kan doen en toch houden we hieraan vast omdat het zo hoort omdat het hier nou eenmaal zo gaat we hebben een werkwereld gecreëerd die ver weg staat van onze innerlijke behoefte en waar niet de mens maar de medewerkers centraal staaten de grap is we hebben eigenlijk de oplossing al in handen het ligt al dicht bij denk bijvoorbeeld aan de techniek ik herinner me nog als de dag van gisten dat ik voor het eerst een mailtje binnen kreeg op mijn mobiele telefoon en i dacht hè dat is handig schild mijn hoop tijd en energie om een laptop open te kloppen de techniek moeten we omarmen de techniek zorgt ervoor dat we twenti voor zeven kunnen werken en dat we niet fysiek aanwezig hoeven te zijn om een taak te vol brengen dde techniek omarmen en voor en laten werken en mensen hier juist in te trainen creëren we veel meer ruimte en vrijheid waar gaan nu regels opleggen wanneer we wel en niet mogen malen maar kan nu een ding zeggen die techniek wordt alleen mar meer en laten we er alsjeblieft vóór ons gaan werken we houden vast aan een systeem van vijftig zestig jaar geleden terwijl we totaal andere middelen tot ons beschikking hebben we noemen constant over workliveballanse maar eigenlijk dmes en heren is toch gewoon het leven werk en privéset leven waar we doorheen moeten en heel veel bedrijven noemen heel al roepen heel hard he nieuwe werken maar ondertussen blijven we wel vasthouden aan aanwezighei en controle beste gek vindt u dit we worden geleefd vanuit werk en niet vanuit vitaliteit en gezondheid want het is toch ook niet gek dat je soms effengeen zin hebt het i toch niet gek dat er soms effeniks uit je handen kon en het is tochook niet gek als je een nacht slecht geslapen hebt dat he gewoon even niet lukt het is allemaal maar één ding en at is menselijk als we de menselijke maat wat meer voorop stellen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en creëren daarmee een veel hogere kwaliteit van leven en dat komt een duurzaam bedrijfsresultaat altijd ten goede middagsducjes ja altijd doen bevoordeeld je creativiteit enorm en het is gewoon simpelweg beter voor je gezondheid overdag sport of bewegen ja doen bevordert je productiviteit enorm de doorbloeding in de frontalelop van je hersenen zorgt ervoor dat je een veel beter probleemoplossend vermogen hebt dat je veel initiatief rijker bent en veel gemotiveerder bent andere dingen doen een keer tussendoor op een werkdag boodschappen winkelen keer lunchen met je vader moeder opa oa allemaal doen deze vorm van vrijheid en rimte geeft je zo veel meer productiviteit op de momenten dat je wel aan het werk bent wordt iedereen beter van en het schild je vooral ook hele lange rijen bij passokjes op zaterdagmiddag de kassa de sportschools avonds om zeven uur waar geen toestel meer te krijgen is het heeft eigenlijk alleen maar voordelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin de belangrijkste warden in ons leven tijd voor je gezin je omgeving en sociale contacten onder druk en komen te staan de wereld waar mensen de laatste dagen van hun vakantie beginnen af te tellen omdat het zware normale leven weer gat beginnen en waar een grote groep mensen zich op zondagavond zo slecht voelt omdat ze op maandag ochtend weer moeten gaan wekken en een wereld waar pff druk en geen tijd ongeveer de meest gehoorde stopwoordjes op een gemiddeld kantoor zijn dit is niet nodig door tijd energie en middelen anders te verdelen autonomie te stimuleren mensen hier juist in te trainen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en verhogen hiermee de kwaliteit van even van iedereen alleen wij kunnen gezamenlijk een wereld creëren met minder burnout minder chronische ziektes minder eenzaamheid en minder antidepressieven een week heeft honderd achtenzestig uur als je er daarvan ongeveer vijftig slaapt en ongeveer veertig werkt betekent dat er nog achten zeventig over zijn dat is bijna drieënhalve dag als je dan morgenochtend wakker wordt en ook in de spiegel staat te kijken vrag jezelf dan eens af wat heb ik nou nodig voor een hoge kwaliteit van leven en bespreek dat nou gewoon is met je werkgever met je collegas want samen vinden jullie een weg die het voor echt voor iedereen beter maakt want zeggen nou zelf welke werkgever wil er nou geen positieve energieke en warme collegas mij bevalt het als werkgever in ieder geval fantastisch en ik zou echt nooit van mijn leven meer anders willen wie van u zit in een zaal en denkt thijs leuk verhaal onhaalbaar ik kan heel slechts zien maar toch weinig hier eentje ja dat is nog leuk nou vijf jaar geleden hebben wij op deze plek een bedrijf gecreëerd met massagestoelen met sportfaciliteiten met een vier daagse werkweek met onbeperkt vakantiedagen en dames en heren ook wij groeien al vijf jaar opbri en geloof me wij zijn ook niet het enige voorbeeld er zijn er echt meer echt waar wij zijn niet het enige als je naar morgen wakker wordt en je praat hierover met uw collegas en andere mensen dan gaan jullie het voor iedereen net een klein beetje beter maken dank u wel aan en
2
negentientachtig ik was tien elf jaar en één ding wat ik het liefst deed samen met mijn broer was stripslezen we hadden hele stapelsthuis en mijn lievelingstrip was lukkiluclukki luk met zijn witte hoed de grote redder strijder tegen het kwade hè en die die had altijd oplossingen was een fantastisch event en tegen wie streetie wat was was zijn grootste egenstander de deltels hè altijd een grijze of een donker hoe maar niet wel het was altijd duidelijk en dat was eigenlijk hetzelfde als je vreger de oude westers op tv zat hè die zwart wit serie zat je bonanza en rohiteen dan had je altijd de de slechte reken met de zwarte hoed en de goede rikken met de witte hoed en wat maakt het en heel makkelijk goed slecht je wist van tevoren precies waar je aan toe was en aan het eind van het verhaal zag je ze altijd tegen de zonzronnegang en rijden hè op zoek naar een volgende avontuur en die keren verder nog goed uit ik ben roprobvorhagen u ik ben een een trotse vader een partner een levensmiddelentechnoloog en ik werk bij de grootste chocoladefabriek van de wereld en ik ben ik best trots op u maar ik heb een probleem wij hebben een probleem jullie hebbn een probleem wij zijn te dik wie heeft er een paar kilotjes teveel a ik ik zie wat voorzichtige vingertjes ik zal de vraag anders stellen wie denkt er dat zijn partner een paar kilotjes teveel heeft ja nou dan krijgen we maal een beetje in de gaten en en en dat en probleem hen en dan praten we over kilos te veel hè we praten over overgewichtuhm maar waar je ook over praat als je te veel overgewicht hebt dan dan heb je last van obesitas zwaarlijvigheid en obesitas zwaarlijvigheid is u heb bezien dit vaak als een cosmetisch probleem want dat dat is geen probleem wat dat betreft het is het verhoogt de risico op hart en vaatziekten verhoogt het risico op diabetes twee en het verhoogt de riico op bewegingsprobleem en dat is wel een probleem nou we zijn met zijn allen daarmee bezig en als we nou praten hoe groot is dat probleem dan laten we ze even kijken we hadden het er straks al deroverw hebben zevenenhalf miljard mensen op de adem een komma negen miljard daarvan die hebben last van overgewicht en zestien miljoen hebben last van obesitas nou dat zijn zulke grote getallen dat is heel erg veel u en dat sinds negentienachtig is dat verdubbeld uh wat betekent dat nou wereldwijd een lijkt de twaalf mensen maar in nederland is ongeveer hè wij zijn hier nederland de bvnin nederland nou dit is de zaal nederland vijftig procent van de mnsenin nederland hebben last van overgewicht dus jullie helaas hebben las van overgewicht en één op de zeven mensen in nederland veertien procent hebben last van obesitas en dat dan zeg maar ongeveer deze groep mensen hier dus als we dat straks op terugkomen dan weten we ongeveer hoe het verdeeld is u maar hoe groot is dat probleem nou hoe complex is dat probleem is een onderzoek geweest in engeland en die hebben dat heel eenvoudig in kaart gebrachten dan u dan dan snap je het al van he er zijn dus heel veel factoren die daarvoor u daarmee van invloed zijn en dat varieert van opleidingsniveau beschikbaarheid van gezond voedsel maar ook hè is het veilige op straten fietsen en te wandelen u en en en ook de hoeveelheid stress en zijn heel veel factoren die daarop van invloed zijnuhm uiteindelijk hier zeg je dus er zijn ongeveer acht sctoren honderd acht sectoren elementen dit het is complex hè en je kan het ook voorstellen als je één van deze zaken aanpakt dat je daarmee het probleem niet hebt weggenomen u maar het mooie is dat eigenlijk in het centrum daar zie je het belangrijkste dat is de energiebalans en het engels ze is dat heel mooi if je ietwat jou doont ben het je zit dan het nou dat is duidelijk maar terugkomen het is dus een complex probleem wat je wel ziet is dat iedereen daar toch een eenvoudig antwoord op helaas gaan kijken een hele mooie hiemoiquota voor eer complex probleem daar is een ante dat is kleer simpel en rang en en dat komt ook wel een beetje terug in de uitdagingen die wij krijgen nou voor voor deze helft van de zaal hè jullie hadden last van overwicht u wat doe je dan nou dan gaan we naar de bibliotheek of we gaan naar de boekhandel nou laten we online is een boekje gaan bestellen dit boek het is de makkelijkste oplossing hoeveel die boeken dat kun je online bestelden je gaat nu naar bol dat kom iemand een idee ik hoor ik hoor vijf tegen kort tweehonderd nog iemand anders tweeduizend het zijn dat drieduizend eenennegentig in nederland ja dat eerst nogal wat als ze nu gaan kijken u want dit mooie boeken kas vol maar we zitten middels op de wereld hè we hadden heel veel mensen dan gaan we op de grootste online boekstorgan en zoeken hoeveel boeken die heet boeken kun je online bestellen we hadden nederland drieduizend zullen er meer zijn dan iemand anders een idee ik hoor daar vierduizend een beetje meer jongens tienduizend ik haalje uit de brand tweehonderd twintigduizend vijfhonderd achtenveertig vorige week misschien dat dat deze week wel meer zijn dus je ziet ook daar dat het een complex probleem is want zelfs als je een oplossing zoek dan weet je elk niet eens waar je moet beginnen en u dar zit dus de uitdaging want die uitdaging zit hem ook in van is complex voor de consument is ook complex voor de producent nou als we gaan kijken dan we denken vaak in goed en slecht we hadden net al richtlijnen gehad laten we even gaan kijken goed slecht uhm zout iemand idee goed of slecht slecht ik ja kort slecht nou slecht we zout het moeten we minder eten maar we moeten niet vegeten als je geen zout hebt dan ga je dood dan is het best lastig u een andere transvetsuren goed of slecht ik zie een aantal mensen een beetje glazig kijken u transfer gedeelteljk haar de vetten goed of slecht nog steeds blancogezegte slecht ik zou zeggen slecht en u het mooie van transvetturen leek te zijn dat je hè harde vetten kon krijgen bleek echter dat dat slecht was voor en gestolen het mooie is dat de industrie die inmiddels uit het grootste gedeelte van onze producten al heeft gehaald en jullie wist het niet een laatste dan louter evenkijken driehonderd één nummertje erin slecht iemand anders drie weer blanco gezegd de is citroenzuur citroenzuurzit in elke levens van je van je lichaam maak jezelf aan fantastisch product hè kun je heel mooie dingen doen maar je ziet dus oodaar het is verwarrend het is complex want wat moeten we daar nog mee u laten we nog eens een andere pakken eens even kijken ik zeg deze even weg portie grote hebben allemaal onderweg wil een keer iets iets drinken hè zijn onderweg en dan kunnen we kiezen altijd uit klein standaard of groot nou dat is mooi wat kiezen we dan uit onderzoek is getoond aangetoond dat we eigenlijk allemaal gemiddeld tussen klein en standaard kiezen nu dan heb je heel mooi maar wat hebben we inmiddels gedaan we hebben klein standaard en groot en welke kiezen we nu ja weer tussen klein en standaard in hè want we willen we willen het niet klein willen ook niet extra hotel gewoon eigenlijk normaal zijn maar een van de dingen die we vergeten zijn is dat toen we vroeger bij ons oma een kopjthé gingen drinken wat was toen de maat was een mooi schoteltje mooi oortjetoen was dat de standaard maat dus wat we zien is dat eigenlijk die maten we weten het eigenlijk niet meer precies we willen allemaal standaard maar wat is nu standaard dus die keuze die moeten we zelf maken en dit is niet iets van de laatste twintig jaar er is namelijk heel mooi onderzoek geweest door ons in en ons in en amerika en die hebben de belangrijkste de beroemste maaltijd aller tijden hebben zij onder ogen genomen het laatste avondmaal tweeënvijftig schilderij hebben ze bestudeerd over duizend jaar dus we hebben een historie van duizend jaar in maaltijden dus bekeken en ze hebben ook daar gekeken naar de portiegrote ook naar andere zaken maar hoeveel denken jullie dat die portie grote gestegen is in duizend jaar na vijfenzestig punt vijf procent dus u ziet ook dat het niet iets van de laatste jaren iets wat heel lang al gaande is wat is er echter de laatste dertig veertig jaar gebeurd is die maaltijden zijn vergroot maar wij zijn minder gaan bewegen en dan komen we terug op die energiebalans op wiens bord je ligt het nou heb na de lanset beroemdtijd schrifteheeft een hele mooie series gebubliceerd de obysityseris en die hebben daar ook naar gekeken en die kijken eigenlijk naar verschillende rllen we hebben de overheid we hebben de het individu wij de scholen de retailers de supermarkten en de producenten en die hebben daar allemaal een rol aan te spelen en het is daarom ook heel belangrijk dat wij als vol als consument als individu moeten we die rol nemen als industrie is het belangrijk dat dat we die rol nemen en ik als levens moet ook technologisch talen voor maar het mooie is dat we die rol ook al hebben genomen alleen vaak niet zihtbaar hè zouters verlaagd transveturen zijn eruit gehaald verzadigd vetters verlaagd portie grote s verlaagd we hebben heel andere labeling dan voorheen maar ook de allergene zijn veel duidelijker gelabeld en en heel veel richtlijnen voor gedaan en belangrijk is dat heel veel van die nieuwe richtlijnen die zien jullie niet hè sinds tweeduizend ien hebben wij onze portie grote gemaximaliseerd op tweehonderd vijftig kilokalorieën u maar heel vaak zien we dat niet maar het is belangrijk dat die dat die zelfregulering die werkt en dan moeten we mee verder gaan maar goed dat is allemaal mooi op vragen want wat ga jij daar nou aan doen ja dat is een u dan mooi want ik wil graag dat onze producten alle producten in het schat dat die beter worden en wt betekent nou beter als we nu terug gaan kijken naar die zoutverlaging hen die zoutverlaging als je die te snel doet wat doen we dan als consument dan zeggen we oh dat product smaakt anders willen we niet meer of we doen er thuis we houd bij de zes lastig dus als levensmiddelenindustrie moet je dat dan heel langzaam doen uhm tegelijkertijd zien we dat wij als consument vaak een gedragspatroon hebben wat lastig is het is een interessant onderzoek gewees in frankrijk door professor chando en die heeft zonder dat wij dat wisten heeft die snoepjes besteld u in in een in een mooie winkel en die heeft er eigenlijk dingen op laten drukken die heeft er op een aantal heeft die standaard laten drukken en op een aantal andere heeft die lid of lof vet laten drukken na lid lof vet en dit soort levensmiddelen betekent dat er dus dertig procent minder vet in zit dan zit er wel dus iets anders in u maar wat he denk je dat de consument dan reageert maar als je de consument een keuze gaat maken nu meen portie pakken dan pakken ze eigenlijk een normale portie van standaard ongeveer honderd tweeëngentig kilogalorieën nou een mooie portie als je echter vervolgens de consument die lid of lof vet gaat pakken dan gaan we meer pakken en de snoepje zijn niet anders dat was alleen maar lof vet op gedrukt dus dus wat je ziet is dat onze keuzes op manager lid of lof vet producten hebben in plaats van zeggen van het dat s mooi dan heb ik een voordeel want dan krijg ik minder kilokalorie eraan is ons gedrag dat we meer gaan eten en in deze studie was het uiteindelijk achtenveertig of zeeveertig procent meer dus das lastig dus hee her formuleren moet je langzaam doen maar als je doet en je communiceert het op de verkeerde manier dan gaan mensen niet minder weten dan gaan ze juist eer weten nou hoe zit dat nu met chocolade hè chocolade iedereen hè negen van de tien mensen houdt van chocolade de tiende persoon liegt meestal zeggen ze ook wel eens en maar chocolar is geen maaltijd vervangen het is geen dagelijks snek het is tishèwe proberen geen bijzonder chocolade te vekopen het is geen brokkelie het zijn geworteltjes het is een tractatie en ik denk dat is beangrijk dat we moeten moeten zien en daarom staan wij de voor dat we meer kleinere porties willen aanbiedenwat is nu mijn aanbeveling aan ullie als levensmiddelentechnolog als als individu als consument nou eigenlijk is die aan aanbeveling heel erg simpel stap één van mijndles naar mijn foehè dus een goed nederlands van graaien en snaaien naar genietenen das wel belangrijk want we eten vaak meer dan dat ons plezier geeft eten door voor meer rente uit gewoonte of uit rituelen of dat het het lijkt gezellig maar uiteindelijk als je eed voor je plezieren voor je genoot zorgt dan dat je het mindfoel daarvan geniet en de tweede uitdaging en dan komen we hier naar terug wat is jouw standaard kies jouw standaard want als ze allemaal een maand je kleiner kiezen wordt vanzlf een maatje minder op bezit dat het is een complex probleem we moeten de samen aan werken en het ligt op verschillende bordes zij het best een gek woord hè consumerhet gaat juist in dit geval om minder het gaat om meer genieten is bij lunch tijd ik ben benieuwd wat er dadelijk op jullie bord ligt danken
3
een podium met een dirigeerstok en mocht ik mooie orkestenkoren dirigeren nu sta ik met technologie op het podium om jullie mee ter slepen in het verhaal van min leven in het verhaal die gaat over klassieke muziek voor iedereen en iet voor een hele kleine groep ik ga jullie laten zien hoe klassieke muziek voor mij een avontuur is geweest het eerst heel persoonlijk was en daarna een passie was die ik ging delen met hele grote groepen uit het publiek en tot slot dat mijn huidige missie zorgen dat iedereen in de wereld toegang heeft tot klassieke muziek en het gaat waarderen u het is ooit ergens begonnen natuurlijk het was hem niet zo niet ik was hem niet niet zo jongdat ik aan klassieke missie begon het was pas eenentwintig en dat was iets wat ervoor zorgde dat de dat de vlam in de in de pan stoegk ging muziekwetenschap studeren en ik had er helemaal geen verstand van maar dat was iets en toen ik muziek ging studeren te ik ja ik moet toch ergens beginnen met luisteren en mijn broer die toen in amerika woont die zei op ik gaan met je mee luisteren we gaan beginnen met koestafmalig nooit van gehoord zijn zevende symponie kopen maar en dan gaan we alle twee luisteren nou zo gezegd zo gedaan w gingen naar koestafmalig samen luisteren en dat sloeg in als een bom kijk dat ging zo nee en u hier in een schitterende uitvoering van klaudiaabalo met het loutzernfestivalorkest dit was een eenbligsemflits er gebeurde iets met wat nog nooit in mijn leven was gebeurd en wat was er dan precies maar om het goed te kunnen uitleggen gaan we een paar stapjes terug hè dit was de mokerslag maar ergens is er natuurlijk bij mij begonnen zoals het bij iedereen begonnen is ik heb een voorgeschiedenis ik ben opgegroeid met muziek helemaal niet klassiek zoals eigenlijk iedereen dat u dat heet gehad laten ze even door mijn elpezen cdtjes heen lopen van het begin de beatles kan niet anders zes jaar mijn moeder maakt een enthousiast eltonjohn kan de achteraan eerlijke muziek eerste app die ik u die ik kocht maar dat was natuurlijk veel meer mooi de egls het was ik twaalf dertien volop genieten kouwrinningen elektricitoff er zal een beetje klassiek maar u prachtige muziek steviwander hè wie heeft er niet van genoten van songs in kier of lijve maar daar kwam nog veel meer achteraan popmuziek was mijn inspiratie pretselslodgic stelen dat was de volgende fase meer jesse maar het kom weer terug bij de beatles want de beatles is een rode draad in mijn leven dat is de klassieke muziek van de van de popmuiek dus dat een beetje mijn voorgeschiedenis maar wie heeft er nou voor gezorgd dat ik gepasioneerd werd moet ik al de juiste slijtvoer hebben mijn vader mijn vader was een groot liefhebber van jesmuziek en ik zie hem nog zo staan hè je zit die achter zijn saxofoon ik zie hem nog zo staan in de kamer als franksunater opstond en dan stond die te zwingen met de igband en hij dirigeerde de bigband in de kamer en de kauwrillingen liepen over zijn rug dat was nog eens passie van hem heb ik geleerd wat passie was maar ik kreeg ook de gelegenheid van mijn ouders om muziek te maken dan ben ik zo heel erg dankbaar voor even een paar voorbeelden ik mocht bij piebaandegi gitaar les krijgen die heb ik gespeeld kon ik toen echt helemaal in het begin toen ging ik orgelspelen ik milimonus muziek van jimysmith een beetje jesse na echt goed heb ik het nooit geleerd hoor maar toen maakte ik de stap naar klassiek pianomotzart zin eenvoudige symfonie simpeler kan niet maar mooier kan bijna ook niet dus ik a ik had wel geluk hè ik mocht ik mocht muziek leren van mijn ouders en vervolgens dacht ik als ik hier kijk ik heb een stuk geschiedenis ik he passie ik heb wat geleerd maar omdat te zeggen dat er wat van wist nee ik wist helemaal niks net als heel veel andere ik had geen verstand van muziek daarom ben ik muziekwetenscha wetenschap gaan studeren en het was een grote avontuur ik ga jullie een beetje meenemen in wat het avontuur de ontdekking tocht door de klassieke muziek neen we eventjes de tijd voor het vind ik belangrijk hè ik ga nu heel veel koude regelingen krijgen en ik hoop dat jullie ook een paar kouweillingen gaan krijgen dan komt die de ontdekking van de klassieke muziek mond te vierde de mariaverspers muziek rond zestienhonderd tien mooie kan bijna niet bij mij rollen en de leraren bij muziekwetenschap namen allerlei muziek voor de mee de noteraken van hecofskibaletmuziek ik had er nog nooit van gehoord zo mooi ik wist niet dat het zo mooi was en want te denken van bagde brandenburgse concert ook in een van mijn eerste klassieke alpes volop van genoten combatimentoconcert uit amsterdam of viel hè de vertaling van het har de vertaling van de menselijke stem op een instrument hier in taïsmasenet prachtig uitgevoerd door jojabelwaakner schrijft opera van zestien uur zoals de walkeuren redt horen u hier heftige muziek ook vaak een film gebruikt de messalla we kennen we allemaal het is muziek voor de milions maar hoe mooi ik leerden de amerikaanse muziek kennen georgecurswin later johnadams een amerikanen pari sensatunelen wie kent deze opening niet dat kennen we allemaal de beste opening ooit geschreven beter over meer hoeft nieten we krijgen de volgende de riterspringli sacreduprentant honderd jaar geleden exact honderd jaar geleden een sensatie slachtoffers bij de eerste uitvoering de politie moest het podium opkomen omdat het publiek het podium op rende om de musichien de bletandrs te belagen of de hemelse koormuziek uit de renssance geovanni palestrina met zijn misapapnmarciellija het kan niet anders de passie was geboren maar het ontdekkingstocht ging verder ik wilde meer ontdekken en er is een heel mooi moment in mijn leven en het moment is dat ik met vrienden ging fietsen in de doordnje en daar waren in sala een heel mooi middeleese stad en insarla dat was een de zat in de kerk en de kathedraal was er een orkestje en er was zat een pianist ik wij liepen de zomer naar binnen ik ging zitten en ik werd wederom als een mokerslag getroffen door de opening van het twintigste pianconcept van motzartjan is iemansorry moet onderbreken want er is nog veel meer te vertellen dus de muziek was goed bij mij binnengekomen en nu gingen we op bedevaartstocht ik amen met mijn vrouw we gingen naar wenen want mode en malen dat waren de componisten ja die helemaal al in mijn gestel zaten wij gingen naar wenen om te ontdekken waar eboren was waar ze gewerkt te hebben wat er allemaal gebeurd was en het was prachiger de ontdekkingsreis maar er was ook een botsing tijdens die reis we gingen naar de naar de moeziekvorein een tempo net als het concert gebouw prachtige concert zal en de hoorde de vijfde symfonie van broek naar en terug naar ons appartementje in de in in de trein zei ik tegen mijn vrouw dit is toch echt het allermooiste wat we ooit hebben meegemaakt en ze keek me aan en zegt wie kan er nou van broek naar vijf houden dat is zo verschrikkelijk de bestaat geen mens op de ereld die dit mooi kan vinden we hebben een echte vlammende ruzie gehad en ik acht van oh dus wat ikzelf beleefd het is niet vanzelfsprekend dat iemand anders het ook beleeft ik was totaal verslaafd maar het wilde niet zeggen dat andere mensen die verslaving hadden het was dus een privé ervaring alles was nog persoonlijk wat ik u wat ik meemaakte totdat ik ging dirigeren en les geven dat was het moment dat ik muziek ging deen met anderen een nieuwe fase in mijn leveneerst koordirectie ik mocht tijdens mijn studie mocht ik koren gaan dirigeren en geweldig met vijftien zestien twintig dertig zangers koormuziek beleven moet voorstellen dat je met mekaar deze muziek maakt het zelf regina van francispolink wat een gelukzalige ervaring sorry polen de tweede ervaring ik mocht orkestdirectie gaan studeren de examentrouwens met rhalswellen in hilfersem en we kregen e ik van het dirigeren van vijfenzeventig mensen samen muziek maken echt tot hele hoog tot een heel hoog niveau kan komen dat was dat was fantastisch maar les geven onder wijzen dat was nog weer in volgende fase want er sta en voor een groep mensen en dan mag hier enthousiamen en dan mag je kennis ook ver brengen op andere dat is geweldig ik merkte toen tijdens dat les geven dat ik niet alleen zelfkouwrillingen had maar dat ook de mensen die met mij dat deelden dat zij ook al heilige krijgen en ik weet nog zo goed ik gebruik altijd aan het eind van mijn cursus gebruikt ik het klarinetconcept van mozzart er is mozzart weer en met dit klarinet van concept van motzart gebeurde met iedereen wat met mij gebeurde kouwrelingen de en en heel morgen speelt ook karelliister jaren geleden en ik ik heb hem weer gevonden hij staat ook op cden prachtige uitvoering ik deed wat ontdekkingen ik deed wat ontdekking ik ontdekt dat klssieke muziek een universele taal is het is niet alleen voor mij het is niet alleen voor degenen met wie ik met wie ik deel ook in china ook in afrika ook in amerika overal als je je best voor doe kan je ontzettend genieten van klassieke muziek omdat het een universele taal is wat ik ook ontdekt is dat als je de taal leert begrijpen en als je daarnaar luistert en vaker luistert dat het je ziels gelukkig maakt maar dan moet je wel echt heel erg je best voldoen het gaat niet zelf popmuziek dat wordt geplucht hè dat hoor je veertig keren denk jegens een luikiedje klassieke muziek hoor je één keer ja het wat weet je dan nog moet je voorstellen dat je een klassiek nummer veertig keer hoort a dan komt dus velverder dan de popmuziek natuurlijkik kreeg een missie en mijn missie was ik wil de klassieke muiek toegankelijk maken voor iedereen niet beperkt tot een kleine elitaire groep maar voor iedereen dat is mijn missie geworden in mijn leven en op dat moment was ik natuurlijk nog bezig met de liefhebbermaar om iedereen enthousiast te kunnen maken moest te kunnen uitleggen wat nou bijzondere van klassieke muziek was en dat vond ik heel erg moeilijk ik ko mooie verhalen vertellen hè dat gingen allemaal wel vanzelf maar wat is nou het bijzondere het magisch van de klassieke muziek en dat zag ik voor het eerst toen ik de spel van amadeës zag amateusis voor mij de allermooiste speelfilm over klassieke muziek ik maar de bing simpele is is een grote vijand dus de als bazen basethorn lijken rastie scueesbak hij beschrijft wat dat nou zo bijzonder is en zaten hij af heten bal een inglnoot hanging der anweveringen toeleclara net tokeroverte mooi kijk de hele film en u bent u en u bent overtuigd dus toen wist ik ook een beetje dat je het kon uitleggen wat zo bijzonder was aan klassieke muziek ik ontdekte dat storytelling verhalen vertellen uitleggen de voor zorgen dat de anderen ook allemaal enthousiast werden u ik ging het dus delen met liefhebbers en dat de ik als volgt eerst voor mezelf hè at weten we vervolgens ging ik u onderwijs groep van tien twintig dertig vervolgens ging ik dirigeren de waar al meer twintig tot tachtig mensen ik krijg de kans om bij kranten te gaan schrijven naar de bereik je twintig dertig duizend mensen die proberen allemaal enthousiast te maken of nou om kritiek of om hun negatief positieve kritiek gaat vervolgens natuurlijk de symponieorkest ik heb jarenlang voor orkesten mogen werken geweldig daar zaten tweeduizend mensen in de zaal of bij het kerkefestival in rotterdam kwamen vijfentwintig duizend ensen naar toe geweldig steeds meer mensen keken met me mee maar dat is een hele belangrijke het was nog steeds klassieke muziek voor de happyfiew het was beperkt tot mensen die het hadden eegekregen goed er moest dus nog een stap worden gemaakt hoe krijgen we dan voor elkaar dat klassieke muziek de voor de massa is voor iedereen toegankelijk werd een een eerste stap daarin was mijn kennismaking met peter cronohen peter crone was een man die organiseerde operas in ahooi hij noemde dat stadionoperas i heb met hem mogen meemaken hoe hij in voetbalstadions in parijs in changhai in stoedkart voor tachtigduizend mensen aidkarmentrafiater bracht op een zeer hoog niveau de mensen genoten allmaal ontzettend dat was dus klassieke muziek voor een hele grote groep mensen en ze genoten net zozeer als de mensen in het concertgebaan u klassieke muziek was de en een voor iedereen maar nog lang niet genoeg ik stop de bij de orgesen omdat ik dacht ja ik ben altijd voor mijn eigen zaal bezig maar dat publiek zit wreldwijd er zijn miljarden mensen die die er nog niks van af weten en technologie was hetgene wat mij kon helpen om iedereen t gaan bereiken allereerst was daar breedband ik ben dus met het internet aan de slag gegaan en vanaf nee tweeduizend zes via een een een groot poortewat te opzetten dachten we dat breedband gaat er verzorgen dat iedereen daarvan gaat genieten maar ja abs bestonden nog niet volgens bestonden nog niet als hatstikke moeilijk bijna niemand weet mee maar ik wist wel dat daar heel veel potentie zat en toen mocht ik terugkeren naar de oude wereld ik ging naar de televisiewereld en dat is heel interessant want je kunt hele mooie klassieke muziek voor grote groepen brengen als een opera in nederland doet al gaan vijftig tot honderdduizend mensen op televisie uhm het mooie programma mistro wat onlangs door de vrouw is gemaakt dat bracht een komma vier miljoen mensen voor de televisie dat zijn hele grote aantallen en ze hebben allemaal enorm genoten de televisie als een heel belangrijk medium maar de nieuwe media is natuurlijk veel meer dan breedband en dan televisie want als je een hele mooie opname maakt u op televisie brengen je kunt de dvdvanmakenje kunt tegenwoordig via video de mand kun je het bestellen en bekijken utub is he het kanaal voor de klassieke muziek geworden maar de metropoliton opera brengt klassieke muziek in de bioscoop en de zitten wereldwijd tienduizenden sterker nog de beste voorstelling bracht vijfhonderd duizend mensen wereldwijd in vijfduizend bioscopen om naar een opera te kijken dat is sensationeeldus de nieuwe media was een enorme uh en enorme hulp geworden om klasieke muziek te helpen en ik zeg de nieuwe media is de grootste kans die de klassieke muziek in achthonderd tijd achthonderd jaar tijd heeft gekregen want de nieuwe media zorgde voor dat klassieke muziek nu echt toeganklijk is voor iedereen maar dan moeten wel wat voor doen en we gaan nu naar de eindstreep toe want wat moet je dan doen storytelli is het noodzkelijke virus je moet er meer voldoen omdat je moeilijk kunt pluchen dus je moet heel veel verhalen vertellen dat doe ik niet alleen dat doen heel veel mensen over de hele wereld zoals lannart burnstein vroeger micheltiel zijn tommas of in nederland onze eigen jan willen de vriend die dat heel vaak doet via via e wereld draait door en andere media de nieuwe media moeten we heel goed gebriken als distributieinstrument en dat doen we en we bereiken al heel veel mensen mee maar voor mij is dit de toekomst bij de jeugorcesten jeugdorcesten zijn er wereldwijd duizenden van en al meer hebben we ons eigen al meer jeugdsimfonieorkest we hebben het utrechs studentenconcert in in in in utrecht hebben het vuurorkest er zijn in nederland driehonderd jeugdorkesten wereldwijd zijn er een paar honderdduizend jeugdorkesten en zij brengen een enthousiasme over wat echt ongekend is ik wil ook gaan afsluiten met de hoop voor de toekomst die in deze drie elementen zit maar vooral het jeugd even kijken tot slot naar een heel bijzonder fragment van het simonbolivart jeugdorkest uit venezuelageleid door goustavodoudamel dan s klassieke muziek een echt feest je de opening van een nieuwe zaal een alleen maar jongeren in de zaal naar bij dat het een en honderden en ja zo is klassieke muziek natuurlijk echt heel makkelijk bij een heel groot publiek te rengen heel raar maar de hoop voor de klassieke muziek en die is heel groot die begint dus op dit moment in venezuela bij de jeugdorcesten zijn er weehonderd in venezuela en ik hoop dat u samen met mij ervoor gaat zorgen dat we het allermooiste geluid wat de westerse beschaving heeft voortgebracht bij miljoenen over de hele planeet kunnen brengen dank u wel
4
goedenavond an de stad de wereld redden met eenknipoog aan antwerpen drieënegentig die er tot nu over gediscussieerd heeft of of kunst de wereld kan redden ik open een nieuwe debat waarop het einde van deze twintig minuten kent u het juiste antwoord de context de stad wordt in elk geval de wereld mijn werk situeert zich in een grondige overtuiging dat we in een transitiefase zitten in de wereld die vergelijkbaar is met de neolitische revolutie of de industriële revolutie met andere woorden een transitie waar we ingesapt zijn en waar we eigenlijk niet goed weten waar we uitkomen maar waarbij we toch ongeveer zeker zijn dat we een totale andere soort samenleving een totaal andere soort menselijke verbanden op het einde zullen krijgen in het begin van de negentien eeuw woonde tien procent van de wereldbevolking in steden in het begin van de eenentwintigste eeuw is dat al meer dan de helft van de wereldbevolking en in de meest ontwikkelde en de meest ontwikkelde continenten is dat meer dan driekwart tot vier vijfde van de bevolking die in steden woont en meer en meer zijn dat ook grote steden in negentienhonderdijfti waren alleen neuweyork en londen steden van meer dan acht miljoen inwoners vandaag groeien de megapolen vooral in de derde wereld aan een geweldige aan een geweldige snelheid vandaag hebben we vierhonderd en elf steden van één miljoen inwoners de groot stad groepeert die urbanisering de stad is ook sinds sinds een paar jaren vijftien jaar ongeveer het nieuwe centrum van de economie in de periode zestig zeventig die decennia was de gemiddelde rijkdomproductie in de steden over het algemeen lager dan het nationaal gemiddelde de industriëe samenleving speelde zich af buiten de steden de postindustriële samenleving die ontwikkelt zich in de steden en vandaag de economie hangt af van de stedelijke sterkte en we zien in europa zeker in het in de kerngebied van europa de groei van de steden maar tegelijkertijd ook in perifere gebieden een nieuw fenomeen van schrinkng sitys steden die tot twintig vijfentwintig procent van hun bevolking verliezen en antwerpen is een van die steden die aan het groeien is en dat is niet altijd zo geweest een stad is een levend organismeen in de hoogtagen vijftien vijfentachtig voor de val van antwerpen honderdduizend inwoners in het begin van de negentien eeuw vijfenvijftig duizend inwoners en dat is dan weer pas langzaam omhoog gegaan tot eigenlijk in het begin van de twintigste eeuw driehonderduizend en de stedelijke ontwikeling is vooral een fenomeen geweest van de twintigste eeuwse industrialisering in deze stad en we zien opnieuw een daling na de tweede wereld toon vooral het einde daarvan zestig zeventig de suburbanisatie die pas sinds vijfennegentig eigenlijk sinds deze eeuw omgekeerd is waarbij je opnieuw een stedelijke groei een stedelijke groei krijgt en waarbij het dus een verstedelijking krijgt van de voorstad en een lichte terugkeer van de staatsvluchtik zeg licht de terugkeer omdat eigenlijk de groei van de steden vandaag vooral samenhangt met een een verhoogde nataliteit vooral in de populaties van migranten oorsprong en ten tweede buitenlandse immigratie en we zien dus de steden opnieuw groeien in een stadsgewestelijk gebied ik zie ik laat hier een kaart zien van de verschillende staatsgewesten u in in belgië wij nu in deze context moeten ons de vraag stellen welk soort samenleving en welk soort ontwikkeling we dan tegemoet gaan weinig mensen beschouwen zich stedeling dertig procent woont buiten de stedelijke gebieden veertig procent woont in de pendelzones gaan wel in de stad werken of winkelen of brengen hun kinderen daar na de school waar wonen zelf in het buitengebied twintig procent woont aan de rand van de sta tien procent woont in de stad zelf mag ik hier even de vraag stellen de hand op te steken van wie woont in de stad valse antwerpen stedelijkheid als ik dat vraag aan mijn studenten in het eerste jaar dan tien vijftien procent van de studenten die hun vinger op steken in de stad en de rest beschouwt zichzelf buiten de stad en dan laat ik zoiets zien dan vraag ik aan de mensen waar dat buitenstedelijk gebied eigenlijk is waar ze dan wonen want dit is de verstedelijking dit is de bebouwde zone die je eigenlijk in het noorden van belgië kan zien we nu dat vertegenwoordigt eigenlijk een superbanen mentaliteit ik laat u een citaat zien de stad is de grote bewerker geweest van de geestelijke en ruimtelijke ontworteling er bestaat geen stad van de mens de stad zal altijd de vijand van het menselijke zijn in negentienierentachtig geschreven door een vlaamse politicus wonend in de schaduw van brussel en twee dagen geleden met de ga vergaderen over de wereldprobleem dit is een recame rond het autosalon ik vergroot het kleine stukje uit u rijdt in alle comforten uiterst veilig op weg naar brussel of de jungle van een andere grootstad met andere woorden wij leven in een discours waar wij bedenken dat het goede leven zich afspeelt buiten de stad met een ideaal beeld eigenlijk van een eigen huisje eigen tuintje in het in het voorgebieden waarbij wij dus eigenlijk een probleem stellen over het samenleven in de stad met andere woorden we zijn nog altijd overtuigd zoals in de negentiende eeuw zoals de sociologie van de negntiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw ons eigenlijk geleerd heeft dat we eerst aan gemeenschapsvorming doen en dat wil zeggen dat we samen met mensen van ongeveer dezelfde taal dezelfde cultuur dezelfde eigenschappen samen wonen en dat we op basis daarvan van gemeenschappelijkheid een maatschappij opbouwen met andere woorden de socialisatie de menselijke samenleving wordt gedacht en ik denk in deze stad zoals in vele plaatsen in vlaanderen wordt dan nog steeds gedacht dat is aan het socialiseren in de eerste plaats gebeurd in de nationale in de nationale gemeenschap nochtans denk ik niet dat dat een stedelijke vorm van samenleven mogelijk maakt een stad is per definitie een verscheiden mensengemeenschap met verschillende gemainchaften verschillende gemeenschap en ik zal daarop terugkomen omdat ik denk dat dat een van de grote problemen is in de nationale gemeenschap denken we dat we samen leven op basis van een gedeeld verleden ik denk dat er vanavond al over gesprokn is wel nu dat gedeeld verleden waarvan we weten dat het voor een belangrijk deel ook een geconstrueerd verhaal is dat bouwt de identiteit de identiteit die in de tijd moet voortgezet worden en gerepresenteerd dat is ook de basis eigenlijk van de vertegenwoordigende democratie de representatieve democratie die het meningsverschil binnen die gelijkheid binnen die identiteit toelaat en uitdrukt maar tegelijkertijd ook de contiuïteit u moet garanderen en dat gebeurt binnen ee territorium waarvan men denkt dat binnen de grenzen de omogeniteit de identiteit groot relatief groot is en dat het verschil met buiten de grenzen altijd groter is dan het verschil binnen de grenzen wel nu op al deze belangrijk punten verschilt de stad en de stedelijkheid eigenlijk als we in de stad waar ik nu wil brussel moeten zorgen voor een gedeeld verleden als we eerst onze rood moeten vergelijken in een stad waar zesenvijftig procent van e mensen van buiten de stad komt en dat is in antwerpen ook steeds meer het geval welnu dan is dat een project dat op vooraan tot mislukken gedoemd is een stad steunt op lotsverbondenheid of we het nu willen of niet we zullen die stedelijkhed samen in de toekomst vorm moeten geven en dat betekent dus dat we een project moeten uitwerken daar we naar de toekomst gericht moeten werken en dat project dat heeft niet zo een sterke identiteit die doorheen de tijd langzaam aan is opgebouwd en tot een vast verhaal is vergroeid dat is een hibride verhaal een mengverhaal een verhaal zoals we vanavond hebben gezien al een paar keer op het podium hebben gezien dat geconstrueerd is op basis van het verschil en op basis van tegenstellng en dat betekent dus ook dat je dat niet kan opbouwen zonder aan de mensen te vragen deel te nemen een stad is bij uitstek coprodctief het is daarom dat de participatieve democratie een stedelijk probleem is een stedelijk agendapunt is veel meer dan een nationaal een landelijk agendapunt waar vertegenwoordigen de democratie nog altijd pretendeert het volk te kunnen vertegenwoordigen en die stedelijkheid die speelt zich ook veel meer af in netwerken dan in territoriade ruimtelijkheid de organisatie van de staten van het verband tussen mensen in de stad is van een andere van een andere soort en dus we moeten dat verschil tussen landelijkheid nationaliteit en tussen stdelijkheid tussen de stedelijke samenleving duidelijk voor ogen voor ogen u neem welnu de stedelijkheid lijkt me de mentaliteit te zijn per de mentaliteit van de mondialisering die we met een gelerd woord globalisering noemen omdat de mondialisering plaats grijpt bep vanuit bepaalde plaatsen gebeurt lokaal u gebeurt de stad is dus de plaats een knooppunt voor politieke en sociale reconstructie en wanneer we dus wat een groot probleem is in deze wereld moeten zoeken naar registers naar niveaus waarop dat we de de wereld die een beetje uit onze handen glipt opnieuw onder controle kunnen nemen dan is het ongetwijfeld aan de ene kant de grote schaal zeg maar de continentale de europese om niet te zeggen de wereldschaal maar aan de andere kant ook zeker de lokale schaal en dan spreek ik over metropolitane gebieden dan spreek ik over stedelijke gebieden en wij moeten dus denken hoe we democratische modellen u op dat niveau u uitbouwen en een tweede belangrijke onclusie is dat stedelijke cultuur een gemaakte cultuur is geen gegeven cultuur en dus dat we de cultuur voortdurend in een hernieuwde creativiteit vanuit het verschil vanuit de diversiteit moeten vorm geven en in die zin is inderdaad urbancultur van een andere soort dan de cultuur die we gewoonlijk produceren dus de creatieve stad en de stedelijke democratie zijn belangrijke agendapunten voor de wereld van de toekomst wij staan voreen belangrijke demografische uitdaging de bevolking groei tegen twintig twintig antwerpen plus honderdduizend u inwoners en we weten van oedidi die bevolkingsgroei zal uitzien het maakt de stedelijke bevolking jonger diverser en ook armere dat betekent dus een grote uitdagng voor de stedelijke voor de stedelijke organisatie dat betekent dus dat we nieuwe stedelijke economieën moeten ontwikkelen en dat we er niet moeten van uitgaan dat de bestaande economie die vooral voor hoog opgeleiden u dient die die vooral in de dienstensector en de zorgsector zich ontwikkelt dat die zal volstaan om al die nieuwkomers om al die mensen die van buiten komen op te nemen en wij kunnen niet van al die mensen vragen dat ze eerst worden dat ze zich aanpassen aan de bestaande arbeidsmarkt met andere woorden er moet geocht worden inderdaad naar vanuit de talenten van de mensen vanuit de vaardigheden van de mensen om en economische activiteit te ontwikkelen drie belangrijke de vier belangrijke ds waarin die stedelijke ontwikkeling moet gedacht worden duurzame ontwikkeling betekent densiteit verdichting dat is in vlaanderen een zeer moeilijke zaak vlaanderen is laat geïndustrialiseerd en his heeft een een woonpolitiek gevoerd en verspreide woonpolitiek waarbij de mensen meestal niet gaan wonen waar ze werken liefst blijven wonen waar hun grootmoeder geboren is en dan elke morgen van van hun woonplaats naar de werkplaats in de auto zitten meestal stilstaan en vandaag is dat een belangrijk probleem in de in de ontwikkeling de ruimtelijke spreiding is niet duurzaam de mobiliteit is geblokkeerd en we zullen dus naar verdichting moeten gaan en verdichting betekent ook leren omgaan met diversiteit niet alleen vanuit de rand naar de stad kijken als een gebruiksvoorwerp om te komen werken te komen winkelen of aan cultuur te komen doen maar als een samenlevingsmodel op basis van verschil en niet op bsis van gelijkheid en dat betekent dus effectief dat we de democratische ontwikkeling zullen moeten moeten herdenken u daarin het burgerschap zullen moeten herdenkendat alles moet eigenlijk het onderwerp maken van een toekomstvisie voor de stad van een stadsproject en deel uitmaken n het maatschappelijk debat ik heb op de radio een paar dagen geleden ook gezegd dat ik denk dat zeker in de stadsgewesten van vlaanderen het goed zou zijn mochten de lokale verkiezingen van oktober inderdaad gaan over een stadsproject een stadsproject dat ofwel gedacht wordt op basis van diversiteit en op basis van samenhang creëren op basis van het verschil en dus een cosmopolitische visie van de stad ontwikkeld ofwel een visie op de stad waarbij het eigenlijk supurbanen resideniële bewoners zijn die opleggen aan de stad hoe ze zich moet organiseren als een goed gebruiksvoorup ik denk dat dat spanningsveld heel sterk aanwezig is en dat het interessant is om daar een politiek debat rond te voeren en rond die verschillende projecten effectief een draagvlak te ontwikkelen concluderend een stad denk ik is geen land een stad is een hele wereld staat dichter bij de mondialisering staat dichter bij de reële complexiteit van de wereld en is dus een toegangsboort tot de wereld ik denk zoals ik in het begin heb gezegd dat de menselijke sameneving dat de menselijke soort een stadsdier aan het worden is we zijn daar niet voor opgeleid we hebben dat niet geleerd we hebben niet die mentaliteit we zullen nochtans die mentaliteit ons eigen u moeten maken deze generatie of de volgende generatie want inderdaad de wereld zal er steeds mee gaan uitzien als een postnationaal knopknopennetwerk van verschillende stedelijke gebieden waarin de activiteit zich zal afspelen waarin migratie en mobiliteit deel zullen zijn van het leven en waarin we dus permanent met aankomers met nieuwkomers zullen moeten samenleven en we meten op die basis de menselijke samenleving u herdenken in de stad is dat makkelijker omdat dat dichter bij de wereld staat dan dat in het land gebeurt dat eigenlijk naar het verleden is gericht dank u voor de aandacht in
5
u goedemiddag mijn naam is dus adkasbergen de was mij een hele mooie microfoon beloofd zodat i dansen over het podium kon maar goed ik heb nu deze eventjes vast uhm ik ga jullie meenemen in het verhaaltje van mijn school klein schooltje vijftig leerlingen speciaal onderwijs en daar zijn kinderen die uh ja je kan ze psychiatrische paiëntjes noemen je kan ze zeer moeilijk opvoetbaar noemen het zijn in ieder val kinderen met een ravelrandje en de kinderen met dat rafelrandje die zijn uh bekeken door de inspectie en wij zijn ook bekeken door de inspectie en gelukkig zijn wij een zeer zwakke school en dat is gelukkig zal ik uitleggen waarom wij dat zo noemen want het s u wij vinden het werk wat we doen heel ingewikkeld en het zou zou raar zijn als iemand één dag bij langs komt die komt kijken die komt in je papieren kijken en die kijkt eventjes links naar de kinderen en die zegt nou dat doe allemaal prima uitstekend goed bedacht terwijl we het zelf zo vreselijk moeijk al vinden dat werk wat we aan doen zijn je zou eigenlijk veel langer moeten kijken om een goed oordeel te kunnen vellen een voorbeeld om jullie een beetje mee te nemen in een dagje vanochtend had ik twee klassen ik had één zieken collega twee klassen bij mekaar er zijn nog maar twintig leerlingen hoor dus u het is altijd nog minder wat in de basisschool in een klas zit uh ze zijn lief aan het lezen ik heb de winteronde ze luister goed naar me meestal u een heeft ze boek niet open en ik vraag aan hem je waar je leesboek u het antwoord is in je hol at en dan denk ik de moet je even meenemen je staat voor twintig leerlingen en dan zegt er één en de rest hoort dat zit dat waar is je leesboek in je hol had en als je dat dan proef ik voor het vreselijk leuk vind hel grappig want het klinkt en al hij het zegt klinkt het nog veel beter dan als ik het zeg maar wat moet je dan en dat is een probleem wat je dan moet oplssen met dat kind want je wil dat die gaat lezen en wat bedoelt die eigenlijk want hij staat niet als de titel van mijn stukje hij staat boven de spanning en hij bedoelt eigenlijk help me want straks moet ik misschien nog gaan voorlezen ook en horen de anderen de fouten die ik maak dus help men maar hij kan dat niet zo goed onder woorden brengen dus hij zegt in je hol at dus mijn antwoord moet zijn ik moet niet boos worden ik moet leuk zijn tegen hem en ik kan alleen maar tegen zeggen van je dat is de donker daar bradt geen licht en als je dat dan gezegd hebt dan weet hij hij vindt het niet erg dat ik dat gezegd heb de res van de klas die heeft zo lol al gehad maar het is natuurlijk in een soort gevleugelde term wel de hele dag door de school gegaan dat als ik dus wat vroeger heb je brood nou film maar in in hol had ja dat is leuk tenminste ja ik vind dat leuk mijn collegas vinden dat leuk en die kinderen vinden dat chamant een inspecteur die komt kijken die die vindt er eigenlijk heel niks aan die vindt dat niet leuk die waardeert dat ook niet wij daarna des te meer dus daarom zeggen we gelukkig een zeer zwakke schooluhm dat moet het niet blijven want dat kan consequenties hebben want als het een zeer zwakke school blijft dan wordt een gegeven moment de deur gesloten en dan vangen wij niet meer die kinderen op en wat voor kinderen zijn dat nou wat ik net beschreef met een rafelrandje en u kunnen eigenlijk niet meer op een andere school terecht want wat doen wij kinderen zitten thuis ze komen bij ons voor vier maanden vijf maanden soms een jaar soms twee jaar wij doen er maar wat mee zoals ik net al beschreef het kan een beetje leuk zijn en kan een beetje grappig zijn maar ze willen wel naar school komen ze blijven naar school komen na die tijd bij ons die drie vier maanden half jaar heel jaar twee jaar gaan ze weer naar school zitten ze dus niet meer thuis ik zal een voorbeeld geven niet hetzelfde kereltje wat ik net noemde maar was een jonge die had een school fobie althans het werd ons verteld tussen schoolfobie hij ging jaar niet naar school de school war die eigenlijk op ingeschreven zat u ja die vind nog steeds het geld want de jongen is ingeschreven hij kon niet hij is wel ingeschreven bij ons na het werd te gek leerplicht zegt van die jonge moeder school nou die basisschool wilde nu meer hebben waar moet u dan naartoe dan kom je bij ons terecht op een gegeven moment want wij zijn een beetje het laatste schooltje wat dan wat kan of wat wat wil u deze jonge kwam met zijn ouders langs de was al heel wat en kam dus u vertellen hij was twaalf jaar dus had een jaar thuis gezeten had en wat achterstand opgelopen natuurlijk en zou de volgende dag bij mij in de klas komen ik heb tegen hem gezegd als je niet komt ik heb utgelegd hoe wij een beetje werken ik heb het heel gezellig gemaakt aantrekkelijk gemaakt forum als je niet komt kom ik je halen de volgende dag negen uur wij beginnen kwart over negen gaan we echt wel met de les beginnen tien voor half tien nou laten we nu met die les gaan beginnen hij was er natuurlijk niet toen dacht ik van wat moet ik doen kan blijven wachten tot die wel komt of tot zijn ouders en brengen gebeld moeder aan de telefoon hij wil niet nou toen moest ik een belofte waarmaken ik moest hem gaan halen hij was niet zo ver van de school vandaan ergens in parkwijk en ik kwam bij het adres en toen dacht ik wat ben ik in hemelsnaam mee bezig ga ik iemand ophalen van huis om les te gaan geven die niet wil maar ik had het beloofd dus ik denk we moeten toch blijven doen geen naambordje gordijn was dicht bij de keuken dus ik denk klopaannof er een hele kennel met u bouviers was toen dacht ik kan nu nog steeds weggaan toen ging de deur open een klein moedertje daar open aardige mevrouw kom me binnen ik zeg ik kom ophalen heb ik beloofd ze zegt ja hij is boven maar vordat ik ook maar naar een trap kon kijken had ik al een innige omarmomarmng met die boefje voor pauten hier grote kop daar net doen of je niet bang bent niet naar die boefjee kijken te interesseert je niks e doet iets met psychiatrie dus je kijkt hem niet in de ogen en je doet of het normaal is ik zeg ga nu de trap op als u die hond in de gaten houdt nou dat wilde moeder wel doen ging de tropop kwam ik eerste broer tegen stond in een bokshort broer ongeveer jaar of achttien negentiendikke goudenkettingen om somsekleren te strijken dus ik denk in wat voor wereld ben ik terechtgekomen omarming met een boefjee een strjkende jongen in een bokenshort en ik zoeken naar een kind wat niet naar schol wil kwam ik bij de druk de de deur open en ja dat lagprinsheerlijk twee persoon bed jonge van twaalf jaar flartscrean is drie jaar geleden dus ik praat niet over nu want nu heeft iedereen dat flagescrean behoorlijk formaat alle spelcomputers die je maar kan bedenken rampje open was lekker weer en hij lag daar ja waarom zou u nog naar school gaan dan de je dat niet en dan komt er iemand binnen en die gaat zeg we hebben een afspraak het enige wat ik kon zeggen van nou kan die bouvier misschien in die andere kamer lach ik naar beneden en ik verwacht dat je binnen vijf minuten aangekleed bent want we gaan naar school en tot en verbazing is dat gelukt aangekleed en naar school hij vond het wel gezellig maar dat komt het eerste moment is het weekend twee dagen vrij ga je dan nog ja na het eerste weekend ging ik nog naar school kwam u bij de herfstvakantie een week thuis hij werd een keer ziek komt die daarna nog naar school ja hij is het hele jaar naar school geweest hij heeft dus inderdaad groep acht op die manier bij ons gedaan op een zeer leuke manier hij ging daarna naar het voortzet onderwijs één keer heb ik nog uit bed gehaald samen met iemand van die school daarna niet meer heb ik het niet meer gedaan want ik vond dat moet ik een ander laten doen drie jaar later ja dat klopt wat ik net verteld heb drie jaar later kwam ik tegen op omroevlevel land want ik erken de en hoewel ze zijn gezicht een beetje onzichtbaar hadden gemaakt ik zag dat het een was wat had die nou gedaan hij had de priers de thoyotapriers van een of andere buurman had die genomen en was het tegen de buigen rijden dus die had gestolen rondjegerijen joyrijding plezier zal die zeker gehad hebben en hij eindigt in de voortuinvlak daarna kwam u toch bij mij langs op school en ik vroeg aan een was zeker een automaat ja want anders had ieder niet in kunnen rijden ik zeg in mijn auto staat daar en dan blijf je vanaf hij is daarvan af gebleven en ging maar ging helaas niet meer naar school en dat is nou het verhaal wat ik een beetje vertel deze kinderen die hebben dus iets meer nodig dan het rekenen taal en het lezen dat hebben ze ook allemaal nodig maar ze hebben iets meer nodig ze moeten toch denken van ik ben welkom op een bepaalde plek en welkom maken op een bepaalde plek dat is denk ik het allermoeilijkste is dat een kuchje voor zeven minuten nee acht en half en u dat welkom voelen dat is belangrijk mar dat valt zo moeilijk uit te leggen aan inspectie en misschien is het al heel moeilijk om aan jullie uit te leggen maar ik kom nu wel bij mijn eind van eigenlijk van het verhaal en dat is wij hebben vreselijk ons best gedaan de afgelopen perioden om te denken van hoe moeten wij de inspectie dit veraal nou laten zien nou dat kan ik ik kan misschien het devidetje opzetten daarna en en kan ik zeggen van kijk hier maar de trap ze niet in want ze wil de resultaten zien die wij van tevoren hebben opgeschreven dt kind gaat naar de havo gaat the doen die gaat baby al die gaat kabel doen daar gaat het niet om inspectie daar gaat het echt niet om het gaat dat in ieder geval weer naar school gaat en naar school blijft gaan en dat moe lukken dat is een beetje onze opdracht mijn opdracht ook naar de inspectie om dat helder te maken het leuke is want dat komt nu donderdag achttien april staat zij weer voor de deur de inspectie en het zou zo grappig zijn en zou leuk zijn als mensen die hier nu zitten denken god dat verhaal dat snap ik en dat moet zo blijven die school de school heeft de bongert we zitten op boomgaardweg nummer tien à vergeet die niet en misschien kan je een briefje in de bus doen joemoet je langer zo doen of nee die inspectie die heeft pas gelijk dank jullie wel
6
aan aan als ik je vraag om naar mij te luisteren en jij begint mij adviezen te geven dan doe je niet wat ik vraagals ik je vraag om naar mij te luisteren en je begint mij te vertellen dat ik niet mag voelen wat ik voel dan neem je mijn gevoelens niet serieusals ik je vraag om naar mij te luisteren en jij denkt dat je iets moet doen om mijn problemen op te lossen dan laat je mij in de steek hoe vreemd dat ook mag lijken dus alsjeblieft luister naar mij en probeer me te begrijpen en als je ook wilt praten wacht dan even tot ik klaar ben en dan beloof ik dat k op mijn beurt ook naar jou zou luisterendeze tekst zou zo door mij als kind gezegd kunnen zijn ik voelde mij als kind niet gehord en niet begrepen ik ben net als de zeventiguizend andere kinderen die jaarlijks te maken krijgen met de scheiding van hun ouders een kind van gescheiden ouders en ik heb last gehad van die scheiding ik ben ook een van die kinderen die sinds de scheiding het contact is verloren met een ouderik weet nog dat ik dacht wie is er voor mij wie kan met mij meedenken wie kan mij helpen ik voelde me zo alleen ik was zo boos maar eigenljk was ik vooral eigenlijk heel verdrietigik ws pas twaalf en ik had geen idee wat ik met de ituatie tussen mijn ouders aan moestmijn droom is dat we een wereld creëren waar geen kind zich zo hoeft te voelen een wereld waar ieder kind zich gehoord en begrepen voelt het liefst zo vroeg mogelijk zodat we snel kunnen achterhalen wat er bij een kind leeft en het kind steun kunnen biedenmijn eigen ouders gingen uit elkaar toen ik een jaar of vier vijf was zijn ze officieel gescheiden ze zijn later weer bij elkaar gekomen voor de kinderen niet zon heel goed plan achteraf want de spnning was thuis uiteindelijk weer opnieuw voelbaar mijn ouders eefden langs elkaar heen er werd gezwegen aan tafel en mijn moder sliept wel eens bij mij op de kamer vreemd om als kind mee te maken je voelt aan alles dat er iets niet klopt en wat weet ik ik dacht ik ga zorgen dat het thuis allemaal goed gaat ik gedroeg mijn voorbeeldig deed mijn schoolwerk hielp met opruimen thuis als maar niemand last van mij hadtoen mijn ouers mij en mijn broer uiteindelijk vertelde toen ik elf jaar oud was dat zij opnieuw uit elkaar gingen kwam dat eigenlijk niet als een verrassing want ik had de spanning gevoeld ik was enorm verdrietig maar naast dat verdriet voelde ik ook ergens opluchting ik dacht zou het dan eindelijk laar zijn met die spanning in huis zou het dan eindelijk weer rustig worden niets bleek helaas minder waar te zijn het werd alleen maar onrustiger er bleken onder andere rechtszaken tussen mijn ouders te lopen en daar kwam ik op mijn twaalde achter omdat ik een brief van de rechter kreeg omdat ik ook iets mocht vinden van die scheidingik weet nu als zesendertigjarige vrouw dat mijn verhaal anders had kunnen lopen als er direct toen mijn ouders uit elkaar gingen iemand voor mij was eweest iemand die naast mij had gestaan naar mij had geluistrd maar ook iemand die mij uitleg had gegeven over wat er allemaal bij scheiding komt kijken en die verstand had van hoe kinderen kunnen denken en die mijn stem en mijn gedachten en gevoelens in perspectief had kunnen plaatsen en had kunnen vertalen naar mijn ouders dan hoefde ik dat niet te doenom nog even terug te komen op mijn verhaal ik vertelde al dat ik een brief van de rechter kreeg en om jullie een stukje juridisch mee te geven ik ben immers jurist u kinderen van twaalf jar of ouder die krijgen een brief van de rechter waarin gevraagd wordt om iets te vinden van die scheiding over het gezag de hoofdverblijfplaats en de omgangsregeling contactregeling moeilijke onderwerpen voor kinderen om daar je mening over te geven een kind mag komen hoeft niks t doen maar mag ook een brief schrijven vaak hun eerste post voor mij was dit mijn eerste post van een rechter nog wel en ik durfde over deze situatie niet eens echt met mijn vriendinnen te praten over wat ik echt dacht en voelde en moest ik naar de rechter dat durfde ik niet langs gaan durfde ik absoluut niet maar ik had wel het idee dat die rechter iets van mij verwachten in de zin van dat ik het moest oplossen tussen mijn ouders dus ik ben een boekwerk aan emoties gaan opschrijven en een brief gaan schrijven aan de rechter niemand hielp mij met die brief niemand vertelde mij wat vertelde mij wat mijn gedachten en gevoelens betekenen kijken naar de situatie tussen mijn ouders maar ook kijken naar mijn leeftijd ik was pas twaalf en niemand vertelde mij wat voor impact mijn brief kon hebben in het juridisch speelvelden jarenlang heb ik gedacht dat mijn brief de oorzaak was van alles ant mijn vader werd uiteindelijk oud uit de ouderlijke macht ontheven en hij verdween uit eigen beweging steeds meer uit beeld was dat mijn schuld was dat door wat ik had opgeschreven ik had toch opgeschreven dat ik alle bij mijn ouders heel graag wilde zien en dat ik bij hun allebei wilde wonen reageerde hij daarom niet meer op mijn belletjes of op mijn brieven waarom wilde hij mij niet meer zien wat had ik gedaangedachten en gevoelens die mij als kind van twaalf overspoelden en doorsijpelde in alles wat ik deed ik krijg moeite met relaties aangaan want ja iemand aan wie je verbindt kan ook weer weggaan ik ging mijn focusen op school ik ging minder eten en k voelde mij ontzettend onzekermijn verhaal is geen uniek verhaal het is een verhaal van heel veel kinderen van gescheiden ouders iet de volledige blauwdrukt ervan want elk verhaal is uniek maar wel delen daarvan en nu als professional werkend met kinderen in een scheidingssituatie vertellen kinderen mij zo vaak hoe schuldig zij zich voelen en dat ze bang zijn om tegen hun ouders te zeggen wat ze denken en voelen of dat ze zich verantwoordelijk voelen en denken datze het moeten oplossen tussen hun ouderswat mij betreft luisteren wij nog veel te weinig echt naar kinderen en daar bedoel ik mee dat wij kinderen of helemaal gen stem geven we slaan ze over of dat wij kinderen hun stem maar beperkt betrekken of dat we ze veel te verantwoordelijk maken hè dus als een kind zegt we gaan dit doen dan gaan we dat doen maar kinderen zijn niet degenen die de beslissing nemen luisteren naar kinderen staat voor mij dat we hun stem betrekken maar dat we ook goed kijken wat in het belang van kinderen is en dat kan soms tegenstrijdig zijn en dat ze daar uitleg over krijgen terugblikkend op mijn eigen verhaal en eigenlijk vooral kijken naar die kinderen die te maken hebben met die schuldgevoelens en het loyaliteit gevoel ben ik gaan nadenken of het niet anders kan kunnen wij niet op een kindvriendelijke manier de stem van kinderen betrekken en daarom ben ik in tweeduizend vijftien onderzoek gaan doen naar het buitenland en naar nederland en heb ik de rol van de kindbehartiger ontwikkeld en om jullie mee te geven dat het ook anders kan wil ik jullie het verhaal van marnix delenmarnixs is een jongetje van negen jaar en zijn ouders die gaan uit elkaar zij zijn getrouwd geweest dus dan moeten zij langs een advocaateen van de advocaten was bekend met de rol van de kindbehartiger en vroeg de andere advocaat zal jij ervoor open staan dat wij onze cliënten informeen over de kindbehartiger en toestemming vragen aan deze ouders dat zij mag ook of marnicks ook een belangen behartigebieden en beide ouders zijn akkoord gegaan zo waren de advocaten daarvoor de ouders en was de indbehartiger de voor marnicer is bewust gekozen om meerdere gesprekken met marie te voeren zodat hij goed zijn stem kon uiten goed met hem kan worden meegedacht maar hem ook echt uitleg kon worden gegeen en hij zich vertrouwd kan voelen bij de kindbehartiger want je moet je hel levensverhaal op de avegooien daar is tijd voor nodig en amen is uiteindelijk een verslag gemaakt waarin en de stem van marnincs terugkwam maar waar ook de kindbehartiger vanuit de expertise van de kindbehartiger een advies is neergelegd en dat verslag is naar de rechtbank gegaande rechter nam dat verslag heel serieus want de ouders hadden allebei hun eigen visie en daar kwam de stem van mrnic en het advies van een professionalen uiteindelijk is de visie van mark daarin gevolgd en is het advies opgevolgd en samen is uiteindelijk na de zitting met de ouders van marines op tafel gegaan en is gekeken hoe een gesprek met marache kon plaatsvinden om een uitleg te geven over wat er in de zitting had plaatsgevonden en zodat hij nog zijn vragen kon stellen aan zijn ouders en zijn ouders hem konden uitlggen dat die nooit tussen hen hoeft te kiezen en dat ze afspraken hadden gemaakt en rekening wilde houden met hoe hij zich voelde en met zijn meningen ik weet nog dat margingsten is dat gesprek dat vrolijke koppie van dt negenjarige jongetje zo trots want hij had zijn stem geuit hij hoeft zich niet schuldig te voelen hij hoeft niet te kiezen tussen zijn ouders en hij zei ik was zo zenuachtig mijn hart maakte allemaal sprongetjes maar je je eigenlijk is die scheiding zo erg nog niet jullie zijn eigenlijk veel aardiger tegen elkaar en ik mag ook nog een keer twee keer op vakantie zit er ook nog wel voordelen aan en dat kopie van marnings dacht ik ja het kan anders en als we naar kinderen luisteren kunnen we ook nog lering trekken uit hun verhaal want wat kinderen aangeven is luister naar mij leg mij dingen uit maar maak mij niet verantwoordelijk ook na de scheiding heb ik allebei mijn ouders nodig ik kan niet tussen mijn ouders kiezen ook al lijkt dat ik dat soms wel doe en biedt mijn steun voor iemand die er speciaal voor mij is dit horende lieve ouders stel dat jullie te maken hebben met een scheidingstuatie sta open dat jullie kind een stem bieden lieve familieleden en omstandersbied een luisterend oor maar blijft daarbij neutraal kies geen partij voor en ouder lieve school sta op voor die kinderen die die steun in die klas nodig hebben waar je ziet wat dat nodig is en vooral lieve kinderen weet dat er mensen zijn die echt naar jullie willen luisteren en dat jullie stem ertoe doet dank u wel waar maar maar aan aan en
7
lieve mens wie houdt er van muziek klassieke muziek moet haast wel in amselveenbopmuziek of zijn er ook jonge hiphoppens in de zaal dacht ik al iedereen heeft wel iets met muziek maar is muziek ook heilzaamwant stel je nou toch eens voor je bent drie jaar en je hebt een goed icu en je begrijpt alles maar je kan geen oogcontact maken en je kan ook niet terugpraten of hoe zou het nou zijn je bent vandaag de mens of verstandelijk bperkt en je weet niet iede persoon is die binnenkomt hoe laat het is of war je bent of hoe zou je voelen als jij morgen een hersenbloeding krijgt en je moet gaan revaliderenn je kan alles weer tuinieren koken autorijen je begrijpt juist wel wat iedereen zegt maar je bent niet in staat om één stom woord te spreken wat brengt muziek je dan hoe heilzaam zou muziek kunnen zijn daar wil ik het met jullie nu over hebben aan het eind van mijn betoog hoop ik dat je zelf toepassingen ziet voor mensen met een beperking om hun kwaliteit van leven te veranderenmaar eerst iets over het ontstaan van muziek heel lang geleden en heb ik het over vijftigduizend jaar geleden konden we al trommelen op fluitjesblazen maar we konden geen woord spreken en sinds die tijd heeft muziek een belangrijk onderdeel gespeeld in onze culturen in onze rituelen en nu heden ten dage in onze westerse maatschappij war is het muziek in onze rituelenja we hebben muziek les op scool we luisteren naar muziek is incidenteel maar geen ritueeloké op onze huwelijksdag hebben we de vogeltjes dans dat is ons ritueel of wij onze begrafenissen de top drie andere bodchelli erryclapton en lievemensen wereldwijd de nummer één is avmaria nog steeds niet myketelkamp want dat is niet wereldwijd is dat dan alles zijn j niet meer muzikaalwie van u vindt zich muzikaalwie van jullie speelt een instrument niet zoveel hen maar toch blijkt dat zesennegentig procent van jullie muzikaal is en dat is al aangetoond bij babys wetenschappelijk van twee dagen ouders men even testen dit is zacht en dit is hard klap maar meeallemaal zijn we muzikaal we scoren meer dan zesennegentig procent lievemensen al heel lang luisteren wij naar muzici ik noem dit muziek belevingmuziektherapie gaat een stapje verder daarmee bedoel ik dat een professionalinterventie met muziek kwetsbare mensen of met en beperking of een trauma hun kwaliteit van leven probeert te verhogen en er is steeds meer wetenschappelijk onderzoek daarvoor en steeds meer bewijs ook al is het nog flink te dun en ik heb de eer om met de nederlandse wetenschappelijke top er ik schede dik zwaap henk jan honing om een breed publiek de wonderen van muziek te tonen en het allerbelangrijkste resultaat nu van het wetenschappelijk onderzoek is dat in tegenstelling tot onze spraak gehoor gevoel emotie dat it allemaal op één bepaalde plek in onze hersenen terwijl muziek dat zit in heel veel gebieden van onze hersenen en ik kom daar dadelijk nog op terug met een voorbeeld maar hoe is nu het effect op ons eigen leven onze kwaliteit van leven en laat ik mezelf maar als voorbeeld nemen als kind zijnde schreef ik verschrikkelijk slecht dramas altijd werden mijn ouders op scholgeroepen als een onvoldoende had en ze waren het zo zat dat ze mij hebben laten testen een hessenfilmpje en uit die test kwam naar voren dat ik een aangeboren trilling in mijn rechter hand had als dat er gemakkelijk hoeft de nooit met mijn best te doen en als therapie kreeg ik pianores en daardoor heb ik niet alleen een rijk sociaal leven gekregen ik heb in heel wat beentjes gespeeld ik heb zelfs mevrouw de door ontmoet aar wat ook naar voren kwam in die test is dat ik een ongelooflijk concentratieprobleem heb en dat heb ik weten om te buigen in een kracht ik durf van mezelf van mezelf namelijk te stellen dat ik erg creatief ben goed kan verbinden maar ik ben zo waardeloos in die details en prikkels ik ik word hier echt helemaal gek van maar goed donker is want het dat gaat alles om malen en hol een beroepsmuzikant zal ik dus niet worden altijd maar oefenen hele dag door een heel ande voorbeeld mijn oudste zoon hier ook in de zaal op de middelbare school was die wel zo ontzettend slecht in wiskunde maar goddank was er een opletende wiskunde leraar en die wist dat die piano speelde en zei jodie wiskunde toets die daaraan komt dat wordt helemaal niks voor jou in plaats van die toets ga jij maar een stuk muziek componeren want het is namelijk ook logisch nadenken en ik laat jullie nu een fragment horen wat ik doen ls opstandige puberf heeft gecomponeerd en nu maakt die alle muziek voor mijn films en hij heeft ook zijn werkte van geaakt hij speelt acht instrumenten en muziek is zijn leven en zijn werk we gaan nu een stapje verder hoe is het nu voor mensen met een beperkingdoor mijn jongste zoon ben ik gaan filmen ik ga jullie nu wat filmfragmenten laten zien hij zout veel beter doen om aan te kunnen tonen wat muziek kan doen als je een beperking hebt maar eerst even wat cijfers twintig procent van ons is mantelzorgenzelfde percentage heeft te maken met drect of indirect met dames een vorm daarvan of parkingson en het dubbele lievemensen sychisch lijden in welke vorm dan ook veertig procent van ons en acht slechts drie procent ptzs traumas hier op op deze foto zien jullie syrische kinderen die gevlucht zij en nu hier woneneen eenzaamheidouderen in onze vergrijzende aatschappij maar ook jongeren en als laatste voorbeeld lijkt weinig slechts één procent van jullie of mijzelf heeft een vorm van outism maar in nederland hebben we het dan wel over honderd zeventig duizend mensenwie van jullie heeft met deze groep mensen te makenzou muziek deze mensen kunnen helpen we gaan er wat voorbeelden kijken die ik heb gefilmd we zien als eerste dimo een autistisch jongetje uit amstelvijn van drie jaar oud zweden spits aan preanaar jullie zien het in het begin geen oog contact geen spraak en naarmate die muziektherapie vordert komt dat op gang een heel ander voorbeeld jacueline een zwaar verstandelijk beperkte vrouw zo te wie klaardat doen we straks ik ga met jou meespelen op de trommel ik zet jaar toegeven recht rond als je niet bij de pianokom nemen stoewat jullie hier zien is dat chaqueline conact maakt door haar hoofd op de instrumenten te leggen want ze wil die trillingen voelen en je zal hier denken acht dertig minutn muziektherapie van een flauwekeul maar bij mensen hacueline met enorme onrust en ook mensen met demensie het naeffect hiervan rust kan wel twee dagen aanhouden dertig minuten wie wilde nog een voorbeeld ja nee ik wil dan zal ik het toch gedaan mevrouw donkers na een hersenbloeding korten lange dat zegt u en nemen de meer goede medadit is het klassieke voorbeeld van iemand met een avesie je kan niet spreken naar een hersenbloeding deze mevrouw kan alles weer er zijn voorbeelden bekend dat mensen zes maanden lang niet kunnen spreken en na de eerste muziektherapiesessie en dat is wat ik in het begin zei want ik kom nog met een voorbeeld die muziek grijpt in op meerdere delen van de hersenen en daardoor kan het na het spraakcentrum gaan en zo kan deze mevrouw zingend lren spreken dat is toch ongelooflijkwat kunnen jullie nou zelf thuis doen ik geef u twee voorbeelden we kennen allemaal de parkinsonpatiënt die kan als een dronken man dan moet ik die stip over als een dronken man lopen maar hoe simpel is het als je daar vingerknippend naast gaat lopen zou je zien dat de parkenson patiënt in dat ritme mee kan lopen hoe bevrjdend moet dat voor hem zijn een tweede eel ander voorbeeld dat ik al eerder noemde mensen met een vorm van demensie met veel onrust en vooral treinen een wasbeurt dat natuurlijk een drama maar hoe makkelijk is he om samen een liedje te zingen van vroeger de onrust gaat weg er is plezier en de wasbeurt is nog sneller klaar en dan zitten wij mij tolullen in de zorg over geen tijd tegen geld ik bedoel is dit effectief of niet eerder klaar vijftig procent van ons blijkt baat te hebben met de inzet van muziek ik heb genoemd de voorbeelden hè dimensie twintig procent we zijn mantelzorgers twintig procent psychischeden veertig procent dus ik zou jullie willen uitnodigen om thuis aan de gang te gaan en inderdaad niet lullen maar doen lang levende muziek en