b1115bf9a9304853a71b3e5d0c714657b83af4f67949c49fdff83e1f3da5d315

.gitattributes

@@ -112,3 +112,9 @@ test-gold/ru.nen.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
 UD_Arabic-PADT/ar_padt-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
 UD_Bulgarian-BTB/bg_btb-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
 UD_Czech-CAC/cs_cac-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_Czech-FicTree/cs_fictree-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-dev.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-test.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_Dutch-Alpino/nl_alpino-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text
+UD_English-EWT/en_ewt-ud-train.conllu filter=lfs diff=lfs merge=lfs -text

UD_Czech-CAC/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,3 @@
+This work is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
+To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
+or send a letter to Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA.

UD_Czech-CAC/README.md

@@ -0,0 +1,123 @@
+# Summary
+
+The UD_Czech-CAC treebank is based on the Czech Academic Corpus 2.0 (CAC;
+Český akademický korpus; ČAK), created at Charles University in Prague.
+
+
+# Introduction
+
+CAC consists both of written data and transcripts of spoken language. Only
+the written part is included in this treebank as no syntactic annotation is
+available for the spoken data. Out of 650,000 total CAC tokens, 493,306 appear
+in the treebank.
+
+The first version of CAC was created by a team from the Institute of the Czech
+Language, Czechoslovak Academy of Sciences, led by Marie Těšitelová, in
+1971-1985; its original name was “Korpus věcného stylu”. It was reshaped and
+made compatible with the Prague Dependency Treebank between 2007 (CAC 1.0) and
+2008 (CAC 2.0); these corpora are distributed by the Linguistic Data
+Consortium. The corpus has now been converted to Universal Dependencies and
+made freely available under the CreativeCommons license (see LICENSE.txt).
+
+See the following websites for more information on CAC 2.0:
+
+* http://ufal.mff.cuni.cz/rest/cac.html
+* http://ufal.mff.cuni.cz/rest/CAC/doc-cac20/cac-guide/eng/html/index.html
+* http://hdl.handle.net/11372/LRT-1061
+* https://catalog.ldc.upenn.edu/LDC2008T22
+* https://lindat.mff.cuni.cz//services/pmltq/#!/treebank/cac20/help
+  (online query)
+
+CAC contains mostly unabridged articles taken from a wide range of media.
+These articles include newspapers, magazines and other sources covering
+administration, journalism and scientific fields. These three genres can be
+distinguished by the sentence id: in
+
+    # sent_id = a-s20w-s55
+
+the "s20w" part identifies the source document, where "w" means "written",
+"20" is the document id number and "s" means scientific (while "a20w" is the
+twentieth document from the administrative genre, and "n20w" from newspapers).
+
+The texts are taken from the 1970s and 1980s and thus, the selection of texts
+is influenced by the political and cultural climate of this time period.
+
+The original data in “Korpus věcného stylu” omits all punctuation symbols,
+numbers (only those expressed in digits; numeral words are preserved) and some
+measure units and symbols. The missing tokens were manually restored in CAC;
+however, for numbers and units, only a wildcard was inserted as the exact value
+and form cannot be guessed without access to the primary document.
+
+
+# Acknowledgments
+
+We wish to thank all of the contributors to the original annotation effort,
+as well as the team responsible for the corpus' revival in 2008.
+
+## References
+
+* Barbora Vidová Hladká, Jan Hajič, Jiří Hana, Jaroslava Hlaváčová,
+  Jiří Mírovský, Jan Votrubec: Průvodce Českým akademickým korpusem 1.0/
+  The Czech Academic Corpus 1.0 Guide. Karolinum, Praha, 2007. ISBN 978-80-246-1315-4.
+* Barbora Vidová Hladká, Jan Hajič, Jiří Hana, Jaroslava Hlaváčová,
+  Jiří Mírovský, Jan Raab: The Czech Academic Corpus 2.0 Guide.
+  In: The Prague Bulletin of Mathematical Linguistics, No. 89,
+  Copyright © Univerzita Karlova, ISSN 0032-6585, pp. 41-96, Jun 2008.
+  https://ufal.mff.cuni.cz/pbml/89/pbml89.pdf
+* Marie Těšitelová: K jazyku věcného stylu z hlediska kvantitativního
+  (On the language of non-fiction style from the quantitative point of view).
+  In: Slovo a slovesnost, vol. 44, no. 4, pp. 275-283, Praha, 1983.
+  http://sas.ujc.cas.cz/archiv.php?art=2911
+
+
+# Changelog
+
+* 2020-05-15 v2.6
+  * Genitive, dative and instrumental nominals are now considered oblique.
+  * Added enhanced relations with case information.
+  * Added enhanced relations around relative clauses.
+  * Added enhanced external subjects in control verb constructions.
+  * Added empty nodes to enhanced graphs (but orphans are just converted to dep).
+* 2019-05-15 v2.4
+  * Modified conversion: nouns do not have objects.
+  * Fixed punctuation attachment.
+  * Fixed some annotation errors.
+* 2018-11-15 v2.3
+  * Split multi-word tokens "cos, ses, sis, tys, vždyťs", participle + "-s".
+  * Bug fix: conditional "by" should be attached as 'aux', not 'aux:pass'.
+  * Flat name structures extended to titles and occupations.
+  * Added LDeriv for passive participles (the infinitive of the source verb).
+* 2018-03-01 v2.2
+  * Added enhanced representation of dependencies propagated across coordination.
+    The distinction of shared and private dependents is derived deterministically from the original Prague annotation.
+  * Fixed computation of the LDeriv MISC attribute.
+* 2017-11-15 v2.1
+  * Retagged pronouns “každý” and “kterýžto”.
+  * Prepositional objects are now “obl:arg” instead of “obj”.
+  * Instrumental phrases for demoted agents in passives are now “obl:agent”.
+2017-03-01 v2.0
+* 2017-03-01 v2.0
+  * Converted to UD v2 guidelines.
+  * Reconsidered PRON vs. DET. Extended PronType and Poss.
+  * Improved advmod vs. obl distinction.
+  * L-participles are verbs, other participles are adjectives.
+* 2016-05-01 v1.3
+  * Initial release.
+
+
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v1.3
+License: CC BY-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: news nonfiction legal reviews medical
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: converted from manual
+Contributors: Hladká, Barbora; Zeman, Daniel
+Contributing: elsewhere
+Contact: zeman@ufal.mff.cuni.cz
+===============================================================================
+Original CAC authors: Hladká, Barbora; Hajič, Jan; Hana, Jiří; Hlaváčová, Jaroslava; Mírovský, Jiří; Raab, Jan
+Original KVS authors: Těšitelová, Marie

UD_Czech-FicTree/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,4 @@
+The treebank is licensed under the Creative Commons License Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International.
+
+The complete license text is available at:
+http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode

UD_Czech-FicTree/README.md

@@ -0,0 +1,91 @@
+# Summary
+
+FicTree is a treebank of Czech fiction, automatically converted into the UD
+format. The treebank was built at Charles University in Prague.
+
+
+# Introduction
+
+The treebank consists of 12,760 sentences (166,432 tokens). The texts come from
+eight literary works published in the Czech Republic between 1991 and 2007.
+The text data was manually annotated according to the Prague Dependency Treebank
+guidelines, then converted into the UD format.
+To comply with agreements concluded with the copyright holders, the texts are
+shuffled into random chunks of maximum 100 words.
+The treebank is licensed under the terms of [CC BY-NC-SA 3.0]
+(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/).
+
+
+# Annotation and conversion
+
+The texts were parsed independently by two parsers trained on the Prague
+Dependency Treebank data (analytical layer). The parsing results were manually
+corrected and the two versions merged. Any differences were resolved manually.
+The morphological and syntactic annotation according to the UD guidelines
+was assigned by converting the original PDT annotation.
+The conversion procedure was designed by Dan Zeman and implemented in Treex.
+
+
+# Acknowledgments
+
+We wish to thank the participants in the annotation effort, including Milena
+Hnátková, Tomáš Jelínek, Ivana Klímová, Alena Kropíková, Hana Skoumalová and
+Olga Zitová; as well as Dan Zeman for the data conversion.
+
+
+## References
+
+* Tomáš Jelínek. 2017. FicTree: a Manually Annotated Treebank of Czech Fiction.
+ In: J. Hlaváčová (Ed.): ITAT 2017 Proceedings, pp. 181–185.
+ http://ceur-ws.org/Vol-1885/181.pdf
+
+
+# Text details
+
+The eight texts in the treebank include six fiction titles, a children’s fiction
+book, and a book of memoirs.
+Most of the texts were first published between 1991 and 2007 except one text,
+published in 1969.
+80% of the texts are original Czech texts, 20% are translations (from German and
+Slovak).
+
+
+# Changelog
+
+* 2020-05-15 v2.6
+  * Genitive, dative and instrumental nominals are now considered oblique.
+  * Added enhanced relations with case information.
+  * Added enhanced relations around relative clauses.
+  * Added enhanced external subjects in control verb constructions.
+  * Added empty nodes to enhanced graphs (but orphans are just converted to dep).
+* 2019-05-15 v2.4
+  * Modified conversion: nouns do not have objects.
+  * Unknown tag with advmod --> ADV.
+  * Fixed punctuation attachment.
+* 2018-11-15 v2.3
+  * Split multi-word tokens "cos, ses, sis, tys, vždyťs", participle + "-s".
+  * Bug fix: conditional "by" should be attached as 'aux', not 'aux:pass'.
+  * Added NameType, better classification of proper names. Consequence: many places now analyzed as 'flat'.
+* 2018-04-15 v2.2
+  * Added enhanced representation of dependencies propagated across coordination.
+    The distinction of shared and private dependents is derived deterministically from the original Prague annotation.
+* 2017-11-15 v2.1
+  * First official release.
+
+
+<pre>
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v2.1
+License: CC BY-NC-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: fiction
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: converted from manual
+Contributors: Jelínek, Tomáš; Zeman, Daniel
+Contributing: elsewhere
+Contact: tomas.jelinek@ff.cuni.cz, zeman@ufal.mff.cuni.cz
+===============================================================================
+</pre>

UD_Czech-FicTree/cs_fictree-ud-dev.txt

@@ -0,0 +1,1241 @@
+Všimla jsem si, že pokoj je zaplněný květinami, zřejmě k téhle dívce každý
+nějaké přinesl - a podle toho k ní musela chodit spousta lidí. Daly jsme se do
+řeči. Jestli si představujete, že mluvila nějakým kazatelským tónem nebo
+vemlouvavým hlasem, kdepak. Mluvila, jako kdyby byla mou kamarádkou z diskotéky,
+smála se každou chvíli - to bylo zvláštní, stále vyhledávala nějaký veselý rys
+na tom, o čem jsme mluvily, i když to vůbec veselé zdánlivě nebylo. Tím smíchem
+ale dodávala každému jevu nějaký snesitelnější smysl. 
+
+A odjel jsem. Víte - a to je třeba říct - byl jsem v té době ve zlé osobní
+situaci, není třeba ji popisovat. Ale tohle setkání se zachráněným kotětem mi
+dodalo sílu. Představte si, že to kotě hodili do vody přesně tak, aby je proud
+vynesl pod rameno bagru, který nakládal písek. Že ho naložili na vůz tak, aby se
+pískem neudusilo, a že se při transportu krabice prorazila, aby mohlo vyběhnout.
+Představte si: já přijel z daleké země a zastavil se zrovna u toho stavení.
+Zajímal jsem se, proč dítě pláče. 
+
+A tam jsem mu vypravovala, jak kdysi dávno - hodně dávno - dokud jsem byla mladá
+- jsem lovila ty rudohnědé chlupaté mamuty s třímetrovými kly.. Poslouchal a
+tváře mu svítily obdivným nadšením... A když jsem mu nakonec svěřila, že jsem
+mamuty nelovila, že mu jen tak povídám příběhy, nebyl zklamaný, děti mají
+fantazii stejně rády jako skutečnost, mívají ve zvyku přece obě zaměňovat. Jistě
+jsem u něj stoupla v ceně. O tohle jde: neurazit se. Umím si představit řadu
+svých přítelkyň, které by se urazily, kdyby je jejich vnuk o něco podobného
+požádal. Cítily by se zahanbené a směšné. 
+
+Byla válka. V té válce zabili jednoho pána. Tatínka. Dítě chápe, že tím jediným
+výstřelem, který zahlédlo v televizi, nebo o kterém zaslechlo vyprávět, zanikl
+celý svět. Proč? Proč zanikl? Neumíme na to rozumně odpovědět, to dětské žasnutí
+je tak logické a objevné. "Tatínku, víš, že Honzovi odešla maminka?" Vím to. Co
+na to říct. Kývnu. "A on dnes ve školce tolik plakal," žaluje dítě. Mlčím. Dítě
+ke mně obrací veliké užaslé oči, jako by v jeho dnešní zkušenosti byly vměstnány
+všechny tragedie světa. Desetileté dítě se diví úžasu tříletého: "Rozvedli se."
+
+Zvedl jsem se a prošel kolem řeky a práce mi opravdu šla líp. Vyráběl jsem právě
+podklady pro uměleckou reprodukci obrazu jarní krajiny a mistr asi usoudil, že
+abych barvy vystihl, musím jarní krajinu vidět. Rozumíte mi? Jemu nešlo o nějaké
+splnění hodin pracovní doby, on věděl, že zharmonizovaný člověk tvoří nejen
+mnohem kvalitněji, tvoří daleko rychleji než ten, který nemá své síly
+soustředěny. Bylo to v letech velké krize v tiskárenství a já byl velice vděčný
+za to, že jsem tohle místo nalezl. 
+
+Práci jsem odvedl znamenitě. A věděl jsem, že mám nejlepšího nadřízeného na
+světě. Když člověk ví, že ho šéf má rád, že mu věří, že si ho váží, odvede tolik
+díla jako nikdo jiný. Když jsem později pracoval ve velké tiskárně, vzpomínal
+jsem na starou partu, na to, jak bychom se byli nechali rozkrájet pro slávu naší
+firmy. Pokud si vás zaměstnavatel váží a pokud vám to umí dát najevo, bude jeho
+firma vždy o několik kol před těmi firmami, které vidí ve svých zaměstnancích
+jen položky na výplatní pásce. Lekci, kterou mi šéf dal, jsem si odnesl do
+života. 
+
+Chvíli jsme šly mlčky a mně to připadalo moc divné, takhle asi vodili zmatené
+lidi ve staré Indii k Buddhovi a ve staré Palestině za Ježíšem. "Kolik jí je?"
+"Devětadvacet." "Jak vypadá?" "Uvidíš." A tak jsem zase mlčela, než jsme došli k
+paneláku na sídlišti a Ilona zazvonila na jeden ze zvonků. 
+
+V kostele mělo tohle dítě speciální židličku, aby mohlo sedět a zpívat s
+ostatními. Bratranec se ženou stárli a jejich děti také, starší děti si našly
+partnery a odešly z domu, mrzáček zůstával doma, nezemřel brzy, jak lékaři
+předpokládali. Bratrancova rodina byla jedna z těch rodin, o jejichž štěstí je
+lépe nehovořit, aby se nezakřiklo, všichni se měli rádi, vesele rádi, býval u
+nich smích od rána do večera a manželé si už ani neuměli představit, že se někdy
+uvažovalo o tom, že by jejich holčička zmizela za zdmi nějakého ústavu. 
+
+Jednou se měla přistavovat část mlýna. Stavitel rozhodl, že lípa musí pryč. Ale
+babička si postavila hlavu. Ne a ne! Nenechá lípu porazit! Všichni babičce
+tvrdili, že se nedá nic dělat, lípa musí ustoupit, jestli se má mlýn přestavět,
+a mlýn se přestavět musí. Ale babička si prosadila, že se lípa přesadí a hotovo.
+A vybrala místo. Její bratr, můj prastrýc, byl slavný pražský zahradník. Když se
+o tom doslechl, vysmál se sestře, kdo prý kdy slyšel, aby se tak velká lípa
+přesazovala. Podle všech biologických zákonů to nemůže přečkat. 
+
+A už nikdy jsem tu starou dámu nepotkala a dodnes nevím, kdo to byl. Vím jen, že
+jsem jí já, malá hloupá holka, zachránila život." Hleděli jsme chvíli mlčky na
+náramek a pak si ho přítelova prateta nasadila na zápěstí, líbezná víla jí tenké
+zápěstí objala. "Myslíme si, že dokážeme na tomhle světě moc málo," řekla
+prateta, "ale zapomínáme, že se na někoho můžeme usmát. A třeba tím někoho
+zachránit před smrtí." Vlídná slova Jednou jsem přinesl své pratetě květinu.
+Obyčejnou kytku, jaké se prodávají, v květináči obtočeném papírem. Moje prateta
+už květiny nedostávala. 
+
+Uvažoval jsem, co těch zbytečných dvacet minut budu na opuštěném venkovském
+nádraží dělat. A pak mne zamrazilo. Dvacet minut. Prostoj. Jaká je to
+příležitost! Mám před sebou dvacet minut. Celých dvacet minut... Srdce a čas
+"Můj dobrý přítel," začal vyprávět L. D., "byl tím, co se nazývá úspěšný člověk.
+Dosáhl ve svých čtyřiceti toho, o čem většina čtyřicátníků jen teskně sní. Znáte
+to: možná jste už také zažili onu hranici stínu. Člověk jde a jde životem, stále
+po ozářené straně, a náhle udělá krok a zjistí, že už tím krokem překračuje z
+ozářené strany do stínu. 
+
+Jely na nákup a nějaký náklaďák s opilým řidičem do nich vrazil. Něco se ve mně
+převrátilo naruby a dodnes jsem to nepřekonal. Víte, mrzí mě v životě hodně
+věcí. Ale tahle s tím obrázkem mě bude strašit do smrti. O nic nešlo. Zdánlivě
+vůbec o nic. Jen jsem se zachoval jako zodpovědný dospělý, nenechal jsem se
+vyrušit z práce. Nějakým malým radostným děvčátkem. Ale už napořád budu vidět
+její dychtivou tvářičku, její touhu ukázat mi neumělý obrázek, její nadšení,
+její zklamání. Stačilo pár vteřin, pár nepatrných vteřin a jejich vůz by o pár
+vteřin minul onen druhý vůz! 
+
+Konečně: tělo je obálka a duše je dopis, obálka se snadno okouká, dopis je
+důležitý. Když bylo bratranci pětačtyřicet let, zjistili u něj v nemocnici
+leukémii. Zhroutil se. Byl uprostřed práce, kterou chtěl dokončit, a náhle
+uviděl její konec. Naprostý konec. Když se zhroutí optimista, bývá to obzvlášť
+smutné. Manželka se snažila jej utěšovat, jenže jakápak útěcha, když sama
+plakala celé dny. Hledal se dárce kostní dřeně. Manželka neváhala ani okamžik,
+ale vysvětlili jí, že ona dárcem být nemůže, že najít vhodného dárce je velice
+těžké. Aby splňoval podmínky, musí se hledat v mezinárodních bankách dárců. 
+
+Utekl k nám z Polska před německým násilím, co bylo s jeho rodinou, nikdo
+netušil, ani on, byli všichni na útěku a nějak se ztratili. Měl ve Švýcarsku
+bohaté příbuzné a měl se za nimi vypravit, hned jak dostane vízum. Věděl, že
+když vízum nedostane, umučí ho. Přišel k nám do domu, protože sousedé, co
+bydleli nad námi, měli na domě nabídku na pronájem, to se dělávalo, činže byly
+vysoké, a tak, kdo měl pokoj, který zrovna nepotřeboval, někoho u sebe ubytoval
+a pomohl si s nájemným. 
+
+Aby jednou, až budou uvažovat tak, jako teď uvažuji já, byly stejně spokojené s
+tím, co jsem jim ve vzpomínkách zanechal. Možná tohle je to hlavní, oč v životě
+jde... zanechat hezkou vzpomínku. Zanechat tu pár lidí šťastnějších, než
+kdybychom tu nebyli. CHTĚL BYCH BÝT SVÝM DÍTĚTEM? Když se tak dívám na drobotinu
+vybíhající ze školních vrat, uvažuji, kolik rodičů by na tuto otázku odpovědělo
+kladně. Kolik z těch dětí je rádo, že je dětmi svých rodičů. A proč? Proč je
+rádo nebo nerado, že je dítětem svých rodičů? 
+
+"Kdo se směje, ten se nezabije," řekla mi na jedné z mých posledních návštěv u
+ní a tuhle větu si dobře pamatuji. Požádala mě, abych si připravila čaj a pro ni
+také, nemohla pohnout rukama, uvařila jsem čaj a pak jí dala do pusy brčko, aby
+mohla čaj vypít. Za půl hodiny se ozval zvonek, dívka zmáčkla palcem nohy
+tlačítko u postele a otevřely se dveře. Ilona přišla s další návštěvou, která k
+oné dívce přicházela a která mě vystřídala. Scházela jsem po schodech a bylo mi,
+jako bych létala. "Ještě je ti zle?" zeptala se Ilona. 
+
+Tříleté dítě neví, co je válka, neví, co je rozvod, ví jen to, co se dozvědělo,
+právě teď dozvědělo a pojímá to v plnosti skutečného významu. Byla válka. Zabili
+jednoho pána. Jednoho tatínka. Honza plakal. Odešla jedna paní. Jedna maminka.
+Nechápe. A většímu dítěti připadá směšné. A dospělým naivní. Jsou války. Jsou
+rozchody. Odcházejí tatínkové. Odcházejí maminky. Děti pláčí. Dítě se dívá s
+nechápavou, užaslou hloubavostí. Ještě si nezvyklo. Ještě je směšné, se svým
+užaslým pohledem. "Tatínku," zašeptá. A stiskne mi maličkou ručkou mou velkou,
+pro něho mocnou ruku, křečovitě mě drží za dlaň a dívá se oknem do tmy. 
+
+Litoval jsem ho a byl jsem šťastný. Svět kolem měl najednou barvy, přestal být
+vyděšeně šedý, svět se rozzářil a rozkvetl. Došel jsem si do ledničky pro další
+skleničku. Předtím jsem pil na svou smrt, teď na život. Otevřel jsem okno a
+vyklonil se do noci, na kostelní věži zrovna odbíjely hodiny. Tak tyhle zvony
+budu slyšet i za čtrnáct dní! I za rok! Nikdy jsem si neuvědomoval, jaké to je
+štěstí. Rozesmál jsem se zalykavě. Ach přátelé, to byla noc, to byla nádherná
+noc! Ráno jsem na stolku objevil svůj seznam. Četl jsem očíslované řádky a znovu
+a znovu. 
+
+Mont Saint Michel. Je to kouzelná hora, tyčí se nad hladinou moře a na vrcholu
+je kostel. Jsou místa, která vás přímo vybízejí, abyste zvolnili a zamysleli se
+nad sebou, nad tím kratičkým časem, který ještě máme tady před sebou na světě.
+Ta hora mě pokaždé uchvátila. Je spojená s pevninou. Za odlivu se k ní dá dojít
+suchou nohou, a jakmile přijde příliv, obklopí ji moře a z hory se stává ostrov.
+Ze Saint Michel je nádherný výhled. Proč to říkám: 
+
+Neměl jsem po ránu dojem, že jdu do práce, nýbrž za zálibou a těšil jsem se na
+ni každý den, hned jak jsem se probudil. Věděl jsem, že se propouští, jenže náš
+závůdek byl tak specializovaný a fungoval na vytříbených zakázkách, že jsem si o
+své místo strach nedělal. A pak... Dobře jsem věděl, že dělám práci výborně a že
+mě šéf potřebuje. Jenomže manželka čekala druhé dítě a bývalo jí nevolno, naše
+první dítě noci proplakávalo, chodil jsem do práce nevyspalý, často pořádně
+nevyspalý. A jednou se mi stalo, že jsem v práci usnul. 
+
+Bylo tak zkroucené, že jsem nejprve myslela, že dělá nějaký jogínský cvik,
+teprve pak jsem pochopila, že to není v pořádku. Mrzáček? To jsem si myslela
+zpočátku... Když jsem od ní odcházela, připadalo mi, že ona je jediná zdravá
+mezi statisíci zmrzačených, kteří žijí kolem. Její tvář byla překrásná. Jednak
+měla hezké rysy, ovšem to, co jí dodávalo krásu, byl pohled. Podobný pohled
+mívají krátkozrací lidé, jenže tahle dívka nebyla krátkozraká, naopak, ti, co
+vidí moc, a ti, co vidí málo, mají něco společného. Oči anděla. Tak bych to
+řekla. 
+
+"Spočítal jsem si, že jedu na fakultu pětkrát týdně. Zpátky taky. To je deset
+cest za týden. Nějakých čtyřicet za měsíc. A to znamená čtyři sta hodin do roka.
+Během každé cesty jsem se naučil několik slovíček. Lidé v tramvajích a metru jen
+tak koukají a já si opakoval pár slovíček. Ráno při holení jsem měl na zrcadle
+přilepený lísteček s několika slovíčky. Při čištění zubů jsem se taky díval na
+takový papírek..." Aha. Prostoje! Můj život se skládá z celé spousty prostojů,
+chvil, co mi jsou na nic a co by se daly báječně využít. 
+
+Ale ne, když mu nasekám, bude brečet a rušit mě ještě víc, a potom: já se musím
+dovědět, proč MÉ VLASTNÍ DÍTĚ mě chce vidět mrtvou... "A já bych chtěl taky
+umřít." "??????" Ne, tohle je sen, probudím se, probudím se. "Ty že bys chtěl
+umřít?" Pokýval zvolna hlavičkou. Tak tohle byla má děsivá představa, moje můra,
+jednou přijdu domů a on... nebo mi zazvoní v práci telefon a řeknou mi, že...
+Kolegyni se to stalo, měla takový vzkaz. 
+
+Ona, která bývala vzorem jemnosti, používala hrubých slov, o kterých její muž
+ani netušil, že by je mohla znát, utíkala s mladší dcerkou ke svým rodičům,
+dokonce několikrát před synem napadla manžela pěstmi. Přítel byl gentleman a
+snažil se všechno - i když z posledních sil - obracet v žert - jen aby chlapec
+neztrácel iluzi o milujících se rodičích - o rodičích přes to všechno se
+milujících. Jednou, jako už mnohokrát předtím, začala manželka na přítele
+křičet, ječela, jako ječívají ženy v televizních seriálech, že ho nenávidí.
+Přítel byl na to zvyklý. 
+
+Zavírala se ve svém pokoji nebo ve sklepě, přestávala o sebe dbát, nezvládala
+domácnost, stále všechny viděla v nejčernějším světle. Když s tím začala, přítel
+se snažil ji konejšit a vycházet jí vstříc, měl ji, jak říkám, pořád rád. Když
+to nepomáhalo, zapálil si dýmku a odcházel na zahradu nebo za přáteli. Na co ale
+oba zapomínali, byl jejich desetiletý syn. Trpěl, nevýslovně trpěl. Byl zvyklý
+na docela "jinou" matku, na kouzelnou vílu, usměvavou, laskavou, vyrovnanou a
+přátelskou. Nechápal její proměnu. Dny, týdny, měsíce plynuly a přítelova
+manželka byla stále agresivnější. 
+
+A pak..." Pan K. M. se usmál a otočil se ke dveřím, do nichž vstoupila drobná
+štíhlá paní s talířem vánočního cukroví. "Celé ty Vánoce jsem se potloukal okolo
+onoho domku a té kůlny tak dlouho, až jsem se dočkal anděla, a podařilo se mi,
+navzdory své plachosti, se s ním seznámit. Nemýlíte se. Právě přišel. S tímhle
+andělem už žiju skoro šedesát let a musím říci, že jsem nikdy nedostal hezčí
+vánoční dárek, živý dárek, než tehdy. Můj malý švagr dostal koníčka a já anděla.
+
+Takové hledání bývá úspěšné, jenže se na ně musí kolikrát čekat velice dlouho.
+Ano, už asi tušíte, kdo byl tím nakonec dárcem. Dcera. To stvořeníčko, které
+bylo dopisem, poslaným Stvořitelem. Nabídla se okamžitě. Její sourozenci
+nesplňovali podmínky, ona byla opravdu jediným, kdo padal v úvahu. To, proč
+tento příběh vyprávím, spočívá v poslání. Nebudu hovořit o obtížné operaci, o
+modlitbách, o úzkostech rodiny... každý, kdo byl v podobné situaci či má dost
+fantazie, si tohle dovede vybavit. Chci hovořit o něčem jiném, a to o symbolu.
+Chápete? 
+
+"Mému bratranci se narodila dcerka," vyprávěl primář K. V., "a když se narodila,
+uvažoval, je-li to vůbec ještě dítě. Byla naprostý mrzáček. Bratranec i jeho
+žena jsou krásní a urostlí lidé, to stvořeníčko oba úplně vyděsilo. Brali se
+brzy, jemu bylo jedenadvacet a jeho ženě devatenáct, když se dítě narodilo, a
+bratranec trval na tom, že dítě musí do ústavu, že oni mají život před sebou,
+nemohou si ho zničit tím, že by se dívali na něco takovéhohle. Navíc, jak jim
+lékaři potvrdili, jsou oba dva naprosto zdraví a záleží jen na nich. 
+
+Už tomu bylo pár let, ale já pořád nemohl zapomenout na vzrušující zákulisí
+operety. Nelákala mě přitom jen ta erotická lechtivost divadla, hudba, vůně
+tělky. Ten svět zdání mě přitahoval i z toho důvodu, že jsem instinktivně cítil,
+že pravdu srdce vyjevuje mnohem přesněji než ty nejupřímnější konfese,
+nejmoudřejší výklady či nejučenější analýzy. Brzy jsem zjistil, že přímo v
+objektu zámku sídlí Divadlo na kovárně, v křídle, kde kdysi bývala kovárna
+královské kavalerie. Vešlo se tam zhruba tři sta diváků a na jeho prknech
+uváděla naše škola každý rok vlastní představení. 
+
+Viděl jsem bystrou stařenku upadnout do nejhlubší senility ve chvíli, kdy do
+kupé strčil hlavu průvodčí, protože neměla lístek, který si zjevně mohla
+dovolit. Sledoval jsem kapsáře při práci. Poslouchal jsem všechny možné hlasy:
+stydlivé, generálské, opilecké, narcistní, pichlavé, melodické a moc času jsem
+strávil studiem dívek a žen. Snažil jsem se lapnout jejich pohled. Byl jsem
+napumpovaný hormony, a tak jsem s otevřenýma očima snil, jak je budu svádět, a
+doufal jsem, že si uspořádají životní program tak, abychom se každou sobotu
+odpoledne potkávali ve vlaku. 
+
+Jak jsem tak putoval s kufrem od rodiny k rodině všech těch, kteří mne přijali
+do svých domovů, brzy jsem si uvědomil, že v životě moc pomůže, když se člověk
+dokáže zalíbit a nedělá zbytečné potíže. Ve škole jsem si dal pozor, abych dobře
+prospíval, a čas od času jsem se na svou situaci díval očima svých dobrodinců.
+Pomáhal jsem v domácnosti i v obchodech a snažil jsem se nikoho ničím nedráždit.
+Přišel jsem na to, že bouřit se a dělat kravál je obrovský existencionální
+luxus, a tak ze mě vyrostl spíš diplomat než cokoli jiného. 
+
+A my tam stáli pořád dál, i když se všechny dveře opět zavřely, lokomotiva si
+zlobně odfrkla oblakem páry a vyrazila směrem k východu. Stáli jsme tam a
+zírali, jako by tatínek mohl být pořád ještě uvnitř, snad že si zdříml a zmeškal
+svou stanici a teď zatáhne za ruční brzdu a vyskočí ven. Ve čtyři přijede
+další,řekla maminka a kráčeli jsme zpátky domů. Ale ani tenhle vlak tatínka
+nepřivezl a večerní taky ne. Čekala nás dlouhá noc a další tři vlaky nazítří.
+Byli jsme u všech. Tatínek nepřijel. 
+
+Bylo jí hodně přes dvacet, takže mi připadala jako starší paní. Ve snu bych ji
+nepodezíral, že jí to onemocnění Moravských očí možná i vyhovuje. Začali jsme si
+povídat. Netrvalo jí dlouho, než ze mě vytáhla, že jsem ještě panic, a než jsem
+se nadál, už jsem nebyl. Ztratil jsem svou poctivost na písčité lesní půdě
+pokryté suchými bodlinami jehličí. U uší mi bzučeli komáři a učitelka
+socialistických modelek se odborně postarala o zdárný průběh. Nemusel jsem se
+mordovat s podprsenkou a pátrat jí mezi stehny. 
+
+V Náchodě jsem přečetl celého Julese Verna a spoustu dalších dobrodružných
+knížek. Zvlášť si vzpomínám na jednu, která mi učarovala. Jmenovala se Plavčíci
+kapitána Bontekoea a pojednávala o partě kluků ukrývajících se na lodi, která
+pluje do Afriky. Taky jsem četl Marka Twaina a Victora Huga. Knížky mě chytly a
+nejvíc mě na nich bavil příběh. Válka škrtila Evropu čím dál víc a jednoho dne
+mi teta Anna se slzami v očích řekla, že si budu muset sbalit kufr. Nějací lidé
+doma v Čáslavi se nabídli, že se o mě postarají. 
+
+Příbuzenská rada v Náchodě se sešla a rozhodla, že nějaký čas pobudu u tety
+Anny. Sbalil jsem si kufr a přestěhoval se na opačný konec Náchoda. Ten rok
+došlo ke zvratu ve válce. Do léta 1943 se německá šestá armáda vzdala u
+Stalingradu a spojenci provedli velkou invazi v Itálii. Střední Evropu sice
+Němci drželi dosud pevně v rukou, ale v protektorátu Čechy a Morava bylo čím dál
+tím míň co jíst a dospívající kluk znamenal pořádnou zátěž pro rodinný rozpočet.
+Musím ale říct, že nikdo z rodiny mi to nikdy nedal najevo. 
+
+NÁVŠTĚVNÍ KNIHA HOTELU RUT Poválečný chaos po pár týdnech ustal, a jakmile dráhy
+sesmolily jakýs takýs jízdní řád, vypravil jsem se se svými bratry k Máchovu
+jezeru. Rut byla v zoufalém stavu. Okna vymlácená, dveře vylomeny, nábytek
+rozkraden nebo zničen, zdi byly zčernalé sazemi, v každé místnosti smrděly
+hromady výkalů. Jak mohla naše radost a pýcha takhle upadnout? Ať žiješ v
+zajímavé době,zní jedna čínská kletba, dovolte mi tedy, abych zalistoval v
+návštěvní knize obyvatel malého letního hotýlku v nejzajímavějším období
+středoevropské historie. 
+
+Nebyl to právě nejpovzbudivější počátek mého milostného života a trvalo mi
+čtyřicet let, než jsem toho trapasu dokázal využít. Nevím přesně, jak se osobní
+zážitky dostávají do filmu, ale nějakým tajemným řízením se tak stává. Podaří-li
+se totiž spojit nějakou filmovou sekvenci s osobním prožitkem, je šance, že film
+bude pravdivější a získá hlubší rezonanci. Nikdy jsem ještě neudělal otevřeně
+autobiografický film, ale v mých filmech je spousta nepřímých souvislostí s
+obskurními událostmi mého života. 
+
+Když se Rut stavěla, Stalin soupeřil s Trockým v sovětském politbyru a Hitler
+přednášel své proslovy v pivnicích. Československo bylo demokratický stát, a tak
+měli mí rodiče pár let na to, aby mohli vést svůj hotýlek pro radost a pro zisk.
+Na konci třicátých let se Hitlerova pozice v Německu natolik posílila, že se
+místní architekt, který na hotelu provedl některé úpravy, rozhodl odejít od
+Hitlera co nejdál. Byl Žid a viděl dopředu, takže se odstěhoval až do jižní
+Ameriky. Po mnichovské dohodě na podzim roku 1938 zabral Hitler část
+Československa. 
+
+Ráno jsem s nimi vždycky dlouze posnídal a už byl čas jít zpátky na nádraží,
+abych to do Poděbrad stihl do večerky, která byla v deset hodin. Málokdy jsem tu
+víkendovou návštěvu vynechal, a to i v době, kdy mezi mnou a mým nejstarším
+bratrem panovalo napětí. Blahoslav byl o čtrnáct let starší, sám byl učitel, a
+tak se snažil převzít nade mnou po válce otcovskou zodpovědnost. Bránil jsem se
+jeho snahám po výchově, protože jsem nechápal, proč bych měl vyměnit bráchu za
+přísného fotra, ale málo platné, Blahoslav to cítil jako svou povinnost. 
+
+Když snad nejlepší sportovec všech dob Michael Jordan dokázal silou vůle a ryzím
+mistrovstvím dovést svůj basketbalový tým k nejvyšším metám, rozbrečel se
+štěstím. Podle mě ale ten pláč nevyjadřoval nějaké čiré štěstí, kterým se člověk
+nafoukne jak balon a stoupá k nebi. Spíš jsem v něm viděl šťastné zadostiučinění
+člověka, který konečně dosáhl svého, úlevu, že všechna ta vleklá dřina je u
+konce, a poznání, že příští vítězství bude ještě větší dřina. Bylo to tvrdě
+vybojované štěstí outsidera, který ze sebe vymáčkl, co v něm bylo, a dočkal se
+odměny. 
+
+Amadeus, podobně rozpolcený jako já, je americký film natočený v Československu.
+Znamenal pro mě letenku do Prahy po desetiletém exilu. V Československu v té
+době vládl tuhý totalitní režim, který mě, emigranta, nutně považoval za zrádce.
+Komunisti vydrželi u moci víc než čtyřicet let a hodně ovlivnili můj život.
+Nebýt jich, asi bych neskončil za oceánem. Věřil jsem sice, že komunismus jednou
+padne, ale sotva se dalo čekat, že se toho ještě dožiju. Mí rodiče byli
+vlastenci a více méně právě kvůli tomu zemřeli. 
+
+Hmoždil jsem se s tím, co jsem mohl, ale nepodařilo se mi skříň nadlehčit ani
+tak, že by se pod ni dal vsunout list papíru. Nechal jsem nohy nohama a zkoušel
+jsem přirazit skříň ke zdi zády. Ale ať jsem tlačil sebevíc, skříň stála jako
+přibitá a mně se bosá chodidla smekala po hladké podlaze. Odplazil jsem se
+zpátky do postele, propocené pyžamo nalepené na těle, a cítil jsem se menší než
+ty nožičky od skříně. Zrovna když mě má rodina nejvíc potřebovala, jsem zklamal
+na celé čáře a bylo jen otázkou času, kdy gestapo objeví naši zásobárnu. 
+
+Evidentně na tom kole zdrhal pryč a my zůstali stát s otevřenou pusou. Naposled
+jsme ho zahlídli, jak si to nejistě metelí směrem na Nymburk. Dozor nad výcvikem
+měl profesor Hofhans, ale zrovna se bavil se školníkem, takže mu uniklo, co se
+děje, až někdo začal posměšně skandovat a ostatní se přidali: Ha-vel pr-chá!
+Ha-vel pr-chá! Ha-vel pr-chá! Profesor Hofhans vlastnil motocykl, ale protože
+byl profesor, nemohl jen tak skočit na mašinu a pustit se za uprchlíkem.
+Profesor musel dbát na pravidla, a tak nám přísně nakázal, abychom zůstali na
+místě, a zmizel v zámku. 
+
+Vycouvala z místnosti a pořád se po nás ještě dívala, dokud gestapák mezi námi
+nezabouchl dveře. Seděli jsme tam dalších deset minut zamlklí a rozechvělí.
+Dveře se otevřely a opět zcela jiný muž nás vyvedl po schodišti vzhůru a ven z
+budovy. Svět byl stále na svém místě. Stejné pouliční lampy, které už léta
+nesvítily, stejné tramvaje, stejné náklaďáky kodrcající po kočičích hlavách,
+stejně uspěchaný dav na chodnících. Na jaře nám pošťák přinesl malý uzlík v
+balicím papíře. Byl v něm baret barvy zralých malin a hadrová panenka, kterou
+máma udělala ve vězení. 
+
+Pádil jsem do třídy a poškleboval se spolužákům, když jsem si ukládal knihy do
+tašky. Vzal jsem to domů co největší oklikou, šoural se co noha nohu mine, jen
+abych si tu náhlou svobodu co nejvíc vychutnal. Město jsem v téhle denní době
+neznal a všecko mi připadalo zajímavé, takže jsem si dával pořádně načas. Dodnes
+vidím tu náhlou změnu v maminčině tváři, když dopis otevřela. Ztuhla a na smrt
+zbledla. Pak se dala do tichého pláče. Byl jsem z toho celý pryč. Ničemu jsem
+nerozuměl. Tatínek přece říkal, že je všecko v pořádku. Tak proč ten pláč? 
+
+Jeden rok jakýsi dobroděj věnoval škole bicykl a my jsme se na něm po vyučování
+učili jezdit. Člověk na tu těžkou kraksnu naskočil na nádvoří, dojel na náměstí,
+objel sochu krále Jiřího a vrátil se zpátky k partě kluků, kteří už netrpělivě
+čekali, kdy na ně přijde řada, a povykovali všelijaké fórky. Celá ta objížďka
+neměla víc než sto metrů. 
+
+Přišlo mi, že je to škola jako dělaná pro mě, tak jsem si sedl a napsal
+přihlášku a začas dostal pozvánku na pohovor. To malé městečko na Labi se mi
+zalíbilo na první pohled. V Československu se za války příliš nebojovalo, ani tu
+Američani tolik nebombardovali, a Poděbrady snad nebyly zasaženy válkou vůbec.
+Byly zde, a dodnes tu jsou, lázně pro pacienty se srdečními chorobami, kteří
+usrkávali poděbradku, procházeli se po parcích a kolonádách a podřimovali při
+zahradních koncertech. 
+
+Hranice přeskočila přes komín a načas stála Rut v cizí zemi. Po půl roce ale
+Hitler obsadil i zbytek Čech a Moravy a my opět nepotřebovali pas, když jsme
+chtěli hotel navštívit. Jenže to bylo jedno. Do té krajiny jsme se už nehodili a
+Němci stejně hotel brzy zrekvírovali. Nejprve z něj udělali útulek pro německé
+matky s dětmi, později v průběhu války se klientela zúžila na válečné vdovy. Na
+konci války si rudoarmějci zřídili v hotelu kasárna. V saloně si udělali táborák
+a vůbec se tam chovali, jako by se ubytovali v přírodě. 
+
+Z haly se ozval vzrušený halas, pak motor zaburácel a celý hotel se zas ponořil
+do klidu. Můj život muže mohl začít. Večer jsem přišel na karty dřív než
+obvykle. Tak jak to šlo?zeptali se mě kluci. Dala ti? Jasně. Nekecej! Fakt už
+nejseš panic? Jasně že ne. A byla to ta kočka z Moravy? Jasně,zalhal jsem,
+protože jsem jim nechtěl vyprávět o té změně na poslední chvíli. Býval bych se
+nikdy nedozvěděl, že dívka z Moravy nebyla vůbec nemocná, kdybych na ni o pár
+let později v Praze nenarazil. 
+
+Havel pochází z bohaté vzdělané rodiny, a tak o těchhle věcech musel něco vědět,
+a já zas věděl, jak báječný dojem dělají drobky znalostí o pražských elegantních
+kavárnách na maloměstské holky. A často právě bezděčná poznámka, náhodný pohled,
+zběžné gesto dokáže člověku změnit běh celého života. O něco později, zřejmě tak
+v roce 1947, jsem jednou nestihl svůj vlak k Máchovu jezeru a vydal jsem se
+nazdařbůh po výpadovce ven z Poděbrad. Napadlo mě, že bych si mohl něco
+stopnout. Žádný pevný cíl jsem si ale nedal. Měl jsem kliku. Zastavil mi
+náklaďák, který jel až do centra Prahy. 
+
+Natočil jsem pět minut zkušebního komentáře. Dal jsem do toho všecko, ale ze
+sportovní redakce se mi nikdy nikdo neozval. 
+
+Úplně opuštěn jsem ale nebyl, protože mí bratři se v té oblasti usadili taky a
+neměl jsem k nim daleko. Byl jsem však svým vlastním pánem, a tak jsem se mohl
+pustit do projektu, který jsem si pro léto 1948 vytyčil - zbavit se panictví.
+Když jsem se na Máchovo jezero dostal, hned mi jako první hlásil brácha, že v
+Rut právě probíhá dvoutýdenní školení socialistických modelek. Nevěřil jsem
+svému štěstí. Utíkal jsem k baráku a zjistil jsem, že je plný holek. Bohužel
+však byly vybrány podle socialistického hlediska, ne pro svou krásu, ale pro
+politickou vyzrálost. 
+
+Zahlídl jsem ji v davu lidí, jak si to štráduje po ulici, stejně opálená a svěží
+a na krátko ostříhaná jako předtím. Studovala teď na univerzitě a bydlela v
+Praze. Žádná modelka se z ní nestala a díky bohu za to, protože to byla stejně
+od samého začátku pitomost. Povídali jsme si a nakonec jsem zavedl řeč i na to
+rande na lavičce u jezera. Neměla nejmenší ponětí, o čem to mluvím. Naše
+prostřednice jí vůbec nic neřekla. 
+
+Jednoho jarního dne v roce 1940 vstoupil ředitel školy do naší třídy, a protože
+se tak stalo poprvé, rozhostilo se v místnosti takové ticho, že by bylo slyšet
+upadnout na zem špendlík. Zašeptal něco do ucha učiteli a namířil si to rovnou k
+mé lavici. Miloši, pojď se mnou ven,řekl mi tiše. Následoval jsem ho ke dveřím,
+po chodbě a vzhůru po schodišti, kde na odpočívadle stál můj otec s dvěma muži v
+kožených kabátech. Otce jsem vídal ve škole pořád, a tak mi ta situace
+nepřipadla nijak zvláštní. 
+
+Srdce mi spadlo do kalhot. Bylo otázkou několika vteřin, než si mě všimnou, a
+když si uvědomí, jak přede mnou mluvili, letím ze školy jak namydlenej blesk.
+Byl jsem ale v pasti a neodvažoval jsem se ani dýchat, natož pohnout. Čas
+ubíhal. Z druhého konce nádvoří se přirachotil náklaďák, co vozil zásoby, a
+přejel kolem nás směrem na náměstí. Řidič se vykulil, když mě míjel tváří v
+tvář. Musel to být pohled, když reflektory vykrojily ze tmy záběr na kluka,
+který celý zkroucený visí nad dvěma vážně si povídajícími gentlemany. Náklaďák
+jel dál, ale jeden z profesorů vzhlédl vzhůru. 
+
+A tak jsem si představoval, že bych mohl být třeba spisovatel nebo skladatel.
+Pak ale do šatny vtrhl postarší chlápek. Tvářil se naštvaně, měl pomačkané sako,
+na hlavě pleš, a přesto všechny ty nádherné ženské na něm mohly oči nechat.
+Motaly se kolem něho, jen aby si jich všiml. Ten chlápek měl jasně už něco
+vypito, ale ony se na něho culily, laškovaly s ním, producírovaly se před ním,
+dělaly všecko pro to, aby ho zaujaly a potěšily. To by se mi taky líbilo,
+pomyslel jsem si. Kdo je to?zeptal jsem se bráchy. Tohle? 
+
+Ve třicátých letech, krátce nato, kdy tohohle kubánského génia připravil o titul
+notorický pijan Alexander Aljechin, cestoval Capablanca po celém světě a živil
+se hraním simultánek. A tak se stalo, že dorazil i do Čáslavi, aby si tu vydělal
+nějaké drobné. Městečko proti němu postavilo třicítku nejlepších hráčů a dvacet
+devět jich dostalo brzy mat. Jen jeden Čáslavák ho ale potrápil a přitom to bylo
+ještě dítě. Nakonec mu velmistr byl nucen nabídnout remízu. To dítě byl můj
+bratr Pavel, má vlastní krev. 
+
+Listy černého rybízu mají zvláštní vůni. Bobule dozrávají kolem 24. června, na
+svatého Jana. Šťáva z černého rybízu se používá jako lék při teplotě a revma.
+JAHODY Plod: souplodí (sbírá se jednou za měsíc, od června do září) Zahradní
+jahody pěstuj na slunečném místě. V prvním roce dozraje jen málo plodů, ale o to
+víc jich je o rok později. Jahody mají hodně vitaminů. Každé čtyři roky je musíš
+sázet znovu. ŠVESTKA Kůra: tmavě šedá až hnědá, popraskaná Plod: peckovice (od
+srpna do října) Švestka pochází z Orientu. Dnes existuje přes dva tisíce různých
+druhů. 
+
+Svými rozvětvenými kořeny zpevňuje zem. Velké listy topolu jsou na spodní straně
+bílé a plstěné. OLŠE Kůra: tmavě hnědá, popraskaná Plod: oříšek (v srpnu a září)
+Olše natahuje ráda své kořeny k vodě. Většinou mívá více kmenů. Listy jsou na
+špičce zakulacené. Z jehněd olše vypadávají malé oříšky, které jsou po vodě
+unášeny pryč. JMELÍ Kůra: zelenohnědá, hladká Plod: bobule (v říjnu a listopadu)
+V koruně listnatého stromu často roste kulovitý keř - jmelí. Své kořeny má ve
+dřevě stromu a odnímá mu živiny. Jmelí je cizopasná rostlina. JÍVA Kůra: šedá
+Plod: oříšek (v srpnu a září) 
+
+Stehlík zobe semena z bodláku, a přes cestu přeběhla lasice kolčava. U cesty
+zrají vlašské ořechy a šípky. Trnka je již plná černých bobulí. Z ostnatých
+slupek vykukují červenohnědé kaštany. Při každém závanu větru jich několik
+spadne na zem. JÍROVEC MAĎAL Kmen: hnědý Plod: tobolka (v září) Jírovec zvaný
+též koňský kaštan pochází ze severního Řecka. Před čtyřmi sty lety zdomácněl i u
+nás. Jeho svícnové květy se rozvíjejí v květnu. Jeho listy jako by byly prsty na
+lidské ruce. Kaštany jsou dobrým krmením pro divokou zvěř. JABLOŇ LESNÍ Kmen:
+tmavě hnědý, popraskaný Plod: jádrový plod (v září) 
+
+Sirup z květů je domácím lékem proti horečce a nachlazení. Z černých bobulí se
+připravuje výborná marmeláda. BUK Kůra: stříbrošedá, hladká Plod: tobolka (v
+září a říjnu) Buk je naším nejčastějším listnatým stromem. Může být vysoký až
+čtyřicet metrů a plody dozrávají jednou za čtyři roky. Bukvice sedí vždy po dvou
+v ostnatém kalíšku. Strom má načervenalé dřevo. DUB Kmen: šedohnědý, popraskaný
+Plod: tobolka (v září a říjnu) Dub může být starší než šest set let. Plody má
+jen jednou za čtyři až šest let. Žaludy jsou v dřevnatém kalíšku. Dříve se
+používaly jako krmivo pro prasata. RULÍK ZLOMOCNÝ 
+
+viděl ji jako čáru rozpitou v pijavém papíře: bez kontur, bez tvaru. To tělo se
+mu opravdu líbilo. Když Alice ráno vstala, donutil ji, aby zůstala nahá, a ona,
+ačkoli ještě včera trvala urputně na zavřených okenicích, neboť jí vadil i šerý
+svit hvězd, teď na svůj stud docela zapomněla. Eduard si ji prohlížel (vesele
+poskakovala, hledajíc balíček čaje a sušenky na snídani) a Alice, když se na
+něho po chvíli podívala, zpozorovala, že je zamyšlený. Zeptala se ho, co mu je.
+Eduard jí odpověděl, že si musí po snídani zajít za bratrem. 
+
+Věřil ve své štěstí, věřil ve svou hvězdu lásky a věřil v doktorku. Hýčkán svou
+sebejistotou (sebejistotou vždy poněkud udivenou), oddával se příjemné pasivitě.
+Viděl totiž sám sebe vždycky jako muže přitažlivého, dobývaného, milovaného, a
+těšilo ho očekávat dobrodružství s rukama tak říkajíc složenýma v klíně. Věřil,
+že právě tento postoj dráždivě provokuje ženy i osud. Stojí snad při této
+příležitosti za zmínku, že se Flajšman vůbec často, ne-li nepřetržitě (a se
+sebezalíbením), viděl, což ho ustavičně zdvojovalo a činilo jeho samotu docela
+zábavnou. 
+
+"Myslíte tím plemenem všechny ženy?" ptala se dívka. "Ne, myslím jen ty, které
+se podobají vám." "Stejně mi nepřipadá moc vtipné srovnávat ženu se zvířetem."
+"Dobrá," držel mladík pozvednutý kalíšek, "nepřipiju tedy na vaše plemeno, ale
+na vaši duši; souhlasíte? Na vaši duši, která se rozsvěcuje, když se spouští z
+hlavy dolů do břicha, a která zhasíná, když stoupá zase vzhůru do hlavy." Dívka
+zvedla kalíšek: "Dobře, tak na mou duši, která se spouští do břicha." "Ještě
+jednou se opravím," řekl mladík, "raději na vaše břicho, do kterého se spouští
+vaše duše." 
+
+Nahnula se přes stolek k Eduardovi a v teskném odmlčení (s úsměvem strnule
+křečovitým) na něho upírala strašlivě veliké oči, zatímco on si říkal, že jestli
+se mu nepodaří trochu se přiopít, skončí pro něho tento večer velikou ostudou;
+nalil si proto do kalíšku koňak a rychle ho vypil. A ředitelka pokračovala: "Ale
+já ho chci tak vidět! Tak jako vy!" A potom se vztyčila z křesla, vypjala hruď a
+řekla: "Že nejsem otravná ženská! Že ne!" A obešla stolek a chytila Eduarda za
+ruku: "Že ne!" "Ne," řekl Eduard. 
+
+Účastnil se docela vesele úvodní konverzace (obsahově neurčité a všeobecné),
+vypil nabídnutou číšku a docela bezelstně se nudil. Po půlhodině či po hodině
+přešla ředitelka nenápadně k osobnějším tématům; 
+
+"Co měla dělat, když jste si jí nevšímal? Provokovala vás. A netoužila po ničem
+jiném než po drobečku vaší žárlivosti. Vy džentlmene." "Už ho netrapte,
+primáři," řekla doktorka. "Je krutý, ale zato je mladý." "Je to trestající
+archanděl," řekl Havel. Mytologické role "Ano, opravdu," řekla doktorka,
+"podívejte se na něho; krásný, zlý archanděl." "Jsme tu mytologická společnost,"
+podotkl ospale primář, "protože ty jsi Diana. Frigidní, sportovní, zlomyslná."
+"A vy jste satyr. Zestárlý, chlípný, užvaněný," řekla zase doktorka. "A Havel je
+Don Juan. Ne starý, ale stárnoucí." "Kdepak. Havel je smrt," oponoval primář
+svou starou tezí. Konec Donů Juanů 
+
+Páni kolegové, ať žije svoboda," řekl Havel a smutně pozvedl sklenku k přípitku.
+Kam sahá odpovědnost člověka V té chvíli se objevila v místnosti nová láhev,
+která na sebe svedla veškeru pozornost přítomných lékařů. Půvabný vytáhlý
+mladíček, který s ní stál ve dveřích, byl medik Flajšman, praktikující na
+zdejším oddělení. Postavil ji pak (pomalu) na stůl, hledal (dlouho) vývrtku,
+potom ji nasadil (zvolna) na hrdlo láhve a (zdlouhavě) ji zavrtával do zátky,
+kterou pak (zamyšleně) vytáhl. 
+
+Je na něho milá, ale přesto mu odpírá. Vám to zní nelogicky, ale láska je právě
+to, co je nelogické." "Co je na tom nelogického?" smála se znovu nevhodně
+Alžběta: "Klára stojí o byt. Proto je na Flajšmana milá. Ale spát se jí s ním
+nechce, protože má asi někoho jiného, s kým spí. Ale ten jí zas nemůže obstarat
+byt." V té chvíli zvedl Flajšman hlavu a řekl: "Jdete mi na nervy. Jste jako v
+pubertě. Co když brání ženě stud? To vás nenapadne? Co když má nějakou nemoc,
+kterou přede mnou tají? Jizvu po operaci, která ji hyzdí? 
+
+"Vy se bát nemusíte. Na cucáky nejdu," odsekla Alžběta a kroužila poprsím kolem
+Havla. "A líbil se vám ten striptýz?" vyptával se dál otcovsky primář. "Líbil,"
+opověděla Alžběta, "byla tam jedna Švédka s obrovskýma prsama, ale to já mám
+hezčí prsa" (pohladila se při těch slovech po prsou), "a taky tam byla jedna
+holka, která dělala, jako by se koupala v samých mydlinkách v takové papírové
+vaně, a jedna mulatka, a ta onanovala před celým publikem, to bylo nejlepší ze
+všeho..." "Chachá!" řekl Flajšman na vrcholu ďábelského sarkasmu, "onanie, to je
+přesně to, co je pro vás!" 
+
+Žal ve tvaru zadnice Alžběta pořád tančila, ale její publikum bylo pravděpodobně
+mnohem horší než publikum na vídeňském striptýzu: Havel klopil hlavu, doktorka
+se dívala posměšně, Flajšman odmítavě a primář s otcovskou shovívavostí. A
+Alžbětina zadnice potažená bílou látkou ošetřovatelské zástěry kroužila zatím
+místností jako krásně kulaté slunce, leč slunce vyhaslé a mrtvé (zahalené do
+bílého rubáše), slunce odsuzované lhostejnými a rozpačitými zraky přítomných
+lékařů k žalostné zbytečnosti. V jednu chvíli se zdálo, že Alžběta začne opravdu
+shazovat součástky oděvu, takže se primář ozval stísněným hlasem: "Ale Alžbětko!
+Snad byste nám tady nechtěla tu Vídeň předvádět!" 
+
+A protože se pochopitelně toužila sama před sebou stvrdit jako nejkrásnější a
+nejlepší, vybírala si toho jediného, kterého poctí svým odmítnutím, velice
+přísně a náročně. Když si nakonec vybrala mne, pochopil jsem, že je to mimořádná
+čest, a považuju to dosud za svůj největší erotický úspěch." "Umíte proměňovat
+podivuhodně vodu ve víno," řekla doktorka. "Dotklo se vás, že nepovažuju za svůj
+největší úspěch vás?" řekl primář. "Musíte mne pochopit. I když jste ctná žena,
+přece jen nejsem pro vás (ani nevíte, jak mne to rmoutí) váš první a poslední,
+kdežto pro tu kurvičku jsem byl. 
+
+Dívejte se! Ano! Eduard se usmívá! Usmívá se, a jeho úsměv je šťastný...
+Ponechejte si ho, prosím, v paměti s tímto úsměvem. 
+
+dívka se totiž vzápětí usmála nad tím, jak je to krásné, že tou cizí ženou je
+nyní ona; tou cizí, neodpovědnou a neslušnou ženou, jednou z těch, na které
+tolik žárlila; zdálo se jí, že jim všem tím vypaluje rybník; že přišla na to,
+jak se zmocnit jejich zbraní; jak dát mladíkovi to, co mu až dosud dát neuměla:
+lehkost, necudnost a nevázanost; naplnil ji zvláštní pocit spokojenosti, že ona
+sama jediná má schopnost být všemi ženami a svého miláčka takto zcela (ona sama
+jediná) zaujmout a pohltit. Mladík otevřel dvířka auta a zavedl dívku do
+restaurace. 
+
+Kdyby byla jeho přítomnost nepřetržitá, vlastně by byla přítomna jen svým
+ustavičným míjením. Zadržet je ji možno jen ve chvilkách osamění.) Potom vyšla z
+lesa na silnici; bylo odtud vidět stanici; kamion s nádrží již odjížděl; osobní
+auto se sesunulo k červené věžičce pumpy. Dívka se dala po silnici dál a jen
+chvílemi se ohlédla, zda už nejede. Pak je uviděla; zastavila se a začala na ně
+mávat tak, jak mávají na cizí auto stopaři. Auto přibrzďovalo a zastavilo těsně
+u dívky. Mladík se naklonil k okénku, vytočil je dolů, usmál se a zeptal se:
+"Kam byste chtěla, slečno?" 
+
+"Jiní by se vytahovali, a ty mlčíš. Ale právě proto tě mám ráda." Eduard začal
+tušit, o čem je řeč, ale přesto se otázal: "O čem to mluvíš?" "O tom, co se ti
+stalo." "A od koho to víš?" "Prosím tě! Všichni to vědí. Předvolali si tě,
+vyhrožovali ti, a ty ses jim vysmál do očí. Nic jsi neodvolal. Všichni tě
+obdivují." "Ale já jsem o tom přece nikomu neříkal." "Nebuď naivní. Taková věc
+se rozkřikne. Vždyť to není maličkost. Copak dnes najdeš někoho, kdo by měl
+trochu odvahy?" 
+
+Osud vám poskytl záviděníhodnou příležitost pochopit lidskou tělesnost v celé
+její metafyzické marnosti. Ale vaše vitalita je nepoučitelná. Vaše urputná chuť
+být tělem a právě jen tělem se nedá ničím zviklat. Vaše prsa se umějí otřít i o
+muže, který stojí pět metrů od vás! Už se mi točí hlava z těch věčných kružnic,
+které opisuje v chůzi vaše neúnavná zadnice. K čertu, jděte ode mne! Ta vaše
+ňadra jsou všudypřítomná jak Bůh! Už před deseti minutami jste měla píchat
+injekce!" Doktor Havel je jako smrt. Bere všechno 
+
+S takto naladěnou myslí šel tedy Flajšman dlouhou chodbou k východu. Když už byl
+téměř u kývacích dveří, vedoucích do zahrady, ucítil náhle zápach plynu.
+Zastavil se a čichal. Hustota pachu se soustředila ke dveřím vedoucím k pokojíku
+sester. Flajšman si najednou uvědomil, že se strašně polekal. Chtěl nejdřív
+běžet rychle zpátky a přivolat sem primáře a Havla, ale pak se odhodlal chytit
+za kliku dveří (snad proto, že je předpokládal zamčené, ne-li zabarikádované).
+Ale kupodivu dveře se otevřely. V pokoji svítila silná stropní lampa a
+osvěcovala velké nahé ženské tělo, ležící na gauči. 
+
+Leželo na zádech s hlavou mírně pootočenou na bok a také s jedním ramenem mírně
+přivráceným k druhému, takže se obě krásná ňadra tiskla k sobě a měla plný tvar.
+Jedna Alžbětina noha byla natažena a druhá mírně pokrčena v koleni, takže bylo
+možno zřít znamenitou plnost stehen i mimořádně hustou čerň klína.) Volání o
+pomoc Když otevřel dokořán okno a dveře, vyběhl Flajšman na chodbu a začal
+křičet. 
+
+"Venku je nádherně. Je úplněk..." a zase pak zavadila o Flajšmana letmým
+pohledem. Flajšman nebyl hluchý pro podobné situace a pochopil rázem, že je to
+signál - signál pro něho. Pocítil v té chvíli ve své hrudi dmutí. Jeho hruď byla
+totiž citlivým nástrojem, hodným dílny Stradivariho. Stávalo se, že v ní občas
+cítíval právě zmíněné povznášející dmutí, a byl si pokaždé jist, že to dmutí má
+nezvratnost věštby, jíž se ohlašuje příchod čehosi velkého a nebývalého, co
+převýší jeho sny. 
+
+Byla sama příliš svým tělem a proto je pociťovala vždycky úzkostně. S takovou
+úzkostlivostí přistupovala i k mladíkovi, kterého poznala před rokem a s kterým
+byla šťastna snad právě proto, že nikdy neodděloval její tělo od její duše a
+mohla s ním žít cele. V té nerozpolcenosti bylo štěstí, jenomže za štěstím hned
+číhá podezření a dívka jich byla plna. Často ji třeba napadlo, že jiné ženy (ty
+neúzkostlivé) jsou přitažlivější a svůdnější a že mladík, který se netajil, že
+tento typ žen dobře zná, jí někdy za takovou ženou odejde. 
+
+"Ta se u něj léčila dávno předtím, než jsi ji poznal. Nevěděla jsem to. Ona se
+mi nikdy nesvěřovala. Nějak jsme k sobě nikdy nenašly cestu." Hlas mi selhal.
+Projížděli jsme malými horskými vesnicemi, plnými klesání a nebezpečných
+zatáček. Vždycky jsem v tomto úseku cítila zvláštní mrazení v zádech. Dnes jsem
+ho ignorovala. "Myslíš, že bys mohl nenápadně zjistit od táty, nebo od mámy, co
+Valentýna užívala a jestli je tohle ten lék?" "Možná. Ale proč? O co ti jde?"
+Rozhodla jsem se přiznat svoje podezření. 
+
+Jaksi už tuším, že se mi jeho odpověď nebude vůbec zamlouvat. Položil na stůl
+obálku. Koukám na to psaníčko a mám pocit, že vím, co je v něm napsáno. "Přece
+tvoje dcera!" Popadla jsem prudce sklenici a rychle se napila, až jsem si
+spálila jazyk. "To myslíš vážně?" "Asi ano." "Proč?" Je mi ze všeho smutno.
+Obětovala jsem té holce všechno. A tohle je její vděk? Opustí mě a nechá
+samotnou! Honza vzal do ruky svou skleničku. "Někdo pozná svoji životní lásku
+třeba už ve třinácti. Někdo až v šedesáti. Nezáleží na věku. 
+
+Já chci vyšetření. Nahlas jsem však přitakala, nechtělo se mi dohadovat.
+Načurala jsem do šampusky a položila se na vyšetřovací stůl. "Test je
+pozitivní," sdělila sestra, mezitím co mě doktorka pečlivě vyšetřovala. "Děloha
+je zvětšená. Vidím to asi na čtyřtýdenní těhotenství. Kolik je vám let?" otázala
+se lékařka. "Šestatřicet... mi bude." "A děti máte?" "Ne." "Aha. Máte čas na
+rozmyšlenou." "Nepotřebuji čas na rozmyšlenou," řekla jsem pevně. "Chci to
+dítě." "Výborně. Stavte se tu za měsíc. Pokud nastanou problémy, tak kdykoliv."
+Honza posedával v čekárně. "Hotovo?" "Jo." "A jak to dopadlo?" Náhle jsem
+dostala chuť se někomu svěřit. 
+
+Na klíně drží kabelku z krokodýlí kůže a na nohou má obuté lodičky z téhož
+materiálu. Vedle ní nevzrušeně zírá můj milenec číslo dvě Honza. Pootočím hlavu
+malinko doleva a moje oči si prohlížejí Filipa, milence číslo jedna. Tváří se
+lhostejně a šeptá něco Magdičce. Přece jen ji uhnal! Spočívám na sedadle, dívám
+se na záda nevěsty. Stojí absolutně strnule, ale já vidím, jak se jí chvěje
+kytice ze žlutých slunečnic, zelených makovic a tmavého kapradí. Není tak
+klidná, jak vypadá. Šaty si půjčila v jedné z půjčoven, které se v městě
+rozrostly jako houby po dešti. 
+
+Copak mi, cvokař' chce?" "Jedná se o Valentýnu," odvětil věcně. "Aha." "Máš se
+za ním zastavit ještě dnes v ordinaci, je to prý nezbytné." "Je to opravdu tak
+nutné? Mám spoustu práce a možná to nestihnu do konce jeho pracovní doby. Ale
+zavolám mu. Slibuju." "Musí s tebou mluvit osobně. Co máš za práci?" "Nevím si
+rady s počítačem. Udělám tedy nejprve práci, která se ho netýká, a potom ho budu
+odpoledne mordovat." Na vteřinu se odmlčel. "Chceš pomoct?" "Jak?" "Přece
+odpoledne tu práci s počítačem. Pomůžu ti a vysvětlím, co bude třeba, abys mohla
+za tátou odejít." 
+
+Předepsal jsem jí antidepresiva, ale mám dojem, že nemají ten účinek, jaký bych
+si představoval. Víš o tom, že se pokusila spáchat sebevraždu?" Kouř z cigarety
+mi zaskočil, až jsem se zakuckala. "Cože?" "Ano. Vypila vodu z vázy, kde se
+"louhovaly" konvalinky." "Ale prosím tě, to nebyl žádný pokus o sebevraždu. Byla
+to jen taková demonstrace, aby si jí někdo všiml. Jako dítě jsem měla podobné
+pocity. Také jsem si myslela, že mě nemá nikdo rád, a chtěla jsem umřít. Vlastně
+si to myslím do dneška." "Zlehčuješ to jako vždycky. Ona je vážně nešťastná. 
+
+Za mým počítačem seděla Magda a mrskala prsty po klávesnici, jako když hraje na
+klavír. Jakmile mě spatřila, zůstala sedět s našpulenými ústy dokořán. "Vy jste
+tady?" Otevřela jsem skříň a začala se bezmyšlenkovitě převlékat. "Mám po
+dovolené. Ty už jsi zdravá?" "No jo. Volala mi hlavní sestra, že musím
+neschopenku nutně ukončit, protože nikoho jiného nemají." "Aha." "Máte se, hned
+jak přijdete, u ní stavit. Ani se nepřevlékejte," dodala zadumaně. Tvářila jsem
+se, že neslyším ten štiplavý dodatek, a vklouzla do vypraných bílých šatů.
+Kancelář hlavní sestry se nacházela v přízemí budovy, na chirurgickém oddělení.
+
+Zaklepala jsem a pokorně čekala. "Dále," ozvalo se a já stiskla kliku. Hlavní
+sestra, taktéž oděna v neposkvrněných šatech, seděla za stolem v pompézně
+vybavené místnosti a pracovala na počítači. "A, to jste vy! Posaďte se." Usedla
+jsem proti ní a čekala. Vyndala z krabičky jednu cigaretu a nabídla mi. "Takže
+mám pro vás všechno připravené, už jsem vás čekala." Přistrčila mi list papíru,
+propisovací tužku a zapálila si cigaretu. "Co je to?" ptám se opatrně. Povytáhla
+srostlé obočí. "No žádost o nástup na mateřskou dovolenou." Svitlo mi. 
+
+"Ona brala léky na nervy?" Tak nevím, jestli se ptá vážně. Copak toho ví tak
+málo o svojí ženě? "Ano. Tvůj otec ti o tom nepověděl?" "To jí předepsal táta?"
+"Nevím." Vložila jsem Janičce do pusinky dudlík, který jí vypadl. "Ptala jsem se
+ho, jestli jsou ty léky od něj, ale poslal mě do háje." "Proč se o to tolik
+interesuješ?" nadhodil Leoš zvědavě. "Zajímám se o více věcí," vypravila jsem ze
+sebe nejasně. "Například?" "Třeba co se stalo mezi tebou a Valentýnou, když jsem
+v sobotu ráno odešla." Šlápl na brzdu a zastavil tak prudce, až jsem
+poposkočila. 
+
+Vím, co si k němu mohu všechno dovolit. A je toho dost. "Dobrá," pokusila jsem
+se o lehkou konverzaci. "Tak si já něco koupím nového na sebe. Alespoň mi to
+zkritizuješ. Ano?" Mlčení jsem brala jako souhlas. V prvním obchodě si nás
+přezíravě měřila starší prodavačka s trvalou ondulací, kterou měla připláclou
+jako čepici. Dojít ke kadeřníkovi, nechat si obnovit účes, to by jí jen
+prospělo. Znuděně si luštila křížovku a ani se nezeptala, co si přejeme. "Chtěla
+bych na sebe kostým," požádala jsem ji povýšeně. "Něco s úzkou sukní, v zelené,
+vínové nebo fialové barvě." 
+
+"Jenže já nejsem sama." Z dálky bylo slyšet mužský zpěv a hučení sprchy. Zvedla
+jsem varovně prst k ústům. "Kde jsi se tu vzal?" Ptám se, i když vím, že má od
+tohohle domu klíče. Nikdy je nepoužívá. "Chci s tebou mluvit." Zašeptal. "Jenže
+já nejsem sama." Z dálky bylo slyšet mužský zpěv a hučení sprchy. 2. února 2006
+Sedím po pravé straně prostorného sálu, uprostřed první řady. Dívám se na záda
+nevěsty a nevěřím, že je to pravda. Nevěřím, že se moje dcera vdává. Jsem
+oblečena v moderní kostýmek, jenž jsem koupila ve značkovém butiku. 
+
+Nevím, jak dlouho jsem bloumala lesem a loukami. K večeru jsem se vrátila domů
+totálně zničená. Plácla jsem sebou na otoman, ležela a dívala se jen tak kolem
+sebe. Spánek nepřicházel a já u sebe neměla ani prášky na uklidnění. Necítila
+jsem ani hlad, ani žízeň. Dřímota mě přemohla až někdy k ránu, když u sousedů
+kokrhali kohouti. Probudilo mě bití pendlovek, které jsem večer teskně natáhla.
+Odbíjely jedenáctou dopolední. Hlava mě bolela jako střep, oči pálily a žaludek
+se mi kroutil a zpíval hlady. Vstala jsem a nakoukla do malé spížky. 
+
+Sestra u vozíku na oddělení se do nás pustila, jen jsme vyklouzli z výtahu. Co
+prý se děje v té kuchyni, je hrůza. Už ráno prý dávali dodatečné hlášení o pěti
+příjmech a maso nedostali. Snažila jsem se vysvětlit, že maso se fasuje den
+dopředu a hned po šesté se začne péct, tudíž není možné, aby ho nově příchozí
+obdržel, ale ona mlela stále svoji. Hlavní sestra se dostavila během několika
+minut. Zřejmě ji někdo přivolal již před naším příchodem. Snažily jsme se obě
+vysvětlit situaci, každá ze svého hlediska, očekávajíce, jak nás rozsoudí. 
+
+"Můžeš mi říct, co je tohle za prášky?" Hodil nevzrušeně očkem po lahvičce.
+Zřejmě ji nikdy předtím neviděl. "Nevím, nemá to vinětu. Může to být cokoliv, od
+léku na podporu krvetvorby až po..." "Mělo by to být na nervy," přerušila jsem
+ho netrpělivě. "To užíváš ty?" "Ne." "Tak odkud to máš?" Váhala jsem. Mám se
+svěřit? Myslím, že ano. Byl to přece Valentýnin manžel a měl právo vědět
+všechno. "Nikdy jsi ty léky neviděl?" Vzal sklenku do ruky a pátravě jí
+zatřepal. "Nevím. Asi ne." "Jsou to léky, které jsem našla ve Valentýnině
+batohu. Užívala je?" Pohrával si s lahvičkou. 
+
+Zvedla jsem hlavu a zadívala se na něj skrz závoj slz, které rozpouštěly moji
+řasenku a v černých pramíncích mi stékaly po tvářích. Honza mě stále hladil, a
+nedbaje, že mu slzami zmáčím krémovou nažehlenou košili, mě začal vášnivě líbat.
+Filip vpadl do mojí kanceláře, právě když jsem snídala suchou housku, kterou
+jsem si zakoupila cestou do práce, a se závistí pozorovala svoji podřízenou,
+dietní sestru Magdu, jak se nevybíravě cpe hromadou šunkového salámu, plátkového
+sýra a rajčaty určenými do leča, které uzmula v nemocniční kuchyni. "Víš,
+Magdičko," zavrčela jsem, "tohle si, prosím tě, odvykni." 
+
+Zvu tě na kafe." Kývla jsem hlavou na souhlas. Kafe si rozhodně nedám, je mi
+špatně, i když jenom projdu okolo zavřené plechovky. "A těhotenský test jste si
+dělala?" otázala se lékařka, když jsem jí sdělila datum posledního cyklu.
+Doktorka Pawlovská se velice změnila. Kdybych nevěděla, že jde o stejnou osobu,
+jakou jsem navštěvovala před léty, ani bych ji nepoznala. Řídké šedivé vlasy se
+leskly mastnotou, odulý obličej se roztékal pod vrstvou sádla a na těle nadváha
+nejméně třicet kilo. "Ne." "Pokud ho chcete udělat, zaplatíte osmdesát korun.
+Souhlasíte?" To jsou mi moresy! Test si přece mohu udělat doma. 
+
+"Jak?" zeptal se Filip posměšně a mně celá ta situace přišla absurdní. Vždyť se
+přece nic nestalo! Jenom jsme se políbili! "Nechte toho," zaječela jsem. Leoš
+otce pustil. "Mám ji rád." Posadila jsem se opět na židli, jakmile za ním
+zaklaply dveře. Cože to říkal? Mám ji rád? Koho tím, proboha myslel? Jistě
+Valentýnu. Přece ne mě. Do místnosti vešla hlavní sestra, tentokrát oblečená v
+civilu. "Co se tady děje? Slyšela jsem hrozný řev." Pohledem sjela Filipa.
+"Nemáte už, sestro, po pracovní době?" Kapitulovala jsem. Měla jsem být už dávno
+někde jinde. Na jiné planetě. 
+
+Byla v poslední době divná, ale že užívá nějaké léky, jsem netušil." Vyndala
+jsem z kabelky údajný Neurol a položila na místo, kam Leoš vrátil lékovku. "A co
+tohle?" Pohlédl na prášky. "Tyhle léky jsou označené. Je to Neurol." "Já umím
+číst," nasupila jsem se. "Ale je to jisté?" Vzal škatulku do ruky, vysypal do
+dlaně poloprázdné plato a přitakal. "Mělo by být. Takhle ten lék opravdu vypadá.
+Kam na ty prášky chodíš?" "Tyhle jsou náhodou moje." "Jsou taky od otce?"
+"Správně. Nechtěla jsem je, ale aktivně mi je donesl." "A Valentýna?" dodal
+nesměle. 
+
+Možná ti dovedu určit druh léku podle barvy a velikosti." "Jo, to bys mohl"
+Vyndala jsem jeden prášek a položila ho na stoleček. Skleničku jsem hned
+schovala do kapsy. Filip natáhl ruku po léku a prohlížel si ho. "Proč mi nechceš
+říct, odkud to máš?" "Proč ti na tom tak záleží?" "Protože tě znám a vím, že máš
+něco za lubem. Jinak by ses tak nevyptávala." "Jen mi řekni, jestli jsou to
+léky, které jsi předepsal Valentýně." "Nepamatuji se," odvětil Filip s klidem.
+"Musel bych se podívat do karty. Dej mi tu skleničku." Prudce jsem vyskočila.
+"Nedám." 
+
+Co kdybych vyskočila ven? Možná by si spousta lidí oddechla. Zbytek víkendu jsem
+strávila na chalupě ve své rodné vesničce jménem Pole. Řidiči autobusu jsem
+vyprávěla pohádku o tom, že mě okradli a nemám peníze, ani občanku. Nevím,
+jestli mi věřil, nebo ne, ale znali jsme se od vidění, protože dříve jsem touhle
+linkou jezdila často a on si mě pamatoval. Domluvili jsme se, že mu zaplatím
+najednou i zpáteční cestu. Trochu peněz bylo na chalupě ve Valentýnině
+pokladničce pro strýčka příhodu. Autobus mě vysadil přímo před domkem, neboť
+zastávka se nacházela jen pár metrů od něj. 
+
+Rozklepala jsem se zimou a hlady, i když to možná bylo i nedostatkem spánku a
+nervovým vypětím. Uvědomila jsem si, že mám na sobě jen tenké letní šaty a v
+tomhle počasí takhle oblečená jistě vypadám dosti podivně. Vklouzla jsem do
+areálu nemocnice zadní vrátnicí, která se léta nepoužívala, a nepozorovaně
+vnikla dlouhou suterénní chodbou do kanceláře. Zamkla jsem za sebou. Tam jsem si
+ohřála ruce pod tekoucí horkou vodou, dala vařit vodu na kávu a ze zásuvky ve
+stole snědla dietní suchary a piškoty, kterých měla Magda stálou zásobu z
+kuchyně. 
+
+"No toho, co prodává léky," vysvětlila Renata a samým rozčilením se jí zamlžily
+brýle, které nosí na nose už sedmnáct let. "Jezdí autem po doktorech, soukromých
+ordinacích a nabízí medikamenty. Tady ve vesnici se říká, že některé ty léky
+nejsou oficiálně povolené a že je zkoušejí na dobrovolnících." "Jo, ty myslíš
+prodejce?" "No tak prodejce. Není to jedno?" otázala se naštvaně. "Není.
+Prodavač stojí v krámě nebo u kiosku a prodává. Prodejce jezdí po obchodech a
+nabízí." "No jo. Já zapomněla, že ty si chytřejší a vzdělanější," odfrkla
+znechuceně. "Myslíš, že mu to vynáší víc než doktorování?" 
+
+Nyní byla celá šedivá. Tlející listí tančilo ve větru, z nebe padala hustá mlha
+a počasí připomínalo dušičkový den. Zase mě začal bolet zub, který mi ráno
+lékařka vyčistila. Možná mě bolel celou tu dobu a já ho pod tíhou událostí
+ignorovala. V břiše mi kručelo a žaludek mi oznamoval, že od rána nic nepozřel.
+Také se pořádně ozýval. Škrundalo v něm na celou ulici. Kdyby nejezdila auta,
+vynikla by tahle moje vnitřní hudba s celou parádou. Možná by nebylo od věci
+něčím se zasytit. Zastavila jsem se před obchodem s nápisem Chléb pečivo,
+vteřinu zaváhala a potom vešla dovnitř. 
+
+Z naivní a hloupé manželky si udělá pracovní sílu, již si posadí do ordinace,
+ušetří za zdravotní sestru a svoji ženu, která k němu vzhlíží jako k bohovi,
+bude mít ustavičně na očích. Jak průhledné. S Magdou se dá dobře manipulovat.
+Není jistě tak chladná jako Erika, ani tvrdohlavá a vášnivá jako já, a proto mu
+bude zobat z ruky. "Co vás udivilo?" zahřměla dívka nebezpečně. "Ale nic,
+holčičko, já ti to přeju. Kdy čekáte miminko?" "Po Novém roce." "Tak to
+gratuluji." 
+
+Doma jsem papír s proužkem zalepila opatrně do bílé obálky, položila ji na
+dřevěný noční stolek u postele a tvrdě usnula. Probudilo mě nesmělé zaklepání.
+Leoš stál s Janičkou uprostřed pokoje a trpělivě čekal, až se vzpamatuji.
+Vylekala jsem se. "Kolik je hodin? To už jdeš do práce?" "Ano, bude šest."
+Posadila jsem se. Usnula jsem oblečená v silonové oranžové halence, pod níž jsem
+byla nahá, proto jsem se schoulila vsedě pod deku. "Můžeš pro mě něco udělat?"
+zamumlala jsem ospale. Věnoval mi citlivý pohled. "Pro tebe všechno." Podala
+jsem mu obálku. 
+
+Co se to tam takhle po ránu děje? Že by Leoš již připravoval malé papání a
+nevěděl si s tím rady? Otvíráním dveří jsem se trápit nemusela, protože byly jen
+mírně přivřené. Uvnitř mě čekalo překvapení. Valentýna byla doma. Stála u stolu
+a s Leošem se hádali. Zařadila jsem rychle zpátečku. Dole jsem popadla ze stolku
+objemný svazek klíčů a mobilní telefon a vyběhla ven. Chodila jsem po městě a
+pokoušela se pročistit si hlavu. Mrzelo mě, co se stalo, a taky jsem měla
+strach. Co když se Valentýna vrátila dřív a viděla nás? 
+
+"Maminka ještě zůstane v nemocnici," oznamuje, "telefonovala jsem tam. Než se
+vrátí, budu se o vás starat já. Veronika může spát u nás s Jiřinou a ty, Láďo,
+na gauči v obývacím pokoji. Pojďte, vezmu vás hned s sebou nahoru." "Já nikam
+nepůjdu," mračí se Láďa. "Zůstanu tady." "A půjčí mi Jiřina tříkolku?" zajímá se
+Veronika. "To víš, že půjčí," ujišťuje paní Mourková. "Dobře, tak já jdu,"
+Veronika seskočí ze židličky na zem. "Ráno vás oba vzbudím a vypravím do školy,"
+pokračuje paní Mourková, jakoby se nic nestalo. 
+
+Odložil beranici, kabát i hůl na věšák v rohu u dveří a posadil se do kouta, k
+prázdnému stolu, aby měl přehled. Hospůdka působila mile a zabydleně, téměř
+domácky. Po stěnách rozvěsil hostinský staré místní dřevoryty, dílka nějakého
+malíře z konce minulého století, zašlá kouřem a prachem, doplňující však
+dokonale atmosféru. Zasklené obrazy pokračovaly výjevy loveckých scén, pak
+několik vycpaných ptáků, obvyklé jelení paroží a pět cínových konvic různé
+velikosti. Hostinský je zavěsil na stěně, bokem od nálevního pultu, hned vedle
+nich, na policích, rozestavěl porcelánové nádobí. Centrem však nesporně byla
+barevná freska na čelní stěně, u výčepu. 
+
+Muž, který chodíval domů skoro denně opilý a křičel. Muž, který skoro po
+měsících měnil místa a odevšad musel nakonec odejít. Nebo matka? Věčně
+podrážděná, unavená a nervózní, a jindy zase ustrašená a smutná? Anebo učitelka?
+Otec jezdil naposledy jako závozník, rozvážel zboží do všech prodejen s
+průmyslovým zbožím v okrese. A jak se rychle zjistilo, občas nějaký ten
+tranzistorový přijímač nebo jiná potřebná věcička putovala stranou místo tam,
+kam patřila. Vždycky se v hospodě někdo našel, kdo vyměnil nové rádio nebo
+holicí strojek za pár korun. 
+
+Stěny jsou pokresleny uhlem, samá divoká zvířata, která se vzpínají, jak je
+pronásledují lovci s oštěpy. U zadní stěny leží na několika čerstvých kůžích
+Máša, má otevřené horečnaté oči, blouzní. "Trochu vody," šeptá vysušenými rty.
+Láďa nabírá do dlaní vodu z kamenné nádoby a přibližuje se k ní. Máša hltavě
+srká vodu z jeho dlaní, do poslední kapky. "Neboj se, přinesu ti za chvíli
+medvědí tlapu. Náčelník říkal, že má magickou sílu. Určitě se uzdravíš." Máša se
+k němu přitiskne, tváře jí hoří, ale snaží se usmát. "Já tě mám ráda." Poblíž
+nikdo není, všichni se hřejí u ohně. 
+
+Pod rouškou je strašné horko, profesor cítí, jak mu po zádech stékají stružky
+potu, kapky se mu perlí i na čele a nad obočím, brýle se zamlžují. "Začneme."
+Doktor Macháček stojí proti němu. Dezinfikovat, očistit, řez, podvázat, zastavit
+krvácení, vysušit a znovu. Peán, ještě jeden, kochr, háky. A dokola. Utržená
+slezina, prasklé pouzdro jater. Všude krev, nepřehledné množství krve. Prasklá
+dolní dutá žíla! Podvázat! Podvázat! Jemně a lehce, bez jediného zbytečného
+pohybu. Každá vteřina je vzácná. Vzdušný vak se pravidelně vzpíná a vhání do
+plic kyslík, avšak na monitorech se nic nemění. "Výsledky z laboratoře," hlásí
+sestra, "krevní obraz." 
+
+"Já mám hlad," kňourá Veronika. Večeře nejspíš nebude. "Počkej, přinesu ti kus
+chleba," napadá Láďu a vrací se opatrně do kuchyně. Matka má hlavu na stole,
+nehýbe se. Láďa zakrojí do bochníku včerejšího chleba - moc se mu to nepovedlo,
+okraje jsou zubaté. Nemůže najít máslo, bere tedy sklenici se švestkovou
+marmeládou a vrací se do ložnice. Veronika ukusuje krajíc, jako by to byla
+kdovíjaká pochoutka. Láďovi to však přece jen vrtá hlavou. Co se stalo?
+Pootevřenými dveřmi je slyšet, jak matka hlasitě oddychuje, jako by chrčela.
+Třeba se jí něco stalo! "Buď tady hodná," napomene Veroniku a vyběhne na chodbu.
+
+nyní byla na dosah ruky. Zelenala se a bělala, žloutla, snad i voněla něčím
+neznámým, tolik vzdáleným lyzolu a ajatinu operačního sálu a nemocničních
+chodeb. Profesor Havlena si připadal málem jako objevitel, i když něčeho dávno
+známého. Domky, holá stromořadí, potoky i rybníky, které míjel, v něm vyvolávaly
+vzdálenou vzpomínku - a snad to ani nebyla vzpomínka, nýbrž sen, představa. 
+
+Rozhodl se, že tady, na východní straně, přivrácené ke svahu, si zřídí ložnici a
+malou kuchyňku, aby nemusel po ránu scházet do přízemí hned, jak se probudí -
+alespoň v zimě, dokud je chalupa promrzlá a nevyhřátá. Zatím spočívala kuchyňka
+v dvouvařiči postaveném na malém stolku u okna. Kromě něho stála v místnosti
+kovová postel, dvě židle a stůl. Oblíbené houpací křeslo si ponechá v dolní
+sednici, ve velkém "salónu" u okna, odkud je vidět na ohyb silnice a skoro až k
+městu. Přízemí poslouží podle dosavadních představ k dennímu přebývání. Až se
+zatopí, bude příjemné uvnitř posedět. 
+
+Znázorňovala gotický hrad na strmé skále, na obzoru chmurný tmavý les a pod
+skálou obléhající vojsko. Nad tím vším byl vyveden nápis Bitva u Krásné a
+letopočet 1427. Havlena si prohlížel výzdobu stěn velmi pozorně, a než se nadál,
+měl před sebou půllitr s pivem, na němž pomalu opadávala pěna. Hostinský ho od
+výčepu mlčky pozoroval. Tři dědové v druhém rohu hráli mariáš a u okna mezi
+profesorem a karbaníky seděli ještě jiní dva, asi také místní hosté, snad jen o
+trochu mladší, a o čemsi se vzrušeně dohadovali. Profesor upíjel pivo a sledoval
+okolí, zvykl si. 
+
+Veronika si myje ruce a čistí si zuby. Uléhá do postýlky a volá: "Láďo, já se tu
+bojím." Láďa sedí v kuchyni za stolem a čeká. Měl by se učit, ale nemůže se
+soustředit, myšlenky se mu honí kdovíkde. Veronika se potichu přišourá a souká
+se na vedlejší židli. "Láďo, kdy už půjdu do školy?" "Za dva roky." "A je to
+dlouho?" "Je. A pořád neotravuj." "Láďo?" "Co je zase?" "A kdy už budou vánoce?"
+Láďa se zamyslí, vánoční prázdniny začínají už v pátek. A to je vlastně pozítří.
+Najednou někdo zvoní. Když Láďa otevře, stojí za dveřmi paní Mourková. 
+
+Podvědomá touha fantazie ho přenášela ještě dál, do měst a krajin, které nikdy
+nepoznal a které si představoval určitě naivně a zkresleně - moře s vysokými
+palmami, tříštivé vlny a plachetnice plující k obzoru. Byl to svým způsobem únik
+- ze školy, z domova, odevšad. Koncem ledna se maminčin stav poněkud zlepšil.
+Vstala a začala přecházet po bytě, občas i něco uvařila a nakonec také vyprala
+všechno špinavé prádlo, co se za dobu její nemoci nastřádalo. A co košilek,
+ponožek a všeho možného se pak rozvěsilo po šňůrách na dvoře! Pololetí se
+přihlásilo vysvědčením. Čtyři pětky, navíc zvláštní napomínání z chování; 
+
+Usrkával po doušcích pivo a ani nevěnoval pozornost okolí, všechno mu připadalo
+vzdálené a nějak neskutečné, nejvíc on sám. "Nechcete si přisednout k nám?"
+Pohlédl na staříka, který stál před ním a zíral na něho vyhaslýma světle modrýma
+očima, očekávaje odpověď. "Prosím?" "Ptám se," opakoval stařík důležitě a
+zřetelně, jako by vyřizoval důležitou diplomatickou misi, "jestli si nechcete
+přisednout k nám." Byla to spíše výzva než poselství. Ukázal do rohu, odkud
+jejich rozhovor sledovaly další dva páry stejně stařeckých očí. Profesor Havlena
+pokrčil rameny. Proč ne? 
+
+Postačila obvykle krátká pasáž, kterou si chtěl osvěžit; pak opět zhasl a klidně
+znovu usnul. Velmi obdivoval spisovatele, kteří dokázali psát o životě a smrti s
+lehkostí, optimismem a přesvědčivostí; dodávali mu sílu, když sám někdy váhal,
+ač si to nerad připouštěl. Knihovna se postupně plnila knihami. Na řadu přišly
+obrazy. Havlena si přivezl opravdu jen ty, na které byl nejvíce zvyklý, ty
+nejmilejší. Byly čtyři a každý dostal svůj malý, ale samostatný kousek stěny.
+Profesor si oblíbil krajiny romantiků i realistů, stejně jako impresionistů;
+tvrdil vždy, že ho pohled na ně uklidňuje. 
+
+"Červený mlýn" stál přímo u řeky, vlastně říčky, která se v divokou a dravou
+řeku promění jen jednou za rok, při jarním tání a při povodních. I to je však
+rok od roku slabší, od té doby, co na jejím horním toku postavili přehradu, je
+to spíše klidný potůček. Snad tu kdysi skutečně stával vodní mlýn, který
+mnohokrát přestavěli; zbyl tu jen náhon a rozlehlá zahrada. V zimě se život
+přenáší do dvou začouzených sálů výčepu, kde to páchne pivem a buřty s cibulí.
+Když profesor Havlena vstoupil, pohledy stálých hostů si ho krátce změřily. 
+
+Díval se z jednoho staříka na druhého a vzpomínal, kdy naposledy viděl na
+vlastní oči hrát fotbal. Jak úzký byl jeho svět po celý dosavadní život! "Vsadím
+se, že kdyby hrála Slavia jako za Pláničky, tak by dneska suverénně vyhrála
+ligu!" "Kdepak, už by nevydrželi tempo. Dnes je rychlejší hra, dej si říct.
+Tenkrát stačila na vítězství česká ulička a pořádná technika. Dnes musí být
+hlavně perfektní fyzička!" "Fyzička, fyzička," vysmíval se jim třetí stařík, ten
+s pomněnkovýma očima, co Havlenu ke stolu přivedl, "tu si můžou naložit, když
+neumějí střílet góly!" 
+
+Jen Hanka spokojeně dřímala za pecí. Mladý pán se tomu podivil a povídá:
+"Povězte mi, matičko, proč tamhleta nepřede? Vždyť už je dost velká. A při práci
+by jí čas rychleji utíkal." "To máte tak, vzácný pane, ráda bych jí to dopřála i
+len bych jí na kužel navinula, ale není to možné. Není to obyčejná přadlena. Do
+rána by všechen len, co je v domě, sama na zlaté nitky spředla. A když už by
+neměla co příst, pustila by se do mých šedivých vlasů." Matka se styděla
+přiznat, že má línou dceru. 
+
+Po večeři zavedli nevěstu do velké komnaty, která byla plná plničká lnu a
+konopí. "Tak," povídá pán, "tady máš kolovrátek, červená jablíčka a trochu
+hrachu a můžeš se pustit do práce. Když všechen len do rána spředeš na zlaté
+nitky, bude svatba, když ne, bude zle." Pán odešel a nechal přadlenku být.
+Hanička se ani nepokoušela příst, vždyť o předení nic nevěděla. Začala plakat a
+naříkat: "Ach, bože, co si teď počnu! Proč jsem jen neposlechla matku a
+nenaučila se příst. Mohla jsem si hovět pěkně doma ve světnici! Co se mnou
+bude!" 
+
+"Naučím tě příst zlaté nitě, ale musíš mi slíbit, že tu na mě za rok zase
+počkáš. Když uhodneš, jak se jmenuji, nechám tě na pokoji, ale když neuhodneš,
+budeš mojí ženou a já si tě odvezu tady na tom trakaři. Ale to ti povídám!
+Nemysli si, že mě nějak ošidíš. Nikam se přede mnou neschováš, všude tě najdu.
+Co tomu říkáš?" Haničce se to moc nelíbilo, ale co měla, chudák, dělat? Nakonec
+řekla: "Dobře, počkám tu na tebe. Beztak nemám na vybranou." Mužíček oběhl s
+trakařem třikrát kolem a přitom odříkával: "Takto, Haničko, takto, takto se
+přede zlato. 
+
+"Už toho mám dost. To bych se na to podíval, jestli mi to žito vrátí, nebo ne.
+Půjdu tam ještě jednou!" Vyrazil stejnou cestou jako předtím. Přenocoval ve
+mlýně a pak už to do údolí neměl daleko. Znovu potkal toho šedivého stařečka s
+železnou holí. "Kam máš namířeno, synku?" ptal se stařeček. "Ach, dědečku, jdu
+si pro to žito. Mlýnek nemele, stolek se neprostírá, doma je čím dál hůř."
+"Svoje žito už zpátky nedostaneš, ale víš co?" povídá stařeček. "Vezmi si hůl,
+udělej všechno jako minule a řekni si o pytel s obuškem, který tam visí na
+hřebu. 
+
+Po svatbě žili mladí manželé šťastně a spokojeně. Pán svou ženu nade vše
+miloval, a když mu porodila hezkého synáčka, byl nejšťastnějším člověkem na
+zemi. Ale každá písnička má svůj konec a zrovna tak měla skončit radost mladých
+manželů. Čas ubíhal jako voda v řece. Ode dne, kdy Hanička poprvé zasedla ke
+kolovrátku, už uplynul skoro celý rok. Mladá paní byla čím dál smutnější. Oči
+měla uplakané a ploužila se po zámku jako stín. Však taky měla proč! Ztratit
+hodného muže a synáčka, který se měl čile k světu! Pán netušil, co jeho ženu
+trápí. 
+
+"Víš aspoň, že ji neznáš?" "Jak bych to mohl vědět?" "Takže lidé vlastně nic
+nevědí?" "Jak bych to mohl vědět?" Přirozenost Jednoho dne byl mistr pozván do
+domu zámožné ženy. Když dopili čaj, uvedla hostitelka mistra do velké místnosti,
+která byla celá bohatě vyzdobena květy. Květiny byly naaranžovány v nepřeberném
+množství v nádherných kyticích a velkých květináčích, a omamná vůně se linula
+vzduchem, jako kdyby všechny kvetly zároveň. "Chtěla bych ti dát hádanku," řekla
+dáma. "Když uhodneš, daruji zdejším chudým značnou částku. Ze všech květin,
+které tady vidíš, je jen jedna jediná pravá. Tu bys měl co nejrychleji najít." 
+
+Dům byl sice opravdu malý a v místnosti, kterou mu přidělil, stál jen stůl a
+postel, ale všechno bylo čisté a on nebyl zhýčkaný - byl rád, že má střechu nad
+hlavou. Jeho hostitel se tisíckrát omlouval, že mu může nabídnout jen skrovné
+pohoštění - chléb, máslo, šunku, salám a míchaná vejce, ale víno bylo dobré a
+pálenka tekla proudem, takže mladík usnul tvrdým a hlubokým spánkem. Když ráno
+vstoupil do světnice, na stole byly prostřeny na svátečním nádobí různé druhy
+uzenin a sýra, rozličné sladkosti, čerstvý chléb a káva lákavě voněly. 
+
+A zatímco mladík zkoprněle zíral na několikanásobně převýšený účet a mumlal, že
+tolik peněz ani nemá, sebral mu staroch tašku, lačnými křivými prsty mu strhl
+hodinky ze zápěstí a syčel: "Tak si vezmu, co mi patří, chlapečku!" Protože si
+podle svých vlastních propočtů stále nepřišel na své, sebral hostu i jeho staré
+auto, dotlačil ho ke svému domu, práskl dveřmi a zamkl na dva západy. Po
+několika desítkách kroků se mladý psycholog pomalu vzpamatovával. Zvažoval svou
+nepříjemnou situaci, pokýval hlavou a zamumlal si pro sebe: "Měl jsem pravdu! Já
+to věděl! Díky Bohu, nestudoval jsem zbytečně!" Zúčtování 
+
+"Ušetři mě, ne kvůli mně, ale kvůli mým malým dětem, jejichž matku sis už vzal.
+Dej mi ještě čas, abych vydělal trochu peněz a mohl zajistit dětem nějaký
+příjem. Neboť teď nemám nic, co bych jim mohl odkázat a zemřely by hlady." "Budu
+mít slitování s tebou i s tvými dětmi," řekl anděl smrti. "Ale až k tobě přijdu
+znovu, vezmu tvou duši s sebou a žádné prosby ani nářky mi v tom nezabrání.
+Pamatuj na to!" "Děkuji ti za tvé milosrdenství," zašeptal vdovec. 
+
+Mistr chtěl svým žákům názorně vysvětlit, jak krátkozrace si lidé počínají ve
+své snaze zajistit si bezpečí. "Jeden muž se nechal převézt přívozem přes
+mořskou úžinu. Když už byli dost daleko od břehu, ale druhý břeh ještě nebyl
+vidět, zvedla se bouřka, nebe se zatmělo a vysoké vlny cloumaly člunem sem a
+tam. Převozník bojoval s větrem, s přívaly deště a mohutnými vlnami. Za krátkou
+chvíli promokli až na kost a do lodi začalo téct. Převozník se starostlivě
+podíval po cestujícím a zděšeně vykřikl. "Zbláznil ses, proč liješ vodu do
+člunu?" osopil se na něj. 
+
+"Tatínku, jak vlastně začínají války?" zeptal se chlapeček svého otce. Otec
+vykoukl zpoza novin, zamyšleně se podíval na svého syna a řekl: "Předpokládejme,
+že dvě sousední země vedle sebe žijí v míru, jako třeba Kanada a USA. Potom ale
+jedna země chce něco, co ta druhá nechce vydat. A tak Kanada pošle své vojáky do
+USA." "Nevykládej tomu dítěti takové nesmysly!" křikla matka. "Kanada nikdy
+nevedla válku se Spojenými státy." "Co se do toho pleteš?" ohradil se otec.
+"Jenom jsem na příkladu." "Svoje příklady si cucáš z prstu, naděláš víc zmatků,
+místo abys něco vysvětlil. 
+
+Po dalších šesti letech se mohl se všemi svými zaměstnanci konečně usadit ve
+velmi moderním a architektonicky zdařile řešeném obchodním komplexu. I když
+během let své úspěšné kariéry přicházel do firmy mezi prvními, neutajilo se, že
+nikdy nejezdí do horního patra výtahem, ale vždy zmizí nenápadnými dveřmi v
+zastrčeném rohu vstupní haly. Také nemohl zabránit tomu, aby se o jeho
+neobvyklém chování nešířily nejrůznější pošetilé dohady: prý tam chodívá ráno
+cvičit, možná kontroluje tajný trezor a počítá své jmění - to byly jedny z
+nejnevinnějších spekulací. Ale nikdo ze zaměstnanců tajemství neodhalil, ani
+jeho dlouholetá sekretářka nevěděla nic bližšího. 
+
+"To, čemu tě učil ten guru, na mě neudělalo vůbec žádný dojem," řekl mistr.
+"Cesta, kterou učím já, je mnohem obtížnější." "Co může být těžší, než znát
+minulost i budoucnost?" ptal se užasle žák. "Žít v přítomnosti," odpověděl
+mistr. Očista Jeden velmi horlivý žák se každé ráno a každý večer koupal v řece,
+aby se očistil od svých špatných myšlenek a hříchů. Jednoho dne mu mistr řekl:
+"Jestli si myslíš, že voda v řece dokáže smýt tvoje hříchy a slabosti, pak by
+podle tvého přesvědčení musely být všechny ryby, žáby a všichni krabi svatí. 
+
+Na otázku, co ho přivedlo do Berlína, zahradník začal ochotně vyprávět svůj sen.
+"Chcete mi opravdu tvrdit, že věříte snům a jenom kvůli jednomu snu jste podnikl
+tak dlouhou cestu? A ten sen se má opravdu naplnit zrovna tady, v Berlíně?
+Člověče, tady vládne drsná realita. Už tisíce takových jako ty tady zkoušely
+najít štěstí a narazily jen na samé problémy. Se sny v našem světě člověk nikam
+nedojde. Jinak bych s vámi hned měnil!" rozhorlil se komisař. "Proč byste zrovna
+vy se mnou chtěl měnit?" ptal se zahradník. 
+
+Studoval pohnutky jejich jednání a řeč těla, uměl číst fyziognomii a gesta a tak
+interpretovat jejich slova. Četl v lidech jako v otevřených knihách. Naložil
+svých pár nepříliš cenných věcí do prastarého auta a vydal se na cestu k svému
+prvnímu působišti. Nemohl se dočkat, až uplatní své vědomosti a budoucnost si
+maloval v růžových barvách. Představoval si, jak buduje šťastný a úspěšný život,
+dokonce i vlastní praxi. Do nástupu do práce mu zbývalo ještě několik volných
+dní, které chtěl využít k tomu, aby se po cestě krásnou krajinou zotavil po
+namáhavém zkouškovém období. 
+
+"Zpívá neúnavně dnem i nocí a já z vděčnosti za jeho písně dbám na to, aby mu
+nic nechybělo. Pořád se starám, aby měl čerstvou vodu a dobrou potravu, aby
+přebýval v chladivém stínu a aby se k němu žádná kočka ani nepřiblížila. Ale už
+dva týdny ani nezazpíval a já jsem úplně zoufalý." Když domluvil, poslechl si
+král také, co mu chtěl říct slavík. "Moje chuť na dobrou návnadu mě vehnala do
+pasti lovce ptáků. Prodal mě obchodníkovi, který jezdil z místa na místo, až mě
+konečně získal tento muž. 
+
+Kdyby se od něj totiž Bůh neodvrátil, nepotřeboval by dávat na odiv takovou
+marnivost." Důvod ke lži Bohatý muž dospěl ve stáří k poznání, že mu jeho
+blahobyt nemůže dodat vnitřní uspokojení, po kterém už dlouho toužil. Předal
+proto celý majetek svému synovi a vstoupil do společenství, které hledalo v
+prostém životě a úmyslném odříkání cestu k poznání. Jednoho dne ho poslali spolu
+s jedním bratrem do města, aby na trhu prodali dva staré osly, které
+společenství už nemohlo využívat. Na trhu se u nich zastavilo několik zájemců.
+"Jsou ti osli ještě k něčemu?" zeptal se jeden. 
+
+A byla uspořádána bujará oslava. Tancovalo se, zpívalo a radovalo až do rána.
+Místní učitel složil baladu o hrdinném přemožiteli medvěda, která byla pak každý
+rok zpívána během medvědí slavnosti na počest slavného návratu rolníků. Snadná
+kořist Rolník pracoval na svém poli, když zpozoroval, jak přes ně peláší zajíc;
+ten ale narazil do kmene blízkého dubu a zemřel. "To je ale praktické," pomyslel
+si rolník, "takhle snadno jsem ještě k zaječí pečínce nepřišel." Schoval se do
+křoví a čekal na dalšího zajíce. A čeká tam dodnes. Fazole 
+
+Ten, místo aby jako obvykle dveře otevřel lehkým rychlým pohybem, vrazil do nich
+opatrně nohou, srdečně se zasmál, když viděl padat polštář, klidně se na něj
+posadil a zeptal se svého otce: "Tak jsem tady. Co pro tebe mohu udělat?"
+Zásadovost Sedlák sázel vinnou révu odrůdy, která měla přinést chutné hrozny
+teprve po třiceti letech. Vládce té země, který jel náhodou kolem, sedláka
+oslovil. "Zdá se mi, že jsi vskutku optimista, když ve svém věku sázíš takovou
+révu, jejíž plody možná nikdy nebudeš sklízet." "No, to se nedá nic dělat,"
+odpověděl sedlák. 
+
+"Rozhodl jsem se, že svůj život nepodřídím honbě za penězi, bohatstvím a
+prestiží, a dosud jsem to dodržoval," vysvětloval. "Ale náhoda tomu chtěla a
+potkal jsem nádhernou ženu, kterou opravdu miluji a ona miluje mě. Chtěli bychom
+spolu zůstat. Ale protože ona je jedinou dědičkou z velmi zámožné rodiny, mám
+strach, aby se peníze jednou neobrátily proti nám." "Rozhodující je pouze to,"
+odpověděl mistr, "jak moc si zakládáš na tom, že jsi bohatý - nebo chudý."
+Mladík zamyšleně přikývl a po chvíli řekl: "Rozumím." "Pak je to dobře," usmál
+se mistr. 
+
+Štíhlý a atraktivní muž pomalu vystoupil ze svého nádherného vozu, takže na sebe
+upoutal pozornost kolemjdoucích, a lehkým pohybem si přes ramena přehodil
+kašmírový kabát, pravou rukou si jednou pročísl husté černé vlasy na skráních,
+až se zableskly jeho zlaté náramkové hodinky a zlatý prsten, a svižným krokem
+stoupal po mramorových schodech k domu. Lidé ho zvědavě pozorovali, šeptali si a
+dohadovali se mezi sebou: "Kdo asi je tento muž, tak bohatý a elegantní? To musí
+být miláček Boha." "Naopak," odpověděla jedna stará žena v levných šatech, "není
+bohatý, ale velmi chudý. 
+
+Mistr stále znovu a znovu nabádal své žáky, že nestačí jen něco dělat, ale že
+člověk v to také musí doufat. Jeden z žáků tuto radu nechápal a prosil ho o
+vysvětlení. Mistr s ním šel k jezeru, kde nasedli do loďky. Mistr ji veslem
+odstrčil od břehu a když je proud odnesl kousek dál, nasadil jedno veslo a začal
+veslovat. Loď se stále točila kolem dokola. "Co to děláš?" křičel žák. "Abychom
+se dostali dál, musíš používat obě vesla." "Zcela správně," přikývl mistr:
+"Jedno veslo se jmenuje: 'pracovat', druhé veslo se jmenuje 'doufat'. 
+
+"Ty hlupáčku," káravě řekla jeho žena, "to je tvůj syn, o kterém jsem ti psala v
+tolika dopisech!" "Ale já jsem žádnou poštu nedostal, protože jsem byl pořád na
+cestách. A kde spí to dítě?" dodal. "Samozřejmě se mnou, ve tvé prázdné posteli,
+abych ho mohla utišit, když se probudí," zněla udivená odpověď na jeho podivnou
+otázku. Během celého vzrušeného veselí u příležitosti jeho návratu si postupně
+uvědomoval, že minulou noc slyšel z ložnice hlas své ženy, která tak něžně
+nemluvila k nikomu jinému, než k jejich synovi. O to byl teď šťastnější, že
+ovládl své vzplanutí. 
+
+Už se stmívalo, on beze spěchu jel silnicí, když si uvědomil, že je načase
+postarat se o nocleh. Už asi hodinu ale neviděl ani živáčka, kterého by se mohl
+zeptat na nejbližší hotel. Najednou si všiml muže, který z vedlejší cesty právě
+sešel na silnici. Zastavil u něj, aby se ho zeptal na nejbližší nocleh, ale byl
+by nejraději hned jel dál, protože výraz v jeho tváři ho nanejvýš vyděsil.
+Odrážela se v něm lakota, nenasytnost, hamižnost, závist, žárlivost a
+bezohlednost. "Chci se přece jen na něco zeptat," uklidňoval se a stáhl okénko.
+
+Jeho oči se nemohly nasytit, sbíhaly se mu sliny v ústech a jeho chuť stále
+rostla. Prsty ho zasvrběly a už měl v puse medovou kuličku sypanou cukrem a
+kokosem. Následovala čokoláda a pražené mandle. I když už byl vlastně sytý,
+labužnicky pomlaskával a ještě se natahoval po kandovaném ovoci. A v tom ho
+prodavač klepl přes prsty bambusovou hůlkou. Když sahal po rozinkách, uhodil ho
+prodavač už o poznání silněji. "Tohle město je skvělé!" zvolal poutník nadšeně.
+"Když člověk žádné sladkosti jíst nechce, nutí ho k tomu holí!" Schopnosti 
+
+Ale už při prvním úderu se rozezněl tak mocný tón, že hrůzou upustil kladivo a
+zacpal si uši. To, že nechtěl, aby ho někdo slyšel, je pochopitelné, ale sám
+sobě zacpávat uši je čirá hloupost." Zaslepenost Jednomu muži nedávno zemřela
+manželka a tak žil ve svém domě sám se svým synem. Jednoho dne musel otec
+odcestovat a prosil sousedku, aby se na chlapce občas zašla podívat. Zatímco byl
+na cestě, přepadla vesnici banda lupičů, ukradla všechen majetek i dobytek a kdo
+z obyvatel nebyl zavražděn, přišel o život v zapálených domech. Jeho syna ale
+banditi odvlekli do otroctví. 

UD_Czech-FicTree/cs_fictree-ud-test.txt

@@ -0,0 +1,1243 @@
+Když jsem si k babičce v neděli večer pro ni přišla, myslela jsem, že omdlím.
+Udělala mi jiný límec! Přece jsem jí podrobně vysvětlila, jaký má být výstřih u
+blůzy, jaký límeček, a ona mi udělá něco úplně jiného! V šestnácti jsem byla
+pěkný rozmazlenec a nebyla jsem zvyklá, aby mi babička někdy nevyhověla. Křičela
+jsem, vyváděla a nebyla k utišení. Na tu oslavu měl přijít on, šestnáctiletý
+spolužák, a zdálo se mi, že když mě uvidí v blůze s tím nemožným límečkem, už u
+něj nebudu mít žádnou šanci. 
+
+A přece se dědeček vrátil domů. Sjeli jsme se, připravili jsme mu přivítání,
+hostinu, babička - o hodně mladší než on - vyzdobila celý domek květinami. Ale
+cítili jsme všichni, že to, co provádíme, je asi dědečkova poslední rodinná
+oslava, že to je více než cokoli jiného pohřební oslava - za živa. Starý pán byl
+usměvavý, ale bledý, jen se ploužil. Byl krásný letní den, člověk vnímal tu
+velkolepou krásu života všemi póry, vlévala se do něj, prostupovala ho, on však
+již po chvíli strnul ve svém křesle a zdálo se, že z celého člověka žijí jen ty
+oči. 
+
+Člověk je může snadno zachytit a podat. Jsou úplně konkrétní. A s tím, že je
+podáváme svým blízkým, místo abychom s nimi klepali na zamčené dveře sakristie,
+pomáháme aspoň lehoučce odstranit nějakou potíž, drobnou nevychovanost - ale i
+hlad duší. Když každý z nás čtyř dá takový čokoládový bonbón denně, je to do
+roka skoro patnáct set bonbónů, patnáct set dobrých drobných radostí. Kdyby se
+rozhodlo pro takový bonbón tisíc lidí, bylo by to... Skoro se nechce věřit. Tři
+sta šedesát pět tisíc radostí ročně. A kdyby - ale nechme statistiky. 
+
+Nesla jsem jí zrovna růže, když jsem na dveřích našla upozornění, že je mrtvá,
+někdo z nás, kdo k ní docházel, to napsal pro ostatní. Dala jsem růže staré
+paní, co se šourala po chodníku. Věděla jsem, že ona by z toho měla radost. Dát
+něco tomu, kdo už nic nečeká. Měla by radost? Podle její víry bych řekla, že z
+toho spíš "má" radost, když to dělám. Protože ona věřila, že láska nikdy nekončí
+a láska je nejsilnější důkaz nesmrtelnosti duší. Byla světice? Ona by se tomuhle
+označení jistě velmi bránila. 
+
+Uvědomila jsem si, že dítě psalo o mně, psalo první zprávu o své matce, a v tu
+chvíli jsem strnula. "Co jsi napsala?" "No tak, to víš." "A ukážeš mi to?" "Jo,
+ale paní učitelka si vzala sešit." "Dobře, a kdy vám ho vrátí?" "Snad zítra."
+Ten čas do zítřka byl hrozný. Čekala jsem netrpělivě na dítě, až se vrátí ze
+školy, abych si přečetla, jaká vlastně jsem. 
+
+Komunikace mezi lidmi probíhá často jen tak, že si navzájem podáváme
+nedorozumění. Je dobré vzpomenout si na chlapečka, ráchajícího se spokojeně ve
+vaně a nabízejícího milované babičce něco tajuplného, neznámého, kouzelného.
+Proč se babička směje? Asi jsem řekl něco veselého, myslí si chlapeček. Šplouchá
+kolem sebe radostně vodu. Jak je krásně na světě, kde si všichni rozumějí, a
+protože si rozumějí, tak se mají rádi. Nenávist je z devíti desetin
+neporozumění. Ztráty? "Chcete-li si vyjasnit vztah k životu, doporučuji vám
+jednu hru," řekl psychiatr O. "Pokud si myslíte, že máte v životě všechno jasné,
+pak tuhle hru ovšem nepotřebujete. 
+
+Víte, kdyby si každý uvědomil, že už teď, v tuhle vteřinu je někde místo, kde
+bude uložený se všemi zmařenými příležitostmi, nenaplněnými možnostmi,
+promeškanými setkáními, nevyslovenými slovy, jistě by pak svět vypadal jinak.
+Mít před očima vlastní hrob, to není jen tak nějaká barokní metafora, to je
+veliká výzva i pro ty, kdo chtějí něco dokázat, zanechat po sobě aspoň jiskru,
+která tu bude jednou svítit. Ten pohled na ten jitřní hrob mě dokonale změnil,
+jako bych se znovu narodil. Změnil jsem svůj život, zabral se do práce a nakonec
+jsem se stal tím, čím jsem teď. 
+
+"Prostě počkejte," křikl jsem - měl jsem nepořádek v papírech a nehodlal jsem se
+vyrušovat. Bylo mi jasné, že každý soudný člověk musí uznat, že najít chybu v
+objednávkách je daleko důležitější než se dívat na nějaké malůvky malé holčičky.
+"Dědečku," zavolala ještě jednou vnučka a postoupila ke mně. Sklonil jsem se
+hloub nad papíry. "Pojď," řekla matka a odváděla ji. Holčička nechápala. Jak to,
+že nechci vidět její obrázek? Dala si s ním tolik práce a tak se těšila, až jej
+svému dědečkovi ukáže. Jenže mně bylo jasné, že takhle musím postupovat, že
+takhle je to pedagogicky správné. 
+
+"V neděli, ten Český ráj," zachraptěl muž. Chystali jsme se na výlet už kolik
+týdnů, syn se těšil, jenže vždycky jsme měli v neděli nějakou práci a sešlo z
+toho. "Pojedeme?" "POJEDEME, určitě." Dokud jsme živí, opakovala jsem si, dokud
+jsme ještě všichni živí, musíme se přece začít konečně chovat jako živí! Živí by
+se měli chovat jako živí. Je krásné, být spolu a naživu. A mít někoho, kdo nás
+má tak rád, že chce být s námi. Správná otázka 
+
+On člověk potřebuje impuls. Vše je připraveno, koleje nataženy, vlak na nich,
+jen se dát na cestu. Pokud ten impuls nepřijde či není včas proměněn v čin...
+tolik lidí přečká celý svůj život na nástupišti a nejen že nevyjedou, oni
+dokonce ani nenastoupí do vlaku - a jen si na tom nástupišti stěžují.
+Zapomínají, že o tom, jak a kam kdo dojede, si rozhoduje každý sám. Jestli jsem
+někomu za něco v životě vděčný, pak tomu neznámému mladému mrtvému na jitřním
+hřbitově. Střecha 
+
+Člověk se pak zastyděl, že si stěžuje málem na malichernosti, hanbil se - ne
+před ní, ale před sebou - za svoje stížnosti, viděl že je to vlastně nepatřičné.
+Zní to možná hloupě nebo alespoň paradoxně, když řeknu, že jsem mívala chvíle,
+kdy jsem jí nějak "záviděla zdraví." Záviděla? Ne, to vlastně ne, jen jsem
+cítila, že bych si přála být zdravější - tedy tak zdravá jako ona - v té vyšší
+podobě zdraví, jakou jsem cítila z ní vycházet a jakou jsem neměla. 
+
+Ten vůz jel zrovna přede mnou a já vystoupil, abych vyhuboval nešikovnému
+řidiči... Můžete říct - náhoda. Jenže takovýhle řetěz náhod už náhoda není. Toho
+rána v Jugoslávii jsem pochopil to veliké a nejasné slovo Prozřetelnost. To
+veliké slovo plné naděje. Naděje, která nám dodává sílu žít a přežít i v
+nejnesnesitelnějších časech." Cestovatel S. si zapálil vyhaslou dýmku a díval se
+zamyšleně do bílého dýmu. "Kdesi nad námi je velký Pán, velký pán koček a lidí,
+říkejme mu Bůh, Kristus, Alláh, Buddha nebo Manitou - tím jménem víry, v níž
+člověka vychovali. 
+
+Hovořili jsme o všem možném a já užasl. "Ty že děláš zástupce té firmy pro celou
+Evropu?" Kývl. "Prosím tě, ale to musíš umět jazyky." Zase kývl. "To musíš umět
+anglicky a francouzsky a německy..." Zase kývl. Tentokrát pobaveně. "Umím taky
+italsky a španělsky a portugalsky, slušně se domluvím i rusky, polsky a
+ukrajinsky a..." Cože? Tolik cizích řečí?" Snažil jsem se vyčíst z jeho výrazu,
+jestli si ze mě neutahuje. 
+
+V osmaosmdesáti letech ho porazilo auto a byl na místě mrtev. Neslyšel už dobře
+a tichý vůz ho doslova smetl ze silnice. Srazil ho kousek od stánku s růžemi.
+Dědeček právě koupil kytici růží své ženě k svátku, spěchal domů, nerozhlédl se
+a zemřel s tou růžovou nádherou v ruce. Zemřel, když nesl růže své osmdesátileté
+lásce. Říkám vám, je dobré mít předky, kteří se nevzdávají a kteří dokážou žít
+silně a plně až do svého posledního vydechnutí. Dává vám to příklad a genetickou
+naději. Ale ano, mně nezbývá než tomu věřit. Věřme a doufejme. A milujme. 
+
+V té době, kdy jsem byl mladý, bylo dost bídy, a kupodivu, přitom si kdekdo při
+práci zpíval. Teď jsem to už neslyšel léta. Pak mistr přerušil dílo a šel
+zkontrolovat, co dělám já, dlouze a zamyšleně pozoroval můj naklepaný plech. "Co
+to má být?" "Pane mistr"," "To myslíš vážně?" "Pane mistr..." Poklepal
+ukazováčkem na několik zvlášť nepovedených míst. Ten zvuk, jak jeho kloub
+poklepává na dutou měděnou báň věžičky, si pamatuji dodneška. "Pane mistr, vždyť
+to přece nikdo zezdola neuvidí." Koukl na mne nechápavě. "Proč se s tím máme
+mordovat, pane mistr." 
+
+Doma mi říkali, abych se vždycky schoval, kdyby začal nálet, a já se tedy
+poslušně schovával. Ve sklepě byl pěkný zmatek, lidé se tam mačkali kolem kufrů
+a balíků, v nichž měli majetek, někdo si přinesl i peřiny. Krčil jsem se a bál
+se. Byl jsem vůbec dost plaché dítě a teď, v neznámém temném sklepě s neznámými
+lidmi jsem si připadal nesmírně opuštěný. Vzduch se venku třásl výbuchy,
+sirénami, křikem, všechno doléhalo do sklepení jakoby z jiného světa, z jakéhosi
+pekelného světa. A tehdy jsem si všiml, že Ajax není se mnou. 
+
+A od té doby věřím, že kolem nás je ostrůvek milosti a ten nás může zachránit
+před každým nebezpečím. Proč? Proč nás chrání? Protože někdo, všemocný a
+vševědoucí, nás miluje a má s námi své plány. Je možné říkat si, že všechno, co
+nám o jeho lásce vypovídá, je náhoda a usmívat se shovívavě projevům jeho lásky.
+Je ale také možné pokorně mlčet. Důvěřovat. Říká-li se tomu nahoře OTEC, pak je
+jasné, že nám nedá ublížit. 
+
+Nikoli proto, že by to bylo správné, nýbrž jen proto, že to má naučené - zvykl
+na to v dětství. Kdoví, možná se většina otroků, když se jim podaří osvobodit
+se, začne chovat podobně jako otrokáři. Považujeme své děti za něco samozřejmého
+a otázka, zda by chtěly být našimi dětmi, je pro nás nezvyklá a zdá se
+nepatřičná. Ale možná, kdyby si mohly vybrat, nezvolily by si zrovna nás. Proč?
+Tahle otázka je mostem vedoucím od nepochopení k pochopení. Správně položené
+otázky bývají takovým mostem. 
+
+Projela mnou úzkost, jako by každou vteřinu mělo nastat zemětřesení, které mě
+smete. Věděl jsem, že na moje místo najde okamžitě deset náhradníků. A věděl
+jsem, že to, co jsem udělal, je neomluvitelné. "Já..." zakoktal jsem. A vstal
+jsem, bylo mi jasné, že po takovémhle provinění mi nezbývá nic jiného, než vzít
+si z věšáku klobouk a odejít. Přiřadit se do té předlouhé řady hledajících
+práci. "Pane T.," zaznělo mi za zády. Ohlédl jsem se. "Chtěl jsem se vás jen
+zeptat, jestli nevíte, kolik je hodin, moje se mi zastavily." Šéf vytáhl z kapsy
+starodávné hodinky a prohlížel je. 
+
+Jenže babička řekla ne, a když babička řekla ne, tak nebylo o čem hovořit.
+Stárek s mládkem a práškem museli lípu vykopat a babička ji nechala dopravit do
+veliké jámy na nové místo, které jí vybrala. Dědeček, mlynář, se s babičkou
+nepřel, řekl si asi, že to je marné, ať se sama přesvědčí, že lípa zahyne, jinak
+by mu to mohla vyčítat celý zbytek života. Babička chodila lípu zalévat. Maličká
+babička vlekla těžké konve k velikému stromu, vlekla je každý den, tuhle práci
+nikomu nesvěřila. Dědeček nad ní kroutil hlavou. Bratr se jí smál. Lidé z
+vesnice se babičce posmívali. 
+
+Ale já v sobě ucítila takový vztek, takovou zlobu a nelad, až jsem se podivila,
+jak mě může něco tak hloupého jako spílání jednoho ochmelky takhle vykolejit. O
+nic nejde, o nic. Jenže čím víc jsem si to říkala, tím mi bylo jasnější, že se
+své špatné nálady nezbavím. Přispívalo k tomu i to, že v tramvaji jelo několik
+mých známých a já si připadala velmi ponížená. Mohla jsem si stokrát říkat, že o
+tom, kdo nás může ponížit, si rozhodujeme sami, té mizerné nálady se ne a ne
+zbavit. Ve škole jsem hned první hodinu zkoušela. 
+
+"Tatínku, udělej den." Myslel jsem, že jsem neporozuměl. Sehnul jsem se k němu.
+"Tatínku, rozsviť," řekl a ukázal ručičkou ke hvězdám. A já jsem pochopil. A
+ucítil jsem za té procházky větrnou nocí něco, co jsem nikdy předtím
+nepocítil... ON SI MYSLÍ, ŽE MOHU ROZSVÍTIT SLUNCE! Podíval jsem se na chlapce,
+který statečně capkal unavenými nožičkami po mém boku a vůbec nežertoval, byl si
+jistý, že VELKÝ TATÍNEK dokáže - tak, jako když zmáčkne vypínač - udělat den.
+Sklonil jsem se a vzal ho do náruče a tak jsme šli strašidelnou nocí plnou
+neznámých zvuků a příšer a přízraků. 
+
+Sebral jej tehdy z poničeného vagonu, v němž si Ajax udělal doupě, a odvedl ho
+domů, krmil ho z toho mála, co jsme měli sami, a dal ho do pořádku. Smál se mi,
+že jsem jako mladý psík, s Ajaxem dvojče. Opravdu, tehdy asi nešlo najít mě a
+nenajít zároveň Ajaxe, provázel mě, kamkoli jsem se hnul. Sedával před školou a
+čekal, až vyjdu ze vrat. 
+
+Usnul jsem nad velmi důležitým úkolem, který bych mohl snadno zkazit a který měl
+být zvlášť rychle odevzdán objednavateli. Věděl jsem to, a přece jsem neudržel
+oči otevřené. Probudil mne dotyk na rameni. Chvíli jsem si vůbec nemohl
+uvědomit, co se děje, znáte snad také ta nečekaná probuzení, kdy nevíte, na
+kterém místě vesmíru se nacházíte a proč. A to poklepávání na rameni bylo jako
+součást mého snu. Otevřel jsem oči. Zamžikal. A strnul... Nade mnou, opřený
+lokty o stůl s rozdělanou prací, se skláněl můj šéf, majitel tiskárny. Ten den
+ráno mě zvlášť upozorňoval, jak je ta práce důležitá. 
+
+Přežil, protože jeho žena se nebála výsměchu, poslouchala hlas své naděje a
+udělala pro tu naději všechno, co mohla. Stáli na pobřeží, sousoší věrnosti,
+lásky a síly, sousoší ozářené svítilnami těch, kteří jim nevěřili a teď je
+užasle a radostně obstoupili. Čili šťastný konec. Ale já si říkám: Každý večer
+vyplouvají naši blízcí na svá moře, do vln svých starostí a trýzní, každý večer
+čekají na světlo, které jim můžeme rozsvítit jen my. Dočkají se? Spatří to
+světlo dnes večer? Neztroskotají?" Válka "Víš, tatínku, že byla válka?" zeptalo
+se mě dítě. 
+
+A neseme si do života jen to, co nám do něj bylo vloženo, nikdo si nemůže nést
+nic jiného, než co se do něj uložilo. Lásku. Nenávist. Kolikrát bychom chtěli,
+aby v těch okolo nás bylo něco jiného, ale když se nad tím zamyslíme, vidíme, že
+v sobě nesou jen to, co jsme do nich vložili my. Zrcadlíme se ve svých dětech.
+My, naše slova, naše gesta, naše nálady, naše vztahy. Zrcadlíme se. A pak se -
+divíme. Zlobit se na zrcadlo je zbytečné, marné. Setkání po ránu 
+
+Spěchala jsem ráno do školy a v tramvaji jsem nerada vrazila do jednoho pána,
+velice opilého pána. Divím se, jak může být někdo opilý už po ránu. Občas takové
+lidi potkávám, bývají velmi nevrlí, možná nezačínají pít, možná právě s pitím
+končí po velkém bujarém flámu. Omluvila jsem se, ale on se do mě pustil,
+vychrlil strašný proud nadávek, šeredných nadávek. Co se stalo? Nadával mi
+opilec. Vlastně bych měla jen pokrčit rameny a pustit to z hlavy. 
+
+Horníci byli pýchou režimu, noviny byly plné oslavných příběhů z hornického
+prostředí, a tak mě zajímalo, co je to za nadlidi a také jak to pod zemí vypadá.
+Poslali mě do Rakovníka, kde se těží lupek, což je břidličnatý jíl, ze kterého
+se dělá šamot. Strávil jsem tam měsíc a uvědomil jsem si, že po těch čtyřech
+týdnech by pro mě i galeje byly hračka. 
+
+Do Vikárky jsme vstupovali po špičkách a rozsadili se na židle, celí vyplašení
+tou úchvatnou nádherou. Nikdo se neodvažoval promluvit. U talíře bylo nějak moc
+vidliček. Jediný, kdo zůstal sám sebou, byl profesor Kratochvíl, který
+chladnokrevně nasměroval kolektiv k závěru, že mně a Borovcovi je třeba dát
+ještě šanci, možnost k nápravě a růstu, příležitost překonat naše dekadentní
+sklony. Soudruzi z našeho ročníku jeho návrh bez námitek odsouhlasili. Z Vikárky
+jsme byli venku ani ne za hodinu. Teprve cestou domů mi došlo, co profesor
+Kratochvíl vlastně udělal. 
+
+Na konci války uvízl cirkus u jednoho menšího českého městečka nedaleko Čáslavi.
+Češi čekali šest let na to, až se budou moci Němcům pomstít. Na tanky a
+náklaďáky wehrmachtu, které se v dlouhých kolonách stále ještě valily směrem na
+západ, si ale netroufli. Zato sebrali dost odvahy k tomu, aby napadli vyčerpanou
+cirkusáckou tlupu. Němec jako Němec. Zabili všechny včetně medvěda. Muži, ženy,
+děti, zvířata, všecko to byli Němci. Zabili koně a jejich maso snědli. Jediný,
+komu se podařilo v tom nelítostném zmatku uprchnout, byl velbloud dvouhrbý,
+který pelášil a pelášil, dokud ho nezastavila šťavnatá jarní pšenice pod mým
+oknem. 
+
+Pak se otec s těmi dvěma pány vydal po schodišti dolů a já s panem ředitelem
+jsme je sledovali z výšky odpočívadla, jak se vzdalují, jak se opírají do
+těžkých vstupních dveří a vycházejí ven. Dveře se za nimi pomalu zavřely a já
+čekal, až ředitel něco řekne, jenže on tam dál stál a zíral na výplň dveří. Tak
+si sbal věci, Miloši,řekl nakonec. Musíš mamince odnést ten dopis. Srdce mi
+poskočilo radostí. Můžu domů! Tatínek přece říkal, že je všecko v pořádku, takže
+není o co se strachovat a přede mnou je celý volný den. 
+
+Slova a obraz odcházely přímo do éteru, což komunisty děsilo natolik, že každé
+odvysílané slovo muselo být předem schváleno tiskovými dozorci, kterým se předem
+posílal detailní scénář s kopií. Na originál dali cenzoři štempl a poslali ho
+zpátky. Kopii si nechali, a když se pořad vysílal, vždycky někdo někde pečlivě
+sledoval, jestli se náhodou člověk neodchyluje od povoleného textu. Samozřejmě
+že ještě neexistovaly čtecí stroje, takže všecko se muselo buď číst z papíru,
+nebo naučit nazpaměť, a když se člověk přeřekl nebo jenom zpřeházel slova ve
+větě, už si ho šéfové zvali na kobereček. 
+
+Byla to moje první cesta do Prahy, ale z města si už vůbec nic nepamatuju. Měl
+jsem plnou hlavu jiných starostí. V obrovské dvoraně hlavního nádraží na nás
+čekal můj bratr Pavel. Tehdy to byl slibný mladý malíř, který měl za sebou svou
+první výstavu v Čáslavi. Zle se mu ale nevyplatila, neboť místní špiclové
+objevili na pozadí jeho groteskních maleb karikatury hákových křížů a udali ho
+gestapu. Naštěstí mu dal někdo echo a bratrovi se podařilo v rychlosti utéct.
+Byl na něho sice založen fascikl, rozběhlo se vyšetřování, ale nakonec byl
+případ dán ad acta. Vynořily se aktuálnější problémy. 
+
+Janata byl z Poděbrad, takže s námi na zámku nebydlel, ale měl jsem ho moc rád.
+Byl klidný a skromný a měl podobný smysl pro humor jako já, takže jsme spolu
+vycházeli jedna báseň. Později se mi nějak ztratil ze života. Už nevím proč,
+zřejmě přešel na jinou školu, a neslyšel jsem o něm až do roku 1953, kdy se
+náhle objevil jako velezrádce před stalinským soudem. Jak jsem později zjistil,
+v tom mezidobí čtyř nebo pěti let se Janata stal členem protikomunistické
+podzemní buňky zorganizované bratry Mašínovými, což byli taky naši spolužáci z
+Poděbrad. 
+
+Gestapák, který rozhodl, že matku nepropustí, znal totiž naši rodinu už před
+válkou. Pocházel ze Sudet a moji rodiče ho kdysi zaměstnali jako políra při
+stavbě hotýlku. V souvislosti s ním se nic mimořádného nestalo. Prostě chvíli
+pro rodiče dělal a pak opět vypadl z jejich života, nic víc. Byl to však člověk,
+který po Hitlerově nástupu uvěřil v nadřazenost německého národa. Přidal se ke
+gestapu a udělal v něm nep��íliš závratnou kariéru. Za války se ocitl na
+velitelství gestapa v Kolíně a Čáslav spadala do jeho rajonu. 
+
+Jednou odpoledne jsem se ocitl v kupé sám s krásnou holkou v bledě šedé sukni.
+Měla nakrátko ostříhané hnědé vlasy a byla o pár let starší než já, tak sedmnáct
+let. Seděl jsem u okna nad stolkem a ona úhlopříčně na tom nejvzdálenějším konci
+ode mě. Když jsem se podíval na okno, na špinavém skle se matně odrážel její
+obrys. Mučil jsem si mozek, co bych tak vtipného řekl, když ona jako by nic
+vstala, přistoupila k oknu, stáhla ho a koukala ven na ubíhající pole. 
+
+Ten to režíroval,odpověděl mi Pavel. A umí? Jo, hlavně chlastat! Můj bratr
+zjevně neměl o režisérovi nejlepší mínění, zato já objevil svůj životní vzor.
+Východočeská opereta zůstala v Náchodě asi týden, a než vyrazili na další štaci,
+měl jsem jasno o svém životě. V roce 1944 jsem je viděl znovu v Čáslavi, když
+jsem tam bydlel v plynárně. Pavel byl pořád ještě s nimi a dal mi lístek na
+Polskou krev. Na ten večer v Dusíkově divadle nikdy nezapomenu. Bylo narváno.
+Žasl jsem, kolik lidí se do divadla vešlo, ale brzy jsem na ně na všechny
+zapomněl. 
+
+Během toho školního roku jsem se doslechl, že Československá televize shání
+člověka, který by byl schopný uvádět nový televizní pořad věnovaný filmu.
+Přihlásil jsem se. Napadlo mě totiž, že by to mohl být slušný start pro práci
+sportovního reportéra, což mi připadalo jako vůbec nejlepší práce na světě,
+jelikož sportovní reportér chodil na fotbal a na hokej, dostával za to slušné
+peníze, a navíc mohl cestovat na Západ. V padesátých letech Československá
+televize teprve začínala. V zemi bylo jenom pár stovek přijímačů a dosud nikdo
+ani netušil, jakou moc tohle médium má. 
+
+Na konci prvního ročníku na DAMU se na nástěnce u děkanátu objevil seznam
+brigád. Tahle letní nádeničina na poli nebo v továrně měla přivést studenty do
+kontaktu s hrdinným proletariátem. Na brigádách se dělalo skoro zadarmo a byly
+zcela dobrovolné. Byly zcela dobrovolné, neboť se předpokládalo, že je budou
+bojkotovat pouze antisocialistické živly. Antisocialistické živly ovšem
+nepatřily na vysokou školu, a tak se všichni hrnuli, aby utrhli práci někde v
+JZD. Tam se mohli aspoň opálit. Já se ve slabé chvilce zapsal do dolů. 
+
+Smějí se a o něčem si jen tak povídají, takže se cítím docela bezpečně v tom
+rodinném kruhu, tak bezpečně, že si dokonce troufnu se na čarodějnici zašklebit
+a vypláznout jazyk, přitom ale dál svírám kliku od dveří, za kterými se můžu
+schovat. Čarodějnice ale zničehonic vyletí, jako by byla jakousi astronomickou
+silou vymrštěna proti dveřím, chňapne mě, zem se pode mnou otevře a začneme se
+propadat do hlubin. V tom těsném sevření nejsem schopen ze sebe vyrazit ani
+hlásku, protože srdce se mi zastavilo, nemůžu popadnout dech, svaly mám ztuhlé
+děsem a padáme a padáme a padáme. KROKY 
+
+Nakonec ale ta letní facha v Rakovníku splnila svůj účel. Nikdy předtím jsem si
+neuvědomoval, jak tvrdý dělnický život opravdu je. Ale přesvědčilo mě to, že
+něco takového už nikdy nechci a že na to ani nejsem stavěný. Když jsem se po
+létě vrátil do Prahy, přestěhoval jsem se na studentskou kolej a jako
+spolubydlícího jsem vyfasoval studenta HAMU jménem Ševčík. Jako hlavní obor měl
+dirigování a jako vedlejší bicí nástroje. Zrovna se připravoval na závěrečné
+zkoušky, takže skoro celý den tam v pokoji dirigoval desky. 
+
+Ani s velbloudem, ani s důstojníkem dlouho nic nehnulo, až po chvíli velbloud
+zničehonic krknul a z huby mu vychrstl obrovský zelený žvanec, který mi přistál
+přímo na hlavě. Po tom strašlivém velbloudím zvratku jsem smrděl ještě týden,
+ale to bylo vedlejší, protože v tu chvíli se ten ruský oficír zachechtal a
+schoval revolver, zatímco velbloud, kterému se konečně ulevilo, ožil a nechal se
+v klidu odvést ze silnice. Důstojník naskočil zpátky do džípu a kolona Rudé
+armády se dala do pohybu. Na jejím konci se unaveně vláčel oddíl jízdy a za ním
+pár valachů táhl zelenou polní kuchyni. 
+
+Zlikvidovat celou organizaci byla pro gestapo hračka. Těsně po vypuknutí války
+dva pribinští důstojníci v Praze vysypali všechno, co věděli. Nejspíš je mučili
+a oni si mysleli, že když budou mluvit, zachrání si život, jenže šíře jejich
+znalostí se stala jejich přitěžující okolností a oba skončili na šibenici. Dali
+gestapu třicet čtyři jmen, jedno až dvě v každém městě od Prahy po Čáslav. Dál
+už jim zřejmě paměť nesahala, protože zatýkání skončilo právě v Čáslavi. Otec
+věděl o dalších lidech v řetězci táhnoucím se dál na východ, což není právě
+nejlepší vizitkou konspirativních metod skupiny, ale všechno popřel. 
+
+V Divadle na kovárně se mi taky podařilo splašit své první rande. Marta byla
+jednou z poděbradských dívek, které s námi chodily do školy, a už léta mi ve
+třídě motala hlavu. Byla chytrá, vtipná, měla světle kaštanové vlasy, hezkou
+tvář, skvělé nohy a už dost vyspělou postavu. Problém byl, že za ní pálili kluci
+z vyšších ročníků a někteří z nich se už holili. Marto, nešla bys se mnou na
+procházku?vybafl jsem na ni čas od času na chodbě. S tebou? Pche!ohrnula pokaždé
+nos. 
+
+Měla na sobě úzkou sukni a teplé sáčko a vlasy si sčesala dozadu. Vyfikla se
+kvůli mně a ještě nikdy jí to tak neslušelo. A já se k ní šoural jen v trenkách,
+ze kterých crčela voda. Zuby mi cvakaly, kolena se klepala, každý chlup na těle
+mi stál. Vtom se ke mně otočila a chvíli na mě zůstala zírat, jako bych byl
+nějaký podivný přízrak, pak se otočila a odmašírovala z parku pryč. Marto!
+Počkej! Nebudeš tomu věřit, co se mi stalo. Počkej! Ani se neohlídla. 
+
+Prostě jsme sem do kraje nějak nezapadli, a tak maminka nejprve ukryla příbory a
+pokrývky, nasedli jsme do vlaku a vrátili se do Čáslavi. Zase jsem byl mezi
+starými kamarády, ale na Reka jsem nezanevřel a trávil s ním spoustu času.
+Jenomže nám začínal čím dál více lézt do rozpočtu. Já bych se klidně uskrovnil a
+často jsem mu dal nažrat ze svého, ale to se mamince nelíbilo. Liboval jsem si,
+že Rek je jezevčík a ne třeba bernardýn. Jednoho dne ale hlad Reka přemohl. Byl
+zrovna doma sám a podhrabal se pod plotem do kurníku. 
+
+Velice se vám omlouvám,pravil, ale doufám, že nás vzhledem k okolnostem chápete.
+Aniž jsem to věděl, právě jsem byl svědkem konce kultury v Čechách. Nečetl jsem
+noviny a o politiku se nijak nezajímal, a tak mi uniklo, že ten den na základě
+říšského dekretu zavřeli Němci všechna divadla, kina a koncertní sály po celé
+zemi. Všem hercům, kulisákům, muzikantům, tanečníkům a dirigentům protektorátu
+Čechy a Morava nařídili, aby se hlásili v nejbližších továrnách a přispěli svými
+silami na pomoc třetí říši. Jenže té už stejně nikdo pomoct nemohl. MŮJ VELBLOUD
+DVOUHRBÝ 
+
+Díky, pánové,řekl jsem a donesl to lejstro šéfovi, který ani nehnul brvou. Za
+pár dní se originál vrátil oštemplovaný. Jindy jsem před vysíláním jakéhosi
+sovětského filmu dostal za úkol udělat rozhovor s předsedou Svazu
+československo-sovětského přátelství. Jmenoval se Homola a byl to tuze
+zaneprázdněný soudruh, který nicméně souhlasil, že si mě nějak vmáčkne do
+programu. Poslal jsem mu pět nebo šest otázek, které jsem mu měl položit před
+kamerou, a poprosil ho, ať mi odpovědi předem pošle. Nic nepřišlo. Volal jsem,
+nechával vzkazy. Homola je ignoroval. 
+
+Myslel jsem, že nám jde pomoct odstrkat to zvíře ze silnice, ale on měl lepší
+nápad. Vytáhl revolver a namířil velbloudovi na hlavu. Zdálo se mi, že víc
+zabrat už nedokážeme, ale revolver má tu zvláštní vlastnost, že člověku dodá
+neuvěřitelnou dávku energie. Hystericky a za velkého řevu jsme začali do
+velblouda kopat, kroutit mu ocasem, tahat ho a strkat, ale nebylo nám to nic
+platné. Velbloud se jen zapřel nohama uprostřed silnice a dál si přežvykoval.
+Karel si klekl před důstojníka a prosil ho, ať zvíře ušetří. 
+
+Nemohl ze starého pána odtrhnout oči a tuze si přál, aby se směl k němu
+přiblížit. Rozsudek ho ohromně potěšil. Zněl totiž na dobu, kterou otec strávil
+ve vyšetřovací vazbě, což se v té době rovnalo rozsudku osvobozujícímu. Pavel
+opustil soud s pocitem, že tatínka omilostnili a že se tedy musí každým dnem
+vrátit. Ale už ho nikdo z rodiny nikdy neviděl. Nikdy ho nepropustili a soudní
+verdikt se nikdy nenaplnil. Po válce se všichni snažili přijít na kloub tomu,
+proč otce po prakticky osvobozujícím rozsudku neposlali domů, a mí starší bratři
+v té věci vyvinuli takřka detektivní úsilí. 
+
+Jejich macaté uhrovité vedoucí na ně dohlížely jako staropanenské tetičky na
+Sicílii. Zkoušel jsem to courat se navečer nebo časně ráno po chodbě, ale nikdy
+se mi nepodařilo nic víc, než že jsem se svou socialistickou modelkou prohodil
+jen pár slov. Bylo jí šestnáct jako mně, pocházela z malého městečka na Moravě a
+chtěla jít později studovat do Prahy. Klidně by se mnou šla někam na procházku,
+ale nevěděla, jak by se jí mohlo podařit třeba i jen na chvilku utéct. 
+
+Byly to de Laclosovy Nebezpečné známosti a v době, kdy jsem stejně na nic jiného
+nemyslel, na mě ty otevřené popisy sexuálních intrik, záletů a her udělaly
+obrovský dojem. Tenkrát bych se ovšem neodvážil říct ani kamarádům, že bych z
+toho chtěl udělat film. Kvůli francouzské literatuře mě také z FAMU málem
+vyhodili. Se svým kamarádem Zdeňkem Borovcem jsme velice obdivovali francouzské
+dekadenty Baudelaira, Rimbauda a Verlaina a nijak jsme se tím před našimi
+spolužáky netajili. 
+
+Bylo mi deset a ležel jsem s horečkou ve svém pokojíku nahoře v domě. Venku byl
+nádherný letní den, ale když mi maminka ráno dávala léky, stáhla žaluzie, takže
+se pokojík utápěl v příjemném šeru. Měl jsem tam na čtení nějaké knížky, ale
+radši jsem si jen tak hověl s přivřenýma očima, poslouchal cvrlikání ptáků v
+parku za oknem a maminku, jak dole v kuchyni rachotí s nádobím. Zaslechl jsem,
+jak před domem zastavilo nějaké auto. V roce 1942 to byla dosti neobvyklá
+událost. Pak se ozvaly rány na dveře. 
+
+Začala i šít a brát nocležníky. A když ani to nestačilo, musela prodávat
+všechno, co mělo nějakou cenu. Oháněla se ze všech sil, pomohli i příbuzní,
+takže jsme stále mohli otci do vězení posílat něco na přilepšenou. Maminka
+zvládala tu tíživou finanční situaci s obvyklou razancí a důvtipem a jednoho dne
+se rozhodla zachránit, co se dá, z hotýlku na Máchově jezeře. Dům byl zabedněný,
+ale pořád v něm bylo ještě pár cenností. Koncem podzimu v roce 1941 jsme se tedy
+na Máchovo jezero přestěhovali. 
+
+Mocný dojem, který na mě ten zanícený básník udělal, jsem si připomenul později,
+když se mi dostala do ruky Seifertova báseň, v níž rekapituluje smrt všech
+básníků své generace, kteří mu byli drazí. O Holanovi, který byl tehdy jen
+krátce po smrti, píše: V té zpropadené voliéře Čech rozhazoval své básně s
+pohrdáním jako kusy krvavého masa. Ale ptáci se báli. Jak si tak společně tu a
+tam vzpomínáme na staré časy strávené v Poděbradech, zjistil jsem, že se ve
+Václavově mysli uhnízdila podivná smyšlenka. Pochází z doby, kdy jsem ještě
+býval jeho starší rádce. 
+
+Byl jsem děsně vzrušený, ale ona zůstávala netečná a ani jednou se na mě
+nepodívala. Uplynuly možná minuty, možná hodiny, než vlak zastavil na jedné
+venkovské staničce. V tu chvíli se vzpamatovala. Rázně zavřela okno, popadla
+tašku a vyrazila ke dveřím. Snažil jsem se zachytit její pohled, ale ani se
+neotočila. Otevřela dveře kupé a odešla. Stáhnul jsem okýnko a vykouknul ven,
+abych viděl, jak sestupuje ze schůdků. Vůbec se mým směrem nepodívala. Kráčela
+kolem kolejí zády ke mně. Zíral jsem na její zadek, jak se jí mele v úzké sukni.
+Vlak sebou trhnul a nesl mě směrem k ní. 
+
+Na sluncem zalitém okraji cesty se daří jabloni lesní. Má trnité větve a drobné
+listy. Na jaře se strom honosí mnoha růžovobílými květy. Jablka visí na dlouhých
+šťopkách a chutnají kysele. LÍPA Kmen: tmavě hnědý, popraskaný Plod: ořech (od
+července do září) Lípa může dosahovat věku až tisíc let. V časném létě láká vůně
+jejích květů mnoho včel. Plody lip jsou malé kulaté oříšky. Jejich společný
+stonek nese podlouhlý lístek, aby plody mohly létat. JILM Kůra: tmavě šedá,
+popraskaná Plod: ořech (v srpnu a září) Jilm potřebuje výživnou půdu. Jeho listy
+jsou uspořádány střídavě. 
+
+Plod: křídlatý plod (v září a říjnu) Jeho listy se na podzim zbarvují do
+zlatova. Habr má velmi tvrdé dřevo. Plodem je oříšek pod trojlaločným listenem,
+který poletuje ve větru a za zimních vichřic může být zavát až jeden kilometr
+daleko. LÍSKA Kůra: šedohnědá, lesklá Plod: ořech (v srpnu a září) Lískový keř
+kvete každoročně jako jeden z prvních. Teprve pak začnou rašit listy, které jsou
+na spodní straně jemně ochmýřeny. Lískové oříšky dozrávají v létě. Mají je rády
+především veverky, myši a datlové. V jehličnatém lese Větvemi jehličnanů
+pronikají první sluneční paprsky. 
+
+Tam mají svá hnízda kos a drozd zpěvný. ŠEŘÍK Kůra: šedohnědá Plod: tobolka (v
+srpnu a září) V květnu se keř šeříku obalí bílou nebo fialovou latou, která
+vydává silnou vůni. Až odkvete, zahradník květy ostříhá. Keř se tak rozkošatí a
+příští rok kvete ještě krásněji. ZIMOSTRÁZ Kůra: žlutozelená Plod: tobolka (v
+září a říjnu) Zimostráz je vždyzelený keř. Jeho plodem je trojdílná tobolka.
+Každá její část má dva růžky a obsahuje dvě semena. Hustý zimostráz byl
+oblíbeným keřem již ve starém Římě. KAŠTAN JEDLÝ Kmen: šedohnědý Plod: tobolka
+(v září) Kaštan jedlý je vysoký kolem třiceti metrů. 
+
+Také větve trnky mají bodavé ostny. Keř kvete v květnu. Tmavé bobule jsou
+opravdu velmi trpké. Trnka se odborně též nazývá slivoň trnitá. V lužním lese
+Jelen přichází tiše k vodě. Ledňáček vyhlíží malé rybky, raky a hmyz. Na břehu
+dozrávají ostružiny, kalina a árón. Olše, vrba a topol šelestí ve větru. VRBA
+Kůra: šedohnědá Plod: oříšek (v září) Vrba dorůstá výšky až dvaceti metrů. Její
+větve visí často až k zemi. Listy mají na spodní straně stříbřité chloupky a
+blýskají se ve větru. Větve se dobře hodí k pletení košíků. TOPOL ČERNÝ Kůra:
+černá, popraskaná 
+
+Přišla jsem vás utěšit, že nejste jako smrt. Že já bych se brát nedala." Havlova
+mravnost "To jste hodná," řekl Havel. "Jste hodná, že byste se nedala brát a že
+jste mi to přišla říct. Já totiž opravdu nejsem jako smrt. Nejenomže neberu
+Alžbětu, ale ani vás bych nebral." "Ó," podivila se doktorka. "Tím nechci říct,
+že se mi nelíbíte. Spíš naopak." "Proto," řekla doktorka. "Ano, líbíte se mi
+velice." "Tak proč byste mne nebral? Protože já sama o vás nestojím?" "Ne,
+myslím, že s tím to nemá nic společného," řekl Havel. "Tak s čím?" "Chodíte s
+primářem." "No a?" 
+
+"Jste opilá a měla byste jít spát." Alžběta se na něho podívala ze země s
+nesmírným opovržením a (vychutnávajíc mazochistický patos svého bytí-na-zemi)
+řekla mu: "Surovče. Blbče." A ještě jednou: "Blbče." Havel se ji pokusil znovu
+zvednout, ale vytrhla se mu zuřivě a začala štkát. Nikdo nevěděl, co říci, takže
+se štkaní ozývalo ztichlou místností jak sólové housle. Až pak napadlo doktorku,
+aby začala tiše hvízdat. Alžběta prudce vstala, šla ke dveřím, a když brala za
+kliku, pootočila se do místnosti a řekla: "Surovci. Surovci. Kdybyste věděli.
+Nic nevíte. Nic nevíte." Primářova obžaloba Flajšmana 
+
+"Abys věděl, já tě mám ráda," řekla mu Alice zničehonic a hned mu zakryla ústa:
+"Ne, ne, nic neříkej, já se stydím, já nechci nic slyšet." A zase kousek popošli
+a zase se zastavili a Alice řekla: "Já už teď všechno chápu. Já už chápu, proč
+jsi mi vyčítal, že jsem ve své víře moc pohodlná." Eduard však nechápal nic, a
+proto také nic neříkal; když zase kousek popošli, Alice řekla: "A ty jsi mi nic
+neřekl. Proč jsi mi nic neřekl?" "A co jsem ti měl říkat?" ptal se Eduard. "Ano,
+to jsi ty," řekla v tichém nadšení. 
+
+Bylo tu něco, co muže začínalo na dívčině hře dráždit; teď, když jí seděl tváří
+v tvář, pochopil, že to nejsou jen slova, co z ní dělá kohosi cizího, ale že je
+celá proměněná, v gestaci i v mimice, a že se podobá až nechutně věrně tomu
+modelu žen, který tak dobře znal a k němuž pociťoval lehký odpor. A tak (drže
+kalíšek v pozvednuté ruce) opravil svůj přípitek: "Dobrá, nepřipiju tedy na vás,
+ale na vaše plemeno, v němž se tak zdařile spojuje to lepší ze zvířete a to
+horší z člověka." 
+
+Flajšman se rozhlédl pokojem a skočil rychle k malému sporáčku. Otočil zpátky
+otevřený kohoutek plynu. Pak běžel k oknu a otevřel je dokořán. Poznamenání v
+závorce (Dá se říci, že Flajšman jednal pohotově a celkem duchapřítomně. Jedinou
+věc však přece jen nestačil zaznamenat dostatečně chladnou myslí. Civěl sice
+plnou vteřinu na nahé Alžbětino tělo, ale naplňoval ho natolik úlek, že si pod
+jeho clonou vůbec neuvědomil to, co teprve my z výhodného odstupu můžeme plně
+vychutnat: To tělo bylo nádherné. 
+
+Stopařka zastavila auto ne proto, aby se svezla, ale aby svedla muže, který v
+autu jel; byla to prohnaná svůdkyně, výborně disponující svými půvaby. Dívka
+vklouzla do té pitomé románové postavičky s lehkostí, která ji samu vzápětí
+překvapila a okouzlila. A tak spolu jeli; cizí řidič a cizí stopařka. 5 Nic
+nechybělo mladíkovi v životě víc než bezstarostnost. Silnice jeho života byla
+narýsována s bezohlednou přísností: zaměstnání se nevyčerpávalo jen osmi
+hodinami denně, prosakovalo i do ostatního času povinnou nudou schůzí i domácím
+studiem; 
+
+A my jsme ani to nechtěli vyslechnout a měli jsme sklopené a neúčastné hlavy."
+"Vy romantický děvkaři! Vy opravdu věříte, že chtěla zemřít?" křičel na Havla
+primář. "Vzpomeňte si," říkal Havel, "jak mi při tanci říkala: Ještě žiju! Ještě
+zatím pořád žiju! Vzpomínáte? Od chvíle, kdy začala tančit, věděla, co udělá."
+"A proč chtěla umřít nahá, co? Jaké na to máte vysvětlení?" "Chtěla vejít do
+náruče smrti, jako se vchází do náruče milence. Proto se svlékla, učesala,
+nalíčila..." "A proto nechala odemknuto, že! Nenamlouvejte si, prosím vás, že
+chtěla opravdu zemřít!" "Možná, že nevěděla docela přesně, co chce. 
+
+Ale tak už to v životě bývá: člověk se domnívá, že hraje svou roli v určité hře,
+a netuší, že na scéně zatím nepozorovaně vyměnili dekorace, a on se nic netuše
+ocitá uprostřed poněkud jiného představení. Seděl opět v křesle naproti
+ředitelce; mezi nimi byl stolek a na něm láhev koňaku obstoupená dvěma číškami.
+A právě ta láhev koňaku byla onou novou dekorací, podle níž by bystrý muž
+střízlivého ducha okamžitě rozpoznal, že kostelní aféra už naprosto není tím, oč
+jde. Ale nevinný Eduard byl do té míry sám sebou opojen, že si to zpočátku vůbec
+neuvědomoval. 
+
+Stulila se mu pak na prsa a rychle usnula, zatímco Eduard dlouho bděl a
+uvědomoval si, že necítí vůbec žádnou radost. Snažil se představovat si Alici
+(nikoli její fyzický zjev, ale možno-li její celou bytost v úplnosti) a napadlo
+ho najednou, že ji vidí rozmazanou. Zastavme se u toho slova: Alice, jak ji
+Eduard až dosud viděl, byla při veškeré své naivitě bytost pevná a jasná: krásná
+prostota jejího vzezření zdála se odpovídat prostě jednoduchosti její víry, a
+její prostý osud zdál se být zdůvodněním jejího postoje. Eduard ji až dosud
+viděl jednolitou a soudržnou; 
+
+byl by dal nevím co za to, aby to nemusil učinit, a učinil-li to přece, tedy,
+věřte, jenom proto, že to učinit opravdu musil: situace, do níž vstoupil hned od
+počátku večera, byla totiž tak autoritativní, že bylo sice možno její běh
+zpomalovat, ale nebylo ho možno nijak zastavit, takže přiložil-li Eduard dlaň na
+ředitelčino prso, podrobil se pouze příkazu zcela neodvratné nutnosti. Následky
+jeho činu však přesáhly veškeré očekávání. Jako na čarovný povel začala se mu
+ředitelka svíjet v rukou a vzápětí přiložila svůj chlupatý horní ret na jeho
+ústa. 
+
+Věděl ovšem dobře, že sebevražda nemívá jedinou příčinu, nýbrž většinou celý
+trs, ale na druhé straně si nemohl nijak sám před sebou zapřít, že jednou (a
+pravděpodobně rozhodující) příčinou byl on sám jednak svou prostou existencí,
+jednak svým dnešním chováním. Pateticky se teď obviňoval. Nazýval se sobcem
+ješitně zahleděným do svých milostných úspěchů. Vysmíval se tomu, jak se nechal
+zaslepit doktorčiným zájmem o sebe. Vyčítal si, že se mu Alžběta proměnila v
+pouhou věc, v nádobku, do níž vyléval svůj vztek, když mu žárlivý primář
+překazil noční schůzku. Jakým právem, jakým právem se takto choval k nevinnému
+člověku? 
+
+Deska byla velká sotva metr krát metr a jedna noha byla o maličko kratší; dívka
+stojící na stole měla pocit vratkosti. Ale mladík byl spokojen s nahou postavou,
+která se teď tyčila nad ním, a její stydlivá nejistota jen podněcovala jeho
+rozkazovačnost. Chtěl to tělo vidět ve všech polohách a ze všech stran, tak jak
+si představoval, že je viděli a budou vidět i jiní muži. Byl sprostý a lascívní.
+Říkal jí slova, která od něho v životě neslyšela. 
+
+Ručím vám, že přátelství není o nic méně vratké než láska a nelze na něm stavět
+nic. Anebo aspoň sebeláska? Kdyby aspoň sebeláska. Primáři," řekl teď Havel
+téměř vroucně a znělo to jako pokání, "primáři, přísahám ti, že se vůbec nemám
+rád." "Milí pánové," řekla doktorka s úsměvem, "jestli vám to učiní svět
+krásnější a spasí to vaše duše, prosím, dohodněme se na tom, že Alžběta chtěla
+opravdu spáchat sebevraždu. Souhlasíte?" Happy end "Nesmysl," mávl rukou primář,
+"nechte toho. Vy, Havle, neznečišťujte svými řečmi vzduch krásného jitra! Jsem o
+patnáct let starší než vy. 
+
+pokud jim došel uprostřed cesty benzín, bylo to prý vždycky dobrodružství pouze
+pro ni, protože mladík se schoval a ona musela zneužívat svého půvabu: stopnout
+auto, nechat se odvézt k nejbližší pumpě, znovu stopnout auto a vrátit se s
+kanystrem zpět. Mladík se otázal dívky, zda šoféři, kteří ji vezli, byli tak
+nepříjemní, že mluví o svém úkolu jako o příkoří. Odpověděla (s neobratnou
+koketností), že byli někdy velice příjemní, ale co prý z toho měla, když byla
+obtížena kanystrem a musila se s nimi rozloučit dřív, než si stačila něco začít.
+"Mizero," řekl mladík. 
+
+Dívka byla mladíkovi za každou jeho lichotku vděčna; chtěla se chvíli pozdržet v
+jejím teple, a proto řekla: "Lhát umíte dobře." "Vypadám jako lhář?" "Vypadáte,
+že rád lžete ženám," řekla dívka a v jejích slovech bylo mimoděk trochu staré
+úzkosti, protože opravdu věřila, že její mladík lže rád ženám. Mladíka dívčiny
+žárlivosti už někdy zlobívaly, ale tentokrát je mohl lehce pominout, protože
+věta přece neplatila jemu, nýbrž neznámému řidiči. A tak se jenom banálně
+zeptal: "Vadí vám to?" "Kdybych s vámi chodila, tak by mi to vadilo," řekla
+dívka a byl to jemný pedagogický vzkaz mladíkovi; 
+
+Z uvedených závorek je zřejma Flajšmanova pomalost, která však mnohem spíš než o
+neohrabanosti svědčila o loudavém sebezalíbení, s nímž mladičký medik spočívavě
+pohlížel do svého nitra, přehlížeje bezvýznamné podrobnosti vnějšího okolí.
+Doktor Havel pravil: "To všecko, co jsme tu kecali, byly hlouposti. Ne já
+Alžbětu, ale Alžběta odmítá mne. Bohužel. Je přece blbá do Flajšmana." "Do mne?"
+pozvedl Flajšman hlavu od láhve, pak dlouhými kroky nesl vývrtku zpět na její
+místo, vrátil se zase ke stolku a naléval víno do sklenek. "Vy jste dobrý,"
+přidal se k Havlovi primář, aby pobavil své kolegy. "Všichni to vědí, jenom vy
+ne. 
+
+"Jedete do Bystrice?" zeptala se dívka a koketně se na něho usmála. "Prosím,
+posaďte se," otvíral mladík dveře. Dívka usedla a auto se rozjelo. 3 Mladík byl
+vždycky rád, když byla jeho dívka veselá; nebývalo to tak často: měla dost
+obtížné zaměstnání, nevrlé prostředí, mnoho přesčasových hodin bez náhradního
+volna, doma nemocnou matku, bývala unavená; nevynikala ani zvlášť dobrými nervy
+ani sebejistotou a propadala snadno úzkostem i strachu. Dovedl proto přivítat
+každý projev její veselosti s něžnou starostlivostí pěstouna. Usmál se na ni a
+řekl: "Mám dnes štěstí. Jezdím autem už pět let, ale tak hezkou stopařku jsem
+nikdy nevezl." 
+
+Tolik týdnů se těšil Eduard na tyto chvíle, a kupodivu teď, když k nim došlo,
+naprosto neměl pocit, že by byly tak významné, jak tomu nasvědčovala délka doby,
+co na ně čekal; zdály se mu natolik snadné a samozřejmé, že byl během milostného
+konání téměř nesoustředěný a marně odháněl myšlenky, které mu běžely hlavou:
+vybavovaly se mu ty dlouhé, marné týdny, kdy ho Alice trýznila svým chladem,
+vybavovaly se mu všechny ty útrapy ve škole, které mu způsobila, takže místo
+vděčnosti za její oddání začal v sobě cítit jakousi mstivost a hněv. 
+
+Snaží se zoufale zakrýt svůj dnešní zjev svou někdejší podobou, která už bohužel
+není a kterou nikdo z nás nepamatuje. Přece jste si všiml, jak hbitě udal
+příhodu o kurvičce, která ho odmítla, jen proto, aby při té příležitosti mohl
+vyvolat svou mladistvou neodolatelnou tvář a přikrýt jí svou žalostnou pleš."
+Obrana primáře "To všechno, co říkáte, je téměř pravdivé, doktorko," odvětil
+Havel. "Jenomže to všechno poskytuje jen další dobré důvody, proč mám primáře
+rád, protože to všechno je mi bližší, než tušíte. Proč bych se měl posmívat
+pleši, která mne nemine? 
+
+Eduard věděl, že v malém městě se každá událost rychle přeměňuje v legendu, ale
+přece jen netušil, že i jeho bezcenné příběhy, jejichž význam nikdy
+nepřeceňoval, mají v sobě takovou legendotvornou sílu; neuvědomoval si
+dostatečně, jak velice vhod přišel svým krajanům, kteří si, jak známo, nelibují
+v dramatických hrdinech (bojujících a vítězících), nýbrž právě v mučednících,
+neboť ti je chlácholivě utvrzují v jejich loajální nečinnosti, ubezpečujíce je,
+že život poskytuje jen dvojí alternativu: být utracen, anebo být poslušný. 
+
+Odolávám pokušení rozepnout si sako a uvažuji o tom, co řeknou snoubenci na můj
+svatební dar. Nakonec jsem se rozhodla, že nejpraktičtějším darem bude nějaká
+solidní hotovost. Ať si sami koupí, co budou považovat za nutné sami. V bance
+jsem založila účet na jméno svojí dcery a převedla na něj sto tisíc. Bude to
+stačit? Kartičku od konta jsem vložila do obálky a v Markově stínu předala po
+obřadu Valentýně. Vypadala pohuble. Propadlé tváře, fialové kruhy pod očima.
+Objala mě a rozplakala se. "Díky, mami!" 
+
+Leoš mě upřeně pozoroval, jak lovím z cestovní tašky plechovku s kávou a
+připravuji ji do dvou porcelánových hrníčků se zlatým okrajem. "Sladíš?"
+Přikývl. "Tak to máš smůlu," odvětila jsem, "já cukr nemám." "Nevadí. Pokusím se
+to vypít hořké. Možná to přežiju." "Vlastně počkej," něco mě napadlo. Došla jsem
+ke starému kredenci a otevřela ho. V cukřence s pokličkou, na níž se modraly
+pomněnky, leželo pár kostek zvlhlého cukru. Musel zde ležet několik let.
+Nevzpomínám si, že bych ho kupovala. "Zkus tenhle. Je mokrý, ale určitě sladí."
+
+"Nevím," pokračovala pasivně. "Co to znamená, nevím?" táži se vzrušeně a cítím,
+jak se mi zrychluje dech i tep. "To znamená, že asi tak dva nebo tři měsíce,"
+odpověděla a mně se zatmělo před očima. "To ne. To nemyslíš vážně, Týno, máš
+rozum?" "Mám Leoše ráda," prohlásila. Prudce jsem oddychovala a marně si lámala
+hlavu, jak na tohle odpovědět. "Kdo všechno to ví?" "Zatím jen ty a já,"
+zašeptala. Stojím "na koberečku" v pracovně ředitele nemocnice, mého milence
+číslo dvě, dívám se do jeho hladce oholené tváře, vdechuji citlivým nosem drahou
+kolínskou a přepadá mě nostalgie. 
+
+Hodila pohledem po Leošovi, který stál se svojí matkou u okna a poslouchal, co
+mu vypráví. Okamžitě přišel k nám. "Co je to?" zeptal se nechápavě, sleduje ono
+psaníčko. "Přece svatební dar, miláčku." Vyndal kartičku a otočil ji několikrát
+v ruce. "Kolik tam je?" otázal se. "Doufám, že dost," slyším se říkat a vzápětí
+mě zchladí ženichova odpověď. "Nás si nekoupíte," uzemnil mě a moje tváře polilo
+horko. Zrudla jsem jako pivoňka a Marek stojící za mnou se snažil situaci
+zachránit. "Ostatně, vy byste se ani nedali, že?" 
+
+Co když je to jen taková kamufláž? Nevím, jak Neurol ve skutečnosti vypadá. Je
+to doopravdy takováhle titěrná bílá pilulka? Leoš by mi dozajista dokázal říct,
+jestli je to ta pravá, nebo ne. Ale přece za ním nepůjdu o půlnoci, i když vím,
+že taky nespí. Před chvílí jsem slyšela nahoře pláč Janičky a šouravé kroky.
+Jistě byl v kuchyňce a ohříval jí mléko. Pokud mě vyzve, abych mu s něčím
+pomohla, učiním tak ráda. Aktivní nebudu. Ráno jsem zatelefonovala do nemocnice
+a požádala o dva týdny dovolené. Hlavní sestra mi vyhověla skoro okamžitě, jako
+by už na to čekala. 
+
+Jsou to ty prášky, co jsem ti dala?" Pokrčil rameny. "Vypadaly tak." Začalo mi
+svítat. "Vypadaly? To znamená, že už je nemáš?" "Ne. Ztratily se mi z kufříku.
+Nevím kdy a kde." Aha. Je mi to vcelku jasné. Svěřil se tatínkovi a ten léky pro
+jistotu ztopil. "Filipovi jsi je, pokud správně předpokládám, ukázal?" "Ehm...
+Ano." "Takže ti je mohl sebrat jedině on," konstatovala jsem. "Není to jasný
+důkaz?" "Důkaz čeho?" "Toho, že není s těmi léky všechno v pořádku. Že je
+zlikvidoval, abychom proti němu neměli průkazný materiál." 
+
+Ruka, v níž stále svíral sklenici, se pohnula. Jedním dlouhým pohybem vypil
+všechno ze sklenice a dával si náležitě na čas. Vypadalo to, jako by se o něčem
+rozhodoval. "Chci to vědět. Mám na to jako matka právo?" "Ne." "Když mi to
+nepovíš, seberu se a všechno za tepla vyklopím policii," vysoukala jsem ze sebe
+připravenou větu. "Proč policii?" "Nevím." Pokrčila jsem neurčitě rameny. "Ale
+třeba by je zajímalo, jestli ty léky jsou schváleny k oficiální léčbě. Jestli
+nemají vedlejší účinky a jestli je náhodou nebereš od Honzy." Filip vykulil oči.
+"Co to říkáš za nesmysly, Simono?" 
+
+Vyměnila jsem zvonové kalhoty a bílou halenku za propínací džínové šaty, na
+zádech se šněrováním, které byly bez rukávů a končily mi nad koleny. Vzala jsem
+oranžovou dětskou vaničku, vložila ji do velké vany v koupelně a napustila
+vlažnou vodu. Teploměrem jsem zkontrolovala, zda má správnou teplotu,
+požadovaných sedmatřicet stupňů. Na desku pračky jsem si připravila žínku,
+dětské mýdlo a šampon. Vrátila jsem se do pokoje a zaznamenala dvě věci.
+Valentýna seděla v nezměněné poloze a Leoš stál beze slova nad ní a pokládal na
+zem svůj lékařský kufřík. Při šramotu se otočil. "Dobrý večer." 
+
+Zamračeně zvedla srostlé obočí a naježila knírek pod obřím nosem. "Jakou
+velikost?" "Čtyřicet," odvětila jsem a špičkami prstíků prohrábla saka na
+ramínkách. Marek sundal brýle. "Můžete se pohnout a něco nám ukázat?" Lupla po
+něm okem. "Ve čtyřicítce máme jenom v těchto barvách," ukázala ke stojanu, který
+jsem právě prohlížela. Celkem tam viselo asi šest kostýmů v dosti divokých
+barvách. Oranžová, žlutá a nějaká batika. "A co majitel, je přítomen?" otázal se
+můj přítel a prodavačka nasadila na zmalovaný obličej strojený úsměv. "Ne."
+"Kdyby byl," pokračoval Marek, "postaral bych se, aby s vámi vyrazil dveře. 
+
+Moje jednání není tentokrát impulzivní. Vím, že dveře do budovy se nezamykají, a
+mohu se tedy kdykoliv dostat nepozorovaně dovnitř. Dům je zcela anonymní. Bydlí
+zde jedenadvacet partají a jistě se vzájemně neznají. Výtah sebou maličko trhnul
+a zastavil se. Bezmyšlenkovitě jsem vystoupila a kradmo se rozhlédla, zda mě
+někdo nepozoruje. Dojdu po špičkách ke špinavému, zavřenému oknu venkovní chodby
+a dívám se skrz skleněnou tabuli do šedivé ulice. Z magické výšky se mi
+sakramentsky zamotala hlava. Kolik to může být metrů? Nedokážu tu gigantickou
+hloubku pod sebou odhadnout. Jisté však je, že až dopadnu na zem, budu mrtvá
+okamžitě. 
+
+Zarazila se hned, jakmile si všimla, že návštěva ještě neodešla. "Můžu?" špitla
+nesměle. Filip si oblékl bundu a obdařil ji ohnivým úsměvem. "Kávu jsem
+nedostal. Co kdybych vás, slečno, na ni pozval? Co děláte dneska večer?" Musela
+jsem se ovládnout, abych po něm něco nehodila. Používal pořád stejné finty.
+Divím se, že na ně ty holky stále letí. Vyběhla jsem do prvního patra po
+schodech, protože nefungoval výtah. Na ošetřovně jsem se zeptala, na kterém
+pokoji leží Valentýna, a vplula s královsky vztyčenou hlavou dovnitř. Leoš seděl
+v bílém plášti na posteli a držel moji dceru za ruku. 
+
+"Já se o ni postarám sama." Dcera se spokojeně usmála. Lehla jsem si na postel,
+vnučku položila vedle sebe a ukazovala jí barevná chrastítka. Některá jsem
+vytáhla z krabice na půdě. Ta byla ještě po Valentýně. Vyprávěla jsem Janičce
+pohádky a zpívala písničky, až mě vyrušil zvonek u dveří. Položila jsem tedy
+dítě do postýlky a sešla po schodišti. Za dveřmi stál Leoš. "Je Valentýna doma?"
+vyzvídal a já jen zavrtěla načesanou hlavou. "A kde je?" tázal se dál. "Nevím,"
+řekla jsem po pravdě. "Musela odejít." "A kde je malá?" "Nahoře." Stál a nehýbal
+se. 
+
+Po vydatném obědě jsem vyslechla povýšenou hlavní sestru, která mi sdělila, že
+byla objevena ještě dvě plata plesnivých meruněk, v načatém padesátikilov��m
+pytli s těstovinami se nacházel škvor a tvaroh s prodlouženou trvanlivostí je
+hořký. Dala mi za přítomnosti skladnice a lékařky z hygieny podepsat protokol a
+určila náhradu škody, čtyři sta padesát korun, které jsem uhradila v hotovosti.
+Stihla jsem ještě udělat ručně objednávky na maso, na psacím stroji nacvakat
+přes kopírák jídelní lístky. Hodiny nad zrcadlem ukazovaly čtrnáct třicet.
+Odstrčila jsem psací stroj. Jsem za celý den příšerně upocená. Možná se ještě
+stihnu osprchovat na šatně. 
+
+"Ne," odpověděla prostě. "Koupala jsem ji včera." Nasadila jsem přísný výraz.
+"Ale miminka se musejí koupat denně!" Uhnula plaše pohledem. "Proč?" "No to
+nevím, ale dělá se to," odpověděla jsem pohotově. "Jestli se ti nechce, já to
+udělám!" "Jak chceš!" Natáhla jsem lačně po malé ruce. Chvilku jsem se s ní
+pomazlila a odběhla připravit věci na koupání. Nejdříve jsem zaběhla k sobě dolů
+převléknout se, abych se nezmáčela, protože Janička někdy rozpustile kopala
+nožičkama a cákala okolo sebe v dosahu několika metrů. 
+
+Otevřela jsem velikou cestovní tašku, která ležela nerozbalená na zemi, a
+vyndala jsem načatý balík značkových plínek. Nerozhodně jsem vzala do ruky
+jednorázovou plenku a rozpačitě ji obracela v ruce. Která strana patří dopředu?
+Rozevřela jsem suché zipy a spodní část bez obrázku vložila pod holčičku, která
+přestala naříkat. Zdálo se mi, že se na mě usmála. Kuchař Aleš stále brebentil,
+že jsem se vůbec nemohla soustředit na svoji práci. Převažovala jsem obsah
+skleněných misek určených diabetikům a přesvědčovala se, zda mají hovězí maso,
+pečené brambory a dušená mrkev určenou váhu. Zjištěné hodnoty jsem zapisovala do
+malého notýsku. 
+
+"Co je s tebou?" zeptala se a její oči zvědavě zamžikaly na dopis se jménem
+Valentýna, strčený pod vázou. Jistě poznala, že je to moje písmo, ale nezeptala
+se na moji dceru. Škubla jsem sebou. "Nic, proč?" "No, já jen že ses nestavila,
+když jsi dorazila." Ano, moje první cesta po příjezdu na tohle místo vždycky
+mířila k ní. Jenže dnes není vždycky. Dnes je den výjimečný. Poslední v mém
+životě. "Jak se má Valentýna?" střelila od boku. Otálela jsem s odpovědí. Ani
+nevím, jestli je Renátě známo, že se vdala a porodila dítě. 
+
+Měla jako každé jiné dítě zakázáno do kaluží šlapat, a ona to tak ráda dělala, i
+pod pohrůžkou pohlavku. Jindy bych jí nepochybně vynadala nebo ji plácla po
+zadečku, ale řekla jsem si, že není co zkazit. Valentýna mi podala ruku a
+zvolala: "Maminka taky do vodičky!" A k pohoršení kolemjdoucích skrytých pod
+barevnými deštníky jsme jako šílené vymetaly každou louži a skotačivě výskaly.
+Tato příhoda byla ojedinělá, protože už se nám nikdy nenaskytla příležitost
+společně zmoknout. Mraky na obloze se rozehnaly a já si všimla, že jsem poněkud
+sešla z cesty. 
+
+"Slyšela jsem od určité osoby, že Honza zastupuje nějakou cizí firmu prodávající
+zde neotestované léky a zkouší je na dobrovolnících. Chci vědět, jestli si
+neudělal Filip z mojí dcery pokusného králíka a jestli to nemohlo nějakým
+způsobem zapříčinit její smrt." Leoš pár vteřin neodpovídal, jako by se
+rozmýšlel. "Možné je všechno. Zkusím se podívat tátovi do počítače." "A nemohl
+bys nějak zjistit ve špitále, co ty léky obsahují? Jestli nemohly Valentýně
+způsobit nějaké halucinace?" "Pokusím se." Zvrátila jsem se do sedla a snažila
+se ponořit do snu. V práci mě čekalo překvapení. 
+
+"Co je to?" naježila jsem se, když do kanceláře, kde jsem trávila již třetí den
+po přerušení rodičovské dovolené, vrazila hlavní sestra. Chlapec přicházející za
+ní nesl v ruce ohromnou krabici. "Neseme vám počítač!" zaskřehotala vysoká,
+nakrátko ostříhaná žena středního věku, v bílých šatech, jaké nosí vrchní
+sestry. "Abyste to všechno stihla, když tady budete nyní sama." Vyděšeně jsem
+vykulila oči. "Ale já na tom neumím pracovat!" "Nebojte se, všechno je zařízené.
+Na několik dní vám sem pošleme pracovníka, který je v účtárně na praxi. Ten vás
+dokonale zaučí." Zoufale jsem si odfrkla. No to teda nevím. 
+
+Dotkl se rukou stetoskopu, jenž mu visel na krku, a otočil se ke mně zády. "Co
+tu chtěl?" ptám se přísně a doufám, že mi Týna odpoví po pravdě. Rozplakala se.
+Vlastně v poslední době nic jiného nedělala. Byla příšerně přecitlivělá a cedila
+slzy pro každou maličkost. Pohladila jsem ji po studené paži. "Doufám, že jsi ho
+neposlouchala, určitě ti vyprávěl nějaké hlouposti!" Slzy jako hrachy se jí
+koulely po tvářích. "Říkal, že když si to nechám vzít, tak už nikdy nebudu moct
+mít děti!" "To snad ne," zvolala jsem rozzlobeně. "Jak něco takového může
+vypustit z úst vzdělaný člověk? 
+
+Jako ten večer, kdy jsem nesla Janičce bryndáček s nápisem Tatínkův mazlíček a
+slyším, jak se Valentýna ježí . "Jak to, že si s mámou tykáš?" "Tykám si s ní už
+delší dobu," pravil Leoš konejšivě. "Kdybys byla doma, mohla sis toho všimnout
+už minulý týden, když jsme byli spolu na vítání občánků." "Já jen že jste spolu
+nějak zadobře. Nedávno jsi jí nemohl ještě přijít na jméno, a teď jste spolu
+jako dvojčata!" Bryndáček zabalený v šustivém papíru mi vyklouzl z ruky a
+ztropil menší kravál. Ve vedlejší místnosti si toho nikdo nevšiml. "Proč jsi,
+Valentýno, tak jedovatá? 
+
+Bolí tě břicho?" otázal se soucitně. Hledal u mě nějakou břišní chorobu. "Ne.
+Proč?" ptám se dosti primitivně. "No proč asi. Blinkáš, ne?" "A jo. To dělám
+každé ráno. Co tady děláš tak záhy?" "Chtěl jsem s tebou mluvit. Dnes o noční
+jsem hodně přemýšlel. Měli bychom si pár věcí vyjasnit, přišel jsem, dokud mám
+odvahu se ti svěřit." Prohrábl si husté vlasy. To nevypadalo moc slibně. Co mi
+asi chce? Nemám náladu mluvit s nikým! Chci zalézt někam do tmy, spát a
+nezvracet. "Povídej." 
+
+Stáli jsme proti sobě a já myslela na to, jak místo pečeného vepřového masa na
+žampionech kuchařky narychlo usmolí rozpustnou houbovou omáčku, kterou nám
+vnutil dealer od firmy Vitana, a ohřejí k tomu vařené hovězí určené k zítřejší
+křenové omáčce. Snažila jsem se Leošovi vyhýbat, ale moc se mi to nedařilo. Ten
+večer, kdy jsem vyslechla jejich rozmluvu, změnil mnohé v mém životě. Nemohu
+říct, že jsem ten dialog slyšela náhodou. Náhodou ne, protože jsem poslouchala
+jejich hádky poměrně často. Někdy se nedaly přeslechnout. Valentýna vřeštěla na
+celý dům, až jsem se děsila, že ten hluk zaslechne někdo z kolemjdoucích. 
+
+Popadla jsem tašku, položila Janičku do kočárku a napadlo mě, že bych si mohla
+udělat řidičák. Nikdy jsem nepociťovala potřebu řídit vůz. Těch pár cest, když
+jsem jezdívala do Polí, mě vždycky vozil Honza. Od té doby, co se odstěhoval,
+jsem tam nejezdila. Možná zase začnu, kvůli Janičce. Je tam zdravý vzduch,
+krásná příroda, klid a mír. Autobusem s kočárkem to bude dost nepraktické. A ani
+nevím, jestli mě řidič vezme do vozu. Leoš moje úvahy přerušil. "Odvezu vás i
+tam. Autobusem to bude dost problematické." Vděčně jsem se usmála a pozvala
+Leoše dovnitř. "Dáš si kafe?" otázala jsem se. 
+
+Snažím se o to už více než osmnáct let a stále se mi nějak nedaří zařídit si ho
+podle svých představ. Ustavičně se zamotávám do problémů. Já jednoduše průšvihy
+přitahuji. I kdybych se sebevíc snažila vyhnout se jim sebevíc, ony si mě
+najdou. Nechci se plést svojí dceři do života. Chci jí jen pomoct. Navést ji na
+správnou cestu. Ona to sama nedokáže. Je to dítě. Nechci s ní soupeřit. Mám ji
+ráda jako nikoho na světě. Říká se tomu mateřská láska. Může tohle mužský
+pochopit? Po návratu domů jsem Valentýnu zastihla na schodišti. Vedle ní ležel
+spacák. 
+
+A celá Paříž pod jejich nohama jako by dřímala, spala. "Chutná? Není moc silná?"
+vyrušil ho ze vzpomínání svobodník. "Ne," zavrtěl Havlena hlavou, "kdepak." A
+klouzali zase mlčky zimní krajinou. Nazelenalá políčka vystřídaly hnědé a rezavé
+pásy země, provlhlé lesy a opuštěné chmelnice. Silnice také oschla a Havlenův
+favorit na ní osiřel. Jen občas potkávali ohromné tirácké vozy, putující od
+hranic. "Zbývá mi osm měsíců," řekl svobodník, "snad už je přečkám bez potíží."
+"Co děláte v civilu?" zeptal se profesor se zájmem. Nikdy nic nepředstíral a
+skutečný zájem se poznal i na tónu jeho hlasu. "Chemii, průmyslovou chemii. 
+
+Loni jsem promoval na technice a v létě jsem nastoupil u nás v cukrovaru. V
+Předměřicích, je to kousek od Hradce. "Aha," přikývl profesor. Předměřice
+neznal, ale vojáka to nijak nepřekvapilo. "A víte, že mi na vánoce poslali z
+podniku blahopřání a taky dvě knížky?" Koho by to nepotěšilo, když má před sebou
+skoro rok klauzury. Havlena hleděl dopředu, sledoval tu dlouhou bílou čáru,
+někdy plnou, jindy přerušovanou. Jako klubíčko nití, které vede z labyrintu opět
+na světlo. Kam vede tahle čára? Vede ho správným směrem? Ale už se rozhodl a
+rozhodnutí trvá, nelze ho změnit. Blinkr napravo! 
+
+Předchozí majitel tu nechal u zdi narovnané špalíky březového dřeva, které léty
+vyschly, nyní se hodily, protože nebyly navlhlé jako dřevo ze sklepa nebo ze
+zápraží. Kachlová pec patřila k nejmalebnějším místům v celé chalupě a svým
+způsobem ke koupi domku ještě přispěla: trochu připomínala kachlová kamna v jeho
+pracovně na klinice. Snad i kvůli tomu... Hned první večer je podrobně studoval
+a prohlížel. Pracovní a řemeslnické motivy se neopakovaly, i když zdánlivě
+působila kachlová pec jednolitě. 
+
+A ukázal na slepého hejtmana na koni, s páskou přes oči a s palcátem v ruce.
+Staříkovi zasvítily oči a vítězoslavně se po ostatních rozhlédl. "Aha! A když
+obléhal hrad Žižka, to znamená, že hrad existoval! Kdo měl pravdu?" A v tu
+chvíli se Havlena probral, a aniž sám věděl, co ho to napadlo, nezúčastněným,
+klidným hlasem, avšak zřetelně prohlásil: "Ale Jan Žižka zemřel už 11. října
+1424." Nic víc. V udanou dobu byl tedy již dobře tři roky po smrti. Staříci
+rázem zmlkli, i hostinský. Teprve teď si Havlena uvědomil, že to neměl říkat,
+dotkl se jich. 
+
+Kdybyste chtěl chleba na pátek, musíte si ho už dneska objednat." Ukázala na
+tlustou knihu, kam inkoustovou tužkou poznamenávala jména zákazníků. Otevřela na
+poslední stránce a vyčkávala. Profesor Havlena zaváhal. Nedokázal si ještě
+spočítat, kolik čeho spotřebuje, nicméně chlebem, opravdovým venkovským chlebem
+se člověk nikdy nepřejí. Kdysi jezdil kupovat pecny chleba k pekaři do Písnice,
+a když pekař zemřel, musel se spokojit s tím, co prodávali v obchodě. Ale
+čerstvému venkovskému chlebu z malé parní pekárny se nemůže rovnat. To je
+lahůdka, jen se na jazyku sliny sbíhají, lepší než dort. "Dobře, tak mě napište
+taky." 
+
+Okamžitě mu naskočila představa jednoduchých dřevěných panelů, zavěšených na
+pevných trámech krovu, na nichž by mohl instalovat nejen výtvarné projevy, ale i
+předměty z cest, plakáty, mapky, zkrátka nejmilejší předměty, ke kterým se rád a
+často vracel. Nápad ho tak zaujal, že po několik dnů hledal ve sněhu kolem
+domku, ve sklípku i v kůlně vhodná dřeva. Nakonec objevil asi deset nádherných,
+rovných, voňavých smrkových prken, původně asi připravených na opravu podlahy, a
+pustil se do práce. Vznikly čtyři dokonalé desky, které zavěsil, aby na ně
+dopadalo lomené denní světlo, pod úhlem. 
+
+Špinavé zbytky sněhu se rozpouštěly a zbývala po nich odporná černá břečka, před
+níž nebylo úniku. Skrývala se v prohlubinkách chodníků i v dírách ulice. Na
+stráních v okolí města však ještě sníh jiskřil bělobou a nohy se do něho bořily
+stejně hluboko jako na počátku zimy. Jestliže se dříve Láďa rád toulal venku,
+nyní ho objevování nových míst lákalo a přitahovalo dvojnásob. Už dobré dva
+měsíce s nikým nekamarádil, dokonce ani s Berkou a Vaněčkem, s nimiž ještě na
+podzim podnikal tajné výpravy. 
+
+Žena za pultem se rozjasnila. "Samozřejmě, a jak se jmenujete?" "Havlena.
+Profesor Havlena," upřesnil. Vedoucí důstojně zapisovala a přitom po očku
+sledovala starého muže před sebou. Tak vida, zase něco nového a ona se to
+dozvěděla první. "Poslyšte," zeptal se ještě profesor na odchodu, "nevíte, kde
+bych si tady mohl předplatit noviny?" "Naproti je pošta, hned u kostela." Zvonek
+u dveří cinkne, vchází další zákaznice. Profesor se s ní málem srazil. "Na
+shledanou." "Na shledanou," odpovídá vedoucí, a jen se dveře za profesorem
+zavřou, nakloní se přes pult. 
+
+Vždycky rád cestoval a obrazy mu většinou připomínaly místa, kam se podíval,
+nebo kam se chtěl podívat. Nejbližší věci měl tedy opět na dosah ruky. Odpoledne
+se profesor vypravil ven. Bylo však na čase, aby se trochu seznámil s okolím.
+Věděl už, že široká cesta vede podél chalupy na hřeben kopce, kde se kolem
+kostela na obě strany rozkládá Krásná, do níž patří i jeho nový domov. Vyšel ze
+dveří a hned ho oslnilo slunce, drobné sněžení ustalo a vítr rozehnal mraky.
+Cípkem oblohy nahlížela oranžově zářivá koule a rozptylovala se po jiskřícím
+sněhu. Havlena přivřel oči a zhluboka vdechl. 
+
+"Dejte mi kilo cukru, bochník chleba a máslo," požádal profesor, když na něho
+došla řada. Za ním nestál nikdo, zůstal poslední. "To je všechno?" ujišťovala se
+žena za pultem a změřila si ho. "Zatím snad ano, kdybych něco zapomněl nebo
+potřeboval, vrátím se, nemám to daleko." Prodavačka ho zkoumavě odhadovala. "Vy
+jste tady nový, viďte?" Profesor přisvědčil. "Přistěhoval jsem se nedávno."
+Přece nebude hned každému vykládat, co a jak! Nikdy to nedělal. Vedoucí se
+chápavě usmála. "K dětem, ne?" prověřovala si nového zákazníka. "Koupil jsem
+tady domek." "Aha," přikývla vedoucí, "tak proto! 
+
+Snad ještě před čtvrt rokem se chtěl vyrovnat ostatním - a teď mu to bylo úplně
+lhostejné. Chodil do školy, protože musel, odseděl hodiny, inkasoval známky -
+všechno jakoby se ho ani netýkalo. Skutečný život začínal až po posledním
+zvonění, když za ním zaskřípala vrata školy a Láďa byl volný. Byl pak sám, ale
+ne tak docela: podnikal závratná dobrodružství, která tisíckrát převyšovala
+všechny zážitky ze školy. Nebyl v jeho blízkosti nikdo, jediná autorita nebo
+osoba, které by se chtěl přiblížit a podobat se jí, která by na něho zapůsobila
+a ovlivnila ho. Otec? 
+
+Má úplně promočené punčocháče, jak padala do zvlhlého sn��hu. Aby tak ještě
+onemocněla! Popadne ji za ruku a kalupem uhánějí domů. Zřícenina hradu za nimi
+zůstává a ční jako mlčenlivý svědek Láďova snu. Vracejí se domů, do města, přes
+dřevěný most v podhradí a po silnici kolem hospody. Uvnitř v sále hospody se
+svítí, ale výčepní stojí venku a počítá sudy s pivem, které mu právě skládají do
+sklepa. Sudy se valí po nakloněné rovině a jeden po druhém dole ve sklepě
+cvakne, jak narazí na ten předchozí. Chvilku zůstanou stát a dívají se. 
+
+Musí se ubránit! Ubrání se!... "Takže jsi teď nedával pozor, a ani ses neučil!"
+doráží hlas zvenčí. "Řekla jsem přece, aby přišli rodiče!" "Prosím," v první
+lavici se hlásí Ilona, div nevypadne. "Copak je?" "Prosím! Oni je zavřeli!" "Co
+to povídáš?" trhne sebou učitelka. To už přestává všechno! "Maminka říkala, že
+jeho tátu," ukazuje na Láďu, "zavřeli do vězení a jeho maminka že se zbláznila."
+Třída se směje. "Tak dost, posaďte se. Oba dva! A nechci už slyšet ani slovo!"
+Musí si vše rozmyslet. Láďa usedá do lavice. Utrhne kousek papíru, naškrábe pár
+slov a psaníčko putuje až k Máše. 
+
+Nebo jí profesor nechce rozumět? Probere se, když na věži odbíjí pátá. Dým z
+komínů šedne a vítr ho metá ve spirálách k zasněženým střechám. A v tom okamžiku
+z profesora Havleny spadá tíha. Rozhodl se. Veliký smutek a nejistota posledních
+dnů rázem opadly. Říká se prý tomu umění odejít. Bylo to však mnohem snazší, než
+čekal. Vzal čistý list papíru a napsal na něj několik prostých vět. Jako chirurg
+vždy rozhodoval rázně a s rozmyslem, nesnášel polovičatost a povrchnost. Vstal,
+srovnal hromádku několika knih a ze zdi sňal pár obrazů a dva diplomy. 
+
+Oběh i dýchání se udržují jen uměle. Z medicínského hlediska je konec. Profesor
+odhazuje rukavice i roušku, vychází do předsálí a doktor Macháček za ním.
+Zůstala jen anestezioložka. "Někdo čeká venku, asi rodiče." Sestra hledí na
+profesora nerozhodně. "Co jim mám říct?" Havlena krčí rameny, marně se snaží
+setřást protivný pocit bezmocnosti. Váhá. Dívka na operačním stole je vlastně
+mrtvá, až vypnou ventilátor, srdce se zastaví, je to otázka jediného zmáčknutí
+knoflíku... "Já s nimi promluvím," nabízí se doktor Macháček. Profesor
+přisvědčuje. Ano, to bude tak nejlepší. 
+
+Zasil žito a doufal, že z úrody uživí ženu i hejno hladových dětí. Čekal, až
+žito vzejde, ale marně. Nakonec si řekl, že mu zrno odnesli zlí duchové. V
+chalupě nebylo co do úst, a tak mu žena z poslední mouky napekla sladké buchty a
+chudák vyrazil do světa hledat zloděje, kteří mu ukradli zrno. Umínil si, že od
+nich vyprosí nějakou náhradu. Šel a šel, už se blížila noc a široko daleko nebyl
+žádný hostinec, kde by mohl hlavu složit. Zastavil se tedy ve mlýně, kde
+hospodařila vdova po mlynáři. Pěkně ho přivítala a nechala chudáka ve mlýně
+přenocovat. 
+
+"To nejde," zdráhal se duch. "Už kvůli mlýnku bylo zle. A teď by bylo ještě hůř.
+Vyber si něco jiného." "Nic jiného nechci, dej mi ten stolek!" vedl chalupník
+svou. Když ten zloduch viděl, že chalupník nepovolí, nakonec mu stolek dal a
+chudák šel dál svou cestou. Brzy potkal dědečka, který se ho hned ptal, co s tím
+stolkem bude dělat. "Budu u něho jíst, když bude co." Stařeček si vzal železnou
+hůl a povídá: "Abys věděl, ten stolek není obyčejný, ale kouzelný. Když mu
+řekneš: 'Stolečku, prostři se!', hned bude plný jídla." Stařeček domluvil a
+zmizel. 
+
+"Když je to tak," zaradoval se pán, "dejte mi ji za ženu. Já mám všeho dost --
+lnu a konopí celé hromady -- u mě může příst od rána do večera." Matka se dlouho
+nerozmýšlela, a než se Hanička probrala z dřímot, donesla ženichovi z truhly
+malovaný šátek, za klobouk mu dala snítku barvínku a ještě ten večer se odbyly
+zásnuby. Ostatní dívky, které byly v domě na přástkách, jí záviděly, ale nakonec
+si řekly, že když se i pro línou Hanku našel ženich, ony se také jistě dostanou
+pod čepec. Na druhý den dal ženich zapřáhnout a posadil nevěstu do kočáru. 
+
+Kdybych ti dal pytel s obuškem, už bych tu nevydržel. Víš co? Vyber si něco
+jiného. Všechno ti dám, a dokud budeš žít, budu ti pomáhat." Chudák se však
+držel toho, co mu poradil šedivý stařeček. Když ten zloduch viděl, že chalupníka
+nepřemluví, dal mu pytel a chudák zase šel. V údolí potkal stařečka a ten se
+hned vyptával, co s těmi věcmi bude dělat. "Do pytle dám obilí, až nějaké budu
+mít, a obuškem to obilí vymlátím. Beztak jsem potřeboval nový cep." Stařeček si
+vzal hůl a prozradil pocestnému, že to není obyčejný pytel s obuškem. 
+
+"Běžte s takovou spravedlností k čertu!" hartusil koňský handlíř, když ho
+soudcova žena potkala na dvoře. "Co se vám stalo, člověče?" zeptala se. "Ani se
+neptejte, drahá paní, přišel jsem sem hledat pravdu, ale tady je pravda taková,
+že se hříbata rodí volům, a ne kobylám," stěžoval si koňský handlíř a vyprávěl
+ženě, co se přihodilo. "Netrapte se," povídá paní. "Když mě poslechnete, všechno
+se v dobré obrátí. Odpoledne půjde můj muž tamhle na tu louku u potoka na
+procházku. Běžte tam a vezměte si s sebou kosu a síť. 
+
+Syn přinesl deku a rozložil ji na podlaze. Nůžkami ji uprostřed rozstřihl. Otec
+překvapeně vyhlédl přes okraj novin. "Co to má znamenat? Proč stříháš tu deku na
+dva díly?" "Jedna polovina je pro dědečka," odpověděl mu syn, "a ta druhá pro
+tebe. Dám ti ji, až budeš jednou tak starý jako on." Běh života Jeden
+vypočítavec si sice mohl dopřát všechno, ale přesto byl zároveň přesvědčen o
+tom, že mu všechny jeho peníze nepomohou najít odpověď na otázku, co je smyslem
+života. 
+
+"To je těžké," řekl mistr a potřásl hlavou. "A s prázdným žaludkem ještě těžší."
+Utrpení Po smrti svého otce nebyl syn k utěšení. Naříkal, vzlykal, trhal si
+šaty, nechtěl nic jíst a hlasitě hořekoval. "Běda mi!" křičel. "Taková bolest!
+Zlomí mi to srdce! Taková muka jsem ještě nikdy v životě nezažil!" Přítel se ho
+snažil utěšit: "Když už tak naříkáš - co by měl říkat tvůj otec?" Odříkání Otec
+byl ze svého syna zoufalý. 
+
+Očištění od svých pochybení najdeš jen ve vodách dobra a lásky, na březích
+soucitu. Tato voda je čistá a průzračná. Ponoř se do ní a nech se unášet na
+vlnách milosrdné laskavosti, pak bude i tvá duše nezkalená a vodu z řeky nebudeš
+k očistě potřebovat." Náhražka 
+
+Povzbudivě na soudce kývl a jel zpátky na pole. Když se vrátil, už se stmívalo.
+Chtěl se ještě rychle podívat na brambory, aby mohl soudci později poděkovat.
+Vešel do stodoly a užasl, protože soudce tam pořád seděl. Rudý v obličeji, s
+rozčepýřenými vlasy mu podával bramboru a koktal: "Je to malá, velká nebo
+střední?" Bolest Pacient si stěžoval na silné bolesti celého těla. "Pane
+doktore, když se prstem dotknu hlavy, bolí to, když se dotknu krku, bolí to,
+když se dotknu břicha, bolí to, když se dotknu chodidla, jsem bolestí bez sebe.
+Co si teď počnu? Doufám, že mi pomůžete!" 
+
+Větrný mlýn se má točit. Postarej se o to laskavě. Zkontroluju si to!" poručil
+princ a odjel. Další den vládlo také bezvětří a k velké princově nelibosti se
+mlýn opět netočil. "Jak se opovažuješ protivit se mému rozkazu, bídný červe?"
+křičel na mlynáře. "Nerozuměl jsi, co jsem ti přikázal?" "Rozuměl jsem plně
+tomu, co mi Vaše Excelence poručila," odpověděl mírně mlynář. "A?" "Poručil jsem
+mlýnu." "No a?" "Mlýn mi řekl, že nic nezmůže, dokud nefouká vítr, a že mohu
+poroučet jak chci, on ho také nemůže přičarovat. 
+
+"Tomu lékaři, který bude schopen dát mi alespoň půl roku života, dám tři
+čtvrtiny svého majetku!" "Žádný lékař tohle nedokáže," řekli lékaři. "Dám vám
+vše, co mám, když objevíte lék, který mi umožní žít aspoň měsíc!" "Takový lék
+neexistuje," řekli lékaři. "Snažte se tedy udržet mě naživu tak dlouho, abych
+mohl sepsat pár pokynů a myšlenek!" prosil boháč. "Tolik času budeš mít!"
+slíbili lékaři. V posledních hodinách svého života nařídil bohatý muž, že celý
+jeho majetek má být vložen do nadace, která podporuje lékařský výzkum a přispívá
+ke zlepšení životních podmínek lidí. Připojil také poslední myšlenku: 
+
+Jak nám to ale chceš dokázat?" ptali se skepticky starci. "Když mi někdo nabízí
+něco dobrého, zeptám se z čiré nepřejícnosti: Proč plýtvá svým majetkem a nabízí
+ho zrovna mně?" Lekce Svoje manželství si samozřejmě představoval jinak. Ale
+nemohl předpokládat, že se jeho hezká, štíhlá žena promění ve věčně neupravenou,
+reptající a nadávající dračici. Když už se rozhodla uvařit, pak jen z
+polotovarů, pokud se odhodlala zapnout pračku, vyprané prádlo zásadně nežehlila
+a ani uklízení nebyla zrovna její parketa. Celý den hlučně popocházela po domě,
+aniž by cokoli dokončila. "Jak to můžeš vydržet? 
+
+Omar klidně přijal třicet devět ran. Když se ale k ráně napřahoval poslední
+lupič, náhle vyskočil s výkřikem hlasitějším než řev raněného lva, pochytal
+jednoho lupiče po druhém, svázal je, vzal jim všechno včetně oblečení a pak je
+zahnal do pouště. Poté, co zachráněné zboží znovu přivázali na hřbety velbloudů,
+pokračovala karavana dál. Když konečně dorazili do cíle, kupec uzavřel několik
+obchodů a vyrazil s novým zbožím zpět do své vlasti. Tam se vydal s Omarem na
+trh s otroky. Vyhledal obchodníka a energicky se dožadoval, aby si ho vzal zpět
+a vrátil mu jeho peníze. 
+
+A mně nechybí víra, ale chybí mi jedna láhev ouza." Relativita Žid snažně prosil
+Boha o trochu peněz: "Neboť Ty jsi věčný a všemohoucí. Pro Tebe je i mnoho málo.
+Čas ani prostor pro Tebe nemají význam. Ty, který jsi všechno stvořil, můžeš
+také všechno poskytnout. Prosím Tě, dej mi sto tisíc dolarů. Sto tisíc let je
+pro Tebe jako minuta a sto tisíc dolarů je pro Tebe jako jeden cent. Pokorně Tě
+prosím, slituj se nade mnou a dej mi jeden cent." Žid byl přesvědčen, že pak
+uslyšel hlas shůry, který mu řekl: "Počkej minutku." Jistota 
+
+"A má tedy všechna vaše krev, která bude prolita, a životy, které padnou za oběť
+přehradě, menší hodnotu než tahle přehrada?" "Ne, zcela jistě ne," odpověděli
+panovníci. "Život jednoho jediného člověka je cennější než všechno ostatní."
+"Chcete tedy vyměnit něco neskutečně cenného za něco, co ani nemá samo o sobě
+žádnou hodnotu?" ptal se mistr. Po těchto otázkách oba zaslepení soci prohlédli
+a slíbili, že najdou mírové řešení svého sporu. Správný lék Mistr uložil žáku
+obtížné úkoly a pro zhýčkaného syna z bohatého domu nebylo vůbec jednoduché je
+zvládnout. 
+
+Utrhneme-li bleše nohy, ohluchne. Boj s větrnými mlýny Král měl dva syny.
+Protože starší z nich se víc zajímal o knihy, umění a hudbu, myslel si ten
+mladší, že je pro trůn způsobilejší a každý den se to také snažil dokazovat.
+Jednou se jako obvykle projížděl po panství svého otce, aby se ujistil, že je
+vše v pořádku , jak říkával, když tu si všiml, že lopatky jednoho mlýnu se
+netočí. "Hej, mlynáři, proč se mlýn netočí?" obořil se na překvapeného mlynáře.
+"Vaše Excelence, mlýn se netočí, protože nefouká vítr," koktal mlynář. "To je mi
+jedno. 
+
+"To mě ovšem taky překvapuje," odpověděl sedlák, "ale přísahám, že dělám všechno
+stejně jako už celá léta, a nikdy předtím si pekař nestěžoval." "Ale jak tedy
+vysvětlíme skutečnost, že chybí půl libry? Možná je tvoje váha rozbitá, nebo jsi
+vzal špatné závaží?" "Moje váha je sice stará, ale tak jednoduše sestavená, že
+se žádný díl nemůže porouchat, aniž bych si toho všiml. A závaží jsem k vážení
+másla ještě nikdy nepoužil." "V tom to tedy vězí. Jak můžeš přesně odvážit máslo
+pro pekaře, když nepoužíváš závaží? Podle citu snad?" "V žádném případě,"
+odvětil sedlák už trochu vyvedený z míry. 
+
+Ale chtěl se s námi podělit o to nejcennější, co má. Nech ho proto ke mně
+přivést, až bude tma. A ať mu přinesou jídlo, ale žádnou vodu, aby se musel
+spokojit jen s obsahem svého měchu." Když se beduín posilněný dobrým jídlem
+ocitl znovu před kalifem, ten mu daroval váček s valounky zlata. "Abych tě
+uchránil před závistivci, předávám ti tento váček teprve nyní. A jmenuji tě také
+strážcem objeveného pramene a ať každý, kdo k tobě na své cestě pouští přijde,
+ví, že pramen je pod tvou ochranou a ty pod mou. 
+
+Chopil se ho a překvapilo ho, že mu padne jako ulitý: nebyl těžký jako olovo,
+nikde nenarážel, žádný trn ho nebodal do šíje. Cítil ho sice, ale byl si jistý,
+že bude schopen ho nést. A když si ho pozorně prohlédl a osahal, zjistil, že je
+to jeho vlastní kříž, který nesl až dosud. Dobrý plavec "Mistře," řekl žák,
+"prosím tě o radu, protože mi připadá těžké soustředit se delší dobu na jednu
+věc. Pořád bych chtěl dělat něco jiného, než právě dělám a myslet na něco
+jiného, než na co bych měl." "Snaž se stát dobrým plavcem," odpověděl mistr. 
+
+"Tak jako jsem se choval já, by se choval i každý dobře cvičený pes. Když ho
+zavoláš, přijde, když ho pošleš pryč, tak jde. Takové chování není známkou
+dobrého člověka. To bylo docela snadné." Suverénnost Když známý mistr meče
+cítil, že se blíží jeho konec, přemýšlel, kterému ze svých tří synů by měl
+předat svou cennou zbraň. Rozhodl se, že pomocí jednoduchého triku otestuje
+chování a vlastnosti svých dětí. Na zárubeň dveří položil polštář tak, aby při
+jejich otevření spadl. Potom k sobě zavolal svého nejmladšího syna. 
+
+Při příštím novoluní běžte do zahrady a zavažte si oči, abyste se mohl lépe
+soustředit. Pak vezměte do obou rukou vrbový proutek a zcela soustřeďte svou
+pozornost na jeho pohyb. Mezi půlnocí a jednou hodinou vás dovede na správné
+místo. Ale nesmíte ani pomyslet na hrochy!" Při novoluní udělal hledač pokladu
+vše, co mu bylo řečeno. Se zavázanýma očima, pevně svíraje vrbový proutek se
+prodíral tmou. Najednou bylo slyšet tiché zaklení. Potom výkřik! Strhl si z očí
+šátek a mnul si čelo. "Už podruhé se to snažím vytlouct z hlavy!" láteřil.
+"Nikdy v životě mě nenapadlo myslet na hrochy. 
+
+Dvořané zahanbeně hleděli stranou. Někteří se cítili podvedeni. Jiní byli
+uraženi. Ale nikdo se neodvážil nic namítat, když si král zavolal lovce k sobě a
+řekl: "Tento mladý muž je novým správcem. Považujte si ho stejně, jako si vážíte
+mne. Byl jediný, kdo se nenechal odradit ani úkolem, ani vašimi názory.
+Rozhodující pro něj nebylo to, co viděl a slyšel, ale to, čemu sám věřil a co
+sám vyzkoušel." Vzdálenosti "Tři měsíce jsem putoval, abych došel až k sem tobě.
+Rád bych, abys mi ukázal, jak kráčet cestou osvícení" řekl horlivý žák mistrovi.
+
+Nechci ti oplácet stejným, protože nevlídnost nelze překonat nevlídností ani
+nenávist nenávistí. Tady pomůže jen velkorysost a proto ti udělám radost:
+Protože už po tvém nevlídném přivítání nemám chuť tvé pozvání přijmout, můžete
+sníst všechno sami." Pozitivní myšlení Po celodenní jízdě dorazil poutník do
+města, které nikdy dřív nenavštívil. Jeho obyvatelé nosili cizokrajné oblečení
+zářivých barev, jejich řeč byla prostoupena zvláštními zvuky. Domy měly okrově
+žlutou, modrou nebo červenou omítku a na tržišti nabízeli plno zboží. Poutníkovi
+jen oči přecházely. Osvěžil se u prodavače vody a když procházel kolem stánku s
+pamlsky, zmocnila se ho nesmírná chuť na něco sladkého. 
+
+"Napsal jsi tam už i moje jméno?" zeptal se Tomáš. "Proč se mě na to ptáš? Víš
+přece, že nepatříš mezi přátele Boha," odpověděl anděl. "To je pravda, že nejsem
+boží přítel," připustil Tomáš. "Ale jsem přítel přátel Boha!" Mlčky a zamyšleně
+se anděl podíval na Tomáše, a potom řekl: "Stejně jsem byl pověřen, abych napsal
+tvé jméno na začátek seznamu. Neboť víra se rodí z beznaděje." Nadšení Dědeček
+měl revma. Seděl ve své lenošce a sotva se mohl pohnout. Jednou ho návštěva
+poprosila, aby vyprávěl o svém slavném učiteli. Zpočátku dědeček vyprávěl
+rozvážně. Potom se ale nechal vzpomínkami strhnout. 
+
+Hostitel nedal jinak, než že ho bude sám obsluhovat a stále ho pobízel, ať si
+ještě vezme, že je všeho dost. Překypoval zdvořilostí, laskavostí a pozorností,
+takže i přes svou nedůvěru zůstal host ještě další tři dny a noci. Svého
+hostitele musel velmi důrazně přesvědčovat, že opravdu musí nezbytně odjet.
+Nakonec to vypadalo, že zraňuje starcovo dobré srdce, protože ten s povzdechem
+pozvedl oči k nebi a odevzdaně přikývl. Pár mladíkových věcí bylo za chvilku
+naloženo v autě a nastal čas rozloučení. Dojat starcovou pohostinností potřásl
+mu srdečně rukou. 
+
+"Ne, o tom jsme nikdy nemluvili," odpověděl žák. "Ale v tom to právě je: Když
+nedostanu odpověď na tyhle otázky, tak je mi celé studium k ničemu!" "No, tak
+přemýšlej o přirovnání, které ti teď budu vyprávět," vyzval ho mistr. "Jeden muž
+byl v boji raněn šípem. Doplazil se do stínu stromu a když k němu konečně přišel
+lékař, raněný mu řekl: 'Nevytahuj ještě ten šíp. Chci nejdřív přijít na to, kdo
+mě postřelil, kde stál, když mě trefil, jaký luk použil a z jakého dřeva je
+šíp.' Kdyby chtěl raněný čekat na tyto odpovědi, mezitím by zcela určitě zemřel.

UD_Czech-FicTree/cs_fictree-ud-train.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:af0d4b13566e16ddb2f1d775b946fd321146e0f5cf9c02beffc53f8b4ea195ea
+size 13979404

UD_Czech-PDT/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,67 @@
+The Czech UD treebank is derived from the Prague Dependency Treebank 3.0 (PDT 3.0) and is distributed under the same license terms as PDT 3.0, which is
+CreativeCommons BY-NC-SA 3.0
+http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/
+http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/legalcode
+
+License
+
+THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED.
+
+BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS.
+
+1. Definitions
+
+    "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License.
+    "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(g) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined above) for the purposes of this License.
+    "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership.
+    "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, Noncommercial, ShareAlike.
+    "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License.
+    "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast.
+    "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work.
+    "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation.
+    "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images.
+    "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium.
+
+2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws.
+
+3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below:
+
+    to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections;
+    to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified.";
+    to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and,
+    to Distribute and Publicly Perform Adaptations.
+
+The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved, including but not limited to the rights described in Section 4(e).
+
+4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions:
+
+    You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(d), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(d), as requested.
+    You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under: (i) the terms of this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 US) ("Applicable License"). You must include a copy of, or the URI, for Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License.
+    You may not exercise any of the rights granted to You in Section 3 above in any manner that is primarily intended for or directed toward commercial advantage or private monetary compensation. The exchange of the Work for other copyrighted works by means of digital file-sharing or otherwise shall not be considered to be intended for or directed toward commercial advantage or private monetary compensation, provided there is no payment of any monetary compensation in con-nection with the exchange of copyrighted works.
+    If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and, (iv) consistent with Section 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(d) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties.
+
+    For the avoidance of doubt:
+        Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License;
+        Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License if Your exercise of such rights is for a purpose or use which is otherwise than noncommercial as permitted under Section 4(c) and otherwise waives the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme; and,
+        Voluntary License Schemes. The Licensor reserves the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License that is for a purpose or use which is otherwise than noncommercial as permitted under Section 4(c).
+    Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise.
+
+5. Representations, Warranties and Disclaimer
+
+UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING AND TO THE FULLEST EXTENT PERMITTED BY APPLICABLE LAW, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTABILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO THIS EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES.
+
+7. Termination
+
+    This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License.
+    Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above.
+
+8. Miscellaneous
+
+    Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License.
+    Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License.
+    If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable.
+    No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent.
+    This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You.
+    The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law.

UD_Czech-PDT/README.md

@@ -0,0 +1,158 @@
+# Summary
+
+The Czech-PDT UD treebank is based on the Prague Dependency Treebank 3.0 (PDT),
+created at the Charles University in Prague.
+
+
+# Introduction
+
+The treebank consists of 87,913 sentences (1.5 M tokens) and its domain is
+mainly newswire, reaching also to business and popular scientific articles
+from the 1990s. The treebank is licensed under the terms of
+[CC BY-NC-SA 3.0](http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/)
+and its original (non-UD) version can be downloaded from
+[http://hdl.handle.net/11858/00-097C-0000-0023-1AAF-3](http://hdl.handle.net/11858/00-097C-0000-0023-1AAF-3).
+
+The morphological and syntactic annotation of the Czech UD treebank is created
+through a conversion of PDT data. The conversion procedure has been designed by
+Dan Zeman and implemented in Treex.
+
+
+# Acknowledgments
+
+We wish to thank all of the contributors to the original PDT annotation effort,
+including Eduard Bejček, Eva Hajičová, Jan Hajič, Pavlína Jínová,
+Václava Kettnerová, Veronika Kolářová, Marie Mikulová, Jiří Mírovský,
+Anna Nedoluzhko, Jarmila Panevová, Lucie Poláková, Magda Ševčíková,
+Jan Štěpánek, and Šárka Zikánová.
+
+## References
+
+* Eduard Bejček, Eva Hajičová, Jan Hajič, Pavlína Jínová, Václava Kettnerová,
+  Veronika Kolářová, Marie Mikulová, Jiří Mírovský, Anna Nedoluzhko,
+  Jarmila Panevová, Lucie Poláková, Magda Ševčíková, Jan Štěpánek,
+  and Šárka Zikánová. 2013. Prague Dependency Treebank 3.0,
+  LINDAT/CLARIN digital library at Institute of Formal and Applied Linguistics,
+  Charles University in Prague,
+  http://hdl.handle.net/11858/00-097C-0000-0023-1AAF-3.
+
+* Eduard Bejček, Jarmila Panevová, Jan Popelka, Pavel Straňák, Magda Ševčíková,
+  Jan Štěpánek, and Zdeněk Žabokrtský. 2012. Prague Dependency Treebank 2.5 –
+  a revisited version of PDT 2.0.
+  In: Proceedings of the 24th International Conference on Computational
+  Linguistics (Coling 2012), Mumbai, India, pp. 231-246.
+  http://www.aclweb.org/anthology/C/C12/C12-1015.pdf
+
+
+# Domains and Data Split
+
+NOTE: Earlier releases of the treebank had four training data files. This was
+due to Github restrictions on file size. We have now re-joined the training
+files in the official release package (beginning with UD v1.3), so there is
+just one training file as in all other languages, and it is named
+cs-ud-train.conllu. The four files in previous releases corresponded to the
+four sources of the original texts; the sources may still be distinguished,
+if desirable, by the prefixes of sentence ids. All of them are newspapers, but
+
+* l (ln) and m (mf) are mainstream daily papers (news, commentaries, but also
+  sports results and TV programs)
+* c (cmpr) is a business weekly
+* v (vesm) contains popular scientific articles (the hardest to parse: long
+  sentences and unusual vocabulary)
+
+The dev and test sets contain all four sources and their size is proportional
+to the sizes of the respective training parts.
+
+
+## Source of annotations
+
+This table summarizes the origins and checking of the various columns of the CoNLL-U data.
+
+| Column | Status |
+| ------ | ------ |
+| ID | Sentence segmentation and (surface) tokenization was automatically done and then hand-corrected; see [PDT documentation](http://ufal.mff.cuni.cz/pdt2.0/doc/pdt-guide/en/html/ch02.html). Splitting of fused tokens into syntactic words was done automatically during PDT-to-UD conversion. |
+| FORM | Identical to Prague Dependency Treebank 3.0 form. |
+| LEMMA | Manual selection from possibilities provided by morphological analysis: two annotators and then an arbiter. PDT-to-UD conversion stripped from lemmas the ID numbers distinguishing homonyms, semantic tags and comments; this information is preserved as attributes in the MISC column. |
+| UPOSTAG | Converted automatically from XPOSTAG (via [Interset](https://ufal.mff.cuni.cz/interset)), from the semantic tags in PDT lemma, and occasionally from other information available in the treebank; human checking of patterns revealed by automatic consistency tests. |
+| XPOSTAG | Manual selection from possibilities provided by morphological analysis: two annotators and then an arbiter. |
+| FEATS | Converted automatically from XPOSTAG (via Interset), from the semantic tags in PDT lemma, and occasionally from other information available in the treebank; human checking of patterns revealed by automatic consistency tests. |
+| HEAD | Original PDT annotation is manual, done by two independent annotators and then an arbiter. Automatic conversion to UD; human checking of patterns revealed by automatic consistency tests. |
+| DEPREL | Original PDT annotation is manual, done by two independent annotators and then an arbiter. Automatic conversion to UD; human checking of patterns revealed by automatic consistency tests. |
+| DEPS | — (currently unused) |
+| MISC | Information about token spacing taken from PDT annotation. Lemma / word sense IDs, semantic tags and comments on meaning moved here from the PDT lemma. |
+
+
+# Changelog
+
+* 2020-05-15 v2.6
+  * Genitive, dative and instrumental nominals are now considered oblique.
+  * Added enhanced relations with case information.
+  * Added enhanced relations around relative clauses.
+  * Added enhanced external subjects in control verb constructions.
+  * Added empty nodes to enhanced graphs (but orphans are just converted to dep).
+* 2019-05-15 v2.4
+  * Modified conversion: nouns do not have objects.
+  * Fixed punctuation attachment.
+  * Fixed "a to", "to jest" and other expressions.
+* 2018-11-15 v2.3
+  * Bug fix: conditional "by" should be attached as 'aux', not 'aux:pass'.
+  * Flat name structures extended to titles and occupations.
+  * Added LDeriv for passive participles (the infinitive of the source verb).
+* 2018-04-15 v2.2
+  * Repository renamed from UD_Czech to UD_Czech-PDT.
+  * Added enhanced representation of dependencies propagated across coordination.
+    The distinction of shared and private dependents is derived deterministically from the original Prague annotation.
+  * Fixed computation of the LDeriv MISC attribute.
+* 2017-11-15 v2.1
+  * Retagged pronouns “každý” and “kterýžto”.
+  * Prepositional objects are now “obl:arg” instead of “obj”.
+  * Instrumental phrases for demoted agents in passives are now “obl:agent”.
+* 2017-03-01 v2.0
+  * Converted to UD v2 guidelines.
+  * Reconsidered PRON vs. DET. Extended PronType and Poss.
+  * Improved advmod vs. obl distinction.
+  * L-participles are verbs, other participles are adjectives.
+  * Removed style flags from lemmas.
+* 2016-05-15 v1.3
+  * Fixed adverbs that were attached as nmod; correct: advmod.
+  * Copulas with clausal complements are now heads.
+  * Improved conversion of AuxY.
+  * Relation of foreign prepositions changed to foreign.
+* 2015-11-15 v1.2
+  * Conversion procedure rewritten again (may result in minor differences in
+    borderline cases)
+  * Only one “root” relation per tree now enforced; some bugs around root fixed
+  * The “name” relation goes now always left-to-right (in UD 1.1 it was family-
+    to-given name)
+  * Fixed bug with numeral-noun swapping that destroyed coordinations of
+    numbers and caused the “conj” relation to go right-to-left
+  * Fixed minor bugs around subordinating conjunctions
+  * Changed dependency relation of reflexive pronouns attached to inherently
+    reflexive verbs from compound:reflex to expl
+  * Applied heuristics to distinguish at least some iobj from dobj
+  * Fixed bugs around xcomp (future infinitives and subjects attached to
+    controlled verbs)
+* 2015-05-15 v1.1
+  * Conversion procedure completely rewritten
+  * Improved heuristics to distinguish DET and PRON
+  * Improved treatment of comparative complements (conjunctions “než” and “jako”)
+  * Remaining lemma extensions moved from LEMMA to MISC
+
+
+
+<pre>
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v1.0
+License: CC BY-NC-SA 3.0
+Includes text: yes
+Genre: news reviews nonfiction
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: converted from manual
+Contributors: Zeman, Daniel; Hajič, Jan
+Contributing: elsewhere
+Contact: zeman@ufal.mff.cuni.cz
+===============================================================================
+</pre>

UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-dev.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:e006a723f7ef265aaf120fa7cf82e345c02dbf3bdd94d899c8f3385c1d5fc767
+size 18153648

UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-test.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:ebc019b57557d25bb2c009fe6fe71db9d5c41a48f54fa8e1b580202a0c870750
+size 19774699

UD_Czech-PDT/cs_pdt-ud-train.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:5bd77be0b24a00f2b2d7a97eeb246031bdcba4b5d516d6b102ea21c37cd952c9
+size 133581047

UD_Czech-PUD/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,4 @@
+The treebank is licensed under the Creative Commons License Attribution-ShareAlike 4.0 International.
+
+The complete license text is available at:
+http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

UD_Czech-PUD/README.md

@@ -0,0 +1,68 @@
+# Summary
+
+This is a part of the Parallel Universal Dependencies (PUD) treebanks created
+for the [CoNLL 2017 shared task on Multilingual Parsing from Raw Text to
+Universal Dependencies](http://universaldependencies.org/conll17/).
+
+
+# Introduction
+
+There are
+1000 sentences in each language, always in the same order. (The sentence
+alignment is 1-1 but occasionally a sentence-level segment actually consists
+of two real sentences.) The sentences are taken from the news domain (sentence
+id starts in ‘n’) and from Wikipedia (sentence id starts with ‘w’). There are
+usually only a few sentences from each document, selected randomly, not
+necessarily adjacent. The digits on the second and third position in the
+sentence ids encode the original language of the sentence. The first 750
+sentences are originally English (01). The remaining 250 sentences are
+originally German (02), French (03), Italian (04) or Spanish (05) and they
+were translated to other languages via English. Translation into German,
+French, Italian, Spanish, Arabic, Hindi, Chinese, Indonesian, Japanese,
+Korean, Portuguese, Russian, Thai and Turkish has been provided by DFKI and
+performed (except for German) by professional translators. Then the data has
+been annotated morphologically and syntactically by Google according to Google
+universal annotation guidelines; finally, it has been converted by members of
+the UD community to UD v2 guidelines.
+
+Additional languages have been provided (both translation and native UD v2
+annotation) by other teams: Czech by Charles University, Finnish by University
+of Turku and Swedish by Uppsala University.
+
+The entire treebank is labeled as test set (and was used for testing in the
+shared task). If it is used for training in future research, the users should
+employ ten-fold cross-validation.
+
+
+# Changelog
+
+* 2020-05-15 v2.6
+  * Genitive, dative and instrumental nominals are now considered oblique.
+  * Added enhanced graphs (shared parents in coordination).
+  * Added enhanced relations with case information.
+  * Added enhanced relations around relative clauses.
+  * Added enhanced external subjects in control verb constructions.
+  * Added empty nodes to enhanced graphs (but orphans are just converted to dep).
+* 2019-05-15 v2.4
+  * Manually fixed errors, mostly "více/méně" as DET(quantifiers) instead of ADV
+* 2018-11-15 v2.3
+  * Added LDeriv for passive participles (the infinitive of the source verb).
+* 2017-11-15 v2.1
+  * First official release after it was used as a surprise dataset in the
+    CoNLL 2017 shared task.
+
+
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v2.1
+License: CC BY-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: news wiki
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: manual native
+Contributors: Kettnerová, Václava; Hajič jr., Jan; Cinková, Silvie; Urešová, Zdeňka; Straka, Milan; Hajič, Jan; Hlaváčová, Jaroslava; Zeman, Daniel
+Contributing: here
+Contact: zeman@ufal.mff.cuni.cz
+===============================================================================

UD_Dutch-Alpino/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,426 @@
+Attribution-ShareAlike 4.0 International
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons Corporation ("Creative Commons") is not a law firm and
+does not provide legal services or legal advice. Distribution of
+Creative Commons public licenses does not create a lawyer-client or
+other relationship. Creative Commons makes its licenses and related
+information available on an "as-is" basis. Creative Commons gives no
+warranties regarding its licenses, any material licensed under their
+terms and conditions, or any related information. Creative Commons
+disclaims all liability for damages resulting from their use to the
+fullest extent possible.
+
+Using Creative Commons Public Licenses
+
+Creative Commons public licenses provide a standard set of terms and
+conditions that creators and other rights holders may use to share
+original works of authorship and other material subject to copyright
+and certain other rights specified in the public license below. The
+following considerations are for informational purposes only, are not
+exhaustive, and do not form part of our licenses.
+
+     Considerations for licensors: Our public licenses are
+     intended for use by those authorized to give the public
+     permission to use material in ways otherwise restricted by
+     copyright and certain other rights. Our licenses are
+     irrevocable. Licensors should read and understand the terms
+     and conditions of the license they choose before applying it.
+     Licensors should also secure all rights necessary before
+     applying our licenses so that the public can reuse the
+     material as expected. Licensors should clearly mark any
+     material not subject to the license. This includes other CC-
+     licensed material, or material used under an exception or
+     limitation to copyright. More considerations for licensors:
+     wiki.creativecommons.org/Considerations_for_licensors
+
+     Considerations for the public: By using one of our public
+     licenses, a licensor grants the public permission to use the
+     licensed material under specified terms and conditions. If
+     the licensor's permission is not necessary for any reason--for
+     example, because of any applicable exception or limitation to
+     copyright--then that use is not regulated by the license. Our
+     licenses grant only permissions under copyright and certain
+     other rights that a licensor has authority to grant. Use of
+     the licensed material may still be restricted for other
+     reasons, including because others have copyright or other
+     rights in the material. A licensor may make special requests,
+     such as asking that all changes be marked or described.
+     Although not required by our licenses, you are encouraged to
+     respect those requests where reasonable. More_considerations
+     for the public:
+     wiki.creativecommons.org/Considerations_for_licensees
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International Public
+License
+
+By exercising the Licensed Rights (defined below), You accept and agree
+to be bound by the terms and conditions of this Creative Commons
+Attribution-ShareAlike 4.0 International Public License ("Public
+License"). To the extent this Public License may be interpreted as a
+contract, You are granted the Licensed Rights in consideration of Your
+acceptance of these terms and conditions, and the Licensor grants You
+such rights in consideration of benefits the Licensor receives from
+making the Licensed Material available under these terms and
+conditions.
+
+
+Section 1 -- Definitions.
+
+  a. Adapted Material means material subject to Copyright and Similar
+     Rights that is derived from or based upon the Licensed Material
+     and in which the Licensed Material is translated, altered,
+     arranged, transformed, or otherwise modified in a manner requiring
+     permission under the Copyright and Similar Rights held by the
+     Licensor. For purposes of this Public License, where the Licensed
+     Material is a musical work, performance, or sound recording,
+     Adapted Material is always produced where the Licensed Material is
+     synched in timed relation with a moving image.
+
+  b. Adapter's License means the license You apply to Your Copyright
+     and Similar Rights in Your contributions to Adapted Material in
+     accordance with the terms and conditions of this Public License.
+
+  c. BY-SA Compatible License means a license listed at
+     creativecommons.org/compatiblelicenses, approved by Creative
+     Commons as essentially the equivalent of this Public License.
+
+  d. Copyright and Similar Rights means copyright and/or similar rights
+     closely related to copyright including, without limitation,
+     performance, broadcast, sound recording, and Sui Generis Database
+     Rights, without regard to how the rights are labeled or
+     categorized. For purposes of this Public License, the rights
+     specified in Section 2(b)(1)-(2) are not Copyright and Similar
+     Rights.
+
+  e. Effective Technological Measures means those measures that, in the
+     absence of proper authority, may not be circumvented under laws
+     fulfilling obligations under Article 11 of the WIPO Copyright
+     Treaty adopted on December 20, 1996, and/or similar international
+     agreements.
+
+  f. Exceptions and Limitations means fair use, fair dealing, and/or
+     any other exception or limitation to Copyright and Similar Rights
+     that applies to Your use of the Licensed Material.
+
+  g. License Elements means the license attributes listed in the name
+     of a Creative Commons Public License. The License Elements of this
+     Public License are Attribution and ShareAlike.
+
+  h. Licensed Material means the artistic or literary work, database,
+     or other material to which the Licensor applied this Public
+     License.
+
+  i. Licensed Rights means the rights granted to You subject to the
+     terms and conditions of this Public License, which are limited to
+     all Copyright and Similar Rights that apply to Your use of the
+     Licensed Material and that the Licensor has authority to license.
+
+  j. Licensor means the individual(s) or entity(ies) granting rights
+     under this Public License.
+
+  k. Share means to provide material to the public by any means or
+     process that requires permission under the Licensed Rights, such
+     as reproduction, public display, public performance, distribution,
+     dissemination, communication, or importation, and to make material
+     available to the public including in ways that members of the
+     public may access the material from a place and at a time
+     individually chosen by them.
+
+  l. Sui Generis Database Rights means rights other than copyright
+     resulting from Directive 96/9/EC of the European Parliament and of
+     the Council of 11 March 1996 on the legal protection of databases,
+     as amended and/or succeeded, as well as other essentially
+     equivalent rights anywhere in the world.
+
+  m. You means the individual or entity exercising the Licensed Rights
+     under this Public License. Your has a corresponding meaning.
+
+
+Section 2 -- Scope.
+
+  a. License grant.
+
+       1. Subject to the terms and conditions of this Public License,
+          the Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free,
+          non-sublicensable, non-exclusive, irrevocable license to
+          exercise the Licensed Rights in the Licensed Material to:
+
+            a. reproduce and Share the Licensed Material, in whole or
+               in part; and
+
+            b. produce, reproduce, and Share Adapted Material.
+
+       2. Exceptions and Limitations. For the avoidance of doubt, where
+          Exceptions and Limitations apply to Your use, this Public
+          License does not apply, and You do not need to comply with
+          its terms and conditions.
+
+       3. Term. The term of this Public License is specified in Section
+          6(a).
+
+       4. Media and formats; technical modifications allowed. The
+          Licensor authorizes You to exercise the Licensed Rights in
+          all media and formats whether now known or hereafter created,
+          and to make technical modifications necessary to do so. The
+          Licensor waives and/or agrees not to assert any right or
+          authority to forbid You from making technical modifications
+          necessary to exercise the Licensed Rights, including
+          technical modifications necessary to circumvent Effective
+          Technological Measures. For purposes of this Public License,
+          simply making modifications authorized by this Section 2(a)
+          (4) never produces Adapted Material.
+
+       5. Downstream recipients.
+
+            a. Offer from the Licensor -- Licensed Material. Every
+               recipient of the Licensed Material automatically
+               receives an offer from the Licensor to exercise the
+               Licensed Rights under the terms and conditions of this
+               Public License.
+
+            b. Additional offer from the Licensor -- Adapted Material.
+               Every recipient of Adapted Material from You
+               automatically receives an offer from the Licensor to
+               exercise the Licensed Rights in the Adapted Material
+               under the conditions of the Adapter's License You apply.
+
+            c. No downstream restrictions. You may not offer or impose
+               any additional or different terms or conditions on, or
+               apply any Effective Technological Measures to, the
+               Licensed Material if doing so restricts exercise of the
+               Licensed Rights by any recipient of the Licensed
+               Material.
+
+       6. No endorsement. Nothing in this Public License constitutes or
+          may be construed as permission to assert or imply that You
+          are, or that Your use of the Licensed Material is, connected
+          with, or sponsored, endorsed, or granted official status by,
+          the Licensor or others designated to receive attribution as
+          provided in Section 3(a)(1)(A)(i).
+
+  b. Other rights.
+
+       1. Moral rights, such as the right of integrity, are not
+          licensed under this Public License, nor are publicity,
+          privacy, and/or other similar personality rights; however, to
+          the extent possible, the Licensor waives and/or agrees not to
+          assert any such rights held by the Licensor to the limited
+          extent necessary to allow You to exercise the Licensed
+          Rights, but not otherwise.
+
+       2. Patent and trademark rights are not licensed under this
+          Public License.
+
+       3. To the extent possible, the Licensor waives any right to
+          collect royalties from You for the exercise of the Licensed
+          Rights, whether directly or through a collecting society
+          under any voluntary or waivable statutory or compulsory
+          licensing scheme. In all other cases the Licensor expressly
+          reserves any right to collect such royalties.
+
+
+Section 3 -- License Conditions.
+
+Your exercise of the Licensed Rights is expressly made subject to the
+following conditions.
+
+  a. Attribution.
+
+       1. If You Share the Licensed Material (including in modified
+          form), You must:
+
+            a. retain the following if it is supplied by the Licensor
+               with the Licensed Material:
+
+                 i. identification of the creator(s) of the Licensed
+                    Material and any others designated to receive
+                    attribution, in any reasonable manner requested by
+                    the Licensor (including by pseudonym if
+                    designated);
+
+                ii. a copyright notice;
+
+               iii. a notice that refers to this Public License;
+
+                iv. a notice that refers to the disclaimer of
+                    warranties;
+
+                 v. a URI or hyperlink to the Licensed Material to the
+                    extent reasonably practicable;
+
+            b. indicate if You modified the Licensed Material and
+               retain an indication of any previous modifications; and
+
+            c. indicate the Licensed Material is licensed under this
+               Public License, and include the text of, or the URI or
+               hyperlink to, this Public License.
+
+       2. You may satisfy the conditions in Section 3(a)(1) in any
+          reasonable manner based on the medium, means, and context in
+          which You Share the Licensed Material. For example, it may be
+          reasonable to satisfy the conditions by providing a URI or
+          hyperlink to a resource that includes the required
+          information.
+
+       3. If requested by the Licensor, You must remove any of the
+          information required by Section 3(a)(1)(A) to the extent
+          reasonably practicable.
+
+  b. ShareAlike.
+
+     In addition to the conditions in Section 3(a), if You Share
+     Adapted Material You produce, the following conditions also apply.
+
+       1. The Adapter's License You apply must be a Creative Commons
+          license with the same License Elements, this version or
+          later, or a BY-SA Compatible License.
+
+       2. You must include the text of, or the URI or hyperlink to, the
+          Adapter's License You apply. You may satisfy this condition
+          in any reasonable manner based on the medium, means, and
+          context in which You Share Adapted Material.
+
+       3. You may not offer or impose any additional or different terms
+          or conditions on, or apply any Effective Technological
+          Measures to, Adapted Material that restrict exercise of the
+          rights granted under the Adapter's License You apply.
+
+
+Section 4 -- Sui Generis Database Rights.
+
+Where the Licensed Rights include Sui Generis Database Rights that
+apply to Your use of the Licensed Material:
+
+  a. for the avoidance of doubt, Section 2(a)(1) grants You the right
+     to extract, reuse, reproduce, and Share all or a substantial
+     portion of the contents of the database;
+
+  b. if You include all or a substantial portion of the database
+     contents in a database in which You have Sui Generis Database
+     Rights, then the database in which You have Sui Generis Database
+     Rights (but not its individual contents) is Adapted Material,
+
+     including for purposes of Section 3(b); and
+  c. You must comply with the conditions in Section 3(a) if You Share
+     all or a substantial portion of the contents of the database.
+
+For the avoidance of doubt, this Section 4 supplements and does not
+replace Your obligations under this Public License where the Licensed
+Rights include other Copyright and Similar Rights.
+
+
+Section 5 -- Disclaimer of Warranties and Limitation of Liability.
+
+  a. UNLESS OTHERWISE SEPARATELY UNDERTAKEN BY THE LICENSOR, TO THE
+     EXTENT POSSIBLE, THE LICENSOR OFFERS THE LICENSED MATERIAL AS-IS
+     AND AS-AVAILABLE, AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF
+     ANY KIND CONCERNING THE LICENSED MATERIAL, WHETHER EXPRESS,
+     IMPLIED, STATUTORY, OR OTHER. THIS INCLUDES, WITHOUT LIMITATION,
+     WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTABILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR
+     PURPOSE, NON-INFRINGEMENT, ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS,
+     ACCURACY, OR THE PRESENCE OR ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT
+     KNOWN OR DISCOVERABLE. WHERE DISCLAIMERS OF WARRANTIES ARE NOT
+     ALLOWED IN FULL OR IN PART, THIS DISCLAIMER MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+  b. TO THE EXTENT POSSIBLE, IN NO EVENT WILL THE LICENSOR BE LIABLE
+     TO YOU ON ANY LEGAL THEORY (INCLUDING, WITHOUT LIMITATION,
+     NEGLIGENCE) OR OTHERWISE FOR ANY DIRECT, SPECIAL, INDIRECT,
+     INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE, EXEMPLARY, OR OTHER LOSSES,
+     COSTS, EXPENSES, OR DAMAGES ARISING OUT OF THIS PUBLIC LICENSE OR
+     USE OF THE LICENSED MATERIAL, EVEN IF THE LICENSOR HAS BEEN
+     ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH LOSSES, COSTS, EXPENSES, OR
+     DAMAGES. WHERE A LIMITATION OF LIABILITY IS NOT ALLOWED IN FULL OR
+     IN PART, THIS LIMITATION MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+  c. The disclaimer of warranties and limitation of liability provided
+     above shall be interpreted in a manner that, to the extent
+     possible, most closely approximates an absolute disclaimer and
+     waiver of all liability.
+
+
+Section 6 -- Term and Termination.
+
+  a. This Public License applies for the term of the Copyright and
+     Similar Rights licensed here. However, if You fail to comply with
+     this Public License, then Your rights under this Public License
+     terminate automatically.
+
+  b. Where Your right to use the Licensed Material has terminated under
+     Section 6(a), it reinstates:
+
+       1. automatically as of the date the violation is cured, provided
+          it is cured within 30 days of Your discovery of the
+          violation; or
+
+       2. upon express reinstatement by the Licensor.
+
+     For the avoidance of doubt, this Section 6(b) does not affect any
+     right the Licensor may have to seek remedies for Your violations
+     of this Public License.
+
+  c. For the avoidance of doubt, the Licensor may also offer the
+     Licensed Material under separate terms or conditions or stop
+     distributing the Licensed Material at any time; however, doing so
+     will not terminate this Public License.
+
+  d. Sections 1, 5, 6, 7, and 8 survive termination of this Public
+     License.
+
+
+Section 7 -- Other Terms and Conditions.
+
+  a. The Licensor shall not be bound by any additional or different
+     terms or conditions communicated by You unless expressly agreed.
+
+  b. Any arrangements, understandings, or agreements regarding the
+     Licensed Material not stated herein are separate from and
+     independent of the terms and conditions of this Public License.
+
+
+Section 8 -- Interpretation.
+
+  a. For the avoidance of doubt, this Public License does not, and
+     shall not be interpreted to, reduce, limit, restrict, or impose
+     conditions on any use of the Licensed Material that could lawfully
+     be made without permission under this Public License.
+
+  b. To the extent possible, if any provision of this Public License is
+     deemed unenforceable, it shall be automatically reformed to the
+     minimum extent necessary to make it enforceable. If the provision
+     cannot be reformed, it shall be severed from this Public License
+     without affecting the enforceability of the remaining terms and
+     conditions.
+
+  c. No term or condition of this Public License will be waived and no
+     failure to comply consented to unless expressly agreed to by the
+     Licensor.
+
+  d. Nothing in this Public License constitutes or may be interpreted
+     as a limitation upon, or waiver of, any privileges and immunities
+     that apply to the Licensor or You, including from the legal
+     processes of any jurisdiction or authority.
+
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons is not a party to its public licenses.
+Notwithstanding, Creative Commons may elect to apply one of its public
+licenses to material it publishes and in those instances will be
+considered the "Licensor." Except for the limited purpose of indicating
+that material is shared under a Creative Commons public license or as
+otherwise permitted by the Creative Commons policies published at
+creativecommons.org/policies, Creative Commons does not authorize the
+use of the trademark "Creative Commons" or any other trademark or logo
+of Creative Commons without its prior written consent including,
+without limitation, in connection with any unauthorized modifications
+to any of its public licenses or any other arrangements,
+understandings, or agreements concerning use of licensed material. For
+the avoidance of doubt, this paragraph does not form part of the public
+licenses.
+
+Creative Commons may be contacted at creativecommons.org.
+

UD_Dutch-Alpino/README.txt

@@ -0,0 +1,102 @@
+# Summary
+
+This corpus consists of samples from various treebanks annotated at the University of Groningen using the Alpino annotation tools and guidelines.
+
+# Introduction
+
+The data consists of samples from various treebanks annotated at the University of Groningen using the Alpino annotation tools and guidelines:
+
+ * train consists of material from the original Alpino CD-ROM (file id 'cdb' 7000+ sentences from the Eindhoven corpus), questions using in a QA project (file ids with qa and wpspel), material from suites used for grammar maintenance (id: g_suite, h_suite, leuven_yellow_pages), example sentence from the Dutch reference grammar ANS (eans), and the WR-P-P-H section of the Lassy Small corpus
+ * dev consists of material from the WR-P-P-H section of the Lassy Small corpus
+ * test consists of material from the WR-P-P-H and WR-P-P-L sections of the Lassy Small corpus
+
+The data was thoroughly revised by Gosse Bouma and Gertjan van Noord for UD 2.1 in November 2017.
+The new version was created using the same conversion script as was used for Dutch LassySmall.
+As sources, we used the (manually corrected) Alpino treebank annotation for this material as it is
+available in Groningen. Links to original files have been added. Note that tokenization may differ
+from the previous UD version.
+
+The conversion script can be found here: https://github.com/gossebouma/lassy2ud
+
+# Acknowledgements
+
+# Older
+
+Description of the material as it was included in UD 1.0 and 2.0:
+
+The data were used in the CoNLL-X Shared Task in dependency parsing (2006); the CoNLL version
+was taken and converted to the Prague dependency style as a part of HamleDT (since 2011).
+Later versions of HamleDT added a conversion to the Stanford dependencies (2014) and to
+Universal Dependencies (HamleDT 3.0, 2015). The conversion path from the original Alpino still
+goes through the CoNLL-X format and the Prague dependencies, which may occasionally lead to
+loss of information. The first release of Universal Dependencies that included this treebank
+was UD v1.2 in November 2015. It was essentially the HamleDT conversion but the data was not
+identical to HamleDT 3.0 because the conversion procedure had been further improved.
+
+
+# References:
+
+* http://odur.let.rug.nl/~vannoord/trees/
+* http://ufal.mff.cuni.cz/hamledt ... HamleDT
+* http://ufal.mff.cuni.cz/treex ... Treex is the software used for conversion
+* http://ufal.mff.cuni.cz/interset ... Interset was used to convert POS tags and features
+
+* Gosse Bouma and Gertjan van Noord Increasing Return on annotation investment: the automatic construction of a Universal Dependency treebank for Dutch in: Proceedings of the Universal Dependencies Workshop, Gothenburg, 22 May 2017
+http://aclweb.org/anthology/W17-0403
+* van Noord G. et al. (2013) Large Scale Syntactic Annotation of Written Dutch: Lassy. In: Spyns P., Odijk J. (eds) Essential Speech and Language Technology for Dutch. Theory and Applications of Natural Language Processing. Springer, Berlin, Heidelberg https://doi.org/10.1007/978-3-642-30910-6_9
+* L. van der Beek, G. Bouma, R. Malouf, and G. van Noord. The alpino dependency treebank. In Computational Linguistics in the Netherlands (CLIN) 2001, Twente University, 2002. http://www.let.rug.nl/~gosse/papers/clin01c.pdf
+
+
+
+# Changelog
+
+* 2018-04-15 v2.2
+  * Repository renamed from UD_Dutch to UD_Dutch-Alpino.
+* 2017-11-15 v2.1
+  * First version of thorougly revised data.
+    It was created using the same conversion script as is being used for Dutch
+    LassySmall. As sources, we used the (manually corrected) Alpino treebank
+    annotation for this material as it is available in Groningen. Links to
+    original files have been added. Issues:
+    * tokenization may differ from the previous version.
+    * some sentences are missing in the Alpino treebanks. In those cases UD 2.0
+      annotation has been preserved.
+* 2017-03-01 v2.0
+  * Converted to UD v2 guidelines.
+  * Reconsidered PRON vs. DET.
+  * Changed advmod vs. obl distinction. This is a result of a general rule for
+    the Prague deprel 'Adv'. However, we should extend it by a Dutch-specific
+    rule for adjectives, which often act like adverbs and definitely not like
+    obliques.
+* 2016-05-15 v1.3
+  * Multi-word expressions that were collapsed into one node (with underscores)
+    are split again. This needs to be revisited and POS tags and MWE-internal
+    relations improved.
+  * Fixed adverbs that were attached as nmod; correct: advmod.
+  * Copulas with clausal complements are now heads.
+  * Relative pronouns are no longer treated as subordinating conjunctions.
+    More work is needed: now all are attached as 'dobj', which may not be correct;
+    noun phrases with relative determiners (welke boeken) and relative prepositional
+    phrases (bij wat) are not handled properly.
+  * Reversed relation finite auxiliary "heb" – participle.
+  * Infinitives under modal verbs are now 'xcomp', not 'aux'.
+
+
+
+<pre>
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v1.2
+License: CC BY-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: news
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: converted from manual
+Contributors: Zeman, Daniel; Žabokrtský, Zdeněk; Bouma, Gosse; van Noord, Gertjan
+Contributing: elsewhere
+Contact: g.bouma@rug.nl
+Paragraphs to web: 5
+===============================================================================
+</pre>

UD_Dutch-Alpino/nl_alpino-ud-dev.txt

@@ -0,0 +1,825 @@
+,,Mijn basisniveau is flink omhoog gegaan.'' De afgelopen week twijfelde ze nog
+of ze wel moest meedoen aan het NK. Moeder Mien spoorde haar aan toch op te
+stappen. Tot halverwege de koers had Van Alebeek moeite om zich volledig te
+concentreren op de wedstrijd. ,, Mijn gedachten sprongen alle kanten op. Om
+ongelukken te voorkomen heb ik mezelf gedwongen om me alleen nog met de koers
+bezig te houden. '' Veertig kilometer voor het einde ontstond een kopgroep met
+zes vrouwen. Behalve Van Alebeek en haar ploeggenote Bertine Spijkerman was ook
+Saskia Kaagman uit de opleidingsploeg van Farm Frites meegesprongen. Met
+venijnige demarrages matte de talentvolle Kaagman de concurrentie af. Waarmee
+het pad voor de rappe Van Alebeek werd geëffend. Met de finish in zicht sloegen
+de zenuwen toe. Ze zocht contact met ploegleider Zijlaard die adviseerde te
+gokken op de sprint. ,, Hij zei: vertrouw op jezelf. Ik ben nogal een
+twijfelaar. '' Gelanceerd door Spijkerman trapte ze naar de titel. Mooier kon
+niet, vond Van Moorsel. ,, Dit verzin je niet. Het lijkt wel een droom. ''
+Yevgeny Kafelnikov wist dat hij de favoriet was, in de derde-rondepartij tegen
+de Argentijn Guillermo Canas. Die wetenschap deed hem verstijven. Top-tienspeler
+of niet; hoe makkelijker iets lijkt, hoe moeilijker het vaak is. ,, Ik wist dat
+mijn helft van het schema open ligt. Die wetenschap deed me verliezen. '' De
+uitschakeling van de nummer zeven van de plaatsingslijst (3 - 6 6 - 1 6 - 3 7 -
+6) was de grootste verrassing bij de mannen dit weekeinde op Wimbledon. In het
+vrouwentoernooi struikelde de Franse krachtpatser Amelie Mauresmo onverwacht
+over de Thaise Tanasugarn. Voor Canas betekende de zege op de mentaal
+onevenwichtige Rus, die in Londen nooit verder dan de kwartfinales reikte, een
+mooie meevaller. Voor het eerst in 22 jaar bereikte een Argentijn de vierde
+ronde van Wimbledon. Met een knipoog naar het gravel:,,Dat hoort natuurlijk
+eigenlijk niet, een Zuid-Amerikaan zover op gras'' De baseliner speelde ter
+voorbereiding op het Grand Slam één grastoernooi. In Rosmalen verloor hij pas in
+de finale van Hewitt. Van meer dan twee grastoernooien op rij wordt hij te moe.
+Het openingsstatement van zijn persconferentie was geen grap. Gravelbijters
+kennen hun eigen logica. De 24-jarige Canas kent een succesvol jaar. De
+rechtshander uit Buenos Aires klom sinds januari 178 plaatsen naar de 49ste
+positie op de wereldranglijst. ,, Vorig jaar ben ik voor het eerst geopereerd,
+aan mijn linkerpols. Dat gaf me de tijd om eens na te denken over mijn
+instelling. Ik besloot serieuzer te werk te gaan. Met iedere winst groeide het
+vertrouwen. Ik ben nu zo ver dat ik weet dat ik van iedereen kan winnen. '' Het
+Nederlands jeugdteam is roemloos, en uiteindelijk op ontluisterende wijze,
+uitgeschakeld op het wereldkampioenschap onder 20 jaar. De Oranje-beloften
+legden het gisteravond zowel in fysiek als in technisch opzicht af tegen Egypte.
+De Afrikanen boekten in de kwartfinale in Rosario een 2 - 1 zege, de
+Nederlanders dropen gefrustreerd en beschaamd af. Oranje koesterde halverwege
+nog een (al onverdiende) voorsprong en na rust verloor het twee spelers met een
+rode kaart: Van der Vaart en, in de slotfase, Heitinga. Bondscoach Van Gaal
+moest niet voor het eerst in het toernooi toezien hoe zijn ploeg op vele fronten
+werd afgetroefd. In Cordoba treft Egypte woensdag Ghana, dat gisteravond zeer
+verrassend na verlenging won van Brazilië (2 - 1). In de andere halve finale, in
+Buenos Aires, staan Argentinië en Paraguay tegenover elkaar. De Argentijnen
+troefden gisteren Frankrijk af (3 - 1). Saviola was bij de Zuid-Amerikanen met
+drie treffers de grote man. Paraguay won met 1 - 0 van Tsjechië, door een
+doelpunt van Salcedo. In Rosario trof Oranje gisteren een opponent die zich even
+moeizaam (met vier punten uit drie duels) door de eerste ronde had geworsteld.
+Daarin verloor Egypte zelfs met 7 - 1 van Argentinië. In de kwartfinale hadden
+de Egyptenaren echter redelijk overtuigend afgerekend met de Verenigde Staten (2
+- 0). Bondscoach Louis van Gaal stelde gisteren voor het eerst vier verdedigers
+op, waar hij tot dusverre met drie had volstaan. De defensie werd danig beproefd
+door de dartele Egyptenaren. Nederland kon er zelden een vloeiende aanval
+tegenover stellen. Desondanks sloot het Nederlands team de eerste helft af met
+een 1 - 0 voorsprong, met dank bovenal aan de blunderende Egyptische doelman,
+die een kopbal van ajacied Van der Vaart losliet. Het leek toen nog een beloning
+voor een van de weinige constante Nederlandse spelers in Argentinië, maar niet
+veel later nam het duel uitgerekend voor Van der Vaart een dramatische wending.
+Na een kwartier in de tweede helft werd de ajacied uit het veld gestuurd door de
+Argentijnse scheidsrechter Martin. Van der Vaart werd na een onbezonnen tackle
+met zijn tweede gele kaart bestraft. De Argentijnse toeschouwers rouwden er niet
+om. Oranje, topscorer in het kaarten-klassement, had zich tijdens het toernooi
+niet populair gemaakt. De rode kaart was in een kort tijdsbestek de tweede
+tegenslag voor de Nederlandse talenten. Egypte had, conform de werkelijke
+krachtsverhoudingen, al in de tweede minuut van de tweede helft toegeslagen.
+Verdediger Amin passeerde doelman Coutinho van dichtbij (1 - 1), na een fout van
+invaller Van Dieren die door Van Gaal al voor rust was opgeroepen. Daarmee
+toonde de coach dat het opnieuw niet naar zijn wens verliep. Het aangeslagen
+Oranje deinsde, zoals al zo vaak tijdens dit jeugdtoernooi, terug voor een
+allerminst gerenommeerde tegenstander. In de 68ste minuut namen de Egyptenaren
+een luid bejubelde en beslissende voorsprong. El Yamani, die bij Standard Luik
+speelt, liet zich fêteren na een solo door de ontmantelde Nederlandse defensie
+(1 - 2). De blonde Egyptenaar in Belgische dienst brak nog een paar keer
+gevaarlijk door. Maar de meeste pijn deed het gedesillusioneerde Oranje
+zichzelf. De ploeg beëindigde het toernooi zelfs met negen man, nadat in de
+slotfase ook aanvoerder Heitinga na een overtreding 'rood' zag. Het was een
+publieke droom, het werd een persoonlijk drama. Glinstering van goud maakte in
+luttele seconden plaats voor inktzwarte realiteit. Zelden viel een lokale
+favoriet dieper. En toch overheerste na afloop bij de betrokkenen nuchterheid en
+tevredenheid. In nog geen dertig seconden verspeelde springruiter Wout-Jan van
+der Schans gistermiddag de Europese titel die lonkend op hem lag te wachten.
+Weer was een driesprong hem en zijn hengst Corland te machtig. Twee van de drie
+hindernissen verloren hun balken. Daarna crashte hij ook nog eens op een muur en
+op een dubbele oxer aan het eind. Zo kukelde hij van de eerste naar de negende
+plaats. Droom over? Van der Schans:,, Ik wist dat het op die driesprong moeilijk
+zou worden. Ik voelde dat hij twijfelde. Na de eerste sprong was het moeilijk
+hem op zijn achterbenen te houden. Als dan de tweede valt, is het heel moeilijk
+de derde erop te houden. '' Van der Schans hield zich kranig na dé
+teleurstelling in zijn hippische carrière. Hij wilde van geen verwijt weten. ,,
+Het paard heeft alles gegeven. Dan krijgt -ie een fout en is -ie eruit. Dat is
+jammer voor hem. Het paard had meer verdiend. '' De droom was wellicht minder de
+droom van Van der Schans dan van het volk dat hem de Europese sjerp al had
+omgehangen. Het volk, dat na het afhaken van Jan Tops en Jeroen Dubbeldam
+behoefte had aan een nieuwe held, zag hoe Van der Schans zich op de eerste
+plaats in de tussenklassering nestelde. Het verschil was miniem, 0,07 punt op de
+Duitser Beerbaum, maar hanteerbaar. Natuurlijk had iedereen Van der Schans de
+titel zo gegund. De organisatie, die een nationale winnaar op een EK als extra
+kroon noteert. De bezoekers die de ruiter wel naar de titel wilden toeklappen,
+beschaafd zoals het hoort bij paardensport. Applaus voor een aankomende held
+waarvoor zelfs majesteit haarzelve naar Papendal was afgereisd. Sport is het
+decor waarin dramatiek gedijt. Hoe heroïsch was al het verhaal dat Van der
+Schans met een gebroken sleutelbeen aan het EK deelnam. En hoe navrant werd het
+relaas toen Jan Tops retireerde na een blessure van zijn paard Roofs. En hoe
+dramatisch was het dat de grote favoriet, olympisch kampioen Dubbeldam, met
+vormklachten afhaakte? Het kwam gisteren neer op nog één rondje, een omloop van
+tien hindernissen, twaalf sprongen. In de eerste manche had Van der Schans geen
+fouten gemaakt, net als Beerbaum en de Belg Philippaerts, zijn voornaamste
+concurrenten. In de tweede manche handhaafden zij eveneens de nul, net als negen
+anderen, want echt selectief was dat parcours niet. Toen verscheen Van der
+Schans, voor wie de Europese titel klaarlag, maar die vier springfouten maakte.
+Vier! Hoe zuur. En hoe onthutst waren de reacties. Want dat hij de tweestrijd
+met Beerbaum wel eens zou kunnen verliezen, was ingecalculeerd, maar niet op
+deze manier. De held-die-geen-held-werd repte zich met Corland naar de stal,
+vermande zich en keerde terug naar het pandemonium bij de uitgang van de piste
+waar iedereen die maar iets van paardensport meent te weten een mening had over
+het echec. Daar besloot hij wat misverstanden weg te werken. Nee, het waren geen
+zenuwen geweest. ,, Op het voorterrein ging het nog heel overtuigend. Het voelde
+ook in het begin erg goed aan. '' En ja, hij was teleurgesteld, maar toch ook
+tevreden:,, Vorige week zag het ernaar uit dat ik helemaal niet kon rijden en
+dan doe je tot het laatst toe mee. Als je zo dichtbij bent, is de teleurstelling
+groot. Maar ik kan ook terugzien op een toernooi, waarop ik lang heb meegedaan.
+Het is moeilijk van Beerbaum te winnen, maar dat is me donderdag toch maar
+gelukt. '' De rijder die vooral voor het jachtparcours van donderdag in de ploeg
+was opgenomen, werd de redder van het EK. Want zonder Tops, minus Dubbeldam en
+met Angelique Hoorn in een (verdienstelijke) bijrol hield hij de vlam der hoop
+lang brandende voor de natie. ,, Ik vond donderdag al dat het toernooi voor mij
+geslaagd was. Het is jammer dat ik op het eind zo ver wegzakte, maar ik ben echt
+wel tevreden. '' Ook bondscoach Bert Romp was content. ,, Wat vandaag gebeurde,
+was de ontlading van iets wat al die dagen is opgekropt. Niemand had verwacht
+dat Corland zo ver zou komen. Daarvoor had ik hem ook niet geselecteerd. '' Romp
+bleef ondanks alles positief. ,, Met een vierde plaats in de landenwedstrijd
+mogen we tevreden zijn. Dat Roofs zich blesseerde, dat De Sjiem niet in vorm
+was, kun je niet voorzien. Zij zijn de stabiele combinaties die ik intik voor 0
+of 4. De twee anderen stegen boven zichzelf uit. Angelique Hoorn heeft laten
+zien dat ze kan presteren. Van Wout-Jan wisten we dat hij een superjockey was.
+Met wat meer geluk hadden we hier staan juichen. Niemand valt iets te verwijten,
+iedereen heeft zijn best gedaan. Nee, ik heb niets tegen Wout-Jan gezegd.
+Daarvoor zijn geen woorden nodig. '' ,,De boel was niet in de hand te houden.''
+Theo de Rooij stond met zijn handen in de zakken. Gelaten legde hij zich neer
+bij de ingecalculeerde nederlaag die zijn Rabo-ploeg op het NK had geleden.
+Gegokt en verloren, luidde de conclusie. De beste ploeg van de wereld stond met
+lege handen. Op het vlakke parcours in Nijmegen slaagden de Rabo's er niet in de
+regie van start tot finish te bepalen. In de chaotische en vermakelijke eindfase
+konden ze de gevreesde massasprint niet voorkomen. Bij het ingaan van de laatste
+kilometers was het lot van de Rabo's in feite al bezegeld. Het team ontbeert nu
+eenmaal een echte sprinter. Een type als Jans Koerts. Drie jaar nadat hij van
+Jan Raas zijn congé had gekregen, was diens wraak zoet. Koerts reed in 1997 en
+1998 in dienst van Rabo maar kon daar zijn faam niet waarmaken. Hij zou ten
+onder zijn gegaan aan faalangst, waardoor hij zich te snel schikte in een rol
+als knecht. ,, Mij is alleen verteld dat ik te weinig won. Ik denk dat Jan Raas
+nu toch moet toegeven dat hij het verkeerd heeft gezien. '' Koerts schonk
+grinnikend nog een mineraalwatertje in. ,,Raas had een goedkope knecht aan mij
+kunnen hebben, maar nu zal mijn prijs toch wat hoger liggen.'' In de filosofie
+van de Rabobank past echter geen sprinter. De ploeg kiest liever het offensief
+en die strategie heeft ze dit voorjaar geen windeieren gelegd. Ook in de Tour
+moet dat tot successen leiden. De aanvalsdrift openbaarde zich op het NK al
+direct na de start. Erik Dekker, de personificatie van de vrijbuitersgeest
+binnen de Rabobank, nam als zo vaak het initiatief. Het leidde tot een
+ontsnapping van veertien man, met vier Rabo's, onder wie ook Michael Boogerd. De
+Rooij:,,Het was een gok, zo vroeg al, een spelletje poker.'' Een meesterzet, zo
+leek het, want de Bankgiroloterij-ploeg moest kilometerslang aan kop van het
+peloton sleuren om een hergroepering tot stand te brengen. Dat lukte. Daarna
+reed Karsten Kroon (Rabo) alleen voor het peloton uit, maar in de visie van
+Boogerd hadden meer ploeggenoten daarbij betrokken moeten zijn. De concurrentie
+hield de eenzame Kroon immers binnen bereik. Boogerd:,, Ik denk dat veel jongens
+bij ons niet de goede benen hadden. We hebben de koers hard gemaakt, maar niet
+hard genoeg. '' Boogerd zelf voelde na een korte rustperiode wel weer kruit in
+zijn kuiten. Bij het ingaan van de finale maakte hij deel uit van een kopgroep
+van negen man. Rabo was daarin weliswaar met vier man vertegenwoordigd, maar
+Vierhouten, Löwik en Groenendaal hadden het beste van zichzelf al gegeven. Een
+'rotsituatie' vond Boogerd, want verder reden vooral snelle mannen om hem heen:
+Koerts, Kemna en Van Dijk. Steeds weer meldde Boogerd zich bij de
+ploegleiderswagen van De Rooij en dat amuseerde Koerts. ,,Ik denk dat Theo van
+de zenuwen in zijn broek heeft geplast.'' De Rooij gaf de Rabo-renners in het
+peloton uiteindelijk de opdracht het gat dicht te rijden. Dat luidde een
+hectische finale in. Plots stond het peloton in vuur en vlam. Dekker probeerde
+het, maar ook Van Heeswijk, Van Bon en Voskamp kropen uit de schulp. De Rooij
+wist toen dat het kalf verdronken was. ,,De rest heeft vooral gewacht totdat wij
+uitgebloed waren.'' Boogerd leek de pure sprinters nog even te verrassen toen
+hij in de laatste bocht tien meter voorsprong nam. ,,Het duurde lang voordat ze
+over me heen kwamen.'' Boogerd werd derde, Kemna tweede, maar Koerts was
+ongenaakbaar. Hij had tijdens het sprinten zelfs nog even tijd om om te kijken.
+Van Jeroen Blijlevens (24ste) ontwaarde hij alleen een schim in de achterhoede.
+Koerts:,, Ik heb erg naar dit NK toegeleefd. Toen ik hoorde dat het in Berg en
+Dal was, dacht ik dat het voor mij veel te zwaar zou zijn. Maar na een
+verkenning van het parcours veranderde ik van gedachten. In de afgelopen twee
+weken heb ik 1200 kilometer getraind, heel veel achter een scooter om snelheid
+te krijgen. '' Koerts heeft hij lang moeten vechten voor een status als
+topsprinter, te lang werd hij beschouwd als een veredeld kermiscoureur. Zijn
+carrière verliep uiterst grillig. In de grote ploegen waarvoor hij in het
+verleden reed - PDM, Festina, Rabobank en FarmFrites - kon hij nooit echt tot de
+wereldtop doordringen. Met een ritzege in de Vuelta vorig jaar veranderde dat.
+Dit jaar rijdt hij voor het Amerikaanse Mercury-Viatel, maar dat avontuur zou na
+dit jaar ondanks een doorlopend contract wel eens kunnen eindigen. Viatel trok
+zich onlangs terug als geldschieter. De toekomst van het team is vaag, Koerts
+kijkt ondertussen al verder. ,, Ze kunnen me niet eindeloos aan het lijntje
+houden. Binnen twee weken wil ik duidelijkheid over mijn toekomst. '' Vandaag
+komt manager John Wordin naar Nederland om hem, en ploegleider Johan Lammerts,
+uitleg te verschaffen. De Zuid Amerikaanse voetbalfederatie CSF heeft besloten
+de Copa America uit te stellen. Het toernooi zou van 11 tot en met 29 juli in
+Colombia worden gehouden. De Braziliaanse voetbalbond stelde zich donderdag
+kandidaat voor de organisatie van het toernooi. In Colombia werd de situatie te
+onveilig geacht. Op een vergadering in Buenos Aires werd zaterdag echter
+besloten het toernooi toch in Colombia te laten spelen, maar dan later -
+mogelijk in januari 2002. De directe aanleiding voor de afgelasting van het
+toernooi, dat nooit eerder in Colombia is georganiseerd, was de ontvoering van
+de vice-voorzitter van de Colombiaanse voetbalbond, Hernan Mejia. Hij werd 25
+juni ontvoerd vlak bij Pereira, een van de beoogde speelsteden. De ontvoering
+van Mejia - vermoedelijk door FARC-rebellen - was de laatste in een reeks van
+incidenten die in verband gebracht werden met de Copa America. In mei ontploften
+bommen in de speelsteden Cali, Medellin, Pereira en Bogota. Geluiden dat het
+toernooi naar Mexico zou worden verplaatst, werden steeds sterker. Op 1 juni
+reisde de Colombiaanse president Pastrana naar de Paraguayaanse hoofdstad
+Asunción. In een bijzondere vergadering van de CSF garandeerde hij een veilig
+toernooiverloop in Colombia. Pastrana noemde het doorgaan van de Copa essentieel
+voor het Colombiaanse vredesproces. ,,We gaan bommen vervangen door
+doelpunten'', zei hij. Maar de afgelopen week lukte het de CSF, die Colombia tot
+dan steunde, niet meer de gelederen gesloten te houden. Met de ontvoering van
+Mejia was voor de voetbalbonden van Uruguay, Brazilië en Argentinië de grens
+overschreden. Zij hebben een machtige positie binnen de CSF en zij wilden hun
+elftallen niet laten spelen in Colombia. Brazilië probeerde het toernooi over te
+nemen. Kort nadat CSF-voorzitter Leoz donderdag het besluit het toernooi te
+annuleren bekend had gemaakt, werd Mejia vrijgelaten door zijn ontvoerders. Hij
+zou 'per ongeluk' ontvoerd zijn door de FARC-rebellen. Toen die hoorden van het
+annuleren van de Copa, lieten ze hem terstond vrij. Mejia werd terstond ingezet
+in een campagne om de Copa voor Colombia te redden. De ironie wil dat
+FARC-woordvoerder Raul Reyes in april 2000 een akkoord had gesloten met de
+Colombiaanse regering om de Copa te respecteren. De afgelopen week lieten de
+FARC op humanitaire gronden ruim 300 ontvoerde politie-agenten en militairen
+vrij om hun vredeswens te illustreren. Zichtbaar geëmotioneerd en lijkbleek
+legde Mejia vrijdagavond in het bijzijn van president Pastrana een verklaring af
+voor de Colombiaanse televisie. Pastrana verklaarde:,, Als de Copa niet
+doorgaat, is dat een klap in ons gezicht. Het zou een belediging zijn van onze
+gastvrijheid en waardigheid. Het is koren op de molen van de terroristen. Landen
+die ons niet steunen voor de Copa, hebben weinig op met ons vredesproces. ''
+Pastrana begon een politiek offensief om de Copa voor Colombia te behouden. Hij
+belde persoonlijk met regeringsleiders van andere Zuid-Amerikaanse landen met
+het verzoek hun nationale voetbalbonden te overtuigen van het belang van het
+toernooi voor Colombia. Venezuela, Ecuador, Paraguay, Chili en Bolivia steunden
+uiteindelijk de kanditatuur van Colombia tijdens de vergadering in Buenos Aires.
+Uruguay, Brazilië, Peru en Argentinië bleven echter tegen. Het besluit van de
+CSF lijkt op een poging de kool en de geit te sparen. In de Colombiaanse media
+is met teleurstelling gereageerd op het afgelasten van het titeltoernooi. De
+krant El Tiempo schat de economische schade op 100 miljoen dollar. In de buurt
+van het stadion Nemesio Camacho el Camping, waar 29 juli de finale zou worden
+gespeeld, is een groepje mannen en kinderen minivoetbal aan het spelen. Carmen
+Bolivar houdt de tijd bij. Ze vindt het onterecht dat de Copa niet doorgaat. ,,
+Het was voor ons de kans om eens een ander Colombia te laten zien. De
+buitenlandse pers is altijd negatief over ons. En dat terwijl er hier ook heel
+veel goedwillende mensen wonen. Kijk nou zelf, is het hier dan zo gevaarlijk?
+Een paar weken voetbalfeest is net wat het land nodig heeft. '' Op de vraag of
+ze blij is dat het toernooi in januari doorgaat, antwoordt ze schouderophalend.
+,, We zitten dan midden in de verkiezingsstrijd. Wie zegt dat het dan rustiger
+is? '' De gouden C aan haar halsketting herinnert aan een belofte. Lindsay
+Davenport is vast van plan om meer te genieten van haar beroep. ,,Ik ben aan een
+tweede carrière begonnen.'' Zaterdag plaatste de meest onzichtbare vrouw van
+1.89 meter zich zonder problemen voor de vierde ronde van Wimbledon. De eerste
+echte test wacht vandaag, in de persoon van Jelena Dokic. Dan zal blijken hoe
+effectief de nieuwe spelopvatting van Davenport is. En of de balans tussen
+stress en ontspanning niet is doorgeslagen. Angst om te verliezen kent de
+Amerikaanse in ieder geval niet meer. Ze heeft het leed van het leven geproefd.
+,, Het is verbazingwekkend hoe verdriet in de privé-sfeer de dingen in
+perspectief zet. Meer dan ooit voel ik het als een privilege om hier überhaupt
+op de baan te mogen staan. '' Wilde speculaties deden de voorbije maanden de
+ronde over het mogelijke pensioen van de voormalige nummer één. Ze was
+maandenlang geblesseerd, maar dat was niet de reden. Haar beste vriendin en
+voormalige dubbelpartner, Corina Morariu, werd getroffen door acute leukemie. ,,
+Die eerste weken had ik heel veel moeite met mijn motivatie. Nu niet meer. Juist
+niet meer. '' Eind maart protesteerde de rechterknie van Davenport, in de
+kwartfinales van Miami. Het was een voorbode van slecht weer. Daags voor Roland
+Garros kreeg ze een telefoontje van meneer Morariu. ,,Toen heb ik gevoeld wat
+bangheid inhoudt.'' Davenport vloog terug naar Amerika. Voor het eerst sinds
+1993 miste de consciëntieuze prof een Grand Slam. Officieel omdat ze fysiek nog
+niet klaar was. ,, Men dacht dat het mij allemaal niets meer kon schelen. Dat
+was niet waar. Wel was ik kwaad op mezelf voor het feit dat ik daarvoor zo had
+gebaald vanwege mijn knie. '' Terwijl Jennifer Capriati in Parijs haar tweede
+Slam van het jaar won, bracht Davenport de uren door in het ziekenhuis. Het gaf
+haar de tijd om eens na te denken over haar drie veroverde Grand Slam-titels en
+de toekomst die nog voor haar ligt. Soms zijn tennissters net mensen. ,,
+Achteraf gezien was ik liever wat ouder geweest voor ik professional werd. Ik
+was zestien. Maar ja, wat voor keuze heb je? Ik ben pas 25 jaar en toch heb ik
+al het gevoel in de slotfase van mijn carrière te zijn aanbeland. Zo zijn de
+wetten van het vrouwentennis nou eenmaal. '' ,, Het is een moeilijke manier van
+leven, zeker voor een meisje. Eenzaamheid en verveling liggen op de loer. Je
+moet proberen het licht aan het einde van de tunnel te zien; de tunnel die naar
+je doel leidt. Dat is lastig voor een achttienjarige. Een normaal iemand hoeft
+het grotere geheel van zijn carrière pas jaren later te begrijpen. '' ,, Vlak
+nadat ik begon met reizen, kregen mijn ouders onderling problemen. Jarenlang heb
+ik me daarover schuldig gevoeld. Wat nou als ik was thuisgebleven? Pas nu
+begrijp ik dat dat belachelijk is. Iedereen moet z'n zaakjes op z'n eigen manier
+opknappen. '' ,, Voorlopig denk ik nog niet aan stoppen. Mensen kunnen lachen en
+zeggen: waar heb je het over? Je bent pas halverwege de twintig. Maar zij weten
+niet waar wij ons al vanaf onze tienerjaren doorheen hebben moeten werken. De
+druk en de aandacht en de blessures. In een normale sport begint niemand op zo'n
+leeftijd. '' Davenport is meer nog dan voorheen de gewone in een abnormale
+wereld. Haar coach was blij met alle speculaties: 'prima, nu zal de rest je nog
+meer onderschatten'. Vrij van verwachtingen won ze ruim een week geleden bij
+haar rentree meteen het grastoernooi van Eastbourne. De zusjes Williams praten
+op persconferenties 'als moeders' zoveel over hun schoothondjes, Hingis kickt op
+de glamour en Capriati, ja die ontspoorde al eens helemaal. Net als Davenports
+tegenstandster van gisteren, Patty Schnyder. De Wimbledon-winnares van 1999
+e-mailt ondertussen iedere dag met Corina Morariu. ,, Ik sta met beide benen op
+de grond. Net als de rest van mijn familie. Ik denk dat ik inmiddels een aardig
+beeld heb van wat deze baan inhoudt, en van wat de rest van het leven betekent.
+'' Eén deelneemster wordt uit haar congregatie gezet, een spreekster wacht
+vermoedelijk hetzelfde lot. In Dublin was dit weekeinde een internationale
+bijeenkomst over vrouwelijk priesterschap. De tijd is rijp, roept de folder van
+de eerste internationale bijeenkomst van Women's Ordination Worldwide (WOW). Wie
+tegen vrouwenwijding is, doet aan vrouwenmisbruik, klonk het op de conferentie
+dit weekeinde in Dublin. Maar het pleidooi vóór heeft de tijd niet mee. De rk
+kerkleiding werkte het congres tegen: een non wordt wegens deelname na 42 jaar
+uit haar orde gezet. Een priester is een man, geen vrouw. Punt. ,,Wanneer gaat u
+vrouwen wijden?'' riep volgens overlevering een priester de paus toe tijdens
+zijn bezoek aan de Verenigde Staten. Of het historisch is, valt te bezien, maar
+het antwoord van de heilige Vader was gevat: It's a long way to Tipperary. De rk
+kerk reageert meestal minder ad rem op vragen in die richting, eerder verbeten.
+Volgens WOW-woordvoerster Soline Vitanel moesten aangezochte sprekers onder druk
+afhaken, en zelfs de Wereldraad verbood een prominent vertegenwoordigster om mee
+te werken. Myra Poole, een zuster van Notre Dame, verscheen toch, onder applaus
+- zij wordt nu, na 42 jaar, uit haar congregatie gezet. De Noord-Ierse
+Nobelprijswinnaar M.C. Maguire opende de conferentie in het land van Tipperary.
+Zelf heeft ze geen roeping tot het priesterambt, maar haar seksegenoten zou die
+kans wel geboden moeten worden. Volgens Maguire komt dat er wel van. De rk kerk
+kan het 'grievende geestelijk geweld tegen vrouwen', ja zelfs 'misbruik' toch
+niet volhouden. Dat we bij 'priester' meteen aan 'man' denken, komt alleen door
+onze culturele bril. En die kan af. De WOW vierde dit weekeinde haar eerste
+lustrum. De organisatie, een internationaal netwerk opgezet na de eerste
+Europese vrouwensynode in Oostenrijk (1996), wil het priesterambt vernieuwen,
+want mannen zijn niet méér gelijk dan vrouwen. Daarmee keert de WOW zich niet
+alleen tegen de rk leer maar riskeert ook een flinke aanvaring met de
+moederkerk. In het Vaticaanse geschrift Ad tuendam fidem (1998) kregen critici
+van het absolute pauselijke 'nee' tegen de vrouwelijke priester de wind van
+voren. Tegenstanders zijn bijna ketters. Pogingen om in Nederland te praten over
+vrouwenwijding stranden op rk onwil. Vorige maand heeft de bisschop van Brugge,
+mgr. Robert Vangheluwe, het opgenomen voor de vrouwelijke diaken, maar voor het
+overige: Rome heeft gesproken, de zaak is gesloten. Hardnekkig probeert WOW de
+zaak te heropenen. Ze roept de paus in een resolutie op dat ook te doen.
+Jaarlijks moet een gebedsdag het streven naar vrouwenwijding ondersteunen. De
+benedictines Joan Chittister is de enige spreekster op het congres die wat te
+vrezen heeft van haar kerk; de anderen zijn niet of niet meer rk. Boeddhistische
+vrouwen willen een wijding, Indiase wagen zich aan heilige dansen, jodinnen
+bestuderen de tora, zegt Chittister, alleen in de meest achterlijke en wettische
+culturen zijn vrouwen onzichtbaar, nauwelijks menselijk en minder begiftigd met
+de Geest. Voor de non is de parallel met haar eigen rk kerk treffend en vraagt
+om niets minder dan een pijnlijke bekering, zoals ze ooit de slavernij afzwoer -
+op het gevaar af dat de pleitbezorgsters daarvoor de rekening gepresenteerd
+krijgen. Chittister weet waarover ze het heeft, ze stak al eerder haar nek uit.
+Dat leverde tot dusver alleen reprimandes op. Dat wordt na dit weekeinde
+waarschijnlijk anders: ook zij is gedreigd met uitzetting uit de orde. In totaal
+135 medezusters hebben al gezegd dezelfde sancties te willen krijgen als
+Chittister. De WOW pleit nu voor financiële steun aan religieuzen als Chittister
+en Poole die vanwege hun opvattingen over vrouwenwijding niet meer in hun
+levensonderhoud kunnen voorzien. De uitgetreden priester J. Wijngaards, een van
+de drijvende krachten achter de conferentie, erkent dat vrouwenwijding
+hoofdzakelijk in Westerse hoofden opkomt, maar vraagt er toch internationale
+aandacht voor. Volgens hem missen mannelijke priesters het charisma dat mensen
+aanspreekt; vrouwen hebben dat wel. In India werken 80000 religieuzen, vaak
+onder de allerarmsten. Gevraagd of ze niet wat anders aan hun hoofd hebben dan
+de luxe van disputen over vrouwenwijding, zei Wijngaards onlangs in
+Indiancurrent:,, Word wakker! Hoe kunnen ze armoede bestrijden als ze geen
+toegang hebben tot de macht? Vorig jaar was ik weer in India en hoorde de
+frustraties; ze stuiten alleen op mannelijke onwil en middeleeuwse vooroordelen,
+niet op steekhoudende theologische argumenten. '' Daarmee heeft Wijngaards de
+gevoelige plek te pakken: het argument waarmee 'de kerk' nee zegt, is op
+zichzelf niet inhoudelijk. In zijn lezing afgelopen zaterdag in Dublin ging hij
+in op de bezwaren. Vrouwenwijding zou een gevolg zijn van de algemene strijd om
+gelijke rechten die ook in de kerk doordringt. Wijngaards bestrijdt dat niet,
+maar zijn argument vóór ontleent hij aan iets anders: de doop, die alle
+gelovigen gelijkmaakt. Daardoor krijgt iedereen deel aan Christus '
+priesterschap, niet alleen de mannen. Wijngaards wil het verzet tegen de vrouw
+in het priesterambt ontmantelen. Hij vergelijkt het met de weerzin die zwarten
+plachten op te wekken. Toen die tot de directe omgeving van blanken doordrongen,
+viel het vooroordeel in duigen. ,,Als priesters zelfingenomen zeggen dat Jezus
+vrouwen uitsloot en dat ze daarom nooit gewijd zijn, is dat argument eenvoudig
+te slopen: vrouwen hebben in vroeger eeuwen wel degelijk een volledige
+diakenwijding ontvangen.'' Nu al hebben vrouwen volgens het rk kerkelijk recht
+meer mogelijkheden dan ze plaatselijk benutten. Zouden ze dat wel doen, dan is
+dat een volgende stap op weg naar vrouwenwijding. Een 24-jarige technisch
+medewerker van de Achterhoekse popgroep Jovink en de Voederbietels is
+zaterdagavond in Borculo bij het opbouwen van de lichtinstallatie om het leven
+gekomen. Het slachtoffer stond op vijf meter hoogte in een feesttent te werken
+toen hij naar beneden viel en op zijn hoofd terechtkwam. Kort daarna overleed
+hij aan zijn verwondingen. De groep besloot het optreden af te blazen. De
+politie heeft in de nacht van zaterdag op zondag een 30-jarige Rotterdammer
+aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij een dodelijke schietpartij in
+zijn woonplaats. Bij de schotenwisseling op een kruising in Rotterdam-Zuid kwam
+rond 0.30 uur een 35-jarige Rotterdamse om het leven. Een woordvoerster van de
+politie meldt dat de aangehouden man en het slachtoffer in het verleden een
+relatie met elkaar hebben gehad. Het jaarlijkse benefietdiner in Amsterdam voor
+het Aidsfonds heeft dit jaar ongeveer 350000 gulden opgebracht. De opbrengst
+gaat naar Stop Aids Now!, waarmee het Aidsfonds zich inzet voor mensen in
+ontwikkelingslanden met hiv of aids. Van het geld worden onder meer projecten
+ondersteund voor de 13 miljoen aidswezen. Twee grote Nederlandse
+tbs-instellingen willen zedendelinquenten over enige maanden op vrijwillige
+basis laten meewerken aan een onderzoek met een leugendetector. Een
+woordvoerster van het ministerie van justitie heeft zaterdag gezegd dat het
+forensisch psychiatrisch centrum Veldzicht in Balkbrug en de dr. Henri Van der
+Hoeven-kliniek in Utrecht een experiment willen opzetten waarmee beter kan
+worden voorspeld of een zedendelinquent in de maatschappij kan terugkeren. De
+test met de zogeheten polygraaf maakt deel uit van een promotie-onderzoek van
+psycholoog F. Buschman, hoofdbehandelaar van centrum Veldzicht. Volgens de
+woordvoerster van justitie is het apparaat waarmee de tests moeten worden
+uitgevoerd een nieuwe versie van de wat oudere leugendetector. ,,Het meet de
+bloeddruk van een ondervraagde, maar ook zijn hartslag en de mate van
+transpiratie.'' Met het onderzoek naar de bruikbaarheid van de polygraaf hoopt
+onderzoeker Buschman beter te kunnen voorspellen in hoeverre een zedendelinquent
+na zijn tbs een maatschappelijk risico vormt door terug te vallen in zijn
+criminele gedrag. Nu gaan meer dan een op de drie zedendelinquenten na hun
+(tbs-)behandeling opnieuw in de fout. Twee meisjes van 9 en 10 jaar uit
+Amstelveen en Duiven zijn zaterdag op een camping in Markelo naar alle
+waarschijnlijkheid door koolmonoxidevergiftiging omgekomen. De twee
+vriendinnetjes bevonden zich in een doucheruimte bij een caravan. De politie
+vermoedt dat de aanwezigheid van een geiser en onvoldoende ventilatie de meisjes
+fataal is geworden. De vader van een van de meisjes zag door een raampje beide
+slachtoffertjes bewusteloos op de grond liggen en trapte de ruit in.
+Campinggasten hebben nog geprobeerd te reanimeren, maar bij aankomst in het
+ziekenhuis bleken de meisjes te zijn overleden. De technische recherche
+onderzoekt de zaak. NIJMEGEN, KARLSRUHE - Bij een verkeersongeval op de A5 in
+Duitsland bij Otters Weihe, zijn zaterdagavond een hoogleraar (63) en een
+studente (23) van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN) om het leven
+gekomen. Drie andere inzittenden van het busje met in totaal negen personen
+raakten daarbij gewond, van wie één ernstig. Volgens de politie van Karlsruhe
+sloeg het voertuig bij een inhaalmanoeuvre over de kop sloeg. De omgekomen
+hoogleraar, die stuurde, en de studente werden uit het busje geslingerd. Door
+blikseminslag bij een paardenconcours in Den Ham in Twente zijn zaterdag
+veertien mensen lichtgewond geraakt. Het gaat om een aantal ruiters en publiek
+die in de openlucht aan de rand van de ring stonden. Volgens een
+politiewoordvoerder gebeurde het incident tijdens hevig onweer. De bliksem sloeg
+in op het middenterrein. Sommigen werden door de klap tegen de grond geslagen,
+anderen kregen last van duizeligheid en hoofdpijn. De slachtoffers werden door
+de EHBO en een arts opgevangen. Iedereen kon daarna gewoon naar huis. Een grote
+brand heeft in de nacht van zaterdag op zondag een miljoenenschade veroorzaakt
+bij het bedrijf 5MCompany in Almelo. Een derde van het ongeveer één hectare
+grote bedrijfspand, waar fotobenodigdheden werden gefabriceerd, werd verwoest.
+De bewoners van zes huizen in de omgeving moesten op last van de autoriteiten
+hun woningen verlaten. Vier woningen in Rotterdam-Zuid zijn in de nacht van
+zaterdag op zondag verwoest door een grote brand. Volgens een woordvoerder van
+de politie raakte niemand gewond door de vlammen. De journaliste en
+ex-televisie-omroepster Jeanne Roos is in de nacht van vrijdag op zaterdag
+overleden. Jeanne Roos werkte ook als regisseur en speelde in de cabaretgroep
+Inktvis van het Parool, samen met haar vriendin Annie M.G. Schmidt. Jeanne Roos
+is 84 jaar geworden, zo meldde het NOS-journaal gistermiddag. In de jaren zestig
+en zeventig maakte Roos naam met een persoonlijk getinte human-interest-pagina.
+Voor de toenmalige NTS werkte ze ook als de eerste omroepster. In zijn
+woonplaats Utrecht is zaterdag op 82-jarige leeftijd Barend Schreuders
+overleden, voormalig gemeenteraadslid en statenlid in de provincie Utrecht voor
+de Communistische Partij van Nederland (CPN). Schreuders vormde tientallen jaren
+het gezicht van de CPN in Utrecht. Buiten zijn partij verwierf hij in brede
+kring aanzien als gemeentebestuurder. Schreuders, van beroep verwarmingsmonteur,
+overleed na een langdurig ziekbed. Zijn familie heeft het overlijden
+gistermiddag bekendgemaakt. Mr. J.W. Weck wordt vanaf 17 september de nieuwe
+directeur-generaal Bestuursdienst bij het ministerie van binnenlandse zaken.
+Weck is sinds januari 1999 directeur-generaal Telecommunicatie en Post bij het
+ministerie van verkeer en waterstaat. Daarvoor was hij directeur-generaal
+Rijksluchtvaartdienst. In die functie is hij februari 1999 een maand op
+non-actief gesteld. Dit was op eigen verzoek tijdens de parlementaire enquête
+naar de Bijlmerramp. Weck wordt de opvolger van dr. B. Plesch, die
+management-consultant in het bedrijfsleven is geworden. De legendarische
+country-gitarist Chet Atkins is zaterdag op 77-jarige leeftijd overleden in zijn
+woonplaats Nashville. Atkins was een van de pioniers van de Nashville Sound. Hij
+leed al jaren aan kanker. Atkins won meerdere Grammy's en werd in 1973 verkozen
+als lid van de Country Music Hall of Fame van Nashville. Alleen de grootste
+countrysterren krijgen die onderscheiding. Atkins, bijgenaamd 'Mr. Guitar' naar
+één van zijn albums, verkocht meer dan 1 miljoen platen. Hij waagde zich aan
+meerdere stijlen, van rock and roll tot jazz, blues en flamenco. Maar het was de
+countrymuziek waarmee hij doorbrak. Chester Burton Atkins werd geboren op 20
+juni 1924 in Luttrell (Tennessee) in een muzikale familie. Hij werd geïnspireerd
+door zanger en gitarist Merle Travis en speelde als kind al gitaar. Zijn eerste
+optreden gaf hij al jong. Begonnen met 'Chet Atkins Gallopin Guitar' (1953)
+schreef hij meer dan honderd platen op zijn naam, waaronder 'Teensville' (1960),
+'Chet Atkins Picks the Best' (1967), 'A Man and his Guitar' (1984) en 'Almost
+Alone' (1996). Hij leverde ook bijdragen aan honderden opnames met andere
+artiesten. Atkins, die beschikte over een unieke speelstijl, was decennialang
+zeer gewild als studiomuzikant. Hij speelde mee op hits als 'Wake up little
+Susie' van The Everly Brothers. Ook werkte hij onder anderen samen met Elvis
+Presley en Roy Orbison. Het Britse amusementsconcern Gullane koopt Guinness
+World Records (GWR) van het drankenconcern Diageo voor 45,5 miljoen pond (circa
+164 miljoen gulden). Guinness World Records (GWR) verzamelt, keurmerkt en
+publiceert informatie over wereldrecords op alle denkbare terreinen. Van de
+grootste legpuzzel tot het aantal door één vrouw gebaarde kinderen. Het Guinness
+Book of World Records bereikt jaarlijks 70 miljoen consumenten in 82 landen en
+verschijnt in 24 talen. Diageo, eigenaar van merken als Johnnie Walker en
+Smirnoff, is wereldmarktleider in sterke dranken. Het Guinness Book past niet
+meer in de strategie van het concern. Het elektronisch betalingsverkeer in onder
+meer winkels en benzinestations is zaterdag en zondag onderhevig geweest aan
+storingen. Dit als gevolg van een mankement en onderhoud aan de computers van
+Interpay, de onderneming van de banken die de betalingen per pinpas verzorgt.
+Interpay schat dat zaterdag 18000 mensen verspreid over het hele land door een
+storing zijn getroffen. Zondag was het opnieuw raak. Dit had te maken met
+regulier onderhoud aan de computers. Hoeveel transacties hierdoor mislukten,
+weet Interpay niet. Zowel zaterdag als zondag haperde het 'pinpasverkeer'
+gedurende enkele kwartieren, aldus de woordvoerster. Topman Jack Welch van het
+Amerikaanse industriële concern General Electric (GE) verwerpt het aanbod van
+zijn collega van Honeywell om de beoogde fusie van de twee ondernemingen te
+redden. De Europese Commissie verwerpt de fusie. Die zou te machtig worden in
+Europa. Met name in de luchtvaart voorziet de commissie een dominante positie
+voor het fusieconcern. Honeywell bood GE aan dat dit concern minder hoeft te
+betalen voor Honeywell als het bepaalde onderdelen afstoot zoals de Europese
+Commissie graag wil. GE-baas Welch vindt echter dat door het afstoten van die
+onderdelen de ratio achter de fusie is verdwenen. Boeren in praktisch heel het
+land zijn van plan vandaag de ochtendspits lam te leggen. Op de provincies
+Drenthe en Limburg na is overal iets georganiseerd, aldus boerenvoorman J. van
+'t Hof uit Sint-Annaland gistermiddag. De boeren willen met de acties
+protesteren tegen het landbouwbeleid van minister Brinkhorst (Landbouw). Volgens
+Van 't Hof is de sluiting van de veemarkten, waarvoor geen alternatief wordt
+geboden, de druppel die de emmer doet overlopen. Van 't Hof wijst verder op de
+administratieve rompslomp waarmee boeren na de mond- en klauwzeercrisis worden
+geconfronteerd en de kosten van BSE-onderzoek. Dat kost honderden tot duizenden
+guldens per ondernemer, stelt hij. Wegblokkades zijn gepland op onder meer het
+knooppunt van de A1 en A50 bij Apeldoorn, de A28 over de IJsselburg bij Zwolle
+en de A12 bij de afslagen De Meern en Woerden. In Zuid-West Nederland zijn er
+plannen om de A58 bij Wouw en Bergen op Zoom te blokkeren. In Den Haag wordt een
+petitie aangeboden aan minister Brinkhorst. Rond 700 betogers hebben gisteren in
+de Oostenrijkse stad Salzburg urenlang tegen globalisering gedemonstreerd. Het
+kwam tot enkele schermutselingen met de politie, die vier mensen aanhield. Zeker
+één agent raakte gewond. De betogers protesteerden tegen 'de dienaren van de
+afgod globalisering'. In Salzburg wordt tot dinsdag het 'Weltwirtschafsforum
+Osteuropa' gehouden. Ongeveer 650 politici en zakenlieden uit Oostenrijk en
+landen in Midden- en Oost-Europa praten er over de economische ontwikkelingen in
+de regio en over de Europese integratie. De Bulgaarse ex-koning Simeon II, wiens
+partij de verkiezingen van vorige maand won, meent dat hij geen keus heeft dan
+premier te worden. Tegen de Spaanse krant El Pais zei hij dat,,het volk erom
+vraagt''. Simeon, die tussen 1946 en 1996 in ballingschap verbleef, won de helft
+van de zetels in het Bulgaarse parlement. De oud-chef van de Peruaanse geheime
+dienst Vladimiro Montesinos is in hongerstaking gegaan. Hij eist dat hij van de
+militaire gevangenis in Callao wordt overgeplaatst naar een inrichting met een
+burgerregime. Montesinos werd zaterdag in Venezuela gearresteerd en daarna
+uitgeleverd aan Peru. In Macedonië zijn gisteren de gevechten tussen het leger
+en Albanese rebellen weer opgelaaid. Daarbij is een Macedonische militair
+gedood. Rebellen bestookten posities van het leger in de buurt van Tetovo in het
+noord-westen van Macedonië. Er werd ook gevochten ten noorden van de hoofdstad
+Skopje, bij het dorp Radusa dat door etnisch-Albanese rebellen is ingenomen. De
+linkse guerrillabeweging FARC heeft zaterdag 62 agenten en militairen
+vrijgelaten die jarenlang waren gegijzeld. De vrijlating is het gevolg van een
+akkoord dat FARC en regering vorige maand sloten. Elders hebben Colombiaanse
+soldaten 24 mensen bevrijd uit de handen van een andere groep linkse
+Colombiaanse rebellen, het ELN. Dat ontvoert geregeld mensen voor losgeld, een
+van hun voornaamste inkomstenbronnen. Meer dan 240 personen zijn in het
+noordoosten van de Democratische Republiek Congo vermoord wegens hekserij. De
+heksenjacht begon twee weken geleden na geruchten over een heksenleger in de
+jungle. In het dorp Yuku was op 15 juni de eerste moordpartij, waarna ook in
+andere dorpen mensen met messen om het leven werden gebracht. Honderden mensen
+zijn naar buurland Oeganda gevlucht. Oegandese troepen hebben in Congo bijna
+honderd mensen opgepakt die bij de moordpartijen betrokken zouden zijn geweest.
+Hackers hebben de harde schijven van computers van de Argentijnse Dwaze Moeders
+vernietigd. Daardoor zijn historische gegevens en e-mails verdwenen. De Moeders
+van de Plaza de Mayo eisen de waarheid over het lot van zo'n 30000 mannen en
+vrouwen die verdwenen onder het Argentijnse militaire regime tussen 1976 en
+1983. Alsof het een weekend-uitje betrof, heeft de Amerikaanse vice-president
+Dick Cheney zaterdag 'even' een operatie ondergaan. Hij wandelde met een
+cardioverter defibrillator in zijn borst een paar uur na de ingreep alweer het
+ziekenhuis uit. De op één na machtigste man van de Verenigde Staten kampt al
+jaren met hartproblemen. Hij onderging het afgelopen jaar al drie ingrepen. De
+ingebrachte 'pacemaker-plus' dient zowel om de hartslag te vertragen als,
+wanneer nodig, te versnellen. Een woordvoerster zei gisteren dat de 60-jarige
+Cheney vandaag gewoon van plan is aan het werk te gaan. ,,Hij heeft er zin in''
+De Noordierse premier David Trimble is gisterochtend afgetreden. Hij maakte
+daarmee zijn dreigement waar, dat hij zou vertrekken als het Iers Republikeins
+Leger (Ira) vóór 1 juli niet zou beginnen met het inleveren van wapens. Door het
+aftreden van de protestantse Trimble is er een politieke crisis ontstaan in de
+Britse provincie, waar na veel moeite een protestants-katholieke regering was
+gevormd. Dat was het directe gevolg van het akkoord dat op Goede Vrijdag 1998
+was gesloten, en waarvan ontwapening van de paramilitaire groepen een belangrijk
+onderdeel is. Het Ira heeft zich daar niet aan gehouden, volgens zijn politieke
+tak, Sinn Fein, omdat zijn eisen voor terugtrekking van meer Britse troepen en
+beperking van protestantse politiemacht zijn genegeerd. ,,Ik ben bereid om terug
+te komen'', zei Trimble gisteren,,,maar alleen als we de wapens voorgoed achter
+ons laten.'' Volgens het Goede Vrijdag-akkoord heeft de regering zes weken om
+Trimble te vragen terug te komen óf hem te vervangen, anders komen er
+verkiezingen. Sommige analisten menen dat Trimble erop gokt dat het IRA door
+zijn vertrek zo onder druk komt te staan dat de organisatie alsnog overstag
+gaat. Bovendien hoopt hij de kritiek binnen zijn eigen achterban, de Ulster
+Unionisten, tot zwijgen te brengen dat hij zich niet hard genoeg opstelt
+tegenover het Ira. Maar Sinn Fein, die deel uitmaakt van de regering, waarschuwt
+dat het Ira zich niet laat chanteren, en raadde de Ulster Unionisten aan een
+nieuwe leider aan te wijzen en voor een 'verstandiger en productievere aanpak'
+te kiezen. Trimbles vertrek viel samen met het begin van het zogenoemde
+marsseizoen, waarbij protestantse groepen deels door katholieke wijken marcheren
+om vroegere overwinningen in onderlinge gevechten te herdenken. Bij de eerste
+Oranjemars van het seizoen, in Belfast, bleven zaterdag incidenten uit. In het
+verleden hebben de marsen jaarlijks gezorgd voor oplopende spanningen tussen
+protestanten en katholieken. JERUZALEM, KFAR SJOEBA - Israëlische vliegtuigen
+hebben gisteren een Syrische radarpost in de Libanese Bekaavallei vernietigd. De
+actie was een vergelding voor een aanval vrijdag van de door Syrië gesteunde
+Libanese organisatie Hezbollah op een omstreden door Israël bezet stukje land.
+Bij de Israëlische aanval raakten een Libanese en twee Syrische soldaten gewond,
+bij die van Hezbollah één Israëlische. Hezbollah antwoordde onmiddellijk
+gisteren met een beschieting van de boerderijen van Sjaba, een hoekje land dat
+Israël vorig jaar niet ontruimde. Een Israëlisch antwoord daarop kwam ook snel:
+het Libanese dorp Kfar Sjoeba werd onder vuur genomen. Honderden mensen
+ontvluchtten hun huizen. De Israëlische actie is onderdeel van het beleid om
+Syrië te laten betalen voor de aanvallen van de Hezbollah-strijders.
+Hezbollah-leider Nasrallah waarschuwde gisteren dat 'Israël met vuur speelt',
+maar uit Damascus is nog geen reactie gekomen. Na een soortgelijke Israëlische
+wraakaanval op een Syrische positie buiten Beiroet in april, liet de Syrische
+president Assad waarschuwende geluiden horen, maar ondernam geen actie. De
+Israëlische defensieminister Ben-Eliezer rekent daar nu ook op. ,, God zij dank
+zijn we omgeven door landen die het Midden-Oosten niet in een oorlog storten.
+Syrië is er niet bij gebaat dat wel te doen. '' CAPO D'ORLANDO - Leontien
+Zijlaard-Van Moorsel heeft net als vorig jaar de proloog van de Ronde van Italië
+voor vrouwen gewonnen. Ze reed de tijdrit over 5,5 kilometer in 7 minuten en 47
+seconden. De drievoudig olympisch kampioene hield de Amerikaanse Holden,
+wereldkampioene tijdrijden, achter zich. Loek van Wely heeft zijn nationale
+schaaktitel geprolongeerd. In de barrage over vier partijen versloeg hij Erik
+van den Doel met 3 - 0. De barrage was noodzakelijk geworden, toen Van Wely en
+Van den Doel met 6,5 punten uit negen partijen op de eerste plaats waren
+uitgekomen. Zeilster Carolijn Brouwer is sterk gestart bij het WK Europe in
+Vilamoura. In lichte omstandigheden won de tweevoudige wereldkampioene de eerste
+race. In de tweede race eindigde de olympische kandidate als tweede. Min de
+Zille uit België zette, omgekeerd, dezelfde prestaties neer. De Italiaanse
+bridgers hebben op Tenerife de Europese titel in de open klasse veroverd. In de
+slotronde wonnen de Italianen met 16 - 14 van Turkije. Noorwegen, dat IJsland
+met 24 - 6 versloeg, pakte het zilver. Brons was voor Polen. Nederland sloot het
+evenement als negende af en plaatste zich niet voor het WK. Pieter van den
+Hoogenband krijgt bij de WK zwemmen in Fukuoka op de 50 meter vrije slag toch
+concurrentie van Mark Foster. De Britse sprinter had zich niet gekwalificeerd op
+deze afstand, maar na een protest heeft keuzeheer Bill Sweetenham toch over zijn
+hart gestreken. De Britse bond schrijft de wereldrecordhouder op dit nummer
+alsnog in voor de 50 vrij. Het Nederlands cricketteam heeft de openingswedstrijd
+in de ICC Trophy, het WK voor B-landen, winnend afgesloten. De Verenigde
+Arabische Emiraten werden met 90 runs verschil verslagen. De tegenstander had
+halverwege nog de beste papieren en gooide Nederland uit voor slechts 144 runs.
+MAGNY-COURS - Michael Schumacher heeft zijn leidende positie in de strijd om de
+wereldtitel in de Formule 1 verstevigd. De Duitser zegevierde in de Grote Prijs
+van Frankrijk. Hij verwees zijn broer Ralf en Rubens Barrichello naar de andere
+twee podiumplaatsen. Jos Verstappen werd dertiende. De eerste directe
+confrontatie van dit zomerseizoen tussen Patrick van Balkom en Troy Douglas
+eindigde in Stadskanaal in een dubbele zege voor Douglas. De Hagenaar won bij de
+Nelli Cooman Games zowel de 100 als de 200 meter. Met 10,37 om 10,54 was de
+voorsprong op de kortste afstand verhoudingsgewijs het grootst. Interessanter
+was dat Douglas Van Balkom met 20,67 om 20,91 voorbleef op hun beider
+specialisme. Onder leiding van Chiel Warners is de Nederlandse ploeg in het
+Oostenrijkse Ried gepromoveerd naar de superliga van de Europa Cup meerkamp.
+Warners, Wassenaar en Valkenburg eindigden met 23.125 punten als tweede in de
+eerste liga achter Oostenrijk (23.654). Individueel won Warners de tienkamp met
+8206 punten, boven de richtprestatie voor de WK in Edmonton (8150). Jean Paul de
+Bruijn is de nieuwe Europese kampioen bandstoten. De Zeeuwse biljarter versloeg
+in de finale in Duisburg de Duitser Fabian Blondeel. De Bruijn tikte de 150
+caramboles in 26 beurten bijeen (moyenne 5,77). De zwemverenigingen AZ&PC
+(Amersfoort) en DWK (Barneveld) hebben de handen ineen geslagen voor de vorming
+van een professionele ploeg. Acht weken geleden zijn de besturen van beide
+clubs, mede toonaangevend in Nederland, in kleine kring gaan praten. Donderdag
+worden de plannen gepresenteerd. Het derde professionele zwemteam, na PSV en
+zeer onlangs Amsterdam, moet eind augustus aan de slag kunnen in het
+Amersfoortse Sportfondsenbad (50-meter). De onderhandelingen met een
+hoofdsponsor zijn in een gevorderd stadium. Het 'Veluwse zwemproject' kan op
+termijn plaats bieden aan zestien tot twintig gemotiveerde en getalenteerde
+zwemmers en zwemsters. AZ&PC en DWK leveren momenteel acht internationals, maar
+zijn heel groot in de breedte. Het Amersfoortse en Barneveldse initiatief is een
+logische en noodzakelijke stap om Nederland internationaal aan de top te houden.
+PSV gaf al jaren geleden het voorbeeld met de Stichting Topzwemmen
+Zuid-Nederland en vervolgens het commerciële Philips-team rond Pieter van den
+Hoogenband en Inge de Bruijn. In Amsterdam vond dat begin dit jaar navolging.
+Cees Vervoorn en Hans Elzerman, oud-trainers van De Dolfijn, richtten met
+Michiel Bloem de Stichting Topzwemmen Amsterdam (STA) op. En dan nu de
+combinatie AZ&PC-DWK. Het Amersfoortse bestuurslid Johan Hoeksema vertelde dat
+Ad Roskam, de zwemcoördinator van de KNZB, hem na de jaarvergadering in april
+heeft gevraagd eens met DWK te gaan brainstormen. Het plan komt niet uit de
+lucht vallen. Eigenlijk viel het idee voor de blauwdruk al te beluisteren bij de
+nabeschouwing van de Olympische Spelen. In Sydney viel op dat de leden van PSV
+presteerden, terwijl de geselecteerde AZ&PC'ers en DWK'ers tegenvielen. De
+respectieve trainers Ad van de Ven en Mark Faber, die na vijf jaar met ingang
+van 1 september stopt in Barneveld en dus in de markt is voor een nieuwe baan,
+kregen het bij de NK in Eindhoven opnieuw niet voor elkaar de belangen van het
+individuele talent en de vereniging goed te scheiden. Bondscoach Stefaan Obreno,
+Roskam en PSV-trainer Jacco Verhaeren spraken bij de Olympische Spelen
+onafhankelijk van elkaar hun verontrusting al uit over de gang van zaken en de
+smalle top. Ze wezen op de juist gebleken aanpak van PSV en de noodzaak van
+vergelijkbare initiatieven. In Amsterdam en nu Amersfoort/Barneveld is het
+zover. Wellicht kan MNC Dordrecht, de fusieclub waaruit de nieuwe
+KNZB-voorzitter Erik van Heijningen is gerecruteerd, de vierde in de rij worden.
+De Nederlandse honkbalploeg ligt in het World Port Tournament in Rotterdam op
+koers, richting finale. Het leed tegen Cuba de eerste nederlaag onder bondscoach
+Eenhoorn (2 - 5), maar compenseerde dat verlies met een overwinning op Italië, 7
+- 4. Nederland staat halverwege de competitie op drie uit vier. Italië en
+Nederland stonden gisteren zondag voor de 100ste keer tegenover elkaar. Oranje
+behaalde de 60ste overwinning. Winnende werper werd Eelco Jansen. Hij loste
+starter Patrick Beljaards na 5 2/3 innings af. De 32-jarige pitcher speelde met
+pijnstillers. Hij heeft een afspraak met de orthopeed. De meniscus in de rechter
+knie is ingescheurd, het kraakbeen beschadigd. Maar de operatie moet wachten,
+tot na het WK in november in Taiwan. Jansen belichaamde de vechtersmentaliteit
+van zijn ploeg. ,,Wij weten'', aldus Jansen,,, waar onze prioriteiten liggen: op
+het EK over drie weken in Bonn. Maar dat wil niet zeggen dat we niet voor de
+overwinning zullen knokken. Wij gaan altijd voor de winst. Ook in dit toernooi
+waarin we wat meer uitproberen en wat vaker improviseren. '' Verdedigend stak
+Oranje tegen de Italianen uitstekend in elkaar maar ook aanvallend was Nederland
+met 14 honkslagen prima op dreef. Ralph Milliard (3 uit 3), Dirk van 't Klooster
+(4 uit 5), Balentina (3 uit 5) namen er met zijn drieën tien voor hun rekening.
+Het trio doorkruiste op 3 - 3 in de zevende slagbeurt een tactisch spelletje van
+de Italianen. Jim Davenport, de 61-jarige Amerikaanse coach van de Italianen en
+opgevoed bij de San Francisco Giants, stuurde de linkshander Masin naar de
+heuvel met de opdracht Van 't Klooster uit te schakelen. De missie faalde, de
+Rotterdammer bereikte het eerste honk met een klap in het middenveld. Einde
+Masin die na één bal werd afgelost door Ginanneschi, die Milliard van de kussens
+moest houden. De Antilliaan joeg zijn eerste worp voor een tweehonkslag het veld
+in. Ginanneschi liet daarop de honken vol lopen door Isenia opzettelijk vier
+wijd te geven, waarna Palazzetti als vijfde werper het veld betrad. De
+linkshander slaagde er evenmin in de Nederlandse aanval te beteugelen. Gumbs en
+Balentina sloegen Van 't Klooster en Milliard over de thuisplaat (5 - 3). In de
+daaropvolgende inning liet Van 't Klooster een driehonkslag van zijn houten
+knuppel vertrekken (6 - 3 door Jaarsma) waarop Milliard Van 't Klooster thuis
+sloeg (7 - 3). ,,Dit was kwaliteit'', sprak bondscoach Eenhoorn zuinig. ,,
+Vakwerk. Verdedigend en aanvallend. '' De Italianen produceerden 16 honkslagen
+maar scoorden slechts 4 keer. ,,Omdat'', wist Jansen.,, wij altijd scherp waren.
+We gaven niets weg. De Italianen moesten voor elk punt knokken. We hebben geen
+fout gemaakt in het veld. '' Een dag eerder kleurde het stadion van Neptunus
+rood. Het rood van Cuba. De Cubanen behaalden de 22ste overwinning op Nederland
+in 23 wedstrijden. De enige nederlaag dateerde van het olympisch toernooi in
+Sydney waar Oranje de honkbalwereld verraste met 4 - 2. Cuba kwam zonder de
+sterren Kindelan, Linares, Mesa en Pacheco naar Rotterdam. Het selecteerde
+slechts drie spelers van de olympische ploeg en completeerde de ploeg met zeven
+All Stars en jong talent. De Cubanen vielen zaterdag op door agressief
+honklopen. Nederland was kansloos. Eenhoorn hield er rekening mee door vier
+internationaal onervaren werpers naar de heuvel te sturen. Voor zijn eigen
+Jurgen van den Goorbergh-tribune voerde hij een show op met een zogeheten
+burn-out. Hij liet de machine stilstaan en liet de achterband roken. De fans
+reageerden uitzinnig. De wereldmotorsportbond kan daar wel een straf voor geven.
+Maar de negende plaats in de 500cc was voor Van den Goorbergh naar eigen zeggen
+het hoogst haalbare tijdens de TT van Assen en dat wilde hij vieren. Na twee
+finaal mislukte trainingssessies kwam hij sterk voor de dag bij de TT. De
+toeschouwers wisten de negende plaats op de juiste waarde in te schatten. Een
+grote groep fans wilde zijn pitsbox bestormen. De deuren gingen net op tijd
+dicht. ,,Dat ik zo populair ben, vind ik grandioos, maar er zal maar een gek
+tussen zitten'', lachte hij opgelucht. ,,Ik wist: als het een regenrace wordt,
+haal ik het podium.'' Maar 's middags om twee uur was het droog. Weg
+podiumplaats. Op een droog circuit komen de tekortkomingen van de motor
+duidelijk aan het licht. De regen kwam te laat voor hem, na vijftien ronden pas.
+Prompt was de race voorbij. Op dat moment had hij een goede kans op een hogere
+klassering. ,, We komen wel tekort, maar ik had nu een betere start in elk geval
+en had in de slotfase een aanval gepland op Ukawa, de nummer acht. De top vijf
+was voor mij haalbaar. '' De strijd in de koningsklasse ging zoals verwacht
+tussen de Italiaanse kemphanen Rossi, Biaggi en Capirossi. Zij demonstreerden
+opnieuw hun uitzonderlijke klasse. Slechts Barros, de winnaar van vorig jaar,
+kwam bij hen in de buurt. Hij lag aan kop in het begin, maar zag gaandeweg de
+race de Italiaanse duivels op de racebanen voorbij komen. Rossi zette net de
+aanval in op Biaggi, toen de wedstrijdleiding afvlagde. Hij had hetzelfde gevoel
+als zijn Nederlandse vriend. ,,Maar ik heb in elk geval twintig punten, daardoor
+is het verschil met Biaggi in de WK-stand 21 punten'', toonde leider Rossi zich
+tevreden. Capirossi baalde. Hij had de pole-position, net als vorig jaar, maar
+werd ook nu derde. Nederland doet ook volgend jaar mee aan de World League. De
+internationale volleybalfederatie had aan verlenging van het verblijf de
+voorwaarde gesteld dat de wedstrijden voldoende belangstelling moesten trekken.
+Elk duel moest op televisie te zien zijn en bezocht worden door ten minste 4000
+toeschouwers. Als dat aantal niet werd gehaald, volgde een boete van 2000 dollar
+en mogelijk geen nieuwe uitnodiging voor het World League-seizoen 2002. Hoewel
+accommodaties in Groningen en Amsterdam dit jaar in de voorronde aardig vol
+zaten - Eindhoven viel tegen - is het in Nederland altijd moeilijk zoveel
+liefhebbers te mobiliseren. Bovendien is de keuzemogelijkheid aan sporthallen
+met die capaciteit beperkt. Acosta zei in Katowice echter dat de acht finalisten
+van 2001, waaronder het verrassende Oranje, zich geen zorgen hoeven te maken
+voor volgend jaar. De eindstrijd wordt gehouden in Brazilië. Mochten de
+Zuid-Amerikanen niet aan de voorwaarden voor de organisatie kunnen voldoen, dan
+gaat de finale naar Spanje. De Brazilianen wonnen de twaalfde editie van de
+World League. In de finale van het evenement in Katowice had de Zuid-Amerikaanse
+ploeg geen enkele moeite met Italië. Het werd 3 - 0 voor Brazilië tegen de
+titelverdediger. De finale was geen spannende aangelegenheid. Het in Polen nog
+ongeslagen Brazilië, in 1993 voor het eerst en laatst winnaar van de World
+League, was voor 12000 kijkers oppermachtig. Met de snelle 3 - 0, onder
+aanvoering van Nalbert en Giba, werd de bonus van 1,25 miljoen gulden
+binnengehaald. Brazilië haalde ook nog twee individuele prijzen binnen. Andre
+Nascimento was de beste aanvaller van het toernooi, Gustavo Endres de beste
+blokker. Voor Italië betekende de nederlaag een nieuwe deceptie. Vorig jaar op
+de Olympische Spelen in Sydney vloog de ploeg er in de halve finales uit tegen
+de latere kampioen Joegoslavië. De revanche volgde weliswaar in de halve
+eindstrijd in Katowice, maar het eindresultaat bleef opnieuw uit. Zeven
+interlands, met drie nederlagen, drie gelijke spelen en slechts één overwinning.
+De eerste tussenbalans van bondscoach Joost Bellaart bij het Nederlands
+mannenhockeyteam ziet er niet best uit. ,,Nee, daar word ik zelf ook niet
+vrolijk van'', bekende hij gistermiddag op het veld van HCKZ in Den Haag. Voor
+het oefendrieluik met Pakistan zette Bellaart hoog in. Hij rekende op drie
+overwinningen. Na de 2 - 2 donderdag in Drachten, verloor Nederland zaterdag
+pijnlijk met 0 - 3 en eindigde de afsluitende wedstrijd gistermiddag opnieuw in
+2 - 2. ,,De oefenserie tegen Pakistan was een zware bevalling'', beaamde
+Bellaart, die begin dit jaar Maurits Hendriks opvolgde. ,, Het is heel anders
+gelopen dan ik dacht. We hebben na het olympisch goud bij Sydney 2000 kennelijk
+toch een achterstand opgelopen op de andere toplanden. De oplossing ligt in
+trainen, trainen en nog eens trainen. Er moet heel wat gebeuren om onze ambities
+en onze potenties bij de komende Champions Trophy in november in Lahore waar te
+maken. '' Bellaart weigerde zich te verschuilen achter allerlei excuses. Maar de
+voormalige coach van HCKZ noemde wel tal van oorzaken op voor de smadelijke
+prestatiereeks van Oranje onder zijn leiding: het zeer behoudende spel van
+Pakistan, de vormcrisis van een groot aantal vermoeide internationals, de
+haperende strafcorner en het inpassen van een aantal nieuwe spelers na het
+afscheid van Veen, Brinkman, Van Pelt en Jansen. Feit is dat Bellaart van het
+vernieuwde en verjongde team nog geen swingende eenheid heeft gemaakt. ,,Toch
+hebben we in potentie de beste aanval van de wereld'', hield hij stug vol.
+,,Misschien is Pakistan momenteel wel veel sterker dat we allemaal denken.''
+Bellaart wil na de zomerstop 'uren maken' met zijn selectie. Het nieuwe concept,
+met spelmaker De Nooijer kort achter spits Eikelboom en aanvoerder Delmee terug
+in de verdediging, staat nu alweer ter discussie. Delmee:,, Misschien moeten we
+wel toe naar een tactiek met twee spelsystemen. Ik speel zelf heel graag op het
+middenveld, maar ik kies toch voor het concept dat het beste bij dit team past.
+Op papier ziet de nieuwe speelwijze er goed uit, maar tegen zeer verdedigende
+ploegen, zoals nu Pakistan, komt het er nog niet uit. Dan vallen er achter De
+Nooijer grote gaten op het middenveld en worden we verdedigend overlopen. ''
+Ronduit bedroevend was de uitvoering van de strafcorner in het eerste halfjaar
+van Bellaart. Door een langdurige blessure bij specialist Lomans en fysieke
+ongemakken bij tweede man Taekema zat er totaal geen vaart, ritme en scherpte in
+de korte hoekslag van Oranje, van oudsher een belangrijk wapen van het
+Nederlands team. Bij het vierlandentoernooi in Hamburg scoorde de brigade van
+Bellaart slechts twee keer uit zestien strafcorners. Tijdens de oefenreeks tegen
+Pakistan was het percentage al niet veel beter. Zaterdag faalde Oranje liefst
+dertien keer, gisteren vielen beide treffers (van De Nooijer en Taekema) vanaf
+de cirkel uit tien pogingen. ,,Mede daardoor was de derde wedstrijd de best van
+onze kant'', vond Bellaart. Heerenveen heeft de eerste wedstrijd uit de
+intertoto-competitie tegen het Letse Liepajas Metalurgs met 3 - 2 verloren.
+Heerenveen kende een goede start. Al na zes minuten vuurde Denneboom een
+voltreffer af. In de 45ste minuut maakte Tatartsjoek de gelijkmaker. De tweede
+helft leverde de meest vreemde, maar ook spectaculaire acties op. Heerenveen
+zette opnieuw verdienstelijk in. Lurling was in de 51ste minuut succesvol. Ook
+die voorsprong werd uit handen gegeven. Katasonov scoorde tweemaal en maakte de
+blamage voor Hereenveen compleet. Volgende week is de return in het Abe
+Lenstra-stadion. De voetbalselectie van Tibet heeft zijn eerste
+interlandwedstrijd verloren. De spelers uit de Himalaya moesten bij de première
+in Kopenhagen hun meerdere in Groenland erkennen: 1 - 4. Het resultaat zal
+overigens niet officieel in de boeken komen. Beide landen zijn niet bij de Fifa
+aangesloten. Met Shinji Ono lijkt Feyenoord een goede slag te hebben geslagen.
+De Japanse international was de opvallendste speler in de interland tegen
+Paraguay, in het kader van de Kirin Cup. Ono bereidde beide treffers van
+Yanasigawa voor. Japan won het duel met 2 - 0. Ono komt in de zomer naar
+Rotterdam. De middenvelder drukte zijn stempel op het duel tegen Paraguay. De
+politie in Sint Petersburg heeft bij voetbalrellen tweehonderd supporters
+gearresteerd. Een politiecommissaris heeft dat tegenover Russische media gemeld.

UD_Dutch-Alpino/nl_alpino-ud-test.txt

@@ -0,0 +1,852 @@
+GENUA - Kloosterorden en congregaties zullen in juli meedoen aan de protesten
+tegen de globalisering van de economie tijdens de top van de zeven grootste
+industrielanden en Rusland (G8) in Genua. Niet door luide demonstraties, maar
+door vasten en bidden willen de religieuzen hun solidariteit met de armen laten
+zien. ,,Door te vasten laten we een typisch geweldloos geluid horen'', zegt de
+Italiaanse franciscaan Alberto Tosini tegen Vidimus Dominum, webmagazine van
+religieuzen. ,,Het is ook een manier om de dagen van de G8-top door te brengen
+in gemeenschap met degenen die geen brood hebben.'' De 'mobilisatie' van de
+religieuzen staat vooral in het teken van het pleidooi voor kwijtschelding van
+de schuldenlast van de armste landen. Tegelijkertijd zullen de broeders, paters
+en zusters 'alle grote vragen van sociale gerechtigheid, respect voor het milieu
+en de rechten van kinderen' aan de orde stellen, zegt de jezuïet Giovanni La
+Manna, een van de organisatoren. De religieuzen zullen pleiten voor een soberder
+levensstijl in het Westen om de economische nood in de Derde Wereld te helpen
+verlichten. De missionarissen onder de deelnemers kennen de levensomstandigheden
+in de armste landen en zijn daardoor bij uitstek in staat om zich ten overstaan
+van de machtigen der aarde tot de 'stem van de armen' te maken. ,,Wij weten dat
+regeringen van arme landen, die gedwongen worden om hun schulden en de rente op
+die schulden te betalen, niet in gezondheidszorg en onderwijs kunnen
+investeren'', zegt Patrizia Pasini van de Zusters Missionarissen Consolata. De
+deelnemers voelen zich volgens jezuïet La Manna gesterkt door het martelaarschap
+van de Canadese jezuïet Martin Royackers, die vorige week in Jamaica werd
+vermoord. Zijn dood heeft mogelijk te maken met bedreigingen aan zijn adres in
+de voorgaande weken in verband met een landhervormingsproject waaraan hij als
+missionaris in Jamaica werkte. Aartsbisschop Dionigi Tettamanzi van Genua prijst
+tegenover Vidimus Dominum de inzet van de religieuzen in het kader van de
+G8-top. Ze leveren volgens hem vooral een spirituele bijdrage aan de
+protestbeweging. Hij zegt wel te hopen dat ze dezelfde ijver aan de dag zullen
+leggen bij het aanpakken van het probleem van het teruglopend aantal roepingen
+voor het gewijde leven. Chris Sterry, priester van de anglicaanse parochie van
+Whalley, in het noorden van Engeland, heeft zaterdag het wereldrecord preken
+gebroken. Sterry wist het preken 28 uur en 45 minuten vol te houden. Het oude
+record stond op 27 uur en dertig minuten. De Britse preektijger hoopt nu op een
+plaats in het Guinness Book of Records. Met de stunt wil de priester geld
+binnenhalen voor zijn parochie. Oud-testamenticus Sterry begon de recordpoging
+op vrijdagochtend, met het boek Genesis. Hij eindigde de marathonsessie zaterdag
+met het verhaal van Daniël in de leeuwenkuil. De priester mocht zichzelf niet
+herhalen, geen onzin uitslaan of langer dan tien seconden pauzeren. Wel was hem
+toegestaan om eens in de acht uur een kwartier te rusten. Zo'n honderd
+belangstellenden zaten in de kerk op het moment dat Sterry het record brak.
+Acteur Benjamin de Wit heeft met zijn solovoorstelling 'Geen Kritiek' de Philip
+Morris Scholarshipprijs voor meest belovende afstuderende acteur gewonnen.
+Aankomend regisseur Olivier Provily kreeg de Ton Lutz prijs. De toekenning van
+de twee prijzen zaterdagavond in Amsterdam vormde de afsluiting van het
+Internationaal Theaterschool Festival. Benjamin de Wit van de Hogeschool voor de
+Kunsten in Utrecht, die speelde onder regie van Titus Muizelaar, was volgens de
+jury de beste acteur die tijdens het festival optrad. Hij kreeg 10.000 gulden.
+Olivier Provily van de Regieopleiding aan de Amsterdamse Hogeschool voor de
+Kunsten geldt als de meest belovende regiestudent van de lichting 2001. Hij won
+behalve 10.000 gulden ook 2,5 maand loonkostensubsidie en een jaar lang
+facilitaire ondersteuning van PodiumKunstWerk en het Fonds voor de
+Podiumkunsten. Als op de Balearen de bussen stoppen, strekt de file zich uit tot
+in Londen, Düsseldorf en Amsterdam. De website van Schiphol meldde gisteravond
+voor sommige ochtendvluchten naar Palma op Majorca vertragingen van elf en
+achttien uur. Avondvluchten gingen wel redelijk op tijd weg. De reden van al dat
+oponthoud was de staking op de Spaanse eilanden van de chauffeurs op de bussen
+tussen vliegveld en vakantieverblijf. Hun actie trof dit weekeinde enkele
+duizenden Nederlanders en honderdduizenden Duitsers en Engelsen. De Spaanse
+luchtvaartautoriteiten beperkten het aantal landingen op Majorca, Menorca en
+Ibiza om te voorkomen dat de menigten passagiers die op de drie luchthavens op
+alternatief vervoer naar hun hotel wachtten, onhoudbaar groot zouden worden.
+Gisteravond telde de luchthaven van Palma volgens de Spaanse media achtduizend
+wachtenden, en zaten op Menorca en Ibiza eveneens duizenden passagiers vast.
+Sommigen van hen moesten een volle dag wachten tot zijzelf of hun
+reisorganisatie met huurauto's en taxi's vervoer over het eiland geregeld
+hadden. Dat vervoer werd soms gehinderd: de politie op Majorca arresteerde een
+chauffeur van een busje met toeristen die zijn pistool trok tegen stakers. Voor
+de Nederlanders viel het mee. Een woordvoerster van reisorganisatie Travel Unie
+(Arke, Holland International) zei dat de Nederlandse reisorganisaties 'kennelijk
+wat eerder begonnen zijn alternatief vervoer te regelen', waardoor voor hun
+klanten de wachttijden ongeveer drie kwartier zouden zijn geweest. De
+buschauffeurs hielden hun staking, voor meer loon en ongebroken diensten, in het
+eerste drukke vakantieweekeinde. Volgens het Spaanse luchthavenbedrijf, AENA,
+hadden er gisteren alleen al op de luchthaven van Palma 25 vliegtuigen per uur
+moeten landen, 706 in totaal, die honderdduizend passagiers mee zouden brengen.
+Velen van hen stonden gisteravond nog in een Noordeuropese vertrekhal, of waren
+weer naar huis gestuurd. De staking zou afgelopen middernacht voorbij zijn. Maar
+als de buschauffeurs hun zin niet krijgen, nemen ze over twee weken weer een
+vrij weekeinde. De paus moet het gesprek over het vrouwelijk priesterschap
+heropenen. De ban die er nu op rust dient doorbroken te worden. Een resolutie
+met deze strekking is gisteren aanvaard op de eerste internationale conferentie
+van Women's Ordination Worldwide (WOW) in Dublin. Het verzet van de kerkelijke
+autoriteiten tegen de internationale bijeenkomst was ongemeen hevig. Enkele
+aangezochte sprekers moesten, onder druk van hun meerderen, hun toegezegde
+medewerking intrekken. En ten minste twee vrouwelijke religieuzen dreigen
+vanwege hun aanwezigheid in Dublin uit hun congregatie te worden gezet. WOW wil
+nu een fonds in het leven roepen dat vrouwen die hetzelfde overkomt financieel
+bijstaat. Een jaarlijkse gebedsdag moet het streven naar vrouwenwijding
+ondersteunen. Zo wil burgemeester Opstelten het graag horen. Op Plein 1940, oog
+in oog met Zadkine's beeld 'Verwoeste Stad', roemt hij in zijn toespraak de
+aanwezige homo's en lesbo's en smeekt ze haast om eens wat vaker terug te komen
+naar z'n stad. ,, De roze laag behoort zichtbaar aanwezig te zijn in de stad.
+Niet alleen vandaag, maar permanent. Iedereen moet het recht hebben te leven
+zoals hij of zij wil. '' Het publiek, enkele duizenden, ontvangt de woorden met
+een bescheiden applaus. Toch waarschuwt Lode voor al teveel optimisme. ,,Juist
+als het goed gaat, moet je waakzaam blijven.'' Lode (52) en Peter (51) uit
+Amsterdam zitten er wat matjes bij op de Rotterdamse Boompjes. Het Amsterdamse
+homopaar is teleurgesteld in de opkomst voor de Gay Parade, een stoet van homo's
+en lesbo's door de stad, bij wijze van viering van de jaarlijkse Roze Zaterdag.
+,,We hebben de echte strijd in Nederland misschien wel een beetje gehad, ondanks
+alle publiciteit rond homo's de laatste tijd'', concludeert Lode. ,, Tien jaar
+geleden stond ik in Groningen op Roze Zaterdag nog te breien, om het
+rollenpatroon aan de kaak te stellen. Nu komen we gewoon voor het feestje, om
+oude vrienden te zien. '' Roze Zaterdag, een herdenking van het ontstaan van de
+homobeweging in 1969 in New York, was vroeger een dag waarop gestreden werd voor
+de rechten van lesbo's en homo's. In Rotterdam, vanwege 'Culturele Hoofdstad'
+gastheer, is van die strijdbaarheid zaterdag nog maar weinig te merken. En dat
+vooral tot groot genoegen van de deelnemers zelf. Hoewel een imam
+homoseksualiteit onlangs nog een ziekte noemde en de plaatselijke fractie van de
+ChristenUnie fel protesteerde tegen een wat al te uitbundig huwelijk van twee
+homokunstenaars, zijn de deelnemers aan de Roze Zaterdag vooral tevreden met de
+plek die ze in de samenleving verworven hebben. Zo is Hans (34) uit Rotterdam,
+die na afloop van de Gay Parade op Plein 1940 zit uit te rusten, zelfs blij dat
+de optocht niet het uitbundige, provocerende karakter heeft zoals dat vroeger
+vaak het geval was. ,, De meeste homo's hebben het wel gehad met dat hedonisme.
+Het is zo'n verkeerde uitvergroting van de homogemeenschap. Ik vind het soms
+gewoon beledigend voor mezelf. Je schiet er ook niets mee op. Het grootste deel
+van de Nederlanders is al om. Door je tijdens zo'n optocht uit te sloven, trek
+je de homohaters echt niet over de streep. '' En homohaters zijn nauwelijks op
+de been in Rotterdam. Een enkeling langs de route sist nog wel iets als
+'flikkers', of roept hard 'teringhomo's', maar de priemende blikken van het
+overige publiek doen die wanklanken snel verstommen. Dat Rotterdam een
+homo-onvriendelijke stad zou zijn, wordt door Hans dan ook, bijna beledigd,
+ontkent. ,, Ik merk juist dat Rotterdam steeds meer in trek raakt. Vrienden uit
+Amsterdam komen hier graag naartoe, juist omdat het zo anders is dan het geijkte
+in hun eigen stad. '' * Een jaar geleden bood O.J. Simpson de wereld een blik in
+zijn innerlijk aan. Tegen betaling uiteraard - de familie van zijn vermoorde
+vrouw krijgt nog geld van hem - wilde hij op tv vragen beantwoorden, aangesloten
+op een leugendetector. Drie maanden geleden was de vernederende beurt aan de FBI
+zelf, nadat bleek dat een spion jarenlang geheimen had doorgespeeld aan Moskou,
+moesten vijfhonderd medewerkers aan het technische wondermiddel vertellen of ze
+deugden. Een wondermiddel lijkt het zeker, zo'n apparaat dat kan vaststellen of
+iemand liegt. Maar zoals de meeste wonderen bestaat de leugendetector dan ook
+niet. Wat wel bestaat, is de polygraaf (letterlijk: veelschrijver), een apparaat
+dat een flink aantal gegevens meet over het lichaam van een persoon. Het is aan
+degene die de geproduceerde grafiekjes interpreteert om de stap te maken van
+transpiratie, hartslag, elektrische weerstand van de huid en nog zo het een en
+ander, naar de innerlijke geestestoestand van degene die de vragen beantwoordde.
+Meestal wil je weten of de onderzochte persoon liegt. De onderzoeksvraag van
+forensisch psycholoog F.J.G. Buschman van het psychiatrisch centrum Veldzicht in
+Balkbrug is subtieler: kun je met behulp van de techniek zien of een
+zedendelinquent alweer bezig is te denken over zijn volgende misdaad? De kans
+daarop lijkt klein, gezien de voorgeschiedenis. In 1923 oordeelde het
+Amerikaanse hooggerechtshof dat het apparaat geen bruikbaar bewijsmiddel was. En
+ondanks het feit dat de psychologie driekwart eeuw de tijd heeft gehad om met
+overtuigende resultaten te komen, luidde een uitspraak in 1998 nog precies zo.
+Een jaar daarvoor had de Amerikaanse vereniging van psychologen het aan de leden
+gevraagd. Nog geen kwart vond dat rechtbanken naar polygraafgegevens moesten
+kijken. Een enquête onder gewone Amerikanen zou een ander beeld hebben
+opgeleverd. Iedereen kan nu eenmaal begrijpen hoe een leugendetector werkt, en
+kan zich dus ook voorstellen dat hij werkt. Dat telt voor O.J. en de FBI. Ook
+het hart van een onbekeerde Nederlandse zedendelinquent zal bij de aanblik van
+al die snoertjes een keer extra slaan. Met die laatste opmerking is docente
+Mildred, op het Kerkplein wachtend tot de start van de optocht, het van harte
+eens. ,, Surinamers hebben een lange weg moeten afleggen voordat we hier
+geaccepteerd werden. Er is niemand in Nederland die weet wat de Surinamers is
+aangedaan, hoe Nederland met zijn slaven is omgegaan. Terwijl Surinamers uit den
+treure alles hebben geleerd over Nederland. Ik weet zeker: als men het wel had
+geweten, was er anders en respectvoller met ons omgegaan. '' Mildred Clark, haar
+zus Verginia en haar nicht Alliston van Dans hebben geen van allen de slaventijd
+meegemaakt. Maar de gevolgen ervan zijn nog levensgroot aanwezig, zeggen ze. ,,
+Je moet je altijd bewijzen. Je blijft zwart, een minderwaardige kleur '', zegt
+Clark. Je met kennis daartegen verweren is het enige redmiddel, weet zij. Je
+moet trots zijn op je afkomst, fier de vlag van Suriname blijven dragen. Daarom
+staat Mildred Clark met haar familie in traditionele Surinaamse gewaden al uren
+te wachten tot voor de St. Laurenskerk in Rotterdam de 'Bigi Spikri' begint, de
+grote optocht van trots tijdens het Surinaams-Antilliaanse feest ter ere van het
+einde van de slaventijd: Keti Koti, oftewel 'het verbreken van de ketenen'.
+Zelfs de pasgeboren dochter van Alliston gaat mee;,,Ze moet weten wat er met
+haar voorvaderen is gebeurd, en op school zal ze het misschien niet leren'',
+zegt de moeder. De herdenkingsdag werd ook in Amsterdam en Den Haag gevierd,
+maar de bijeenkomst in Rotterdam was dit keer de belangrijkste, omdat minister
+van Boxtel (integratiezaken) er bekend maakte welke kunstenaar de opdracht in de
+wacht had gesleept voor het maken van een Nationaal Monument Slavernijverleden.
+Het werd de 71-jarige Surinaamse kunstenaar Erwin de Vries. ,,Een beeld dat
+heden, verleden en toekomst bijeen brengt'', zo legde van Boxtel het ontwerp
+uit. De Vries, al sinds de jaren zestig een gevierd kunstenaar in binnen- en
+buitenland, geldt als de grondlegger van de hedendaagse Surinaamse kunst. Het
+bronzen beeld zal twaalf meter breed en vier meter hoog worden. ,,Jullie hebben
+geluk dat ik snel werk'', zei De Vries, wiens abstracte werk niet door alle
+aanwezigen wordt gewaardeerd. Het monument zal spoedig te zien zijn in het
+Amsterdamse Oosterpark. Voor De Vries is de slaventijd een inspiratiebron
+geweest voor veel van zijn werk, legt hij uit. ,, Er zijn nog steeds momenten
+waarop ik eraan herinnerd word dat ik anders ben. Dan verwachten mensen een
+blanke Erwin de Vries en schrikken ze van een zwarte. Niemand weet hoe de
+Nederlanders zich hebben gedragen voor 1863, toen ze tientallen jaren na alle
+andere Europese landen de slavernij afschaften. Er zijn mensen die het
+ontkennen. Ik ben er trots op dat ik dit monument mag maken, zodat de erkenning
+er in ieder geval is. '' Op Koti Keti was van die ontkenning weinig te merken.
+Burgemeester Opstelten van Rotterdam zei zelfs dat hij het jammer vindt dat het
+monument in Amsterdam komt te staan. Hij beloofde, nog eens te kijken of er niet
+iets gedaan kan worden aan de Rotterdamse straatnamen. ,,Daarin komt geen enkele
+verwijzing naar Suriname of de Antillen voor, laat staan dat er wordt
+gerefereerd aan verzetshelden uit de slaventijd.'' Opstelten beloofde ook
+geld:,,We zullen moeten onderzoeken of het onderwijs in Rotterdam ondersteuning
+nodig heeft bij het aanpassen van het lesprogramma.'' Het veel geplaagde
+supermarktconcern Laurus heeft de ombouw van al zijn 800 winkels naar de nieuwe
+Konmarformule stilgelegd. Dat meldt Het Financieele Dagblad van zaterdag. De
+krant baseert zich op bronnen rond de onderneming. De top van Laurus beraadt
+zich op de nieuwe situatie. Al eerder werd bekend dat directielid P. Stuyts ziek
+thuis zit. Het concern bevestigt dat Stuyts thuis is, maar wil verder niet
+ingaan op de reden daarvan. In supermarktkringen wordt gesteld dat hij op een
+zijspoor is gezet. Stuyts heeft leiding gegeven aan de ombouwactiviteiten die
+het noodlijdende concern uit het slop moesten halen. Vorig jaar zat er
+nauwelijks nog groei in het concern en kelderde de winst met tientallen
+procenten. Dat noopte tot een harde ingreep. De acht Laurusformules zouden
+worden omgebouwd tot een: Konmar, maar dan nieuwe stijl. Konmar oude stijl was
+slechts een klein onderdeel van het Laurusconcern, maar wel de meest
+succesvolle. Edah en Super De Boer waren de meest bekende onderdelen van Laurus,
+maar die zouden in de - nu stilgelegde - plannen uit het straatbeeld verdwijnen.
+In Almere opende op 15 mei het eerste omgebouwde filiaal zijn poorten. Toen was
+Stuyts nog vol vertrouwen en kondigde zonder dralen aan dat de vernieuwde Konmar
+Albert Heijn het nakijken zou geven. Eind 2003 zouden alle 800 Lauruswinkels
+zijn omgebouwd. Half juli, als 100 nieuwe Konmarwinkels zouden zijn gelanceerd,
+zou de eerste evaluatie plaatsvinden. Zes weken later blijkt de nieuwe formule,
+die zich zou kenmerken door een on-Nederlandse service, niet goed aan te slaan.
+Klanten klagen dat er veel minder te krijgen is dan in de 'oude' Konmar. Ook zou
+er geen sprake zijn van de beloofde lage prijzen. Winkelmanagers en - personeel
+klaagden dat er veel goederen niet bezorgd werden en dat sommige wel geleverde
+goederen niet door kassa's werden herkend, hetgeen veel irritatie opleverde.
+Volgens een onderzoek van het bureau Gfk besteden de klanten van de nieuwe
+Konmar per bezoek guldens minder dan in de Konmar oude stijl. Dat terwijl de
+Laurus-directie er vanuit ging dat de Konmars nieuwe stijl een omzetstijging van
+twintig procent zouden boeken. Die omzetstijging was hard nodig om in ieder
+geval een deel van de ombouwkosten van twee miljard gulden terug te verdienen.
+Nu dat kennelijk niet lukt is het verantwoordelijke directielid Stuyts naar huis
+gestuurd. Topman O. van der Straaten neemt zijn taken waar. Volgens het vakblad
+Distrifood wordt er gewerkt aan een nieuw actieplan waarbij de winkels 'voller,
+verser en voordeliger' moeten worden. NS-topman H. Huisinga erkent dat het
+groeiend aantal uitvallende en vertraagde treinen onacceptabel is. Dat zegt
+Huisinga in het personeelsblad De Koppeling. Hij erkent dat er fouten zijn
+gemaakt bij de uitvoering van het plan Bestemming Klant, waarvan het gewraakte
+'rondje om de kerk' onderdeel is. ,, Die veranderingen kosten bij elkaar meer
+energie dan ik vooraf had ingeschat. Ze hebben een zware wissel getrokken op
+onze medewerkers en onze basiskwaliteit is op een onacceptabel laag niveau
+gekomen '', zegt Huisinga. De NS werken inmiddels aan een nieuw plan van aanpak,
+onder de werktitel Bestemming Klant Nu. Dit moet ertoe leiden dat knelpunten
+snel worden opgelost. Het personeel wordt nadrukkelijk betrokken bij de
+maatregelen die,,zo snel mogelijk merkbare verbeteringen'' moeten opleveren. De
+communicatie over te nemen maatregelen liet tot nu toe te wensen over, erkent
+Huisinga tevens. ,, Daarom trekken we nu vanaf het eerste begin bedrijfsbreed
+met elkaar op. Gezamenlijk, zoals dat ook eigenlijk moet. Dat hebben we tot nu
+toe te weinig gedaan en dat moet beter. '' Er zijn teams gevormd die mogelijke
+maatregelen op een rijtje gaan zetten. A. van den Berg van FNV-Bondgenoten vindt
+het op zich verheugend dat de NS-top het boetekleed aantrekt. ,, Dit moet ik
+even verwerken. Het erkennen van fouten door de NS-directie is geen alledaags
+verschijnsel. Ik ben blij dat Huisinga dat nu wel doet '', zei hij in een
+reactie. De vakbondsbestuurder stelt dat de arbeidsverhoudingen bij het
+spoorbedrijf nog altijd verziekt zijn. Herstel van vertrouwen tussen leiding en
+personeel is absoluut noodzakelijk. ,,Op dat vlak moet er nog heel wat
+gebeuren'', aldus Van den Berg. Minister Netelenbos van verkeer wordt met het
+plan op haar wenken bediend. Vorige week eiste zij in een brief aan de Tweede
+Kamer dat de NS-directie binnen 'zeer afzienbare termijn' de vertragingen gaat
+aanpakken. Zij is ervan overtuigd dat de NS in het tweede kwartaal niet beter is
+gaan werken ten opzichte van het eerste kwartaal. Toen lag de punctualiteit van
+de dienstverlening al ruim beneden de norm die in het prestatiecontract tussen
+de NS en de overheid is vastgelegd. In dat contract staat dat 88 procent van de
+treinen op tijd moeten rijden. Als dat meer dan drie procent naar beneden
+afwijkt moet de NS aan het eind van het jaar met een verbeterplan komen. Maar de
+bewindsvrouw wilde daarop niet wachten. In het eerste kwartaal reed 83,3 procent
+van de treinen op tijd. Netelenbos denkt dat het in het tweede kwartaal niet
+beter wordt. Tijdens de competitiewedstrijd tussen Zenit Sint Petersburg en
+Spartak Moskou liep het uit de hand. Nadat de ploeg uit Moskou op voorsprong was
+gekomen, begonnen fans van de thuisclub allerlei projectielen op het veld te
+gooien. Door de afwezigheid van Jorge Zorreguieta op de trouwdag van zijn
+dochter zal morgen de overgrote meerderheid van de Staten-Generaal tamelijk
+onbekommerd kunnen instemmen met het voorgenomen huwelijk tussen kroonprins
+Willem-Alexander en Máxima. Het handjevol tegenstemmers kampte vorige week nog
+met een aantal praktische problemen. Zo wist het republikeinse
+GroenLinks-kamerlid Ineke van Gent, dat tegen het huwelijk gaat stemmen, nog
+niet of ze naar de receptie zou gaan, die na de gezamenlijke vergadering van de
+Eerste en Tweede Kamer wordt gehouden. Hillie Molenaar, tot nu toe het enige
+PvdA-Tweede-Kamerlid dat niet akkoord gaat met het huwelijk, zat te dubben of ze
+überhaupt wel bij de vergadering in de Ridderzaal zou zijn. ,,Ik schuif dat voor
+me uit, ik moet er nog over converseren'', zei ze, doelend op de procedures. In
+een vorig debat, over de manier waarop premier Kok de politiek lastige kwestie
+had opgelost, bleek hoe ingewikkeld die procedures zijn. De SP-fractie kondigde
+toen aan niet te zullen verschijnen bij de verenigde vergadering die morgen
+wordt gehouden. De socialisten wensen zich niet te mengen in het liefdesleven
+van twee mensen, ook niet als ze onder de ministeriële verantwoordelijkheid
+vallen, zo motiveerde SP-kamerlid Kant het wegblijven. ,,Jullie vluchten weg
+voor het debat'', riepen andere fracties boos. Los van die politieke verwijten
+probeerden de andere fracties Kant te pakken op de procedures. De regels zijn
+zo, dat wie niet komt, geacht wordt te hebben vóór gestemd. De SP moet vooraf
+aan de voorzitter van de vergadering doorgeven dat ze er niet is. Hij kan dat
+bij de stemming melden, en officieus wordt dat dan uitgelegd als een tegenstem -
+hoewel de SP liever blanco zou willen stemmen, maar dat kan niet. Onmiddellijk
+nadat de regering de toestemmingswet aan de Tweede Kamer had gestuurd, brak een
+debat los over de vraag of Máxima koningin wordt of prinses. Premier Kok suste
+de opwinding met de opmerking dat een volgend kabinet dat maar moet beslissen.
+Zolang kroonprins Willem-Alexander geen koning is, is de vraag 'niet aan de
+orde', aldus Kok in de memorie van antwoord op vragen van CDA en ChristenUnie en
+GroenLinks. Die fracties zijn het onderling niet eens: CDA en ChristenUnie
+vinden het logisch dat ze koningin wordt, ook omdat het in sommige buitenlanden
+normaal is dat de vrouw van een koning koningin is. GroenLinks pleit juist voor
+prinses: prins Claus is immers ook prins. Vragen zijn er verder over de titels
+die Máxima krijgt: prinses der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau. Ze wordt
+'koninklijke hoogheid prinses Máxima der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau,
+mevrouw van Amsberg' genoemd. De vrouw van Willem-Alexander krijgt dus de
+familienaam Oranje-Nassau, maar ze wordt geen prinses van Oranje. Die titel is
+gereserveerd voor de 'vermoedelijke troonopvolger of opvolgster'. Dat kan er
+maar een zijn en dat is nu Willem-Alexander. Dat de regering eraan toevoegt er
+geen bezwaar tegen te hebben dat Máxima in het maatschappelijk verkeer wél
+prinses van Oranje wordt genoemd, heeft bij diverse fracties verwarring gezaaid.
+GroenLinks en D66 verwonderen zich erover dat de meisjesnaam Zorreguieta
+kennelijk geheel uit beeld is verdwenen. Is dat een bewuste keuze van de
+regering? Het is, schrijft de premier, in overleg met haar vastgesteld. Bij de
+PvdA is ook geen detail onopgemerkt gebleven: de grootste regeringsfractie wil
+weten of is overwogen het accent op de a van Máxima bij naturalisatie te laten
+vervallen. Volgens Kok is het bij naturalisatie gebruik dat de namen zo weinig
+mogelijk worden veranderd. Ook dat is met Máxima besproken: het streepje blijft.
+Kameroen en Zuid-Afrika hebben zich gisteren als eerste landen op het veld
+geplaatst voor het eindtoernooi van het WK voetbal, volgend jaar in Japan en
+Zuid-Korea. Kameroen won met 2 - 0 van Togo, Zuid-Afrika had genoeg aan
+gelijkspel tegen Burkina Faso (1 - 1). De gastlanden Japan en Zuid-Korea en
+titelverdediger Frankrijk hebben ook al een startbewijs op zak. 1860 München
+heeft de eerste wedstrijd in de tweede ronde van de Intertotocompetitie tegen FK
+Sartid Smederevo met 3 - 1 gewonnen. De return is zaterdag in Joegoslavië. De
+uiteindelijke winnaar komt in actie tegen RKC Waalwijk. De Duitse doelpunten
+kwamen op naam van Martin Max (2) en Vidar Riseth. Boris Vascovic hield de hoop
+voor Smederevo levend. Joegoslavië moet meer besteden aan onderwijs, aldus de
+Wereldbank, die echter ook mogelijkheden ziet voor - opmerkelijke -
+bezuinigingen. Onder andere het onderwijs voor minderheden kan wel met minder
+toe. Joegoslavië blijkt koploper te zijn in het onderwijs in minderheidstalen.
+Volgens de Joegoslavische grondwet hebben alle minderheden recht op onderwijs in
+hun eigen taal. Zo zijn er in Servië 284 lagere en middelbare scholen waar
+leerlingen bij de meeste vakken les krijgen in het Albanees, Hongaars, Roemeens,
+Slovaaks, Rutheens of Bulgaars. Servisch is op deze scholen de tweede taal.
+Dergelijk uitgebreide voorzieningen zie je vrijwel nergens, aldus de Wereldbank,
+en ze gaan veel verder dan wat het Europese Handvest voor Regionale en
+Minderheidstalen vereist. Dat is heel mooi, maar ook kostbaar. De klassen zijn
+heel klein (soms niet meer dan vier of vijf leerlingen), de oplage van
+studieboeken is soms minimaal. De Wereldbank gaat niet zover te bepleiten dat
+het wel wat minder kan, maar stelt wel maatregelen voor om de efficiëntie te
+verhogen. Ze denkt aan het samenvoegen van scholen. Dat bespaart kosten, maar
+als de maatregelen worden doorgevoerd betekent het dat de leerlingen die kiezen
+voor onderwijs in hun eigen taal veel verder moeten reizen. Rui Costa heeft zijn
+transfer naar Parma tegengesproken. Het zint de Portugese international helemaal
+niet dat Fiorentina, dat grote schulden heeft, hem op deze manier met doelman
+Francesco Toldo op de markt heeft gegooid. ,, Ik ben geen lap vlees. Ik bepaal
+zelf wel waar ik ga spelen. Ik heb het recht de beste optie te kiezen voor
+mezelf en mijn familie. De aanbieding van Parma is heel mooi, maar niet de
+enige. '' Uruguay heeft in de WK-kwalificatiestrijd met 1 - 0 gewonnen van
+Brazilië. Het doelpunt viel in de 32ste minuut uit een strafschop, benut door
+Magallanes. Het was de eerste interland van de nieuwe Braziliaanse bondscoach
+Luiz Felipe Scolari. Door het verlies komt Brazilië, verliezend finalist van het
+laatste WK, steeds dieper in de zorgen. De ploeg staat nog vierde, maar
+inmiddels staat Uruguay (vijfde) in punten gelijk. Alleen de eerste vier ploegen
+uit de Zuid-Amerikaanse poule plaatsen zich voor de eindronde. De
+identiteitscrisis van de unie wordt nog versterkt door een groeiend verzet van
+radicale groepen en vakbonden, die ook de komende maanden gezamenlijk optrekken
+om tegen het Europa van de macht en het geld te protesteren. Of er naar hen
+wordt geluisterd, moet worden afgewacht. België houdt, in tegenstelling tot de
+Zweedse politie vorige maand, wél traangas en waterkanon achter de hand.
+Verhofstadt en zijn topministers willen het feestje niet laten verpesten door
+rellen. Voor hen is het voorzitterschap een grote pr-campagne voor het herboren
+België. Een ballonvaarder toert met die boodschap door Europa. 'It's great to be
+a Belgian', roept een enthousiaste Amerikaan in een televisiespotje. De
+verpakking deugt wel. Het komt de Belgische premier Guy Verhofstadt niet slecht
+uit dat zijn land de komende zes maanden voorzitter is van de Europese Unie. Hij
+ontkent het weliswaar, maar beweerd wordt dat hij Europa zal gebruiken om in
+eigen land politieke munt uit te slaan en in 2002 vervroegde verkiezingen te
+houden. Zaterdag werden in het Brusselse park Mini-Europa de Zweedse vlag
+gestreken en de Belgische driekleur gehesen. Een symbolische handeling om de
+overdracht van de Europese voorzitterschap in de verf te zetten. De liberaal
+Verhofstadt heeft in de eerste helft van dit jaar al duizenden kilometers
+afgelegd om de kandidaat-lidstaten in Oost-Europa te bezoeken. Tot eind december
+zal hij samen met zijn minister van buitenlandse zaken Louis Michel en minister
+van financiën Didier Reynders de trojka van het voorzitterschap vormen. Ook
+verschillende regionale ministers uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel mogen
+meedraaien in het circus. België heeft maar liefst 16 prioriteiten voor Europa,
+voor elke minister één. Zij kunnen niet meer dan accenten leggen op enkele
+beleidsterreinen. België is gebonden aan de lopende agenda van de EU. Pas
+volgend jaar worden op het gebied van de uitbreiding belangrijke beslissingen
+genomen. Daarom zet Brussel alles op de 'Verklaring van Laken'. Een tekst die
+half december tijdens de Europese top in Laken moet worden goedgekeurd, maar
+eigenlijk niet meer is dan een agenda en werkmethode voor de toekomst van
+Europa. Om de verklaring meer uitstraling te geven, heeft Verhofstadt enkele
+bekende Europeanen aan het werk gezet. Onder hen Jacques Delors, oud-voorzitter
+van de Europese Commissie, de Italiaans ex-premier Giuliano Amato en de vroegere
+Belgische regeringsleider Jean-Luc Dehaene. Veel belangrijker lijkt de komende
+maanden de vraag hoe Europa met zijn burgers communiceert. Die krijgen vanaf 1
+januari niet alleen te maken met de euro - de belangrijkste monetaire operatie
+ooit - ook de uitbreiding met nieuwe, minder welvarende, landen is slechts een
+kwestie van enkele jaren. In een interview met de krant De Standaard zei
+minister Michel dat de afwijzing door de Ieren van het Verdrag van Nice
+duidelijk heeft gemaakt dat er nog veel werk moet worden verzet om Europa uit te
+leggen. De Europese Unie wordt volgens hem teveel gezien als een economisch, en
+te weinig als een politiek en sociaal project. Dat komt, zegt Michel, omdat de
+ministers van financiën in de Europese Unie teveel invloed hebben. Sparta stelt
+pogingen in het werk om Frank Rijkaard als nieuwe trainer vast te leggen. De
+voormalige bondscoach van Oranje kan bij de Kasteelclub een langdurige
+verbintenis tekenen. Betrouwbare bronnen binnen de Rotterdamse eredivisieclub
+bevestigden gisteravond dat Rijkaard de belangrijkste kandidaat is om Willem van
+Hanegem op te volgen. De verwachting is dat beide partijen er binnen enkele
+dagen uit zijn. Van Hanegem liet het Sparta-bestuur vorige week weten af te zien
+van een langer verblijf. Hij stelde dat de club zich onvoldoende heeft versterkt
+en daardoor komend seizoen opnieuw degradatievoetbal zal moeten spelen. Van
+Hanegem nam het in februari over van Dolf Roks. Sparta handhaafde zich via de
+nacompetitie ternauwernood in de eredivisie. Zowel algemeen directeur Beijer van
+Sparta als technisch manager Roks weigerde gisteren commentaar te geven.
+Rijkaard was twee jaar bondscoach van Oranje, waarmee hij tijdens Euro 2000 in
+de halve finale strandde. Sindsdien werd zijn naam vrijwel uitsluitend in
+verband gebracht met buitenlandse clubteams, vooral Italiaanse. ROTTERDAM - Voor
+het eerst is er op Roze Zaterdag een multireligieuze viering gehouden.
+Christenen, moslims, joden en boeddhisten deden afgelopen zaterdag mee aan de
+bijeenkomst in de St. Laurenskerk in Rotterdam. Ongeveer zeshonderd homoseksuele
+mannen en vrouwen waren op de viering afgekomen. De vier religies gaven elk een
+eigen invulling aan het thema 'Bevrijding, bitter en zoet'. Hans van Warmerdam
+van Sjalhomo hield een voordracht over Pesach, homochristenen zongen liederen.
+Omar Nahas van de Stichting Yoesuf, club voor homoseksuele moslims, las een
+gedicht voor. De viering werd besloten met een boeddhistische meditatie.
+Algemeen Hoewel het product 'screeningen' heet, voldoet vrijwel geen van de
+activiteiten volledig aan de criteria van Wilson en Jungner en zijn zij in
+strikte zin geen screeningen. Wel is voor de genoemde activiteiten een min of
+meer gestandaardiseerde onderzoeksmethodiek beschikbaar. Ad U3.1.1.1 t / m
+U3.1.1.3 PKU, CHT en AGS Per 1 juli 2000 omvat het landelijke
+screeningsprogramma op stofwisselingsziekten de screeningen op PKU, CHT en AGS.
+Ad U3.1.1.4 Oogpathologie Gestandaardiseerd onderzoek van de ogen gebeurt op de
+zuigelingen- en peuterleeftijd volgens de zogenaamde VOV-methode (met name
+gericht op vroege onderkenning van amblyopie). Gestandaardiseerd onderzoek naar
+de gezichtsscherpte vindt op de kleuter- en schoolleeftijd plaats. De
+gestandaardiseerde registratie van de resultaten van deze onderzoeken is
+opgenomen in het Integraal Dossier JGZ. Ad U3.1.1.5 Maldescensus testis Bij
+jongens vindt gestandaardiseerd onderzoek plaats naar de lokalisatie van de
+testes. Ad U3.1.1.6 Congenitale hartafwijkingen Bepaalde congenitale
+hartafwijkingen kunnen in het eerste levensjaar op het consultatiebureau worden
+ontdekt door systematisch onderzoek. Ad U3.1.1.7 Spraak- en taalstoornissen Voor
+peuters is een screeningsmethode voor de opsporing van spraak- en
+taalstoornissen ontwikkeld, maar het ziet er niet naar uit dat deze op korte
+termijn landelijk zal worden geïmplementeerd. Vooralsnog moet dus gebruik worden
+gemaakt van het Van Wiechenonderzoek, waarvan het registratieformulier is
+opgenomen in het Integraal Dossier JGZ. Ad U3.1.1.8 Perceptief gehoorverlies
+Sinds ongeveer 1960 wordt landelijk de Ewingtest en de daarvan afgeleide
+geautomatiseerde CAPAS-test gebruikt voor het screenen van negen maanden oude
+zuigelingen op de aanwezigheid van gehoorstoornissen. De gestandaardiseerde
+registratie van de resultaten van dit onderzoek is opgenomen in het Integraal
+Dossier JGZ. De verwachting is dat binnen afzienbare tijd de CAPAS-screening
+vervangen zal worden door een neonatale gehoorscreening. Het
+Rijksvaccinatieprogramma (RVP) wordt in de loop van 2001 uitgebreid met een
+vaccinatie tegen kinkhoest bij vierjarige kinderen. Hiervoor wordt een zogenaamd
+a-cellulair kinkhoestvaccin gebruikt. Het RVP voorziet daarmee dan in de
+volgende vaccinaties. De discussie of de vaccinatie tegen hepatitis B opgenomen
+moet worden in het RVP is nog niet afgerond. Evenals de BCG-vaccinatie tegen
+tuberculose, wordt de vaccinatie tegen hepatitis B momenteel uitsluitend aan
+risicogroepen gegeven. Op basis van dit laatste zou de hepatitis B vaccinatie
+strikt genomen in het maat-werkdeel moeten worden ondergebracht. Echter, de
+daaruit voortvloeiende beleidsvrijheid voor gemeenten is ongewenst, omdat die
+zou kunnen leiden tot onaanvaardbare gezondheidsrisico's. Voor de uitvoering van
+vaccinaties, zowel in het kader van het RVP als daarbuiten, geldt een door de
+Inspectie voor de Gezondheidszorg gesanctioneerd handboek als landelijke
+standaard. Toekomstige wijzigingen van het RVP moeten bij voorbaat tot het
+uniform deel van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg worden gerekend. Zie
+ook product U1.2.1.2 Vaccinatiegraad. 1 monitoring en signalering; In het
+Burgerlijk Wetboek (BW) is een hoofdstuk opgenomen over de relatie arts -
+patiënt, beter bekend als de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst
+(WGBO). Voor de medische handelingen als het uitvoeren van de hielprik en van
+vaccinaties betekent dit een informatieplicht voorafgaand aan de uitvoering.
+Verder zijn er wettelijke verplichtingen ten aanzien van het geven van
+informatie over dossiervorming, klachtenprocedures en privacyreglementen. Deze
+voorlichting gebeurt meestal door de organisatie en niet door de uitvoerende
+artsen en verpleegkundigen. Krachtens de Wet Geneeskundige
+Behandelingsovereenkomst (WGBO) is men verplicht van elk kind een medisch
+dossier aan te leggen. In de jeugdgezondheidszorg fungeert het overal gebruikte
+Integraal Dossier JGZ als zodanig. Uit deze wettelijke bepalingen vloeit ook een
+aantal verplichtingen voort met betrekking tot de voorlichting (zie bij product
+U4.1.1 op de vorige pagina). Het Integraal Dossier JGZ geeft het raamwerk aan
+van de activiteiten die min of meer standaard bij elk kind moeten plaatsvinden
+en is daarmee de meest actuele inhoudelijke uitwerking van het Basistakenpakket
+Jeugdgezondheidszorg. Het dossier geeft daarnaast de ruimte om in voorkomende
+gevallen een op het individu toegesneden zorgplan te registreren (zie bij
+product M6.1). Bij zorgoverdracht (bijvoorbeeld ten gevolge van verhuizing)
+vindt overdracht van het betreffende dossier plaats. De Werkgroep
+Jeugdgezondheidszorg heeft er in haar advies voor gekozen om ook zorgverlening
+op maat te rekenen tot de productgroep Inschatten zorgbehoefte. In ieder geval
+ligt zorgverlening op maat in het verlengde van het inschatten van de
+zorgbehoefte, want op basis van de uitkomsten van de producten U1.1.1 t / m
+U1.1.5 en U2.1.1 t / m U2.1.3 zal zorg worden verleend. Voor zover die zorg niet
+tot het uniform deel behoort, is deze altijd op maat. In sommige gevallen is
+daarbij het opstellen van een zorgplan (product M6.1.1) en / of zorgcoördinatie
+(product M6.1.2) noodzakelijk. Het inschatten van zorgbehoefte op doelgroep /
+populatieniveau leidt tot het onderkennen van risicogroepen (zie product
+U2.2.1). Vervolgens kan op de kenmerken van die groep afgestemde zorg worden
+verleend. 2 inschatten zorgbehoefte; Voorlichting wordt individueel afgestemd op
+de behoefte van de cliënt. Het inschatten van die behoefte (product U2.1.2) moet
+dus daaraan voorafgegaan zijn. De overgangen tussen voorlichting, advies,
+instructie en begeleiding zijn vloeiend, maar in alle gevallen staat het
+preventieve karakter van de interventie voorop. Dat betekent dat met name
+begeleiding van beperkte duur en intensiteit zal zijn. Naar de aard van de
+voorlichting kan een onderscheid worden gemaakt in: - Risicoreducerende
+voorlichting - Ontwikkelingsondersteunende voorlichting - Zorggerichte
+voorlichting Risicoreducerende voorlichting zal over het algemeen anticiperende
+voorlichting zijn, dat wil zeggen dat de voorlichting een primair preventief
+karakter heeft en vooruitloopt op risicovolle situaties die inherent zijn aan de
+ontwikkelingsfasen van het kind. Omdat de voorlichting over bekende risico's
+gaat, kan veel anticiperende voorlichting op een gestandaardiseerde wijze worden
+gegeven, zoals bijvoorbeeld voedingsvoorlichting (Inspectie voor de
+Gezondheidszorg / Voedingscentrum), veilig-heidsvoorlichting (Stichting
+Consument & Veiligheid en Stichting Wiegendood) en voorlichting over
+mondverzorging (Ivoren Kruis). Hieronder volgen enkele voorbeelden van
+voorlichting waarvan het effect risicoreductie kan zijn: - voeding 3 screeningen
+en vaccinaties; - veiligheid - SOA-preventie - anticonceptie - verslaving
+(roken, alcohol, drugs, gokken) Ontwikkelingsondersteunende voorlichting is
+vooral gericht op het bevorderen van een goede ontwikkeling van het kind en op
+de rol van de ouders of verzorgers bij de opvoeding. Deze voorlichting kan
+anticiperend van aard zijn, maar ook secundair preventief gegeven worden op
+basis van signalen of vragen. De overgang tussen voorlichting en advies is
+vloeiend. Aangezien de voorlichting op maat gebeurt, dat wil dus zeggen
+afgestemd op de behoefte en vragen van de cliënt, geldt voor de activiteiten dat
+zij zeer variabel kunnen zijn naar onderwerp, tijd en plaats. Bij wijze van
+voorbeeld volgt hierna een lijst met onderwerpen waarop de
+ontwikkelingsondersteunende voorlichting onder andere betrekking kan hebben: -
+verzorging 4 voorlichting, advies, instructie en begeleiding; Zorggerichte
+voorlichting is vooral gericht op het wegwijs maken van de ouders of verzorgers
+in het land van zorgvoorzieningen en op het geven van uitleg en toelichting op
+verwijzingen en behandelingen. Deze voorlichting wordt vrijwel altijd gegeven
+naar aanleiding van signalen of vragen of bij (voorgenomen) acties vanuit de
+jeugdgezondheidszorg. In alle gevallen gaat het om maatwerk, omdat de
+voorlichtingsbehoefte van elke ouder verschillend is. 5 beïnvloeden van
+gezondheidsbedreigingen; 6 zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking. *
+Verder in de tekst wordt omwille van de leesbaarheid alleen gesproken over
+ouders. Hier worden vanzelfsprekend ook verzorgers bedoeld. Het product
+'lichamelijke verschijning' omvat alles wat klassiek onder 'inspectie' zou
+kunnen worden samengevat. Het is een standaardprocedure bij elk contact. Er is
+geen landelijk protocol of standaard voor het afnemen van de 'lichamelijke
+verschijning', maar het Integraal Dossier JGZ kan als zodanig worden opgevat. Er
+bestaat wel een handboek dat als leidraad kan dienen, maar dit boek is op
+sommige punten achterhaald. 1 Voor eindnoten zie pagina 43 * VOV = Vroegtijdige
+Onderkenning van Visuele stoornissen, ontwikkeld door de gelijknamige stichting
+te Amsterdam. * CAPAS = Compacte Amsterdamse Paedo-akoestische Screener,
+ontwikkeld door de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende kind
+(NSDSK) te Amsterdam. * De letters representeren de naam van de ziekte waartegen
+de componenten van het vaccin bescherming bieden: D = difterie, K = kinkhoest, T
+= tetanus, P = poliomyelitis, B = bof, M = mazelen, R = rodehond, Hib =
+Haemophilus influenzae type B, aK = acellulair Kinkhoestvaccin. * * BCG =
+Bacillus Calmette Guérin. Daarvoor is gekozen omdat gemeenten bij uitstek het
+lokale gezondheidsbeleid kunnen toespitsen op de specifieke gezondheidssituatie
+en zorgbehoeften van kinderen en jongeren in de eigen gemeente. Ook kunnen
+gemeenten rekening houden met het aanbod dat er op lokaal of regionaal niveau al
+is. Daarbij is van belang dat gemeenten zorg dragen voor goede afstemming en dat
+overlap en hiaten worden opgelost of voorkomen. Hoe de regie precies vorm
+krijgt, kan per gemeente verschillen en is afhankelijk van de specifieke
+situatie in een regio. Bij de uitvoering zullen veel verschillende partijen
+regelmatig met elkaar om de tafel zitten en maatregelen nemen, bijvoorbeeld de
+gemeente, het buurtwerk, peuterspeelzalen, scholen, thuiszorgorganisaties en
+GGD-en. Het uniform deel van het Basistakenpakket moet in heel Nederland aan
+alle kinderen op dezelfde wijze worden aangeboden. Daarnaast moet er regionaal
+extra aandacht komen voor kinderen die tot een risicogroep behoren. Dit wordt
+eenvoudiger door de invoering van een geautomatiseerd registratiesysteem voor
+het monitoren en signaleren van zorgbehoeften. Op grond van de gegevens in dat
+systeem, kan bijvoorbeeld worden vastgesteld of een groep kinderen een bepaalde
+zorgbehoefte heeft en of de gezondheidssituatie van een groep kinderen speciale
+zorg en andere maatregelen vraagt. Mogelijkheden voor de ontwikkeling van een
+dergelijk systeem worden onderzocht. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
+Sport De zorgverleners binnen de JGZ zullen concreet gaan ervaren dat de
+gemeente invloed heeft op het maatwerkdeel van het Basistakenpakket JGZ. Vooral
+voor de zorgverleners uit de ouder- en kindzorg zal dit een duidelijke
+verandering zijn. De gemeente zal beleid vaststellen en maatregelen nemen.
+Vanzelfsprekend zal een gemeente daarbij zo veel mogelijk samenwerken met de
+uitvoerders van de JGZ want ze is afhankelijk van signalen vanuit het veld.
+Bovendien kan de gemeente alleen samen met het veld bepalen welke maatregelen
+moeten worden genomen. Tenslotte betekent de invoering van het Basistakenpakket
+dat zorgverleners in het veld meer nog dan tot nu toe hun vaardigheden op het
+gebied van samenwerking en overleg moeten ontwikkelen en zich verder moeten
+professionaliseren. Zij zullen immers frequenter en intensiever dan tot nu toe
+gaan samenwerken met andere partijen. Zorgverleners moeten dan ook precies
+aangeven wat hun deskundigheid is en een heldere, professionele inbreng hebben
+in de diverse overlegvormen. Hiertoe zijn ondersteunende activiteiten gestart op
+het gebied van standaarden, effectonderzoek en opleiding / scholing. Het ligt in
+de bedoeling een permanent Platform JGZ in te stellen. In dat platform zullen
+alle JGZ-disciplines vertegenwoordigd zijn. Het platform zal met name de
+kwaliteit van de jeugdgezondheidszorg bewaken en periodiek het Basistakenpakket
+op activiteitenniveau actualiseren. Uitgangspunten bij het actualiseren zijn
+veranderingen in de gezondheidssituatie en de zorgbehoefte van kinderen en
+jongeren van 0 - 19 en de wetenschappelijke ontwikkelingen. De herziening wordt
+vervolgens direct vertaald naar het Integraal Dossier JGZ, het individuele
+zorgdossier van elk in Nederland wonend kind. Zo kunnen zorgverleners vastleggen
+dat de activiteit bij het individuele kind is uitgevoerd. De invoering van het
+Basistakenpakket JGZ en het versterken van de gemeentelijke regie zullen
+uiteindelijk leiden tot één integraal beleid voor jeugdgezondheidszorg voor
+kinderen en jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Hoe het proces zal verlopen, is nu nog
+niet precies te zeggen. In elk geval zullen de thuiszorgorganisaties en de
+GGD-en in het kader van de samenhang in de JGZ en optimale zorg voor kinderen en
+jongeren steeds nauwer gaan samenwerken en mogelijk één geheel gaan vormen. De
+invoering van het Basistakenpakket JGZ is dan ook beslist geen afsluiting van
+een intensieve periode van overwegen, onderzoeken en besluiten. Het is vooral
+een belangrijke tussenstap in het totale proces richting samenhangende,
+integrale preventieve zorg voor kinderen en jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Zo
+krijgen zij een goede basis mee voor een lang, gezond en zelfstandig leven. Het
+totale pakket bestaat uit 29 producten, waarvan er 18 ondergebracht zijn in het
+uniform deel en 11 in het maatwerkdeel. Achttien producten worden individueel
+aangeboden en 11 producten omvatten het doelgroep / populatiegerichte aanbod
+(tabel 2). Bij monitoren en signaleren gaat het om het systematisch volgen van
+ontwikkelingen in de gezondheidstoestand van een kind en / of groepen kinderen.
+Daarnaast worden de factoren gemeten die de gezondheid bevorderen of bedreigen.
+Het doel is tweeledig. Enerzijds op individueel niveau tijdig een niet-normaal
+verlopende ontwikkeling signaleren en op basis daarvan interveniëren, anderzijds
+op doelgroep- of populatieniveau gezondheidsprofielen opstellen zodat op grond
+daarvan gezondheidsbeleid kan worden ontwikkeld. Tessa de Vries (twee jaar)
+heeft zowel in lengte als gewicht een groeiachterstand, aldus de metingen op het
+consultatiebureau. Dat blijkt bij meer kinderen uit Tessa's wijk het geval te
+zijn. Er kan geen individuele verklaring voor deze achterstand gevonden worden.
+Het consultatiebureau legt de meetresultaten daarom voor aan de gemeente en
+vraagt om verder onderzoek naar het leefklimaat in Tessa's wijk. Bij het
+inschatten van de zorgbehoefte wordt onderzocht in welke mate de ouders /
+verzorgers en het kind worden belast en of de ouders / verzorgers de opvoeding
+en verzorging van hun kind aankunnen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan over een
+moeilijk kind bij pedagogisch onervaren ouders, om een jongere in isolement of
+om een groep niet-gevaccineerde kinderen. Ook wordt ingeschat in welke mate
+jongeren en ouders / verzorgers * behoefte hebben aan voorlichting. Mark
+Versluis is zeven jaar. Hij is extreem druk en vertoont vaak dwars gedrag. Zijn
+ouders vertellen de JGZ-verpleegkundige dat ze het moeilijk vinden om goed met
+Mark om te gaan. De verpleegkundige probeert vervolgens een helder beeld te
+krijgen van Marks gedrag en eventuele problemen in het gezin. Op grond daarvan
+schat ze de draaglast van de ouders in. De draagkracht van de ouders onderzoekt
+ze door te vragen hoe de ouders met het gedrag van hun zoon omgaan en door de
+effecten die de problemen op de ouders hebben te inventariseren. Op grond
+daarvan doet zij een voorstel voor de begeleiding van Mark en zijn ouders.
+Screeningen en vaccinaties worden aan ieder kind aangeboden. Praktisch alle
+kinderen krijgen bijvoorbeeld de DKTP-prikken: vaccinaties tegen difterie,
+kinkhoest, tetanus en polio. De eerste screening is het zogenoemde hielprikje.
+Verder zijn er bijvoorbeeld gehoor- en visusscreeningen. Janneke Bijvoet is vier
+dagen oud als de wijkverpleegkundige langskomt voor de PKU-CHT-AGS screening
+door middel van een hielprik. Daarbij wordt een beetje bloed uit de hiel van een
+baby afgenomen. Dat wordt vervolgens onderzocht op de aanwezigheid van de drie
+verschillende ziekten. Bij Janneke blijkt daarvan geen sprake te zijn. Was dat
+wel het geval, dan had ze bijtijds adequate therapie kunnen krijgen. De
+jeugdgezondheidszorg (JGZ) is de laatste jaren sterk in beweging. Deze
+ontwikkelingen zijn gericht op de realisatie van een kwalitatief hoogstaande
+integrale jeugdgezondheidszorg, die per 1 januari 2003 onder gemeentelijke regie
+zal worden uitgevoerd. Het veld werkt al met een integraal dossier JGZ voor 0 -
+19 jarigen, waardoor de ontwikkeling van het kind longitudinaal gevolgd kan
+worden. De ontwikkeling van standaarden vormt een krachtige impuls voor het
+'evidence based' werken van de JGZ en draagt daarmee bij aan de kwaliteit. Zowel
+ouders als jongeren zelf kunnen individueel of in groepen begeleiding en advies
+krijgen. Zo wordt ouders ondersteuning aangeboden bij het opvoeden en bij het
+bevorderen van gezond gedrag van hun kind door bijvoorbeeld voorlichting over
+het voorkomen van wiegendood en over gezonde voeding. Pubers kunnen voorlichting
+krijgen over onderwerpen als roken, alcoholgebruik en veilig vrijen. Yen Tse
+Ting (9 jaar) is in de klas heel druk en onhandelbaar. Wanneer de
+JGZ-verpleegkundige Yen en zijn moeder thuis bezoekt, blijkt dat de kamer vol
+hangt met afbeeldingen en attributen die met gevechtssport te maken hebben. Ook
+staan er allerlei videobanden met agressieve beelden. De moeder van Yen voedt
+hem alleen op en geeft aan niet goed te weten hoe ze met kinderen moet omgaan.
+Ze wil graag informatie over geschikt speelgoed en geschikte videobanden en
+tv-programma's. Yens moeder leert in een paar gesprekken hoe ze gewenst gedrag
+van Yen kan belonen en ongewenst gedrag kan bijsturen. Ook attendeert de
+JGZ-verpleegkundige haar op een multiculturele vrouwengroep, zodat ze andere
+moeders kan leren kennen en met hen kan praten over de opvoeding van Yen. De
+omgevingsfactoren die de gezondheid van een kind kunnen bedreigen worden
+onderzocht. Dat kan bijvoorbeeld een slechte huisvesting zijn maar het kan ook
+gaan om ouders die moeite hebben met opvoeden of hun kind structureel
+verwaarlozen. Ook is er in deze productgroep aandacht voor de wijdere omgeving:
+is er genoeg speelruimte en hoe is de verkeerssituatie in de buurt? Om problemen
+op dit terrein aan te pakken zal de JGZ nauw samenwerken met bijvoorbeeld de
+gemeente, de politie, het buurtwerk, Bureau Jeugdzorg enzovoort. De
+JGZ-verpleegkundige brengt een postnataal huisbezoek aan een jong gezin dat twee
+weken geleden de eerste dochter, Saartje, verwelkomde. De moeder toont trots de
+leuk ingerichte babykamer. Het valt de verpleegkundige op dat het raam dicht is
+- anders is het misschien te koud voor de baby, zegt de moeder - en dat er een
+doordringende sigarettenlucht hangt. In de asbak naast het aankleedkussen ligt
+een uitgedrukte sigaret. Ze kijkt nog eens goed naar de moeder en schat in dat
+ze straks 'Niet roken waar de kleine bij is' wel begrepen krijgt. In deze
+productgroep draait het om de partijen die de zorg- en hulpverlening voor
+kinderen organiseren. Netwerken, overleggen en samenwerken zijn belangrijk voor
+goede, integrale zorg voor kinderen. Op individueel niveau is er sprake van
+zorg-coördinatie. Bij contacten op doelgroep-/populatieniveau is
+beleidsontwikkeling en afstemming op instellingsniveau het doel. Harm Stienstra
+(drie jaar) ontwikkelt zich langzamer dan de meeste van zijn leeftijdsgenoten.
+Al sinds zijn eerste verjaardag worden Harm en zijn ouders begeleid door de
+Vroeghulp, een team dat vroegtijdige problemen in de ontwikkeling van kinderen
+probeert op te sporen. Het geeft daarnaast advies voor gerichte stimulering van
+de ontwikkeling en eventueel noodzakelijk onderzoek. Het team bestaat uit
+bijvoorbeeld een verpleegkundige van het consultatiebureau, een maatschappelijk
+werkende, een logopedist, een fysiotherapeut en een pedagoog. Dankzij de
+adviezen van de Vroeghulp weten de ouders van Harm hoe ze Harm kunnen begeleiden
+en waarvoor ze diverse hulpverleners kunnen inschakelen. Zij voelen zich door
+het team erg gesteund. Het advies van de Werkgroep Jeugdgezondheidszorg van 14
+juli 1998 omvatte een drietal producten: Gezinssamenstelling, Erfelijke
+belasting en Voorgeschiedenis. Deze drie producten zijn op dit niveau te weinig
+onderscheidend en zijn daarom hier als activiteiten ondergebracht onder de
+noemer Algemene anamnese. Hoewel er geen landelijke standaard of protocol
+bestaat voor het afnemen van een algemene anamnese, wordt het Integraal Dossier
+JGZ als zodanig beschouwd. In de gebruikershandleiding wordt aangegeven c.q. zou
+moeten worden aangegeven welke gegevens over gezinssamenstelling, erfelijke
+belasting en voorgeschiedenis geregistreerd moeten worden. Bij voorgeschiedenis
+zou een duidelijk onderscheid gemaakt moeten worden in onveranderlijke gegevens
+die eenmalig bij het eerste contact geregistreerd moeten worden (bijvoorbeeld
+zwangerschapsduur) en gegevens die per voorliggende periode verschillend kunnen
+zijn (bijvoorbeeld ziekenhuisopname). Een dragende factor in de JGZ is het
+basistakenpakket, dat wezenlijk bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit
+van de JGZ. Het pakket is een belangrijke voorwaarde voor de realisatie van een
+integrale JGZ 0 - 19 jaar. Binnen het pakket is een differentiatie aangebracht
+in een uniform deel en een maatwerkdeel. Het maakt daarmee een einde aan
+ongewenste verschillen in de uitvoering van de JGZ 0 - 19 jaar, maar schept
+anderzijds ruimte voor een gerichte variatie op lokaal niveau. De invoering van
+het basistakenpakket betekent overigens niet dat de inhoud ervan voor een reeks
+van jaren ongewijzigd zal blijven. Nieuwe ontwikkelingen in de
+jeugdgezondheidszorg en de resultaten van onderzoek naar doeltreffendheid en
+doelmatigheid van JGZ-activiteiten zullen leiden tot een periodieke actualisatie
+van het pakket. De professional kan echter met het voorliggende basistakenpakket
+aan het werk. Het is een belangrijke bijdrage aan een verdere verbetering van de
+gezondheid van de jeugd in ons land. Lengte, gewicht en hun relaties tot elkaar
+en tot de leeftijd zijn belangrijke parameters voor de algemene
+gezondheidstoestand van een groeiend kind. Door meting van deze grootheden komt
+men onder andere afwijkende lengtegroei, onder- en overgewicht op het spoor.
+Door het meten van de hoofdomtrek komt men afwijkende schedelgroei op het spoor.
+Er is een landelijke standaard, die de frequentie aangeeft waarin genoemde
+metingen verricht moeten worden. Het volgen van de ontwikkeling van kinderen en
+jongeren behoort tot de belangrijkste standaardactiviteiten in de
+jeugdgezondheidszorg. Voor het screenen van spraak- en
+taalontwikkingsstoornissen bij kleuters bestaat een landelijk gebruikte
+standaard. Deze activiteit is ondergebracht bij 'Screeningen'. Voor de jongere
+leeftijdsgroep (zuigelingen en peuters) fungeert het Van Wiechen-onderzoek
+momenteel als landelijke standaard die op alle consultatiebureaus wordt
+gebruikt. Het Van Wiechenonderzoek bestrijkt de activiteiten U1.1.4.1 tot en met
+U1.1.4.4 en in geringere mate U1.1.4.5. Voor peuters is een screeningsmethode
+voor de opsporing van spraak- en taalontwikkelingsstoornissen ontwikkeld, maar
+deze is nog niet landelijk geïmplementeerd, waardoor vooralsnog moet worden
+teruggevallen op het Van Wiechenonderzoek. Voor kinderen en jongeren vanaf de
+schoolleeftijd zijn diverse al dan niet gestandaardiseerde onderzoeken / testen
+ontwikkeld of in ontwikkeling, zoals de Child Behaviour Check List (CBCL) 2 - 3
+en 4 - 18, de Landelijke Signaleringshulp Psychosociale Problemen Kleuters
+(LSPPK), de Youth Self Report (YSR) en de Korte Indicatieve Vragenlijst
+Psychosociale problematiek Adolescenten (KIVPA). Er is nog geen consensus over
+het landelijk gebruik van deze onderzoeken / testen. Ervan uitgaande dat die
+consensus wel bereikt kan zijn op het moment waarop de AMvB van kracht wordt, is
+ook het ontwikkelingsonderzoek bij kinderen ouder dan 4 jaar vooralsnog in het
+uniform deel opgenomen. Daarmee geldt het Integraal Dossier JGZ voor dit
+onderdeel als standaard. Onder de term "functies" heeft de Werkgroep
+Jeugdgezondheidszorg in juli 1998 een aantal activiteiten van verschillende orde
+samengebracht, die het lichamelijk, psychisch, emotioneel en sociaal
+functioneren in kaart brengen. De opsomming was echter zeker niet limitatief en
+derhalve niet geschikt om als activiteiten wettelijk te worden vastgelegd. De
+meeste functies zijn onder meer dan één activiteit onder te brengen. Margo
+Vliegenthart Bij functies kan men ondermeer denken aan: - slapen en slaapgedrag
+- eten en eetgedrag, spijsvertering en uitscheiding - kijken, luisteren, ruiken,
+voelen, proeven - sport en spel, lichaamsbeweging, lichamelijke beheersing,
+zwemvaardigheid - roken, alcoholgebruik, middelengebruik, gokken - hechting,
+afhankelijkheid, angst De onder Functies genoemde activiteiten behoren tot de
+algemene anamnese en daarmee tot het uniform deel van het Basistakenpakket
+Jeugdgezondheidszorg. Er is geen landelijk protocol voor het navragen van deze
+functies. Er is wel een verpleegkundig handboek dat hierbij een leidraad kan
+zijn en ook hier kan het Integraal Dossier JGZ als landelijke standaard worden
+opgevat. Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ad U1.2.1.1
+Biometrie Het volgen van de lichamelijk groei van het individu wordt tot het
+uniform deel van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg gerekend (product
+U1.1.3). Dit geldt ook voor de monitoring van groei op populatieniveau. Hoewel
+de frequentie van deze monitoring laag is, wordt zij wel tot het uniform deel
+van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg gerekend. Voor monitoring van de
+individuele groei is een landelijke standaard beschikbaar en worden de
+groeidiagrammen, die opgenomen zijn in het Integraal Dossier JGZ op landelijke
+schaal gebruikt. De groeidiagrammen vormen de grafische weergave van de
+resultaten van de meest recente landelijke groeistudie. Hiermee vormt het
+Integraal Dossier JGZ de landelijke standaard voor het monitoren van de groei op
+individueel niveau. Voor monitoring van de groei van de totale populatie moet
+het protocol van de Vierde Landelijke Groeistudie de blauwdruk zijn voor de
+vijfde. Ad U1.2.1.2 Vaccinatiegraad De monitoring van de vaccinatiegraad gebeurt
+op het niveau van gemeenten door Provinciale Ent Administraties (PEA's). Zij
+leveren jaarlijks de gegevens geaggregeerd aan bij de Inspectie voor de
+Gezondheidszorg. Jaarlijkse rapportage vindt plaats op landelijk, provinciaal en
+gemeentelijk niveau door de Inspectie. Aan monitoring van de vaccinatiegraad op
+een lager niveau dan de gemeente (wijk, buurt, school) wordt veel belang gehecht
+ter preventie en ter bestrijding van epidemieën. Ad U1.2.1.3 Verwijzingen en
+U1.2.1.4 Vóórkomen van ziekten en afwijkingen Het monitoren van verwijzingen en
+het vóórkomen van ziekten en afwijkingen op regionaal en lokaal niveau is
+noodzakelijk om beleid te kunnen voeren en rechtvaardigt opneming in het uniform
+deel van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg. Zodra een elektronische vorm
+van het Integraal Dossier JGZ beschikbaar komt, kan deze monitoring - na
+uniformering en protocollering - op een efficiënte wijze worden uitgevoerd.
+Evenals bij het product 'medisch biologisch' (U1.2.1) is informatie die
+monitoring van 'Gedrag' oplevert onontbeerlijk voor het periodiek opstellen van
+gemeentelijke gezondheidsnota's. Hoe geven we de jeugdgezondheidszorg (JGZ) zo
+vorm dat kinderen de zorg krijgen die ze nodig hebben? En hoe waarborgen we de
+continuïteit van die zorg? Hoe geven we een kwaliteitsimpuls aan
+gezondheidsbevordering en - bescherming en aan preventie? Die vragen houden de
+partijen in het veld en de politiek al lange tijd bezig. Na veel discussies,
+commissiewerk en evaluaties besloten het kabinet en de Tweede Kamer in november
+2001 tot het herpositioneren van de JGZ. In dat kader is het Basistakenpakket
+JGZ vastgesteld, wordt de regierol van de gemeenten versterkt en gaan de
+uitvoerende organisaties op het gebied van de JGZ, thuiszorgorganisaties en
+GGD-en, nauwer samenwerken. Het monitoren van het sociaal milieu is
+onontbeerlijk voor het periodiek opstellen van gemeentelijke gezondheidsnota's.
+De Werkgroep Jeugdgezondheidszorg heeft in haar advies van 14 juli 1998 een niet
+limitatieve lijst van activiteiten bij dit product opgenomen. In feite gaat het
+over monitoring van gezondheidsbevorderende en - bedreigende factoren in het
+eerste en tweede milieu. Te denken valt onder meer aan: - huisvesting - scholen
+en buitenschoolse opvang (bouw en hygiëne) - speelgelegenheden en
+groenvoorzieningen - verkeersveiligheid Een sterkere regierol van de gemeente
+zou kunnen resulteren in één ongedeelde jeugdgezondheidszorg voor de hele groep
+kinderen en jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Er volgden diverse actieprogramma's en
+projecten. Die hadden als resultaat dat de Werkgroep Jeugdgezondheidszorg in
+2000 - 2001 uiteindelijk de totale zorg voor 0 tot 19-jarigen kon formuleren.
+Die zorg is vastgelegd in het Basistakenpakket JGZ. De preventieve zorg voor
+kinderen van 0 tot 4 jaar wordt momenteel uitgevoerd vanuit ongeveer 1450
+consultatiebureaus door 62 thuiszorgorganisaties. De preventieve zorg voor
+kinderen en jeugdigen van 4 tot 19 jaar is in handen van 44 (inter)gemeentelijke
+gezondheidsdiensten (GGD-en). Tot nu toe stemmen de beide sectoren hun beleid
+nauwelijks op elkaar af. Ook zijn er onvoldoende wettelijke waarborgen voor
+kwaliteit. Daardoor krijgen niet alle kinderen optimale zorg en worden sommige
+kinderen helemaal niet bereikt. Dat moet voorkomen worden. Verder pleiten
+diverse partijen vanuit het werkveld al jaren voor het beter op elkaar afstemmen
+van de JGZ voor 0 tot 4-jarigen en 4 tot 19-jarigen. De noodzaak van die betere
+afstemming werd vervolgens bevestigd in de evaluatie van de jeugdgezondheidszorg
+voor 0 tot 19-jarigen in 1996. Bovendien pleitte de commissie-Lemstra in
+datzelfde jaar voor het versterken van de positie van de gemeenten in het lokale
+gezondheids(zorg)beleid. - milieu(-vervuiling) Het monitoren van het fysieke
+milieu is onontbeerlijk voor het periodiek opstellen van gemeentelijke
+gezondheidsnota's. Een landelijke standaard over het 'hoe en wat' is nog niet
+voorhanden. Er zijn diverse ontwikkelingen op het gebied van (jeugd-)monitoring
+gaande, maar landelijke consensus over inhoud en periodiciteit daarvan ontbreekt
+(nog). Zodra een elektronische vorm van het Integraal Dossier JGZ beschikbaar
+komt, kan deze monitoring op een efficiënte wijze worden uitgevoerd. Het gaat
+bij dit product niet om het zorgsysteem van de jeugdgezondheidszorg zelf, maar
+om het netwerk van voorzieningen voor kinderen en jeugdigen, zonder welk de
+jeugdgezondheidszorg niet goed kan functioneren. De activiteit "sociale kaart"
+behelst dus het in kaart brengen van dat netwerk van voorzieningen die jeugd als
+doelgroep hebben. Hoewel de sociale kaart plaatselijk grote verschillen kan
+vertonen, behoort het product wel tot het uniform deel van het Basistakenpakket
+Jeugdgezondheidszorg, omdat het in beeld brengen van de sociale kaart altijd
+noodzakelijk is. Het inschatten van de verhouding tussen draagkracht en
+draaglast is een voorwaarde voor het afstemmen van de zorg op het individu. Deze
+afweging wordt in feite bij elk contact opnieuw gemaakt. Dit product wordt dan
+ook tot het uniform deel van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg gerekend.
+Het bepalen van de zorgbehoefte omvat ook het inschatten van de behoefte aan
+advies en voorlichting. Dit product was niet als zodanig benoemd in het advies
+van 14 juli 1998. Het inschatten van de voorlichtingsbehoefte behoort echter wel
+deel uit te maken van het uniform deel van het Basistakenpakket
+Jeugdgezondheidszorg. Voor het goed afstemmen van de zorg op de behoefte is het
+noodzakelijk bij elk contact te bepalen welke zorg is of wordt ontvangen.
+Daarbij moeten alle mogelijke vormen van zorg, zoals medische-, paramedische-,
+verpleegkundige-, huishoudelijke- en mantelzorg in ogenschouw worden genomen.
+Iedereen loopt een zeker risico, dat wil zeggen een kans op gezondheidsschade.
+Maar bij het ene kind is de kans daarop groter dan bij het andere. Het kennen
+van de determinanten van een verhoogd risico (de risicofactoren) is van belang
+om op basis van overeenkomstige risicofactoren risicogroepen te onderscheiden.
+Het nalaten van het identificeren van risicogroepen kan tot ongewenste
+gezondheidsrisico's leiden. Er zijn diverse ontwikkelingen op het gebied van het
+onderscheiden van risicogroepen gaande, maar een landelijke consensus over wat
+minimaal nodig zou zijn om te sturen, ontbreekt (nog). De door de Werkgroep
+Jeugdgezondheidszorg in 1998 geadviseerde activiteiten zijn niet overgenomen,
+omdat ernstig getwijfeld moet worden aan de geschiktheid en de toelaatbaarheid
+van sommige daarvan, met name als risicogroepen geïdentificeerd zouden moeten
+worden op basis van etniciteit geloof, levensovertuiging of seksuele geaardheid.
+Risicogroepen zouden in plaats daarvan gedefinieerd kunnen worden op basis van:
+- inhoudbepaalde kenmerken (bijvoorbeeld het hebben van een bepaalde ziekte) -
+achtergrondbepaalde kenmerken (bijvoorbeeld het wonen in een achterstandswijk)
+In het eerste geval bepaalt het hebben van een bepaalde aandoening of handicap
+dat een individu tot een risicogroep behoort. In het tweede geval bepalen
+achtergrondvariabelen dat. Dat wil zeggen dat men tot een bepaalde
+maatschappelijke groepering behoort waarvan bekend is dat daarin bepaalde
+problemen meer voorkomen. Toelichting 

UD_Dutch-Alpino/nl_alpino-ud-train.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:26ade09082a79543b3b479615c48a27a803aa4334d92f740062b218c7245f671
+size 14959268

UD_Dutch-LassySmall/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,7 @@
+Lassy Small (Wikipedia section) with Universal Dependencies (UD_Dutch-LassySmall) is distributed
+under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license (CC BY-SA 4.0)
+
+For informal information please see here:
+http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/.
+For formal representation please see here:
+http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode.

UD_Dutch-LassySmall/README.txt

@@ -0,0 +1,48 @@
+
+# Summary
+
+This corpus contains sentences from the Wikipedia section of the Lassy Small Treebank.
+Universal Dependency annotation was generated automatically from the original annotation in Lassy.
+
+# Introduction
+
+The Lassy Small Treebank (https://www.let.rug.nl/~vannoord/Lassy/) is a manually verified treebank for Dutch, annotated with both phrasal nodes and dependency labels (as in the German Tiger treebanks and as in earlier treebank efforts for Dutch). The annotation was converted automatically to UD.  The (XQuery) conversion script is available for download at https://github.com/gossebouma/lassy2ud. It can be used to convert additional material annotated according to Lassy/CGN guidelines or annotated automatically using the Alpino parser.
+
+As not all material in the Lassy Small Treebank can be made freely available, only the material from the Wikipedia (wiki) section is included in UD_Dutch-LassySmall. The train, development, and test sections consist of 6641, 350, and 350 sentences, respectively, taken from a random shuffle of the original dataset.
+
+# Acknowledgements
+
+Gosse Bouma is responsible for the conversion. Gertjan van Noord helped in sorting out various issues with the original data.
+
+# References
+
+Gosse Bouma and Gertjan van Noord, Increasing Return on annotation investment:
+the automatic construction of a Universal Dependency treebank for Dutch (http://aclweb.org/anthology/W17-0403)
+in: Proceedings of the Universal Dependencies Workshop, Gothenburg, 22 May 2017
+
+van Noord G. et al. (2013) Large Scale Syntactic Annotation of Written Dutch: Lassy. In: Spyns P., Odijk J. (eds) Essential Speech and Language Technology for Dutch. Theory and Applications of Natural Language Processing. Springer, Berlin, Heidelberg https://doi.org/10.1007/978-3-642-30910-6_9
+
+
+Changelog
+
+03-11-2017
+  * data compliant with UD 2.0 guidelines
+  * various bug fixes to ensure compatibility with UD Dutch corpus
+
+Older
+  * No changes since UD release 1.3.
+
+=== Machine-readable metadata =================================================
+Data available since: UD v1.3
+License: CC BY-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: wiki
+Lemmas: converted from manual
+UPOS: converted from manual
+XPOS: manual native
+Features: converted from manual
+Relations: converted from manual
+Contributing: elsewhere
+Contributors: Bouma, Gosse; van Noord, Gertjan
+Contact: g.bouma@rug.nl
+===============================================================================

UD_Dutch-LassySmall/nl_lassysmall-ud-dev.txt

@@ -0,0 +1,808 @@
+De partij haalde in de verkiezingen van 2003 in totaal wel meer stemmen dan een
+aantal Franstalige partijen, die toch vertegenwoordigd zijn in de Kamer en de
+Senaat. Vlaams Kartel In de zomer van 2003 waren er gesprekken aan de gang met
+de CD&V over de vorming van een kartel, maar niet iedereen binnen de N-VA was
+daar even gelukkig mee. Op 2 september 2003 van hetzelfde jaar werd dan ook
+bekend dat de gesprekken afgesprongen waren, omdat de CD&V niet tegemoet kwam
+aan de eis van de N-VA om bij een regeringsvorming vijf resoluties over de
+aandachtspunten bij een staatshervorming te respecteren. Na het afspringen van
+de onderhandelingen zag het er dus naar uit dat de N-VA alleen naar de
+verkiezingen zou trekken. Op 14 februari 2004 ging de CD&V dan toch het
+engagement aan, en samen met de slechte peilingen voor de N-VA was dit voldoende
+om een kartel tot stand te brengen. Onder de kartelnaam CD&V/N-VA namen ze
+vervolgens deel aan de Vlaamse parlementsverkiezingen van 2004. Het kartel werd
+de grootste politieke formatie in Vlaanderen met iets meer dan 1 miljoen
+stemmen, of 26%. Vooraanstaande leden Partijleiding Bart De Wever: algemeen
+voorzitter (sinds 23 oktober 2004) Frieda Brepoels: ondervoorzitter Louis Ide:
+ondervoorzitter Mark Demesmaeker: algemeen secretaris Johan De Turck: algemeen
+penningmeester Sebastian Luyten: voorzitter Jong N-VA Jan Hofkens: voorzitter
+partijraad Leden in het Vlaams Parlement Kris Van Dijck Mark Demesmaeker Bart De
+Wever Jan Loones Jan Peumans Helga Stevens Leden in de Kamer van
+Volksvertegenwoordigers Nieuw-Vlaamse Alliantie Patrick De Groote Leden in het
+Europees Parlement Frieda Brepoels Regeringsleden Geert Bourgeois: Minister van
+Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media, Toerisme en Ontwikkelingssamenwerking
+in de Vlaamse regering Leterme I (2004 -) Fractievoorzitters in de Provincieraad
+Antwerpen: Gerda Van Langendonck West-Vlaanderen: Wilfried Vandaele
+Oost-Vlaanderen: Jan De Cuyper Vlaams-Brabant: Herman Van Autgaerden Limburg:
+Vic Putzeys Zie ook Jong N-VA, de jongerenafdeling van de N-VA Externe link
+Nieuw-Vlaamse Alliantie, afgekort als « N-VA », is een Vlaamse politieke partij.
+N-VA In 2001 ontstond er onenigheid in de Volksunie over het al dan niet
+goedkeuren van het Lambermont-akkoord over de verdere staatshervorming. De
+partij werd ontbonden, en na een referendum werd beslist dat de groep
+"Vlaams-Nationaal" de erfgenaam van de Volksunie werd. Omdat net geen 50% van de
+leden zich achter de groep Vlaams-Nationaal schaarden, mocht ze de naam
+Volksunie niet behouden. Uit deze groep ontstond in de herfst van 2001 de
+Nieuw-Vlaamse Alliantie. Programma Het grote kernpunt van de partij is de vraag
+naar een onafhankelijke staat Vlaanderen binnen Europa. Zoals Bart de Wever het
+plastisch uitdrukt: "Als twee mensen naar de dokter gaan met verschillende
+ziektes (lees: Vlaanderen en Wallonië) kan de dokter hen zelden beter maken als
+hij beiden hetzelfde medicijn moet meegeven". Dat deze partij die
+onafhankelijkheid enkel via politieke wegen nastreeft, heeft men benadrukt door
+in het programma te schrijven dat vrede een prioriteit is. Een ander streefdoel,
+is een partij worden die geen standpunten inneemt omdat deze toevallig meer
+stemmen leveren, maar ook moeilijkere standpunten die samengaan met hun
+politieke mening. Op economisch vlak willen ze de belastingen, volgens de
+theorie van de Laffer-curve brengen naar een optimum, eventueel via een
+vervlakking van het belastingsstelsel en gaat men meer naar een ethisch
+gecorrigeerde aanbodeconomie, maar vooral de belasting op arbeid moet, volgens
+het N-VA-programma drastisch verlaagd te worden, omdat deze in België een van de
+hoogste is van de niet-communistische landen. Onder andere door deze hoge
+belasting dreigen bedrijven als Ford-Genk en BASF-Antwerpen uit te wijken naar
+het buitenland. Voorts zijn ze niet voor directe democratie, en geloven in een,
+verbeterde, Vlaamse, volksvertegenwoordigend stelsel, met een sterke
+parlementaire inmenging. Algemeen kan je de N-VA centrum- rechts beschouwen,
+maar velen binnen N-VA gaan zich eerder centrum noemen, maar algemeen is de
+onderstroom en ligt het programma bij een sociaal, rechtse stroom, men kan de
+partij ook linken aan het Paleoconservatisme, en het « Compassionate
+Conservatism », waar eigen responsabiliteit enorm belangrijk is in een
+gedachtevorming, « eigen verantwoordelijkheid, met respect voor de gemeenschap,
+voor het milieu », dat is een belangrijk woordgebruik in het N-VA-programma; men
+kan de partij ook wel een liberaal-conservatieve aard aanmeten. Verkiezingen
+Kiesdrempel Onder leiding van Geert Bourgeois ging de partij in 2003 voor de
+eerste maal naar de verkiezingen, maar ze slaagden er enkel in West-Vlaanderen
+in om de gloednieuwe kiesdrempel van 5% te halen. De partij behield dus enkel
+Geert Bourgeois als parlementslid, en was niet meer vertegenwoordigd in de
+Senaat. Ook bij de Vlaamse parlementsverkiezingen in juni 2004 was er een
+kiesdrempel van 5%. Deze moesten ze halen om niet uit het Vlaamse parlement te
+verdwijnen. De Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn is verantwoordelijk voor het
+vervoer per bus en tram binnen het Vlaams Gewest. Het Vlaams Gewest beheert ook
+de gewestwegen in Vlaanderen. Zie ook Vlaanderen Lijst van Vlaamse gemeenten
+Vlaamse vlaggen Externe links Dag Vlaanderen Toerisme Vlaanderen website Vlaamse
+overheid Vlaams Gewest Het Vlaams Gewest is een deel van België, met als
+hoofdstad Brussel. Meestal wordt het « Vlaams Gewest » gewoon Vlaanderen
+genoemd, het gewest is een deel van de Belgische structuur van « gemeenschappen
+en gewesten ». De officiële taal is Nederlands. Door de onmiddellijke fusie van
+de Vlaamse gewestelijke en gemeenschapsinstellingen (wat bij het Waalse gewest
+en de Franse gemeenschap níét het geval is) bestaan er in praktijk géén aparte
+diensten, noch bestuursraden, noch een deelregering voor het Vlaamse gewest. De
+bevoegdheden van het Gewest zijn vastgelegd in de Belgische Grondwet en de
+Bijzondere Wet op de Hervorming van de Instellingen. Het heeft geen bevoegdheden
+in Brussel. Zie: Vlaanderen. De ISO 3166-2-code van het Vlaams Gewest is «
+BE-VLG ». Provincies van Vlaanderen (gewest) Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen
+Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oppervlakte en bevolking (cijfers van 1-1-2006)
+oppervlakte: 13.521 km²; 41,5% van de Belgische oppervlakte bevolking:
+6.078.600; 57,8% van de Belgische bevolking Verkeer en Vervoer Gemeenten met een
+stadstitel hebben een « (stad) » achter de naam Gouverneurs Bestuur De
+provincieraad van Vlaams-Brabant werd voor het eerst verkozen in 1994. Hij telt
+84 zetels. De zetelverdeling is als volgt (provincieraadsverkiezingen 2000):
+CD&V: 22 VLD: 21 sp.a: 12 Vlaams Belang: 10 Groen!: 8 UF: 6 N-VA: 5 Het
+dagelijks bestuur is in handen van de bestendige deputatie. Die telt 6 leden en
+wordt voorgezeten door gouverneur Lodewijk De Witte. De uitslagen van de
+provincieraadsverkiezingen sinds 1994 Externe link Officiële website Vlaams
+Brabant Vlaams-Brabant De provincie Vlaams-Brabant, met hoofdstad Leuven, is een
+van de tien provincies van België. Ze is de jongste en tevens de kleinste van de
+vijf Vlaamse provincies. Ze ontstond door de oude provincie Brabant te splitsen
+langs de taalgrens in een Vlaams deel (Vlaams-Brabant), een Waals deel
+(Waals-Brabant) en het aan de indeling in provincies onttrokken Brussels
+Hoofdstedelijk Gewest. Deze scheiding voltrok zich op 1 januari 1995. De
+provincie Vlaams-Brabant behoort tot het Vlaams Gewest, de provincie
+Waals-Brabant tot het Waals gewest. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt
+volledig omsloten door Vlaams-Brabants grondgebied. Vlaams-Brabant telt
+1.040.261 inwoners (1 juli 2005). De officiële taal is het Nederlands, met
+uitzondering van enkele faciliteitengemeenten rond Brussel en langs de taalgrens
+waar Franstaligen taalfaciliteiten genieten. De laatste decennia vestigden er
+zich niet-geringe aantallen immigranten en buitenlanders. De groep inwijkelingen
+valt sociologisch en demografisch uiteen in vier grote groepen: (1)
+Nederlandstaligen die dichter bij hun werk in Brussel komen wonen of die precies
+uit Brussel vertrekken, (2) Franstaligen, eveneens afkomstig uit Brussel en ook
+uit Wallonië, (3) Noord-Amerikaanse en EU-burgers, werkzaam voor internationale
+bedrijven en Europese instellingen en dikwijls hier voor slechts enkele jaren,
+en (4) Noord-Afrikaanse en Turkse immigranten, die vaak ook eerst in Brussel
+gewoond hebben. De provincie Vlaams-Brabant heeft een langgerekte vorm en is van
+oost naar west ongeveer 90 km lang, en van noord naar zuid ongeveer 40 km (in
+vogelvlucht). Vlaams-Brabant bestaat uit 65 gemeenten, waarvan 30 in het
+arrondissement Leuven en 35 in het arrondissement Halle-Vilvoorde, dat als
+kieskring bij Europese of federale verkiezingen of als gerechtelijk
+arrondissement nog een geheel uitmaakt met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en
+dan bekend staat onder de naam Brussel-Halle-Vilvoorde Info
+Provinciehoofdplaats: Leuven Oppervlakte: 2106 km² Hoogste punt: Walshoutem
+(hoogte: 137,33 meter) Belangrijkste waterlopen: Dijle, Demer, Zenne Aantal
+inwoners: 1.040.261 (1 juli 2005) 2 bestuurlijke arrondissementen:
+Halle-Vilvoorde, Leuven Dialect: Brabants Belangrijkste steden: Leuven,
+Vilvoorde, Halle, Tienen, Diest en Aarschot. Arrondissementen Overzicht
+gemeenten in Vlaams-Brabant Na de gemeentelijke herinrichting
+Bezienswaardigheden Parken: Sint-Michielspark, Park Borgerstein, Park
+Roosendael, Park Ursulinen Kastelen: Sint-Michielskasteel, Kasteel
+Lombaardstein, Kasteel Fruitenborg, Kasteel Zorgvliet, Kasteel Rozenhout Externe
+links Officiële website: http://www.sint-katelijne-waver.be Sint-Katelijne-Waver
+Sint-Katelijne-Waver (samenvoeging van Sint-Katelijne-Waver en
+Onze-Lieve-Vrouw-Waver) is een Belgische gemeente gelegen in de regio Mechelen,
+in de Provincie Antwerpen, tussen de gemeentes Rumst, Mechelen, Bonheiden,
+Putte, Lier en Duffel. De gemeente telt ruim 19.500 inwoners. Sport De gemeente
+telt vier voetbalploegen die uitkomen in de KBVB, zijnde KSK Wavria in
+Onze-Lieve-Vrouw-Waver, KFC Katelijne in het centrum, KGR Katelijne aan de grens
+met Mechelen en VK Elzestraat aan de grens met Duffel. Ook is er een
+zaalvoetbalploeg die uitkomt in de KBVB zaalvoetbalcompetitie: ZVK Katelijne.
+Economische activiteiten Van oudsher werd hier intens aan land- en
+gespecialiseerde tuinbouw gedaan. De Mechelse Veilingen die in
+Sint-Katelijne-Waver gevestigd zijn, zijn dan ook de grootste coöperatieve
+veiling van Europa. Evolutie van het inwoneraantal 19e eeuw 20e eeuw tot aan
+herinrichting gemeenten Tabaksreclame In 2003 verdween de Grote Prijs van België
+voor een jaar van de kalender onder druk van F1-baas Bernie Ecclestone omdat
+België niet langer tabaksreclame toeliet. Na veel heisa kwam er een politiek
+compromis uit de bus zodat er vanaf 2004 weer F1 wagens rijden in de Ardennen.
+Externe link Officiële website Spa-Francorchamps Spa-Francorchamps is een
+racecircuit in Francorchamps in de provincie Luik in België. Geschiedenis Voor
+het eerste circuit van 14 km werd vanaf 1921 gebruikgemaakt van de openbare weg
+tussen Francorchamps en Malmedy tot Burnenville, daarna de weg naar Stavelot tot
+Masta en vandaar via de Route de l' Eau rouge naar Francorchamps. De eerste
+wedstrijd voor motoren werd georganiseerd in 1921, de eerste autorace kwam er in
+1922. In 1924, één jaar na Le Mans, vond de eerste 24-urenwedstrijd voor auto's
+plaats. Vanaf 1950 werd jaarlijks de Grand Prix Formule 1 van België
+georganiseerd. Na enkele dodelijke ongevallen in de jaren 60 werd het protest
+van de piloten tegen het ultrasnelle en onveilige circuit steeds groter, in 1969
+bleef de F1 voor het eerst weg, en in 1970 werd voorlopig de laatste Grand Prix
+gereden. In afwachting van de bouw van een vernieuwd circuit zou België het ook
+in 1971 zonder F1 moeten stellen, daarna werd uitgeweken naar de circuits van
+Nijvel (in 1972 en 1974) en Zolder (1973, 1975 t/m 1982 en 1984). Andere races
+zoals de 24-urenwedstrijd en de 1000 km van Spa-Francorchamps bleven echter
+doorgaan op het oude tracé, tot in 1979 het vernieuwde, ingekorte en bochtigere
+circuit, van 7 km lengte in gebruik genomen werd. Op het circuit werd overigens
+ook de Grand Prix Wegrace van België verreden, een wedstrijd voor de Grand Prix
+motorfietsen. Omdat aanpassingen aan stands en in verband met de veiligheid nog
+niet uitgevoerd waren, kwam de Grote Prijs van België F1 echter pas in 1983
+terug naar Francorchamps. De nieuwe start verliep niet bepaald vlekkeloos, de
+race diende bij een eerste poging uitgesteld te worden tot het najaar, omdat de
+F1 wagens het nieuwe, maar duidelijk niet op zijn taak berekende asfalt aan
+flarden reden. Enkel de Formule 3000 wedstrijd die op zaterdag als voorprogramma
+voorzien was werd gereden. Deze blamage kreeg in België al meteen een
+communautair tintje, aangezien de aanpassingswerken grotendeels met
+overheidsgeld werden uitgevoerd, waarbij het circuit van Zolder (in Vlaanderen)
+zich benadeeld voelde tegenover het Waalse Francorchamps, was er in Vlaanderen
+behoorlijk wat leedvermaak. In het najaar lukte het dan toch. In 1984
+organiseerde Zolder een laatste keer de Grand Prix, waarna hij tot op heden zijn
+stek vond in Francorchamps. Tot 2000 bestond ook het nieuwe tracé nog voor zowat
+de helft uit gewone rijkswegen, open voor het gewone verkeer buiten de
+wedstrijddagen. Enkel het stuk van "Les Combes" tot net voor "Blanchimont" was
+uitsluitend voor het racen bedoeld. Sinds 2000 is het circuit echter een
+permanent afgesloten racecircuit en werd een nieuwe openbare weg aangelegd ten
+oosten van het circuit. Motoren, race- en toerismewagens die gereden hebben op
+het circuit kunnen bekeken worden in het museum van het circuit te Stavelot.
+Mezen « Dit artikel gaat over een rivier. Zie mees voor de zangvogel. » De Mezen
+is een rivier in het uiterste noordoosten van Europees Rusland. De lengte
+bedraagt 857 km en het stroomgebied 76.000 km². De rivier ontspringt in de
+bauxietrijke heuvelrug Timan in de deelrepubliek Komi, stroomt in
+noordwestelijke richting en bereikt de Witte Zee bij de stad die dezelfde naam
+draagt als de rivier: Mezen, in het oblast Archangelsk. De voornaamste zijrivier
+van de Mezen is de Vasjka. De benedenloop van de Mezen is van mei tot november
+bevaarbaar. Aswoensdag Aswoensdag is de dag na carnaval, meer bepaald de dag na
+vastenavond. In de katholieke traditie is Aswoensdag het begin van de 40 dagen
+durende Vastentijd, die loopt tot Paaszaterdag, ook Stille Zaterdag genoemd.
+Tussen Aswoensdag en Pasen zijn er zes zondagen, waarvan de laatste Palmzondag
+is. Op Aswoensdag laten katholieke en sommige protestantse gelovigen in de kerk
+een kruis met as op hun voorhoofd tekenen, het zogenaamde askruisje. Deze as is
+het overblijfsel van verbrande 'palmtakken' (vaak buxustakken), die het jaar
+daarvoor gebruikt werden voor de viering van Palmpasen op Palmzondag. Het kleine
+ritueel wordt uitgevoerd ter bezinning en als uiting van boetvaardigheid. In die
+zin is het een voorbereiding op Goede Vrijdag en Pasen. Aswoensdag is, net zoals
+Goede Vrijdag, sinds het Tweede Vaticaans Concilie een verplichte vastendag voor
+katholieken. Data van aswoensdag in de komende jaren 2007: 21 februari 2008: 6
+februari 2009: 25 februari Externe link Aswoensdag op www.katholieknederland.nl
+Commissies Reglement en samenwerking Binnenlandse aangelegenheden, huisvesting
+en stedelijk beleid Boeken « Eigen volk eerst », Uitgeverij TYR, 1989. « Weg met
+ons? - Antwoord aan Paula D'Hondt », Uitgeverij TYR, 1991. « Een tegen Allen -
+Opkomst van het Vlaams Blok », Uitgeverij TYR, 1993. « Immigratie: De tijdbom
+tikt », Uitgeverij TYR, 1996. « Baas in eigen land - Over identiteit, culturele
+eigenheid en nationaliteit », Uitgeverij Egmont, 2000. « Zerotolerantie tegen
+criminaliteit - Over de aanpak van de misdaad », Uitgeverij Egmont, 2004. «
+Antwerpen Troef », Uitgeverij Egmont, 2006 Enkele opmerkelijke uitspraken
+"Mensenrechten zijn valse schijnwaarden." " Het Vlaams Blok kiest voor het eigen
+volk eerst. En ja, het Vlaams Blok kiest voor een Vlaams Vlaanderen. En ja, het
+Vlaams Blok kiest voor een blank Europa! " (« Vlaams Blok-meeting », 1991) "Mijn
+grote voorbeelden zijn mensen als August Borms, Cyriel Verschaeve en Irma
+Laplasse." (debat UFSIA, 1992, tevens in het VB-partijblad van december 1992. De
+genoemde drie personen waren allen na de Tweede Wereldoorlog in België ter dood
+veroordeeld wegens collaboratie.) "Het `werk voor eigen volk eerst' - principe
+moet in Antwerpen meer dan ooit de leidraad vormen van het stedelijk
+werkgelegenheidsbeleid." (« Werk in eigen stad », 1 mei 2005) "Wie een hoofddoek
+draagt, tekent hiermee zijn terugkeercontract." Filip Dewinter " Ik geloof niet
+in een gematigde islam. Zo doen ze zich een bepaalde tijd voor, maar dat is
+schone schijn. Ze creëren een rookgordijn om ons te misleiden. " " Ze (= de
+vreemdelingen) wentelen zich in zelfbeklag. Ze worden opstandig, veroorzaken
+overlast en vertonen crimineel gedrag. Multiculturaliteit heeft bij ons geleid
+tot multicriminaliteit. " (« Metro », 16 juni 2005) " Staf de Clercq is een van
+de historische leiders van de Vlaamse Nationale Beweging. Onze partij, het «
+Vlaams Belang », is hier de opvolger van. Het heeft geen zin om dat te
+ontkennen. Hoewel ik me realiseer dat dit voor Joodse lezers moeilijk te
+begrijpen valt, dachten de meeste collaborateurs dat zij een onafhankelijk
+Vlaanderen konden realiseren door met de Duitsers samen te werken. De meesten
+zouden zich nu vermoedelijk schamen voor wat zij mede hebben aangericht. Het
+enige wat ik vandaag de dag kan doen, is begrip tonen voor het lijden van het
+Joodse volk. " (« Ha'aretz », 31 augustus 2005. Staf de Clercq was een
+collaborateur tijdens de Tweede Wereldoorlog, die fel antisemitisch was getuige
+zijn uitspraak: "Er is maar één oplossing: zuivering van ons gehele
+volkslichaam, totale en volledige uitschakeling van de Jood uit het gezonde
+volkslichaam.") Op de veiligheidsmeeting van de partij in april 2006 verklaarde
+hij: " Wij hebben er genoeg van om als autochtoon opgejaagd wild te fungeren. In
+plaats van als angsthazen door het leven te gaan, kunnen wij maar beter
+boswachter worden. " Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op 8 oktober 2006
+verklaarde hij: "Janssens is een kannibaal die zijn eigen troepen van de
+meerderheid opeet." En: "Borgerhout is het eerste district waar het
+vreemdelingenlegioen toeslaat." Omstreden daden In maart 1990 betuigde hij in
+een opiniestuk in Le Soir zijn steun aan de pas als Europarlementariër verkozen
+Jean-Marie Le Pen, die volgens hem het slachtoffer was van een haatcampagne.
+Externe link Webstek van Filip Dewinter Filip Dewinter (officiële schrijfwijze:
+Philip Dewinter) (Brugge, 11 september 1962) is een Vlaams politicus. Hij is
+vooral bekend geworden als partijvoorman van het Vlaams Blok (sinds 14 november
+2004 Vlaams Belang genaamd). Filip Dewinter is getrouwd met Lutgarde en vader
+van drie dochters: Karolien, An-Sofie en Veroniek. Tijdens zijn scholierentijd
+aan het Sint-Franciscus-Xaveriusinstituut te Brugge was hij al politiek actief.
+Hij richtte er in 1978 als zestienjarige de Vlaamse Scholieren Actie Groep op,
+die later uitgroeide tot het NJSV. Datzelfde jaar nog was hij ook kortstondig
+lid van de Vlaamse Volkspartij. In september 1982 verhuisde hij naar Antwerpen
+om er politieke en sociale wetenschappen (= « Pol&Soc ») te kunnen gaan studeren
+aan de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen en werd er lid van de
+NSV. In 1983 sloot hij zich aan bij het toenmalige Vlaams Blok. Twee jaar later
+verliet hij de universiteit en ging journalistiek studeren aan de
+Erasmushogeschool. Tijdens zijn studententijd was hij dus actief in het Vlaams
+Blok, en maakte al vlug carrière binnen de partij zelf. Na enkele jaren als
+journalist gewerkt te hebben, werd hij in 1992 fractievoorzitter, wat hij nu nog
+altijd is bij het Vlaams Belang. Opleidingen Secundair onderwijs economische
+opleiding, Sint-Franciscus-Xaveriusinstituut, Brugge (1982) 1ste kandidatuur
+politieke en sociale wetenschappen, UFSIA (1983) NUHO journalistiek, Hogere
+Handelsschool Erasmus (1985) Politieke loopbaan Voorzitter Vlaams Blok Jongeren
+(1987-1989) Partijbestuurslid Vlaams Blok (1987-2004) en Vlaams Belang
+(2004-...) Gemeenteraadslid Antwerpen (1995-...) Provincieraadslid (1985-1987)
+Volksvertegenwoordiger (1985-1987) Lid Vlaamse Raad (1988-1995) Vlaams
+Volksvertegenwoordiger (1995-...) Fractievoorzitter Vlaams Blok (1992-2004) en
+Vlaams Belang (2004-...) Lid uitgebreid bureau Vlaams Parlement (1992-...)
+Gerolf Annemans Gerolf Annemans (Antwerpen, 8 november 1958) is een
+Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is fractievoorzitter van het Vlaams Belang
+in de federale Kamer. Annemans studeerde rechten, en haalde zijn
+licentiaatsdiploma in 1982. Tijdens zijn studietijd had hij diverse
+nevenfuncties. Hij was onder meer lid van de departementsraad rechten en de raad
+van beheer en het dagelijks bestuur van de Universitaire Instelling Antwerpen,
+hoofdredacteur van de SW-krant en lid van het presidium van Sofia, de
+studentenvereniging van de rechten. In het academiejaar 1980-1981 was hij
+bovendien hoofdredacteur van het studentenblad « Tegenstroom », tijdschrift van
+KVHV-Antwerpen. Annemans verzorgde ook enkele rubrieken in het weekblad 't
+Pallieterke, waarvan hij op termijn mogelijk hoofdredacteur zou worden, maar
+uiteindelijk koos hij voor een engagement in de politiek. Gerolf Annemans is
+actief binnen het Vlaams Blok (sedert 14 november 2004 Vlaams Belang) sinds
+1985, toen hem de plaats van eerste opvolger op de Antwerpse kamerlijst werd
+aangeboden. Sinds februari 1987 zetelt hij in het federale parlement en hij is
+daarmee het langst zittende Vlaams-Belang-kamerlid. Hij is fractievoorzitter, en
+onder zijn leiding groeide het Vlaams Blok uit van een tweemansfractie tot de op
+drie na grootste Vlaamse fractie met 18 leden. Daarnaast is Annemans ook lid van
+het partijbestuur, voorzitter van de studiedienst van het Vlaams Belang en
+gemeenteraadslid te Antwerpen. Annemans is auteur of medeauteur van een aantal
+boeken en Vlaams-Blok-brochures: 70-puntenplan Onafhankelijkheid moet en kan
+Dossier Gastarbeid Dit leven is in gevaar Het Vlaams Blok: de gezinspartij
+Project Vlaamse Staat Diverse verkiezingsprogramma's van het Vlaams Blok Gerolf
+Annemans is getrouwd met Monika D'hooghe, en heeft drie kinderen: Gerolf, Emma
+en Tosca. Externe link Webstek van Gerolf Annemans De net genoemde vergissingen
+haalde Hergé er bij de herwerkingen van zijn albums systematisch uit, al blijven
+ze hem achtervolgen. Zeker het voorval in « De geheimzinnige ster », waarbij hij
+de naam « Blumenstein » liet vervangen in « Bohlwinkel ». Hergé wou de Joods
+klinkende naam van de schurk (met een behoorlijk 'Joodse neus') vervangen, maar
+de vervanging - wat gewoon Brussels is voor een soort snoepwinkel - bleek ook
+Joods te zijn. Andere twijfelachtige kenmerken bleven ongeschonden, of werden
+vervangen door andere twijfelachtige kenmerken. Amerikanen waren de boeven in «
+De geheimzinnige ster », die verscheen onder het toeziend oog van de Duitse
+bezetter, waardoor hem soms ook collaboratie met de nazi's in de schoenen
+geschoven wordt. Ondanks dat het bewijs al meermaals geleverd is dat Hergé geen
+uitgesproken mening had over zulke zaken, blijven sommigen hem echter betichten
+van racisme en collaboratie. Andere strips van Hergé zijn Jo, Suus en Jokko en
+Quick & Flupke. In 2005 werd Hergé genomineerd als één van de 111 kansmakers op
+de titel "De Grootste Belg". In de Vlaamse versie eindigde hij op nr. 24, in de
+Waalse op nr. 8. Hergé ligt begraven op de 'Begraafplaats van Dieweg' in Ukkel
+in Brussel. Hergé Genootschap Latin American Club of Tintin Hergé Hergé,
+pseudoniem van « Georges Rémi » (Etterbeek, 22 mei 1907 -- Brussel, 3 maart
+1983) was een Belgische striptekenaar. Als je de initialen van zijn naam
+omdraait (RG) en in het Frans uitspreekt, klinkt dat als « erzjee » wat je in
+het Frans kunt schrijven als « Hergé ». Hergé is, naast Franquin en Goscinny,
+een van de grote scheppers van de Europese humoristische avonturenstrip van
+halverwege de 20e eeuw. Zijn bekendste creatie is ongetwijfeld Tintin (Kuifje),
+een jonge krantenverslaggever die over de hele wereld in avonturen verzeild
+raakt. Het grootste talent van Hergé was wellicht dat hij een begenadigd
+regisseur was. Dat komt tot uiting in de manier waarop zijn verhalen zijn
+opgebouwd en uitgebeeld. Vreemd is het dan ook niet dat groten uit de
+filmwereld, zoals Steven Spielberg, bewondering hadden voor Hergé. Spielberg gaf
+zelfs toe dat de figuur van Indiana Jones op de avonturen van "Kuifje" gebaseerd
+was. Om zijn wat zwakkere tekenkwaliteiten te maskeren, ontwikkelde Hergé een
+techniek die een eigen leven is gaan leiden: de Klare lijn. In deze stijl worden
+niet of nauwelijks schaduwen of kleurverlopen gebruikt en worden elementen van
+een tekening met duidelijke zwarte lijnen begrensd. Hergé besteedde veel zorg
+aan zijn tekeningen en dat valt eraan af te zien: heldere afbeeldingen waarin de
+actie in één oogopslag duidelijk is. Hergé raakte in een politiek conflict
+betrokken toen hij het ware verhaal van de aanval van Japan op China in het
+Kuifje-album « De Blauwe Lotus » probeerde te vertellen. Weinigen in Europa
+hadden op dat moment van de ware toedracht gehoord. « De Blauwe Lotus » is een
+keerpunt in de ontwikkeling van Kuifje. Dit was het eerste album waarin Hergé
+ook nauwgezet onderzoek deed naar de wereld waarin zijn verhalen zich afspeelde.
+Daarvoor verzon hij auto's, schepen en gebouwen vaak zelf en maakte hij culturen
+en volken tot stereotypen. Dankzij deze stereotypen en latere vergissingen,
+wordt Hergé nog vaak gezien als racist, temeer omdat hij Leon Degrelle, dé
+Belgische aanhanger van Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog, gekend heeft voor
+deze in de politiek stapte. In 1873 liep de jonge Ensor school op het Oostendse
+O.L.V.-college. Hij bleek algauw een tuchtloos leerling te zijn, maar hij toonde
+wel al een grote voorliefde voor tekenen. De archieven van het
+Onze-Lieve-Vrouwecollege bevat een boekje "Le petit sécrétaire" met op het
+titelblad "Een ruiter te paard", getekend door de jonge Ensor. Hij toonde zijn
+eerste tekeningen en schilderwerkjes, toen hij amper 14 was, aan de toen bekende
+meester Louis Dubois, die hem aanmoedigde. Hij bleef slechts twee jaar op deze
+school. Hij volgt dan schilder- en tekenlessen bij twee Oostendse aquarellisten
+Dubar en Van Cuyck. Ook hier toonde hij zich opstandig en had geen hoge dunk van
+hun "bedrieglijke spons- en tekentechniek van hun saai, geborneerd en
+doodgeboren metier". In 1876 volgt hij tekenlessen naar het antiek en naar het
+levend model aan de Oostendse Academie voor Schone Kunsten. Uit die periode
+dateren zijn eerste schilderijtjes over de zee, het strand en duin- en
+polderlandschappen, zoals "Duinen" (rond 1876), "Zicht op Mariakerke" (1876),
+"De triomfwagen" (1877), "De badkoets op het strand" (1877). Ensor was 17 jaar
+toen hij, op 8 oktober 1877, zich liet inschrijven aan de Koninklijke Academie
+voor Schone Kunsten te Brussel. Het was de enige keer dat hij Oostende verliet
+voor een langere tijd. Hij zou drie jaar wegblijven. James huurde een kleine
+kamer in de St.-Janstraat, in de nabijheid van de Grote Markt. Hij maakte er
+kennis met o.a. Fernand Khnopff. Zijn leraren gaven hem de cursussen schilderen
+en tekenen naar het klassieke model. Maar hij kreeg het weer aan de stok met
+zijn leraars. Uit die periode dateert "Golfbreker te Oostende" (1878), "Naakte
+jongen" (1878), "Polderlandschap" (1878), "Man met de gewonde arm" (begin 1879),
+"Zelfportret" (1879), "Het meisje met de wipneus" (1879) en "Ensor voor de
+schildersezel" (1879). Toen Ensor 20 jaar was, in 1880, verliet hij de academie
+en verliet daarmee ook meteen Brussel. Het resultaat van zijn opleiding was niet
+zo schitterend geweest. Hij kreeg maar een zevende prijs voor het tekenen naar
+het klassieke model en slechts een tiende prijs voor het schilderen naar de
+natuur. Hij keerde naar Oostende terug, bij zijn ouders op de hoek van de
+Vlaanderenramp en de Van Iseghemlaan (dit huis is onlangs afgebroken). Om te
+ontsnappen aan zijn bazige moeder trekt hij zich terug op de zolder en richtte
+er zijn eerste atelier in. Vanuit zijn venster heeft hij een uitzicht in
+vogelperspectief op de zee, op straten, gebouwen en voorbijgangers. Dit uitzicht
+zal zich dan ook weerspiegelen in vele werken. Hij blijft hier wonen tot 1917 en
+hij maakt ook hier zijn beste schilderijen. In datzelfde jaar 1880 schilderde
+hij zijn overbekende "De jongen met de lamp" in overwegend donkere kleuren
+(gekocht door de staat in 1895 voor 2500 frank) en zijn werken "Grijze zee"
+(1880), "Stilleven met eend" (1880), "Het moeras" (1880). Hij blijft productief
+en schildert in 1881 zijn "Vlaanderenstraat in de sneeuw", "Portret van mijn
+vader", "De sombere dame", "Namiddag te Oostende" " De wolkammer "en" Vrouw met
+de blauwe sjaal ". Les vingt Hij stuurt, gesteund in zijn talent door de
+Brusselse avant-garde, in 1881 drie schilderijen (« De koloriste », « Het
+burgersalon » en « Nature morte ») naar het progressieve salon « Chrysalide » en
+in 1882 het schilderij "De Russische muziek" naar de tentoonstelling «
+Exposition Générale des Beaux-Arts » te Brussel. Het schilderij "Het
+burgersalon" geeft de verstikkende sfeer terug van zijn eigen huiselijke
+omgeving. Hij schildert in 1882 zijn "Portret van mijn moeder", "De
+oestereetster" en "De dame in nood". Vanaf 1882 gaat Ensor behoren tot de
+kunstkring « L'Essor ». Hij neemt deel aan de zesde (1882) en de zevende (1883)
+tentoonstelling van deze groep. In 1885 staat hij opnieuw op het salon van
+L'Essor. James Ensor "De oestereetster" werd trouwens 20 jaar later aangekocht
+door het Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, op het Triënnale Salon van
+1904. Het werk van Ensor werd meermaals afgewezen, ook door « L'Essor ». Zijn
+meeste schilderijen werden echter met misnoegdheid bekeken. Hij voelde zich
+miskend, "bemaskerd". Zijn totale inzending voor het Salon des Beaux-Arts van
+Antwerpen werd geweigerd. Daarin zaten o.a. "Namiddag te Oostende" (1881) en "De
+oestereetster" (1882), twee werken die later tot zijn meesterstukken zouden
+gerekend worden. Met "de oestereetster" neemt Ensor afstand van de donkere sfeer
+in zijn vorige schilderijen. Hij schildert zijn zuster in een heldere wereld van
+kleur en licht. Deze verwerping door het salon en door de kunstkritiek betekent
+een grote ontgoocheling voor Ensor. Ensor besluit afstand te nemen van de
+objectieve realiteit en voortaan zijn eigen gang te gaan. Hij stelt tentoon in
+het Kursaal van Oostende in 1882 en 1883, op de 32ste Triënnale van Gent (1883)
+en op het salon van de « Société Royale des Aquarellistes Belges » (1883). Hij
+schildert in 1883 het troosteloos bestaan van "De dronkaards" en in 1884 het
+kleurrijke doek "Daken van Oostende", waarvan de onstuimige hemel enigszins doet
+denken aan "De laatste reis van het oorlogsschip Téméraire" van William Turner.
+Trouwens in 1887 gaat Ensor, samen met Guillaume Vogels, naar Londen om het werk
+van Turner beter te leren kennen. De Brusselse jurist Octave Maus ontpopte zich
+als geestdriftig organisator, mecenas, spreekbuis en bezieler van een
+revolterende nieuwe kunstenaarsgroep, Les vingt. Les XX werd geboren in oktober
+1883 en zou uitgroeien tot een merkwaardige groep vernieuwers in de Belgische
+kunstwereld. James Ensor was een stichtend lid. Hij exposeert op hun eerste
+tentoonstelling in 1884 met zes werken. Hij krijgt nu een eerde geringschattende
+kritiek, met o.a. een eerste artikel in L'Art Moderne (een tijdschrift geleid
+door Octave Maus). Maar zijn inzending voor het Salon van Brussel wordt opnieuw
+geweigerd. Hij stuurde twintig werken naar het salon van Les XX van 1886, maar
+de kritiek besprak enkel zijn techniek en niet de kunstwaarde van zijn werken.
+Hij zal deze kritiek afkraken in zijn werk "De Calvarie" met Ensor aan het
+kruis, als slachtoffer van onbegrip, en de criticus als Romein die zijn zijde
+opensteekt. Ensor tekenaar en etser Op zijn 25e jaar doken darmklachten op en
+dat werd de eerste chronische bezorgdheid omtrent zijn gezondheid. Zijn eerste
+tekeningen van de reeks "Aureolen van Christus" of "De gevoeligheden van het
+Licht" zagen inderdaad het licht ("De aanbidding van de herders", "Christus
+wordt aan het volk getoond", "Intrede te Jeruzalem", "Satan en de fantastische
+legioenen pijnigen de Gekruisigde", "de kruisafneming en de Hemelvaart van
+Christus"). Zijn angsten en hallucinaties werden niet begrepen bij Les XX. Men
+sprak over een voortbrengsel van een ziek brein. Maar Emile Verhaeren bespeurde
+in die werken de invloed van Rembrandt 1886 was een keerpunt in de artistieke
+evolutie van Ensors "Licht". Hij nam afstand van zijn sombere "interieurs". Hij
+maakte zijn eerste etsen, o.a. "Zelfportret pas fini" (1885) en het meesterwerk
+"De kathedraal" (1886), waarmee hij even beroemd werd. Met "Christus bedaart de
+storm" (1891) schoot hij roos in het modernisme. Ensors spectaculaire
+meesterstuk Twee jaar later, Ensor was inmiddels 28 jaar, in 1888, begon Ensor
+aan zijn magistrale "Intrede van Christus in Brussel". Dit werd het meest
+spectaculaire werk van de jonge meester, dat nadien ook zijn roem zou uitdragen
+over de gehele wereld. Het werk was een jaar later echter niet af om op het
+Salon des XX geëxposeerd te worden. James Ensor (Oostende, 13 april 1860 - 19
+november 1949) was een Belgisch (Vlaams) kunstschilder. Hij wordt algemeen
+erkend als de belangrijkste vernieuwer van de moderne kunst in België. Het was
+een indrukwekkend werk geworden van 2,58 meter hoog en 4,31 meter lang. Zijn
+zolderatelier was niet hoog genoeg en hij moest het doek spijkeren aan de muur,
+terwijl het onderste gedeelte op de grond blijft liggen. Ensor vraagt aan een
+huisschilder verf te bereiden in potten van 5 en 10 kg. Hij schildert dan laag
+per laag, waarbij het schilderij telkens een beetje opgerold wordt. Verdoken in
+het doek zit Christus (gelaatstrekken van Ensor?) op een ezel, begeleid door een
+juichende menigte, een fanfare en een bonte stoet met maskers. Duizenden
+groteske figuren komen uit de achtergrond naar voren gestroomd, met vooraan
+gemaskerde personages, waarmee Ensor de spot drijft: de verwaande rechter,
+grijnzende militairen, vissersvrouwen, de zelfvoldane burgerij, een bespottelijk
+verliefd koppeltje, dokter met tovenaarshoed, de Dood in frak, een stel
+muzikanten van de "Fanfares doctrinaires" en tenslotte, gans vooraan, een
+pompeuze bisschop die tamboer-majoor speelt. Rechts staat de burgemeester en
+zijn schepenen in clownskostuum. Bovenaan spant een vaandel met de tekst "Vive
+la Sociale" (opkomst van de socialistische partij). Ensor zet in feite de hele
+goegemeente in zijn hemd en laat hen voor danig gek staan. Ensor situeert deze
+intrede in Brussel omdat hij juist daar zoveel ontgoochelingen heeft meegemaakt.
+Het doek bleef 30 jaar lang opgerold liggen in zijn atelier, op de hoek van de
+Vlaanderenramp. Hij kon het pas opspannen in 1917, boven zijn harmonium, toen
+hij verhuisde naar zijn nieuwe woning, in de Vlaanderenstraat. Dit huis, het
+huidige Ensor-huis, erfde hij van zijn oom Leopold. Toen het werk moest
+verhuizen voor de grote exposities in Parijs, moest in 1929 eerst een stuk van
+het gevelbalkon afgebroken worden. Dit moest opnieuw gebeuren voor de expositie
+in Brussel in 1939. Eugène Demolder behoorde tot de kleine kring intellectuelen
+die het opnam voor Ensor en schreef de eerste monografie over Ensor "Mort
+Mystique d'un théologien". In 1892 schreef Demolder: "... De schilder Ensor
+(...) is een van de eersten in België die uitgedaagd is door de moderne
+zoektocht naar het licht. Hij is een vernieuwer (...) We hebben gezien welke
+variatie en souplesse Ensor in zijn schilderijen brengt... ". Het doek wordt
+licht beschadigd door enkele schrapnels gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het
+doek hing dan op verschillende plaatsen: Venetië (1950), Casino van Knokke
+(1971), Museum voor Schone Kunsten te Oostende (1977-1978), in bruikleen aan het
+Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, Chicago en New York (1976),
+Künsthaus te Zürich (1983). Het werd in 1987 aangekocht door het Getty Museum in
+Los Angeles waar het kundig gerestaureerd werd. Trouwens, Ensor zal meerdere
+malen de figuur van Christus gebruiken, meestal in allegorische zin, zoals
+"Christus beledigd" (ets, 1886) "De stervende Christus" (1888), "Christus
+bedaart de storm" (1891), "De man van smarten" (1891) (een verwrongen
+zelfportret), "Christus en de critici" (1891), "De bekoring van Christus"
+(1913). La Libre Esthétique Wegens het hevig gekibbel tussen de artiesten, heft
+Octave Maus in 1893 de kunstkring « Les XX » op, hoewel James Ensor hiertegen
+heftig protesteert. Maus richt een nieuwe kunstkring op « La Libre Esthétique »,
+ditmaal zonder leden, maar uitsluitend uitgenodigden. Ensor wil er de brui aan
+geven en wil al zijn werken verkopen voor 8000 Belgische frank, maar vindt geen
+koper. In zijn tegenspoed, miskend en bekritiseerd door zijn tijdgenoten, doet
+hij dan maar verder, maar juist hierdoor groeit nog zijn scheppende kracht.
+Uiteindelijk wordt zijn aparte visie meer en meer aanvaard door de kunstkenners.
+In 1893 koopt het Brussels Prentenkabinet een groot aantal van zijn gravures
+(hij had er 44 gemaakt in 1888). In 1894 werd Ensor uitgenodigd tot de eerste
+expositie van "La Libre Esthétique" en zelf richtte hij, samen met Guillaume
+Vogels, in zijn stad de "Cercle des Beaux Arts d'Ostende" op. Nog hetzelfde jaar
+verkoopt hij 25 gravures aan het Prentenkabinet van Dresden. Biografie In
+december van dat jaar en aangezet door Eugène Demolder, organiseerde hij zijn
+eerste eigen tentoonstelling in de « Comptoir des Arts Industriels La Royale »
+te Brussel. Dit initiatief wekte de belangstelling van het Koninklijk Museum
+voor Schone Kunsten en "De Lampenist", het schitterende werk uit 1880, werd in
+maart van het jaar daarop aangekocht voor 2500 Belgische frank. In 1898 nam hij
+deel aan het « Salon des Cents » te Parijs met 25 werken, maar het verwachte
+succes blijft uit. Toch verschijnt in 1899 een speciaal nummer van "La plume",
+gewijd aan de werken van Ensor op deze tentoonstelling. En hetzelfde jaar koopt
+de Albertina in Wenen honderd gravures van Ensor. In dit jaar schildert hij ook
+het welbekende "Zelfportret omringd door maskers" waarin hij zichzelf voorstelt
+temidden van zijn kunst, een masker tussen de maskers. De moeder van Ensor
+stierf in 1914 op tachtigjarige leeftijd (Olie op doek "Mijn dode moeder" 1915).
+Haar zus, zijn tante Mimi, overleed twee jaar later. Daarmee nam hij afscheid
+van de twee vrouwen die destijds bij zijn opvoeding een bijzonder bepalende rol
+speelden. Ensor en zijn maskers In het vroege oeuvre van James Ensor is nog geen
+sprake van maskers. Maar naarmate hij zich genegeerd of afgewezen voelde door de
+kunstwereld, kwam hij meer en meer ertegen in verzet. Er ontstond een
+conflictsituatie tussen hem en de maatschappij, zodat hij sterk geladen beelden
+gebruikt, zoals maskers, skeletten, de dood, carnaval en travestieten om die
+maatschappij voor schut te doen staan. Een eerste werk met maskers "Geërgerde
+maskers" dateert uit 1883. Maar is het is nog niet zo symbolisch geladen, maar
+eerder een weergave van een carnavalvermomming. Skeletten komen voor het eerst
+voor in het schilderij "Geraamte bekijkt chinoiserieën" van 1885 en demonen in
+de ets "Satan en de fantastische legioenen pijnigen de gekruisigde" uit 1886
+(reeks Aureolen van Christus). Carnaval en travestie verschijnen in "Carnaval op
+strand" uit 1887. Vanaf 1888 gaat het in stijgende lijn: zijn bekende werken:
+"De intrede van Christus te Brussel" (1888), "Maskers tarten de dood" (1888),
+"Maskers bekijken een neger goochelaar" (1888) (in feite een overschilderd werk
+uit zijn academietijd uit 1879), "De verbazing van het masker Wouse" (1889), "De
+oude met de maskers" (1889) en tenslotte zijn overbekende "De intrige" (1890),
+"De maskers en de dood" (1897), "Doop van de maskers" (1891), "De wanhoop van
+Pierrot" (1892), "Zelfportret met schelpen en maskers" (1917). Geraamtes en de
+dood vormen het hoofdthema in: "Geraamten vechtend om een gehangene" (1891), de
+tekening "De dood vervolgt de mensenkudde" (1887), "Demonen die mij kwellen"
+(1888), "De vermenigvuldiging van de vissen" (1891), "Pierrot en skeletten"
+(1905 en 1907), "Bebloemde schedels" (1909). James Ensor koos, in zijn strijd
+tegen de gevestigde maatschappij, dikwijls voor de gewone man. Een frappant
+voorbeeld is de gekleurde tekening "De staking" (1888). Andere voorbeelden zijn
+"De pisser" (afbeelding van een burgermannetje), "De goede rechters" (1891), "De
+gendarmen" (1892), "De slechte dokters" (1892), "In het muziekconservatorium"
+(1902). De familie van Ensor Ensors gloriejaar: Baron Alhoewel hij intussen al
+geëxposeerd heeft in Hannover (1927), Berlijn, Dresden, Mannheim (1928) en
+Leipzig, werd 1929 het gloriejaar voor Ensor. Toen werd zijn grootste en
+belangrijkste retrospectieve georganiseerd in het Paleis voor Schone Kunsten te
+Brussel. Voor het eerst werd zijn ophefmakende "Intrede van Christus te Brussel"
+geëxposeerd en werd hij in de adelstand opgenomen als James Baron Ensor (« Baron
+J.Ensor, zijn duivel en zijn blazoen », 1934; olie en zwart potlood op paneel).
+Op 13 april 1930 onthulde hij zelfs zijn eigen standbeeld met zijn lijfspreuk
+"Pro Luce" in de voortuinen tegenover het Oostendse Kursaal. Men kan zich
+voorstellen hoe zijn ijdelheid gestreeld werd. Intussen was hij 70 jaar
+geworden. James Ensor stierf op 19 november 1949, op 89-jarige leeftijd, in de
+kliniek van het Heilig Hart te Oostende en ligt begraven naast de toren van zijn
+geliefde duinenkerkje Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinen, op de wijk Mariakerke te
+Oostende. Hij was en blijft nog altijd een omstreden figuur, én door zijn werk,
+én door zijn karakter én door zijn houding. Uitermate egocentrisch ingesteld en
+hooghartig heeft hij er velen de muren opgejaagd. Sommigen menen dat Ensor
+groter was als etser dan als schilder. Een meester van het "Licht" was hij
+ongetwijfeld! Referentiewerken Xavier Tricot (1992) - James Ensor: Catalogue
+Raisonne of the Paintings/1875-1902/1902-1941; MIM/Pandora, Antwerpen Xavier
+Tricot (1994) - Ensoriana; Pandora, Antwerpen Willy Van den Bussche - Van Ensor
+tot Delvaux - Catalogus van de tentoonstelling in het PMMK te Oostende
+(05.10.96-02.02.97) Ensor - catalogus van de tentoonstelling in het KMSK te
+Antwerpen (1983) De vader van Ensor, James Frederic Ensor, was de zoon van
+Britse ouders. Toch wordt de naam van Ensor op zijn Frans uitsproken. De moeder
+van Ensor was de Oostendse Maria Catharina Haegheman. Ensors moeder was een
+dochter van winkeliers in kantwerk die beiden lezen noch schrijven konden.
+Ensors moeder baatte een winkel uit met souvenirs, chinoiserie en maskers. Deze
+maskers komen later in zijn werk heel veel terug. Hoewel hij in Brussel geboren
+was, is James Frederic in Brighton ingeschreven, als zoon van James Rainford en
+van Anne Andrew, zijn Engelse grootouders. Deze Engelse grootouders waren
+renteniers uit Sussex. Ensors vader, ingenieur van Bruggen en Wegen, vertrok
+kort na de geboorte van de kleine James naar de Verenigde Staten om er fortuin
+te maken. Het werd een mislukking en hij keerde berooid terug. Ensor zegt van
+zijn vader dat hij een verstandig man was, die meerdere talen sprak, een
+werkelijk superieur man. Hij kon echter de mislukking niet verwerken en, onder
+de knoet van een nuchter autoritaire Oostendse handelsvrouw, van wie hij
+trouwens financieel afhankelijk was, begon hij te drinken en werd de schande van
+het gezin. Hij werd uitgelachen als Oostendse dronkelap en kwam eens thuis, half
+kaal geschoren met nog een halve snor. Hij stierf toen Ensor 27 jaar was en op
+het toppunt van zijn creatieve periode. James Ensor zal de sociale klasse, die
+zijn vader uitgestoten had, nooit vergeven en blijven verachten in zijn
+schilderijen. James Ensor zelf is nooit getrouwd geweest. Wel had hij een
+uitverkoren vriendin Augusta Bogaerts, de "Sirene", die hij trouwens schilderde
+in het bekende dubbelportret van 1905, toen ze 35 was. Ze was 10 jaar jonger dan
+hij. Hij ontmoette haar voor het eerst toen hij 28 was. Ensor had een zus,
+Mietje (Mitche, noemde hij haar) die één jaar jonger was dan hij. Ze zou een van
+zijn favoriete modellen worden. Ze trouwde toen Ensor 32 jaar was, met een
+Chinees handelaar. Het werd geen geslaagd huwelijk. Ze verliet haar echtgenoot
+na enkele maanden, maar hield een kind van hem, een meisje dat het lieve
+zorgennichtje Alex werd en dat Ensor "La Chinoise" noemde. Zij zou later trouwen
+op haar 15e jaar. De opleiding van Ensor Op een dag liep hij op de vlucht
+tijdens een bombardement op de stad een ouwe scoutsvriend tegen het lijf. Deze
+was inmiddels uitgever geworden en vroeg Vandersteen of hij voor hem een gans
+stripalbum kon tekenen. In een week tijd tekende Vandersteen zo een gans album
+rond « Piwo, het houten paard » vol. Het boek zou pas later verschijnen uit
+papiergebrek, maar Vandersteen werd wel betaald en de opdracht gegeven nog twee
+titels bij elkaar te tekenen, wat hij ook prompt deed. Een andere scoutskameraad
+van Vandersteen was drukker geworden en zocht hem op met de vraag of hij niet
+enkele jeugdverhalen kon tekenen voor hem. Er volgden 4 kleurrijke boekjes; «
+Zoo ik een Indiaantje was », « Zoo ik een een Eskimootje was », « Zoo ik een
+Zeerovertje was » en « Zoo ik een Riddertje was ». De verhalen werden door
+Casterman in het Frans vertaald. Suske en Wiske Met de ervaringen die hij nu had
+opgedaan trok Vandersteen in 1944 naar de Standaard Uitgeverij met een nieuw
+stripverhaal rond twee nieuwe figuren; « Suske en Wiske ». Naar Amerikaans
+voorbeeld wou hij zijn strips in de krant laten verschijnen opdat ze zo een vast
+publiek zouden vinden. Het duurde een jaar vooraleer de uitgever de tijd rijp
+achtte om het verhaal uit te geven. Op 30 maart 1945 was de strip voor het eerst
+in een krant te lezen, al had de uitgever de reeks wel omgedoopt in « Rikki en
+Wiske ». Rikki en Wiske werden meteen een succes, temeer omdat er toen op
+Vlaamstalig stripgebied amper concurrentie was. De herkenbare situaties, het
+Antwerpse taalgebruik, het volkse karakter, de humor, spanning en knipoogjes
+naar de naoorlogse actualiteit vielen erg in de smaak bij de lezers. Ook
+Vandersteen zelf wist dat hij toen juist op het goede moment kwam: Er ontstond
+ruimte voor een tekenverhaal. Dat was mijn geluk. " " Het succes was (...) aan
+drie factoren toe te schrijven. In de eerste plaats het tijdstip. Na vijf jaar
+oorlogsmisère hadden we hier behoefte aan iets luchtigs, iets ontspannends. Geen
+zwaartillende literatuur, we hadden in de oorlog allemaal zelf romans genoeg
+meegemaakt. We hadden hier behoefte aan een glimlach bij het ontbijt. In de
+tweede plaats kregen Suske en Wiske een eigen volksaard mee. Als er gehekeld
+wordt, dan is dat een soort hekelen zoals de volksmens dat doet: goedmoedig
+kafferen op lokale wantoestanden. En ook de humor is bekend, de zalf van grauwe
+tijden. Ten slotte kwam er in die periode meer geld in omloop en er was meer
+vrije tijd. (Willy Vandersteen in: "Ik vier het elke dag, 65" door Erik Durnez,
+Standaard Uitgeverij, 1978) Vandersteen was echter niet gelukkig met het eerste
+avontuur; « De avonturen van Rikki en Wiske ». De naam "Rikki" was hem niet
+volks genoeg en bovendien was de manier waarop hij getekend was teveel op Kuifje
+geïnspireerd. Rikki was daarbovenop Wiske's oudere tienerbroer, terwijl
+Vandersteen Wiske liever een jongen die even oud als zij was als tegenspeler
+gaf. Zo verscheen Suske ten tonele in het tweede verhaal « Op het eiland Amoras
+». Tante Sidonia (toen nog Tante Sidonie) had al in het vorige album haar
+opwachting gemaakt en nu maakten ook Professor Barabas en het spook Sus Antigoon
+hun debuut. Lambik zou in 1947 zijn opwachting maken in « De sprietatoom »,
+Jerom in « De dolle musketiers » (1952) en booswicht Krimson in « Het rijmende
+paard » (1962). De teletijdmachine werd voor het eerst gebruikt in « De
+tuf-tuf-club » (1952). Suske en Wiske werden zo'n succes dat mensen enkel de
+kranten waarin de strips verschenen kochten. Toen Vandersteen in 1947 naar de
+krant "De Standaard" overstapte, volgden zo'n 250 abonnees hem op de voet. In de
+loop der jaren werd het in Vlaanderen een traditie de krant van achter naar
+voren te lezen. Eerst las men wat er die dag met Suske en Wiske gebeurd was voor
+men het overige nieuws doornam. Ook andere kranten moesten nu hun eigen strips
+hebben om de concurrentie met "De Standaard" aan te kunnen. Zo maakte
+Vandersteen de weg vrij voor Marc Sleen, Jef Nys en vele andere striptekenaars
+in Vlaanderen. Van 1959 tot 1967 verschenen de albums van Suske en Wiske in twee
+kleuren. Daarna in een meer uitgebreide kleurenpalet. De eerste 66
+zwart-wit-titels zijn niet meer verkrijgbaar en hierom kan men op de achterkant
+van de albums enkel alles vanaf nr. 67 nog verkrijgen. De 66 zwart-wit albums
+zijn echter wel later in kleur opnieuw in de telling opgenomen. Vanaf eind jaren
+'50, begin jaren '60 spraken zijn figuren ook geen Vlaams meer, maar ABN zodat
+de reeks ook in Nederland een succes kon worden. In Suske en Wiske werden zelfs
+de namen van enkele hoofdpersonages veranderd: Tante Sidonie werd Sidonia en
+Wiske's pop Schabolleke (in sommige albums Schalulleke) werd Schanulleke. Ook
+begonnen veel albums allitererende titels te krijgen en moraliserende eindes.
+Veel Vandersteen-fans zijn daarom meer liefhebber van zijn strips uit de jaren
+'40 en '50, al bleven de albums aangenaam om te lezen. In 1974 gaf hij Suske en
+Wiske uit handen. Paul Geerts zou tot 2002 de reeks voortzetten, sporadisch
+afgewisseld vanaf 1988 door Marc Verhaegen die in 2005 wegens twisten over een
+Suske en Wiske-strip rond de holocaust door de studio aan de deur werd gezet.
+Willy Vandersteen De Bruegel van het beeldverhaal De hoge eisen die Hergé aan
+Vandersteen's tekenstijl stelde zouden het tekenniveau van zijn krantenstrips
+later ook bevorderen. Hergé noemde Vandersteen zelfs "De Bruegel van het
+Beeldverhaal". Het succes van de reeks was zo groot dat hij in 1948 door het
+weekblad Kuifje benaderd werd met de vraag of hij ook voor hen wilde komen
+tekenen. Dankzij Vandersteen werd het blad ook buiten Franstalig België een
+succes. Hij zou van 1948 tot 1959 voor het weekblad verscheidene verhalen rond
+Suske en Wiske tekenen die later bijna allemaal in een blauwe kaft gebundeld
+zouden worden en daarom bekendstaan als de Blauwe reeks. Omdat Hergé wou dat
+Vandersteen een meer gladde professionele stijl hanteerde die bij de rest van
+het blad paste zien de figuren er heel anders uit dan in de krantenstrips uit
+die dagen. Alles was technisch knapper getekend, Wiske kreeg een ander kapsel en
+werd net als Suske meer een tiener dan een kind, Lambik werd iets minder dom en
+allemaal hadden ze een veel gespierder uiterlijk. Sidonia, Barabas of Jerom
+kwamen in deze reeks niet voor. De scenario's werden realistischer en de absurde
+en fantastische elementen verdwenen bijna volledig. De verhalen uit deze reeks
+worden gezien als enkele van de beste die Vandersteen ooit tekende: « Het
+Spaanse spook », « De bronzen sleutel », « De Tartaarse helm », « De schat van
+Beersel », « Goud voor Rome », « De gezanten van Mars », « De groene splinter »
+en « Het gouden paard ». De albums werden later in de Vierkleurenreeks hernomen,
+meestal in een verkorte uitgave. Studio Vandersteen Vandersteen's strips
+verschenen nu in "De Standaard", maar ook in de afgeleide weekbladen van die
+krant: "Ons Volk", "Ons Volkske", "'t Kapoentje". Ook in "Kuifje", "Overal" en
+"De Bond" verschenen zijn tekeningen. Veel van de verhalen waren eenmalige
+vertellingen die in een meer realistische stijl getekend waren, zoals « Tijl
+Uilenspiegel », « Dr. Jekyll & Mr. Hyde » en meer historische, science-fiction
+en detectiveverhalen. Maar ook gagstrips zoals « De familie Snoek », « De
+grappen van Lambik », « De vrolijke bengels » en « 't Prinske » bleven uit zijn
+potlood rollen. Omdat veel van deze reeksen nooit in albums verschenen zijn zijn
+ze ook nu nog gekoesterde verzamelobjecten voor stripliefhebbers. Vandersteen
+tekende al deze stripreeksen alleen en begon daarom in te zien dat hij wat hulp
+kon gebruiken. Zijn vrouw inkte al de tekeningen en spoedig nam hij talloze
+medewerkers in dienst die zich het inkten, kleuren, de lettering en het decors
+tekenen van hem overnamen. Zo ontstond in 1959 Studio Vandersteen. De reeksen
+die niet aansloegen liet hij vallen of overnemen door zijn medewerkers. Andere
+reeksen In 1954 begon Vandersteen de westernstrip « Bessy ». De collie was
+duidelijk gebaseerd op de populaire televisiehond « Lassie » en verscheen in het
+begin onder de schuilnaam "Wirel" (een samenvoeging van Vandersteen's voornaam
+en die van naast medewerker Karel Verschuere.). De reeks werd later ook een
+enorm succes in Duitsland, waar uiteindelijk meer dan 1000 verhalen verschenen.
+Vandersteen liep ook al een paar jaar rond met het idee een ridderstrip te
+maken. Van jeugdschrijver Leopold Vermeiren kreeg hij de toestemming diens
+romanfiguur « De Rode Ridder » te gebruiken. Zo ontstond in 1959 één van zijn
+meest populaire reeksen, die hij in 1967 door Karel Biddeloo liet overnemen. De
+komende decennia zou Vandersteen nog regelmatig nieuwe reeksen beginnen, vaak
+gebaseerd op romans die hij als kind graag gelezen had en waar hij dan zijn
+eigen verhalen rond bedacht (« Karl May » (verhalen van de schrijver Karl May
+rond Old Shatterhand en Winnetou), « Biggles » en « Robert en Bertrand »). Maar
+ook puur eigen creaties zoals « Jerom », en « Pats » / « Tits ». Veel van deze
+reeksen waren minder populair en werden zogauw hij de serie beu was doorgegeven
+aan zijn medewerkers. Vandersteen zou zich tijdens de laatste jaren van zijn
+leven onophoudelijk bezighouden met het bedenken van nieuwe reeksen en als
+adviseur optreden bij de series die hij aan zijn medewerkers had overgeleverd.
+De laatste reeks die hij begon was « De Geuzen » 1985-1990, een serie waar tien
+albums van verschenen en die hij nooit uit handen wou geven. In 1990 overleed
+Vandersteen. In zijn testament liet hij weten dat hij graag wou dat zijn strips
+werden voortgezet. Zijn werk is nog altijd erg populair en behoort tot het
+Vlaamse culturele erfgoed en de meest geliefde tekenverhalen in het
+Nederlandstalig taalgebied. Veel Vlaamse striptekenaars leerden het vak bij zijn
+studio of werken er. Ondanks de veelgehoorde kritieken dat de strips die er
+getekend worden veeleer ongeïnspireerd bandwerk zijn geworden en vooral Suske en
+Wiske niet meer zo leuk of spannend zijn als weleer verkopen de strips nog
+altijd goed. Van de oude succesreeksen weten echter enkel De Rode Ridder en
+Suske en Wiske zich nog staande te houden. Willy Vandersteen (Antwerpen, 15
+februari 1913 -- 28 augustus 1990) was een Belgische striptekenaar, vooral
+bekend van de stripreeks Suske en Wiske. Kaproen? De laatste jaren gaan de
+hardnekkige geruchten dat Willy Vandersteen betrokken zou zijn geweest bij de
+culturele collaboratie. Juist in de periode dat er een gat was in Vandersteen
+zijn werk, half 1942 tot voorjaar 1943, was er tevens een striptekenaar actief
+met een gelijkaardige stijl als die van Vandersteen, onder de naam Kaproen. Deze
+Kaproen liet zich opvallen door antisemitische en nazistische spotprenten. Deze
+werden gepubliceerd in o.m. Volk en Staat, De Nationaal-Socialist en de brochure
+« Zoo zag Brussel de Dietsche militanten » van de Dietsche Militie-Zwarte
+Brigade. Echte bewijzen dat Vandersteen deze Kaproen was, zijn nooit gevonden.
+Enkel de timing en de tekenstijl wijzen er mogelijk op. Contracten met de
+publicaties en Vandersteen werden er niet gevonden, noch andere bewijzen.
+Hoogstens vage aanwijzingen, zoals dat Vandersteen tekende voor De Dag, een
+flamingantische krant die steeds verder in de collaboratie kwam. Vandersteens
+biografist Peter Van Hooydonck meent echter niettemin dat Vandersteen Kaproen
+zou kunnen geweest zijn. Stijl Veel van Vandersteens strips bevatten humor en
+spanning. De verhalen spelen zich niet zelden af in een historische context en
+putten ook graag uit oude volkslegenden en sagen. Tot midden jaren '60 werd er
+in "Suske en Wiske" ook af en toe naar de actualiteit verwezen. Omdat dit in een
+krant beter werkte dan in de albums, waar dat soort grappen tegen dan vaak
+allang gedateerd waren verdween dit aspect uit de reeks. Zeker in "Suske en
+Wiske" speelde Vandersteen ook graag met taal door leenwoorden uit andere talen
+te verwerken in de namen en/of het woordgebruik van sommige personages. Ook
+rijm, pseudo oud-Nederlands, achterstevoren uitgesproken zinnen, woordspelingen,
+alliteraties en vervormingen van het Antwerpse dialect komen veelvuldig voor.
+Populariteit en invloed In 1949 bewerkte Karel Weyler van Pats ' poppenspel een
+aantal Suske en Wiskeverhalen voor het poppentheater die later ook op tv werden
+uitgezonden. In 1955 volgde er zelfs een reeks primitieve filmpjes op de
+beeldbuis. Er ontstond een stroom van merchandising en pogingen de reeks in
+andere landen te doen aanslaan. De verhalen bleken echter veel te
+Vlaams/Nederlands. In 1978 kregen Suske en Wiske een standbeeld in de Antwerpse
+Zoo. Eind jaren '80 werden enkele Suske en Wiske albums tot tekenfilms bewerkt.
+De animatie werd echter over het algemeen nogal traag en houterig bevonden. Van
+1993 tot 2003 verscheen er een weekblad rond hen. Biografie Van 1993 tot 1999
+jaar werden ook de oude Suske en Wiske verhalen in hun oorspronkelijke
+krantenverschijning opnieuw uitgebracht in de Klassiek Reeks. In 1994 en 2002
+volgden er de musicals « Suske en Wiske - De musical » en « De spokenjagers ».
+En in 2004 de verfilming van het album « De duistere diamant ». In 2005 werd
+Vandersteen genomineerd als één van de 111 kanshebbers op de titel De Grootste
+Belg in de Vlaamse versie. Hij eindigde op nr. 29. Bijna iedereen in Vlaanderen
+heeft in zijn jeugd of later minstens "Suske en Wiske" gelezen. Ook in Nederland
+en Suriname is de reeks onnoemelijk geliefd. Ook Vandersteen's andere reeksen
+beïnvloedden vrijwel elke striptekenaar in Vlaanderen: Marc Sleen, Jef Nys,
+Merho, Willy Linthout en Urbanus, Jan Bosschaert, Jean-Pol, Marc Legendre,
+Jeroom en Kamagurka. Als één van de klassiekers uit de stripwereld is
+Vandersteen ook doorheen de jaren een geliefd doelwit voor satire en parodie
+geweest. In 1983 verscheen er een beruchte pornografische parodie rond Suske en
+Wiske waar Vandersteen naar verluid ook een exemplaar van gekocht zou hebben. In
+"Urbanus" en de strips van Kamagurka, Gummbah en Jeroom is Vandersteen's stijl
+ook al vaak gepersifleerd. Zo is Ridder Bauknecht van Jeroom een parodie op De
+Rode Ridder. Bibliografie Tot de series die Vandersteen bedacht behoren onder
+andere: « Jerom » 1960-1991 « Karl May » (Ook bekend als "Old Shatterhand")
+1962-1985 « Biggles » 1965-1970 « Safari » 1969-1974 « Robert en Bertrand »
+1972-1993 « Pats » 1974-1977 « Tits » 1977-1986 « De Geuzen » 1985-1990 «
+Schanulleke » 1986-2001 « Piwo, het houten paard » 1943-1946 « Suske en Wiske »
+1945-heden « De familie Snoek » 1945-1972 « Tijl Uilenspiegel » 1951-1955 «
+Bessy » 1952-1995 « De avonturen van Judi » 1953-1963 « 't Prinske » 1953-1959 «
+De grappen van Lambik » 1954-1963, een « nieuwe reeks » volgde vanaf 2004 « De
+Rode Ridder » 1959-heden Externe links Jeugd Willy Vandersteen groeide op in de
+Antwerpse wijk "De Seefhoek" als zoon van een
+beeldhouwer/ornamentmaker/mouleerder. Zijn tekenaanleg en fantasie waren tijdens
+zijn kindertijd al opvallend. Hij tekende wielerwedstrijden op de stoep en
+bedacht verhalen en toneelstukjes die zijn leeftijdsgenoten vervolgens
+naspeelden. De jongen verslond boeken en droomde op school regelmatig weg
+tijdens de lessen geschiedenis. Toen hij eens over de kruistochten geleerd had
+trokken hij en enkele kinderen uit de buurt verkleed als ridders naar de kerk om
+er zich te laten zegenen. De onderpastoor zei hen echter dat het Heilig Graf al
+bevrijd was. Zijn leraren berispten hem regelmatig met de woorden: "Het enige
+wat jij goed kunt is tekenen en schrijven, maar daar kun je later toch nooit je
+brood mee verdienen." Terwijl hij avondlessen tekenen volgde aan de Antwerpse
+Akademie voor Schone Kunsten hielp Vandersteen ook regelmatig zijn vader in
+diens werkatelier. Hij was zeker getalenteerd genoeg om in zijn vaders
+voetsporen te treden, maar toen in de jaren '30 de meer moderne en sobere
+architectuur van de Jugendstil haar intrede deed was de ornamentkunst plots uit
+de mode. Vandersteen besloot daarop timmerman te worden tot hij besloot dat
+decorateur meer iets voor hem was. Als etalageontwerper bij het Antwerpse
+warenhuis Innovation kreeg de jongeman op een dag de opdracht een model uit een
+Amerikaans modetijdschrift op een paneel over te tekenen. Vandersteen las het
+magazine eerst even door en stuitte toen per toeval op een artikel over strips.
+Het stuk boeide hem zo enorm dat hij besloot striptekenaar te worden. Vroege
+carrière Het werk was zwaar: Vandersteen pendelde elke weekdag tussen Antwerpen
+en Brussel en was meestal pas om 9 uur thuis waarna hij dan pas aan het
+tekenwerk kon beginnen. Onder het pseudoniem "Wil" tekende Vandersteen « De
+lollige avonturen van Pudifar » voor Wonderland, de kindereditie op woensdag van
+het blad "De Dag". Tijdens de bezetting waren alle Amerikaanse strips door de
+nazi's verboden en daarom was de hoofdredacteur blij met werk dat door een
+Vlaming getekend was. Omdat de nazi's echter mensen ronselden voor hun
+werkkampen moest Vandersteen een veiliger beroep zoeken. Via zijn zwager vond
+hij een baan als grafiek-omzetter in een landbouw- en voedingsbedrijf, maar
+omdat dit zo'n saaie job was begon hij uit verveling in de marges van de bladen
+te tekenen. Vandersteen wekte de sympathie op van zijn collega's en
+afdelingschef en mocht het vakblad van de slagers illustreren. Ook de wachtkamer
+en de personeels- en vergaderzalen mocht hij onder handen nemen. Zo kwam hij in
+contact met J. Meuwissen, een Nederlander die sinds 1936 het blad Bravo uitgaf
+en op zoek was naar Vlaams en Nederlands tekentalent nu er geen Amerikaanse
+strips meer mochten gepubliceerd worden. Vandersteen mocht nu wekelijks een
+pagina vol tekenen rond « Sindbad de zeerover », « Thor de holbewoner » en «
+Lancelot ». Het waren stuk voor stuk erg onbeholpen, maar charmante strips die
+de lezers wel op de lachspieren werkten. 

UD_Dutch-LassySmall/nl_lassysmall-ud-test.txt

@@ -0,0 +1,886 @@
+6. Gemeentelijk niveau: Elke Belgische gemeente heeft een gemeenteraad
+(wetgevende macht) en schepencollege (uitvoerende macht), met als hoofd de
+burgemeester. Het voordeel van een dergelijke staatsstructuur is dat elke
+cultuur zich kan emanciperen zonder andere culturen te domineren. Op deze manier
+kunnen culturen in een land samenleven zonder dat nationalisme
+noodzakelijkerwijs de kop opsteekt en het land verscheurt. Daarom ook is België
+een voorbeeld voor andere naties, bijvoorbeeld voor de ex-Joegoslavische landen.
+Zie ook: Het Belgische vorstenhuis Eedaflegging in België Politieke bewegingen
+die het communautarisme problematiseren Niettegenstaande bovenstaand ideaalbeeld
+zijn er taalpartijen als de FDF en UF, vanuit Duitstalige hoek de PJU-PDB en
+vanuit de Vlaamse Beweging voortgekomen partijen als Spirit, de N-VA en Vlaams
+Belang, welke laatste twee separatisme van Vlaanderen voorstaan. Daarnaast zijn
+er Belgicistische partijen als de BUB en een drukkingsgroep als B Plus, die
+hernieuwd unitarisme voorstaan. Voorts zijn er kleine groepen die België willen
+aanhechten bij Nederland (Heel-Nederlanders) dan wel bij Frankrijk (rattachisme)
+dan wel Vlaanderen bij Nederland willen doen aansluiten (Groot-Nederlanders).
+Overheid Kenmerkend voor België is de wafelijzerpolitiek en de communautaire
+kwesties. Politie België werd in oude tijden bevolkt door verschillende
+Keltische stammen, waarvan de Menapii de belangrijkste zijn. In de Romeinse tijd
+werden de Keltische stammen in het gebied tussen Noordzee, Rijn, Seine en Marne
+(Zuid-Nederland, België, Noord-Frankrijk en delen van West-Duitsland) samen
+aangeduid met het woord Belgae. Uit genetisch onderzoek blijkt echter dat de
+huidige Belgen niet afstammen van de Belgae. Het gebied maakte deel uit van de
+Romeinse Rijk alvorens in een aantal feodale staten tijdens de middeleeuwen werd
+verdeeld. Tijdens de middeleeuwen werd wat nu onder het huidige België verstaan
+wordt verdeeld tussen Frankrijk en het Duitse Rijk. De Schelde werd beschouwd
+als grens tussen de beide rijken. Het gebied van huidige België kwam in handen
+van de Habsburgers in de 15e eeuw (zie Habsburgse Nederlanden) en werd aan het
+einde van de 18e eeuw overgenomen door de Fransen. Na de nederlaag van Napoleon
+in 1815 ging België op in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden om zo een
+bufferstaat te vormen tegen Frankrijk. België werd in 1830 uitgeroepen tot een
+onafhankelijke constitutionele monarchie (zie ook: Omwenteling van 1830). Sedert
+de politiehervorming die in België werd doorgevoerd (WET 07/12/1998) bestaat er
+nog slechts 1 politiedienst, namelijk een "geïntegreerde politie gestructureerd
+op 2 niveaus". Deze 2 niveaus bestaan uit een federale politie en een lokale
+politie -- die onderling communiceren via welbepaalde kanalen. De vroegere
+politiediensten (gemeentepolitie, gerechtelijke politie, rijkswacht,...) werden
+alle afgeschaft. Parlement De zeven parlementen hebben in totaal 631 leden:
+Senaat (74 leden) Kamer van Volksvertegenwoordigers (150 leden) Vlaams parlement
+(124 leden) Parlement van de Franse Gemeenschap (Parlement de la Communauté
+française de Belgique) (94 leden, namelijk de 75 leden van het Waals Parlement
+en de 19 Franstalige leden van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement) Waals
+Parlement (75 leden) Raad van de Duitstalige gemeenschap (25 leden) Brussels
+Hoofdstedelijk Parlement (89 leden) De zes regeringen zijn: Federale regering
+(21 ministers en staatssecretarissen) Vlaamse regering (10 ministers) Waalse
+regering (9 ministers) Regering van de Franse Gemeenschap (6 ministers)
+Brusselse Hoofdstedelijke Regering (8 ministers en staatssecretarissen) Regering
+van de Duitstalige Gemeenschap (4 ministers) Zie verder: Lijst van Belgische
+politieke partijen (partijen die in heel het land actief zijn) Lijst van Vlaamse
+politieke partijen (partijen die enkel in Vlaanderen actief zijn) Lijst van
+Franstalige politieke partijen (partijen die enkel in het Franstalige
+landsgedeelte actief zijn) Lijst van Belgische nationale regeringen Lijst van
+premiers van België Lijst van familiale verbanden tussen Belgische politici
+Lijst van Belgische politici die van partij wisselden Premier: Guy Verhofstadt
+Media België werd bezet door Duitsland tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog.
+De spanningen tussen Nederlandstalige Vlamingen in het noorden en de
+Franssprekende Walen in het zuiden hebben de laatste jaren geleid tot
+constitutionele amendementen. Zo werd België een federale staat met 3 gewesten
+en gemeenschappen. (zie Staatsstructuur) Zie ook: Communicatie in België Sport
+Er worden vele sporten beoefend in België. Reeds in het begin van de 20ste eeuw
+groeiden voetbal en wielrennen uit tot de populairste sporten, met uitgebreide
+verslaggeving door pers. Als hobby en spel bij jongeren is voetbal ook de meest
+beoefende sport. Zie ook: Voetbal in België Eten en drinken De Belgische keuken
+staat bekend om zijn lekkere eten. Zie ook: Belgische gerechten Cultuur
+Demografie Lijst van musea in België Onderwijs Er zijn universiteiten in
+Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Luik (Liege), Leuven, Louvain-la-Neuve,
+Diepenbeek, Bergen (Mons), Namen (Namur), Kortrijk, Gembloers (Gembloux) en
+Aarlen (Arlon). Maar in absolute aantallen zijn de universiteiten van Gent en
+Leuven de belangrijkste voor Vlaanderen met beide meer dan 25.000 studenten. De
+Université catholique de Louvain (UCL) is de grootste Franstalige universiteit.
+Het land heeft ook talrijke muziek-, architectuur- en kunstscholen (de
+zogenaamde "academies"). Zie ook: Lijst van universiteiten (onder 1.1.) Verkeer
+en vervoer In België is er een goed wegennet van autosnelwegen en Expresswegen.
+Er is ook een spoorwegnet, geëxploiteerd door de Nationale Maatschappij der
+Belgische Spoorwegen (NMBS). Er zijn luchthavens bij Brussel. Defensie Beroemde
+Belgen Bevolking Hergé Henri Lafontaine Gerardus Mercator Eddy Merckx Paul Otlet
+Peter Paul Rubens Adolphe Sax Georges Simenon Simon Stevin Andreas Vesalius
+Ambiorix Jacky Ickx Raymond Ceulemans Toots Thielemans Paul Janssen Godfried van
+Bouillon Leo Baekeland Peter Benoit Jacques Brel Pieter Breugel Hendrik
+Conscience Adolf Daens Pater Damiaan César Franck Bronnen NIS - structuur van de
+bevolking WESP: historical demographical data Zie ook Portaal over België
+Artikels over België België van A tot Z Geschiedenis van België Zoetwater in de
+Benelux Externe links Overheidssites Federale portaalsite Belgische grondwet
+Belgische premiers Officiële site van de Belgische Monarchie Nationaal Instituut
+voor de Statistiek België Overige Belgisch patrominium in beeld VL Belgian
+History Index «... meer externe links in de Open Directory » Het Nederlands is
+de officiële taal in het Vlaams Gewest en samen met het Frans in Brussel,
+terwijl het Frans in Wallonië de officiële taal is, naast het Duits in enkele
+oostelijke gemeenten. De hoofdstad Brussel is formeel tweetalig, maar de
+praktijk wijst uit dat de meerderheid van de bevolking Frans spreekt. De tussen
+Nederland en het Franstalige Wallonie ingeklemde Voerstreek is een enclave welke
+onderdeel is van Vlaanderen, en formeel derhalve Nederlandstalig. bar:Belgien
+Demografie . België heeft nu ruim 10,5 miljoen inwoners. Het Vlaams Gewest heeft
+er daarvan 6,0 miljoen, het Waals Gewest 3,4 miljoen en het Brussels
+Hoofdstedelijk Gewest 1,0 miljoen. In vergelijking met andere landen is de
+Belgische bevolking relatief traag gegroeid: 4,5 miljoen in 1850, bijna 7
+miljoen in 1900, 10 miljoen in 2000. Ter vergelijking: de Nederlandse bevolking
+evolueerde van « de helft minder » (3 miljoen in 1850) tot meer dan « de helft
+meer » (16 miljoen in 2000). Taal België Gesproken talen in België zijn:
+Nederlands (ca. 60%) Frans (ca. 40%) Duits (<1%) Gebarentalen: Vlaamse
+Gebarentaal (VGT, ca. 6000 moedertaalgebruikers), Frans-Belgische Gebarentaal
+(LSFB, ca. 5000 moedertaalgebruikers). Religies Statistieken over de
+geloofsopvattingen van de Belgische bevolking zijn over het algemeen
+onbetrouwbaar. De overgrote meerderheid van de Belgen is katholiek: naar gelang
+van de bronnen 60 tot 90 %. Het wekelijkse kerkbezoek der katholieken is anno
+2004 gedaald tot onder 10 percent, en volgens sommige bronnen zelfs tot onder 5
+procent. De rest van de belgen is grotendeels agnost of vrijzinnig (ca. 28%),
+islamitisch (ca. 4%), protestants (ca. 1%) en joods (minder dan 1%).
+Bestuurlijke indeling Achtergrond Na een gelukte poging om België los te
+scheuren van Nederland en een mislukte poging om aan te sluiten bij Frankrijk
+(zie rattachisme), werd gekozen voor onafhankelijkheid met een koning aan het
+hoofd. Dit werd, onder Engelse druk, een vorst die verwant was aan het Britse
+koningshuis, Leopold van Saksen-Coburg-Gotha. Meteen werd geopteerd voor een
+constitutionele monarchie, en indertijd was de grondwet de liberaalste ter
+wereld. In de tweede helft van de 20ste eeuw evolueerde het politieke stelsel
+naar een particratisch zuilenbestel. In de eerste decennia van het nieuwe land
+was het bestuur (onder andere wegens het cijnskiesstelsel) vrijwel volledig
+Franstalig en elitair. Niettemin werden de eerste taalwetten reeds gestemd op
+het einde van de 19e eeuw. Hiermee werden de landstalen nog niet gelijkwaardig.
+Zo zorgde de onderwijswet van 1876 er voor dat het middelbaar onderwijs in
+Vlaanderen tweetalig werd, maar niet in Wallonië. Dit gelijkwaardig stellen
+gebeurde pas met de taalwet van 1932, toen het middelbaar onderwijs eentalig
+werd: Nederlands in Vlaanderen, en Frans bleef in Wallonië. De toepassing van de
+gelijke rechten van taalgroepen in overheid, scholing en rechtspraak verliep
+echter traag, onwillig en vaak slechts na lang aandringen. Dit is mee de
+katalysator geweest voor een centrifugale beweging in het unitaire België. Die
+werd bij de oprichting van het zogenaamde Centrum Harmel (genoemd naar politicus
+Pierre Harmel) in 1948 voor het eerste officieus erkend. Het Belgische
+federalisme is ongewoon in die zin dat het tegelijk ook enkele sterke unitaire
+kenmerken vertoont (de openbare financiering is voor meer dan 90% unitair), en
+ook tweeledig-confederalistische (de politieke partijen richten zich quasi
+uitsluitend tot of de Vlaamse of de Franstalige gemeenschap; er bestaan slechts
+enkele zeer kleine nationale partijen). Langzamerhand meende men dat de
+tweeledige maatschappelijke structuur van België geen unitaire politieke
+structuur verdraagt. België werd een gedecentraliseerde staat, om in een vijftal
+staatshervormingen (in 1970, 1980, 1988-89, 1993 en 2001-2003) officieel in 1993
+een federale staat te worden, in een soort dubbel federalisme. België (Frans: «
+Belgique », Duits: « Belgien »), officieel het Koninkrijk België, is een
+West-Europees land begrensd door de Noordzee in het westen, Nederland in het
+noorden en noordoosten, Duitsland in het oosten, Luxemburg in het zuidoosten en
+Frankrijk in het zuiden. Dit dubbel federalisme, met als architecten Wilfried
+Martens, Jean-Luc Dehaene, Hugo Schiltz, Guy Spitaels en Jean Gol kenmerkt zich
+door volgende regeringsniveaus, elk met eigen verkozen volksvertegenwoordiging
+en regering: 1 federale staat 3 gewesten (zie bovenste kaart) Vlaams Gewest
+(olijfgroen), Waals Gewest (rood), Brussels Hoofdstedelijk Gewest (blauw) 3
+gemeenschappen (zie onderste kaart) Nederlandstalig (olijfgroen), Franstalig
+(rood), Duitstalig (blauw) Bovendien omvat België vier taalgebieden: het
+Nederlandse taalgebied, het Franse taalgebied, het tweetalige gebied
+Brussel-Hoofdstad en het Duitse taalgebied. De Vlamingen fusioneerden
+onmiddellijk hun gewestelijke en gemeenschapsinstellingen. Ze hebben sindsdien 1
+Vlaams parlement en 1 Vlaamse deelregering, beide met zetel te Brussel. De
+Franstaligen beslisten om hun afzonderlijke bestuursorganen (Waals, Brussels,
+Duitstalig, Franstalig en de lokale Franstalige gemeenschapscommissie in
+Brussel) gescheiden te houden. In het Brussels Hoofdstedelijk gewest zijn de
+Nederlandstalige en Franstalige gemeenschappen elk bevoegd voor de eigen
+gemeenschapsmateries. De gewesten zijn vooral bevoegd voor territoriale materie
+(bijvoorbeeld economie, ruimtelijke ordening, openbare werken, milieu,...). De
+gemeenschappen spitsen zich toe op culturele factoren (incl. sport, onderwijs en
+wetenschappelijk onderzoek) en de federale staat neemt de (grote) rest voor zijn
+rekening (defensie, buitenlandse zaken, economische en monetaire unie,
+pensioenen, ziekteverzekering,...). Gewesten en gemeenschappen kunnen decreten
+of (in het Brussels Hoofdstedelijk gewest) ordonnanties uitvaardigen die kracht
+van wet hebben in het eigen gewest of de eigen gemeenschap. Een bijzonder
+rechtscollege, het Arbitragehof, waakt erover dat de wetgeving van de federale
+regering, de gemeenschappen en gewesten de bevoegdheidsverdeling tussen deze
+verschillende entiteiten eerbiedigt. Het Arbitragehof kan wetsbepalingen
+vernietigen die deze bevoegdheidsverdeling schenden. Bepaalde aspecten van dit
+federalisme zijn minder verregaand dan de meeste andere federale staten (zo
+hebben de deelstaten weinig fiscale autonomie en minder dan 20% van de globale
+openbare uitgaven), anderen gaan dan weer verder (ontbreken van
+normenhiërarchie). Heden is er in Vlaanderen een trend naar confederalisme toe.
+Vlaamse onafhankelijkheid geniet echter minder bijval. Een meerderheid van de
+Vlaamse partijen lijkt te kiezen voor hetzij een verder doorgedreven
+federalisme, hetzij een confederalisme. Een kleine Franstalige minderheid
+streeft naar aanhechting van Wallonië en Brussel bij Frankrijk. De hoofdstad van
+Vlaanderen is Brussel, de hoofdstad van Wallonië is Namen. Brussel is ook de
+hoofdstad van Franse Gemeenschap. Deze laatste noemt zichzelf sinds kort ook
+'Franse Gemeenschap Wallonië-Brussel'. De hoofdstad van de Duitstalige
+gemeenschap is Eupen. Indeling Het Vlaams Gewest (Vlaanderen) is ingedeeld in 5
+provincies: Antwerpen (hoofdstad Antwerpen) Limburg (hoofdstad Hasselt)
+Oost-Vlaanderen (hoofdstad Gent) Vlaams-Brabant (hoofdstad Leuven)
+West-Vlaanderen (hoofdstad Brugge) België bestaat maatschappelijk, cultureel,
+politiek en sociologisch gezien vooral uit twee grote gemeenschappen, de
+Vlamingen en de Walen. België is een federale staat bestaande uit 3
+gemeenschappen, Ook het Waals Gewest (Wallonië) telt 5 provincies: Henegouwen
+(met als hoofdstad Bergen) Luik (hoofdstad Luik) Luxemburg (hoofdstad Aarlen)
+Namen (hoofdstad Namen) Waals-Brabant (hoofdstad Waver) Het Brussels
+Hoofdstedelijk Gewest is provincieloos. De provincies bestaan weer uit diverse
+arrondissementen. Aan het hoofd van elke provincie staat een gouverneur. De
+provinciale besturen hebben evenwel weinig gewicht. Hun bestaan wordt soms in
+vraag gesteld. Een van de taken van de provinciegouverneur is het coördineren
+van de hulpverlening bij rampen van grote omvang (bijvoorbeeld chemische
+ongelukken in de havens). Ook het besturen van belangrijke milieuzaken zoals
+kernenergie behoort tot zijn taken. Geografie Het terrein van België is
+grotendeels laagland, behalve de Ardennen in het zuiden. Door het land stromen
+de rivieren de Maas en de Schelde en een netwerk van kanalen. België is één van
+de dichtstbevolkte landen in Europa. Historisch bestaat het land uit twee
+etnische en culturele gebieden, over het algemeen Vlaanderen en Wallonië
+genoemd. Vlaanderen bestrijkt de noordelijke provincies: Oost-Vlaanderen
+West-Vlaanderen Antwerpen Limburg, en Vlaams-Brabant Wallonië beslaat: Vlaamse
+gemeenschap Franse gemeenschap Duitstalige gemeenschap Waals-Brabant Henegouwen,
+Luik provincie Luxemburg Namen De scheidingslijn loopt van oost naar west ruwweg
+iets ten zuiden van Brussel. De hoofdstedelijke agglomeratie zelf wordt door
+zowel Nederlandstalige als Franstalige Brusselaars bewoond. De Franstalige
+aanwezigheid in Brussel is vooral het gevolg van inwijking en verfransing van de
+oorspronkelijk grotendeels Nederlandstalige bevolking, immers op basis van een
+studie van stadsarchieven komt Hervé Hasquin (professor aan de ULB en prominent
+Franstalig MR politicus) in 1979 tot de bevinding dat ongeveer 90% van de
+bevolking in 1785 nog Nederlandstalig is, terwijl de verhouding nu ongeveer net
+andersom is. Geografische statistieken Totale oppervlakte: 32.545 km² waarmee
+België op de 136e plaats qua grootte staat. Aantal kilometers staatsgrens:
+1445,5 België grenst aan Frankrijk, Luxemburg, Duitsland, Nederland en de
+Noordzee. Hoogste punt: Signaal van Botrange, 694 meter. Volgens het Koninklijk
+Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen is het Belgisch territorium 33.990
+km² als men de Belgische territoriale zone, die zich tot 12 zeemijlen in de
+Noordzee uitstrekt, meerekent. Rivieren In België zijn de volgende rivieren en
+stroomgebieden: Maas Schelde IJzer Dender In het uiterste oosten ook een klein
+stukje stroomgebied van de Rijn en in het zuiden van de provincie Henegouwen een
+stukje van het stroomgebied van de Seine. Steden alsmede drie gewesten: De
+hoofdstad is Brussel. Enkele andere "grote" steden in België zijn: Antwerpen
+Gent Charleroi Luik Brugge Namen Enkele andere belangrijke steden zijn: Hasselt,
+Bergen, Leuven, Kortrijk, Oostende, Genk, Mechelen Zie ook: Lijst van grote
+Belgische steden Lijst van Belgische gemeenten Bezienswaardigheden Zie ook:
+Belgische monumenten op de Werelderfgoedlijst Milieu Vlaams Gewest Waals Gewest
+Brussels Hoofdstedelijk Gewest Met het milieu van België is het slecht gesteld.
+Dit komt mede doordat het een doorvoerpunt is voor de industrie in Europa (zowel
+op het land als op het water, door de zware industrie gebaseerd in België zelf,
+door de vervuilende omringende landen (Duitsland waaronder het Ruhr-gebied,
+Nederland, en Frankrijk), als door de zwakke aanpak van de regering. Natuur Een
+van de meest ongerepte stukjes natuur van België zijn ongetwijfeld De Hoge
+Venen. Door het strenge klimaat, de vele neerslag en de strenge, lange winters
+in de streek vind je daar zeldzame plantensoorten uit Noord-Europa en de
+bergstreken. Ondanks België een klein land is en echte natuur, vooral in
+Vlaanderen, eerder zeldzaam is herbergt het land een groot aantal vogels,
+insecten en vele planten. 20.4% van het oppervlak van het land is bedekt met
+bos. Dat is vrij veel als je weet dat België een van de dichtstbevolkte naties
+is van Europa. In Vlaanderen vind je vooral, naast de steden, velden gescheiden
+door grachten en rijen met bomen. In die grachten kan je vele waterplanten en
+insecten terug vinden. Naast die velden heb je dan hier en daar een bos die
+vooral in de Kempen (ten oosten van Antwerpen en Limburg), talrijker aanwezig
+zijn. In Wallonië is de natuur ongerepter. Dit komt mede omdat de
+bevolkingsdichtheid veel lager is dan in VLaanderen. 1/3 van de oppervlakte van
+Wallonië is bebost en dat oppervlak wordt alsmaar groter. Waterkwaliteit Vooral
+in Antwerpen en Brussel is het slecht gesteld, hoewel er geen signalen bekend
+zijn dat het drinkwater onbetrouwbaar zou zijn. Het water in Limburg is van veel
+betere kwaliteit en in Wallonië is de waterkwaliteit uitstekend. Luchtkwaliteit
+De luchtkwaliteit in Antwerpen, Brussel en omstreken, is even slecht als sommige
+streken in Duitsland, China, Noord-Oost-Amerika, en Zuid-Afrika. Door de hoge
+graad van luchtverontreiniging, bevat de lucht een grote hoeveelheid
+kankerverwekkende stoffen. In de rest van België, vooral in Wallonië (behalve
+dan de gebieden rond Luik en Charleroi), is het beter met de lucht gesteld omdat
+daar grotendeels bossen en landbouwvelden liggen. Bodemverontreiniging Op
+sommige plaatsen is de bodem verontreinigd door de industrie. Maar desondanks
+deze vervuiling is dit één van de betere punten in België op gebied van het
+milieu. Het is nog slechter gesteld in andere landen in Europa zoals
+bijvoorbeeld Nederland (vanwege industrie en bemesting). Economie Vlaanderen
+voegde zijn instellingen evenwel onmiddellijk samen, zodat er nog slechts één
+Vlaams Parlement en één Vlaamse regering is. Franstaligen behielden alle door
+hen gecontroleerde afzonderlijke verkozen volksvertegenwoordigingen en
+regeringen ('executieven'). De economie van België is met name gebaseerd op de
+diensten, vervoer, handel en de industrie. De mijnbouw, die ondertussen is
+stopgezet, en de productie van staal, chemische producten en cement zijn
+geconcentreerd in de valleien van Samber en Maas, in de Borinage rond Bergen,
+Charleroi, Namen en Luik en in het Kempisch steenkoolbekken. Luik is een
+belangrijk staalcentrum. Reeds lang worden metaalproducten zoals bruggen, zware
+machines, industriële en chirurgische apparatuur, motorvoertuigen, werktuigen en
+munitie vervaardigd. De chemische producten omvatten meststoffen, kleurstoffen,
+geneesmiddelen en plastieken; de petrochemische industrie is geconcentreerd
+dichtbij de olieraffinaderijen van Antwerpen. De textielproductie, die in de
+middeleeuwen begon, omvat katoen, linnen, wol en synthetische vezels; tapijten
+en dekens zijn belangrijke vervaardigde producten. Gent, Kortrijk, Doornik en
+Verviers zijn allen textielcentra; Mechelen, Brugge en Brussel zijn beroemd
+vanwege hun kant. Andere industrieën omvatten diamantslijperij (Antwerpen is een
+belangrijk diamantcentrum), cement en glasproductie, en de verwerking van leer
+en hout. Meer dan 75% van de elektriciteit van België wordt opgewekt uit
+kernenergie. De Belgische industrie is zwaar afhankelijk van de invoer voor zijn
+grondstoffen. Het meeste ijzer komt uit het bassin van Lotharingen in Frankrijk,
+terwijl de non-ferro metaalproducten van ingevoerde grondstoffen worden gemaakt,
+waaronder zink, koper, lood en tin. De uitvoer (handel) omvat ijzer en staal,
+vervoersapparatuur, tractoren, diamanten en aardolieproducten. De industriële
+centra zijn verbonden met elkaar en met de belangrijkste havens van Antwerpen en
+Gent door de rivieren de Maas en de Schelde en hun zijrivieren, door een netwerk
+van kanalen (in het bijzonder Albertkanaal), en door een uitgebreid
+spoorwegsysteem. België heeft veel vruchtbare en goed bewaterde grond, hoewel de
+landbouw slechts een klein percentage van het aantal arbeidskrachten
+vertegenwoordigt. De belangrijkste gewassen zijn tarwe, haver, rogge, gerst,
+suikerbieten, aardappels en vlas. Rundvee en varkens evenals de zuivelproductie
+(vooral in Vlaanderen) zijn ook belangrijk. Het verwerkte voedsel omvat
+bietsuiker, kaas en andere zuivelproducten; bier en andere dranken worden ook
+vervaardigd. De munteenheid is sinds 1 januari 2002 de gemeenschappelijke
+Europese munt euro (EUR) het enige wettelijke betaalmiddel. Voordien was dit de
+Belgische frank (BEF). Deze was reeds sinds 1 januari 1999 gekoppeld aan de
+gemeenschappelijke Europese munt. (1 euro = 40.3399 BEF) Van 1926 tot 1946 is er
+ook als munt de Belga geweest. Deze benaming was niet populair en werd in 1946
+afgeschaft. Politiek Staatsstructuur België is een federaal land en een
+constitutionele monarchie met aan het hoofd een rechtstreeks afstammeling van
+Koning Leopold I, momenteel koning Albert II. België telt zeven parlementen en
+zes regeringen. Hierbij is de Vlaamse Gemeenschapscommissie te Brussel niet
+bijgeteld als parlement. De Heilige Jozef is de patroonheilige van België. De
+wapenspreuk luidt: Eendracht maakt macht. 1. Federaal niveau: Koning Albert II
+Federaal Parlement, met Senaat en Kamer van Volksvertegenwoordigers Federale
+Regering Federale Instellingen 2. Gemeenschapsniveau: België is onderverdeeld in
+4 verschillende gemeenschappen: de Franstalige Gemeenschap, de Duitstalige
+Gemeenschap, het Gemeenschappelijke Gemeenschap (Brussel), onderverdeeld in een
+Vlaamse Gemeenschap en Franstalige Gemeenschap. de Vlaamse Gemeenschap. De
+gemeenschappen staan in voor persoongebonden materies: culturele
+aangelegenheden, onderwijs, gezondheid, welzijn en taalgebruik. Elke gemeenschap
+heeft een gemeenschapsraad (d.i. de wetgevende macht) en gemeenschapsregering
+(uitvoerende macht). De Vlaamse gemeenschap en het Vlaams gewest hebben echter
+een gemeenschappelijk parlement en regering, omdat in tegenstelling met het
+Waals Gewest er in het Vlaams Gewest maar 1 taal gesproken wordt: het
+Nederlands. In het Waals Gewest is dat Frans en Duits, daarom is er nood aan een
+apart bestuur voor de Franstalige Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap. 3.
+Gewestelijk niveau: België is onderverdeeld in 3 gewesten: het Waals Gewest het
+Brussels Hoofdstedelijk Gewest het Vlaams Gewest De gewesten staan in voor
+grondgebied-gerelateerde materies: ruimtelijke ordening, milieu, landbouw,
+huisvesting, energie, werkgelegenheid, openbare werken en vervoer, economie en
+buitenlands handel, toezicht gemeenten en provincies en
+ontwikkelingssamenwerking. Elk gewest heeft een parlement en regering. 4.
+Taalgebieden: België heeft 4 taalgebieden: het Franstalig taalgebied, het
+Duitstalig taalgebied, het Tweetalig gebied (Brussel) en het Nederlandstalig
+taalgebied. 5. Provinciaal niveau: België telt 10 provincies. Geschiedenis
+Verhofstadt! In 1982 werd de dan 29-jarige Guy Verhofstadt voorzitter van de
+partij. Tijdens hun deelname aan de regering werd hij tussen 1986 en 1988 zelfs
+vice-premier en minister van Begroting. Annemie Neyts volgde hem op als de
+eerste vrouwelijke partijvoorzitter. In 1989 nam Verhofstadt de
+voorzittersfakkel weer over. In deze periode schreef hij zijn burgermanifesten.
+Van PVV naar VLD In 1992 werd de partij onder impuls van Verhofstadt omgevormd
+naar de VLD. Naast een nieuwe naam kwamen er ook veel verruimers die toetraden
+tot de nieuwe partij, vooral enkele bekende figuren uit de toenmalige Volksunie
+maakten de overstap. Bijvoorbeeld Jaak Gabriels, toenmalige voorzitter van de VU
+en Hugo Coveliers. Vanaf begin jaren 90 ging de VLD er bij elke verkiezing op
+vooruit. Paars Na de dioxinecrisis in 1999 ging de VLD er opnieuw sterk vooruit
+en werd nipt de grootste partij van Vlaanderen. Guy Verhofstadt werd eerste
+minister van de federale regering en Patrick Dewael minister-president van de
+Vlaamse Regering. Beide stonden ze aan het hoofd van een paarsgroene coalitie.
+Na de federale verkiezingen van 2003 gingen de paarse partijen verder zonder
+Groen!. Dewael stapte over naar de federale regering en Bart Somers werd
+minister-president. De verkiezingen van 2004 De aanloop naar de Vlaamse
+verkiezingen van 2004 werd voor de VLD gekenmerkt door enkele zware aanvaringen
+tussen figuren aan de top van de partij. Zo werd Hugo Coveliers uit de partij
+gezet door zijn aanhoudende kritiek op het aanhouden van het cordon sanitaire.
+Ook moest Karel De Gucht tijdelijk aftreden als voorzitter. In 2003 onthield de
+partij zich bij de stemming over het toekennen van het vreemdelingenstemrecht,
+hoewel altijd gezegd werd dat de partij ertegen was. Dit alles zorgde voor een
+erg slecht resultaat in de verkiezingen. Dit was ook de periode waarin heel wat
+liberale scheurlijsten werden gevormd zoals het Liberaal Appèl van Ward Beysen,
+Veilig Blauw van Leo Govaerts en VLOTT van Hugo Coveliers. De verkiezingen van
+2006 De partij verloor zwaar in drie vierde van alle gemeenten waar ze deelnam
+aan de gemeenteraadsverkiezingen. Daags na de verkiezingen verzocht voorzitter
+Somers de interne tuchtcommissie om senator Jean-Marie Dedecker uit de partij te
+zetten, omdat hij zorgde voor te veel onrust binnen de partij. De tuchtcommissie
+besliste op maandag 16 oktober 2006 dat Jean-Marie Dedecker uitgesloten wordt
+uit de VLD. Vlaamse Liberalen en Democraten Bekende VLD-ers Enkele bekende
+VLD-leden zijn: Marino Keulen (minister van Binnenlandse Zaken, Wonen en
+Inburgering in de Vlaamse regering) Herman De Croo (voorzitter van de Kamer van
+Volksvertegenwoordigers) Fons Borginon (fractieleider in de Kamer van
+Volksvertegenwoordigers) Paul Wille (fractieleider in de Senaat) Patricia
+Ceysens (fractieleidster in het Vlaams Parlement) Jean-Luc Vanraes
+(fractieleider in het Brussels Parlement) Dirk Sterckx (Europees parlementslid)
+Annemie Neyts (Europees parlementslid) Bart Somers (voorzitter) Guy Verhofstadt
+(huidige Belgische eerste minister) Patrick Dewael (minister van Binnenlandse
+Zaken) Karel De Gucht (minister van Buitenlandse Zaken) Marc Verwilghen
+(minister van Economie) Vincent Van Quickenborne (staatssecretaris voor
+Administratieve Vereenvoudiging) Fientje Moerman (viceminister-president van de
+Vlaamse regering) Dirk Van Mechelen (minister van Financiën, Begroting en
+Ruimtelijke Ordening in de Vlaamse regering) Guy Vanhengel (minister van
+Financiën, Begroting, Informatica en Externe betrekkingen in de Brusselse
+regering en Collegevoorzitter van de Vlaamse Gemeenschapscommissie met als
+bevoegdheden Begroting, Financiën, Onderwijs, Beroepspleiding en Communicatie)
+Kritiek binnen en buiten de partij Als grootste regeringspartij is de partij
+vaak het onderwerp van kritiek in de media en het grote publiek. Zo wordt de
+partij een gebrek aan standvastigheid verweten in tal van politieke dossiers. In
+2003 onthield de partij zich bij de stemming over het toekennen van het
+vreemdelingenstemrecht, hoewel altijd was gezegd dat de partij ertegen was. Ook
+bij de splitsing van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde bleef de partij
+volgens velen in gebreke. De partij neemt, zoals alle andere Vlaamse en Waalse
+partijen, deel aan het "cordon sanitaire" rond het Vlaams Belang. Verschillende
+VLD-leden van de rechtervleugel van de partij zijn echter voor het doorbreken
+van dat cordon. Sinds enkele jaren worden door de partijtop maatregelen genomen
+tegen deze leden. Indien zij nog openlijk tegen het officiële partijstandpunt
+ingaan, wordt er een procedure gestart om hen uit de partij te zetten. Zo werd
+Hugo Coveliers, ooit door de partijtop genoemd als kandidaat voor de
+burgemeesterssjerp in Antwerpen, onder andere om die reden uit de partij gezet.
+Hij werd hierin voorgegaan door Ward Beysen (« Liberaal Appèl ») en Claudine De
+Schepper (« VLOTT »). Patricia De Waele werd tijdelijk geschorst als partijlid.
+Leo Govaerts (« Veilig Blauw »), Anke Vandermeersch (« Vlaams Blok »), Anneke
+Vermeiren (« VLOTT ») en Annie De Maght (« BLAUW ») verlieten de partij uit
+eigen beweging, soms onder zware druk vanwege de partijtop. Tijdens de zomer van
+2005 kwam Boudewijn Bouckaert, de voorzitter van de klassiek-liberale denktank
+Nova Civitas, in aanvaring met de partijvoorzitter. Bouckaert nam hierop ontslag
+uit het partijbestuur. Dadelijk na de verkiezingsnederlaag bij de
+gemeenteraadsverkiezingen van 2006, besliste de partijtop ook Jean-Marie
+Dedecker uit de partij te zetten. Op 16 oktober bevestigde de tuchtcommissie het
+besluit. Op 27 oktober besloot Bouckaert Dedecker te volgen en de partij de rug
+toe te keren. Volgens Bouckaert is de VLD een "links-liberale" partij geworden
+die "aanschurkt tegen de SP.a". Externe link VLD Vlaamse Liberalen en
+Democraten, afgekort als VLD, is een Vlaamse, liberale, politieke partij die
+85.000 leden telt (2004). Ideologie De VLD was een rechts-liberale partij.
+Tijdens de jaren 80 werd partijleider Verhofstadt nog vergeleken met Margaret
+Thatcher, maar tegenwoordig is de koers minder scherp. De huidige koers is nu
+eerder links-liberaal, de huidige partijtop koos resoluut voor een linkser
+economisch programma en een links-vrijzinnige ethiek. Geschiedenis Van Liberale
+partij naar PVV Voor 1960 was de liberale partij van België nauwelijks
+georganiseerd. Op het partijcongres van 1961 besloot men de stroming om te
+vormen tot PVV/PLP (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang / Parti de la Liberté et
+du Progrés). De partij behartigde toen uitgesproken de belangen van de
+werkgevers. Van unitaire partij naar splitsing Eind jaren 60, begin jaren 70
+liepen de communautaire spanningen in België hoog op. Ook binnen de liberale
+familie was er onenigheid over de te varen koers. In 1972 werd de unitaire
+partij opgesplitst in een Vlaamse en een Franstalige partij. Willy De Clercq
+werd de eerste voorzitter van de Vlaamse PVV. NASA-biografie van Frimout Euro
+Space Foundation Dirk Frimout Dirk Dries David Damiaan burggraaf Frimout
+(Poperinge 21 maart 1941) was de eerste Vlaams-Belgische ruimtevaarder.
+Biografie Opleiding en activiteiten 24 maart - 2 april 1992 - Frimout cirkelde
+als 1 van de 7 astronauten met de Space Shuttle Atlantis om de aarde. 1992 -
+eredoctoraat aan de Universiteit van Gent 1959 - diploma van het middelbaar
+onderwijs, behaald aan het Koninklijk Atheneum Voskenslaan te Gent 1963 -
+diploma van ingenieur elektronica 1970 - doctoraat in de toegepaste fysica aan
+de Universiteit van Gent 1972 - postdoctoraal in het laboratorium van
+atmosferische en ruimtelijke fysica in de Universiteit van Colorado. Hij sloot
+zijn opleiding af als burgerlijk elektrotechnisch ingenieur en promoveerde tot
+doctor in de toegepaste wetenschappen. Ondertussen werkte hij tot 1978 in het
+Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA). 1977 - stelt voor het eerst
+zijn kandidatuur als astronaut. 1978-84 als coördinator van de bemanning voor
+Spacelab-1 in het European Space Agency (ESA) 1984-89 werkzaam in de
+Microgravity afdeling van ESTEC experimenten met EURECA en Spacelab-1. Na zijn
+geslaagde vlucht ontving hij de graad van Groot Officier in de Leopoldsorde en
+tevens de titel van burggraaf. Tussen 1993 en 1998 werkte hij bij Belgacom, de
+Belgische Telecom-operator. In 1994 werd hij voorzitter van de Euro Space
+Foundation (opgericht op 16 maart) ter bevordering van
+wetenschappelijk-technische studies bij de jeugd. In juli 1998 tekende hij een
+contract met de Stichting Flanders Language Valley. Hij stond aan het hoofd van
+FLV Education als verantwoordelijke voor permanente vorming. Externe links
+Bestuur De provincieraad van West-Vlaanderen telt 80 zetels. De zetelverdeling
+is als volgt: CD&V: 32 VLD: 18 sp.a: 17 Vlaams Belang: 5 Groen!: 4 N-VA: 4 Het
+dagelijks bestuur is in handen van de bestendige deputatie, samengesteld door
+CD&V en sp.a. Die telt 6 leden en wordt voorgezeten door gouverneur Paul Breyne.
+De uitslagen van de provincieraadsverkiezingen sinds 1994 Externe link Officiële
+website West-Vlaanderen De provincie West-Vlaanderen is een van de tien
+provincies van België. Het is de meest westelijk gelegen provincie in
+Vlaanderen. Als Vlaamse provincie is de gebruikte taal er Nederlands, hoewel er
+tegen de taalgrens de faciliteitengemeentes Spiere-Helkijn en Mesen zijn. In de
+provincie wordt het typisch West-Vlaams dialect echter algemeen als omgangstaal
+gebruikt. De parochies in de provincie vallen onder het Bisdom Brugge. Info
+Provinciehoofdplaats: Brugge Oppervlakte: 3125 km² Hoogste punt: Kemmelberg (156
+m) Belangrijkste waterlopen: IJzer, Leie, Mandel, Waardamme Aantal inwoners:
+1.139.815 (op 1 juli 2005) 8 bestuurlijke arrondissementen: Brugge, Diksmuide,
+Ieper, Kortrijk, Oostende, Roeselare, Tielt, Veurne Dialect: West-Vlaams
+Patroonheilige: Sint-Donaas. Arrondissementen De West-Vlaamse gemeenten
+Gemeenten met een stadstitel hebben een « (stad) » achter de naam Luxemburg
+(provincie) De provincie Luxemburg (Frans: « Luxembourg », Waals: « Lussimbork
+», Luxemburgs: « Lëtzebuerg ») is een van de vijf provincies van het Waals
+Gewest, België. De provincie heeft een oppervlakte van 4443 km² en telt (op 1
+juli 2005) 257.114 inwoners. Ten noorden grenst de provincie aan de provincie
+Luik en ten westen aan de provincie Namen. Ten zuiden grenst Luxemburg aan
+Frankrijk en ten oosten aan het Groothertogdom Luxemburg. De provincie maakt
+deel uit van de Ardennen. Het hoogste punt vormt de 651 meter hoge Baraque de
+Fraiture in de gemeente Vielsalm. Rond de hoogste toppen is op beperkte schaal
+wintersport mogelijk. Arrondissementen Overzicht van steden en gemeenten in
+Luxemburg Gemeenten met een stadstitel hebben een « (stad) » achter de naam
+Coalitievorming 2003 In het voorjaar van 2003 besloot D66 deel te nemen aan het
+kabinet-Balkenende II, met de VVD en het CDA. Dit terwijl D66 deelname aan een
+coalitie met CDA en VVD uitdrukkelijk had uitgesloten. Nadat de onderhandelingen
+tussen Wouter Bos en Jan Peter Balkenende mislukt waren maakte D66 echter een
+coalitie met CDA en VVD mogelijk en voorkwam aldus dat de LPF opnieuw, of de
+ChristenUnie en de SGP voor het eerst in de regering zouden komen. Van het
+typische D66 speerpunt « bestuurlijke vernieuwing » kwam weinig terecht, waarop
+verantwoordelijk minister De Graaf uit het kabinet stapte. Hij werd tussentijds
+opgevolgd door Alexander Pechtold. Interne crisis van 2006 In 2006 ontstond een
+crisis binnen de partij, naar aanleiding van verliezen bij de
+gemeenteraadsverkiezingen. Sommige leden, die ontevreden waren over de als
+rechts ervaren koers van Balkenende-II (vooral het immigratie- en
+integratiebeleid van minister Verdonk), pleitten voor opheffing van de partij;
+enkele leden maakten bekend zich af te zullen splitsen onder de naam deZES. Op
+het drukbezochte D66-congres van 13 mei werd een motie om uit het kabinet te
+stappen evenwel door een meerderheid verworpen. De aangekondigde motie om de
+partij op te heffen werd niet ingediend. Kabinetscrisis 2006 Op 29 juni 2006
+veroorzaakt de partij een kabinetscrisis door een motie van afkeuring tegen
+Minister Verdonk te steunen en haar vertrek te eisen. De motie wordt verworpen
+doordat de LPF de coalitie wel steunt. In een vervolgdebat blijkt dat het gehele
+kabinet (inclusief D66-ministers Laurens Jan Brinkhorst en Alexander Pechtold)
+van mening is dat aan de verworpen motie geen conclusies verbonden hoeven te
+worden. Daarop trekt de D66-kamerfractie de politieke steun voor het kabinet in
+en stappen de D66-ministers op. Vervolgens stellen de andere ministers hun
+portefeuille ter beschikking. Uit de Politiek Op 3 en 4 augustus hebben
+respectievelijk Boris Dittrich en Lousewies van der Laan aangekondigd uit de
+Tweede Kamer te stappen. Ze zullen pas na de verkiezingen van november aftreden.
+Kritiek van Hans van Mierlo Op 6 oktober 2006 sprak de D66 oprichter Hans van
+Mierlo openlijk zijn twijfel uit over de toekomst van de partij. Volgens Van
+Mierlo heeft de partij haar geloofwaardigheid verloren door als coalitiepartner
+in Balkenende II geen breekpunt te maken van het beleid van VVD-minister Rita
+Verdonk. In het tv-programma EénVandaag zei hij dat de partij zich moet afvragen
+'of het na veertig jaar genoeg is geweest'. Op het najaarscongres van D66, een
+dag later, noemde hij D66 echter nog steeds hard nodig. Democraten 66 Reden van
+bestaan Het eerste partijcongres omschreef haar als een radicale democratisering
+van de Nederlandse samenleving in het algemeen en van het Nederlandse politieke
+bestel in het bijzonder. Dit is een tweeslag maar de nadruk heeft lange tijd
+gelegen op de laatste component, de staatsrechtelijke vernieuwing. Speerpunten
+daarbij zijn het referendum, afschaffing van de Eerste Kamer, directe
+verkiezingen van de minister-president en burgemeesters, en de invoering van een
+gematigd districtenstelsel. Mede-oprichter Van Mierlo was dan ook een exponent
+van het democratisch radicalisme, een stroming die in de negentiende eeuw was
+vermalen tussen socialisme en liberalisme. Hij had weinig op met nadere
+aanduidingen omtrent de visie en maatschappijbeschouwing van D66. Ideologieën
+hadden immers afgedaan en D66 was vooral een pragmatische partij. Na de periode
+Terlouw, die de partij als 'redelijk alternatief' wel meer in een eigen traditie
+trachtte te plaatsen met aandacht voor milieu, sociale vraagstukken en
+technologie, kwam Van Mierlo midden jaren tachtig terug met zijn rede 'Een reden
+van bestaan'. De primaire bestaansgrond lag volgens deze rede nog steeds in de
+politieke vernieuwing. Aan het eind van de twintigste eeuw kwamen de kaarten wat
+anders te liggen. Nadat het anti-dogmatische van de partij een heel eigen dogma
+leek te zijn geworden, wist de groep Opschudding in 1998 dit dogma te doorbreken
+en slaagde ze er als eerste in de partij een ondertitel mee te geven. D66 heet
+vanaf dan sociaal-liberaal. Opschudding verwoordde het zo: "D66 bestaat als
+sociaal-liberale partij om een duurzame, democratische en open samenleving op te
+bouwen, waarin de mens zich ontplooit in solidariteit met anderen.". Hiermee
+plaatste de partij zich in de vrijzinnige internationale politieke hoofdstroom
+van het progressief liberalisme en in de politieke filosofie van het
+ontplooiingsliberalisme. Dit legde de partij vast in haar statuten alsmede in de
+"Uitgangspunten van D66". Met deze inbedding in het progressief liberalisme had
+D66 een tweede reden van bestaan. Deze tweede reden verving de eerste echter
+niet, de eerste ging er in wezen in op. Het ontplooiingsliberalisme stelde de
+vrije maar verantwoordelijke mens centraal. En het wil de mens, in
+gelijkwaardigheid tot elkaar, invloed geven om zelf invulling te geven aan het
+leven en de maatschappij. Voor dat laatste is openheid en democratie
+noodzakelijk en daardoor wordt de oorspronkelijke bestaansgrond ook door de
+tweede geïmpliceerd. Vrijzinnig Democratische Bond Met deze oriëntatie op het
+progressief liberalisme kan D66 beschouwd worden als de herleving van de
+Vrijzinnig Democratische Bond (VDB) uit de eerste helft van de 20ste eeuw. De
+VDB ontstond in 1901 door een afsplitsing van de Liberale Unie en ging in 1946
+op in de PvdA. Europa en internationaal D66 manifesteert zich als de meest
+Europese partij van Nederland, zo pleit de partij voor een federaal Europa in
+het pamflet 'De Verenigde Staten van Europa'. D66 is lid van de Liberale
+Internationale (LI) en van de Partij van Europese Liberalen en Democraten
+(ELDR). Liberaal-Democratische samenwerking Ter onderscheiding wordt D66 wel
+eens ingedeeld als progressief-liberaal en de VVD als conservatief-liberaal.
+Democraten 66 (D66) (officiële naam: « Politieke Partij Democraten 66 »; vroeger
+afgekort als « D'66 ») is een Nederlandse politieke partij van
+progressief-liberale signatuur, opgericht op 14 oktober 1966 door 44 personen
+(van wie 25 in andere partijen actief waren geweest). In Europees verband wordt
+sinds 1984 net als de VVD het Europees verkiezingsprogramma gevolgd van de
+Partij van Europese Liberalen en Democraten (en Radicalen) (ELDR) en
+samengewerkt in één liberaal-democratische fractie in het Europees Parlement als
+D66-delegatie en VVD-delegatie. Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement
+in 2004 was er een lijstverbinding tussen D66 en VVD, hetwelk resulteerde in 1
+Parlementszetel voor de D66-delegatie (was 2) en 4 EP-zetels voor de
+VVD-delegatie (was 5). De fractie van Europees Liberalen en Democraten is vanaf
+2004 omgedoopt in Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE;
+Franse afkorting ADLE), de derde fractie in het Europees Parlement, met 88 van
+de 732 zetels. N.B. hiervan zijn tevens zes Belgische Europarlementariërs lid:
+de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD) / Vivant (3 zetels) en de Mouvement
+Réformateur (MR) (3 zetels). Volksvertegenwoordigers en bestuurders Regering In
+het kabinet-Balkenende II was D66 tot en met 29 juni 2006 vertegenwoordigd met
+twee ministers en een staatssecretaris. Ministers: mr. L.J. (Laurens Jan)
+Brinkhorst - minister van Economische Zaken en viceminister-president drs. A.
+(Alexander) Pechtold - minister van Bestuurlijke Vernieuwing en
+Koninkrijksrelaties Staatssecretaris: mr. M.C. (Medy) van der Laan -
+staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen Initiatiefnemers waren
+de journalist van het Algemeen Handelsblad Hans van Mierlo, die partijleider
+werd, en Amsterdams VVD-gemeenteraadslid en fractie-voorzitter Hans Gruijters.
+Tweede Kamer De Tweede Kamerfractie van de D66 bestaat sinds de verkiezingen van
+2003 uit zes personen: mr. L.W.S.A.L.B. (Lousewies) van der Laan,
+fractievoorzitter A.D. (Bert) Bakker mr. B.O. (Boris) Dittrich B. (Boris) van
+der Ham mr. F. (Fatma) Koser Kaya drs. E.R.C.M. (Ursie) Lambrechts Eerste Kamer
+De Eerste Kamerfractie van de D66 bestaat sinds de verkiezingen van 2003 uit
+drie personen: E.H. (Eddy) Schuyer, fractievoorzitter prof. mr. J.W.M. (Hans)
+Engels dr. A.G. (Gerard) Schouw Europees Parlement De delegatie van D66 in het
+Europees Parlement maakt net als de VVD deel uit van de fractie Alliantie van
+Liberalen en Democraten voor Europa. D66 heeft sinds de verkiezingen van 2004
+één lid in het Europees Parlement: drs. S.H. (Sophie) in 't Veld Provincies
+Ontstaan en geschiedenis Commissaris van de Koningin: Flevoland - mr. M.J.E.M.
+(Michel) Jager Utrecht - mr. B. (Boele) Staal Gedeputeerde Staten: Noord-Holland
+- P.J.M. (Patrick) Poelmann Provinciale Staten: Zeeland - 1 van de 47 zetels
+Noord-Brabant - 3 van de 79 zetels Limburg - 2 van de 63 zetels Groningen - 2
+van de 55 zetels Friesland - 1 van de 55 zetels Drenthe - 2 van de 51 zetels
+Overijssel - 2 van de 63 zetels Flevoland - 2 van de 47 zetels Gelderland - 3
+van de 75 zetels Utrecht - 4 van de 63 zetels Noord-Holland - 5 van de 83 zetels
+Zuid-Holland - 4 van de 83 zetels Jongerenorganisatie De jongerenorganisatie van
+D66 heet Jonge Democraten en draagt als ondertitel 'Vrijzinnig-democratische
+jongerenorganisatie'. Diverse leden van deze organisatie zijn later binnen D66
+politiek actief geworden, waaronder Boris van der Ham en Jan Paternotte.
+Gemeenten Ongeveer 25 burgemeesters in Nederland zijn van D66-huize. De
+oprichting op 14 oktober 1966 werd voorafgegaan door het Appèl '66. D66 legde
+met name de nadruk op democratisering van de samenleving en een nieuw
+partijenstelsel. Daarnaast benadrukte de nieuwe partij geestelijke vrijheid en
+individuele ontplooiing. De partij heeft daarnaast ongeveer 30 wethouders, 144
+gemeenteraads- en 16 deelgemeenteraadsleden (14 in Amsterdam, 2 in Rotterdam).
+Ledenverloop Bron: D66 - ledentallen (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke
+Partijen) D66-bewindslieden Hans Gruijters - minister van Volkshuisvesting en
+Ruimtelijke Ordening, kabinet-Den Uyl Medy van der Laan - staatssecretaris van
+Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, kabinet-Balkenende II Ineke
+Lambers-Hacquebard - staatssecretaris van Volksgezondheid en Milieuhygiëne,
+kabinet-Van Agt II en kabinet-Van Agt III Hans van Mierlo - minister van
+Defensie kabinet-Van Agt II en kabinet-Van Agt III, minister van Buitenlandse
+Zaken en vice-premier, kabinet-Kok I Aad Nuis - staatssecretaris van Onderwijs,
+Cultuur en Wetenschappen, kabinet-Kok I Erwin Nypels - minister van
+Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, kabinet-Van Agt III Alexander Pechtold
+- minister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties,
+kabinet-Balkenende II Max Rood - minister van Binnenlandse Zaken, kabinet-Van
+Agt III Michiel Scheltema - staatssecretaris van Justitie, kabinet-Van Agt II
+Winnie Sorgdrager - minister van Justitie, kabinet-Kok I Haijo Apotheker -
+minister van Landbouw, kabinet-Kok II Jan Terlouw - minister van Economische
+Zaken, kabinet-Van Agt II en kabinet-Van Agt III Dick Tommel - staatssecretaris
+van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, kabinet-Kok I Hans
+Wijers - minister van Economische Zaken, kabinet-Kok I Henk Zeevalking -
+staatssecretaris van Justitie, kabinet-Den Uyl en minister van Verkeer en
+Waterstaat, kabinet-Van Agt II en kabinet-Van Agt III Els Borst - minister van
+Volksgezondheid en vice-premier, kabinet-Kok I en kabinet-Kok II Roger van
+Boxtel - minister van Grotesteden- en Integratiebeleid, kabinet-Kok II Laurens
+Jan Brinkhorst - staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, kabinet-Den Uyl,
+minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, kabinet-Kok II en minister van
+Economische Zaken, kabinet-Balkenende II, vanaf 30 maart 2005 tevens
+vice-premier Wim Dik - staatssecretaris van Economische Zaken, kabinet-Van Agt
+II en kabinet-Van Agt III Jacob Kohnstamm - staatssecretaris van Binnenlandse
+Zaken, kabinet-Kok I Jan Glastra van Loon - staatssecretaris van Justitie,
+kabinet-Den Uyl Aar de Goede - staatssecretaris van Financiën, kabinet-Den Uyl
+Thom de Graaf - vice-premier en minister van Bestuurlijke vernieuwing en
+Koninkrijksrelaties, kabinet-Balkenende II Literatuur Menno van der Land: "
+Tussen ideaal en illusie. De geschiedenis van D66 1966 - 2003 " () Zie ook
+Progressief liberalisme Lux Voor Kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen
+2006 Externe links Bij de Kamerverkiezingen in 1967 behaalde de partij meteen 7
+zetels; en bij die van 1971 11 zetels, in een alliantie met de PPR en de PvdA.
+Van Mierlo streefde naar een progressieve volkspartij. Deze vorming mislukte en
+in 1972 zakte de partij naar 6 zetels. Na de formatie van het kabinet (waaraan
+D66 deelnam) trad Van Mierlo af als fractievoorzitter, vanwege onvoldoende steun
+in de fractie, ten gunste van Jan Terlouw. Website D66
+http://www.liberaal.info/Liberaal.info) D66 bleef in de regering. Dit werd door
+de eigen aanhang niet begrepen en de partij zakte naar 6 zetels. De nog
+desastreuzer verlopen Statenverkiezingen in 1974 leidden tot een grote crisis in
+de partij. Veel leden zegden op, en er werd getwijfeld aan het bestaansrecht van
+de partij. De meerderheid van de leden was voor het opheffen van de partij, maar
+de vereiste tweederde meerderheid werd niet gehaald. Nadat de partij een jaar
+lang vrijwel niet actief geweest was werd in 1975 toch besloten de partij nieuw
+leven in te blazen. Onder leiding van Jan Glastra van Loon en Jan Terlouw werd
+een nieuwe koers uitgezet, die zich minder richtte op bestuurlijke vernieuwing,
+Terlouw benadrukte een liberalere profilering. De partij kreeg weer nieuw élan,
+en wist veel nieuwe leden te werven (op het dieptepunt waren er nog maar een
+paar honderd leden). Onder Terlouw won de partij de verkiezingen van 1981 met 17
+zetels. D66 trad toe tot een coalitie met het CDA en de PvdA. In 1982 trok de
+PvdA zich terug uit de regering. Lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen
+van 2006 is Alexander Pechtold. Hij werd verkozen in de zesde telronde en haalde
+toen 2009 van de meer dan 3800 uitgebrachte stemmen. In een poging de partij uit
+de malaise te halen keerde Van Mierlo terug als partijleider. Hij pleitte voor
+een opheffing van de polarisatie tussen de PvdA en de VVD en richtte zich meer
+op individuele ontplooiing, en thema's als milieubehoud, technologische
+vernieuwing en vrouwenemancipatie. De herleving van de partij was succesvol en
+de partij behaalde in 1986 9 zetels en in 1989 12 zetels. Dit aantal werd bij de
+verkiezingen van 1994 verdubbeld tot 24 zetels. Door de electorale positie
+slaagde D66 er in om voor het eerst sinds de Eerste Wereldoorlog een coalitie
+zonder confessionele partij(en) te vormen: PvdA, VVD en D66 vormden samen de
+eerste paarse coalitie. Ondanks een verkiezingsnederlaag in 1998 (14 zetels)
+bleef de partij deel uitmaken van een paarse coalitie. De regeringsdeelname
+leidde onder de nieuwe partijleider Thom de Graaf in 2002 tot een tweede
+nederlaag (7 zetels). D66 ging de oppositie in, maar bij de verkiezingen van
+2003 zakte de partij verder naar 6 zetels. De Graaf trad terug en werd opgevolgd
+door Boris Dittrich. Actualiteit Guido Gezelle-prijs De Guido Gezelleprijs is
+een literatuurprijs die sinds 1941 vijfjaarlijks wordt toegekend voor een in het
+Nederlands geschreven verzenbundel. De prijs is opgericht door het Guido
+Gezelle-comité en wordt toegekend door de Koninklijke Academie voor Nederlandse
+Taal- en Letterkunde in Gent. Gelauwerden 1962 - Gery Helderenberg voor
+dichtbundels verschenen in de periode 1957 - Jos De Haes voor Gedaanten 1952 -
+Jozef De Belder voor Ballade der onzekerheden 1947 - Marcel Brauns voor Zangen
+van onmacht 2002? Peter Theunynck voor De bomen zijn paars en de hemel 1997 -
+Charles Ducal voor Moedertaal 1992 - Adriaan Magerman voor Mei Requiem 1987 -
+Fernand Florizoone voor Op de bermen van de tijd 1982 - Gwij Mandelinck voor De
+droefheid is in handbereik 1977 - Lieven Rens voor Leander 1972 - Gery
+Helderenberg voor Pentaphonium 1967 - René Verbeeck voor De zomer staat hoog en
+rijp Externe link Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
+Solfège Solfège is een muzikale zangoefening, waarbij de melodie gezongen wordt
+zonder de tekst en met gebruikmaking van alleen de namen van de noten. Het doel
+van deze oefening is het muzikale gehoor te vergroten en tevens door zonder
+voorstudie van het blad te zingen de trefzekerheid te verhogen met betrekking
+tot ritme en melodie. « Solfègiëren » is het hiervan afgeleide werkwoord en
+betekent zowel het zingen van toonladders als het zingen van een muziekstuk met
+benoeming van de noten. In het professioneel muziekonderwijs (conservatoria) en
+in de hogere graad van de muziekscholen wordt het begrip solfège inmiddels in
+een bredere context gebruikt. Zo bestaan er aparte lessen ritmisch solfège (het
+noteren van een ritme en het uitvoeren van een genoteerd ritme) en worden het
+muzikaal dictee en het herkennen van akkoorden in de harmonieleer tot het gebied
+van de solfège gerekend. Zie ook Solmisatie Als gevolg van de taalstrijd en meer
+bepaald de strijd om de totale vernederlandsing van de Leuvense universiteit in
+de jaren '60, werd de unitaire partij in 1972 opgesplitst in een Vlaamse en een
+Franstalige partij, de laatste onder de naam PSC (Parti Social Chrétien, sinds
+mei 2002 omgevormd tot CDH: Centre Démocrate Humaniste). De CVP-staat Eind jaren
+'60 komt er binnen de CVP een nieuwe generatie aan de macht. Wilfried Martens
+als partijvoorzitter, maar vooral de populaire Leo Tindemans zorgen ervoor dat
+de CVP de grootste partij van het land blijft. In de jaren '70 gaat de meeste
+aandacht uit naar de staatshervorming. Tussen 1977 en 1981 zijn er 8
+verschillende regeringen onder leiding van Tindemans, Martens, Paul Vanden
+Boeynants en Mark Eyskens. Tijdens de verkiezingen van november 1981 lijdt de
+CVP een zeer zware nederlaag. In de jaren '80 zorgt de kwestie Voeren en de
+plaatsing van Amerikaanse kernraketten op Belgisch grondgebied voor beroering.
+De meningen over dit laatste zijn verdeeld, ook binnen de CVP. Vanaf 1985 blijft
+de CVP bij elke verkiezing verliezen. In 1990 wordt de abortuswet tegen de wil
+van de CVP goedgekeurd. Begin oktober 1991 valt de regering na een bijzonder
+hevige communautaire confrontatie over de uitvoer van wapens naar het
+Midden-Oosten. Bij de daaropvolgende parlementsverkiezingen in november lijden
+de regeringspartijen een zware nederlaag. Periode Dehaene In 1991 wordt Jean-Luc
+Dehaene premier. Onder zijn bewind wordt met het Sint-Michielsakkoord, België
+een echte federale staat. In de jaren '90 moet er flink worden bespaard om de
+Maastrichtnorm te halen. De verkiezingen van 13 juni 1999 Een gestage electorale
+achteruitgang van de CVP sinds de jaren '80 en vooral een voedselschandaal dat
+in mei 1999 uitbrak, de zgn. dioxinecrisis, leidden bij de nationale en
+deelstaatverkiezingen van 13 juni 1999 tot een historische nederlaag voor CVP.
+Dehaene verliet daarop de nationale politiek, ondanks een groot aantal
+voorkeurstemmen. De CVP bleef weliswaar de grootste fractie in het Vlaamse
+parlement, maar moest in het federale parlement de VLD laten voorgaan. Bij de
+regeringsvorming belandde de CVP voor het eerst in veertig jaar in de oppositie,
+zowel op federaal als op Vlaams bestuursniveau. De coalitie zonder de CVP
+bestond uit drie partijen: liberalen, socialisten en groenen (de zgn.
+paars-groene coalitie van het kabinet Verhofstadt I). Christen-Democratisch en
+Vlaams Nieuwe naam: CD&V Op 9 oktober 1999 werd Stefaan De Clerck gekozen tot
+algemeen partijvoorzitter (als opvolger van Marc Van Peel) en startte een
+organisatorische en ideologische hervorming. Daarbij veranderde de partijnaam in
+2001 in CD&V. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 zette enig herstel in.
+De verkiezingen van 18 mei 2003 De uitslag van de federale
+parlementsverkiezingen van 2003, waarin CD&V met de mediagenieke De Clerck als
+kandidaat premier naar de kiezer trok, was opnieuw teleurstellend. De Clerck nam
+ontslag als partijvoorzitter en werd vervangen door Yves Leterme, die voorheen
+fractieleider in de kamer was. De verkiezingen van 13 juni 2004 Leterme stuurde
+aan op een kartel met de Nieuw-Vlaamse Alliantie onder leiding van Geert
+Bourgeois, maar aanvankelijk mislukte dit. Uiteindelijk werden de gesprekken
+hervat en op 14 februari 2004 werd een akkoord voor een kartel ondertekend, het
+zogenaamde Valentijnskartel of Vlaams Kartel. Bij de verkiezingen van 2004 voor
+het Vlaamse Parlement haalde dit kartel een overwinning met zo'n 26% van de
+stemmen. Na korte maar moeilijke onderhandelingen onder leiding van Yves Leterme
+trad op 22 juli 2005 de regering Leterme I aan, die een coalitie is van het
+kartel CD&V/NVA, het kartel SP.A/Spirit en het kartel VLD/Vivant. Leterme werd
+als partijvoorzitter opgevolgd door Jo Vandeurzen. Politiek gedachtegoed Daar
+waar de Katholieke Partij in de 19de en begin 20ste eeuw een conservatieve
+partij was, heeft de CVP zich na de Tweede Wereldoorlog sociaal-economisch als
+centrumpartij (volkspartij) geprofileerd, met evenwel behoudsgezinde
+stellingnames in levensbeschouwelijke en ethische vraagstukken. De partij wil
+brede bevolkingsgroepen vertegenwoordigen met als overkoepelende achtergrond de
+christelijke oorsprong (christen-democratie). De partij verenigt in haar bestuur
+en structuur uiteenlopende sociale en economische bewegingen, met traditioneel
+een numeriek sterke vakbondsvleugel (ACW), een middenstandsvleugel, en een
+kleine maar invloedrijke landbouwvleugel (via de Boerenbond). Hoewel de invloed
+van die groeperingen sinds de laatste partijhervormingen officieel
+teruggedrongen is, vormen deze stromingen nog steeds de belangrijkste basis voor
+de partij. Christen-Democratisch en Vlaams (afgekort als « CD&V ») is een
+Vlaamse, christendemocratische, politieke partij. Grote christen-democratische
+partijen zijn er ook in Nederland (CDA, Christendemocratisch Appel) en Duitsland
+(CDU, Christlich Demokratische Union). In landen met sterke socialistische
+partijen (bijv. Zweden) of sterke conservatieve partijen (bijv. Frankrijk) is de
+betekenis van christen-democratische partijen gering (bijv de Kristdemokraterna
+in Zweden) of onbestaande. Externe links CD&V Jongerenorganisatie CD&V Tot
+september 2001 heette de partij Christelijke Volkspartij (CVP). Geschiedenis
+Oprichting na Tweede Wereldoorlog De CVP werd opgericht op 18-19 augustus 1945
+onder voorzitterschap van August de Schryver en was de opvolger van de
+Katholieke Partij. Bij de verkiezingen van 1946 was de CVP meteen de grootste
+partij. In de eerste jaren na de oorlog beroerde de koningskwestie de
+maatschappij en politiek. Van Unitaire partij naar spitsing Vanaf maart 1947 tot
+aan de verkiezingen van 13 juni 1999 nam de CVP vrijwel onafgebroken deel aan de
+regering, met uitzondering van de periode 1954-1958 toen een coalitie van
+socialisten en liberalen onder leiding van Achiel Van Acker aan de macht was. In
+de periode 1950-1954 vormde de CVP voor het laatst in de Belgische geschiedenis
+homogene regeringen. De jaren vijftig staan in het teken van de schoolstrijd. De
+CVP verdedigt de belangen van de vrije (vaak katholieke) scholen en wil ze
+financieel ondersteunen. In 1958 komt onder leiding van Gaston Eyskens het
+schoolpact. De Eenheidswet en het grote protest bezorgen de CVP een lagere
+verkiezingsscore in 1961. Frans Van der Elst Frans Van der Elst (1920 -
+Neder-over-Heembeek, 28 augustus 1997) was een Vlaams advocaat en politicus voor
+de Volksunie. Van der Elst studeerde van 1939 tot 1944 rechten, thomistische
+wijsbegeerte en politieke en sociale wetenschappen aan de KUL. Van 1944 tot 1958
+was hij advocaat bij de balie van Brussel. Hij pleitte in verschillende
+repressiezaken, o.a. die van VNV-leider Hendrik Elias, wiens raadsman hij zou
+blijven. Als legataris van Elias ' archief publiceerde hij in 1974 de eerste
+uitgebreide analyse van diens rol als VNV-leider. Vanaf 1948 speelde Van der
+Elst een aanzienlijke rol in de herleving van de Vlaamse Beweging en het
+Vlaams-nationalisme, waarvan hij als publicist, redenaar en als partijvoorzitter
+van de Volksunie de inhoud mede bepaalde. Bij de parlementsverkiezingen van 1949
+stond hij in Brussel op de Vlaams-nationale lijst-Edmond van Dieren. In deze
+periode werd er volop gediscussieerd over de heroprichting van een autonome
+Vlaams-nationale partij. Vanaf 1950 was hij een der hoofdrolspelers in het
+Vlaams Comité voor Federalisme, een studie- en drukkingsgroep die in 1954, in
+samenwerking met Waalse federalisten, een voorstel van federale grondwet voor
+België publiceerde. In 1951 hield hij zijn eerste publieke pleidooi voor
+amnestie. In 1954 werd Van der Elst medeoprichter van de Christelijke Vlaamse
+Volksunie, die nog tijdens datzelfde jaar de Volksunie werd. Hij werd
+partijvoorzitter (1955-1975), Kamerlid (1958-1974) en senator (1974-1985). In
+1983 werd hij de allereerste Vlaams-nationalistische minister van staat. Van
+1958 tot het einde van de jaren 1960 was Van der Elst de woordvoerder van zijn
+partij in alle belangrijke parlementaire debatten. Het vertrouwen van de
+Vlaams-nationalisten in Van der Elst kwam voor het eerst onder zware druk toen
+de Volksunie de Egmont- en de Stuyvenbergakkoorden ondertekende en toetrad tot
+de Belgische regering (1977-1978). Na het Egmont-experiment trok hij zich
+systematisch terug uit het politieke leven. Astrid van Zweden Astrid Sofia
+Lovisa Thyra (Stockholm 17 november 1905 -- Küssnacht 29 augustus 1935), prinses
+van België, hertogin van Brabant, prinses van Zweden, was de dochter van prins
+Karel van Zweden en prinses Ingeborg van Denemarken. Door haar huwelijk in 1926
+met de toenmalige Belgische kroonprins Leopold, werd zij na de dood van koning
+Albert I in 1934 koningin der Belgen. Zij verwierf op zeer korte tijd zeer grote
+populariteit bij de bevolking, maar kwam in 1935 op 29-jarige leeftijd om het
+leven bij een auto-ongeval in het Zwitserse Küssnacht. Zij was de moeder van de
+latere koningen Boudewijn en Albert II en groothertogin Josephine-Charlotte van
+Luxemburg (11 oktober 1927). Zie ook Het Belgische vorstenhuis Hoofdredacteurs
+Jan Baptist Napolitaan van Os (1891-1893), Jan van Kerckhoven (1893 - 1899)
+Frans Goris (1899 - 1938) Louis Kiebooms (1938 - 1949) Louis Meerts (1949 -
+1985) Lou de Clerck (1985 - 1991) Jos Huypens (1991 - 1996) Luc Van Loon (1996 -
+2004) Luc Rademakers (2004 -) Externe links Officiële site Gazet van Antwerpen
+Geschiedenis van de Gazet van Antwerpen Officiële site Regionale Uitgeversgroep
+Officiële site Concentra Is de "vrije pers" nog vrij? - 18 augustus 2004 -
+Opinieartikel van Rudi De Ceuster naar aanleiding van het ontslag van Luc Van
+Loon Gazet van Antwerpen De Gazet van Antwerpen is een Nederlandstalige Vlaamse
+krant met vier edities: een stadseditie metropool en daarnaast edities Kempen,
+Mechelen-Lier en Waasland, uitgegeven door Concentra. Hoewel de naam anders doet
+vermoeden, heeft de krant een bovenregionale verspreiding en wordt ze gelezen in
+heel Vlaanderen. GvA is een regionale kwaliteitskrant. Dagelijks rollen
+gemiddeld 120.000 exemplaren van de pers. Geschiedenis Gazet van Antwerpen
+verscheen voor het eerst op 3 november 1891 en was een initiatief van Jan
+Baptist Napolitaan van Os, meteen ook de eerste hoofdredacteur. De eerste krant
+werd gedrukt op 8000 exemplaren, telde 4 bladzijden en kostte slechts 2
+Belgische centimes. In 1893 werd de NV De Vlijt opgericht die de krant uitgaf.
+In 1996 richtte NV De Vlijt samen met de NV Concentra, uitgever van Het Belang
+van Limburg, de Regionale Uitgevers Groep (RUG) op. Sinds het begin van de
+eenentwintigste eeuw onderging de redactionele stijl een facelift, waarbij GvA
+in een korte tijd evolueerde naar een moderne krant met een brede levensvisie.
+In augustus 2004 werd Dr. Luc Rademakers de nieuwe hoofdredacteur van de krant.
+Hij was voordien hoofdredacteur van de gratis krant Metro en gaf Gazet van
+Antwerpen een jonger, en ondertussen breed gewaardeerd, imago. In datzelfde jaar
+verscheen de krant, als eerste 'klassieke' Belgische krant, op tabloidformaat.
+Volgens het CIM (Centrum voor Informatie over de Media) is het lezersbereik van
+Gazet van Antwerpen de afgelopen jaren fel gestegen. De verkoop zelf volgt de
+tendens van de Vlaamse krantenmarkt. Boelwerf Boelwerf was het grootste
+Belgische scheepsbouwbedrijf. Het was gelegen in Temse aan de Schelde en in 1829
+opgericht door Bernard Boel (1798-1872), oorspronkelijk timmerman op de
+scheepswerven in Antwerpen-Zuid, die opgevolgd werd door zijn zoon Jozef Boel.
+De eerste 50 jaar bouwde de scheepswerf houten schepen en werkten er slechts
+enkele werknemers. Het bedrijf bouwde gemiddeld één boot, voornamelijk tjalken,
+per jaar. Vanaf 1900 begon het aantal schepen dat gebouwd werd, langzaam te
+stijgen, en nam ook het aantal werknemers toe. De grootste bloei ontstond echter
+na de Tweede Wereldoorlog, toen het bedrijf, dat toen J. Boel & Zonen heette,
+internationaal doorbrak. Toen de werf in 1979 haar 150-jarig bestaan vierde,
+telde zij 3000 werknemers, een aanzienlijk deel van de bewoners van Temse. De
+privé-onderneming was uitgegroeid tot een middelgrote werf met wereldfaam. Het
+jubileum viel samen met de bouw van een LPG-tanker van 57.000 m3 met een zeer
+symbolisch bouwnummer: op de kop 1500, de « Petrogas II », die thans onder de
+naam « Hariette N » onder de vlag van Singapore vaart. In dezelfde periode
+groeide ook de syndicale delegatie uit tot een inspirerend voorbeeld voor het
+'strijdsyndicalisme' in België. De boegbeelden van deze stroming, Jan Cap (ACV)
+en Karel Heirbout (ABVV), kregen nationale bekendheid. Na een reeks
+afsplitsingen op 19 december 1980 van holdingsmaatschappijen en scheepsfirma's,
+zoals Almabo en Exmar, bleef de eigenlijke werf over onder de naam Boelwerf. Na
+het faillissement in 1982 van de Cockerill Yards, een werf in Hoboken aan de
+overkant van de Schelde, nam Boelwerf ook de werf van Cockerill over. De
+onderneming groeide daardoor nog tot 3500 werknemers op twee grote werven. Door
+de internationale crisis in de scheepsbouwsector raakte deze onderneming
+halverwege de jaren '80 in de problemen, en werd zij op 28 oktober 1992 failliet
+verklaard. De curator legde klacht neer wegens fraude, een klacht die hij later
+weer introk. De werf was al die tijd overeind gehouden door de overheid, die
+grote bedragen aan goedkope scheepkredieten toegestaan had aan de
+scheepseigenaren. Deze kredieten zijn later voor een groot deel kwijtgescholden
+of verloren gegaan. Na stakingen en een bezetting werd het bedrijf in 1993 weer
+opgestart, nu met deelneming van de Vlaamse overheidsholding Gimvindus en onder
+de naam Boelwerf Vlaanderen. Deze werkte de laatste (zeven) bestellingen af,
+waarna zij op 30 november 1994 ook failliet ging. De curator, een andere dan die
+van de oude Boelwerf, had opnieuw veel moeite om alles ordentelijk op te ruimen.
+De bestuurders van Boelwerf Vlaanderen werden op 12 oktober 2004 veroordeeld
+voor fraude met Europese opleidingssubsidies. Het bedrijventerrein in Temse is
+thans opgekocht om er woningen te bouwen. www.aclvb.be Algemene Centrale Der
+Liberale Vakbonden Van België De Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van
+België (ACLVB) of Centrale Générale des Syndicats Libéraux de Belgique (CGSLB)
+is een van de drie representatieve vakbonden in België. De Liberale Vakbond
+vertegenwoordigt ongeveer 220.000 werknemers in België. De ACLVB hangt een
+sociaal-liberale filosofie aan en is daarmee een van de weinige vakbonden die
+zich dan ook ten volle steunt op de liberale ideologie. Centraal staat daarbij
+overleg. Stakingen worden gezien als een ultiem drukkingsmiddel, dat pas
+gebruikt wordt wanneer andere drukkingsmiddelen niet blijken te helpen. De ACLVB
+vindt net als de andere Belgische vakbonden haar oorsprong in de tweede helft
+van de 19e eeuw. Ze is gegroeid uit verschillende liberale vakverenigingen die
+overal in het land ontstonden. In 1920 leidde dat tot de oprichting van de «
+Nationale Centrale der Liberale Vakbonden van België ». De naam werd in 1939
+veranderd in ACLVB. De Liberale Vakbond onderscheidt zich van de andere
+Belgische vakbonden door haar interprofessionele structuur. Arbeiders en
+bedienden uit verschillende sectoren maken deel uit van dezelfde organisatie.
+Dit in tegenstelling tot het christelijke ACV en het socialistische ABVV die
+bestaan uit verschillende vakgroepen. Enige uitzondering is het Vrij Syndicaat
+Voor Het Openbaar Ambt (« VSOA ») dat de ambtenaren vertegenwoordigt binnen de
+ACLVB. De ACLVB kende een gestage groei tijdens de laatste jaren. Dat vertaalde
+zich onder meer in een stijging van het aantal mandaten in de werknemersorganen
+in de bedrijven na de laatste sociale verkiezingen. Internationaal gezien maakt
+de ACLVB deel uit van het Internationaal Verbond Van Vrije Vakverenigingen («
+IVVV ») en het Europees Vakverbond (« EVV »). Voorzitter van de ACLVB is Guy
+Haaze, de nationaal secretarissen zijn Luk De Vos en Bernard Noël. Externe link

UD_English-EWT/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,426 @@
+Attribution-ShareAlike 4.0 International
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons Corporation ("Creative Commons") is not a law firm and
+does not provide legal services or legal advice. Distribution of
+Creative Commons public licenses does not create a lawyer-client or
+other relationship. Creative Commons makes its licenses and related
+information available on an "as-is" basis. Creative Commons gives no
+warranties regarding its licenses, any material licensed under their
+terms and conditions, or any related information. Creative Commons
+disclaims all liability for damages resulting from their use to the
+fullest extent possible.
+
+Using Creative Commons Public Licenses
+
+Creative Commons public licenses provide a standard set of terms and
+conditions that creators and other rights holders may use to share
+original works of authorship and other material subject to copyright
+and certain other rights specified in the public license below. The
+following considerations are for informational purposes only, are not
+exhaustive, and do not form part of our licenses.
+
+     Considerations for licensors: Our public licenses are
+     intended for use by those authorized to give the public
+     permission to use material in ways otherwise restricted by
+     copyright and certain other rights. Our licenses are
+     irrevocable. Licensors should read and understand the terms
+     and conditions of the license they choose before applying it.
+     Licensors should also secure all rights necessary before
+     applying our licenses so that the public can reuse the
+     material as expected. Licensors should clearly mark any
+     material not subject to the license. This includes other CC-
+     licensed material, or material used under an exception or
+     limitation to copyright. More considerations for licensors:
+     wiki.creativecommons.org/Considerations_for_licensors
+
+     Considerations for the public: By using one of our public
+     licenses, a licensor grants the public permission to use the
+     licensed material under specified terms and conditions. If
+     the licensor's permission is not necessary for any reason--for
+     example, because of any applicable exception or limitation to
+     copyright--then that use is not regulated by the license. Our
+     licenses grant only permissions under copyright and certain
+     other rights that a licensor has authority to grant. Use of
+     the licensed material may still be restricted for other
+     reasons, including because others have copyright or other
+     rights in the material. A licensor may make special requests,
+     such as asking that all changes be marked or described.
+     Although not required by our licenses, you are encouraged to
+     respect those requests where reasonable. More_considerations
+     for the public: 
+     wiki.creativecommons.org/Considerations_for_licensees
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International Public
+License
+
+By exercising the Licensed Rights (defined below), You accept and agree
+to be bound by the terms and conditions of this Creative Commons
+Attribution-ShareAlike 4.0 International Public License ("Public
+License"). To the extent this Public License may be interpreted as a
+contract, You are granted the Licensed Rights in consideration of Your
+acceptance of these terms and conditions, and the Licensor grants You
+such rights in consideration of benefits the Licensor receives from
+making the Licensed Material available under these terms and
+conditions.
+
+
+Section 1 -- Definitions.
+
+  a. Adapted Material means material subject to Copyright and Similar
+     Rights that is derived from or based upon the Licensed Material
+     and in which the Licensed Material is translated, altered,
+     arranged, transformed, or otherwise modified in a manner requiring
+     permission under the Copyright and Similar Rights held by the
+     Licensor. For purposes of this Public License, where the Licensed
+     Material is a musical work, performance, or sound recording,
+     Adapted Material is always produced where the Licensed Material is
+     synched in timed relation with a moving image.
+
+  b. Adapter's License means the license You apply to Your Copyright
+     and Similar Rights in Your contributions to Adapted Material in
+     accordance with the terms and conditions of this Public License.
+
+  c. BY-SA Compatible License means a license listed at
+     creativecommons.org/compatiblelicenses, approved by Creative
+     Commons as essentially the equivalent of this Public License.
+
+  d. Copyright and Similar Rights means copyright and/or similar rights
+     closely related to copyright including, without limitation,
+     performance, broadcast, sound recording, and Sui Generis Database
+     Rights, without regard to how the rights are labeled or
+     categorized. For purposes of this Public License, the rights
+     specified in Section 2(b)(1)-(2) are not Copyright and Similar
+     Rights.
+
+  e. Effective Technological Measures means those measures that, in the
+     absence of proper authority, may not be circumvented under laws
+     fulfilling obligations under Article 11 of the WIPO Copyright
+     Treaty adopted on December 20, 1996, and/or similar international
+     agreements.
+
+  f. Exceptions and Limitations means fair use, fair dealing, and/or
+     any other exception or limitation to Copyright and Similar Rights
+     that applies to Your use of the Licensed Material.
+
+  g. License Elements means the license attributes listed in the name
+     of a Creative Commons Public License. The License Elements of this
+     Public License are Attribution and ShareAlike.
+
+  h. Licensed Material means the artistic or literary work, database,
+     or other material to which the Licensor applied this Public
+     License.
+
+  i. Licensed Rights means the rights granted to You subject to the
+     terms and conditions of this Public License, which are limited to
+     all Copyright and Similar Rights that apply to Your use of the
+     Licensed Material and that the Licensor has authority to license.
+
+  j. Licensor means the individual(s) or entity(ies) granting rights
+     under this Public License.
+
+  k. Share means to provide material to the public by any means or
+     process that requires permission under the Licensed Rights, such
+     as reproduction, public display, public performance, distribution,
+     dissemination, communication, or importation, and to make material
+     available to the public including in ways that members of the
+     public may access the material from a place and at a time
+     individually chosen by them.
+
+  l. Sui Generis Database Rights means rights other than copyright
+     resulting from Directive 96/9/EC of the European Parliament and of
+     the Council of 11 March 1996 on the legal protection of databases,
+     as amended and/or succeeded, as well as other essentially
+     equivalent rights anywhere in the world.
+
+  m. You means the individual or entity exercising the Licensed Rights
+     under this Public License. Your has a corresponding meaning.
+
+
+Section 2 -- Scope.
+
+  a. License grant.
+
+       1. Subject to the terms and conditions of this Public License,
+          the Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free,
+          non-sublicensable, non-exclusive, irrevocable license to
+          exercise the Licensed Rights in the Licensed Material to:
+
+            a. reproduce and Share the Licensed Material, in whole or
+               in part; and
+
+            b. produce, reproduce, and Share Adapted Material.
+
+       2. Exceptions and Limitations. For the avoidance of doubt, where
+          Exceptions and Limitations apply to Your use, this Public
+          License does not apply, and You do not need to comply with
+          its terms and conditions.
+
+       3. Term. The term of this Public License is specified in Section
+          6(a).
+
+       4. Media and formats; technical modifications allowed. The
+          Licensor authorizes You to exercise the Licensed Rights in
+          all media and formats whether now known or hereafter created,
+          and to make technical modifications necessary to do so. The
+          Licensor waives and/or agrees not to assert any right or
+          authority to forbid You from making technical modifications
+          necessary to exercise the Licensed Rights, including
+          technical modifications necessary to circumvent Effective
+          Technological Measures. For purposes of this Public License,
+          simply making modifications authorized by this Section 2(a)
+          (4) never produces Adapted Material.
+
+       5. Downstream recipients.
+
+            a. Offer from the Licensor -- Licensed Material. Every
+               recipient of the Licensed Material automatically
+               receives an offer from the Licensor to exercise the
+               Licensed Rights under the terms and conditions of this
+               Public License.
+
+            b. Additional offer from the Licensor -- Adapted Material.
+               Every recipient of Adapted Material from You
+               automatically receives an offer from the Licensor to
+               exercise the Licensed Rights in the Adapted Material
+               under the conditions of the Adapter's License You apply.
+
+            c. No downstream restrictions. You may not offer or impose
+               any additional or different terms or conditions on, or
+               apply any Effective Technological Measures to, the
+               Licensed Material if doing so restricts exercise of the
+               Licensed Rights by any recipient of the Licensed
+               Material.
+
+       6. No endorsement. Nothing in this Public License constitutes or
+          may be construed as permission to assert or imply that You
+          are, or that Your use of the Licensed Material is, connected
+          with, or sponsored, endorsed, or granted official status by,
+          the Licensor or others designated to receive attribution as
+          provided in Section 3(a)(1)(A)(i).
+
+  b. Other rights.
+
+       1. Moral rights, such as the right of integrity, are not
+          licensed under this Public License, nor are publicity,
+          privacy, and/or other similar personality rights; however, to
+          the extent possible, the Licensor waives and/or agrees not to
+          assert any such rights held by the Licensor to the limited
+          extent necessary to allow You to exercise the Licensed
+          Rights, but not otherwise.
+
+       2. Patent and trademark rights are not licensed under this
+          Public License.
+
+       3. To the extent possible, the Licensor waives any right to
+          collect royalties from You for the exercise of the Licensed
+          Rights, whether directly or through a collecting society
+          under any voluntary or waivable statutory or compulsory
+          licensing scheme. In all other cases the Licensor expressly
+          reserves any right to collect such royalties.
+
+
+Section 3 -- License Conditions.
+
+Your exercise of the Licensed Rights is expressly made subject to the
+following conditions.
+
+  a. Attribution.
+
+       1. If You Share the Licensed Material (including in modified
+          form), You must:
+
+            a. retain the following if it is supplied by the Licensor
+               with the Licensed Material:
+
+                 i. identification of the creator(s) of the Licensed
+                    Material and any others designated to receive
+                    attribution, in any reasonable manner requested by
+                    the Licensor (including by pseudonym if
+                    designated);
+
+                ii. a copyright notice;
+
+               iii. a notice that refers to this Public License;
+
+                iv. a notice that refers to the disclaimer of
+                    warranties;
+
+                 v. a URI or hyperlink to the Licensed Material to the
+                    extent reasonably practicable;
+
+            b. indicate if You modified the Licensed Material and
+               retain an indication of any previous modifications; and
+
+            c. indicate the Licensed Material is licensed under this
+               Public License, and include the text of, or the URI or
+               hyperlink to, this Public License.
+
+       2. You may satisfy the conditions in Section 3(a)(1) in any
+          reasonable manner based on the medium, means, and context in
+          which You Share the Licensed Material. For example, it may be
+          reasonable to satisfy the conditions by providing a URI or
+          hyperlink to a resource that includes the required
+          information.
+
+       3. If requested by the Licensor, You must remove any of the
+          information required by Section 3(a)(1)(A) to the extent
+          reasonably practicable.
+
+  b. ShareAlike.
+
+     In addition to the conditions in Section 3(a), if You Share
+     Adapted Material You produce, the following conditions also apply.
+
+       1. The Adapter's License You apply must be a Creative Commons
+          license with the same License Elements, this version or
+          later, or a BY-SA Compatible License.
+
+       2. You must include the text of, or the URI or hyperlink to, the
+          Adapter's License You apply. You may satisfy this condition
+          in any reasonable manner based on the medium, means, and
+          context in which You Share Adapted Material.
+
+       3. You may not offer or impose any additional or different terms
+          or conditions on, or apply any Effective Technological
+          Measures to, Adapted Material that restrict exercise of the
+          rights granted under the Adapter's License You apply.
+
+
+Section 4 -- Sui Generis Database Rights.
+
+Where the Licensed Rights include Sui Generis Database Rights that
+apply to Your use of the Licensed Material:
+
+  a. for the avoidance of doubt, Section 2(a)(1) grants You the right
+     to extract, reuse, reproduce, and Share all or a substantial
+     portion of the contents of the database;
+
+  b. if You include all or a substantial portion of the database
+     contents in a database in which You have Sui Generis Database
+     Rights, then the database in which You have Sui Generis Database
+     Rights (but not its individual contents) is Adapted Material,
+
+     including for purposes of Section 3(b); and
+  c. You must comply with the conditions in Section 3(a) if You Share
+     all or a substantial portion of the contents of the database.
+
+For the avoidance of doubt, this Section 4 supplements and does not
+replace Your obligations under this Public License where the Licensed
+Rights include other Copyright and Similar Rights.
+
+
+Section 5 -- Disclaimer of Warranties and Limitation of Liability.
+
+  a. UNLESS OTHERWISE SEPARATELY UNDERTAKEN BY THE LICENSOR, TO THE
+     EXTENT POSSIBLE, THE LICENSOR OFFERS THE LICENSED MATERIAL AS-IS
+     AND AS-AVAILABLE, AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF
+     ANY KIND CONCERNING THE LICENSED MATERIAL, WHETHER EXPRESS,
+     IMPLIED, STATUTORY, OR OTHER. THIS INCLUDES, WITHOUT LIMITATION,
+     WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTABILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR
+     PURPOSE, NON-INFRINGEMENT, ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS,
+     ACCURACY, OR THE PRESENCE OR ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT
+     KNOWN OR DISCOVERABLE. WHERE DISCLAIMERS OF WARRANTIES ARE NOT
+     ALLOWED IN FULL OR IN PART, THIS DISCLAIMER MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+  b. TO THE EXTENT POSSIBLE, IN NO EVENT WILL THE LICENSOR BE LIABLE
+     TO YOU ON ANY LEGAL THEORY (INCLUDING, WITHOUT LIMITATION,
+     NEGLIGENCE) OR OTHERWISE FOR ANY DIRECT, SPECIAL, INDIRECT,
+     INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE, EXEMPLARY, OR OTHER LOSSES,
+     COSTS, EXPENSES, OR DAMAGES ARISING OUT OF THIS PUBLIC LICENSE OR
+     USE OF THE LICENSED MATERIAL, EVEN IF THE LICENSOR HAS BEEN
+     ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH LOSSES, COSTS, EXPENSES, OR
+     DAMAGES. WHERE A LIMITATION OF LIABILITY IS NOT ALLOWED IN FULL OR
+     IN PART, THIS LIMITATION MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+  c. The disclaimer of warranties and limitation of liability provided
+     above shall be interpreted in a manner that, to the extent
+     possible, most closely approximates an absolute disclaimer and
+     waiver of all liability.
+
+
+Section 6 -- Term and Termination.
+
+  a. This Public License applies for the term of the Copyright and
+     Similar Rights licensed here. However, if You fail to comply with
+     this Public License, then Your rights under this Public License
+     terminate automatically.
+
+  b. Where Your right to use the Licensed Material has terminated under
+     Section 6(a), it reinstates:
+
+       1. automatically as of the date the violation is cured, provided
+          it is cured within 30 days of Your discovery of the
+          violation; or
+
+       2. upon express reinstatement by the Licensor.
+
+     For the avoidance of doubt, this Section 6(b) does not affect any
+     right the Licensor may have to seek remedies for Your violations
+     of this Public License.
+
+  c. For the avoidance of doubt, the Licensor may also offer the
+     Licensed Material under separate terms or conditions or stop
+     distributing the Licensed Material at any time; however, doing so
+     will not terminate this Public License.
+
+  d. Sections 1, 5, 6, 7, and 8 survive termination of this Public
+     License.
+
+
+Section 7 -- Other Terms and Conditions.
+
+  a. The Licensor shall not be bound by any additional or different
+     terms or conditions communicated by You unless expressly agreed.
+
+  b. Any arrangements, understandings, or agreements regarding the
+     Licensed Material not stated herein are separate from and
+     independent of the terms and conditions of this Public License.
+
+
+Section 8 -- Interpretation.
+
+  a. For the avoidance of doubt, this Public License does not, and
+     shall not be interpreted to, reduce, limit, restrict, or impose
+     conditions on any use of the Licensed Material that could lawfully
+     be made without permission under this Public License.
+
+  b. To the extent possible, if any provision of this Public License is
+     deemed unenforceable, it shall be automatically reformed to the
+     minimum extent necessary to make it enforceable. If the provision
+     cannot be reformed, it shall be severed from this Public License
+     without affecting the enforceability of the remaining terms and
+     conditions.
+
+  c. No term or condition of this Public License will be waived and no
+     failure to comply consented to unless expressly agreed to by the
+     Licensor.
+
+  d. Nothing in this Public License constitutes or may be interpreted
+     as a limitation upon, or waiver of, any privileges and immunities
+     that apply to the Licensor or You, including from the legal
+     processes of any jurisdiction or authority.
+
+
+=======================================================================
+
+Creative Commons is not a party to its public licenses.
+Notwithstanding, Creative Commons may elect to apply one of its public
+licenses to material it publishes and in those instances will be
+considered the "Licensor." Except for the limited purpose of indicating
+that material is shared under a Creative Commons public license or as
+otherwise permitted by the Creative Commons policies published at
+creativecommons.org/policies, Creative Commons does not authorize the
+use of the trademark "Creative Commons" or any other trademark or logo
+of Creative Commons without its prior written consent including,
+without limitation, in connection with any unauthorized modifications
+to any of its public licenses or any other arrangements,
+understandings, or agreements concerning use of licensed material. For
+the avoidance of doubt, this paragraph does not form part of the public
+licenses.
+
+Creative Commons may be contacted at creativecommons.org.
+

UD_English-EWT/README.md

@@ -0,0 +1,223 @@
+Universal Dependencies - English Dependency Treebank
+Universal Dependencies English Web Treebank v2.5 -- 2019-11-15
+https://github.com/UniversalDependencies/UD_English-EWT
+
+# Summary
+
+A Gold Standard Universal Dependencies Corpus for English,
+built over the source material of the English Web Treebank
+LDC2012T13 (https://catalog.ldc.upenn.edu/LDC2012T13).
+
+
+# Introduction
+
+The corpus comprises 254,830 words and 16,622 sentences, taken from five genres
+of web media: weblogs, newsgroups, emails, reviews, and Yahoo! answers. See the
+LDC2012T13 documentation for more details on the sources of the sentences. The
+trees were automatically converted into Stanford Dependencies and then
+hand-corrected to Universal Dependencies. All the basic dependency annotations have been single-annotated, a limited portion of them have been double-annotated,
+and subsequent correction has been done to improve consistency. Other aspects
+of the treebank, such as Universal POS, features and enhanced dependencies, has mainly been done
+automatically, with very limited hand-correction.
+
+# License/Copyright
+
+Universal Dependencies English Web Treebank © 2013-2019
+by The Board of Trustees of The Leland Stanford Junior University.
+All Rights Reserved.
+
+The annotations and database rights of the Universal Dependencies
+English Web Treebank are licensed under a
+Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
+
+You should have received a copy of the license along with this
+work. If not, see <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/>.
+
+The underlying texts come from various sources collected for the
+LDC English Web Treebank. Some parts are in the public domain.
+Portions may be © 2012 Google Inc., © 2011 Yahoo! Inc.,
+© 2012 Trustees of the University of Pennsylvania and/or
+© other original authors.
+
+
+# Structure
+
+This directory contains a corpus of sentences annotated using Universal
+Dependencies annotation. The corpus comprises 254,830 words and 16,622
+sentences, taken from various web media including weblogs, newsgroups, emails,
+reviews, and Yahoo! answers; see the LDC2012T13 documentation for more details
+on the source of the sentences.  The trees were automatically converted into
+Stanford Dependencies and then hand-corrected to Universal Dependencies. All
+the dependency annotations have been single-annotated, and a limited portion of
+them have been double-annotated with interannotator agreement at approximately
+96%. The sentence IDs include the genre and the filename
+of the original LDC2012T13 filename.
+
+This corpus is compatible with the CoNLL-U format defined for Universal
+Dependencies. See:
+
+   http://universaldependencies.github.io/docs/format.html
+
+The dependency taxonomy can be found on the Universal Dependencies web site:
+
+   http://www.universaldependencies.org
+
+For the conversion to v2, we performed an automatic conversion with extensive
+spot-checking, and manual adjudication of ambiguous cases.
+
+The enhanced dependencies were automatically obtained by running an adapted version
+of the converter by Schuster and Manning (2016). These dependencies have **not** been
+manually checked.
+
+# Deviations from UD
+
+Version 2.5 of the English UD treebank conforms to the UD guidelines in
+almost all respects, but there remain the following deviations:
+
+ - The UD dependency `flat` is largely only used for person names.
+ - Dates are not annotated consistently.
+ - The attachment of punctuation tokens is sometimes not according to the
+    guidelines.
+ - Some of the UD dependency `goeswith` goes from right-to-left instead of
+    from left-to-right.
+
+# Changelog
+
+**2019-05-15 v2.5**
+  - Fixed some wrong lemmata and POS tags
+  - Fixed miscellaneous syntactic issues  
+  - Fixed CoNLL-U syntax error
+
+**2019-05-15 v2.4**
+  - Fixed some wrong lemmata and POS tags
+  - Fixed miscellaneous syntactic issues  
+  - Fixed some punctuation attachments
+  - Fixed malformed enhanced graphs
+
+**2018-11-15 v2.3**
+  - Fixed several lemmata
+
+
+**2018-04-15 v2.2**
+  - Repository renamed from UD_English to UD_English-EWT
+  - Automatically added enhanced dependencies (These have not been manually checked!)
+  - Fixed some wrong lemmata and POS tags
+  - Fixed miscellaneous syntactic issues
+
+**2017-11-15 v2.1**
+
+ - Fixed some wrong lemmata, POS tags
+ - Fixed miscellaneous syntactic issues
+ - Added basic dependencies into the `DEPS` column according to the CONLL-U v2
+    format
+
+**2017-02-15 v2.0**
+
+ - Updated treebank to conform to v2 guidelines
+ - Fixed some wrong lemmata
+ - Fixed miscellaneous syntactic issues
+ - Added empty nodes for gapped constructions in enhanced representation
+
+**2016-11-15 v1.4**
+
+ - Changed POS tag of fused det-noun pronouns (e.g., *"somebody"*, *"nothing"*)
+    to `PRON`
+ - Added original, untokenized sentences to CoNLL-U files
+ - Fixed some POS errors, features and wrong lemmata
+ - Fixed miscellaneous syntactic issues in a few sentences
+
+**2016-05-15 v1.3**
+
+ - Improved mapping of `WDT` to UPOS
+ - Corrected lemma of *"n't"* to *"not"*
+ - Fixed some errors between `advcl`, `ccomp` and `parataxis`
+ - Fixed inconsistent analyses of sentences repeated between dev and train sets
+ - Fixed miscellaneous syntactic issues in a few sentences
+
+
+**2015-11-15 v1.2**
+
+ - Bugfix: removed *_NFP* suffix from some lemmas
+ - Fixed date annotations to adopt UD standard
+ - Remove escaping of *(* and *)* from word tokens (XPOSTAGs are still `-LRB-`
+    and `-RRB-`)
+ - Improved precision of `xcomp` relation
+ - Improved recall of `name` relation
+ - Corrected lemmas for reduced auxiliaries
+ - Corrected UPOS tags of pronominal uses of *this/that/these/those* (from `DET`
+    to `PRON`)
+ - Corrected UPOS tags of subordinating conjunctions (from `ADP` to `SCONJ`)
+ - Corrected UPOS tags of some main verbs (from `AUX` to `VERB`)
+
+# Contributing
+
+To help improve the corpus, please alert us to any errors you find in it.
+The best way to do this is to file a github issue at:
+
+   https://github.com/UniversalDependencies/UD_English-EWT/issues
+
+We also welcome pull requests. If you want to make edits, please modify the
+trees in the idividual files in the `not-to-release/sources` directory instead
+of making direct changes to `en_ewt-ud-{dev,test,train}.conllu`.
+
+# Acknowledgments
+
+Annotation of the Universal Dependencies English Web Treebank was carried out by
+(in order of size of contribution):
+
+ - Natalia Silveira
+ - Timothy Dozat
+ - Sebastian Schuster
+ - Miriam Connor
+ - Marie-Catherine de Marneffe
+ - Nathan Schneider
+ - Samuel Bowman
+ - Hanzhi Zhu
+ - Daniel Galbraith
+ - Christopher Manning
+ - John Bauer
+
+Creation of the CoNLL-U files, including calculating UPOS, feature, and lemma
+information was primarily done by
+
+ - Sebastian Schuster
+ - Natalia Silveira
+
+The construction of the Universal Dependencies English Web Treebank was
+partially funded by a gift from Google, Inc., which we gratefully acknowledge.
+
+
+# Citations
+
+You are encouraged to cite this paper if you use the Universal Dependencies
+English Web Treebank:
+
+
+    @inproceedings{silveira14gold,
+      year = {2014},
+      author = {Natalia Silveira and Timothy Dozat and Marie-Catherine de
+		  Marneffe and Samuel Bowman and Miriam Connor and John Bauer and
+		  Christopher D. Manning},
+      title = {A Gold Standard Dependency Corpus for {E}nglish},
+      booktitle = {Proceedings of the Ninth International Conference on Language
+        Resources and Evaluation (LREC-2014)}
+    }
+
+# Metadata
+
+```
+=== Machine-readable metadata (DO NOT REMOVE!) ================================
+Data available since: UD v1.0
+License: CC BY-SA 4.0
+Includes text: yes
+Genre: blog social reviews email
+Lemmas: automatic with corrections
+UPOS: converted with corrections
+XPOS: manual native
+Features: automatic
+Relations: manual native
+Contributors: Silveira, Natalia; Dozat, Timothy; Manning, Christopher; Schuster, Sebastian; Bauer, John; Connor, Miriam; de Marneffe, Marie-Catherine; Schneider, Nathan; Bowman, Sam; Zhu, Hanzhi; Galbraith, Daniel
+Contributing: here source
+Contact: syntacticdependencies@lists.stanford.edu
+===============================================================================
+```

UD_English-EWT/en_ewt-ud-train.conllu

@@ -0,0 +1,3 @@
+version https://git-lfs.github.com/spec/v1
+oid sha256:50a9d704dad1b814327ff78adc19c5e7ab917741c921c8cde234d64a3898a741
+size 13303488

UD_English-PUD/LICENSE.txt

@@ -0,0 +1,61 @@
+https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
+https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/legalcode
+
+Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 International Public License
+
+THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED.
+
+BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS.
+
+1. Definitions
+
+"Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License.
+"Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License.
+"Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at https://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License.
+"Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership.
+"License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike.
+"Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License.
+"Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast.
+"Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work.
+"You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation.
+"Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images.
+"Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium.
+2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws.
+
+3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below:
+
+to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections;
+to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified.";
+to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and,
+to Distribute and Publicly Perform Adaptations.
+For the avoidance of doubt:
+
+Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License;
+Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and,
+Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License.
+The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved.
+
+4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions:
+
+You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested.
+You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License.
+If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties.
+Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise.
+5. Representations, Warranties and Disclaimer
+
+UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU.
+
+6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES.
+
+7. Termination
+
+This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License.
+Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above.
+8. Miscellaneous
+
+Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License.
+Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License.
+If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable.
+No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent.
+This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You.
+The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law.