Г. ИБРАҺИМОВ исем. ТЕЛ, ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ИНСТИТУТЫ К.Р. Галиуллин ТАТАР ФОЛЬКЛОРЫ ТЕЛЕ МӘКАЛЬЛӘР, КАНАТЛЫ ӘЙТЕЛМӘЛӘР, ҖОР СҮЗЛӘР ҺӘМ ӘЙТЕМНӘР СҮЗЛЕК Казан ББК 81.632.3-4:82.3(2=632.3)-4 "2014-2020 елларда Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасындагы башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү" дәүләт программасы кысаларында нәшер ителә Фәнни редактор филология фәннәре докторы, профессор К.М. Миңнуллин Рецензентлар: ТӘһСИ ның лексикография бүлеге мөдире, филология фәннәре кандидаты Р.Т. Сәфәров, ТӘһСИ ның халык иҗаты бүлеге мөдире, филология фәннәре кандидаты И.И. Ямалтдинов Галиуллин К.Р. Әлеге хезмәт - татар паремияләренең дүрт төре (мәкальләр, канатлы әйтелмәләр, әйтемнәр, җор сүзләр) материалларын системалаштырып тасвирлаучы белешмәлек, хәзерге вакытта төзелеп килә торган татар паремияләре теле белешмәлекләре комплексының мөһим компонентла- рыннан берсе. Басманың төп өлешен конкорданс, сүз формаларының кире һәм ешлык сүзлекләре тәшкил итә. Белешмәлек филологларга, сүзлекләр һәм уку әсбаплары төзүчеләргә, укытучыларга, студентларга, укучыларга, шулай ук татар халкының авыз иҗаты, аның теле белән кызыксынучыларга тәкъдим ителә. УДК 811.512.145:398.9:81.374 ББК 81.632.3-4:82.3(2=632.3)-4 ISBN 978-5-93091-281-4 © Галиуллин К.Р., 2018 1.1.1. СҮЗ БАШЫ Лингвофольклористика - хәзерге филология фәненең актив үсештәге өлкә лә реннән берсе. Бу өлкәдәге тикшеренүләр арасыннан шактый зур урынны паре мияләр (мәкаль, әйтем һәм башка кече фольклор жанрлары) теленә, аның төрле аспектларына багышланган хезмәтләр алып тора (к., мәсәлән, татар тел белем ен дә [Нәбиуллина 2003; Мөгътәсимова 2005; Федорова, 2004; Юсупова һ. б. 2010]). Хәзерге вакытта фольклор теле сүзлекләрен төзү перспективалы юнәлеш ләрдән санала [Бобунова 2004]. Әлеге китап - татар фольклор лингвографиясендә халык авыз иҗаты әсәрләре теленең сүзлеген тасвирлауның беренче тәҗрибәсе. Ул - төзелеп килгән татар паремияләре теленә багышланган белешмәлекләр комплексының төп компонентларыннан берсе. Белешмәлек татар паремияләренең төрле чыганаклардан алынган материалларны (шулар арасында: [Исәнбәт 2010, ТХИ 1987 һ. б.]) туплаган компьютер фонды нигезендә төзелде. Әлеге белешмәлекнең электрон текстотекасы нигезен татар фольклорының 12 томлык җыелма басмасы, паремияләргә багыш ланган том [ТХИ 1987] материаллары тәшкил итә. Текстотекага 174 тематик төркем составына һәм афористик фольклор әсәрләренең дүрт төренә - мәкальләр һәм канатлы әйтелмәләр, әйтемнәр һәм җор сүзләргә, караган 17 424 паремия (шул исәптән 335 вариант) керде. Белешмәлекнең төп өлешен конкорданс, кире (инверсион) һәм ешлык сүзлек ләре тәшкил итә. Конкорданс - паремия рәвешендәге мисаллар белән китерелгән сүз формаларының алфавит күрсәткече. Конкорданс төрле типтагы текст мате риалларын тасвирлаган сүзлекләр арасында үзенә аерым урын били, Көнбатыш Европа һәм Төньяк Америка илләренең күбесендә ул гаять популяр [Карпова 1984]. Рус телендәге текстларның да конкорданслары шактый [Русская 2003; Шестакова 2011]. Андый белешмәлекләр 1 Лингвография - тел гыйлеменең дисциплинаара өлкәсе, тел белешмәлекләре, сүзлекләр төзүнең теориясе һәм практикасы (лингвография турында к. [Компьютерная 1995: 5-9]); аның бүлекчәләре лексикография, фразеография, морфемография, паремиография һ. б. татар лингвографиясендә дә барлыкка килде (к., мәсәлән, [Галиуллин, Кәримуллина, Минһаҗева 2006, 2009]). Шулай ук конкорданслар төрле фольклор жанрлары (шул исәптән мәкаль һәм әйтемнәр) телен тасвирлаганда да файдаланыла [Бобунова 2007; Галиуллин, Мартьянов 2006]. Кире сүзлектә инверсион алфавит тәртибендә урнашкан сүз формалары бирелә (статистик мәгълүматлар белән). Ешлык сүзлегендә татар паремияләрендә 10 тапкыр һәм аннан да артыграк очраган сүз формалары китерелә. Әлеге сүзлекләр татар паремияләренең академик басмасына [ТХИ 1987] белешмәлек-күрсәткечләр булып хезмәт итә алалар. Автор, фәнни тикшеренүләргә дә, дидактик филологиягә дә материал бирүче әлеге белешмәлек татар фольклоры телен алга таба тагын да тирәнтенрәк өйрәнергә этәргеч бирер, дип өметләнә. Сүзлек паремияләр материалларының системалаштырылган җыентыгы сыйфатында филологларга, сүзлекләр һәм уку әсбаплары төзүчеләргә, укытучыларга, шулай ук татар халкын ың авыз иҗаты, аның теле белән кызыксынучыларга файдалы булачак. Автор фонд һәм сүзлек концепциясен тикшерүдә катнашкан филологколлегаларга, барлык белгечләргә ярдәмнәре һәм теләктәшлекләре өчен рәхмәтле. Материал туплауда һәм татар фольклоры фондын булдыруның төрле этапларында катнашкан Г.Д. Ибраһимова, Р.Н. Кәримуллина, Г.Н. Кәримулл ина, А.Н. Кәримуллинага автор тирән рәхмәтен белдерә. Фәнни редактор К.М. Миңнуллинга, рецензентлар Р.Т. Сәфәров һәм И.И. Ямалтдиновка аерым рәхмәт. Татар паремияләре теле сүзлегенең фонды һәм башка компонентлары өстендә эш дәвам итә, аерым алганда, сүзлекнең электрон версиясе төзелә. Автор фондның һәм сүзлекнең мәгълүмати мөмкинлекләрен арттыра һәм баета алырдай теләк-тәкъдимнәр көтеп кала. Алар комплекслы белешм әлекнең алдагы компонентларын эшләгәндә исәпкә алыначак. E-mail: galiullin.kamil@mail.ru Лингвофольклористика - одна из активно развивающихся областей современной филологической науки. Значительное место среди исследований в этой области занимают работы, посвященные языку паремий (пословиц, поговорок и ряда других малых фольклорных жанров), различным его аспектам (см., например, в татарском языкознании [Нәбиуллина 2003; Мөгътәсимова 2005; Фёдорова 2004; Юсупова и др. 2010]). В настоящее время к числу перспективных относится направление, связанное с созданием словарей языка фольклора [Бобунова 2004]. Данная книга представляет собой первый в татарской фольклорной лингвографии опыт словарного описания языка произведений устного народного творчества. Она является одним из основных компонентов создаваемого комплекса справочников, посвященных языку татарских паремий. Справочник составлен на основе компьютерного фонда татарских паремий, включающего материалы различных источников (среди которых: [Исәнбәт 2010, ТХИ 1987 и др.]). В основу электронной текстотеки данного справочника легли материалы 12-томного собрания татарского фольклора, тома, посвященного паремиям [ТХИ 1987]. В текстотеку вошли 17 424 паремии (в том числе 335 вариантов), входящие в 174 тематические группы и относящиеся к четырем видам афористических фольклорных произведений: пословицы и крылатые выражения, поговорки и присловья. Основная часть справочника содержит конкорданс, обратный (инверсионный) и частотный словари. Конкорданс - алфавитный словоформоуказатель с примерами-паремиями. Конкорданс занимает особое место среди словарей, описывающих материалы текстов различного типа, и пользуется большой популярностью в национальных лингвографиях многих стран Западной Европы и Северной Америки [Карпова 1984]. Немало конкордансов и к русскоязычным текстам [Русская 2003; Шестакова 2011]. Появились эти справочники и в татарской лингвографии (см., например, [Галиуллин, Кәримуллина, Минһаҗева 2006, 2009]). Используются конкордансы также при описании языка разных жанров 1 Лингвография - междисциплинарная область языкознания, теория и практика создания языковых справочников, словарей (о лингвографии см.: [Компьютерная 1995: 5-9]); ее подразделами являются лексикография, фразеография, морфемография, паремиография и др. фольклора, включая пословицы и поговорки [Бобунова 2007; Галиуллин, Мартьянов 2006]. В обратном словаре словоформы расположены в инверсионном алфавитном порядке (со статистическими данными). Частотный словарь включает в себя словоформы, которые встречаются в татарских паремиях 10 и более раз. Данные словари могут использоваться как справочники-указатели к академическому изданию татарских паремий [ТХИ 1987]. Справочник содержит материал для научных исследований и для дидактической филологии, автор надеется, что он будет источником, стимулирующим дальнейшее углублённое изучение языка татарского фольклора. В качестве систематизированного собрания материалов паремий он будет полезен филологам, составителям словарей и учебных пособий, преподавателям, также всем интересующимся устным народным творчеством татарского народа, его языком. Автор признателен коллегам-филологам, всем специалистам, принимавшим участие в обсуждении концепции фонда и словаря, за помощь и поддержку. В сборе материала и формировании фонда татарского фольклора на разных этапах участвовали Г.Д. Ибрагимова, Р.Н. Каримуллина, Г.Н. Каримуллина, А.Н. Каримуллина, которым автор выражает свою глубокую благодарность. Особая признательность научному редактору К.М. Миннуллину, рецензентам Р.Т. Сафарову и И.И. Ямалтдинову. Работа над фондом и другими компонентами словаря языка татарских паремий продолжается, в частности, создается электронная версия справочника. Автор с благодарностью примет пожелания, направленные на повышение информационного потенциала фонда и словаря, которые будут учтены в работе над последующими компонентами комплексного справочника. E-mail: galiullin.kamil@mail.ru Белешмәлек кереш, сүзлекләр бүлеге һәм кушымтадан гыйбарәт. КЕРЕШ Керешкә (_ 1) ике бүлекчә керә: ● "Сүз башы" (татар телендә _ 1.1.1; рус телендә _ 1.1.2); биредә белешм әлеккә гомуми характеристика бирелә; ● "Белешмәлекнең төзелеше" (татар телендә _ 1.2.1; рус телендә _ 1.2.2); биредә белешмәлекнең бүлекләре һәм бүлекчәләре тасвирлана. СҮЗЛЕКЛӘР БҮЛЕГЕ Сүзлекләр бүлегенә (_ 2) өч бүлекчә керә: ● "Конкорданс"; ● "Кире сүзлек"; ● "Ешлык сүзлеге". Конкорданс Конкорданс (_ 2.1) - татар паремияләре рәвешендәге мисаллар белән ките релгән сүз формалары күрсәткече; ул мәкальләр, канатлы әйтелмәләр, әйтемнәр һәм җор сүзләрдә теркәлгән 19 269 сүз формасын тасвирлый. Аның мәкаләләрендә шулай ук сүз форма лары ның ешлыгы күрсәтелә. Сүзлек мәкаләләре конкорданста алфавит тәртибендә урнаша. Конкорданста ике төрдәге мәкаләләр бирелә: a) төп мәкаләләр; b) башка сүзгә җибәрүче мәкаләләр (сылтамалар). Төп мәкаләләр Төп мәкаләләрдә биш зона бар: 1) баш берәмлек; 2) баш берәмлек ешлыгы; 3) баш берәмлек кулланылган паремия; 4) китерелгән паремиянең номеры; 5) баш берәмлек кулланылган башка паремияләрнең номерлары. Мәсәлән: АВЫЛДАШ (5) ■ Авылдаш атлар ерактан кешнәшер, якыннан тибешер ○ 2448 ● 6959; 11739; 14165 (2) 1) Баш берәмлек. Баш берәмлек - паремияләрдә теркәлгән сүз формасы ул; мәсәлән: ЮЛБАРЫС (5) <...> Аерым баш берәмлекләр итеп сүзләрнең төрле вариантлары китерелә (к., мәсәлән, аршин - аршын һ. б.). Бу белешмәлектә сүзләрнең һәм сүз формаларының омонимнары аерылмый (к., мәсәлән, ал, бар мәкаләләре һ. б.). Омонимик сүзләрне һәм сүз формаларын аерырга түбәндәге контекстлар ярдәм итә: a) конкорданста бирелгән контекстлар; сүз формаларының яртысыннан артыграгы (55,3%) өчен конкорданста аларның татар паремияләрендә куллануның бөтен мисаллары китерелә; b) шулай ук [ТХИ 1987] дә китерелгән контекстлар; әлеге контекстлар белән оператив танышуга конкорданс мәкальләрендә күрсәтелгән паремия номерлары булышлык итә. Контекстлар тулысы белән белешмәлекнең электрон версиясендә урын алачак. 2) Баш берәмлек ешлыгы. Баш берәмлектән соң (түгәрәк җәяләрдә) абсолют ешлык - сүзнең кулланылыш саны (тексттагы сүзләр саны) турында мәгълүматлар китерелә; мәсәлән: КАТЫК (16) <...> Паремия вариантларында кулланылыш саны турындагы мәгълүматлар вертикаль сызыктан ( | ) соң китерелә; мәсәлән: БӘК (2 | 3) <...> ТУЕЗ ( | 1) <...> 3) Баш берәмлекнең кулланылыш мисалы. Кулланылыш мисалы - шушы сүз формасы булган паремия; мисал кара квадраттан (■) соң китерелә; мәсәлән: ДОРФА (2) ■ Дорфа сүздән дорфа эш яхшы ○ 15831 (2) 4) Китерелгән паремия номеры. Паремия номерлары татар фольклорының академик басмасындагы [ТХИ 1987] номерларга тәңгәл килә. Паремия номеры ак түгәрәктән (○) соң бирелә; мәсәлән: ШАУЛЫ (1) ■ Шаулы яңгыр тиз үтәр ○ 1149 Паремия вариантының санлы билгесенә әлеге вариантның номеры өстәлә (ике ноктадан соң); мәсәлән: АЗЫКСЫЗ (1 | 1) ■ Азыклы ат армас, азыксыз ат бармас ○ 2451:1 ● 8847 Әгәр сүз формасы паремиядә яки аның вариантында ике тапкыр һәм аннан да ешрак очраса, паремия номерыннан соң түгәрәк җәяләрдә әлеге сүз формасының кулланылыш саны күрсәтелә; мәсәлән: КОРАЛАЙ (3) ■ Коралай килми - кыш җитми, коралай китми - яз җитми ○ 859 (2) ● 2226 5) Баш берәмлек кулланылган башка паремияләрнең номерлары. Башка паремияләрнең номерлары кара түгәрәктән (●) соң бирелә; паремия номерлары арасында - нокталы өтер, ә вариант номерлары арасында өтер куела; мәсәлән: ЮГАРЫГА (8 | 2) ■ Йөзсәң, югарыга йөз ○ 391 ● 695, :1, :2; 696; 709-712; Башка сүзгә җибәрә торган мәкаләләр (сылтамалар) Конкорданста икенче тамыр компонентларыннан парлы (дефислы) сүзләргә җибәрә торган мәкаләләр бар; мәсәлән: әни → әти-әни көчек → мәче-көчек Кире сүзлек Кире сүзлектә (_ 2.2) ахыргы хәрефләре буенча алфавит тәртибендә урнашкан 19 269 сүз формасы исемлеге урын ала; мәсәлән: (1) ▪ А (1) ▪ ЯМАНЧЫЛЫК 41/5°(5) ▪ КАБА (1) ▪ ТАРЧЫЛЫК (1) ▪ САБА (1) ▪ БАГУЧЫЛЫК 42/3°(2) ▪ САВЫТ-САБА 418/92°(44) ▪ ЯХШЫЛЫК 41/55°(55) ▪ ТАБА 41/33153/672°(3) ▪ КЫЮЛЫК <...> <...> Кечкенә кара квадраттан сулда статистик мәгълүматлар китерелә: a) түгәрәк җәяләрдә - сүз формасының ешлыгы; b-e) өскә күтәрелгән 4, 3, 2, 1 саннарыннан соң - ахырлары әлеге сүз формасының 4-, 3-, 2-, 1-хәрефле ахырына охшаш булган барлык сүз формаларының саны, шулай ук (кыек сузыктан соң) - әлеге сүз формаларының кулланылыш саны; мәсәлән: 41/1131/1123/99154/381°(11) ▪ ДӘРЬЯ b c d e a Ешлык сүзлеге Ешлык сүзлегендә (_ 2.3) татар паремияләрендә 10 тапкыр һәм аннан да ешрак очрый торган 1745 сүз формасы бирелә. Сүз формалары ешлыклары кимү тәртибендә [1259 (1230 | 29) дан 10 га кадәр] урнаша. Тиң ешлыклы сүзләр алфавит тәртибендә бирелә. Түгәрәк җәяләр эчендә сүз формаларының абсолют ешлыгы күрсәт елә. Башта - татар паремияләренең төп өлешендәге сүз формаларының саны, аннары (вертикаль сызыктан соң) вариантлардагы саны турында мәгълүматлар китерелә; мәсәлән: ДА (1230 | 29) ЙОДРЫК (12) БЕЛӘН (1197 | 20) ЙӨРӘГЕ (12) БЕР (1100 | 21) КАЕНАНА (12) ДӘ (893 | 19) КАЙТМАС (12) ЮК (755 | 8) КАЛҖА (10 | 2) <...> <...> 1 дән 9 га кадәр ешлыктагы баш берәмлекләр конкорданста (_ 2.1) тасвирлана. КУШЫМТА Кушымтага (_ 3) өч бүлекчә керә: ● "Шартлы билгеләмәләр һәм кыскартылмалар" (татар телендә _ 3.1.1; рус телендә _ 3.1.2); ● "Әдәбият" (_ 3.2); ● "Татар паремияләре: тематик классификация планы" (татар телендә _ 3.3.1; рус телендә _ 3.3.2). План 19 тематик бүлек һәм 174 тематик төркемнән тора һәм түбәндәге мәгълүматны алу мөмкинлеген бирә: a) татар паремияләре кергән тематик бүлек һәм төркемнәрнең составы нинди; b) теге яки бу паремияләр нинди тематик бүлек һәм төркемнәргә керә; c) теге яки бу паремия паремияләрнең кайсы төренә (мәкальләргә һәм канат лы әйтелмәләргә яисә әйтемнәр һәм җор сүзләргә) карый. Справочник состоит из введения, словарной части и приложения. ВВЕДЕНИЕ Введение (_ 1) включает два подраздела: ● "Предисловие" (на татарском языке _ 1.1.1; на русском языке _ 1.1.2); здесь дана общая характеристика справочника; ● "Структура справочника" (на татарском языке _ 1.2.1; на русском языке _ 1.2.2); здесь описаны разделы и подразделы справочника. СЛОВАРНАЯ ЧАСТЬ Словарная часть (_ 2) включает три подраздела: ● "Конкорданс"; ● "Обратный словарь"; ● "Частотный словарь". Конкорданс Конкорданс (_ 2.1) представляет собой словоформоуказатель с примерами в виде татарских паремий и описывает 19 269 словоформ, зафиксированных в пословицах, крылатых выражениях, поговорках и присловьях. В статьях конкорданса также даны сведения о частоте словоформ. Словарные статьи расположены в конкордансе в алфавитном порядке. В конкордансе представлены статьи двух типов: a) основные статьи; b) отсылочные статьи (отсылки). Основные статьи Основные статьи имеют пять зон: 1) заголовочная единица; 2) частота заголовочной единицы; 3) паремия, в которой употребляется заголовочная единица; 4) номер приведённой паремии; 5) номера других паремий, в которых употребляется заголовочная единица. Например: АВЫЛДАШ (5) ■ Авылдаш атлар ерактан кешнәшер, якыннан тибешер ○ 2448 ● 6959; 11739; 14165 (2) 1) Заголовочная единица. Заголовочная единица - это словоформа, зафиксированная в паремиях; например: ЮЛБАРЫС (5) <...> Отдельными заголовочными единицами приводятся различные варианты слов (см., например, аршин - аршын и др.). Омонимы слов и форм слов в данном справочнике не разграничиваются (см., например, статьи ал, бар и др.). Разграничить омонимичные слова и формы слов позволяют контексты: a) представленные в конкордансе; для более чем половины словоформ (55,3 %) в конкордансе приведены все примеры употребления их в татарских паремиях; b) а также представленные в [ТХИ 1987], оперативному доступу к этим контекстам помогают номера паремий, указанные в статьях конкорданса. Вся совокупность контекстов будет приведена в электронной версии справочника. 2) Частота заголовочной единицы. За заголовочной единицей (в круглых скобках) приводятся сведения об абсолютной частоте - количестве словоупотреблений (текстовых слов); например: КАТЫК (16) <...> Сведения о количестве употреблений в вариантах паремий приводятся после вертикальной линии ( | ); например: БӘК (2 | 3) <...> ТУЕЗ ( | 1) <...> 3) Пример употребления заголовочной единицы. Пример употребления - паремия, в которой представлена данная словоформа; пример приводится за черным квадратом (■); например: ДОРФА (2) ■ Дорфа сүздән дорфа эш яхшы ○ 15831 (2) 4) Номер приведённой паремии. Номера паремий соответствуют нумерации, представленной в академическом издании татарского фольклора [ТХИ 1987]. Номер паремии приводится за светлым кружком (○); например: ШАУЛЫ (1) ■ Шаулы яңгыр тиз үтәр ○ 1149 У варианта паремии цифровое обозначение дополняется (после двоеточия) порядковым номером этого варианта; например: АЗЫКСЫЗ (1 | 1) ■ Азыклы ат армас, азыксыз ат бармас ○ 2451:1 ● 8847 Если словоформа встречается в паремии или в варианте паремии два раза и более, то после номера паремии в круглых скобках указывается количество употреблений данной словоформы, например: КОРАЛАЙ (3) ■ Коралай килми - кыш җитми, коралай китми - яз җитми ○ 859 (2) ● 2226 5) Номера других паремий, в которых употребляется заголовочная единица. Номера других паремии приводятся за тёмным кружком (●); между номерами паремий стоит точка с запятой, а между номерами вариантов - запятая; например: ЮГАРЫГА (8 | 2) ■ Йөзсәң, югарыга йөз ○ 391 ● 695, :1, :2; 696; 709712; 11311 Отсылочные статьи (отсылки) В конкордансе содержатся отсылочные статьи к сложным (дефисным) словам от их вторых корневых компонентов; например: әни → әти-әни көчек → мәче-көчек Обратный словарь Обратный словарь (_ 2.2) содержит 19 269 словоформ, расположенных в обратном алфавитном порядке с учётом конечных букв слова, например: (1) ▪ А (1) ▪ ЯМАНЧЫЛЫК 41/5°(5) ▪ КАБА (1) ▪ ТАРЧЫЛЫК (1) ▪ САБА (1) ▪ БАГУЧЫЛЫК 42/3°(2) ▪ САВЫТ-САБА 418/92°(44) ▪ ЯХШЫЛЫК 41/55°(55) ▪ ТАБА 41/33153/672°(3) ▪ КЫЮЛЫК <...> <...> Слева от маленького чёрного квадрата приведены статистические сведения: a) в круглых скобках - частота словоформы; b-e) после выносных цифр 4, 3, 2, 1 - количество всех словоформ, имеющих 4-, 3-, 2-, 1-буквенную финаль, сходную с финалью данной словоформы, а также (после косой линии) - количество употреблений этих словоформ; например: 41/1131/1123/99154/381°(11) ▪ ДӘРЬЯ b c d e a Частотный словарь Частотный словарь (_ 2.3) включает 1745 словоформ, которые встречаются в татарских паремиях 10 раз и более. Словоформы расположены в порядке убывания частоты [от 1259 (1230 | 29) до 10]. Слова с одинаковой частотой располагаются в алфавитном порядке. В круглых скобках указана абсолютная частота словоформ. Сначала приведены сведения о количестве текстовых словоформ в основной части татарских паремий, затем (после вертикальной линии) - в вариантах; например: ДА (1230 | 29) ЙОДРЫК (12) БЕЛӘН (1197 | 20) ЙӨРӘГЕ (12) БЕР (1100 | 21) КАЕНАНА (12) ДӘ (893 | 19) КАЙТМАС (12) ЮК (755 | 8) КАЛҖА (10 | 2) <...> <...> Заголовочные единицы с частотой от 1 до 9 описаны в конкордансе (_ 2.1). ПРИЛОЖЕНИЕ Приложение (_ 3) включает в себя три подраздела: ● "Условные обозначения и сокращения" (на татарском языке _ 3.1.1; на русском языке _ 3.1.2); ● "Литература" (_ 3.2); ● "Татарские паремии: план тематической классификации" (на татарском языке _ 3.3.1; на русском языке _ 3.3.2). План включает 19 тематических разделов и 174 тематические группы и позволяет получить следующую информацию: a) каков состав тематических разделов и групп, к которым отнесены татарские паремии; b) к каким тематическим разделам и группам относятся те или иные паремии; c) к какому виду паремий (к пословицам и крылатым выражениям или к поговоркам и присловьям) относится та или иная паремия. 2.1. КОНКОРДАНС ○ КОНКОРДАНС А (1) ■ Аягыннан тотып селкесәң, "а" хәрефе төшмәс ○ 16696 АБАГА (2) ■ Абага чәчәге ут булыр, атып җиткәнче юк булыр ○ 1247 ● 1352 АБАЛЫЙ (1) ■ Курыкканны этләр дә абалый ○ 11190 АБЗАР (8) ■ Ат урлангач абзар ныгытмыйлар ○ 2523 ● 2595; 3290; 5147; 5185; 8591; 8662; 11758 АБЗАРГА (1) ■ Атны алсаң, абзарга каратып ал, казанга каратып алма ○ 2560 АБЗАРДА (1) ■ Ат күрмәгән, ат күрсә, абзарда атланып йөрер ○ 2506 АБЗАРЛАРЫН (1) ■ Бай булсын, абзары тулы тай булсын, ул тайларны симертсен, абзарларын җимертсен ○ 7519 АБЗАРНЫ (1) ■ Атны урлаткач, абзарны бикләмиләр ○ 2566 АБЗАРЫ (1) ■ Бай булсын, абзары тулы тай булсын, ул тайларны симертсен, абзарларын җимерт сен ○ 7519 АБЗАРЫН (1) ■ Атын алдырган абзарын бикләгән ○ 2605 АБЗАРЫНА (3) ■ Иш - ишенә тартыр, ишәк - абзарына тартыр ○ 5443 ● 8616; 11991 АБЗАРЫННАН (1) ■ Абзарыннан саескан оча ○ 4087 АБЗАРЫҢДА (1) ■ Иртә дә намаз, кич тә намаз, абзарыңда хайван калмас ○ 16919 АБЗАРЫҢНЫ (1) ■ Атың югалмас борын абзарыңны биклә ○ 2616 АБЗЫЕҢНЫҢ (1) ■ Абзыеңның сакалы янганын күрсәң, үзеңнекен суга тык ○ 14538 АБЗЫЙ (2) ■ Һәркем үз өендә абзый ○ 8356 ● 14539 АБЗЫЙГА (1) ■ Өзәңге бавы, озын булса да, җиргә җитмәс; эне, яхшы булса да, олы абзыйга җитмәс ○ 14575 АБРУЕ (1) ■ Әҗәле җиткән бер үләр, абруе киткән көн дә үләр ○ 11336 АБРУЕҢ (2) ■ Атың арыса - абруең китәр, карының ачса - кадерең китәр ○ 2609 ● 15754 АБРУЕҢНЫ (1) ■ Алам дип, абруеңны җуйма ○ 8087 АБРУЙ (1) ■ Абруй - ирнең куәте ○ 11055 АБРУЙЛЫ (1) ■ Абруйлы егеткә әҗәлле куян юлыга, ди ○ 12815 АБСЫН (1) ■ Ага-эне тату булса, ат күп булыр; абсын тату булса, аш күп булыр ○ 14543 АБЫЕҢНАН (1) ■ Абыеңнан алда тәбегә басма ○ 14540 АБЫЗ (2) ■ Абыз - атасыннан олырак ○ 16458 ● 16459 АБЫЗНЫҢ (1) ■ Балның үзе тәмле, абызның сүзе тәмле ○ 16474 АБЫНА (2) ■ Ат дүрт аяклы, алай да абына ○ 2495 ● 2653 АБЫНГАН (4) ■ Төптән куркып, түмгәккә абынган ○ 1995 ● 2630; 6124; 7764 АБЫНКЫ (1) ■ Үзе салынкының аты абынкы ○ 6614 АБЫНМА (2) ■ Яңаны күреп абынма, искене күреп түңелмә ○ 628 ● 12818 АБЫНМАССЫҢ (1) ■ Алга карасаң, абынмассың ○ 663 АБЫНМЫЙ (1) ■ Борынын чөйгән абынмый калмас ○ 10558 АБЫНСА (2) ■ Ат абынса да, ишәк гаепле ○ 2946 ● 6883 АБЫНУ (1) ■ Аяк белән абынудан тел белән абыну яман ○ 15468 АБЫНУДАН (1) ■ Аяк белән абынудан тел белән абыну яман ○ 15468 АБЫНЫП (3) ■ Саламга абынып егылырга тору ○ 6897 ● 11808; 11857 АБЫНЫР (1) ■ Тел белмәгән теленнән абыныр ○ 15530 АБЫНЫРСЫҢ (3) ■ Күккә карап йөрсәң абынырсың, җиргә карап йөрсәң җилегерсең ○ 57 ● 82; 14927 АБЫСТАЕ (1) ■ Өйдә табак-савыт күп булса, абыстае мактала ○ 10003 АБЫСТАЙ (1) ■ Абыстай бизәнгәнче туй узган ○ 16957 АВА (1) ■ Багана ауса, койма да ава ○ 8595 АВАЗ (1) ■ Урманда ни аваз кычкырсаң, шул ишетелер ○ 1872 АВАМ-АВАМ (1) ■ Авам-авам дигән агач йөз яши ○ 1644 АВАР (5) ■ Таш төшкән җиренә авар ○ 171 ● 1650; 1755; 9828; 14391 АВАРГА (2) ■ Тырнак белән чиртсәң аварга тора ○ 11047 ● 11111 АВУ (1) ■ Җил искән якка аву ○ 1239 АВЫЗ (54 | 2) ■ Күз өчен яз яхшы, авыз өчен көз яхшы ○ 912 ● 1850; 3701; 3889; 4722; 4808; 5027 (2); 5148; 5715; 6256; 8502; 8512; 9094; 9151; 9158 (2); 9416; 9585; 9818; 9935 (2), :1; 9942; 10530; 10531; 10545; 10546; 10563; 10565; 10566; 10571 (2); 10583; 10594; 10595; 10597; 10620; 10641; 10647; 10650; 10889; 10958:2; 13672; 13695; 13939; 14687; 14913 (2); 15660; 15718; 16053; 16118; 16267; 16449; 16459 АВЫЗ-БОРЫН (1) ■ Авыз-борын кыйшаймау ○ 10596 АВЫЗГА (18 | 1) ■ Зәңгелә кач, идел кич, иске авызга яңа аш ○ 1845 ● 7841; 9103; 9726; 9796; 9801; 9889; 9924; 10033; 10550; 10551:2; 10562; 10564; 10572; 10598; 15473; 15508; 15731; 16572 АВЫЗДА (6) ■ Тыймаган авызда бәла бар ○ 10585 ● 10599; 11267; 15719; 16236 (2) АВЫЗДАГЫ (1) ■ Авыздагы сүзгә син ия, авыздан чыккач сүз ия ○ 15720 АВЫЗДАН (15) ■ Миләш дигән җимеш авыздан - су, күздән яшь китерер, имеш ○ 1810 ● 9389; 9592; 9779; 10589; 10757; 15510; 15719-15724; 16103; 16275 АВЫЗЛАНГАННЫҢ (1) ■ Бал-май белән авызланганның теле татлы була ○ 9159 АВЫЗЛЫ (2) ■ Ут - авызлы, урак - телле ○ 8497 ● 10651 АВЫЗЛЫГА (1) ■ Аяклыга юл бирмәс, авызлыга сүз бирмәс ○ 10998 АВЫЗЛЫГЫ (2) ■ Ат башына көн килсә, авызлыгы белән су эчәр ○ 2485 ● 13465 АВЫЗЛЫГЫН (1) ■ Серен белмәгән атның авызлыгын салдырма ○ 2677 АВЫЗЛЫКСЫЗ (1) ■ Акылсыз егет - авызлыксыз ат, юньсез егет - йөгәнсез ат ○ 12820 АВЫЗНЫ (4) ■ Олы кабартма авызны каплый ○ 9313 ● 10600; 15457; 15476 АВЫЗЫ (41 | 3) ■ Урман авызы тар булыр ○ 1854 ● 2187; 2837; 3336; 3540; 3659; 3669; 3827; 4524; 5067; 5682; 5773; 6213; 7126-7128; 7262; 8086; 9480; 9519; 9623; 9690; 10532; 10533, :1; 10555; 10601-10605; 10941; 10943; 10944; 12654; 14196; 14215, :1, :2; 14216; 15658; 15700; 16171; 16304 АВЫЗЫ-БОРЫНЫ (3) ■ Иртә торган карганың авызы-борыны май була ○ 3944 ● 6170; 14457 АВЫЗЫМ (2) ■ Кулым тулы май булды, авызым тулы тоз булды, күзем тулы яшь булды ○ 11032 ● 16263 АВЫЗЫМА (1) ■ Алма пеш, авызыма төш ○ 1840 АВЫЗЫМДА (3) ■ Эшем дә юк, кешем дә юк, авызымда тешем дә юк ○ 6324 ● 9156; 10817 АВЫЗЫН (14) ■ Карга баласының авызын таш белән томаламасаң, карылдаудан туктамас ○ 3953 ● 4913; 4914; 5007 (2); 5142; 10534; 10606-10608; 13340; 14073; 15266; 16707 АВЫЗЫНА (26 | 1) ■ Бәрәңге: "Мин патшалар авызына да керәм!" - дип әйтер, ди ○ 1596 ● 3079; 3340; 3451; 3541; 3542; 3543, :1; 3544; 3545; 3760; 4516; 9417; 9921; 10570; 10609-10612; 12404; 14617; 15458; 15576; 15680; 15725; 15949; 16098 АВЫЗЫН-БОРЫНЫН (1) ■ Эт талашыр, авызын-борынын ялашыр ○ 3632 АВЫЗЫНДА (11) ■ Эт авызында таш та яньчелә ○ 3546 ● 3770; 9418; 10535; 10613; 10925; 10945; 11843; 12970; 13861 (2) АВЫЗЫНДАГЫ (1) ■ Авызындагы тешенә бакма, кулыннан килер эшенә бак ○ 6002 АВЫЗЫНДАГЫН (1) ■ Акылсыз авызындагын алдырыр ○ 11476 АВЫЗЫНДАГЫСЫН (1) ■ Теле юк авызындагысын алдырыр ○ 15590 АВЫЗЫННАН (18) ■ Сарымсак ашамаганның авызыннан ис килмәс ○ 1612 ● 2047; 3450; 3547; 3771; 4027; 5766; 6047; 8550; 10614-10617; 10946; 12281; 14267; 15451; 16697 АВЫЗЫНЫҢ (1) ■ Теленең тупсасы юк, авызының туктасы юк ○ 15703 АВЫЗЫҢ (18 | 1) ■ Һавадагы торнага авызың ачып торма, ага! ○ 4139 ● 5284; 6089; 8517; 10536-10540; 10548; 10619; 10884; 10885; 12409, :1; 12615; 15602; 15726; 16282 АВЫЗЫҢА (5) ■ Күккә карама, авызыңа чәүкә кунар ○ 56 ● 9520; 9521; 9627; 16283 АВЫЗЫҢ-БОРЫНЫҢ (3) ■ Мал арыгын симертсәң, авызың-борының май булыр ○ 2379 ● 14213 (2) АВЫЗЫҢДА (4) ■ Авызыңда ботка кайнатма ○ 10541 ● 10618; 15659; 16042 АВЫЗЫҢНАН (3) ■ Авызыңнан артык сүзең чыкканчы тәнеңнән җаның чыксын ○ 15727 ● 15728; 15729 АВЫЗЫҢНЫ (13) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 ● 9128; 9922; 10439; 10440; 10542-10544; 10549; 10568; 15730; 15984; 16339 АВЫЛ (22) ■ Авыл башы - манара, акыл башы - замана ○ 746 ● 3431-3436; 3531; 3933; 4197; 5148-5150; 5158; 5163; 5168; 5242; 5276; 5279; 13284; 13593; 16996 АВЫЛГА (6) ■ Авылга җитә эт узар ○ 3437 ● 3764; 5151; 7841; 15731; 15732 АВЫЛДА (9) ■ Этсез авылда мулла таяксыз йөрер ○ 3739 ● 5152; 5236; 5244; 13590; 14533; 16938; 16971; 17071 АВЫЛДАГЫН (1) ■ Савылдан килгән авылдагын куган ○ 5043 АВЫЛДАН (5) ■ Авылыңда ни барны башка авылдан сора, өеңдә ни барны күршедән сора ○ 5157 ● 8317; 13053; 13114; 13127 АВЫЛДАШ (5) ■ Авылдаш атлар ерактан кешнәшер, якыннан тибешер ○ 2448 ● 6959; 11739; 14165 (2) АВЫЛДАШЫҢНЫҢ (1) ■ Агай-энеңнең аты узганчы авылдашыңның тае узсын ○ 14667 АВЫЛ-КҮРШЕ (1) ■ Агай-эне, авыл-күрше ○ 5259 АВЫЛНЫ (2) ■ Авылны макта, шәһәрдә тор ○ 5153 ● 8456 АВЫЛНЫҢ (13) ■ Күрше авылның карчыгасы - үз авылыңның каргасы ○ 4031 ● 4264; 51605162; 5179; 5241; 5247-5249; 5263 (2); 12837 АВЫЛЧЫ (1) ■ Авылчы хатынның колагы озын, теле аннан да озын ○ 13591 АВЫЛЫ (3) ■ Авылы барның кавеме бар ○ 5154 ● 5155; 5156 АВЫЛЫНА (2) ■ Авыл эте авылына таба өрә ○ 3431 ● 5234 АВЫЛЫНДА (1) ■ Бүген монда, иртәгә кәҗә авылында ○ 3068 АВЫЛЫҢ (1) ■ Ат алсаң, авылың белән; хатын алсаң, кавемең белән ○ 13123 АВЫЛЫҢДА (1) ■ Авылыңда ни барны башка авылдан сора, өеңдә ни барны күршедән сора ○ 5157 АВЫЛЫҢНЫҢ (6) ■ Күрше авылның карчыгасы - үз авылыңның каргасы ○ 4031 ● 4264; 5162; 5248; 5249; 12837 АВЫР (56) ■ Авыр таш, кузгатсаң, җиңеләя ○ 109 ● 121; 182; 233; 402; 539; 540; 641; 1910; 1921; 2117; 2449; 2464; 2697; 2785; 2913; 2927; 4655; 4795; 5158; 5180; 5358; 5395; 5826; 6003-6006; 6127; 6246; 6261; 6277; 6592; 6732; 6757; 6846; 6876; 7165 (2); 7917; 7975; 8101; 8267; 9543; 10013; 10741; 10742; 10814; 11093; 13436; 13737; 13936 (2); 14449; 14521; 14776 АВЫРГА (1) ■ Җиңелне эзләгән авырга каба ○ 640 АВЫРГАН (1) ■ Күп авырган кеше үзе дә табибка әйләнә ○ 15235 АВЫРГАНГА (1) ■ Сары белән авырганга бар да сары күренер ○ 15245 АВЫРГАЧ (1) ■ Акчаның дуслыгына ышанма, авыргач та сине ташлый ○ 7712 АВЫРЛЫГЫ (2) ■ Күренгәннең алыслыгы юк, күтәргәннең авырлыгы юк ○ 692 ● 7931 АВЫРЛЫК (7) ■ Бураның аскы бүрәнәсенә иң авырлык ○ 8244 ● 10274; 12687; 14777; 14778; 14783; 16476 АВЫРЛЫКНЫ (1) ■ Тырышлык һәр авырлыкны җиңә ○ 6519 АВЫРЛЫКТА (1) ■ Дус беленер авырлыкта, ир беленер батырлыкта ○ 5353 АВЫРМАГАН (2) ■ Авырмаган кеше ыңгырашмас ○ 15155 ● 15156 АВЫРМАС (2 | 1) ■ Аз ашыйм - авырмас башым ○ 9753 ● 10229:2; 15157 АВЫРМАСЫН (1) ■ Юлга чыксаң, атың арымасын; өйгә кайтсаң, хатының авырмасын ○ 13763 АВЫРМЫ (1) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 АВЫРМЫЙ (1 | 4) ■ Аңламый сөйләшкән авырмый үләр ○ 15777 ● 15777:1, :2, :3, :4 АВЫРНЫҢ (1) ■ Авырның азы да күп ○ 541 АВЫРРАК (4) ■ Ач әйткән: "Тулы капчык ипидән буш корсак авыррак" ○ 9555 ● 11304; 11689; АВЫРСА (7) ■ Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авырса - саулыгым ○ 1341 ● 5410; 13443 (2); 15201; 15233 (2) АВЫРСАҢ (2) ■ Симерү белән авырсаң - такта яр ○ 10802 ● 15158 АВЫРСЫНА (1) ■ "Минем кызым каенанасына камыр да басып бирә, үз киленем утын ярырга да авырсына", - дип әйткән ди бер каенана ○ 14639 АВЫРСЫНГАН (1) ■ Авырсынган азапка очрар ○ 6441 АВЫРСЫНСАҢ (1) ■ Аз эшне авырсынсаң, күп эшкә тарырсың ○ 6443 АВЫРТА (12) ■ Эт өрми торса, башы авырта ○ 3668 ● 3736; 4058; 6021; 6603; 9624; 10912; 10917; 11343; 13628; 14937; 16448 АВЫРТКАН (7 | 1) ■ Башы авырткан елан юлга аркылы яткан ○ 4580 ● 10229, :1; 12663; 15159; 15160; 15345; 15625 АВЫРТКАНЫН (1) ■ Телеңне тешләмичә авыртканын белмәссең ○ 15607 АВЫРТКАЧ (1) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 АВЫРТМАГАН (3) ■ Уйламый эшләгән - авыртмаган башка таяк алган ○ 6143 ● 15161; 15346 АВЫРТМАС (2 | 1) ■ Анасы типкән колынның тәне авыртмас ○ 2839 ● 5542; 10229:3 АВЫРТМАСА (2) ■ Пычакны әүвәл үзеңә када, авыртмаса, күршеңә када ○ 5230 ● 9951 АВЫРТМАСЫН (1) ■ Ана авыртмасын дип суга ○ 14220 АВЫРТМЫЙ (6 | 1) ■ Атка сукканда камчы авыртмый ○ 2553 ● 10398; 15534; 15867; 16182:1; 16519; 16525 АВЫРТМЫЙЧА (1) ■ Тукран, башы авыртмыйча, тукылдавын куймас ○ 4147 АВЫРТСА (7) ■ Менгәшмә, менгәштеңме - артың авыртса да эндәшмә ○ 2671 ● 5226; 10238; 10265; 10438 (2); 15227 АВЫРТТЫР (1) ■ Суксаң - авырттыр, әйтсәң - ишеттер ○ 15966 АВЫРТТЫРЫР (4) ■ Кәҗәнең ашамаган әреме башын авырттырыр, имеш ○ 3049 ● 15906; 15933 (2) АВЫРТУЫ (1) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 АВЫРТЫР (7) ■ Безгә йодрык белән суксаң, үз йодрыгың авыртыр ○ 5691 ● 6203; 10965; 12459; 14287 (2); 14438 АВЫРУ (43) ■ "Каен агачы бар җирдә авыру бар микән?" - дип әйтәләр, ди, каен агачы юк җирләрдә ○ 1733 ● 6442; 7479; 9552; 10894; 12469; 12664; 12687; 13839; 13917; 14469; 15032; 15162-15178; 15194; 15198; 15200; 15204; 15216; 15224; 15332; 15338 (2); 15339; 15347; 15368; 15369; 17074 АВЫРУГА (12) ■ Елан кабы җитмеш төрле авыруга им ○ 4599 ● 4704; 6621; 11056; 11957; 15179-15182; 15249; 15336; 16187 АВЫРУДАН (3) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 (2) ● 13917 АВЫРУДЫР (1) ■ Наданлык - дәвасыз авырудыр ○ 16643 АВЫРУМЫН (2) ■ Җаның сау булса - авырумын димә, тәнең сау булса - ярлымын димә ○ 11352 ● 15308 АВЫРУНЫ (2) ■ Эчтә булган авыруны куптарып алып булмый ○ 15333 ● 15339 АВЫРУНЫҢ (4) ■ Авыруның иясе була, даруның киясе була, ди ○ 15183 ● 15184; 15192; 15342 АВЫРУЫ (2) ■ Һәрбер башның үз авыруы бар ○ 10321 ● 14008 АВЫРУЫН (2) ■ Байлыгын яшергән бөләр, авыруын яшергән үләр ○ 7237 ● 15209 АВЫРУЫҢ (1) ■ Авыруың булса булсын, бурычың булмасын ○ 8082 АВЫРЫ (3) ■ Кирәк ташның авыры юк ○ 134 ● 6157; 12003 АВЫРЫЙСЫ (1) ■ Авыру караудан авырыйсы җиңел ○ 15169 АВЫРЫН (1) ■ Йөк авырын нар күтәрер ○ 2925 АВЫРЫП (1) ■ Авырып яттыңмы, авыру бактыңмы? ○ 15347 АВЫШКАНЫН (1) ■ Төтеннең кайсы якка авышканын шәйләү ○ 8575 АВЫШМАС (1) ■ Әҗәл авышыр, вәгъдә авышмас ○ 12623 АВЫШЧАН (1) ■ Үзе тавышчан да, изгелеккә авышчан ○ 16333 АВЫШЫР (1) ■ Әҗәл авышыр, вәгъдә авышмас ○ 12623 АГА (18) ■ Диңгез кайда, чырылдак су шунда ага ○ 362 ● 419; 468; 1653; 4139; 4823; 5535; 11955; 12816; 14541; 14542; 14560; 14567; 14570; 14573; 14574; 14581 (2) АГА-АГА (1) ■ Су, ага-ага, юлын табар ○ 422 АГАГЫЗНЫҢ (1) ■ Кортлар, тизрәк бал җыегыз, чебен агагызның ашыйсы килгән! ○ 4784 АГАЕНЫҢ (1) ■ Колан, кактан җирәнсә, как тапмый чүлдә үләр; үзенең башын зур тоткан, агаеның башын хур тоткан - карендәш тапмый ят та үләр ○ 14566 АГАЙ (5) ■ Агай, алдан сагай ○ 14544 ● 14545; 14561; 14578; 14579 АГАЙГА (1) ■ Үлгән агайга югалган тай ○ 14577 АГАЙЛАР (1) ■ Агайлар булса - аш килер, туганнар булса - ту килер ○ 14554 АГАЙ-ЭНЕ (5) ■ Агай-эне, авыл-күрше ○ 5259 ● 14546-14548; 14666 АГАЙ-ЭНЕДӘН (2) ■ Алтын өйдән җан яхшы, агай-энедән мал яхшы ○ 11062 ● 14549 АГАЙ-ЭНЕЛЕ (2) ■ Кыз - алты агай-энеле, кияү - җиде агай-энеле ○ 13091 (2) АГАЙ-ЭНЕНЕҢ (2) ■ Агай-эненең кадере аманлыкта беленми, яманлыкта беленер ○ 14550 ● 14551 АГАЙ-ЭНЕҢ (1) ■ Агай-энең сау булса - әдәм тимәс, кисәвең озын булса - кулың көймәс ○ 14552 АГАЙ-ЭНЕҢӘ (1) ■ Тауга карап тау булма, агай-энеңә яу булма ○ 14568 АГАЙ-ЭНЕҢНЕ (1) ■ Агай-энеңне яманлап, туган кайдан табарсың; аргамакны яманлап, толпар кайдан табарсың ○ 14553 АГАЙ-ЭНЕҢНЕҢ (1) ■ Агай-энеңнең аты узганчы авылдашыңның тае узсын ○ 14667 АГАЛАМАГАН (1) ■ Үз агасын агаламаган - кеше агасын якалар ○ 14576 АГАМ (4) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 ● 969; 14555; 14585 АГАНЫ (1) ■ Аганы күреп эне үсәр, апаны күреп сеңел үсәр ○ 14556 АГАНЫҢ (1) ■ Эне яхшы булса, аганың бәхете; бала яхшы булса, атаның бәхете ○ 14569 АГАР (3) ■ Агар суның кадере юк ○ 335 ● 7144; 9386 АГАРА (4) ■ Кара тула юган саен карала, ак тула юган саен агара ○ 8685 ● 8728; 10936; 16608 АГАРДЫ (1) ■ Ике күзем агарды ○ 10476 АГАРМАС (4) ■ Дегет чиләге агармас ○ 1911 ● 3950; 4664; 14056 АГАРМЫЙ (2) ■ Кара ташны юсаң да агармый ○ 123 ● 3093 АГАРТА (4) ■ Су һәр нәрсәне агарта, йөз карасын агарта алмый ○ 439 (2) ● 11206; 14945 АГАРТЫР (1) ■ Акыллының чәчен ахмак агартыр ○ 11469 АГАРУ (1) ■ Чәч агару чир түгел ○ 10314 АГАРЫР (1) ■ Оятлы кызарыр, оятсыз агарыр ○ 11271 АГАСЫ (9) ■ Каплан - песинең агасы ○ 2328 ● 11431; 12166; 14557; 14558; 14572; 14580; 15035; АГАСЫЗ (1) ■ Ил агасыз булмас, тун якасыз булмас ○ 4915 АГАСЫН (2) ■ Үз агасын агаламаган - кеше агасын якалар ○ 14576 (2) АГАЧ (115 | 5) ■ Каты таш ватылыр, каты агач шарт сынар ○ 126 ● 1178; 1180; 1644; 1645 (2); 1646; 1647 (2); 1648-1660; 1678; 1681; 1685; 1686; 1687 (2); 1689; 1695; 1697; 1699; 1703, :1; 1706; 1707; 1709-1711; 1713; 1714; 1717; 1719; 1725 (3); 1727; 1732; 1740; 1757; 1774; 1780; 1781; 1804; 1822; 1831; 1834; 1869; 1870; 1879, :1; 1880; 1881; 1886; 1906; 1917; 1931; 1948; 1953; 1956:2; 1963; 1968; 1970; 2145; 2186; 2397; 2735; 3019; 3820; 3843; 3866; 3927:1; 3995; 4042; 4588; 4604; 5389; 6007; 6008; 6455; 8453; 8454 (2); 8546; 8758; 8759; 10895; 10973; 11058; 11111; 11802; 12055; 12096; 12350; 12410; 12893; 13198; 13951; 13964; 14182; 14293; 14470; 14808; 15003; 15660; 15733, :1; 16369; 16570; 17086 АГАЧАК (2) ■ Агачак кан тамырда тормый, чыгачак акча янчыкта тормый ○ 7653 ● 10743 АГАЧКА (23) ■ Яшен яшьнәгәндә зур агачка сыенма ○ 1158 ● 1180; 1660; 1661; 1674; 1682; 1700; 1714; 1716; 1778; 1832; 1835 (2); 1836; 1912; 1920; 3045; 3273; 3928; 7801; 10560; 11108; 14309 АГАЧНЫ (23 | 1) ■ Агачны яшьлектә бөк ○ 1662 ● 1663; 1683; 1684; 1688; 1696; 1705; 1712; 1713; 1782; 1882-1884; 1886; 1891; 1908; 1927; 1976; 3927:1; 4783; 6009; 8455; 12712; 15685 АГАЧНЫҢ (19 | 3) ■ Тимер - агачның патшасы ○ 295 ● 1661:1, :2, :3; 1664-1670; 1675; 1679; 1680; 1690; 1691; 1694; 1698; 1702; 1783; 4859; 13459 АГАЧСЫЗ (2) ■ Кәкре агачсыз урман булмас ○ 1853 ● 14779 АГАЧТА (6) ■ Агачта ботак бетмәс ○ 1671 ● 1676; 1677; 1784; 1814; 1951 АГАЧТАН (20) ■ Агачтан юкә суелмый ○ 1672 ● 1673; 1708; 1718; 1818; 1851 (2); 1919; 1924; 1928 (2); 1947; 1965; 1975; 5555; 7801; 8455; 8546; 11130; 14083 АГАЧЫ (11) ■ "Каен агачы бар җирдә авыру бар микән?" - дип әйтәләр, ди, каен агачы юк җирләрдә ○ 1733 (2) ● 1740; 1762; 1766; 1785; 1878; 1967; 6543; 11919; 12579 АГАЧЫН (4) ■ Алмасын ашарсың - агачын кисмә ○ 1799 ● 1907; 3825; 4551 АГАЧЫНА (4) ■ Теләмәгән агачына кош та оя ясамый ○ 3871 ● 14265; 14345; 16784 АГАЧЫНДА (1) ■ Усак агачында алма үсми ○ 1758 АГАЧЫННАН (2) ■ Алма агачыннан ерак төшми ○ 1787 ● 1790 АГАЧЫНЫҢ (3) ■ Имән агачының иелгәне - сынганы ○ 1726 ● 1788; 13460 АГАЧЫҢ (2 | 1) ■ Хур күргән агачың гүр өстеңә күләгә булыр ○ 1704 ● 1704:1; 8465 АГАЧЫҢНЫҢ (1) ■ Тотынган агачыңның тамыры нык булсын ○ 1701 АГА-ЭНЕ (2) ■ Ага-эне тату булса, ат күп булыр; абсын тату булса, аш күп булыр ○ 14543 ● 14683 АГА-ЭНЕҢ (1) ■ Атың яман булса, сатып котылырсың; ага-энең яман булса, качып котылырсың; хатының яман булса, ничек котылырсың ○ 13613 АГУ (17) ■ Бер үк чәчәктән корт - бал җыя, елан - агу җыя ○ 1260 ● 1520; 1558; 3194; 4653; 4729; 6598; 9802; 9812; 10189; 11957; 12426; 15229; 15469; 15636; 15734; 16105 АГУДАН (1) ■ Агу хәтәр, агудан гайбәт хәтәр ○ 15734 АГУЛАНЫРСЫҢ (1) ■ Елан белән дус булсаң, агуланырсың ○ 4590 АГУЛЫ (1) ■ Агулы елан өчен агусыз тузбаш еланны үтерәләр ○ 4549 АГУСЫЗ (3) ■ Агулы елан өчен агусыз тузбаш еланны үтерәләр ○ 4549 ● 4673; 15185 АГУЫ (10) ■ Елан агуы еланга үтми ○ 4585 ● 4613; 4633; 4651; 12113 (2); 13921; 15480; 15663; АГЫ (4) ■ Гәрәбәнең агы да гәрәбә, сарысы да гәрәбә ○ 279 ● 4634; 5877; 8974 АГЫЗУ (1) ■ Иске хәсрәт өчен яңадан күз яше агызу акыллылык түгел ○ 14871 АГЫЗЫП (1) ■ Телгә чичән телнең маен тамызып, сүзнең балын агызып сөйләр ○ 15569 АГЫЙДЕЛНЕҢ (2) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 3151 АГЫЛЫЙ (1) ■ Агылый белән тагылый ○ 5513 АГЫМ (5) ■ Агым судан чиста булмассың ○ 337 ● 4437-4439; 13436 АГЫМГА (2) ■ Агымга каршы йөзеп булмый ○ 338 ● 7026 АГЫМНЫ (1) ■ Балык агымны ярата, бака - тоныкны ○ 4443 АГЫМЫ (2) ■ Ил агымы белән су агымы бер ○ 4916 (2) АГЫМЫНА (1) ■ Суның агымына карап йөзәсең ○ 453 АГЫН (1) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 АГЫНА (1) ■ Еланның агына тисәң, карасы коткармас ○ 4635 АГЫП (3) ■ Су агып китә, ком һаман кала ○ 423 ● 3053; 11481 АДАНАШ (2) ■ Аданаш аданашка дим бирә, карлыгач карлыгачка җим бирә ○ 14471 ● 14482 АДАНАШКА (1) ■ Аданаш аданашка дим бирә, карлыгач карлыгачка җим бирә ○ 14471 АДАШ (2) ■ Адашсаң, ил белән адаш ○ 4860 ● 5098 АДАШКАН (3) ■ Адашкан кешегә эт өргән тавыш сандугач сайравыннан да ләззәтлерәк тоела ○ 6718 ● 6719; 6810 АДАШКАНДА (2) ■ Адашканда гаеп юк, кайтып өен тапкан соң; ачылганда гаеп юк, алдан үзе япкан соң ○ 6720 ● 6721 АДАШКАННЫ (2) ■ Адашканны артындагы белер, ялгышканны янындагы белер ○ 660 ● 6722 АДАШКАННЫҢ ( | 2) ■ Адашканның ояты юк, кайтып килеп өен тапкан соң ○ 6720:1 ● 6720:2 АДАШМАС (2) ■ Суда балык адашмас ○ 447 ● 4507 АДАШМАСКА (1) ■ Айлы төн адашмаска яхшы ○ 753 АДАШМАСЛЫК (1) ■ Аның акылы юлдан адашмаслык кына ○ 11765 АДАШМАСНЫ (1) ■ Адашмасны томан адаштырган, кунмасны караңгы кундырган ○ 6723 АДАШМЫЙМ (2) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 ● 13437 АДАШМЫЙМЫН (1) ■ Адашмыймын дигән кеше каш белән күз арасында адашыр ○ 6724 АДАШСА (1) ■ Йөргән адашса да барып җитәр ○ 6766 АДАШСАҢ (2) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ● 4860 АДАШТЫРА (2) ■ Тамак барын да адаштыра ○ 9697 ● 13437 АДАШТЫРГАН (1) ■ Адашмасны томан адаштырган, кунмасны караңгы кундырган ○ 6723 АДАШТЫРЫР (2) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 ● 6928 АДАШУ (1) ■ Ике агач арасында адашу ○ 1719 АДАШЫР (4) ■ Кулга өйрәнгән кош далада адашыр ○ 3860 ● 6724; 12379; 15937 АДАШЫРСЫҢ (1) ■ Юлдан чыкма - адашырсың ○ 6853 АДРЕС (1) ■ Адрес була кыекчаң, егет була мыекчан ○ 12817 АДЫМ (5) ■ Алтмыш адым атлаганчы, алты тапкыр артыңа кара ○ 672 ● 729 (2); 4754; 6729 АДЫМ-АДЫМ (1) ■ Адым-адым атласаң, озын юл да үтелә; тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 6725 АДЫМЛЫ (1) ■ Адымлы ат - алымлы ат ○ 2450 АДЫМНАН (2) ■ Ерак сәяхәтләр берәр адымнан башлана ○ 6756 ● 6805 АДЫМЫН (1) ■ Ат тауга җитсә, адымын кызулата ○ 2517 АДЫМЫННАН (1) ■ Алырмын дигәннең адымыннан билгеле ○ 8103 АЕ (7) ■ Урак ае - тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае ○ 958 (3) ● 996; 1046; 1056; 8150 АЕК (4) ■ Аек яшәгәннең акылы төгәл ○ 9797 ● 9830; 9835; 12818 АЕКМАС (1) ■ Тилемзәк җигән аекмас ○ 1314 АЕКНЫҢ (1) ■ Аекның күңелендә, исерекнең телендә ○ 9798 АЕЛНЫҢ (1) ■ Түшке аелның батканын иясе белмәс, ат белер; ир егетнең кадерен ага-эне белмәс, ят белер ○ 14683 АЕМ (2) ■ Аем туры бакканда йолдызларга йодрык ○ 2 ● 12935 АЕНДА (2) ■ Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була ○ 917 ● 13444 АЕҢ-КӨНЕҢ (3) ■ Аең-көнең уртак булсын, малың уртак булмасын ○ 7129 ● 11994; 13438 АЕРА (8) ■ Ак белән караны аера белмәү ○ 642 ● 646; 1355; 1360; 1499; 3274; 4349; 6944 АЕРГАН (2) ■ Каз артыннан барам дип, бака ботын аерган, ди ○ 4663 ● 7141 АЕРМАГАН (1) ■ Нәрсә аермаган кешедән ерак кач ○ 603 АЕРМАС (2) ■ Дуңгыз ай белән көнне аермас ○ 2876 ● 13881 АЕРМАСЫ (2) ■ Әйтү белән әйтүнең аермасы бар ○ 16238 ● 16544 АЕРМЫЙ (1) ■ Ун белән тугызны аермый ○ 8063 АЕРМЫЙЛАР (1) ■ Кашык-аяк шалтыраган саен хатын аермыйлар ○ 13656 АЕРСА (1) ■ Байлык аерса, фәкыйрьлек кушар ○ 7239 АЕРУ (1) ■ Сөткә су кушсаң, аеру кыен була ○ 9335 АЕРЫ (2) ■ Агач аеры үссә дә тамыры бер ○ 1646 ● 3108 АЕРЫЛА (2) ■ Товар товар янына килгәч аерыла ○ 7978 ● 15932 АЕРЫЛАСЫ (1) ■ Коры агачны сындырасы җиңел, коры гыйшыктан аерыласы җиңел ○ 12712 АЕРЫЛАСЫҢ (1) ■ Дусыңнан аерыласың килсә, бурычка бир ○ 5416 АЕРЫЛГАН (10) ■ Җирдән аерылган җилгә оча ○ 1485 ● 3104; 3314; 4229; 4376; 4861; 5003; 5041; 5127 (2) АЕРЫЛГАННЫ (4) ■ Аерылганны аю ашар, бүленгәнне бүре ашар ○ 2067 ● 4862; 4863; 12509 АЕРЫЛГАННЫҢ (1) ■ Иленнән аерылганның канаты каерылган ○ 4977 АЕРЫЛГАЧ (1) ■ Туган кадере - аерылгач, тун кадере - ертылгач ○ 14509 АЕРЫЛГАЧТЫН (1) ■ Бергә чакта талашыр, аерылгачтын ялашыр ○ 5134 АЕРЫЛМА (4 | 1) ■ Һавадагы торнаны тотам дип, кулыңдагы чыпчыктан аерылма ○ 4141:3 ● 5310; 7591; 10952; 12818 АЕРЫЛМАС (8) ■ Сөтле куй көтүдән аерылмас ○ 3117 ● 3229; 5285; 5435; 5454; 10962; 14486 (2) АЕРЫЛСАГЫЗ (1) ■ Аерылсагыз айга җитәрсез, бүленсәгез көндә бетәрсез ○ 5132 АЕРЫЛСАҢ (1) ■ Илгә кушылсаң - ир буласың, илдән аерылсаң - хур буласың ○ 4961 АЕРЫЛУ (1) ■ Кушылу уңай, аерылу читен ○ 13182 АЕРЫЛУДА (1) ■ Берегүдә бәрәкәт, аерылуда һәлакәт ○ 4878 АЕРЫЛЫП (2) ■ Аерылып чыккан корт кебек ○ 4751 ● 12669 АЕРЫЛЫР (3) ■ Тиз сөйгән тиз аерылыр ○ 12767 ● 15100 (2) АЕРЫЛЫРГА (1) ■ Аерылырга алты ишек, кайтып керер бер ишек ○ 13115 АЕРЫЛЫРДА (1) ■ Утыз көн ут булдың, аерылырда чүп булдың ○ 13255 АЕРЫЛЫШКАН (1) ■ Берләшкән узар, аерылышкан тузар ○ 4886 АЕРЫМ (5) ■ Ата бөркет аерым очар, бала бөркет парлап очар ○ 3918 ● 4238; 5143; 5423; 6278 АЕРЫП (2) ■ Араларын су белән дә, ут белән дә аерып булмас ○ 495 ● 6467 АЕРЫРГА (2) ■ Аерырга булган хатынның күләгәсе дә кәкре күренер ○ 13592 ● 13593 АЖГЫРГАН (1) ■ Ажгырган айгырның өерен күр, мин-минләнгән егетнең өен күр ○ 11983 АЖДАҺА (4 | 1) ■ Акча таш астында, таш аждаһа башы астында ○ 7690 ● 9801; 16714; 16729:1; АЖДАҺАГА (2 | 1) ■ Еланны аждаһага әйләнгәнче үтереп кал ○ 4626 ● 16729, :1 АЖДАҺАНЫҢ (1) ■ Аждаһаның эчкән саен сусыны кабарыр, ди ○ 16715 АҖАГАН (1) ■ Аҗаган кайнаган урын ○ 1212 АҖАУ (1) ■ Агым суда аҗау йөзәр, салкын суда бәрде йөзәр ○ 4439 АЗ (126 | 3) ■ Эш күп - күмер аз, оста күп - тимер аз ○ 334 (2) ● 542-546; 620; 743; 903; 1086; 1119; 1320; 2154; 3080; 4233; 4258; 4290; 4864; 4894; 5286; 5385; 5451; 5471; 5853; 6010-6012; 6046; 6120; 6140 (2); 6282 (2); 6346; 6443; 6444 (2); 6632; 7131; 7403; 7772; 7842; 8032; 8083; 8084; 8091; 8118, :1, :2; 8119; 8198; 8303; 8574; 8800; 9095; 9096 (2); 9097; 9098; 9419; 9522; 9523; 9524 (2); 9525-9527; 9599; 9671; 9672 (2); 9753; 10052; 10088; 10470; 11398; 11788; 12262; 12559 (2); 12856; 12934; 13439 (2); 13495; 13520; 13521; 14214:1; 14346 (2); 14780; 15369; 15735; 15736 (2); 15737-15743; 15744 (2); 15745; 15746 (2); 15797; 15924; 15927 (2); 15930; 15935; 15973; 16028; 16127; 16285; 16350; 16420; 16460; 16484; 16561; 16565; 16616 (2); 17012; 17034; 17041 АЗА (2) ■ Эт картайса аза ○ 3598 ● 12098 АЗАБЫ (3) ■ Юл азабы - гүр азабы ○ 6832 (2) ● 11487 АЗАГЫ (2) ■ Юл азагы - юл башы ○ 6833 ● 16508 АЗАГЫН (1) ■ Азагын күрсәтмәсәң, башын башлама ○ 747 АЗАГЫНДА (1) ■ Яман белән көлсәң, азагында еларсың ○ 12210 АЗАЙМАСАК (1) ■ Үлеп азаймасак, туып күбәймибез ○ 15452 АЗАК (1) ■ Азак килгән алдан китәр ○ 748 АЗАККА (1) ■ Азакка дигән эш казык башына кала ○ 6013 АЗАМАТ (4) ■ Азамат ирнең баласы өстенә яу килсә дә моңаймас ○ 5526 ● 13439; 14344; 14346 АЗАН (3) ■ Саңгырауга ике азан әйтмиләр ○ 15253 ● 16914; 16929 АЗАНЧЫ (1) ■ Ала карга - азанчы, кара карга - казанчы ○ 3930 АЗАПКА (1) ■ Авырсынган азапка очрар ○ 6441 АЗАПЛАРЫ (1) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 АЗАПНЫ (1) ■ Азапны тауга биргәннәр - күтәрмәгән, аннары кешегә биргәннәр - күтәргән ○ 14781 АЗАПСЫЗ (2) ■ Азапсыз килгән мал затсыз була ○ 7132 ● 14782 АЗАР (10) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 3559; 4861; 6675; 6796; 11627; 12412; 12533; 15926; 16469 АЗАТ (3) ■ Эт булып кол булганчы, бүре бул да азат бул ○ 2205 ● 3837; 5754 АЗАЯ (1) ■ Кешенең, акылы камилләнгәч, сүзе азая ○ 15902 АЗГА (4) ■ Көнем калды азга, аздан калды тазга ○ 1047 ● 3917; 11779; 11780 АЗГАН (2) ■ Азган эт үз оясына кереп өрер ○ 3438 ● 12411 АЗГАНДЫР (1) ■ Телең табаннан азгандыр инде синең ○ 15708 АЗГАНЫ (3) ■ Үгезнең азганы бозау арасында ○ 3318 ● 4026; 4330 АЗГЫН (1) ■ Азгын мәченең авызы пешкән ○ 3336 АЗГЫНГА (1) ■ Азгынга ияргән азар, бозгынга ияргән бозылыр ○ 12412 АЗГЫНЛЫК (1) ■ Ярлылык яман китерә, азгынлык иман бетерә ○ 7487 АЗГЫННЫҢ (1) ■ Азгынның тәмгысы тәртә буе ○ 12413 АЗГЫНЫ (6) ■ Ат азгыны тайга иярер ○ 2465 ● 7138; 15010 (2); 16962 (2) АЗДАН (7) ■ Аздан күп була, күптән юк була ○ 547 ● 599; 1047; 9108; 11057 (2); 11877 АЗДЫРА (3) ■ Байлык аздыра, ярлылык туздыра ○ 7238 ● 7244; 7681 АЗДЫРЫР (2) ■ Яз берәүне аздырыр, берәүне малдан яздырыр ○ 975 ● 10695 АЗЛАП (2) ■ Азлап капкан җиңел йотыла ○ 9528 ● 9529 АЗМАС (7) ■ Киңәшле ил азмас, киң кием тузмас ○ 5015 ● 5723; 6920 (2); 8667; 12960; 13559 АЗМЫЙ (1) ■ Туры юлдан баручы армый да, азмый да ○ 6817 АЗМЫШ (1) ■ Язмыш микән, азмыш микән ○ 14997 АЗНАГАН (1) ■ Азнаган айгырны өердә сына ○ 2757 АЗНЫҢ (5) ■ Азның чиген белмәгән күпнең чиген белмәс ○ 548 ● 7403; 11487; 11781; 15837 АЗРАК (1) ■ Берәү, азрак шәһәрдә торып кайткач, печән кибәннәрен: "Бу нинди чәүмәлчекләр?" - дип сораган, ди ○ 5164 АЗСА (7) ■ Патша азса алла булыр ○ 5861 ● 5938 (2); 7731; 15231; 16714; 17013 АЗСЫНМА (2) ■ Үз малыңны азсынма, кеше малын күпсенмә ○ 7505 ● 12257 АЗУ (1) ■ Арыслан үлгәннән соң, азу тешен тычканнар кимерә, ди ○ 2051 АЗЫ (8) ■ Авырның азы да күп ○ 541 ● 5334; 7489; 7862; 12266; 12498; 15788; 15935 АЗЫГЫ (11) ■ Бүре азыгы - борынында ○ 2126 ● 6834; 7198; 9099; 11260; 13462 (2); 16063; 16192; 16659 (2) АЗЫГЫҢ (2) ■ Малың мал булсын дисәң, азыгың мул булсын ○ 2396 ● 6747 АЗЫГЫҢНЫ (3) ■ Яз япанчаңны, кыш азыгыңны онытма ○ 984 ● 5662; 9394 АЗЫК (19) ■ Көзге катык - көмеш кашык, язгы катык - ярты азык ○ 886 ● 892; 2171; 2403; 2516; 3263; 3408; 3879; 4349; 6794; 6927; 9255; 9294 (2); 9358; 9435; 9738; 15643; 16838 АЗЫККА (4) ■ Аракы эчкән азыкка интеккән, тәмәке тарткан кәгазьгә интеккән ○ 9810 ● 12247; 12654; 15700 АЗЫКЛЫ (1 | 2) ■ Азыклы ат арымас ○ 2451 ● 2451:1, :2 АЗЫКСЫЗ (1 | 1) ■ Азыклы ат армас, азыксыз ат бармас ○ 2451:1 ● 8847 АЗЫН (1) ■ Азын капмый ярлы үләр, күбен йотмый бай үләр ○ 7130 АЙ (81) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 4-17; 26; 41; 42; 67; 70; 74; 75; 83-87; 93; 718; 749; 750; 751 (2); 775; 896 (2); 937; 1046; 1056; 1248; 1386 (2); 2876; 2888; 5883; 6633; 6721; 7133; 7328; 8728; 9530; 9662; 9799; 10053; 10072 (2); 10113 (2); 10150; 10224 (2); 10710; 11109; 11554; 11834; 12076; 12097; 12317; 12670; 12818; 12819; 12935; 13076; 13137; 13678; 14054 (3); 15661; 15677; 16340 АЙБАТАККА (1) ■ Аса-көсә айбатакка җил-көн үтмәсен ○ 1208 АЙ-ВАЙ (2) ■ Ай-вай, эшләгән кеше нидән бай ○ 6014 ● 8028 АЙГА (13) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ● 19; 20; 25; 2031; 2032; 2056; 2080; 3500; 3548; 5132; 6511; 11508 АЙГА-КӨНГӘ (1) ■ Айга-көнгә сикерү ○ 88 АЙГЫР (11) ■ Айгыр куйсаң өнледән куй, кучкар куйсаң йонлыдан куй ○ 2758 ● 2759; 2763; 2764; 2766-2769; 2867; 2874; 6962 АЙГЫРЛЫК (1) ■ Колан коега төшкәндә, гөберле бака айгырлык кылыр ○ 2231 АЙГЫРНЫ (4) ■ Азнаган айгырны өердә сына ○ 2757 ● 2760; 2765; 2818 АЙГЫРНЫҢ (2) ■ Айгырның алдыннан, ишәкнең артыннан, ахмакның һәр ягыннан сак бул ○ 11399 ● 11983 АЙГЫРЫҢ (2) ■ Айгырың ала булса, колының кола булыр ○ 2761 ● 2762 АЙДА (3) ■ Кыш кояшы айда бер күренер ○ 51 ● 10054; 11066 АЙДАЙ (1) ■ Җыен йолдыз җыелса да яктылыгы айдай юк ○ 78 АЙДАН (3) ■ Бай ярлыдан көлгән, бер айдан үзе бөлгән ○ 7196 ● 13412; 14054 АЙКАМЫЙЛАР (1) ■ Яу узгач, кылыч айкамыйлар ○ 5665 АЙКЫЙ (1) ■ Дошман теле төерле, айкый гына күңелне ○ 5325 АЙЛАГАН (2) ■ Айлаган кунак кунак саналмый ○ 10055 ● 11015 АЙЛАР (1) ■ Айлар да тигез түгел: берсе озын, берсе кыска ○ 752 АЙЛАРЫ (1) ■ И ураза айлары, сыза йөрәк майлары ○ 16917 АЙЛЫ (2) ■ Айлы төн адашмаска яхшы ○ 753 ● 12240 АЙЛЫГЫН (1) ■ Еллыгын уйламаган ирдән биз, айлыгын уйламаган хатыннан биз ○ 13805 АЙЛЫК (10 | 2) ■ Бакча - байлык бер айлык, тагы да килер гидайлык ○ 1590 ● 2466; 7242:1, :2; 7243; 7507; 9294; 11822; 12833; 14095; 14338; 15195 АЙНӘСЕ (1) ■ Күз - күңелнең айнәсе ○ 11197 АЙНЫ (3) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 ● 21; 15683 АЙНЫГАЧ (1) ■ Исереккә дөнья - җәннәт, айныгач - тәмуг ○ 9833 АЙНЫЙ (1) ■ Исерек айный, тиле - юк ○ 11575 АЙНЫК (1) ■ Исерек кеше белән мәҗлестә утырганчы айнык кеше белән чучка көткәнең артык ○ 9831 АЙНЫМАС (2) ■ Бал айнымас, сары май сасымас ○ 9149 ● 11402 АЙНЫҢ (10) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 ● 23; 62; 66; 89; 754; 1024; 1248; 3548; 3609 АЙНЫТА (1) ■ Сүз шәраб кебек: исертә дә, айныта да ○ 16021 АЙСЫЗ (3) ■ Яманга айлы төн дә бер, айсыз төн дә бер ○ 12240 ● 13594; 13878 АЙ-ҺАЙ (4) ■ Ай-һай синең йөрешең, бардыр синең бер эшең ○ 6283 ● 8227; 14665; 15662 АК (88) ■ Кара май ак май ашата ○ 289 ● 549-554; 624; 642; 643; 650; 652; 722; 1029; 1249; 2269; 2348; 2359; 2571 (4); 2623; 2763; 2787; 3067; 3075; 3076; 3085; 3092; 3168; 3439-3441; 3489; 4437; 4438; 4479 (2); 4753; 4865; 5736; 6070; 7654; 7714; 7715; 7995; 8440; 8685; 8760; 8778; 8811; 9100; 9101; 9261; 9326; 9336; 9671; 10042; 10373; 10652; 10653; 10950; 11031; 11059; 11112; 11297; 11452; 11911; 12075; 12106; 12583; 12642; 12989; 13318; 13792; 14348; 14546; 15206; 15818 (2); 15959; 16029; 16384; 16895; 16956 (2); 17010 ак → ап-ак АКАЕП (1) ■ Укысаң Гакаид, калырсың акаеп ○ 16939 АКАЙТЫП (1) ■ Авызын акайтып, күзен йомган ○ 10606 АКБАЙ (1) ■ Гармунга җырлыйм дип, Акбай да шыңшыган ○ 3477 АКБАЙГА (1) ■ Акбайга җилдән куркып өрү дә - эш ○ 3442 АКБҮЗ (1) ■ Акбүз атка җиз камчы ○ 2452 АКБҮЗАТ (1) ■ Акбүзат йолдыз, Күкбүзат йолдыз, Тимерказык бер ялгыз ○ 24 АККА (5) ■ Акка кара тиз йога ○ 555 ● 556; 644; 7248; 9420 АККАН (9) ■ Аккан су кире кайтмас ○ 339 ● 340; 341; 352; 390; 467; 7478; 14755; 15959 АККАНДА (1) ■ Ага акканда, җиңгә җиккәндә яхшы ○ 14541 АККАННЫ (1) ■ Учыннан акканны ялаучы ○ 11052 АККАНЫ (1) ■ Куе суның акканы яхшы ○ 406 АК-КАРА (1) ■ Күзенә ак-кара күренмәү ○ 10515 АККОШ (9) ■ Аккош аягына су йокмас ○ 3897 ● 3898-3902; 4120; 4423; 7655 АКЛАР (1) ■ Тиле үзен-үзе мактар, ялкау үзен-үзе аклар ○ 11650 АКЛЫГЫ (1) ■ Турылык - йөз аклыгы ○ 12561 АКМАГАН (1) ■ Акмаган күл кортлый ○ 342 АКМАС (1) ■ Эшсез кеше - акмас су ○ 6254 АКМАСА (1) ■ Байдан акмаса да тама ○ 7223 АКМЫЙ (3) ■ Яткан таш астыннан су да акмый ○ 207 ● 935 (2) АКНЫ (3) ■ Акны күп таушалдырсаң, карага әйләнер ○ 557 ● 645; 646 АКНЫҢ (2) ■ Акның аты бар, караның таты бар ○ 558 ● 7715 АКРЫН (15) ■ Төя, акрын китсә дә, күп юл алыр ○ 2933 ● 4681; 6563; 7005; 11782-11791; 11968 АКРЫН-АКРЫН (1) ■ Акрын-акрын алтмыш адым дип, бет алтмыш чакрым юл йөрер, ди ○ 4754 АКСАГАНЫ (1) ■ Күмәк ат арасында бер атның аксаганы беленмәс ○ 2668 АКСАГЫН (1) ■ Өерле эт аксагын белдермәс ○ 3758 АКСАДЫ (1) ■ Арба күреп аягы аксады ○ 7097 АКСАК (24 | 1) ■ Аксак булса да - үз атың ○ 2453 ● 3077-3079; 3103; 3106; 3150; 3174; 34433446; 3524; 3929; 5206; 6792; 12954; 13057:1; 13571; 15186-15188; 15190; 15259; 15263 АКСАКНЫ (1) ■ Аксакны чатанларга өйрәтмиләр ○ 15189 АКСАКНЫҢ (2) ■ Аксакның шәүләсе дә аксак ○ 15190 ● 15334 АКСАКТАН (1) ■ Сукыр аксактан көлмәс, аксак сукырдан көлмәс ○ 15259 АКСАМАСЫН (2) ■ Ат иясенә килгәч аксамасын ○ 2498 ● 2505 АКСАРГА (1) ■ Аксак белән йөргән аксарга өйрәнер ○ 15186 АКСӨЯК (1) ■ Аксөяк эш сөймәс ○ 5716 АКСЫЙ (1) ■ Эт бүрене күргәнче генә аксый ○ 3583 АКСЫРГАК (1) ■ Аксыргак бар җирдә ат үлмәс ○ 1250 АКТА (1) ■ Акта кара юк, карага чара юк ○ 559 АКТАМЫР (2) ■ Актамыр атка булган үчен сабаннан алыр ○ 1251 ● 1252 АКТАМЫРНЫ (1) ■ Актамырны ат яратыр ○ 1253 АКТАР (3) ■ Яхшы күршеңнән сораганчы, яман өеңне актар ○ 5250 ● 6125; 15596 АКТАРГАН (1) ■ Алдырган - атасы куенын актарган ○ 12417 АКТАРГАНДА (1) ■ Мактанганда бар, актарганда юк ○ 12018 АКТАРСАҢ (1) ■ Оясын актарсаң, агусыз елан да тешләр ○ 4673 АКТЫГЫ (3) ■ Аша, аша, ашның актыгы булмас, ашавыңның актыгы булыр ○ 9760 (2) ● 13680 АКТЫГЫНА (1) ■ Тон угылга тун тияр, актыгына ат тияр, уртанчыга ук та юк, чук та юк ○ 14139 АКТЫГЫНДА (2) ■ Котырган эт актыгында үзен-үзе тешли, имеш ○ 3501 ● 14286 АКТЫГЫННАН (1) ■ Бәла башы бер акча, актыгыннан мең акча ○ 14812 АКТЫК (5) ■ Байдан хакымны алам дип, ярлы актык кәҗәсеннән язган, ди ○ 7228 ● 7618; 8731; 13306; 17037 АКТЫКНЫ (1) ■ Артыкны сату түгел, актыкны сату ○ 8027 АКТЫКТАН (1) ■ Актыктан кем керә, капканы шул ябар ○ 8592 АКЧА (122 | 2) ■ Вакыт акча түгел, югалтсаң таба алмассың ○ 794 ● 1466; 1628; 2075; 2386; 2417 (2); 2470; 3240 (2); 5159 (2); 5754; 6015; 6332; 6652; 6703; 6929; 7319; 7453; 7455; 7460; 7497; 7653-7655; 7656, :1, :2; 7657-7693; 7694 (2); 7695; 7696; 7777; 7778 (2); 7782; 7783; 7785-7787; 7794; 7804; 7809; 7814; 7817-7820; 7823; 7825; 7826; 7832; 7839 (2); 7843; 7971; 8020; 8050; 8601; 9210; 9802; 11400; 11422; 11582; 11796; 11915; 11927; 12098; 12853; 13116; 13532; 13595; 14133; 14466; 14767; 14812 (2); 14983; 15004; 15044; 15397; 15753; 16344; 16461; 16462; 16853 АКЧАГА (10) ■ Дуслыкны акчага сатмыйлар ○ 5394 ● 7194; 7697; 7698; 7699 (2); 7812; 7828; 14851; 16555 АКЧАДА (1) ■ Эш акчада, гөл бакчада ○ 7811 АКЧАДАН (3) ■ Вакыт акчадан кадерлерәк ○ 795 ● 5348; 11908 АКЧАДЫР (2) ■ Вакыт акчадыр: гафил булма, качадыр ○ 796 ● 7789 АКЧАЛЫ (3) ■ Акча - санаулы, акчалы - танаулы ○ 7686 ● 7700; 7721 АКЧАЛЫК (1) ■ Атың булсын мең тәңкәлек, чыбыркың булсын дүрт акчалык ○ 2614 АКЧАЛЫНЫҢ (3) ■ Акчалының кулы уйный, акчасызның күзе уйный ○ 7701 ● 7702; 7703 АКЧАМ (4) ■ Алты акчам бар - ат алырмын, җиде акчам бар - җир алырмын ○ 7730 (2) ● 7821; АКЧАМНЫ (1) ■ Арзан алдым дип мактанма, акчамны әрәм иттем дип мактан ○ 7857 АКЧАНЫ (15 | 2) ■ Акча акчаны таба ○ 7656 ● 7656:1, :2; 7704-7710; 7793; 7795; 7819; 7827; 7836; 7867; 17014 АКЧАНЫҢ (7) ■ Ашлыкның йозагы - салам, акчаның йозагы - саран ○ 1381 ● 7711-7714; 11792; 11910 АКЧАҢ (13 | 1) ■ Дуслар акчаң барда күп була ○ 5378 ● 5452; 6016; 7724-7727; 7728 (2); 7729; 7806; 7813, :1; 11060 АКЧАҢНЫ (1) ■ Акчаңны югалтсаң да, акылыңны югалтма ○ 11401 АКЧАРЛАК (2) ■ Акчарлак килми яз булмый ○ 4211 ● 4212 АКЧАСЫ (17) ■ Тимерченең балтасы юк, сатучының акчасы юк ○ 315 ● 1893; 2897; 3071; 7456; 7715; 7716 (2); 7717; 7718 (2); 7784; 7815; 7998; 9206; 13271 (2) АКЧАСЫЗ (6) ■ Акчасыз торып була, икмәксез торып булмый ○ 7719 ● 7720; 7721; 7844; 9102; АКЧАСЫЗНЫҢ (3) ■ Акчалының кулы уйный, акчасызның күзе уйный ○ 7701 ● 7703; 7722 АКЧАСЫН (5) ■ Юк кешенең акчасын усал товар бетерер ○ 7434 ● 7457; 7723; 7822; 9829 АКЫЛ (130 | 3) ■ Авыл башы - манара, акыл башы - замана ○ 746 ● 887 (2); 4874 (2); 5073; 5331; 5550:5, :6; 5664; 6159; 6176; 6235; 6334; 6395; 6590; 6824; 7240; 7242; 7279; 7673; 7698; 7739; 7759; 9581; 9630; 9838; 10756; 10934; 11400; 11402-11405; 11406 (2); 11407-11419; 11429; 11453 (2); 11464; 11480; 11482; 11491-11494; 11515; 11523 (2); 11534 (4); 11535; 11556; 11566; 11573 (2); 11593; 11596 (2); 11602; 11605; 11609; 11611; 11615; 11617; 11652-11655; 11700; 11701; 11714; 11740 (4); 11741 (2); 11742; 11748; 11755-11761; 11769; 11772; 11886; 12035; 12255; 12427; 12428; 12433 (2); 12438 (2); 12440; 12444; 12447; 12630; 13140; 13232; 13614; 14214:1; 14243; 14436; 14542 (2); 14843; 15008; 15138; 15280; 16392; 16499; 16563; 17037 АКЫЛГА (16) ■ Сакалга карама, акылга кара ○ 10302 ● 11419; 11420 (2); 11495; 11496; 11576; 11599; 11608; 11612; 11620; 11762; 15049 (2); 15747; 15988 АКЫЛДА (3) ■ Олылык гәүдәдә түгел, акылда ○ 11256 ● 11619; 14970 АКЫЛДАН (7) ■ Алтынга табынган - акылдан абынган ○ 7764 ● 11421; 11535; 11753; 11766; 14341; 15526 АКЫЛЛАШУМЫ (1) ■ Акыллашумы бу, такылдашумы? ○ 16264 АКЫЛЛАШЫР (1) ■ Акылсызлар акыллашыр ○ 11484 АКЫЛЛЫ (85) ■ Акыллы тычкан ике тишек тишәр ○ 3398 ● 3447; 5287-5289; 5296; 5717; 5718; 7134; 7774; 9814 (2); 10292; 11422-11451; 11509; 11536; 11537; 11539; 11540; 11542; 11545; 11586; 11618; 11632; 11648; 11668; 11675; 11679; 11698; 11702; 11721; 11722; 11729; 11744; 11770; 11771; 11775; 11806; 11984; 12681 (2); 13089; 13440; 13596; 13790; 13807; 14106; 14387; 15392; 15629; 15748-15750; 15841; 15974; 16766 АКЫЛЛЫГА (17) ■ Намус - акыллыга каты, юләргә - уен ○ 11246 ● 11452-11458; 11481; 11520; 11538; 11543; 11547; 11665; 12420; 14717; 15839 АКЫЛЛЫДАН (4) ■ Акыллыдан киңәш ал, акылсызның сүзен тыңла ○ 11459 ● 11460; 11461; АКЫЛЛЫЛАР (3) ■ Акыллылар бәхет артыннан, бәхет юләр артыннан чаба, ди ○ 11462 ● 11463; 12057 АКЫЛЛЫЛЫК (3) ■ Матурлык дәрья кичтерми, акыллылык - кичтерә ○ 11614 ● 14871; 15738 АКЫЛЛЫНЫ (5) ■ Авызыңны ябып тор, акыллыны тыңлап тор ○ 10543 ● 11252; 11485; 11562; АКЫЛЛЫНЫҢ (8) ■ Һөнәрленең кулы алтын, акыллының акылы алтын ○ 6426 ● 11464-11469; АКЫЛЛЫРАК (1) ■ Бүреге башыннан акыллырак ○ 9022 АКЫЛЛЫСЫМАН (1) ■ Юләр дисәң - акыллысыман, акыллы дисәң - шыр юләр ○ 11775 АКЫЛНЫ (9) ■ Эш акылны таба, акыл - эшне ○ 6159 ● 7768; 9803; 10235; 11419; 11470-11472; АКЫЛНЫҢ (7) ■ Акылның кадере әдәп белән, куәтнең кадере сәләт белән ○ 11061 ● 1147311475; 15529; 16342; 16556 АКЫЛСЫЗ (22) ■ Акылсыз эт көндез өрә ○ 3448 ● 5289; 5290; 7134; 7135; 10056; 10230-10233; 11425; 11430; 11431; 11476-11480; 12681 (2); 12820; 12821 АКЫЛСЫЗГА (6) ■ Акыллыга акыл бирсәң, укып белер; акылсызга акыл бирсәң, кычкырып көлер ○ 11453 ● 11454; 11457; 11480; 11481; 15750 АКЫЛСЫЗДАН (2) ■ Акылсыздан акыл сорау - иблистән иман сорау ○ 11482 ● 11483 АКЫЛСЫЗЛАР (1) ■ Акылсызлар акыллашыр ○ 11484 АКЫЛСЫЗЛЫК (1) ■ Малсызлык ярлылык түгел, акылсызлык ярлылык ○ 11613 АКЫЛСЫЗНЫ (1) ■ Акылсызны якын итмә, акыллыны ерак итмә ○ 11485 АКЫЛСЫЗНЫҢ (3) ■ Акыллыдан киңәш ал, акылсызның сүзен тыңла ○ 11459 ● 11468; 11486 АКЫЛСЫЗЫ (1) ■ Этнең акылсызы коймакка нәфесен сузар ○ 3713 АКЫЛЫ (45) ■ Көз көне - яшь кияүләр акылы, яз көне - яшь киленнәр акылы ○ 885 (2) ● 888; 4469; 5719; 6426; 7575; 9576; 9797; 10361; 10792; 11487; 11548; 11589-11591; 11598; 11639; 11690; 11695; 11748; 11764; 11765; 11767; 11774; 11778; 11999; 12025; 12322 (2); 12859; 13144; 13725; 13956; 15036; 15047; 15151; 15459; 15463; 15577; 15586; 15635; 15902; 17052; АКЫЛЫМ (2) ■ Акчам юк - акылым юк ○ 7821 ● 11778 АКЫЛЫМ-БУЕМ (1) ■ Акылым-буем таман, тик бәхетем яман ○ 14976 АКЫЛЫН (13) ■ Кешенең акылын үлчи торган үлчәү - аның эше ○ 6080 ● 7758; 9814 (2); 9829; 9855; 11464; 11486; 11488; 11592; 11743; 13958; 15075 АКЫЛЫНА (3) ■ Аю көченә ышана, кеше акылына ышана ○ 11525 ● 11694; 15106 АКЫЛЫННАН (2) ■ Алтын дип язган - акылыннан язган ○ 7735 ● 7763 АКЫЛЫҢ (16) ■ Кеше киңәшен ишет, үз акылың белән эш ит ○ 5011 ● 9816; 9841; 11398; 11489; 11490; 11497; 11560; 11589; 11592; 11626; 11763; 12414; 15600; 15896; 16032 АКЫЛЫҢА (4) ■ Киемеңә карап каршы алалар, акылыңа карап озаталар ○ 8793 ● 9800; 11491; АКЫЛЫҢНАН (1) ■ Акылыңнан элек авызың кычкыра ○ 10619 АКЫЛЫҢНЫ (6) ■ Эчсәң акылыңны эчмә ○ 9859 ● 11401; 11429; 11546; 11597; 12460 АКЫЛЫҢ-ХОЛКЫҢ (1) ■ Телең-каләмең белән генә әдип булма, акылың-холкың белән дә әдип бул ○ 16412 АКЫЛЫ-ҺУШЫ (1) ■ Сылулыктан файда юк, акылы-һушы булмаса ○ 11625 АКЫРА (2) ■ Чәчкән бакыра, үзе акыра ○ 1506 ● 3326 АКЫРГАН (1) ■ Акырган башлык түгел, акылы бар башлык ○ 5719 АКЫРМАГАНЫ (1) ■ Ишәкнең акырмаганы булмас ○ 2984 АКЫРСА (1) ■ Күпме генә акырса да, сыер сыер инде, ат булмый ○ 3171 АКЫРЫНГАННАН (1) ■ Акырынганнан курыкма, эндәшмәгәннән курык ○ 15751 АКЫРЫП (1) ■ Усал сыер акырып уза, юаш сыер кибән боза ○ 3233 АЛ (95 | 3) ■ Япанга чыксаң, япанча ал ○ 204 ● 560; 624; 634; 661; 711 (2); 892 (2); 1006; 1011; 1213; 1257; 1282; 1383; 1983; 2259; 2470 (2); 2512; 2560; 2787; 3179; 3180 (2); 3181 (2); 3898 (2); 4692; 4796; 5147; 5251; 5495; 6349; 6794; 6862; 6936 (2); 6979; 6982; 7518; 7709, :1 (2); 7945; 7977; 7980; 8054; 8084; 8128; 8259; 9156; 9430; 9880 (2); 9978:2; 10110; 10138; 10223; 10733; 10791; 11459; 11492; 12282; 12287; 12296; 12348 (2); 12573; 13116 (2); 13125 (2); 13126 (2); 13136; 13147 (2); 13170; 13175 (2); 13210 (3); 13243; 13253; 14262; 14313 (2); 14559; 14631; 14723; 15139; 15757; 16126; 16368 (2) АЛА (79 | 3) ■ Ай нурны кояштан ала ○ 8 ● 263; 811; 928; 1007; 1042; 1077; 1293; 2075; 2454; 2512; 2571:1; 2582; 2761; 3371; 3375; 3432; 3930-3935; 3980; 4009; 4316; 4415; 4625; 4797; 4866; 5550:2, :2; 5868 (2); 6733 (2); 7021; 7745; 7828 (2); 8085; 8107; 8203; 8216; 8757; 8887; 8889; 9449; 9814; 10537; 10937; 10946; 12149; 12188; 12465; 12471; 12549; 13083; 13150; 13216 (2); 13392 (2); 13605; 13783; 14170; 14398; 14413 (2); 15120; 15424 (2); 15496 (2); 15749; 16344 (2); 16958 (2); 16994; 17025 (2) АЛАБАЙ (2) ■ Биредә Алабай, аргы якта ялагай ○ 3774 ● 11794 АЛАБАЙДАН (1) ■ Эттән әрсез, Алабайдан кадерсез ○ 3801 АЛАБУГА (1) ■ Алабуга көче җиткәнне йотар ○ 4440 АЛАБУТА (6) ■ Ак алабута - ачлык елның бодае ○ 1249 ● 1254-1256; 5291; 5959 АЛАБУТАГА (1) ■ Серне һәркемгә сөйләү - бодайны алабутага алыштыру белән бер ○ 12547 АЛАЙ (9) ■ Алай диеп бодай булмый, арпа чәчеп бодай булмый ○ 1514 ● 2495; 4657; 5754; 6879; 7094; 7635; 9562; 14647 АЛА-КОЛА (1) ■ Ала-кола безнең кода ○ 14659 АЛА-КОЛАСЫ (1) ■ Ахмакның ала-коласы булмас ○ 11518 АЛАЛАР (4) ■ Атны камытка үлчәп алмыйлар, камытны атка үлчәп алалар ○ 2562 ● 8793; 11599; 12454 АЛАЛМАССЫҢ (1) ■ Чүп чәчсәң, таза ашлык алалмассың ○ 1464 АЛАМ (7) ■ Бер колга: "Азат булдың", - дигәннәр. "Алай булгач, акча табам да кол сатып алам!" - дигән ○ 5754 ● 7228; 7988; 8086; 8087; 8226; 10525 АЛАМА (10) ■ Алама ат менгәнче, йөгер үзең дигәнчә ○ 2455 ● 2456; 2712; 3449; 6980; 8432 (2); 12147; 13791; 16959 АЛАМАСЫ (1) ■ Атның аламасы кеше тибеп үтерә ○ 2569 АЛАМЫН ( | 1) ■ Бирәмен дигән колына чыгарып куяр юлына, аламын дигән колыннан, тартып алыр кулыннан ○ 16837:1 АЛАНДА (1) ■ Аланда үскән балан әче була ○ 1786 АЛАҢГАСАР (1) ■ Алаңгасар алман би, алымсаклы яман би ○ 5720 АЛАП (1) ■ Алап сугып, ат өркетеп ○ 10021 АЛАПЛАП (1) ■ Үзләре теләгәнгә алаплап, үзләре теләмәгәнгә калаклап ○ 10014 АЛАР (2) ■ Алар ат булганчы, үзең эт булырсың әле ○ 2736 ● 10322 АЛАРДАН (1) ■ Ата-ана да бик якын, алардан да яр якын ○ 12665 АЛАРНЫ (1) ■ Ерганаклар Идел ясар, аларны Идел ашар ○ 380 АЛАРНЫҢ (3) ■ Аларның үгезләре дә бозаулаган вакыт ○ 3320 ● 4433; 8640 АЛАРЫП (1) ■ Кызарып тәнем күренгәнче аларып ямавы күренсен ○ 8869 АЛАСЫ (5) ■ Көчекнең аласы да, карасы да бер була ○ 3814 ● 7845; 8116; 8134; 14759 АЛАСЫҢ (6) ■ Ала каргада аласың булсын, курыкма ○ 3934 ● 3935; 4904; 8168; 13627; 13754 АЛАФА (1) ■ Алданганга алафа бирә, ди ○ 12416 АЛАФАСЫ (1) ■ Алафасы олы, кабыргасы коры ○ 5689 АЛАЧА (2) ■ Келәмгә биргесез алача бар, булышканга биргесез арача бар ○ 5583 ● 7657 АЛАЧАГЫ (1) ■ Байның алачагы күп, ярлының бирәчәге күп ○ 7263 АЛАЧАГЫМ (1) ■ Алачагым да юк, бирәчәгем дә юк ○ 8212 АЛАЧАГЫН (1) ■ Мулла алачагын онытмый ○ 17015 АЛАЧАГЫНА (1) ■ Алачагына - лачын, бирәчәгенә - карга ○ 8213 АЛАЧАГЫҢ (1) ■ Байга бирәчәгең, ярлыдан алачагың булмасын ○ 7204 АЛАЧАК (3) ■ Алачак белән бирәчәк бетми ○ 8088 ● 8089; 8090 АЛАЧЫГЫ (2) ■ Канәгатьсезнең нәфесе тавык алачыгы кебек ○ 11845 ● 11974 АЛАЧЫГЫМ (1) ■ Кабык алачыгым, туз чиләгем, үз өй генәм булса иде ○ 8269 АЛАЧЫГЫНА (1) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 АЛАША (11) ■ Алаша кибәннән өрекмәс ○ 2770 ● 2771; 2773; 2774; 2775 (2); 2776; 2784; 6865; 9612; 9761 АЛАШАГА (1) ■ Каруга кару, карт алашага ябу ○ 11846 АЛАШАМ (1) ■ Бүз алашам арыса, Бүре ханга җиталмам, энем-углым күп туды, күп туса да кол туды, ханга гарызым әйталмам ○ 5785 АЛАШАНЫ (3) ■ Алашаны атка санама ○ 2772 ● 2777; 6987 АЛАШАНЫҢ (1) ■ Тумаган туры алашаның сөяген сындырмыйлар ○ 2778 АЛАШАҢ (1) ■ Бәхетең булса, алашаң колынлый ○ 14841 АЛӘТ (1) ■ Аләт барда куәт бар ○ 6335 АЛБАСТЫГА (1) ■ Җеннән куркып албастыга очраган ○ 16813 АЛГА (20) ■ Алга бар - артыңа кара ○ 662 ● 663; 702; 729; 2072; 2600; 2773; 2952; 3103; 3256; 6726; 6748; 10878; 11134; 11223; 11423; 11878; 14839; 14857; 16148 АЛГАН (61) ■ Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән ○ 86 ● 1479; 3441; 3461; 4024; 4436; 4844; 5890; 6143; 6223 (2); 6802; 6846; 7296; 7846 (2); 7847; 7947; 7954; 8050; 8091-8093; 8098; 8115; 8117; 8141; 8143; 8155; 8211; 8395; 8578; 9452; 9496; 9531; 9802; 9843; 10153; 10187; 11496; 11825; 11871; 12415; 13117-13119; 13160; 13226; 13597 (2); 13792; 14248; 14512; 14983 (2); 15357; 15755 (2); 15938; 16463; 16469 АЛГАНГА (1 | 2) ■ Биргәнгә биш тә күп, алганга алты да аз ○ 8118 ● 8118:1, :2 АЛГАНДА (10) ■ Бозавын сатып алганда сыеры турында сораш ○ 3255 ● 5515; 5668; 7847; 7936; 8021; 8094; 8193; 8214; 13211 АЛГАНДАГЫДАЙ (2) ■ Ирем - алгандагыдай, көнем бәйрәмдәгедәй ○ 13527 ● 13633 АЛГАННЫҢ (1) ■ Чаман атка менгәннең аягы тынмас, яман хатын алганның колагы тынмас ○ 13757 АЛГАНЧЫ (16) ■ Судан алганчы балтасы да жәл түгел, судан алгач сабы да жәл ○ 1933 ● 2467; 3179; 3341; 3380; 4347; 8095; 11428; 12282; 12287; 12590; 13023; 13136; 13219; 13351; 13783 АЛГАНЫ (1) ■ Ир-егетнең булганы - талашкан сүзен алганы ○ 13480 АЛГАНЫМ (1) ■ Менгәнем чаман булды, алганым яман булды ○ 13250 АЛГАНЫҢ (1) ■ Сатып алганың бүләктән арзанга төшәр ○ 8179 АЛГАНЫҢНЫ (1) ■ Биргәнеңне аз диген, алганыңны күп диген ○ 8119 АЛГАЧ (3) ■ Судан алганчы балтасы да жәл түгел, судан алгач сабы да жәл ○ 1933 ● 8214; 13351 АЛГЫ (1) ■ Алгы көпчәк кайдан тәгәрәсә, арты шуннан тәгәридер ○ 6981 АЛГЫСЫР ( | 1) ■ Кыдырым хатын өенә җиткәндә алгысыр ○ 13653:1 АЛДА (23) ■ Алда барганга урын күп ○ 664 ● 665; 723; 939; 1030; 1317; 1521; 3217; 6089; 6783; 6792; 6984; 7970; 10009; 11328; 11809; 11959; 13259; 14540; 15565; 15999; 16168; 16425 АЛДАВЫ (1) ■ Дус алдавы дошман ялганыннан яманрак ○ 5349 АЛДАГЫ (3) ■ Дуслар - узганны, гашыйклар алдагы көнне сөйлиләр ○ 5382 ● 6275; 6847 АЛДАДЫМ (1) ■ Син алдасаң алдадың, мин дә сине алдадым: намазыңны - укыдым, тәһарәтем алмадым ○ 16933 АЛДАДЫҢ (1) ■ Син алдасаң алдадың, мин дә сине алдадым: намазыңны - укыдым, тәһарәтем алмадым ○ 16933 АЛДАКНЫҢ (1) ■ Алдакның аягы кыска ○ 15752 АЛДАМАС (2) ■ Йокычан төлке тавык алдамас ○ 2287 ● 14168 АЛДАМЫЙЛАР (1) ■ Төлкене алдамыйлар, тотып тиресен генә туныйлар ○ 2310 АЛДАН (57 | 2) ■ Азак килгән алдан китәр ○ 748 ● 755-757; 841; 1159; 1177; 1385 (2); 1525; 2247; 2347; 3134; 3619; 3931; 4009; 4043; 4057, :1, :2; 4230; 4403; 4432; 4809; 5497; 5949; 6720; 6726; 6780; 7013; 7014; 7140; 8102; 8918; 9570; 9665; 10057; 10456; 10468; 10568; 10878; 10981; 11194; 11436; 11793; 12291; 12428; 12822; 13266; 13301; 14544; 14809; 15113; 15143; 15160; 15272; 15759; 16179; 16446 АЛДАНГАН (1) ■ Алдан барган алланган, соңга калган алданган ○ 755 АЛДАНГАНГА (1) ■ Алданганга алафа бирә, ди ○ 12416 АЛДАНМА (2) ■ Алманың кызылына алданма ○ 1798 ● 16789 АЛДАНМАС (1) ■ Иртә торган белән иртә өйләнгән алданмас ○ 13167 АЛДАНМЫЙ ( | 1) ■ Карт чыпчык кибәккә алданмый ○ 4171:1 АЛДАНЫП (2) ■ Чәчкәсенә алданып, чәнечкесенә кадалма ○ 1325 ● 6688 АЛДАНЫР (2) ■ Акыллы бер тапкыр, акылсыз мең тапкыр алданыр ○ 11430 ● 15931 АЛДАП (5) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 ● 12028; 16722; 16931; 16994 АЛДАР (2) ■ Кызыл Хозырны алдар ○ 594 ● 15925 АЛДАСАҢ (1) ■ Син алдасаң алдадың, мин дә сине алдадым: намазыңны - укыдым, тәһарәтем алмадым ○ 16933 АЛДАУ (2) ■ Сату-алу эшенә алдау кермичә калмый, ди ○ 7956 ● 15753 АЛДАУДАН (1) ■ Чәчәк кыраудан курка, кыз - алдаудан ○ 13045 АЛДАШСАҢ (1) ■ Алдашсаң - абруең китәр, тиргәшсәң - кадерең китәр ○ 15754 АЛДАШУ (1) ■ Алышу - алдашу ○ 7856 АЛДЫ (14) ■ Ай күрде, кояш алды - безгә нәрсәсе калды? ○ 87 ● 666; 758; 1070; 1085; 3140; 5514; 6409 (2); 7264; 11885; 13706; 14760; 14823 АЛДЫ-АРТЫ (1) ■ Арбаның алды-арты бер эздән барса, атка җиңел була ○ 6996 АЛДЫЙ (4) ■ Бүрене сөяк белән алдый алмассың ○ 2183 ● 4171; 9817; 12592 АЛДЫК (1) ■ Ярлылыкның солын алдык - байдан артык торабыз ○ 7536 АЛДЫМ (14) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 ● 1977; 7857; 8021; 8022 (2); 8023; 8024; 13179; 13248; 13249; 13352; 13353; 16906 АЛДЫМДА (1) ■ Күз алдымда күләгәдәй булып торма ○ 10839 АЛДЫМ-КАЙТТЫМ (1) ■ "Сатсам саттым, сатмасам алдым-кайттым, аллаһе әкбар", - дип әйтте, ди, бер сатучы мулла намаз ниятләгәндә ○ 16932 АЛДЫН (3) ■ Байның ишек алдын саклаучы этләр үзеннән усалрак була ○ 7282 ● 9325; АЛДЫНА (9) ■ Бер алдына, биш артына төшү ○ 730 ● 2782; 2898; 3824; 4396; 9421; 10076; 10137; 15725 АЛДЫНГЫ (1) ■ Алдынгы эшче - данлыклы кеше ○ 6017 АЛДЫНДА (28) ■ Елкы елың алдында ○ 1038 ● 2682; 3372 (2); 3425; 3549; 3815; 5068; 5284; 5313; 6437; 9422; 10089; 10497; 10540; 11146; 12448; 13073; 13621; 13627; 13903; 15260 (2); 15875; 15901; 15949; 16094; 17082 АЛДЫНДАГЫ (3) ■ Таң алдындагы тургай күк тәкелдәдең ○ 4159 ● 11499; 14302 АЛДЫНДАГЫН (2) ■ Алдындагын алты ай эзләгән ○ 718 ● 3586 АЛДЫННАН (13) ■ Ишек алдыннан аккан суның кадере юк ○ 390 ● 2288; 2457; 2686; 2710; 3681; 5934; 5935; 8420; 8604; 9721; 10155; 11399 АЛДЫН-ЮЛДЫН (1) ■ Алдын-юлдын ике ашар, сузылып яткан бер ашар ○ 6445 АЛДЫҢ (8) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү көзгесе ○ 719 ● 5260; 7178; 7848; 9224 (2); 13212 (2) АЛДЫҢА (8) ■ Алдыңа бер карасаң, артыңа биш кара ○ 667 ● 668; 834; 6446; 6727; 9532; 10207; АЛДЫҢДА (8) ■ Алдыңда - ышанычың, артыңда таянычың булсын ○ 669 ● 670; 678; 720; 3166; 5350; 5488; 11794 АЛДЫҢДАГЫ (1) ■ Артыңдагы дошманың - алдыңдагы дустың ○ 5294 АЛДЫҢНАН (4) ■ Алдыңнан артың матур ○ 721 ● 722; 834; 15460 АЛДЫҢНЫ (1) ■ Ишек алдыңны койма белән тот, телеңне бәйдә тот ○ 15485 АЛДЫҢНЫ-АРТЫҢНЫ (2) ■ Алдыңны-артыңны белеп йөр ○ 671 ● 6728 АЛДЫҢНЫҢ (1) ■ Үз капка алдыңның карын күрше капкасына көрәмә ○ 5254 АЛДЫРА (1) ■ Яхшы ат ерактан алдыра ○ 2714 АЛДЫРГАН (4) ■ Атын алдырган абзарын бикләгән ○ 2605 ● 12415; 12417; 15071 АЛДЫРМАСАҢ (1) ■ Йөрәк белән алдырмасаң, тел генә ярдәм итмәс ○ 11131 АЛДЫРЫР (6) ■ Яман юлдаш яуга алдырыр, яман би дауга калдырыр ○ 5969 ● 6962; 11476; 11663; 12418; 15590 АЛҖЫТА (2) ■ Карак урлап алҗыта, мулла сорап алҗыта ○ 16995 (2) АЛКА (1) ■ Алка, нихәтле кыйммәт булса да, колак бәясе тормый ○ 8761 АЛКЫШ (3) ■ Сөйгәнеңә алкыш, сөймәгәнеңә каргыш ○ 12754 ● 14209; 15755 АЛКЫШЫН (1) ■ Кунакның алтынын алма, алкышын ал ○ 10138 АЛЛА (40) ■ Күк күкрәмичә "алла" димиләр ○ 1118 ● 2906; 2945; 3224; 3333; 4550; 4755; 5577 (2); 5757; 5861; 5862; 7400; 7999; 9103; 10323; 10879; 12660; 13238; 16716; 16717; 1683516842; 16864 (2); 16879; 16884-16886; 16889; 16890; 16892; 16960; 17083 АЛЛАГА (15 | 1) ■ Бәндәгә бәндә булганчы, аллага бәндә бул ○ 5782 ● 16843-16846; 16847, :1; 16848; 16849; 16862; 16863; 16866; 16880; 16887; 16910; 16966 АЛЛАДАН (9) ■ Алладан көткән буш калыр, үзенә ышанган яулап алыр ○ 16850 ● 16851-16856; 16865; 16872 АЛЛАЛАРНЫ (1) ■ Алла кешеләрне түгел, кешеләр аллаларны яраткан ○ 16841 АЛЛАМ (1) ■ Тапкан анам түгел, яраткан аллам түгел ○ 14251 АЛЛАНГАН (1) ■ Алдан барган алланган, соңга калган алданган ○ 755 АЛЛАНЫ (1) ■ Шайтан, акыллы булса да, алланы яратмый ○ 16766 АЛЛАНЫКЫ (2) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 ● 5871 АЛЛАНЫҢ (4) ■ Ул гына алланың кашка тәкәсе ○ 3149 ● 16857-16859 АЛЛАСЫ (1) ■ Алласы - муллага, мулласы бәндәгә сылтар ○ 16860 АЛЛАҺЕ (1) ■ "Сатсам саттым, сатмасам алдым-кайттым, аллаһе әкбар", - дип әйтте, ди, бер сатучы мулла намаз ниятләгәндә ○ 16932 АЛМА (54 | 1) ■ Бәрәңгене буяу белән алма итеп булмый ○ 1601 ● 1731; 1758; 1787-1789; 1790 (2); 1791; 1792 (3); 1793; 1794; 1801; 1802; 1805; 1812; 1813; 1815; 1821; 1840; 1841 (2); 1844; 2560; 5147; 5216; 5251; 5430; 5495; 6600; 7029; 7895; 8142; 8190; 9280; 9723; 10138; 11492; 12521; 12573; 13121; 13127; 13157; 13170; 13196; 13220; 13839; 14288, :2; 14345; 15191; 15757; 16721 АЛМАГАН (31) ■ Искә алмаган түмгәк чана аудара ○ 120 ● 272; 2458; 2871; 4265; 4939; 5537; 5538; 5606; 5607; 5647; 6467; 6740; 6742 (2); 6874; 7846; 8050; 9562; 9853; 10948; 13795; 13844; 14131 (2); 14210; 14321; 14474; 14793 (2); 15798 АЛМАГАНГА (4) ■ Ата алмаганга аң очрар ○ 2008 ● 5607; 5644; 6740 АЛМАГАННЫ (4) ■ Тимер балта булдыра алмаганны кайчакта юкә чөй булдыра ○ 1942 ● 13759; 16411; 16609 АЛМАГАННЫҢ (1) ■ Ата алмаганның угы алты колач китәр ○ 5539 АЛМАГАЧ (6) ■ Имән чикләвеге алмагач төбенә тәгәрәми ○ 1730 ● 1795; 3375; 4299; 13090; АЛМАГАЧНЫ (1) ■ Алмагачны ашласаң, тәмле алма ашарсың ○ 1794 АЛМАГАЧТА (1) ■ Таза алмагачта да черек алма булгалый ○ 1815 АЛМАГЫ (1) ■ Бирмәкнең алмагы бар, алмакның салмагы бар ○ 8125 АЛМАДЫМ (2) ■ Аягым белән бармадым, кулым белән алмадым ○ 10987 ● 16933 АЛМАЗ (9) ■ Алмаз таш туфракта ятса да, күргән кеше алмый калмас ○ 254 ● 255-257; 293; 12419 (2); 15756 (2) АЛМАЗНЫ (2) ■ Алмазны алмаз белән кисәләр ○ 256 ● 257 АЛМАК (4) ■ Алмак бирмәк белән ярашыр ○ 8096 ● 8097; 13213; 13214 АЛМАККА (1) ■ Берәү бар: күрмәккә бар, үрнәккә юк; берәү бар: алмакка бар, бирмәккә юк ○ 8109 АЛМАКНЫҢ (1) ■ Бирмәкнең алмагы бар, алмакның салмагы бар ○ 8125 АЛМАКЧЫ (1) ■ Чыпчык биреп каз алмакчы була ○ 4185 АЛМАЛАРЫ (2) ■ Алмалары булмаса, алмагач гаепле түгел ○ 1795 ● 1842 АЛМАЛЫДА (1) ■ Алмалыда бер көн, салмалыда бер көн ○ 1843 АЛМАМ (1) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр; мал тапмаган мал тапса, кешене күзгә алмам, дир ○ 7372 АЛМАН (1) ■ Алаңгасар алман би, алымсаклы яман би ○ 5720 АЛМАНЫ (1) ■ Алманы үстерү кыен, черетү ансат ○ 1796 АЛМАНЫҢ (3) ■ Алманың асылын аю ашый, чикләвекнең төшен корт ашый ○ 1797 ● 1798; АЛМАС (40) ■ Суны ут алмас, алтынны тут алмас ○ 451 (2) ● 1345; 2047; 2468; 2817; 2971; 3091; 3107; 3357; 3512; 3526; 3835; 4020; 4162; 4174; 4218; 5035; 5656; 5686; 6032; 6429; 6557; 6611; 7071; 7630 (2); 8149; 9587; 9988; 11509; 11540; 11542; 12592; 12823; 12913; 13094; 14239; 16713; 16948 АЛМАСА (4) ■ Аксак эт, йөри алмаса, ятып өрер ○ 3443 ● 4594; 12510; 15178 АЛМАСАҢ (8 | 2) ■ Ялына тотынып кала алмасаң, койрыгына тотынып кала алмассың ○ 2702 ● 7957, :1, :2; 8177; 9104; 10549; 11460; 12124; 13979 АЛМАСКА (1) ■ Җәй алмаска, кыш бирмәскә ○ 1067 АЛМАСЛЫК (1 | 1) ■ Кешегә чокыр казысаң, тирәнрәк казы, үзең төшсәң, чыга алмаслык булсын ○ 12000:5 ● 12545 АЛМАССЫҢ (64 | 1) ■ Кояшны балчык белән сылый алмассың ○ 46 ● 47; 131; 183; 596; 775; 794; 1042; 1146; 1309; 1924; 1956, :2; 2183; 2289; 2702; 3249; 3496; 3706; 3991; 4171; 4172; 4899; 5007; 5075; 5640; 6151; 6378; 6877; 7394; 7488; 7657; 8282; 8519; 8521; 8938; 9072; 9378; 9627; 9817; 9927; 9933; 10290; 10549; 10586; 10908; 10937; 10975; 11021; 11199; 11590; 11726; 12624; 12791; 13730; 14228; 14714; 14798; 15286; 15402; 16018; 16145; 16584; 17051 (2) АЛМАСЫ (7) ■ Җир алмасы җилектерми ○ 1627 ● 1783; 1785; 1788; 6149; 10498; 14265 АЛМАСЫН (3) ■ Алмасын ашарсың - агачын кисмә ○ 1799 ● 1809; 12813 АЛМАУ (3) ■ Гөмбә белән шалканны аера алмау ○ 1355 ● 1360; 1499 АЛМАУЧЫ (1) ■ Чын кеше гаепне үзеннән эзләр, чынны күрә алмаучы гаепне күзеннән эзләр ○ 12602 АЛМАШТЫМ (1) ■ Хәзинә таптым - чүпкә аттым, алтын таптым - бакырга алмаштым ○ 7838 АЛМАШТЫРЫП (1) ■ Унны тугызга алмаштырып йөрү ○ 8065 АЛМАШЫНА (1) ■ Баланың кулыннан пычак алсаң, алмашына таяк бир ○ 13994 АЛМАШЫП (1) ■ Заманны бернинди җәүһәргә дә алмашып булмый ○ 817 АЛМЫЙ (60) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ● 37; 169; 254; 439; 1426; 1494; 1545; 1900; 2199; 2229; 2376; 2804; 3274; 3926; 4071; 4213; 4349; 4423; 4747; 4807; 4812; 5406; 5729; 5951; 6094; 6987; 7073; 7197; 7617; 7795; 8225 (2); 8802; 8826; 9045 (2); 9318; 9380; 9674; 10608; 10840; 10888; 11206; 11249; 11302; 11471; 11537; 11539; 12281; 12536; 12549; 12662 (2); 15364; 15423; 15684; 15946; 16165; 16586 АЛМЫЙДЫР (1) ■ Байның биек баскычы, менә алмыйдыр ач кеше ○ 7275 АЛМЫЙЛАР (3 | 2) ■ Атны камытка үлчәп алмыйлар, камытны атка үлчәп алалар ○ 2562 ● 10167; 10551:2; 14058:3; 15407 АЛМЫЙМ (4) ■ Сарык биреп сөйләтә алмыйм, сыер биреп туктата алмыйм ○ 3126 (2) ● 15633 (2) АЛМЫЙСЫҢ (6) ■ Берүзең тау күчерә алмыйсың ○ 4890 ● 8025; 10751; 10824; 11149; 16220 АЛМЫЙЧА (2) ■ Идел суы да барып алмыйча килми ○ 386 ● 11857 АЛПАВЫТКА (1) ■ Алпавытка юләр тансык ○ 5721 АЛПАРЫНА (1) ■ Алпарына күрә тулпары ○ 5527 АЛСА (10) ■ Ат бер юлга күнеп алса, йоклаган килеш тә йөри ○ 2488 ● 4189; 4405; 10946; 13696; 14555; 14857; 15114; 16989; 16994 АЛСАМ (1) ■ Күпмегә алсам, шуңа сатам ○ 8053 АЛСАҢ (45) ■ Аю баласын алга алсаң да иш булмас ○ 2072 ● 2184; 2469; 2470 (2); 2560; 2850; 3180; 3181; 4414; 5295; 6047; 7176; 7924; 7925; 9046 (2); 9247; 9880; 11884; 12593; 12826; 13116 (2); 13123 (2); 13124 (2); 13125 (2); 13126 (2); 13133 (2); 13175 (2); 13215; 13217; 13344 (3); 13994; 14120; 14501 (2) АЛСУ (1) ■ Алсу күзлек аша карау ○ 10469 АЛСЫН (5) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 ● 6786 (2); 14316; 14598 АЛТАУ (3) ■ Алтау ала булса, аулаганы китә ○ 4866 ● 14107; 15392 АЛТМЫШ (20 | 6) ■ Алтмыш адым атлаганчы, алты тапкыр артыңа кара ○ 672 ● 1302; 1515; 1556; 1885; 2771; 2838; 2910; 4754 (2); 6729; 6730, :1, :2; 8897; 9611, :1, :2, :3; 12577; 13342:1; 13672; 14588; 14599; 15102; 16180 АЛТМЫШКА (7) ■ Алтмышка җиткән кешегә ханнар нәфесе керә, ди ○ 15005 ● 15009; 15025; 15071; 15075; 15101; 15102 АЛТМЫШНЫКЫ (1) ■ Алтмышныкы бетә, алтыныкы кала ○ 7849 АЛТМЫШТА (5) ■ Алтмышта картлыгың каршы алыр ○ 15006 ● 15007; 15008; 15077; 15461 АЛТМЫШТАГЫ (1) ■ Илледәге ил агасы - алтмыштагы ил атасы ○ 15035 АЛТЫ (39 | 3) ■ Алтмыш адым атлаганчы, алты тапкыр артыңа кара ○ 672 ● 718; 1032; 1526; 1556; 2771; 2910; 3006; 5539; 6650; 6729; 6730, :1, :2; 7265; 7730; 7893; 7982; 8100; 8118, :2; 8215; 8982; 9145; 9726; 10058; 10072; 10113; 10224; 11332; 11511; 11700; 13091; 13115; 13441; 13598; 13599; 14266; 14320; 15101; 15436; 16697 АЛТЫГА (4) ■ Алтыга алып бишкә сат, атың булсын сәүдәгәр ○ 7850 ● 7961; 9390; 15075 АЛТЫДА (2) ■ Алтыда бер дөңгелдек, алтмышта бер дөңгелдек ○ 15007 ● 15461 АЛТЫДАГЫ (2) ■ Алтыдагы акыл алтмышта ○ 15008 ● 15009 АЛТЫЛЫ (1) ■ Алтылы да бишле, бездә киндер ишле ○ 8732 АЛТЫН (158 | 1) ■ Ай - мөгезле, алтын - канатлы ○ 7 ● 38; 188; 190; 195; 258-261; 268; 270; 272; 274; 284; 288; 297; 326; 330; 565; 1255; 1433; 1526; 2904; 2974; 3769; 3853; 3875; 4089; 4093, :1; 4868; 4945; 4951; 5114; 5165; 5291; 5528; 5627 (2); 6018; 6019; 6020 (2); 6149; 6370; 6412; 6426 (2); 6529; 6535; 6571; 6982; 7279; 7540; 7731-7741; 7744-7748; 7749 (2); 77507753; 7754 (2); 7755-7758; 7759 (2); 7760; 7761; 7780; 7796; 7807; 7810; 7816; 7824; 7838; 7845; 7939 (2); 7955; 8762 (2); 8842; 9144; 9391; 9996; 10091; 10232; 10234; 10292; 10695; 10744; 11062; 11063; 11088; 11402; 11406 (2); 11409; 11492-11494; 11763; 11890; 11891; 12099; 12521; 12821; 12936; 13187; 13679; 13708; 14106; 14118; 14388; 14392 (2); 14401; 14783; 14857; 15015; 15179; 15740; 15745; 15757; 15760; 15838 (2); 15977; 16033; 16226; 16248 (2); 16331 (2); 16337; 16464; 16465; 16523; 16718; 16902; 16961 АЛТЫНГА (14) ■ Алтынга бакыр катнаштырсаң, бозарсың ○ 262 ● 5166; 7762-7764; 7797; 11488; 11495; 11496; 11516; 11666; 12100; 12724; 14589 АЛТЫНДА (1) ■ Алтында тузан тормас ○ 7765 АЛТЫН-КӨМЕШ (4) ■ Арпа-бодай аш булды, алтын-көмеш таш булды ○ 1517 ● 4867; 7742; АЛТЫН-КӨМЕШНЕҢ (1) ■ Алтын-көмешнең искесе булмас, ата-ананың бәһасе булмас ○ 14383 АЛТЫННАН (7) ■ Вакытның кыйммәте алтыннан артык ○ 801 ● 5624; 9031; 9558; 9569; 12990; АЛТЫННЫ (12) ■ Алтынны ала белгән бүлә дә белер ○ 263 ● 264; 451; 7738; 7749; 7766-7771; АЛТЫННЫҢ (3) ■ Алтынның бөтен кадере дә аның аз булуында ○ 7772 ● 7773; 11064 АЛТЫНЧЫНЫҢ (1) ■ Алтынчының бер органы - тимерченең мең органы ○ 265 АЛТЫНЫ (2) ■ Алтыны барда җүләрне дә акыллы диләр ○ 7774 ● 16886 АЛТЫНЫКЫ (1) ■ Алтмышныкы бетә, алтыныкы кала ○ 7849 АЛТЫНЫН (3) ■ Алтын ияр атка тисә, алтынын ал да утка як ○ 6982 ● 10138; 11488 АЛТЫНЫҢ (5) ■ Бишнең башы булганчы, алтының аягы бул ○ 4892 ● 7775; 11497; 11560; АЛТЫСЫ (2) ■ Ирсәкнең җиде чикмәне булыр, алтысы кешедә булыр ○ 13646 ● 14122 АЛУ (19) ■ Торма ачуын тоздан алу ○ 1640 ● 2739; 4838; 7106; 7113; 7851; 7959; 8144; 10073; 11013; 11046; 11366; 13186 (2); 14737; 15451; 15803; 15969; 16508 алу → сату-алу АЛУЧЫ (7) ■ Алучы юк - сатучы нишләсен, сатучы юк - алучы нишләсен ○ 7852 (2) ● 7853; 7881; 7886; 8004; 11838 АЛУЧЫГА (1) ■ Алучыга - баручы ○ 13120 АЛУЧЫДАН (1) ■ Базар арзан булса, алучыдан оят кача; базар кыйммәт булса, сатучыдан оят кача ○ 7868 АЛУЧЫНЫКЫНА (1) ■ Бурычка бирүченең хәтере алучыныкына караганда үткенрәк була ○ 8145 АЛУЧЫНЫҢ (1) ■ Нәрсә арзанланган саен алучының инсафы китә, нәрсә кыйммәтләнгән саен сатучының инсафы китә ○ 7943 АЛУЫ (1) ■ Коега таш ташлау җиңел, алуы авыр ○ 402 АЛУЫН (1) ■ Мулла алуын белер, бирүен белмәс ○ 17016 АЛЧАК (1) ■ Арык кеше - алчак, базык кеше - басымчак ○ 10745 АЛЫ (2) ■ Алы булды, гөле кирәк ○ 647 ● 5877 АЛЫЙМ (2) ■ Алыйм дигәннең күзе яман, бирим дигәннең сүзе яман ○ 8099 ● 14756 АЛЫКМАНЫ (1) ■ Толыкманы тугыз пот, алыкманы алты пот ○ 7982 АЛЫМЛЫ (1) ■ Адымлы ат - алымлы ат ○ 2450 АЛЫМСАК (1) ■ Асыл түрә сүзеңә карар, алымсак түрә күзеңә карар ○ 5726 АЛЫМСАКЛЫ (1) ■ Алаңгасар алман би, алымсаклы яман би ○ 5720 АЛЫН (2) ■ Аргамак алын бирмәс ○ 2779 ● 2806 АЛЫНА (1) ■ Килен кайниш туфрагыннан алына ○ 13355 АЛЫНГАН (2) ■ Исеме телгә алынмаган егеттән исеме телгә алынган төбет артык ○ 12889 ● 16816 АЛЫНМАГАН (2) ■ Исеме телгә алынмаган егеттән исеме телгә алынган төбет артык ○ 12889 ● 14028 АЛЫНМАС (1) ■ Бүләк һәркемнән алынмас ○ 8158 АЛЫНМЫЙ (1) ■ Мәхәббәт алтынга сатып алынмый ○ 12724 АЛЫП (58) ■ Тымызык елга көймәне алып китәр ○ 473 ● 818; 1022 (2); 1976; 2278; 3515; 3547; 3799; 3931; 3981; 4117; 4143; 4829; 5252; 5529; 5530; 5708; 6564; 6811 (2); 7394; 7400; 7850; 7854; 7936; 7967; 8035; 8100; 8135; 8142; 8184; 8197; 8333; 9063; 9476; 9641; 9805; 10643; 10785; 10888; 11470; 12634; 13156; 13237; 13252; 13427; 14219; 14382; 14851; 15333; 15434; 15706; 16223; 16567; 16657; 16778; 16858 АЛЫПЛАР (1) ■ Алыплар алышмый танышмас ○ 5531 АЛЫПТАЙ (1) ■ Алыптай алты малайны кабыктай бер ана асрый ○ 14266 АЛЫР (54 | 2) ■ Югары ятсаң - җил алыр, түбән ятсаң - сил алыр ○ 708 (2) ● 833; 1251; 1262; 2374; 2789; 2933; 3567; 4716; 5022 (2); 5668; 5920; 5968; 6617; 6647 (2); 6702; 6947; 7007; 7155 (2), :1; 7758; 7874 (2); 7879; 8170; 8189 (2); 10694 (2); 11432; 11782; 11894; 12392; 13108; 13117; 13371 (2); 13520 (2); 13521 (2); 14133; 14504; 14758; 15006; 15178; 15537; 16413; 16593; 16628; 16837:1; 16850 АЛЫРГА (10) ■ Диңгезгә керсәң, чишмәдән су алырга онытма ○ 367 ● 3892; 7806; 7855; 8101; 10281; 10397 (2); 10645; 16118 АЛЫРЛЫК (3) ■ Җитен чәчсәң, эт ялап алырлык булсын ○ 1575 ● 6128; 10504 АЛЫРМЫН (5) ■ Еланны өненә кергәндә койрыгыннан тартып алырмын димә ○ 4631 ● 7730 (2); 8102; 8103 АЛЫРСЫҢ (16) ■ Алыска салырсың - якыннан алырсың ○ 674 ● 684; 697; 2275; 2760; 3450; 4420; 6047; 7578 (2); 8111; 8129; 8171; 8666; 10947; 16110 АЛЫС (1) ■ Алыс булса - кешнәмә, якын булса - тешләмә ○ 673 АЛЫСКА (3) ■ Алыска салырсың - якыннан алырсың ○ 674 ● 5843; 14085 АЛЫСЛЫГЫ (1) ■ Күренгәннең алыслыгы юк, күтәргәннең авырлыгы юк ○ 692 АЛЫСНЫ (1) ■ Ашны тәмләндергән - тоз, алысны юык иткән - кыз ○ 12943 АЛЫСТАГЫ (1) ■ Алыстагы дошманнан андып йөргән дус яман ○ 5292 АЛЫСТАН (1) ■ Алыстан арбаланганчы, якыннан дурбала ○ 675 АЛЫЧА (1) ■ Әүвәл мунча, аннан алыча ○ 8636 АЛЫШ (1) ■ Кул сугып алыш, чыгарып салыш ○ 8051 АЛЫШ-БИРЕШ (3) ■ Дус белән аша, эч, итмә алыш-биреш ○ 5354 ● 8104; 11384 АЛЫШКАН (3) ■ Алышкан яуга аркаңны күрсәтмә ○ 5532 ● 11488 (2) АЛЫШМЫЙ (1) ■ Алыплар алышмый танышмас ○ 5531 АЛЫШТЫРА (3) ■ Ялангачка өч учак та бер киемне алыштыра алмый ○ 8826 ● 9380; 14239 АЛЫШТЫРМА (1) ■ Үзең тапкан картаны үпкәгә алыштырма ○ 9411 АЛЫШТЫРМАС (2) ■ Бүре йонын алыштырыр, бүрелеген алыштырмас ○ 2146 ● 4380 АЛЫШТЫРУ (1) ■ Серне һәркемгә сөйләү - бодайны алабутага алыштыру белән бер ○ 12547 АЛЫШТЫРЫП (2) ■ Ишәкнең иярен алыштырып кына холкын алыштырып булмый ○ 2986 (2) АЛЫШТЫРЫР (1) ■ Бүре йонын алыштырыр, бүрелеген алыштырмас ○ 2146 АЛЫШУ (1) ■ Алышу - алдашу ○ 7856 АЛЫШЫМ (1) ■ Алты алышым юк, биш бирешем юк ○ 8215 АЛЫШЫП (1) ■ Бикләр белән алышып булмас, тирәк белән көрәшеп булмас ○ 5768 АЛЫШЫР (1) ■ Җиде атага җиткәч кыз бавыры алышыр ○ 13059 АМАН (3) ■ Атым чаман булса да, сырты аман ○ 2603 ● 5533; 15755 АМАНЛЫК (1) ■ Ил теләр аманлык, дошман теләр яманлык ○ 5570 АМАНЛЫКТА (1) ■ Агай-эненең кадере аманлыкта беленми, яманлыкта беленер ○ 14550 АМАНЫ (1) ■ Таңның яманы - кичнең аманы ○ 948 АМБАР (3) ■ Эт амбар саклый, мәче казан саклый ○ 3550 ● 7911; 16341 АМБАРДАГЫ (1) ■ Кырдагы - ашлык түгел, амбардагы - ашлык ○ 1422 АМБАРЫ (2) ■ Кырмысканың амбары буш булмый ○ 4800 ● 8663 АМБАРЫҢ (3) ■ Амбарың белән мактанма, ашлыгың белән мактан ○ 1370 ● 1453; 1488 АМБАРЫҢДА (1) ■ Амбарыңда булса, кесәңдә булыр ○ 1371 АМБАРЫҢНЫ (1) ■ Айгырың үлмәс борын амбарыңны биклә ○ 2762 АМИН (2) ■ Коры табакка амин тотмыйлар ○ 9936 ● 16921 АНА (73) ■ Кыш - үги ана, яз - үз ана ○ 871 (2) ● 1438 (2); 2030; 3869; 4130; 4230-4232; 4266; 4712; 4731; 4747; 5055; 13517; 14220-14222; 14223 (2); 14224-14230; 14238; 14242; 14243; 14247; 14252 (2); 14256-14259; 14266-14272; 14281; 14283; 14301; 14308; 14384 (2); 1438514387; 14392; 14406-14415; 14461; 14462; 14570; 14645; 14703; 14802 (2); 15461 ана → ата-ана АНАГА (5) ■ Атага тартып ул тумас, анага тартып кыз тумас ○ 14416 ● 14442; 14452; 14455; 14459 анага → ата-анага АНАДА (2) ■ Һавада болыт бар, анада өмет бар ○ 14246 ● 14439 АНАДАН (8) ■ Алып анадан туар, аргамак биядән туар ○ 5529 ● 13914-13916; 14219; 14248; 14417; 14460 анадан → ата-анадан АНАЛЫ (3) ■ Аналы баланың үзе тук, анасыз баланың күзе тук ○ 14273 ● 14274; 14419 аналы → ата-аналы АНАЛЫ-АТАЛЫ (1) ■ Аналы-аталы - алтын канатлы ○ 14388 АНАМ (4) ■ Тапкан анам түгел, яраткан аллам түгел ○ 14251 ● 14420; 14463; 15487 АНАНЫ (3) ■ Имә белгән кузы ике ананы имәр, имә белмәгән кузы үз анасын имә алмас ○ 3091 ● 14279; 14421 ананы → ата-ананы ананыкы → ата-ананыкы АНАНЫҢ (9) ■ Ана булмыйча ананың кадерен белеп булмый ○ 14222 ● 14231; 14260; 14261; 14275; 14287; 14434; 14438; 15462 ананың → ата-ананың АНАҢ (15) ■ Туган илең - туган анаң, чит ил - үги ана ○ 5055 ● 6241 (2); 7880; 13755; 14004; 14232; 14253; 14254; 14264; 14391; 14431; 14453; 14465; 14466 анаң → атаң-анаң АНАҢА (1) ■ Эшләгәнең атаң илә анаңа, өйрәнгәнең - үзеңә ○ 6388 АНАҢДА (1) ■ Анаңда булса - сорарсың, учыңда булса - яларсың ○ 14233 АНАҢНЫ (1) ■ Атаңны башыңда тот, анаңны учыңда тот ○ 14432 анаңны → ата-анаңны АНАҢНЫҢ (1) ■ Чит кешенең сөюе - үз анаңның йодрык төюе ○ 14241 АНАСЫ (43) ■ Җир - анасы, мал - баласы ○ 210 ● 1520; 1521; 2839; 3254; 4737; 6597; 9806; 13021; 13121; 13822; 13992; 14180 (2); 14236 (2); 14249; 14250; 14278; 14280; 14282; 1428914292; 14296 (2); 14297 (2); 14298; 14303; 14304; 14309-14311; 14315; 14389; 14422-14425; 14810; 16450 анасы → ата-анасы, атасы-анасы АНАСЫЗ (9) ■ Сусыз бакча - анасыз бала ○ 456 ● 4713-4715; 14237; 14273; 14276; 14277; 14427 АНАСЫЗНЫ (2) ■ Анасызны килен итмә, атасызны кияү итмә ○ 13122 ● 14428 АНАСЫН (9) ■ Имә белгән кузы ике ананы имәр, имә белмәгән кузы үз анасын имә алмас ○ 3091 ● 4726; 4738; 14244 (2); 14245; 14316; 14426; 14464 анасын → ата-анасын АНАСЫНА (8) ■ Анасына өргән эт бүре авызына төшәр ○ 3451 ● 14265; 14286; 14313; 14314; 14317; 14390; 14444 анасына → ата-анасына АНАСЫНДА (1) ■ Анасында кызы кайгысы, кызында тезе кайгысы ○ 14312 АНАСЫННАН (3) ■ Бозау анасыннан алга узып йөрсә, бүре ашар ○ 3256 ● 4036; 13065 АНАСЫНЫҢ (2) ■ Этнең баласы анасының эчендә өрә ○ 3715 ● 14288 АНДА (20) ■ Арттан караганда алда, үзе һаман анда ○ 723 ● 1036; 2291; 2352; 2979; 4699; 5261; 6295 (2); 7823; 9252; 10324; 10890; 11006; 11205; 11209; 11833; 12744 (2); 16731 АНДЫЗЛЫ (1) ■ Иерле җирдә ир үлмәс, андызлы җирдә ат үлмәс ○ 1279 АНДЫЙ (4) ■ Андый гына хан кызында да була ○ 5985 ● 8410; 15334; 15758 АНДЫП (1) ■ Алыстагы дошманнан андып йөргән дус яман ○ 5292 АННАН (40 | 3) ■ Алырсың аннан, куянга койрык үссә ○ 2275 ● 2412 (2); 2745; 4347; 5492; 5573; 6155; 6156; 6337; 6471:1; 6923:1, :3; 6965; 7105; 7885; 8636; 9425; 9426; 10091; 10118; 10128; 10144; 10423; 10935; 11038; 12399; 12407; 12462; 13213; 13287 (2); 13538; 13591; 15063; 15499; 15598; 15715; 16134; 16244; 16278; 16863; 17022 АННАРЫ (3) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 ● 8321; АНСАТ (5) ■ Тауга менүе кыен, төшүе ансат ○ 166 ● 1796; 7341; 8144; 15369 АНСЫЗ (1) ■ Кар ак булса да, аны ашап булмый; ипи кара булса да, ансыз яшәп булмый ○ 9261 АНТ (5) ■ Түбәгә салам япсаң, төшмәскә ант итеп менә, ди ○ 8294 ● 12420; 12577; 12659; 16089 АНТНЫ (1) ■ Антны бирә дә бел, үти дә бел ○ 12421 АНЫ (26) ■ Кояш бик зур да, аны капларга кечкенә болыт та җитә ○ 36 ● 1246; 3045; 3324; 3673; 3840; 4983; 5403; 7242; 7710; 8886; 9261; 9427; 9805; 9863; 11012; 11501; 11909; 12435; 13823; 13977; 14596; 14836; 14878; 14936; 16655 "А"НЫ (2) ■ "А"ны әйткәч, "б"не әйтми хәл юк ○ 16466 ● 16694 АНЫЙ (1) ■ Аша кызыл тиз аный, зәңгәресе яхшырак ○ 563 АНЫКЫ (4) ■ Сыер кемнеке булса, бозау аныкы; би кемнеке булса, ил аныкы ○ 5886 (2) ● 8785; АНЫҢ (52) ■ Аның өенә кояшның койрыгы терәлмәгән ○ 90 ● 288; 493; 494; 1727; 2212; 2602; 2870; 2907; 3321; 3322; 3383; 3468; 3910; 4348; 4386; 4387; 5340; 5344; 6080; 6284; 6285; 6574; 7036; 7037; 7095; 7096; 7772; 8026; 8110; 8165; 8357; 8363; 8551; 9423; 9427; 9491; 10719; 11358; 11764; 11765; 11802; 13627; 14304; 14977; 15152; 15437; 16138; 16265; 16450; 16916; 17079 АНЫСЫ (1) ■ Анысы шулай шулаен, тартып җибәр кураен ○ 16447 АҢ (1) ■ Ата алмаганга аң очрар ○ 2008 АҢА (25) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 223; 224; 498; 499; 1557; 1621; 1844; 2667; 3323; 3377; 3637; 3848; 3998; 5411; 5918; 6814; 8656; 9442; 11222; 11285; 13946; 14762; 15496; 16448 АҢАР (1 | 1) ■ Ярамаган каз ите, аңар тагын куян ите ○ 9507 ● 13679:1 АҢАРДА (1) ■ Аңарда каз зиһене бар ○ 4256 АҢАРДАН (2) ■ Кешенең яхшы эшенә көнчелегең килсә, аңардан уздырып эшлә ○ 6084 ● 7832 АҢАРЧЫ (2) ■ Аңарчы тигез җирләр түмгәккә әйләнер әле ○ 225 ● 10621 АҢГЫРА (5) ■ Аңгыра тавык көшел өстендә ач йоклый ○ 4267 ● 4268; 11526; 11527; 11704 АҢГЫРАНЫ (1) ■ Акыллылар янына барсаң, аңгыраны ияртмә ○ 11463 АҢГЫТ (1) ■ Ил яманы - маңгыт, кош яманы - аңгыт ○ 4948 АҢКАУ (1) ■ Ялганга ялкау инана, я булмаса аңкау инана ○ 16160 АҢКЫГАН (1) ■ Гөл янында торган яфрактан гөл аңкыган ○ 1272 АҢЛА (1) ■ Мин аз әйтсәм, син күбен аңла ○ 16285 АҢЛАГАН (1) ■ Аңлаган бер кылдан да аңлар, аңламаган бүрәнәдән дә аңламас ○ 11528 АҢЛАДЫМ (2) ■ "Ишеттем" дип әйтмә, "аңладым" дип әйт ○ 10391 ● 16672 АҢЛАМАГАН (2) ■ Аңлаган бер кылдан да аңлар, аңламаган бүрәнәдән дә аңламас ○ 11528 ● 11529 АҢЛАМАГАНГА (2) ■ Аңламаганга туры сүз дә кыйшык булып күренер ○ 11530 ● 15776 АҢЛАМАС (3) ■ Аңлаган бер кылдан да аңлар, аңламаган бүрәнәдән дә аңламас ○ 11528 ● 11529; 11933 АҢЛАМЫЙ (2) ■ Аңламый сөйләшкән авырмый үләр ○ 15777 ● 15778 АҢЛАМЫЙМ (1) ■ Русчаны белмим, татарчаны аңламыйм ○ 15667 АҢЛАП (1) ■ Кеше сүзен аңлап тыңлау сөйли белүдән яхшырак ○ 15895 АҢЛАР (2) ■ Аңлаган бер кылдан да аңлар, аңламаган бүрәнәдән дә аңламас ○ 11528 ● 11531 АҢЛАРЛЫК (1) ■ Сүзең булсын аңларлык, өзелсә дә ялгарлык ○ 16031 АҢЛАТА (2) ■ Күз каравы сүздән күбрәк аңлата ○ 10416 ● 15543 АҢЛАТАЛМАГАННЫ (1) ■ Тел белән аңлаталмаганны таяк белән аңлаталмассың ○ 15531 АҢЛАТАЛМАССЫҢ (1) ■ Тел белән аңлаталмаганны таяк белән аңлаталмассың ○ 15531 АҢЛАТУ (1) ■ Наданга максатыңны аңлату дәвәне чокыр атлатудан кыендыр ○ 16640 АҢЛАТЫП (1) ■ Җүләргә мәкаль әйтсәң, мәгънәсен дә аңлатып бирергә кирәк ○ 16443 АҢЛЫ (2) ■ Аңлы аңлар, ахмак таңлар ○ 11531 ● 11676 АҢЛЫЙ (2) ■ Бай, ярлыланса, ярлы хәлен аңлый; ярлы, баеса, сәламең дә алмый ○ 7197 ● 14282 АҢСЫЗЛЫК (1) ■ Аңсызлык иясен һәлак итә ○ 11532 АҢЫНА (1) ■ Акыллы аңына алганчы, юләр сөйләп бетерер ○ 11428 АҢЫШМЫЙ (1) ■ Үзенекен ялгышмый, кешенекен аңышмый ○ 12093 АПАЙ (1) ■ Сыерың булмаса, кәҗәгә дә "апай" әйтерсең ○ 3061 АП-АК (1) ■ Кап-кара тавык та ап-ак йомырка сала ○ 4279 АПАМ (1) ■ Агам кемне алса, җиңгәм шул; апам кемгә барса, җизнәм шул ○ 14555 АПАМДА (1) ■ Аямда булса ялармын, апамда булса кабармын ○ 14562 АПАНЫ (1) ■ Аганы күреп эне үсәр, апаны күреп сеңел үсәр ○ 14556 АПАРА (1) ■ Аш пешерсә - апара, бите-кулы кап-кара ○ 9432 АПАСЫН (1) ■ Апасын күзәт, сеңелесен ал ○ 14559 АПАСЫНА (1) ■ Җизнәсе белән тынышмаган балдыз апасына да ят ○ 14653 АПАСЫННАН (1) ■ Чәчен-башын туздырган, апасыннан уздырган ○ 14584 АППАГЫМ (4 | 5) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 (2) ● 2223, :1, :2, :3; 3985, :1, :2 АПРЕЛЬ (3) ■ Апрель кергәч эт биеклеге кар ява ○ 759 ● 760; 938 АПРЕЛЬДӘ (1) ■ Мартта - шарт, апрельдә - шапырыла ○ 923 АПТЕКАДА (1) ■ Аптекада тозның кадагы кырык тиен ○ 9105 АПТЫРА (1) ■ Аптырасаң аптыра, нужа юкны таптыра ○ 14788 АПТЫРАГАН (9) ■ Аптыраган үрдәк алдына да, артына да йөзәр ○ 4396 ● 4397; 4398; 4551; 14784-14786; 14787 (2) АПТЫРАМЫЙ (1) ■ Аптырамый ашык, юлың булыр ташлык ○ 6731 АПТЫРАСАҢ (1) ■ Аптырасаң аптыра, нужа юкны таптыра ○ 14788 АПТЫРАТА (1) ■ Сентябрьдә син дә бер, мин дә бер, апрель аптырата ○ 938 АПТЫРАШ (1) ■ Аптыраш белән йөдәш кергәннәр, ди, өйдәш ○ 14789 АРА (6) ■ Ара өзек булса, дуслык төзек була ○ 5293 ● 6464; 12736; 14472; 16183 (2) АРАГА (2) ■ Кара көндә дус булган арага кылыч чапса да аерылмас ○ 5454 ● 10460 АРАДА (7) ■ Тау арада җил тими ○ 151 ● 735; 2999; 3164; 5521; 10930; 14625 АРАКЫ (22) ■ Авызга кергән аракы әрне сыгып чыгара ○ 9796 ● 9800-9815; 9826; 9827 (2); 9838; 9856 АРАКЫГА (2) ■ Аракыга сәлам бирсәң, акылың белән саубуллаш ○ 9816 ● 9822 АРАКЫНЫ (1) ■ Аракыны алдый алмассың ○ 9817 АРАКЫНЫҢ (2) ■ Аракының биргән көче авыз җимерергә ярый ○ 9818 ● 9820 АРАКЫСЫ (1) ■ Кистем кискә, аракысы бер мичкә ○ 9865 АРАКЫСЫН (1) ■ Шайтан үзе керә алмаган җиргә аракысын җибәрә, ди ○ 9853 АРАЛАРЫН (1) ■ Араларын су белән дә, ут белән дә аерып булмас ○ 495 АРАЛАРЫНА (1) ■ Араларына кыл да сыймый ○ 2425 АРАЛАРЫНДА (1) ■ Араларында үлгән мәче ята ○ 3384 АРАЛАРЫННАН (3) ■ Араларыннан су да үтми ○ 496 ● 1207; 3385 АРАЛАШ (2) ■ Алтын туфракка аралаш чыгар ○ 259 ● 7750 АРАНЫ (1) ■ Ашка тәм керткән - тоз, араны бозыштырган - кыз ○ 12942 АРАҢ (1) ■ Араң өзек булса, кардәшлек якын була ○ 8105 АРАСЫ (13) ■ Җир белән күк арасы ○ 107 ● 333; 604 (2); 5276 (2); 5534; 8440; 12313 (2); 13467 (2); 16544 АРАСЫН (1) ■ Тау-ташны су бозар, ил арасын сүз бозар ○ 16067 АРАСЫНА (21) ■ Алмазны балчык арасына ташласаң да, алмаз булыр ○ 257 ● 1306; 1546; 2437; 2688; 3125; 3512; 4688; 7118; 8252; 10895; 10919; 10922; 11025; 13814 (2); 13819; 13839; 14599; 14673; 15953 АРАСЫНДА (23) ■ Тигәнәк арасында үскән чәчәктән саклан ○ 1307 ● 1719; 1985; 2221; 2668; 2719; 3318; 4216; 4538; 4583; 6160; 6724; 7296; 7348; 7740; 8406; 8557; 8579; 9835 (2); 11570; 14708; 15393 АРАСЫНДАГЫ (2) ■ Күгәрченнәр арасындагы чәүкәләр кебек ○ 4225 ● 5379 АРАСЫННАН (5) ■ Үлән арасыннан ут йөртмәк ○ 1367 ● 1717; 10643; 11018; 16119 АРАЧА (1) ■ Келәмгә биргесез алача бар, булышканга биргесез арача бар ○ 5583 АРАЧЫ (1) ■ Уң кулыңа сул кулың арачы булсын ○ 10970 АРБА (46) ■ Ерактан арба белән китергәнче, якыннан капчык белән китер ○ 686 ● 929; 1379; 2024; 2469; 2514; 2515; 2596; 2637; 2745; 3297; 3304; 3327; 3328; 5859; 6829; 6880; 6983-6990; 7005; 7009; 7014; 7018; 7039; 7060; 7061; 7063; 7083; 7087; 7094; 7097; 7098; 7111; 7631; 11816; 12207; 13124; 13600; 13810; 14259 АРБАВЫН (1) ■ Арбавын белсәң, кара елан да карышмый ○ 4552 АРБАГА (8 | 3) ■ Кыш рәхәт чанага, җәй рәхәт арбага ○ 867 ● 2785; 4214; 6991; 7016, :1, :2, :3; 7017; 7033; 7099 АРБАДА (3) ■ Бер көн арба көймәдә, бер көн көймә арбада ○ 7009 ● 7990; 16147 АРБАДАН (2) ■ Беребез арбадан, беребез чанадан сөйли ○ 7101 ● 10886 АРБАЛАНГАНЧЫ (1) ■ Алыстан арбаланганчы, якыннан дурбала ○ 675 АРБАЛЫ (3) ■ Оренбур-Каргалы - бар да тимер арбалы ○ 5273 ● 6992; 12618 АРБАЛЫГА (2) ■ Арбалыга юлдаш булма, юргалыга юлдаш бул ○ 6906 ● 6993 АРБАМ (1) ■ Арбам сынды дип күчтән калма, башым авырта дип эштән калма ○ 6021 АРБАНЫ (2) ■ Арбаны дегет тота ○ 6994 ● 6995 АРБАНЫҢ (7) ■ Игеннең җаен иккән белер, арбаның җаен җиккән белер ○ 1405 ● 6996; 6997; 7011; 13395; 13793; 16859 АРБАҢ (1) ■ Урта юлда арбаң сынмасын, урта яшьтә хатының үлмәсен ○ 13691 АРБАҢА (1) ■ Арбаңа карап йөк сал, атыңа карап юлга чык ○ 6999 АРБАҢНАН (1) ■ Утырган арбаңнан бигрәк көпчәкләрен сакла ○ 7075 АРБАҢНЫ (1) ■ Җәй көне чанаңны, кыш көне арбаңны әзерләп куй ○ 1010 АРБАҢ-ЧАНАҢ (2) ■ Аркан ишсәң, бау булыр, арбаң-чанаң сау булыр ○ 7000 ● 11791 АРБАСЫ (4) ■ Арбасы ватылгач елаган, аты үлгәч көлгән ○ 6998 ● 7100; 7266 (2) АРБАСЫН (1) ■ Ат - арбасын белми, ата - кызын белми ○ 14347 АРБАСЫНА (3 | 1) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырла, кем чанасына утырсаң, аның чаңын как ○ 7036 ● 7037; 9978:3; 14773 АРБЫЙ (1) ■ Яманның авызыннан елан чыгар, арбый алмый җаны чыгар ○ 12281 АРГАМАК (14) ■ Аттан ат тумыйча, эттән аргамак тумас ○ 2584 ● 2779-2784; 2798; 5529; 5535; 13439; 13751; 14219; 14482 АРГАМАККА (1) ■ Аргамакка авыр булса, арбага җигелер ○ 2785 АРГАМАКНЫ (2) ■ Агай-энеңне яманлап, туган кайдан табарсың; аргамакны яманлап, толпар кайдан табарсың ○ 14553 ● 16719 АРГАМАКНЫҢ (4) ■ Аргамакның билгесе - эчен эчкә тартканы ○ 2786 ● 2805; 12823; 14346 АРГАМАКТАН (1) ■ Аргамактан ат туса, ал аягы ак булыр ○ 2787 АРГАНЫН (1) ■ Ишәк арганын белмәс, ир картайганын белмәс ○ 13552 АРГЫ (3) ■ Биредә Алабай, аргы якта ялагай ○ 3774 ● 13331; 16274 АРГЫЛ (1) ■ Аргыл ашкан ат яман, хатыны үлгән карт яман ○ 13794 АРДАКЛЫ (4) ■ Байга мал ардаклы, ярлыга бала ардаклы ○ 7209 (2) ● 12303; 14374 АРДАКСЫЗ (1) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 АРДАКСЫЗНЫҢ (2) ■ Ардаксызның аркасы туза ○ 11065 ● 14586 АРЗАН (14) ■ Авызга килгән сүз арзан, авылга килгән бүз арзан ○ 7841 (2) ● 7857-7859; 7868; 7884; 7895; 7932; 8006 (2); 9533; 15731 (2) АРЗАНАЯ (1) ■ Һәр нәрсәнең бәясе күп булган саен арзаная ○ 8016 АРЗАНГА (1) ■ Сатып алганың бүләктән арзанга төшәр ○ 8179 АРЗАНЛАНГАН (1) ■ Нәрсә арзанланган саен алучының инсафы китә, нәрсә кыйммәтләнгән саен сатучының инсафы китә ○ 7943 АРЗАНЛЫ (1) ■ Арзанлы итнең тозлыгы татылмый ○ 9106 АРЗАННЫҢ (4) ■ Арзанның бер сәбәбе була, кыйммәтнең бер хикмәте була ○ 7860 ● 7861-7863 АРКА (6) ■ Арка ишле эт бүрене җиңәр ○ 3452 ● 5625; 10818; 10819; 10821; 14414 АРКАВЫН (1) ■ Аркавын атсаң, буен алырсың ○ 8666 АРКАГА (2) ■ Аркага арка куеп яшәү ○ 10821 ● 15992 АРКАДА (1) ■ Көнлек азык корсакта, айлык азык аркада ○ 9294 АРКАДАН (1) ■ Аркадан килеп пычак кадау ○ 10822 АРКА-ҖИЛКӘ (1) ■ Арка-җилкә тигез килгән, борын тия теңкәгә ○ 10820 АРКА-ҖИЛКӘҢНЕ (1) ■ Базар - арка-җилкәңне язар ○ 7869 АРКАЛЫ (1) ■ Аталы бала - аркалы, инәле бала - иркәле ○ 14418 АРКАМ (1) ■ Атам үлде - аркам сынды, анам үлде - чырагым сүнде ○ 14420 АРКАМНЫ (3) ■ Эшләгәнемне эт ашый, аркамны бет ашый ○ 3802 ● 6329; 10823 АРКАН (12) ■ Комнан аркан ишмиләр ○ 138 ● 229; 2353; 7000; 7076; 7091; 7110; 7125; 7338; 8726; 14827; 14845 АРКАНДА (4) ■ Ат яхшысы - арканда, начарлары - тарханда ○ 2537 ● 2631; 13449; 16362 АРКАНЛЫ (2) ■ Арканлы ат казыгына уралыр ○ 2459 ● 2460 АРКАННЫ (1) ■ Арканны җепкә ялгамыйлар ○ 7001 АРКАНЫ (1) ■ Сусыз мунчала белән арканы ышкыма ○ 10846 АРКАҢА (1) ■ Аркаңа уклау тыкканмы, бөкерәя алмыйсың ○ 10824 АРКАҢДА (1) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 АРКАҢНЫ (1) ■ Алышкан яуга аркаңны күрсәтмә ○ 5532 АРКАСЫ (10) ■ Песи аркасы белән җиргә төшми ○ 3369 ● 5858; 7028; 11065; 13463 (2); 14322 (2); 14586; 15370 АРКАСЫН (1) ■ Аркасын кеше кашыр, кутырын үзе кашыр ○ 15348 АРКАСЫНА (1) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 АРКАСЫНДА (8) ■ Кәбестә аркасында суган да су эчә ○ 1610 ● 2127; 2632; 3083; 13636 (2); 16184 (2) АРКАСЫНДАГЫ (1) ■ Кеше аркасындагы йөк башкаларга җиңел тоела ○ 11992 АРКЫЛЫ (11) ■ Аркылы яткан агачны буйга алып салмый ○ 1976 ● 2214; 4580; 5213; 7689; 9037; 9605; 10451; 10646; 11519; 13979 АРКЫЛЫГА (1) ■ Акыллы аркылыга үсә, тинтәк буйга үсә ○ 11424 АРМАС (2 | 1) ■ Азыклы ат армас, азыксыз ат бармас ○ 2451:1 ● 7752; 11059 АРМЫЙ (7) ■ Атлының аягы да армый, туны да тузмый ○ 2559 ● 6022; 6739; 6817; 11465; 12327; АРПА (14) ■ Алай диеп бодай булмый, арпа чәчеп бодай булмый ○ 1514 ● 1515; 1516; 1518; 1519; 1522; 1541; 1576; 1580; 2565; 9032; 9707; 14852; 14983 АРПА-БОДАЙ (1) ■ Арпа-бодай аш булды, алтын-көмеш таш булды ○ 1517 АРПА-КӨРПӘ (2) ■ Арпа-көрпә аш булмый ○ 9107 ● 16467 АРСА (1) ■ Аяк арса да таяк армый ○ 6739 АРТ (9) ■ Үнәре үргә тарта, арт саны түнгә тарта ○ 745 ● 4510; 6663; 6979; 8259; 8641; 10053; 12223; 16695 АРТА (2) ■ Ялкау тик ята, аның рыскалы арта ○ 6574 ● 8112 АРТЕЛЬ (1) ■ Артель ачка үлми ○ 6023 АРТЕЛЬНЕҢ (1) ■ Артельнең өйрәсе куе ○ 6024 АРТКА (9) ■ Бер адым алга, ике адым артка ○ 729 ● 774 (2); 1071; 2952; 6792; 10928; 10981; 11878 АРТКАН (3) ■ Агачта җимеш арткан саен, ботагы күтәрелми ○ 1784 ● 14601; 15090 АРТКАННЫ (1) ■ Мәчедән артканны эт җыяр ○ 3366 АРТКАНЧЫ (1) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 АРТКАЧ (1) ■ Бала-чага арткач, сәке тактасы тарая ○ 13949 АРТКЫ (2) ■ Көзге көн - арткы акыл, язгы көн - ярты акыл ○ 887 ● 6732 АРТЛАТЫП (1) ■ Ындыр артлатып кына йөрү ○ 1507 АРТМАЙ (1) ■ Сарымай - күп кешегә тарымай, ак май - кунаклардан артмай ○ 9326 АРТМАС (7) ■ Бер тамчыдан диңгез артмас, бер тамчыдан кимемәс ○ 350 ● 413; 1624; 2828; 3742; 5873; 9596 АРТМЫЙ (4) ■ Таудан таш артмый ○ 167 ● 3829; 5738; 8070 АРТСЫН (1) ■ Олылыгың арткан саен кечелегең артсын ○ 15090 АРТТА (11) ■ Алда барма, артта калма ○ 665 ● 676; 939; 5488; 7970; 10009; 10124; 11328; 11809; 11959; 15565 АРТТАГЫН (1) ■ Юлга чыксаң алдагы кешене җитәргә тырыш, арттагын көтмә ○ 6847 АРТТАН (13) ■ Арттан атылган таш тубыкка тия ○ 110 ● 723; 1159; 1177; 3533; 4088; 4230; 5497; 5949; 10057; 12428; 15143; 15759 АРТТЫРА (1) ■ Дуслар белән ашау ашның ләззәтен арттыра ○ 5380 АРТТЫРУ (1) ■ Мал арттырудан акыл арттыру яхшырак ○ 11611 АРТТЫРУДАН (1) ■ Мал арттырудан акыл арттыру яхшырак ○ 11611 АРТТЫРЫР (6) ■ Эшле килер - эш арттырыр, эшсез килер - эш калдырыр ○ 6201 ● 8807; 11831 (2); 12351 (2) АРТЫ (34) ■ Сайда йөзгәннең арты күренә ○ 421 ● 666; 758; 1070; 1935; 2188; 3273; 3277; 3351; 3631; 3915; 3946; 4135; 4317; 4397; 4408; 4477; 5185; 5514; 5973; 6981; 7201; 7210; 7264; 7950; 11885; 11946; 12026; 12047; 12429; 12572; 14760; 14823; 14876 арты → алды-арты АРТЫГРАК (7) ■ Кошларга иректә очу алтын читлектә торудан артыграк ○ 3853 ● 4498; 5625; 6109; 9138; 14936; 14958 АРТЫГЫН (1) ■ Чүлмәкне диңгезгә чумырсаң да эченә сыйганнан артыгын алмас ○ 9988 АРТЫК (104) ■ Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык ○ 283 ● 318; 363; 801; 837; 838; 2065; 2371; 2678; 2708; 2834; 3267; 4035; 4067; 4131; 4271; 4334; 4372; 4466; 4500; 4510; 4867; 5213; 5289; 5302; 5306; 5453; 5498; 5599; 5657; 5889; 6131; 6176; 6418; 7012; 7134; 7136; 7357; 7422; 7536; 7562; 7593; 7644; 7800; 7808; 7862; 8742; 8914; 9108; 9176; 9554; 9569; 9676; 9730; 9830; 9831; 9868; 10029; 10382; 10811; 11314; 11318; 11478; 11795; 12215; 12285; 12286; 12382; 12422; 12650; 12732; 12738; 12793; 12888; 12889; 12905; 13137; 13172; 13210; 13411; 13532; 13802; 13879; 13899; 14092; 14436; 14513; 14608; 14672; 14728; 14790; 15319; 15390; 15391; 15721; 15727; 15872; 15900 (2); 15983; 16237; 16409; 16751; 16956 АРТЫКЛЫГЫ (1) ■ Сөйгәнеңнең артыклыгы була, кимчелеге булмый ○ 12751 АРТЫКНЫ (1) ■ Артыкны сату түгел, актыкны сату ○ 8027 АРТЫМ (1) ■ Алдым - җәннәт, артым - тәмуг ○ 16906 АРТЫН (10) ■ Артын кайгырткан арымас ○ 677 ● 4044; 4410; 5017; 8214; 8817; 12899; 14720; 14785; 16889 АРТЫНА (15) ■ Бер алдына, биш артына төшү ○ 730 ● 2070; 2077; 2895; 3453; 4116; 4306; 4396; 4399; 8552; 8553; 8805; 11423; 11867; 12062 АРТЫНДА (21) ■ Ай гел болыт артында гына тормый ○ 5 ● 2120; 4112; 4749; 5267; 5333; 5722; 5906; 8311; 8694; 8790; 10624; 11146; 11214; 11758; 11777; 15316; 15606; 15626; 15901; АРТЫНДАГЫ (4) ■ Адашканны артындагы белер, ялгышканны янындагы белер ○ 660 ● 1855; 3215; 14302 АРТЫНДАГЫН (1) ■ Танау астындагын күрми, тау артындагын күрә ○ 10642 АРТЫННАН (59 | 1) ■ Су синең артыңнан бармаса, син суның артыннан бар ○ 429 ● 1160; 1161; 1166; 1964; 2255; 2355; 2457; 2621:3; 2681; 2686; 2710; 2851; 3551; 3619; 3772; 3784 (2); 3807; 4236; 4345; 4663; 5709; 5925; 5934; 5935; 6487; 6560; 6563; 7141; 8604; 9124; 9209 (2); 9667; 11399; 11462 (2); 11785; 11934; 11993; 12043; 12048; 12258; 12971; 13002; 13030; 13601 (2); 13796; 13978; 14820; 14938; 15048 (2); 15375 (2); 15403; 15940; 15986 АРТЫҢ (8) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү көзгесе ○ 719 ● 721; 722; 2671; 5260; 8282; 9965; 10012 АРТЫҢА (8) ■ Алга бар - артыңа кара ○ 662 ● 667; 668; 672; 3952; 6729; 9869; 11864 АРТЫҢДА (7) ■ Алдыңда - ышанычың, артыңда таянычың булсын ○ 669 ● 670; 678; 720; 5350; 11794; 15710 АРТЫҢДАГЫ (2) ■ Артыңдагы дошманың - алдыңдагы дустың ○ 5294 ● 6722 АРТЫҢНАН (7) ■ Су синең артыңнан бармаса, син суның артыннан бар ○ 429 ● 724; 3686; 8554; 9073; 14916; 15460 АРТЫҢНЫ (1) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 артыңны → алдыңны-артыңны АРТЫР (13) ■ Ай кимендә артыр, тулысында кайтыр ○ 6 ● 431; 586; 4566; 4579; 13618 (2); 13777 (2); 15102; 15771; 16589; 16603 АРУ (4) ■ Ару суны куерта ○ 497 ● 5104; 9150; 12840 АРУЛАНДЫРА (1) ■ Кешене урын аруландырмый, кеше урынны аруландыра ○ 11158 АРУЛАНДЫРМЫЙ (1) ■ Кешене урын аруландырмый, кеше урынны аруландыра ○ 11158 АРУЛЫГЫМ (1) ■ Арулыгым - байлыгым, тазалыгым - саулыгым ○ 15349 АРУЧАН (1) ■ Кайнар ат тиз аручан була ○ 2651 АРЧА (1) ■ Чәеннән Арча кыры күренә ○ 9504 АРЧИЛЫК (1) ■ Китәсе киленгә арчилык итмә ○ 13379 АРЧЫЙ (1) ■ Иртә торган чыпчык тешен арчый ○ 4169 АРШИН (1) ■ Диңгезне аршин белән үлчәмиләр ○ 370 АРШИНГА (1) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 АРШЫН (1) ■ Кая барсаң да, аршын дүрт сөям ○ 7920 АРШЫНЫ (1) ■ Һәркем үз аршыны белән үлчи ○ 8018 АРШЫНЫҢ (1) ■ Үз аршының белән үлчәмә ○ 8074 АРЪЯГЫНДА (2) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 3151 АРЫ (10) ■ Кешәнле ат кирәгеннән ары йөрмәс ○ 2660 ● 2737; 3926; 9713; 10091; 10128; 10190; 12037; 12370; 16266 АРЫГАН (1) ■ Арыган атка йөгән дә йөк ○ 2461 АРЫГЫН (3) ■ Бүре арыгын белгертмәс, эткә сыртын кабартыр ○ 2128 ● 2379; 3552 АРЫЙ (4) ■ Җилле яңгыр тиз туктый, җирән ат тиз арый ○ 1200 ● 6480; 9716; 16234 АРЫЙМ (1) ■ Агай эшли - мин арыйм ○ 14579 АРЫК (20) ■ Ай симерсә йолдызлар арык ○ 9 ● 16; 1337; 2462-2464; 2667; 3004; 3080; 3283; 4461; 8289; 9109; 9110; 10745; 10746; 10800; 10801; 13445; 15350 АРЫКЛАСА (1) ■ Каз арыкласа да, карга булмас ○ 4237 АРЫКЛЫГЫ (1) ■ Терлекнең - арыклыгы, кешенең симезлеге гаеп ○ 10805 АРЫКЛЫК (1) ■ Хайванда арыклык гаеп ○ 2415 АРЫКЛЫКТАН (1) ■ Арыклыктан ат үлмәс, ярлылыктан ир үлмәс ○ 7137 АРЫМА (4) ■ Эшкә тарыма, тарысаң арыма ○ 6198 ● 11662; 12249; 13693 АРЫМАС (7 | 1) ■ Артын кайгырткан арымас ○ 677 ● 2451, :2; 2471; 2484; 2783; 5528; 6854 АРЫМАСА (1) ■ Ат арымаса, камыт арымас ○ 2471 АРЫМАСЫН (1) ■ Юлга чыксаң, атың арымасын; өйгә кайтсаң, хатының авырмасын ○ 13763 АРЫМЫЙ (1) ■ Ашаган ат арымый, күп кешегә тарымый ○ 2622 АРЫП (1) ■ Акрын барсаң - күп барырсың, кызу барсаң - арып калырсың ○ 11789 АРЫР (3) ■ Ярсу ат тиз арыр ○ 2709 ● 3768; 11784 АРЫСА (4) ■ Атың арыса - абруең китәр, карының ачса - кадерең китәр ○ 2609 ● 2610; 5785; АРЫСЛАН (53) ■ Ана арыслан, баласы өчен, утка керер ○ 2030 ● 2031; 2032; 2033 (3); 2034; 2035; 2036 (2); 2037 (2); 2038-2051; 2054; 2057 (2); 2062-2064; 2273; 2296; 2305; 2966; 3136; 3372 (2); 3406; 3425; 3516; 6336; 7697; 11357; 12862; 12864; 13481; 13588; 13601; 15097; 15626; 16097 АРЫСЛАНГА (9) ■ Арыслан көче төлкегә хас түгел, төлке хәйләкәрлеге арысланга төс түгел ○ 2043 ● 2052; 2053; 2061; 2121; 2306 (2); 2308; 12852 АРЫСЛАНДАЙ (3) ■ Дошманың кырмыскадай булса да, арысландай күр ○ 5341 ● 5343; 15108 АРЫСЛАН-КИЕК (1) ■ Егет булсаң, егет бул, арыслан-киек кебек бул ○ 12846 АРЫСЛАННАН (5) ■ Арысланнан арыслан туа ○ 2054 ● 2065; 2333; 3527; 12538 АРЫСЛАННАР (1) ■ Егетләрнең асылы - арысланнар нәселе ○ 12874 АРЫСЛАННЫ (4) ■ Арысланны - тырнагыннан, куянны колагыннан таныйлар ○ 2055 ● 2066; 2293; 2335 АРЫСЛАННЫҢ (6) ■ Арысланның, айга менәм дип, биле биртелгән ○ 2056 ● 2057-2060; 13442 АРЫСЫ (1) ■ Бер көннең ни арысы, ни биресе ○ 776 АРЫШ (27 | 2) ■ Арыш анасы - агу ○ 1520 ● 1521-1523; 1525-1529; 1530, :1; 1535; 1542; 1544 (2); 1587; 2611; 6225; 7480; 9111-9113; 9456; 9458; 11396; 11796; 13698, :1; 14431 АРЫШНЫ (1) ■ Арышны көлгә чәчсәң гөл булыр, солыны грәзгә чәчсәң князь булыр ○ 1531 АРЫШНЫҢ (3) ■ Арышның баш чыгарган җиреннән урак йөри ○ 1532 ● 1533; 1560 АРЫШТАН (1) ■ Арыш анасы арыштан алда өлгерә ○ 1521 АРЫШЫ (2) ■ Арышы булсын, басуы табылыр ○ 1524 ● 1534 АС (1) ■ Кунак килсә, казан ас, кунак ялгыз ашамас ○ 10106 АСА (1) ■ Күлне күккә аса ○ 516 АСА-КӨСӘ (1) ■ Аса-көсә айбатакка җил-көн үтмәсен ○ 1208 АСАЛАР (2) ■ Ак сарыкны да аягыннан асалар, кара сарыкны да аягыннан асалар ○ 3076 (2) АСАРЛАР (1 | 3) ■ Усал булсаң асарлар, юаш булсаң басарлар, уртача булсаң, ил агасы ясарлар ○ 12166 ● 12166:1, :2, :3 АСАРМЫН (1) ■ Аскакка куеп асармын, кискәккә куеп кисәрмен ○ 12643 АСАРСЫҢ (1) ■ Күк чүпрәккә төйнәп күк читенә асарсың ○ 99 АСАУ (1) ■ Асау ат кебек йөрисең ○ 2738 АСКА (4) ■ Өскә куйсаң - аз, аска куйсаң - таз ○ 743 ● 1454; 6504; 9140 АСКАККА (1) ■ Аскакка куеп асармын, кискәккә куеп кисәрмен ○ 12643 АСКАН (2) ■ Песи, югары аскан итне ала алмагач, "бүген уразамын", дигән ○ 3375 ● 5690 АСКЫ (3) ■ Тегермәннең аскы ташы тузмый ○ 1449 ● 1664; 8244 АСЛАМЧЫСЫЗ (2) ■ Асламчысыз базар булмый, ясамыйча товар булмый ○ 7864 ● 13260 АСМА (1) ■ Эт муенына энҗе асма ○ 3617 АСМАГАН (2) ■ Атмаган куян, асмаган казан ○ 2276 ● 11413 АСМЫЙЛАР (2) ■ Чалмаган үгезгә казан асмыйлар ○ 3299 ● 14058 АСРА (7) ■ Бөләсең килсә, айгыр асра ○ 2764 ● 2874 (2); 3154 (2); 3177; 5219 АСРАГАН (3 | 1) ■ Кәҗә асраган каргыштан чыкмас ○ 3020 ● 3138; 3860:1; 4678 АСРАГАНДА (2) ■ Балалар асраганда кош та төксәрә ○ 3828 ● 14071 АСРАГАНЧЫ (1) ■ Сигез сыер асраганчы симез сыер асра ○ 3177 АСРАЛГАН (2) ■ Йортта озак асралган кош мәңгегә очалмас ○ 3834 ● 3861 АСРАМА (3) ■ Аюдан курыксаң - урманга барма, бүредән курыксаң - сарык асрама ○ 2087 ● 2410; 8306 АСРАМАГАН (1) ■ Мәче асрамаган тычкан асрар ○ 3349 АСРАМЫЙ (2) ■ Өрмәсә, хуҗа этне асрамый ○ 3763 ● 14448 АСРАП (4) ■ Кәҗә асрап ни файда, дуңгызга җитү кайда ○ 3021 ● 4198; 12979; 14071 АСРАР (3) ■ Мәче асрамаган тычкан асрар ○ 3349 ● 4059; 9206 АСРАРГА (3) ■ Кулыннан килмәгән күркә асрарга керешер ○ 6489 ● 13687 (2) АСРАСАМ (1) ■ Сатсам - пулым, асрасам - колым ○ 5995 АСРАСАҢ (4) ■ Бүре баласын бүреккә салып асрасаң да иш булмас ○ 2133 ● 2842; 14213 (2) АСРАСЫН (1) ■ Баланы кем тапкан шул асрасын ○ 13980 АСРАУ (3) ■ Эчтә бүре асрау ○ 2219 ● 5764; 13341 АСРАША (1) ■ Баланың бишесе асраша, берсе асрый ○ 13990 АСРЫЙ (10 | 1) ■ Иске яңаны асрый ○ 573 ● 2026 (2); 3821; 4327; 4787:1; 13990; 14131 (2); 14266; 14448 АССАҢ (3) ■ Эт ассаң муеныңа, җиргә тимәс ○ 3785 ● 10357; 16697 АСТА (5) ■ Югары менү - морат, аста калу - оят ○ 705 ● 716; 8115; 11965; 14476 АСТАГЫСЫН (1) ■ Өстәгесен уя, астагысын суя ○ 744 АСТАН (9) ■ Астан кереп, өстән чыккан ○ 725 ● 726; 4517; 8555; 8883; 8949; 9429; 11797; 14105 АСТАРЛЫ (1) ■ Хәстәрленең оек башы да астарлы ○ 11942 АСТРАХАНЬДА (1) ■ Астраханьда сыер бер акча, килә-килә мең акча ○ 5159 АСТЫ (10 | 1) ■ Асты - тәпи, өсте - тәти ○ 727 ● 727:1; 854; 8819; 9430; 10353; 10557; 10622; 14606; 15561; 15677 АСТЫН (13) ■ Җиде кат җир астын күрү ○ 249 ● 1856 (2); 3733; 9008; 9904; 10553; 10591 (2); 10623; 10991 (2); 15693 АСТЫНА (18) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 243; 250; 375; 1720; 2435; 4044; 4331; 7069; 8509; 10336; 10836; 11045; 11046; 11395; 12373; 14705; 15273 АСТЫНДА (51) ■ Кара җир астында кара елан да туйган ○ 124 ● 237; 638; 1419; 1820; 2208 (2); 2269 (2); 2990; 3402; 3947; 4421; 4474; 4617 (2); 4657; 4680 (3); 4710; 4758; 5311 (2); 5666 (2); 6380; 7086; 7690 (2); 8472; 10825; 10992; 11214; 11761; 12014; 12053; 12350; 12521; 12587; 13393; 14100; 14811; 15405; 15671 (2); 16374; 16700; 16985; 17044; 17046 АСТЫНДАГЫ (6) ■ Урман артындагы күренә, борын астындагы күренми ○ 1855 ● 3136; 5072; 10092; 10624; 16538 АСТЫНДАГЫН (5) ■ Табан астындагын күргәнче танау астындагын күр ○ 10574 (2) ● 10625 (2); 10642 АСТЫННАН (25) ■ Яткан таш астыннан су да акмый ○ 207 ● 211; 238; 728; 1091; 3269; 3507; 3776; 3947; 6617; 6887; 8047; 8559; 8757; 8963; 10961; 11798; 11799; 12884; 13820; 14610; 14867; 15563; 15775 (2) АСТЫҢ (1) ■ Астың үлән, өстең су - тагы да сиңа ни кирәк? ○ 1353 АСТЫҢДАГЫ (1) ■ Кеше күзендәге чүпне күргәнче борын астыңдагы бүрәнәне күр ○ 10399 АСТЫРМА (1) ■ Ачка казан астырма, туңганга ут яктырма ○ 9559 АСТЫРТЫН (6) ■ Астыртын эт өрми тешли ○ 3454 ● 3761; 11797-11799; 11945 АСУ (1) ■ Сакка сагайдак асу ○ 5699 АСУЛЫ (1) ■ Асулы казан, ягулы ут ○ 10022 АСЫЛ (36) ■ Асыл таш зур булмас ○ 266 ● 267; 434; 561; 1163; 1674 (2); 3821-3824; 3936; 4189; 4868; 5723; 5724 (4); 5725; 5726; 7865; 7866; 8399 (2); 8667; 8668 (3); 8886; 9522; 11930; 13602; 14382; 15719; 15760 АСЫЛЛЫГЫ (1) ■ Егетнең асыллыгы кулыннан килгән эш белән ○ 12875 АСЫЛНЫҢ (1) ■ Арзанның күбеннән асылның азы артык ○ 7862 АСЫЛСАҢ (3) ■ Асылсаң асыл асыл агачка, егылсаң егыл мамык түшәккә ○ 1674 ● 6634; 8399 АСЫЛСЫЗ (1) ■ Үтеп киткән яңгырны ямылчы алып куармы; асыл ирнең баласы асылсыз булып туармы ○ 14382 АСЫЛТАШ (1) ■ Ышкылмыйча асылташ та ялтырамый ○ 317 АСЫЛЫ (8) ■ Боларның асылы бер, заты башка ○ 648 ● 2348; 12874; 13495; 13542; 13808 (2); АСЫЛЫН (7 | 3) ■ Агачка асылынсаң, асылын асылына ○ 1661 ● 1661:1, :2, :3; 1665; 1667; 1797; 1833; 5829; 12840 АСЫЛЫНА (4 | 2) ■ Һәрнәрсә үз асылына кайта ○ 637 ● 1661, :1, :3; 3823; 14478 АСЫЛЫНГАН (1) ■ Асылынган кеше өендә бау турында сөйләшмиләр ○ 15761 АСЫЛЫНГАНЧЫ (1) ■ Яман агачка асылынганчы, яхшы агач үзеңне бассын ○ 1714 АСЫЛЫНМА ( | 1) ■ Асылынсаң асылын агачның асылына, асылынма ботаклысына ○ 1661:3 АСЫЛЫНСАҢ (1 | 3) ■ Агачка асылынсаң, асылын асылына ○ 1661 ● 1661:1, :2, :3 АСЫЛЫРГА (1) ■ Асылырга язган суда батмас ○ 14791 АСЫЛЫРСЫҢ (1) ■ Үтә мут булсаң - муеныңнан асылырсың, үтә җыбыткы булсаң - аяк аста калырсың ○ 11965 АТ (397 | 11) ■ Күренмәс түмгәк ат өркетә ○ 142 ● 170; 1200; 1214; 1250; 1253; 1279; 2033 (3); 2278; 2449; 2450 (2); 2451, :1 (2), :2; 2454; 2455; 2458-2460; 2462; 2463; 2465-2474; 2475 (2); 2476; 2477; 2478, :1, :2; 2479-2489; 2490 (2); 2491-2505; 2506 (2); 2507 (2); 2508-2511; 2512 (2); 2513-2517; 2518 (2); 2519-2537; 2538 (2); 2539-2546; 2552; 2564; 2571:1; 2583; 2584; 2622; 2625; 2630; 2631 (2); 2632 (2); 2634-2636; 2638; 2640; 2641; 2644-2649; 2651-2654; 2660; 2661 (2); 2664; 2666; 2667 (2); 2668-2670; 2672 (2); 2676; 2678; 2679; 2683; 2684; 2687; 2688; 2693-2696; 2703; 2704; 2708-2711; 2712 (2); 2713-2721; 2730; 2731; 2734; 2736-2741; 2742 (2); 2743-2746; 2755; 2756 (2); 2780; 2787-2789; 2800; 2815; 2838; 2840; 2842; 2847; 2849; 2852; 2853; 2855; 2859, :1; 2871; 2904; 2946-2948; 2981; 2999; 3001; 3002; 3171; 3186; 3192; 3199; 3249; 3272; 3849; 3879; 4449:1; 4553; 4756-4758; 4782; 4811; 5068; 5079; 5295; 5339; 5413; 5432; 5535; 5536; 5541; 5727; 6185; 6280; 6288; 6414; 6460; 6635 (2); 6642; 6670; 6733; 6734; 6907; 6985; 7002; 7029; 7073; 7094; 7137; 7138; 7356; 7441; 7462; 7730; 7824; 8044; 8487; 8594; 8763; 8778; 8787; 8887; 9534; 9538; 9892; 10021; 10108; 10783; 10931; 10989; 11043; 11066-11070; 11307; 11313 (2); 11325; 11359; 11415; 11790; 11839; 11945; 11953; 12019; 12101; 12153; 12208; 12387; 12460; 12644; 12796; 12820 (2); 12824-12829; 12857, :1; 12858 (2); 12868; 12876; 12903; 12924; 12925; 12937; 12938; 13014, :1; 13049; 13055; 13060; 13077; 13123-13128; 13237; 13262; 13330; 13405; 13419; 13436; 13441; 13443-13451; 13465; 13482; 13503; 13537; 13578; 13600; 13603-13606; 13615; 13704; 13779; 13794; 13810; 13876; 13891; 13901; 13908 (2); 14043 (3); 14072; 14139; 14342; 14347; 14359; 14482; 14543; 14560; 14683; 14846; 14855; 15010; 15029; 15030; 15129; 15762, :1; 15763; 16059; 16198; 16468; 16962; 16985 ат → ир-ат АТА (67 | 2) ■ Һәр гөл үз сабагында чәчәк ата ○ 1350 ● 2008; 3918; 4230-4232; 5537-5539; 5567; 7507; 8094; 8479; 10271; 10662; 12423; 12424; 13795; 14167; 14321; 14322; 14323 (2); 1432414328; 14338; 14340 (2); 14347-14353; 14357; 14370; 14371; 14377-14381; 14385-14387; 14392; 14406-14409; 14410 (2); 14411-14415; 14442; 14461; 14462; 14567; 14731, :1, :2; 16298 АТА-АНА (12) ■ Ата-ана да бик якын, алардан да яр якын ○ 12665 ● 14393-14397; 14436; 14447; 14449; 14454 (2); 14467 АТА-АНАГА (5) ■ Ир бала - ата-анага таяу ○ 14112 ● 14398; 14399; 14435; 14450 АТА-АНАДАН (2) ■ Ата-анадан калганчы башсыз кал ○ 14400 ● 14443 АТА-АНАЛЫ (2) ■ Ата-аналы казга унике бәбкә дә аз ○ 4233 ● 14401 АТА-АНАНЫ (3) ■ Ватан белән ата-ананы чит җирдә таба алмассың ○ 4899 ● 14402; 14433 АТА-АНАНЫКЫ (1) ■ Баланың гаебе - ата-ананыкы ○ 14441 АТА-АНАНЫҢ (4) ■ Алтын-көмешнең искесе булмас, ата-ананың бәһасе булмас ○ 14383 ● 14403; 14451 (2) АТА-АНАҢНЫ (1) ■ Ата-анаңны тәрбия ит, үзең дә тәрбия күрерсең ○ 14405 АТА-АНАСЫ (1) ■ Баланың ата-анасы, карга булса, "карр-карр" дияр ○ 14440 АТА-АНАСЫН (4) ■ Инкубатор чебеше ата-анасын танымас ○ 4273 ● 12163; 13476; 14404 АТА-АНАСЫНА (3) ■ Ала карга гына ата-анасына ошый ○ 3932 ● 13133; 14437 АТА-БАБАЛЫ (1) ■ Ата-бабалы кеше - тамырлы имән ○ 14473 АТА-БАБАСЫН (1) ■ Ата-бабасын искә алмаган кеше игелек күрмәс ○ 14474 АТАГА (5) ■ Җиде атага җиткәч кыз бавыры алышыр ○ 13059 ● 14354; 14416; 14452; 14459 АТАГАН (3) ■ Аюга атаган бүрегә була ○ 2083 ● 4207; 12065 АТАГЫ (1) ■ Атның атагы зур булса да, көтүен ишәк көтәр ○ 2949 АТАДА (1) ■ Балага мәхәббәт анада туксан тугыз өлеш, атада бер өлеш, ди ○ 14439 АТАДАН (14) ■ Атадан качкан ул башсыз, хуҗадан качкан кол башсыз ○ 5728 ● 5729; 14107; 14341; 14355-14357; 14358 (2); 14369; 14375; 14417; 14460; 16668 АТАЙ (2) ■ Җәйләүгә тугай яхшы, киңәшкә атай яхшы ○ 14339 ● 15012 АТАЙГА (1) ■ Бабай чуманы атайга, атай чуманы малайга ○ 15012 АТАЙДАН (1) ■ Атайдан яшь калдык, акылдан буш калдык ○ 11766 АТАККА (1) ■ Атка мендем - атакка мендем ○ 2550 АТАКЛЫ (1) ■ Уртача акыллы булуга караганда атаклы исәр булуы кыен ○ 11698 АТАЛАР (4 | 2) ■ Җимешсез агачка балта чабалар, җимешле агачка таш аталар ○ 1835 ● 8408:1, :2; 14327; 14336; 16342 АТАЛЫ (3) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 ● 14418; 14419 аталы → аналы-аталы АТАМ (2) ■ Атам үлде - аркам сынды, анам үлде - чырагым сүнде ○ 14420 ● 14463 АТАМАН (1) ■ Чыда, казак, атаман булырсың ○ 5648 АТАН (1) ■ Алтмыш көн атан булганчы, алты көн бура бул ○ 2910 АТАНЫ (1) ■ Атаны узып ул сөйләмәс, ананы узып кыз сөйләмәс ○ 14421 АТАНЫҢ (5) ■ Атадан бала туса - иге, атаның юлын куса - иге; үзенә охшап тумаса, атасының юлын кумаса, туганнан да тумаганы - иге ○ 14355 ● 14384; 14434; 14438; 14569 АТАҢ (21) ■ Ат башы белән уйнаганчы, атаң башы белән уйна ○ 2483 ● 3001; 5730; 5731; 6388; 7880; 12585; 13796; 14253; 14254; 14264; 14330-14333; 14335; 14391; 14431; 14453; 14465; АТАҢА (1) ■ Атаңа ничек булсаң, балаңнан шуны күрерсең ○ 14334 АТАҢ-АНАҢ (2) ■ Атаң-анаң барда хөрмәт ит, үлсәләр зиярәт ит ○ 14429 ● 14430 АТАҢНАН (2) ■ Эш сөймәскә эш кушсаң, атаңнан артык акыл өйрәтә ○ 6176 ● 15764 АТАҢНЫ (4) ■ Яз башының җиле ярдай атаңны егар ○ 974 ● 2210; 14320; 14432 АТАП (1) ■ Атап алган бүләкне бүлешмиләр ○ 8098 АТАР (3) ■ Балтасы суга төшкән сабын да атар ○ 1902 ● 5645; 15117 АТАСЫ (18) ■ Киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 1551 ● 8324; 12417; 14346 (2); 1435914364; 14376; 14389; 14422-14425; 15035 АТАСЫ-АНАСЫ (1) ■ Бай кешенең кызын алсаң, атасы-анасы белән мактаныр ○ 7176 АТАСЫЗ (3) ■ Атасыз йорт - батасыз йорт ○ 14329 ● 14374; 14427 АТАСЫЗНЫ (2) ■ Анасызны килен итмә, атасызны кияү итмә ○ 13122 ● 14428 АТАСЫН (9) ■ Атка атланган - атасын белмәс ○ 2547 ● 4869; 11477; 14342; 14365; 14366; 14373; 14426; 14464 АТАСЫНА (6) ■ Ата алмаган атасына үпкәләгән ○ 14321 ● 14345; 14367; 14368; 14390; 14444 АТАСЫННАН (1) ■ Абыз - атасыннан олырак ○ 16458 АТАСЫНЫҢ (6) ■ Явыз бала атасының авызын ябар ○ 14073 ● 14355; 14358 (2); 14372; 14784 АТАУГА (1) ■ Ата сүзен тыңламаганны атауга аталар, ди ○ 14327 АТАЧ (1) ■ Атач әтәчнең бүксәсе дә сул якта булыр ○ 4363 АТАЧАК (1) ■ Атачак угын аткан, җәясен чөйгә аскан ○ 5690 АТКА (73 | 1) ■ Актамыр атка булган үчен сабаннан алыр ○ 1251 ● 1516; 2452; 2456; 2461; 2464 (2); 2478:3; 2538; 2547-2554; 2562; 2628 (2); 2633; 2637; 2673; 2679; 2685; 2690-2692; 2697; 2705; 2706; 2722 (2); 2723; 2724; 2732; 2735; 2754; 2772; 2792-2794; 2811; 2845; 2853; 2860; 5751; 6982; 6996; 7002-7004; 7050; 7280; 7333 (2); 8211; 8460; 10218; 11363; 11477; 11500; 11832; 12055; 12198; 13225; 13466; 13757; 14289; 14450; 14578; 14628; 15319; 17085 АТКАН (19) ■ Баткан көннең аткан таңы бар ○ 763 ● 1819 (2); 2235; 4400; 4401; 4917; 5351; 5540; 5690; 5960; 6573; 11512; 12255; 15505; 15765; 16111; 16215; 16216 АТКАНГА (2) ■ Таш белән атканга аш белән ат ○ 170 ● 9126 АТКАНДА (1) ■ Абага чәчәк атканда ○ 1352 АТКАНДАЙ (1) ■ Яхшы белән сөйләшсәң, балга шикәр каткандай; яман белән сөйләшсәң, эткә сөяк аткандай ○ 12310 АТКАННЫҢ (2) ■ Әүвәл атканның авызы канар, соң атканның чунтае тулыр ○ 5682 (2) АТКАНЧЫ (1) ■ Тавык төшенә тары кергән, таң атканчы ашап бетергән ○ 4325 АТКАЧ (2) ■ Угын аткач, җәясен яшермә ○ 5641 ● 5642 АТЛАВЫ (1) ■ Толпарның утлавы бер булса да, атлавы башка ○ 2802 АТЛАГАН (1) ■ Киң сөйләгән кичкә җитмәс, киң атлаган ишеккә җитмәс ○ 15903 АТЛАГАНЧЫ (3) ■ Алтмыш адым атлаганчы, алты тапкыр артыңа кара ○ 672 ● 6729; 11005 АТЛАМА (1) ■ Ашлы табактан аша атлама ○ 9136 АТЛАМАС (1) ■ Еланнан курыккан ала җептән атламас ○ 4625 АТЛАМЫЙ (2) ■ Аяк атламый баш йөрми ○ 10887 ● 12757 АТЛАН (1) ■ Болан атланганчы ботак атлан ○ 2113 АТЛАНГАН (5) ■ Кояш куянга атланган чак ○ 96 ● 2547; 11580; 12055; 13452 АТЛАНГАНЧЫ (1) ■ Болан атланганчы ботак атлан ○ 2113 АТЛАНДЫРУ (2) ■ Юкә агачка атландыру ○ 1778 ● 2735 АТЛАНМА (3) ■ Тумаган тайга атланма, билен сындырырсың ○ 2862 ● 12019; 13608 АТЛАНМАС (1) ■ Аты бар атланмас, җире бар атланыр ○ 1373 АТЛАНСАҢ (2) ■ Арысланга атлансаң, камчың кылыч булсын ○ 2052 ● 2825 АТЛАНЫП (7) ■ Алмаган ат, тумаган тай, атланып билен сындырма ○ 2458 ● 2506; 4601; 7008; 7791; 13535; 14359 АТЛАНЫР (3) ■ Аты бар атланмас, җире бар атланыр ○ 1373 ● 7002; 11667 АТЛАП (3) ■ Баскыч башына берәр атлап менеп җитәрсең ○ 8596 ● 8597; 10908 АТЛАР (4) ■ Авылдаш атлар ерактан кешнәшер, якыннан тибешер ○ 2448 ● 2555; 6469; 12927 АТЛАС (7) ■ Ишәк, атлас кисә дә, һаман ишәк булыр ○ 2953 ● 5723; 8667; 8669-8671; 16553 АТЛАСАҢ (2) ■ Адым-адым атласаң, озын юл да үтелә; тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 6725 ● 6735 АТЛАТУДАН (1) ■ Наданга максатыңны аңлату дәвәне чокыр атлатудан кыендыр ○ 16640 АТЛЫ (6) ■ Атлы - батыр, атсыз - ятыр ○ 2556 ● 2557; 2558; 10058; 11498; 13610 атлы → өйле-атлы АТЛЫГА (2) ■ Җәяүле атлыга юл бирер ○ 6875 ● 6978 АТЛЫЙМ (1) ■ Торна күк атлыйм дип, әтәчнең чаты аерылган ○ 4376 АТЛЫЛАР (1) ■ Атлылар аттан төшеп, җәяүлеләр ятып карарлык түгел ○ 2747 АТЛЫНЫКЫ (2) ■ Сабан туе - атлыныкы, туй - тунлыныкы ○ 6671 ● 13261 АТЛЫНЫҢ (2) ■ Атлының аягы да армый, туны да тузмый ○ 2559 ● 6736 АТМА (10) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 162; 4746; 5031; 5617; 5684; 8618; 9126; 12136; 16100 АТМАГАН (5) ■ Кешегә калган көн - таң атмаган төн ○ 856 ● 949; 2276; 15077; 15099 АТМАГАННЫҢ (1) ■ Атасы болан атмаганның баласы колан атмас ○ 14362 АТМАС (3) ■ Мизгеле җитми таң атмас ○ 925 ● 14362; 15077 АТМАСАҢ (1) ■ Атсаң тидерә ат, атмасаң кулың тарт ○ 5541 АТМЫЙ (1) ■ Акчаны берәү дә суга атмый ○ 7704 АТМЫЙЛАР (2) ■ Җимешсез агачка таш атмыйлар ○ 1836 ● 5633 АТМЫЙМЫН (1) ■ Таң атмыймын дисә дә, көн куймый; көн батмыймын дисә дә, төн куймый ○ 947 АТНА (5) ■ Атна кичнең килеше чәршәмбедән билгеле ○ 761 ● 1385; 1630; 10208; 13644 АТНАГА (1) ■ Көн дә туйсаң - бөләрсең, атнага бер туйсаң - үләрсең ○ 9668 АТНАДА (1) ■ Атнада җиде җомга ○ 1031 АТНАЛЫК (1) ■ Көнлек юлга чыксаң атналык азык ал ○ 6794 АТНАНЫҢ (1) ■ Һәр айның аты башка, һәр атнаның көне башка ○ 1024 АТНАСЫ (1) ■ Кияү атнасы айдан озын ○ 13412 АТНАСЫНА (1) ■ Атнасына алты ял ○ 1032 АТНЫ (37 | 2) ■ Атны макта, трактор белән эшлә ○ 1372 ● 1442; 2560-2566; 2567, :1, :2; 2568; 2626; 2634; 2650; 2657 (2); 2665; 2701; 2707; 2708; 2725 (2); 2760; 2809; 2972; 4773; 4894; 6757; 7064; 7618; 9534; 10880; 13050; 13051; 13607; 14278; 15162 АТНЫҢ (45) ■ Атның киеге - колан, кәҗәнең киеге - коралай ○ 2226 ● 2472; 2569-2577; 2623; 2624; 2627; 2629; 2639; 2655; 2662; 2668; 2674 (2); 2677; 2680-2682; 2686 (2); 2698; 2700; 2726; 2727; 2729; 2781; 2790; 2796; 2812; 2860; 2949; 5934; 8156; 12307; 12308; 12830; 12939; АТСА (2) ■ Таң атса, Чулпан калкыр ○ 65 ● 5602 АТСАЛАР (1) ■ Бүреген мәчеткә атсалар да кереп алмас ○ 16948 АТСАМ (1) ■ Бу куянны атсам, тиресен тунап сатсам, бер тай алып кайтсам, килер көзгә ат булыр ○ 2278 АТСАҢ (9) ■ Кешегә таш атсаң, үз маңгаеңа тияр ○ 132 ● 3368; 3691; 3769; 5541; 8618; 8666; 12002; 16339 АТСЫЗ (8) ■ Атлы - батыр, атсыз - ятыр ○ 2556 ● 2558; 2578; 2579; 8766; 10059; 15192; 16844 АТСЫН (2) ■ Яшьлеген аның яшен атсын, картлыгым минем чәчәк атсын ○ 15152 (2) АТТА (8) ■ Атта да гаеп, тәртәдә дә гаеп ○ 2580 ● 2581; 2675; 2699; 2748; 8289; 12044; 16861 АТТАН (22) ■ Арканлы аттан тышаулы ат су сорамый ○ 2460 ● 2582-2587; 2647; 2663; 2747; 2749; 2750; 2857; 2989; 2994; 3172; 3187; 9131; 11783; 13452; 14072; 14369 АТТЫМ (2) ■ Каргага аттым - бозауга тиде ○ 4015 ● 7838 АТУ (3) ■ Кеше бакчасына таш ату ○ 1846 ● 2279; 10844 АТУЧЫ (1) ■ Халыкны болгатучы - үзенә ук атучы ○ 5080 АТЫ (59) ■ Акның аты бар, караның таты бар ○ 558 ● 562; 1024; 1373; 2588-2600; 2658; 2751; 2752; 2804; 2870; 3983; 4826; 4859; 5160; 6614; 6737; 6998; 7406; 7441; 7492 (2); 7621; 8593; 8781; 9031; 9878; 10139; 10181; 10188; 11059; 11064; 11360; 11465; 12327; 12508; 12831; 12849; 12929; 13391; 13451; 13479; 13519; 14667; 14694; 15192; 16182; 17042 АТЫБЫЗ (1) ■ Атыбыз - ирле, буебыз - ярлы ○ 13911 АТЫЛГАН (2) ■ Арттан атылган таш тубыкка тия ○ 110 ● 15722 АТЫЛМА (1) ■ Гаугага катышма, белмәгән эшкә атылма ○ 6345 АТЫМ (7) ■ Атым ач торырга өйрәнгәч кенә үлеп китте ○ 2601 ● 2602-2604; 2689 (2); 13608 АТЫН (19) ■ Атын алдырган абзарын бикләгән ○ 2605 ● 2606; 2656; 3909; 5280; 5495; 5530; 6600; 11244; 11425; 11426; 11498; 11806; 12005; 12282; 12899; 13872 (2); 16889 АТЫНА (9) ■ Атына көче җитмәгән тәртәсен кыйнар ○ 2607 ● 2608; 2659; 2728; 2753; 9201 (2); 10085; 15766 АТЫННАН (2) ■ Ата алмаган атыннан күрер ○ 5537 ● 13795 АТЫНЫҢ (1) ■ Улың күңелчәк булса - атының бәхетсезлеге, кызың күңелчәк булса - башының бәхетсезлеге ○ 14161 АТЫҢ (30 | 2) ■ Атың барда арыш чәч ○ 1535 ● 2453; 2609-2617; 2621:1, :2; 2733; 2763 (2); 5124; 7030; 7850; 11071; 11072; 11314; 11653; 13594; 13609-13613; 13697; 13763; 14335 АТЫҢА (1) ■ Арбаңа карап йөк сал, атыңа карап юлга чык ○ 6999 АТЫҢНАН (1) ■ Атыңнан элек йөгәнеңне әзерлә ○ 2618 АТЫҢНЫ (8 | 1) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ● 2619; 2620; 2621, :3; 6727; 9264; 16862; 17037 АТЫҢНЫҢ (2) ■ Ерак юлга чыкмыйча, атыңның яхшы-яманлыгын белмәссең ○ 6758 ● 7015 АТЫП (10) ■ Таң белән атып, көн белән батып ○ 1057 ● 1247; 1586; 2029; 2220; 3898; 5660; 5697; 14519; 16368 АТЫР (1) ■ Ятыр корсак ятыр, озакламый таң атыр ○ 9742 АТЫРЫН (1) ■ Таң атырын тавык белер, көн батарын кәккүк белер ○ 4333 АУ (7) ■ Арыслан ау тапмый кайтмас ○ 2034 ● 2041; 3455; 3515; 13129; 15463; 16557 АУГА (11) ■ Аучы үзе йөрмәгән урманны ауга бай саный ○ 2012 ● 2332; 3464; 3521; 3699; 3867; 4198; 4469; 4534; 6487; 12922 АУГАН (1) ■ Ауган чиләк тәгәрәп капкачын тапкан ○ 9870 АУДА (2) ■ Бүре колагы ауда ○ 2151 ● 5551 АУДАРА (4) ■ Искә алмаган түмгәк чана аудара ○ 120 ● 146; 2291; 3371 АУДАРУ (1) ■ Көннекен көнгә аудару ○ 1050 АУДАРЫП (2) ■ Һавадагысын аударып, түбәдәгесен түнтәреп ○ 8398 ● 10631 АУДАРЫР (3) ■ Актамыр сабан аударыр ○ 1252 ● 1882; 3017 АУДЫ (3) ■ Шәрәле имән ауды ○ 1777 ● 7100; 14333 АУЛА (1) ■ Һәр җирнең төлкесен үз тозагы белән аула ○ 2318 АУЛАГАНЫ (1) ■ Алтау ала булса, аулаганы китә ○ 4866 АУЛАК (4) ■ Аулак күлгә бака хуҗа ○ 343 ● 2901; 4918; 12940 АУЛАКТА (3) ■ Куркак кеше аулакта батыр була ○ 11169 ● 13614; 16267 АУЛАКТАГЫ (1) ■ Торлактагы мал - кулдагы мал, аулактагы мал - юлдагы мал ○ 2405 АУЛАМАС (2) ■ Аучы козгын ауламас, үрдәк аулар ○ 2010 ● 3515 АУЛАНА (1) ■ Күгәрчен күгәрчен белән аулана ○ 4051 АУЛАП (1) ■ Авыз белән кош аулап йөрү ○ 3889 АУЛАР (3) ■ Аучы козгын ауламас, үрдәк аулар ○ 2010 ● 3905; 3921 АУЛАРГА (1) ■ Үрмәкүчкә дә чебен ауларга тозак кирәк ○ 4835 АУЛАСА (2) ■ Бөркет бәрән ауласа - өлгесе, тычкан ауласа - көлкесе ○ 3920 (2) АУЛЫЙ (1) ■ Аучы ау аулый, яучы кыз яулый ○ 13129 АУЛЫЙЛАР (1) ■ Кошны кош белән аулыйлар ○ 3855 АУМАС (2) ■ Тимерле чана аумас, таш күперне су алмас ○ 7071 ● 10004 АУМАСЫН (1) ■ Уңнан-сулдан балта оргач, агач ничек аумасын ○ 1953 АУМЫЙ (1) ■ Аның чанасы аумый ○ 7096 АУНАГАН (2) ■ Кичә аунаган кабак бүген капка аша баккан ○ 1608 ● 2473 АУНАР (2) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 (2) АУНАСЫН (2) ■ Көнен күрсен, көлдә аунасын ○ 1049 ● 12826 АУНАТА (1) ■ Йомшак җәйгән какка ауната белер ○ 8409 АУНЫ (1) ■ Ерактагы ауны күргәнче, якындагы яуны күр ○ 5566 АУСА (3) ■ Арба ауса җир тигез күренә ○ 6983 ● 8595; 9871 АУЧЫ (11) ■ Аучы белән балыкчы беркайчан да баемас ○ 2009 ● 2010-2013; 2026; 2029; 2272; 4166; 13129; 13221 АУЧЫГА (1) ■ Киеккә үлем сәгате җитсә, туп-туры аучыга чабар ○ 2017 АУЧЫДАН (1) ■ Дөя кошы башын комга тыгып кына аучыдан яшеренә алмый ○ 4213 АУЧЫНЫ (1) ■ Әллә аучы этен асрый, әллә эте аучыны асрый ○ 2026 АУЧЫНЫҢ (2) ■ Уңмаган аучының эте кыек чабар ○ 2022 ● 2025 АХ ( | 1) ■ Былбылны да алтын читлеккә куйганнар - "Ах, Ватаным!" - дигән ○ 4093:1 АХ-ВАХ (1) ■ Кәбабен-шәрабен - өф-өф, исәбен-хисабын - ах-вах ○ 7918 АХИРӘТ (2) ■ Асты ачыткы, өсте бал, ахирәт, син карап ал ○ 9430 ● 13453 АХИРӘТЕҢДӘЙ (1) ■ Кодаң кордашыңдай булсын, кодагыең ахирәтеңдәй булсын ○ 14633 АХИРӘТКӘ (3) ■ Дөнья эшен ахирәткә калдырма ○ 14734 ● 16893; 16900 АХИРӘТНЕҢ (1) ■ Ахирәтнең газабыннан дөньяның намусы көчле ○ 16894 АХИРӘТТӘ (1) ■ Ахирәттә Әхмәдигә ак тәкә ○ 16895 АХИРӘТТӘН (1) ■ Дөнья, кыен булса да, ахирәттән күп артык ○ 14728 АХМАК (45) ■ Акыллы дошманнан курыкма, ахмак дустан курык ○ 5288 ● 5296; 6909; 7665; 10236; 11442; 11446-11448; 11450; 11466; 11469; 11499; 11500; 11501 (3); 11502-11510; 11516; 11531; 11537; 11562; 11595; 11745; 11746; 13130; 13341; 15392; 15974; 15982; 16245 (3); 16247; 16295; 16542; 16963 АХМАККА (7) ■ Акыллыга бер сүз мая, ахмакка мең сүз зая ○ 11455 ● 11511-11515; 15839 АХМАКЛЫК (4) ■ Тапмаган малга ышанып, кулдагын бетерү ахмаклык ○ 7418 ● 11503; 11801; АХМАКЛЫКНЫ (1) ■ Бер акыллы эшләгән ахмаклыкны ун ахмак та эшли алмый ○ 11537 АХМАКНЫ (2) ■ Ахмакны алтынга мансаң да ахмак ○ 11516 ● 11517 АХМАКНЫҢ (13) ■ Айгырның алдыннан, ишәкнең артыннан, ахмакның һәр ягыннан сак бул ○ 11399 ● 11437; 11467; 11518-11522; 11539; 11606; 11746; 15725; 16247 АХМАКТАН (3) ■ Акыллыдан хикмәт чыгар, ахмактан әкәмәт чыгар ○ 11461 ● 11523; 11524 АХШАМНАН (2) ■ Ахшамнан соң көн тумас ○ 762 ● 11627 АХЫРЫ (8) ■ Башы барның соңы бар, әүвәле барның ахыры бар ○ 764 ● 6139; 6673; 7142; 12450; 12583; 15092; 16079 АХЫРЫН (3) ■ Эшне башлаганда ахырын уйла ○ 6236 ● 6245; 6279 АХЫРЫНДА (1) ■ Ир әүвәлендә җәфа күрми ахырында вафа тапмас ○ 13515 АҺ (1) ■ Акчаның башы - аһ, соңы - чаһ ○ 7711 АЧ (102 | 2) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 (2) ● 881; 1490; 2068; 2121; 2122; 2129; 2601; 2835; 3137; 3204; 3337; 3456-3461; 3531; 3686; 4003; 4267; 4434; 4441; 4477; 4554; 5211; 5312; 5732; 5733; 6411; 6417; 6468; 6508; 6564; 7139; 7275; 7531; 7606; 8146; 8848; 9133; 9145; 9216; 9262; 9534; 9535 (2); 9536-9551; 9552, :1; 9553-9556; 9585; 9589; 9651; 9710; 9716; 9754-9757; 9771; 9772; 9795; 9922; 10095; 10110; 10130; 10440 (2); 10534; 11265; 12615; 13307; 13469; 14320; 14645; 14761; 15124; 15984; 16847, :1; 16945; 16974; 17010 АЧА (9) ■ Игенче орлык чәчә - җирдән ризык юлын ача ○ 1406 ● 2191; 9862; 10053 (2); 14665; 15075; 15457; 16431 АЧАЛМАГАН (1) ■ Алтын ачкыч ачалмаган йозак юк ○ 7732 АЧАР (12) ■ Начар - йокыңны ачар ○ 601 ● 3354 (2); 6663 (2); 6855 (2); 8629; 12154; 12684; 15522; 15656 АЧАРЛАР (1) ■ Каксаң - ачарлар, сорасаң - бирерләр ○ 8163 АЧАСЫ (1) ■ Ачык йөзне ачасы юк ○ 10657 АЧКА (24) ■ Бүре ачка түзәр, коллыкка түзмәс ○ 2130 ● 2290; 3101; 3219; 3343; 5083; 5778; 5787 (2); 6023; 6709; 9519; 9557-9563; 9638; 9652; 9717; 9758; 9759 АЧКАН (7) ■ Көчләп ачкан чәчәкнең исе булмас ○ 1289 ● 6256; 8850; 9158; 10386; 12399; АЧКАНДА (3) ■ Адашканда йолдыз ай кебек, карын ачканда коры талкан да май кебек ○ 6721 ● 11913; 13946 АЧКАННАН (1) ■ Бер көн карыны ачканнан кырык көн акыл сорама ○ 9630 АЧКАНЧЫ (1) ■ Ир битен ачканчы гүр битен ач ○ 13469 АЧКҮЗ (3) ■ Ачкүз олы кашык эләктерер ○ 9564 ● 9565; 9566 АЧКҮЗНЕҢ (1) ■ Ачкүзнең кашыгы куенында ○ 9567 АЧКЫЧ (4) ■ Алтын ачкыч ачалмаган йозак юк ○ 7732 ● 8228; 8233; 8241 АЧКЫЧСЫЗ (1) ■ Гыйшык - төтенсез ут, ачкычсыз йозак, дәвасыз авыру, савытсыз эчемлек, йөксез авырлык, туктау урыны билгесез сәфәр ○ 12687 АЧКЫЧЫ (12) ■ Һәр ишекнең үз ачкычы ○ 8353 ● 10654; 11893; 13200; 15529; 15656; 16388 (2); 16496; 16498; 16576; 16646 АЧКЫЧЫДЫР (2) ■ Ялкаулык - ярлылыкның ачкычыдыр ○ 6599 ● 9851 АЧЛЫГЫ (2) ■ Миннәтле аштан карынның ачлыгы яхшы ○ 9308 ● 9536 АЧЛЫГЫҢНЫ (1) ■ Карының туймастай җирдә ачлыгыңны белдермә ○ 9655 АЧЛЫК (11) ■ Ак алабута - ачлык елның бодае ○ 1249 ● 1254; 1557; 1863; 2499; 7250; 9101; 9134; 9568; 9746; 15133 АЧЛЫККА (1) ■ Ачлыкка түзеп була, суыкка - юк ○ 1072 АЧЛЫКНЫ (1) ■ Туклыкта ачлыкны истә тот ○ 9719 АЧЛЫКНЫҢ (1) ■ Бер ачлыкның бер туклыгы бар ○ 9628 АЧЛЫКТА (4) ■ Ачлыкта бай баласы алдан үләр ○ 7140 ● 9569; 9570; 10257 АЧЛЫКТАН (3) ■ Ачлыктан запас оның булсын, салкыннан запас туның булсын ○ 8888 ● 9571; АЧМА (1) ■ Авызыңны күккә ачма, карга оялар ○ 10542 АЧМАГАН (1) ■ Ачмаган ишеге юк, кермәгән тишеге юк ○ 8358 АЧМАГАННЫ (1) ■ Әйтмәгәнне кем белә, ачмаганны кем күрә ○ 16228 АЧМЫЙ (2) ■ Авызны пычак ачмый, тел ача ○ 15457 ● 16225 АЧМЫЙЛАР (1) ■ Бер алучы өчен кибет ачмыйлар ○ 7886 АЧМЫЙМ (1) ■ Әйтмим - кем белә, ачмыйм - кем күрә ○ 16325 АЧНЫ (6) ■ Байлар ачны тук санар ○ 7229 ● 9534; 9573-9575; 9653 АЧНЫҢ (8) ■ Байның бер юклыгы булыр, ачның бер туклыгы булыр ○ 7274 ● 9536; 9576-9580; АЧСА (3) ■ Атың арыса - абруең китәр, карының ачса - кадерең китәр ○ 2609 ● 10095; 10607 АЧТА (1 | 2) ■ Арыслан ачта төлке тук ○ 2035 ● 9553:1, :2 АЧТАН (11) ■ Туфракны җир иткән - изгелек күргән, җирне туфрак иткән - ачтан үлгән ○ 1455 ● 6517; 9460; 9581-9583; 9720; 11499; 13317; 14433; 15175 АЧТЫР (1) ■ Ачтыр - бүредер, ялангачтыр - шүредер ○ 9584 АЧТЫРА (1) ■ Акыллы сүз тимер капканы да ачтыра ала ○ 15749 АЧУ (36) ■ Беткә ачу итеп тунны утка якмыйлар ○ 4766 ● 4840; 5575; 7003; 8373; 8893; 8953; 12414; 12426-12429; 12430 (3); 12431-12437; 12438 (2); 12439-12442; 12462; 12516; 12576; 12582; 12615; 12637; 12645; 16909 АЧУДАН (2) ■ Бер ачудан коега ташланып була, аннан җиде кат ачу белән дә чыгып булмый ○ 12462 ● 13615 АЧУЛАНГАННЫ (1) ■ Һәр көлгәнне дусым димә, һәр ачуланганны дошманым димә ○ 5512 АЧУЛАНДЫРЫП (1) ■ Ачучанны ачуландырып серен алалар ○ 12454 АЧУЛАНМА (1) ■ Саулыкның кадерен белмәсәң, авыруга ачуланма ○ 15249 АЧУЛАНМЫЙ (1) ■ Ягымлы сүзгә берәү дә ачуланмый, ачулы сүзгә берәү дә куанмый ○ 16143 АЧУЛАНУ (1) ■ Кунак алдында кешене ачулану зур холыксызлык ○ 10089 АЧУЛАНЫШСАҢ (1) ■ Ачуланышсаң да, соңгысын әйтмә ○ 12443 АЧУЛЫ (7) ■ Ач күп ашар, ачулы күп сөйләр ○ 9547 ● 12444-12447; 12519; 16143 АЧУЛЫНЫҢ (2) ■ Ачулының алдында торма ○ 12448 ● 12449 АЧУНЫ (1) ■ Бүгенге ачуны иртәгә саклама ○ 12475 АЧУНЫҢ (2) ■ Ачуның башы җүләрлек, ахыры үкенеп үләрлек ○ 12450 ● 12451 АЧУТАШ (1) ■ Ачы сүз әйткәнче, ачуташ яла ○ 15768 АЧУЧАН (3) ■ Кече казан ташучан, кече кеше ачучан ○ 10763 ● 12452; 12453 АЧУЧАННЫ (1) ■ Ачучанны ачуландырып серен алалар ○ 12454 АЧУЫ (11 | 1) ■ Халыкның ачуы яман, күңеле киң ○ 5081 ● 9545; 10673, :1; 10790; 11342; 11507; 12587; 12603; 13088 (2); 14221 АЧУЫМ (1) ■ "Ып" дияргә ярамый, калка-чыга ачуым ○ 12658 АЧУЫН (10) ■ Торма ачуын тоздан алу ○ 1640 ● 2062; 2474; 2739; 3553; 4838; 12461; 13387; 13570 (2) АЧУЫННАН (1) ■ Киленнең уңганын морҗа ачуыннан ук белеп була ○ 13374 АЧУЫҢ (4) ■ Ачуың килсә, йөзгә хәтле сана ○ 12455 ● 12456-12458 АЧУЫҢА (2) ■ Акылыңа акыл куш, ачуыңа сабыр куш ○ 11491 ● 12433 АЧУЫҢНАН (1) ■ Ачуыңнан ташка тип - үз аягың авыртыр ○ 12459 АЧУЫҢНЫ (1) ■ Ачуыңны ат ит, акылыңны тезген ит ○ 12460 АЧЫ (63 | 1) ■ Авыр күтәргән ачы кычкырган ○ 540 ● 1588; 1589; 4554; 4765; 4802; 5400; 7436 (2); 7547; 9094; 9111; 9114-9116; 9173; 9189; 9254; 9268; 9297 (2); 9342; 9355; 9424; 9571; 9656; 9673; 9715; 9754; 9783; 12116; 12197 (2); 12228 (2); 12441 (2); 12802; 14212; 14264; 14288:2; 14547; 15464; 15466; 15479; 15523; 15636; 15655; 15668; 15767-15769; 15770 (2); 16063; 16079; 16105; 16106; 16121; 16124; 16142 (2); 16508; 16573 АЧЫГА (2) ■ Ачыга төче керми ○ 9117 ● 12102 АЧЫГАННЫҢ (1) ■ Җаны ачыганның теле ачы ○ 15655 АЧЫДАН (2) ■ Берәүләрнең теше ачыдан камашканда, берәүләрнеке төчедән камашыр ○ 9183 ● 15523 АЧЫЙ (2) ■ Йокы кәрчемә кебек: биш сәгать эчендә ойый, алты сәгатьтә ачый ○ 6650 ● 9311 АЧЫК (35) ■ Казанның өсте ачык булса, эткә намус ○ 3487 ● 5393; 5941; 6850; 7954 (2); 82298233; 8253; 8359; 8360; 8594; 9431; 9494; 9585; 10194; 10545; 10620; 10654-10657; 10665; 10675; 10720; 10938; 11031; 11226; 12026; 12679; 15276; 15418 АЧЫККАН (3) ■ Бал капкан авыз япкан, ачыккан авыз ачкан ○ 9158 ● 9587; 15465 АЧЫККАНГА (1) ■ Ашны ачыкканга бир, кызны гашыйгына бир ○ 13131 АЧЫКМЫЙ (1) ■ Өч ел ачлык булса да, аш остасы ачыкмый ○ 9746 АЧЫКНЫҢ (3) ■ Йөзе ачыкның күңеле ачык ○ 10665 ● 10938; 11226 АЧЫКСАҢ (1) ■ Ачыксаң да чама белән аша ○ 9586 АЧЫЛА (3) ■ Кәҗә булса, сарыкка юл ачыла ○ 3025 ● 8637; 8651 АЧЫЛГАН (2) ■ Вакытсыз ачылган гөл тиз сулар ○ 1266 ● 8254 АЧЫЛГАНДА (1) ■ Адашканда гаеп юк, кайтып өен тапкан соң; ачылганда гаеп юк, алдан үзе япкан соң ○ 6720 АЧЫЛГАНЫН (1) ■ Ишегенең кайсы якка ачылганын белмәү ○ 8368 АЧЫЛМАГАН (2) ■ Сыерчык теле ачылмаган балага тел алып килә ○ 4117 ● 12898 АЧЫЛМЫЙ (3) ■ Җил җилләми, томан ачылмый ○ 1191 ● 8270; 16410 АЧЫЛЫР (5) ■ Читтә йөргән ачылыр ○ 6828 ● 10684; 12111 (2); 12516 АЧЫМАГАН (1) ■ Ачымаган - төче, пешмәгән - чи ○ 9118 АЧЫМЫЙ (1) ■ Сыер җиленендә сөт ачымый ○ 3200 АЧЫНГАН (2) ■ Ачынган йоклар, ачыккан йоклый алмас ○ 9587 ● 15465 АЧЫНГАННЫҢ (1) ■ Ачынганның теле ачы ○ 15466 АЧЫНУ (1) ■ Ачу арты - ачыну ○ 12429 АЧЫНЫ (6) ■ Ачыны күрмиенчә төчене белмәссең ○ 9119 ● 9120-9122; 9343; 9819 АЧЫП (10) ■ Һавадагы торнага авызың ачып торма, ага! ○ 4139 ● 5204; 5715; 5761; 7242; 8617; 10499; 10568; 10608; 16707 АЧЫРГАЛАНСА (1) ■ Чаян ачыргаланса, үзен үзе чагар ○ 4690 АЧЫРЫҢ (1) ■ Җан ачырың булмаса, башым авырта димә ○ 11343 АЧЫСЫ (2) ■ Ачысы булмаганның төчесе булмас ○ 9123 ● 9292 АЧЫСЫЗ (1) ■ Ачысыз тоз юк, көнчелексез кыз юк ○ 12941 АЧЫСЫН (2) ■ Тәмлене яратсаң, ачысын да ярат ○ 9361 ● 13387 АЧЫСЫН-ТӨЧЕСЕН (1) ■ Дөньяның ачысын-төчесен татыган кеше ○ 14766 АЧЫТКЫ (1) ■ Асты ачыткы, өсте бал, ахирәт, син карап ал ○ 9430 АЧЫТУ (1) ■ Татлыны ачыту җиңел, ачыны татлы итү кыен ○ 9343 АЧЫТЫП (1) ■ Ачыны төче итеп булмый, төчене ачытып булмый ○ 9122 АЧ-ЯЛАНГАЧ (1) ■ Ач-ялангач бул, фигылең дөрес булсын ○ 12425 АШ (155 | 3) ■ Таш белән атканга аш белән ат ○ 170 ● 836; 1255; 1374; 1517; 1845; 2499; 3460; 3462; 3824; 5286; 5291; 5297; 5312; 5401; 5509; 5835 (2); 5946; 5959; 6111; 6117; 6138; 6257; 6286-6288; 6295; 6319; 6327; 6344; 6878; 7419; 7481; 7490; 9045; 9095; 9107; 9124-9127; 9130-9134; 9170; 9181; 9186, :1; 9203; 9205; 9221 (2); 9252; 9270; 9310; 9316 (2); 9340; 9344; 9345; 9356; 9367; 9391; 9395; 9402; 9421; 9432-9434; 9439; 9448; 9538; 9542; 9557; 9558; 9560; 9588, :1, :2; 9589; 9590 (2); 9595; 9600; 9606; 9607; 9663; 9691; 9744; 9746; 9750; 9804; 98729875; 9881; 9927; 9943; 10052; 10066; 10087; 10137; 10155; 10189; 10241; 10242; 10757; 11009; 11325; 11504; 11843; 12160; 12224; 12309; 12359; 12779; 12787; 13236 (2); 13261; 13262; 13346; 13371; 13509; 13670; 13772; 13868; 14050; 14118; 14194; 14195; 14198; 14199; 14543; 14548; 14554; 14597; 14621; 14625; 14655; 14780; 14782; 15163 (2); 15336; 15339; 15582; 15771; 15772; 15933; 16055; 16398; 16467; 17031 АША (56) ■ Урал таудай тау булмас, Урал аша су булмас ○ 194 ● 228; 563; 1608; 1829; 1830; 3712; 4236; 4503 (2); 5118 (2); 5151; 5354; 5978; 6025; 6224; 6276; 6735; 7119; 7877 (2); 8136; 8841; 8950; 9047; 9136; 9208; 9265; 9522; 9523 (2); 9586; 9591; 9616; 9685; 9734; 9760 (2); 9761 (2); 9774; 10223; 10225; 10228; 10469; 10579; 10626; 11171; 11854; 14587; 14710; 15732; 15900; 15950; 16057 АШАВЫ (2) ■ Атның яме - ашавы белән дә кашавы белән ○ 2577 ● 9768 АШАВЫМ (1) ■ Арзан керешермен, ашавым белән кыйммәткә төшерермен ○ 9533 АШАВЫНА (1) ■ Ашавына карап мал үсәр, ярына карап тал үсәр ○ 2349 АШАВЫННАН (1) ■ Дәрвиш - ашавыннан, бай - яшәвеннән билгеле ○ 16977 АШАВЫҢ (1) ■ Качып-посып каз ашаудан тынычлап ачы суган ашавың яхшырак ○ 9656 АШАВЫҢНЫҢ (1) ■ Аша, аша, ашның актыгы булмас, ашавыңның актыгы булыр ○ 9760 АШАГАН (67 | 8) ■ Шиңгән үләнне ашаган мал шиңгәк булыр ○ 1334 ● 1363; 1432 (2); 1537; 1594; 1643; 2141; 2350; 2381; 2622-2624; 3081; 3152; 3345; 3390; 3860:2; 4001 (2); 4226; 4335; 4444; 4445; 4483; 4975; 4983; 6065; 6204; 7157; 8764; 9100; 9145 (2); 9350; 9397:1; 9524 (2); 9525 (2); 9530 (2); 9553:1, :2; 9592-9598; 9611, :1, :2, :3; 9626 (2); 9658; 9671 (2); 9727; 9731; 9762; 9767; 9876; 10546; 11263; 11349; 12502; 12648; 13342:1; 14364; 14588; 14652; 15144 АШАГАН-АШАГАН (1) ■ Аю да балны ашаган-ашаган да артына сылаган ○ 2077 АШАГАНГА (4 | 2) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 ● 9599; 9600; 9632; 14288:1, :2 АШАГАНДА (14 | 1) ■ Үрдәк, ашаганда, хуҗасының өй кыегына карап ала, ди: "Ашасам, өй кыегы да бар әле", - дип ○ 4415 ● 4416; 5298; 5390; 6026, :1; 6290; 9601-9603; 9923; 10641; 12087; 14676; 17081 АШАГАННАН (3) ■ Аша, ашаганнан үлмәссең, Габдулла биясе түгелсең ○ 9591 ● 9604; 14792 АШАГАННЫ (4) ■ Ач чагында ашаганны тук чагында онытма ○ 9553 ● 9605-9607 АШАГАННЫҢ (4) ■ Ботка ашаганның буыны нык, өйрә ашаганның буыны сыек ○ 9192 (2) ● 9298; 9608 АШАГАНЧЫ (5) ■ Тар җирдә тәгам ашаганчы, киң җирдә таяк ашаганың яхшы ○ 615 ● 2203; 3554; 8136; 9657 АШАГАНЫ (2) ■ Су янына утырып сусыз икмәк ашаганы юктыр әле аның ○ 9491 ● 15062 АШАГАНЫН (2) ■ Кол ашаганын мактар ○ 5825 ● 16547 АШАГАНЫҢ (2) ■ Тар җирдә тәгам ашаганчы, киң җирдә таяк ашаганың яхшы ○ 615 ● 6027 АШАГАЧ (1) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 АШАГЫЗ (1) ■ "Бабайныкы - илнеке, әйдә, ашагыз!" - дип әйтте, ди, бер борынгы кияү ○ 13406 АШАГЫНЫҢ (1) ■ Ашагының аты узганчы, авылның эте узсын ○ 5160 АШАДЫ (2) ■ Аш ясаучы аш ясады, кемгә боерган, шул ашады ○ 9590 ● 13342 АШАДЫК (1) ■ Шулай итеп, чат май итеп, суга манып ашадык ○ 9789 АШАДЫМ (3) ■ Бал белән май ашадым - авызымда юк, ал белән гөл кидем - иңемдә юк ○ 9156 ● 9403; 9526 АШАДЫҢ (2) ■ Ит ашадың - дәрт алдың, шулпа ашадың - шифа алдың ○ 9224 (2) АШАК (1) ■ Үләннән ашак, судан тонык ○ 1368 АШАЛ (1) ■ Сыртланнан ашалганчы арысланнан ашал ○ 2333 АШАЛГАНЧЫ (1) ■ Сыртланнан ашалганчы арысланнан ашал ○ 2333 АШАЛМАС (1) ■ Һәр кошның да ите ашалмас ○ 3886 АШАМА (3) ■ Әлү кагына шикәр төреп ашама ○ 9401 ● 9682; 10129 АШАМАГАН (6) ■ Елына бер балтырган ашамаган кешенең эче кортлар, имеш ○ 1278 ● 2069; 3049; 7636; 9351; 13883 АШАМАГАНДА (1) ■ Ашамаганда турама, сорамаганда сөйләмә ○ 15773 АШАМАГАННЫҢ (1) ■ Сарымсак ашамаганның авызыннан ис килмәс ○ 1612 АШАМАЙ (1) ■ Туйга барсаң җик кашавай: чана печән ашамай ○ 13314 АШАМАС (14 | 2) ■ Ашамас җирдә җимеш күп ○ 1800 ● 2088 (2); 2158; 2798; 3624, :1, :2; 4604; 7947; 9120; 9121; 9464; 9478; 10106; 17059 АШАМАСА (8) ■ Бүренең авызы ашаса да кан, ашамаса да кан ○ 2187 ● 2899; 3063; 3736; 4324; 5956; 9609; 12012 АШАМАСАҢ (6) ■ Эшләмичә ашап булмый, ашамасаң яшәп булмый ○ 6214 ● 7877; 9104; 9226; 9619; 14561 АШАМАСЛАР (1) ■ Тавык түгел, йолкып ашамаслар ○ 4359 АШАМСАК (2) ■ Атың ашамсак булса - уңдың, хатының ашамсак булса - бөлдең ○ 13609 (2) АШАМЫЙ (18) ■ Бер юлдан йөргән бүреләр берен бере ашамый ○ 2125 ● 3198; 3514; 3589; 3625; 3804; 4728; 5745; 6028; 6073; 6216; 6749; 9610; 9670; 9740; 10117; 10119; 12757 АШАМЫЙБЫЗ (1) ■ Салада торсак, печән ашамыйбыз ләбаса ○ 5277 АШАМЫЙЛАР (2) ■ Тавык күкәй салмас борын чебешен ашамыйлар ○ 4313 ● 5778 АШАМЫЙМ (3 | 4) ■ Ашамыйм дигән алтмыш коймак ашаган ○ 9611 ● 9611:1, :2, :3; 13342, :1; АШАМЫЙСЫҢМЫ (1) ■ Кунакка "ашамыйсыңмы?" дигәнче "ашама" диген ○ 10129 АШАП (24) ■ Җәй көне дип яфрак ашап булмый ○ 1012 ● 1630; 3066; 3943; 4325; 4409; 4764; 6214; 7435; 9128; 9261; 9290; 9612-9614; 9629; 9633; 9641; 9763; 10993; 11116; 13308; 13402; АШАП-АШАП (1) ■ Борчаклы өйрә бер чара, ашап-ашап туймас бай чура ○ 9188 АШАП-ЭЧЕП (1) ■ Туйга барсаң борын бар, борын барсаң - урын бар; ашап-эчеп туй да кайт, соңга калсаң - сугыш бар ○ 13305 АШАР (61) ■ Ерганаклар Идел ясар, аларны Идел ашар ○ 380 ● 1410; 1537; 1665; 1688; 2067 (2); 2098; 2309; 2703; 2930; 3256; 3350; 3358; 3475; 3925; 4416; 4780; 4862 (2); 5797; 5816 (2); 6205; 6445 (2); 6965 (2); 7490; 9207; 9248; 9382; 9441; 9524 (2); 9525 (2); 9547; 9615; 9616; 9618; 9678; 10120; 10124; 11486; 11847; 11954 (2); 12911 (2); 13143; 14118; 14625 (2); 14806; 15582 (2); 16384; 16987 (2); 17017 АШАРГА (16 | 1) ■ Эресе эре, вагы вак - ашарга нәрсә юк ○ 659 ● 2774; 3586; 3627; 6410; 6413:1; 6547; 6596; 7746; 9163; 9363; 9617; 9747; 9777; 10214; 10547; 11800 АШАРСЫҢ (20) ■ Җәй эшләсәң, кыш ашарсың ○ 1015 ● 1386 (2); 1411; 1529; 1794; 1799; 2158; 5304; 5827; 6088; 6107; 6220; 6221; 9537; 9620; 9672 (2); 9677; 13645 АШАРЧЫЛЫКТА (1) ■ Тауда туган колынның ике күзе ташта булыр, ашарчылыкта туган баланың ике күзе ашта булыр ○ 14048 АШАРЫНА (2) ■ Эшләренә иренгән - ашарына сөренгән ○ 6548 ● 9618 АШАСА (10) ■ Бүренең авызы ашаса да кан, ашамаса да кан ○ 2187 ● 2829; 3955 (2); 4638; 7220; 7472; 14854; 17017; 17060 АШАСАМ (1) ■ Үрдәк, ашаганда, хуҗасының өй кыегына карап ала, ди: "Ашасам, өй кыегы да бар әле", - дип ○ 4415 АШАСАҢ (20) ■ Бер уч көнбагыш ашасаң, ике уч кабыгы чыгар ○ 1539 ● 4282; 4404; 6225; 6226; 8832; 9129; 9202; 9225-9227; 9247; 9403; 9435; 9619; 9672 (2); 9673; 9738; 9749 АШАСЫ (1) ■ Ашасы җирдә аш бар, эчәсе җирдә су бар ○ 9130 АШАСЫН (3) ■ Танымаган бүре ашаганчы, таныган эт ашасын ○ 2203 ● 2305; 3554 АШАТ (1) ■ "Йорт башыңны сат та мине ашат!" - дип әйтә, ди, үрдәк ○ 4406 АШАТА (8) ■ Кара май ак май ашата ○ 289 ● 1375; 4472; 6004; 6410; 9157; 14940; 16494 АШАТКАН (1) ■ Миргә ашаткан икмәк югалмый ○ 5040 АШАТКАНГА (1) ■ Ашаганга аз, ашатканга күп ○ 9599 АШАТКАНДА (1) ■ Эт тә ашатканда койрык болгар ○ 3641 АШАТМА (2) ■ Бүрене күпме ашатма, һаман урманга таба бага ○ 2182 ● 9622 АШАТМАСАҢ (1) ■ Ашатсаң ашарсың, ашатмасаң катарсың ○ 9620 АШАТМЫЙ (2) ■ Көтүче эте ашамый да, ашатмый да ○ 3514 ● 3625 АШАТМЫЙЛАР (1) ■ Этне ауга барганда гына ашатмыйлар ○ 3699 АШАТСА (1) ■ Карга күке баласын күпме ашатса да, "кәккүк" дип кычкырыр ○ 3973 АШАТСАҢ (3) ■ Этне күп ашатсаң, хуҗасын тешли ○ 3705 ● 9620; 14228 АШАТУ (1) ■ Талымлы дуңгызны ашату кыен ○ 2902 АШАТЫР (4 | 2) ■ Бал балчык ашатыр, балан камыр ашатыр ○ 9153 (2) ● 9153:1, :3; 15553 (2) АШАТЫРГА (1) ■ Яз өйләнгән кеше хатынны эшләтергә ала, көз өйләнгән кеше ашатырга ала ○ 13216 АШАУ (16) ■ Җанны борча ашау ○ 4858 ● 5380; 5986; 6166; 6889; 9234 (2); 9674; 9676; 9709; 9764; 9766; 9776; 10491; 10506; 15725 АШАУГА (1) ■ "Бу ни гаҗәп, бу ни хикмәт: бер ашауга бөтен икмәк!" - дип әйткән, ди, бер кеше ○ 9640 АШАУДАН (4) ■ Сыер ашаудан туймас ○ 3182 ● 4412; 9656; 9676 АШАУ-ЭЧҮ (2) ■ Ашау-эчү байларча, өстә кием юкарак ○ 7515 ● 9765 АШКА (38 | 6) ■ Ат суйган көнне ашка итне күп салалар ○ 2510 ● 3271; 3540; 4837; 5297; 6213; 6289; 6325; 6328; 6505; 9135; 9186:2; 9317; 9320; 9392; 9436; 9437; 9588, :1, :2, :3; 9617; 10060; 10061; 10536; 10601; 10889; 11229; 11810; 11815; 12274; 12328; 12942; 13064; 13070; 13308; 14215, :1, :2; 15031; 15540; 15919; 16389; 16792 АШКАЗАНЫНА (1) ■ Татлы - тешкә дошман, ачы - ашказанына дус ○ 9342 АШКАН (5) ■ Тәртәдән ашкан айгыр яман ○ 2766 ● 6208; 6790; 6810; 13794 АШКЫНГАН (1) ■ Артык ашкынган ашсыз калыр ○ 11795 АШКЫНГАНЫ (1) ■ Явызның ашкынганы ялган ○ 12204 АШЛАГАН (2) ■ Ашлаган җир аш бирә, ашламаган җир таш бирә ○ 1374 ● 1375 АШЛАМАГАН (1) ■ Ашлаган җир аш бирә, ашламаган җир таш бирә ○ 1374 АШЛАСАҢ (1) ■ Алмагачны ашласаң, тәмле алма ашарсың ○ 1794 АШЛЫ (2) ■ Ашлы табактан аша атлама ○ 9136 ● 16964 АШЛЫГЫҢ (1) ■ Амбарың белән мактанма, ашлыгың белән мактан ○ 1370 АШЛЫК (11 | 2) ■ Ашлык - ил байлыгы ○ 1376 ● 1377; 1378; 1388; 1422 (2); 1462, :1, :3; 1464; 1488; 9434; 13797 АШЛЫКНЫ (2 | 2) ■ Ашлыкны арба өйгә кертә, чана базарга илтә ○ 1379 ● 1424:1, :1; 7927 АШЛЫКНЫҢ (3) ■ Ашлыкның да отчыгы була ○ 1380 ● 1381; 11792 АШМА (1) ■ Бар булсаң ашма, юк булсаң шашма ○ 7544 АШМАЦЫ (1) ■ Ашмацы бармак яласа да туяр ○ 9621 АШМЫЙ (2) ■ Күпме кыркылдаса да, тавык очып тау ашмый ○ 4291 ● 16922 АШНЫ (13) ■ Ашны бергә пешерсәң, куе була ○ 4870 ● 5299; 6908; 7399; 9137; 9138; 9277; 9532; 9644 (2); 9902; 12943; 13131 АШНЫҢ (12) ■ Дуслар белән ашау ашның ләззәтен арттыра ○ 5380 ● 9096; 9139; 9140; 9189; 9331; 9348; 9679; 9760; 9877; 10062; 15774 АШСА (1) ■ Шатлыгың ашса да - җыр, кайгы басса да - җыр ○ 16417 АШ-СУСЫЗ (1) ■ Читкә ышанган - ирсез, колга ышанган - улсыз, дошманга ышанган - кулсыз, байга ышанган аш-сусыз калган ○ 13758 АШ-СУЫН (1) ■ Ир-ат булса, йорт-җирен макта; хатын-кыз булса, аш-суын макта ○ 13809 АШСЫЗ (3) ■ Ишәк, ашсыз калса да, эшсез калмас ○ 2954 ● 9141; 11795 АШТА (3) ■ Аз кулны ашта күр, күп кулны эштә күр ○ 6011 ● 11167; 14048 АШТАН (8) ■ Аштан олы булып булмый ○ 9142 ● 9308; 9438; 11499; 14469; 14935; 15164; 15175 АШТЫМ (1) ■ Тырыштым - таудан аштым ○ 6624 АШУСЫЗ (2) ■ Ашусыз булса - таудан биз, үткелсез булса - судан биз ○ 111 ● 5811 АШЧЫ (1) ■ Мең кешегә бер башчы, ун кешегә бер ашчы ○ 5598 АШЪЯУЛЫКТА (1) ■ Кырда эзе булмаганның ашъяулыкта күзе булмас ○ 1421 АШЫ (46 | 1) ■ Эт ашы - кара боламык ○ 3555 ● 4448 (2); 6029; 6184 (2); 6188 (2); 6189; 6190; 6192; 6640; 7267 (2); 7304; 7466; 7702; 8126, :1; 9066; 9143; 9144; 9182; 9193 (3); 9273; 9284; 9418; 9733; 9878; 10090; 10262; 10359; 10613; 11826; 11920; 11925; 11957 (2); 12887; 13285; 14192; 14570; 14623; 16911; 16927 АШЫГУ (8) ■ Ашыгу - ахмаклык ○ 11801 ● 11802-11805; 11891; 11893; 11896 АШЫГЫ (1) ■ Ашыкканның ашыгы чыккан ○ 11813 АШЫГЫП (3) ■ Җәй бар, кыш бар, ашыгып ни эш бар ○ 1068 ● 11806; 15191 АШЫГЫР (4) ■ Кичке эш кичегер, иртәнгесе ашыгыр ○ 6085 ● 6286; 14086 (2) АШЫГЫЧ (1) ■ Ашыгыч эшкә шайтан катыша ○ 11807 АШЫЙ (75 | 1) ■ Тутык тимерне ашый ○ 316 ● 1092; 1797 (2); 1833; 2156; 2261 (2); 2360; 2527; 2631 (2); 2695; 2881; 2907; 2913; 3104; 3107; 3346; 3379; 3556; 3565; 3802 (2); 4047; 4080:1; 4425 (2); 4591; 4611; 4741 (2); 4777; 4783; 4786; 4851 (2); 6206; 6329 (2); 6768; 7361 (2); 7662; 8222 (2); 9399 (2); 9622; 9791 (2); 10024; 10530; 10823 (2); 11005; 11027; 11427; 11912; 11921; 12170 (2); 12536; 12564 (2); 13046 (2); 13073; 13486; 13532; 13875; 14919 (2); 14950 (2); 16725 АШЫЙЛАР (2) ■ Вакытсыз кычкырган әтәчне суеп ашыйлар ○ 4366 ● 9945 АШЫЙМ (6) ■ Ат кебек ашыйм, ат кебек эшлим ○ 2742 ● 4429; 9623; 9745; 9753; 9784 АШЫЙСЫ (5) ■ Кортлар, тизрәк бал җыегыз, чебен агагызның ашыйсы килгән! ○ 4784 ● 7790; 9624; 9625; 14083 АШЫЙСЫН (1) ■ Эт ашыйсын бет ашый ○ 3556 АШЫЙСЫҢ (6) ■ Чикләвек ашыйсың килсә, тешеңне жәлләмә ○ 1763 ● 1828; 4446; 6114; 9264; АШЫК (9) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 3446; 6239; 6675; 6731; 9145; 15425; 15595; 16469 АШЫККАН (16) ■ Ашыккан су диңгезгә җитмәс ○ 344 ● 3463; 6258; 7005; 10373; 11808-11812; 12944; 12945; 12959; 13041; 15467; 16720 АШЫККАННАН (1) ■ Ашыкмасаң тиз җитәрсең, ашыкканнан узып китәрсең ○ 11817 АШЫККАННЫҢ (2) ■ Ашыкканның ашыгы чыккан ○ 11813 ● 11814 АШЫКМА (5) ■ Үгез җиксәң ашыкма, җай йөргәнгә пошыкма ○ 3312 ● 6239; 8122; 11815; 15595 АШЫКМАГАН (1) ■ Ашыкмаган арба белән куянга җитәр ○ 11816 АШЫКМАС (1) ■ Йорты янса да ашыкмас ○ 8371 АШЫКМАСАҢ (1) ■ Ашыкмасаң тиз җитәрсең, ашыкканнан узып китәрсең ○ 11817 АШЫКМЫЙ (3) ■ Акрын баскан ат булган, ашыкмый йөргән ир булган ○ 11790 ● 12482; 13578 АШЫКСА (1) ■ Су ашыкса да, таш - ятыр ○ 424 АШЫКСАҢ (5) ■ Картаерга ашыксаң, карт ит аша ○ 9265 ● 11818; 11819; 11889; 11976 АШЫКТЫРМАСАҢ (1) ■ Хәерле эшне ашыктырмасаң, шайтан катыша ○ 16762 АШЫМ (5) ■ Элеккедәй эшем юк, бәйрәмдәгедәй ашым юк ○ 6716 ● 9309; 9419; 9439; 9510 АШЫН (11) ■ Теләнченең теләгән ашын кем бирсен ○ 5899 ● 6047; 7268; 9767; 10946; 11921; 12677; 14317; 15144; 16946; 17043 АШЫНА (5) ■ Туйга да шул әтәч башын өзәләр, үлек ашына да ○ 4377 ● 6030; 9146; 9468; 9879 АШЫННАН (1) ■ Яманның биргән ашыннан яхшының биргән суы артык ○ 12286 АШЫНЫҢ (1) ■ Кеше ашының тозын татыма ○ 9274 АШЫҢ (11) ■ Атың барда җир таны, ашың барда ир таны ○ 2613 ● 8350; 9309; 9409; 10061; 10063; 13573; 13633; 14677 (2); 16912 АШЫҢА (3) ■ Ашыңа ни салсаң, кашыгыңа шул чыгар ○ 9147 ● 9362; 9440 АШЫҢНАН (1) ■ Ашыңнан бигрәк кашың булсын ○ 10064 АШЫҢНЫ (5) ■ Дошманга ашыңны бирсәң, башыңа менәр ○ 5326 ● 6965; 9441; 9791; 12170 АШЫР (1) ■ Яхшылыкны таудан ашыр, яманлыкны аяк астына яшер ○ 12373 АШЫРА (2) ■ Кыюлык тау ашыра, гайрәт диңгез кичерә ○ 11192 ● 15521 АШЫРЫР (2) ■ Байның арбасы таудан тауга ашырыр, ярлының арбасы тигез җирдә шашырыр ○ 7266 ● 12683 АЮ (51 | 3) ■ Алманың асылын аю ашый, чикләвекнең төшен корт ашый ○ 1797 ● 2011; 20672082; 2088; 2096-2099; 2102-2107; 2109-2111; 2223, :1, :2, :3; 4862; 5715; 6161; 6660; 6668; 11073; 11074; 11185; 11525; 12103; 12431; 12437; 13580; 13920; 14718; 15519; 15842; 16470 АЮ-БҮРЕ (1) ■ Агай-энедән аю-бүре курыккан ○ 14549 АЮГА (5) ■ Аюга атаган бүрегә була ○ 2083 ● 2084; 2100; 2101; 3809 АЮДАН (4) ■ Аюдан курыккан бүрегә юлыккан ○ 2085 ● 2086; 2087; 3805 АЮНЫ (8) ■ Аю урманны саклый, урман аюны саклый ○ 2082 ● 2088-2093; 12461 АЮНЫКЫН (1) ■ Аюныкын бүрегә ходай язган күрергә ○ 2094 АЮНЫҢ (3) ■ Аюның йөрәген май басар, майдан йокы басар ○ 2095 ● 2096; 2108 АЮЧЫ (1) ■ Безнең әти - аючы, эшләмичә баючы ○ 2112 АЯГАН (10) ■ Ат аяган ат менәр, тун аяган тун кияр ○ 2475 (2) ● 2476 (2); 3849; 5677; 5686; 10374; 11350; 12054 АЯГЫ (49) ■ Төлкенең тәҗрибәлесе капкынга ике аягы белән эләгер ○ 2316 ● 2351; 2420; 2477; 2487; 2559; 2571 (4); 2615; 2787; 2803; 2976; 3270; 3368; 3387; 3639; 4124; 4672; 4892; 6451; 7097; 8449; 10005; 10006; 10335; 10880; 10881 (2); 10882; 10981-10985; 11004 (2); 11014; 11016; 11043; 12080; 12105; 12226; 13367; 13757; 15370; 15752; 16161 аягы → башы-аягы АЯГЫМ (4) ■ Башым эчтә, аягым тышта ○ 10338 ● 10986; 10987; 16448 АЯГЫН (34 | 1) ■ Арыслан, айга менәмен дип, аягын сындырган ○ 2032 ● 2225; 2478, :1; 2479; 2480; 2805; 3183; 3557; 3558; 3714; 4160; 4586; 4702; 5915; 6726; 6873; 7167; 10878; 10900; 10904; 10977; 10988; 11005 (2); 11012; 11017; 11044; 11820; 11829; 12293; 15334; 16810; 17022; АЯГЫНА (8) ■ Колан тоягына ком терәк, кош аягына җил терәк ○ 2233 ● 2472; 3097; 3245; 3897; 4122; 8138; 10915 АЯГЫНДА (2) ■ Аягында итеге барга бөтен җир өсте күн ○ 9028 ● 9075 АЯГЫННАН (8) ■ Яхшы ат аягыннан калыр ○ 2711 ● 3076 (2); 3822; 4404; 9660; 16696; 16701 АЯГЫҢ (14 | 2) ■ Түбәң күктә булса да, аягың җирдә булыр ○ 68 ● 1661:2; 2505; 6738; 8171; 8176; 8429:1; 10883-10885; 10907; 10947; 10989; 10990; 12459; 14928 АЯГЫҢА (7) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 4799; 8899; 10274; 11054; 12209; 16476 АЯГЫҢДАГЫ (1) ■ Аягыңдагы итегең тар булса, дөньяның киңлегендә ни файда ○ 9029 АЯГЫҢ-КУЛЫҢ (1) ■ Песием, "перес", аягың-кулың дөрес, тычкан тотарга кереш ○ 3392 АЯГЫҢНАН (1) ■ Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагыңнан тартыр ○ 101 АЯГЫҢНЫ (4) ■ Идел кичмичә аягыңны киптермә ○ 383 ● 8429; 12590; 16339 АЯЗ (13) ■ Алды болыт булса, арты аяз ○ 1070 ● 1074; 1209-1211; 1286; 1408; 1801; 6857; 8889; 11102; 13616; 13728 АЯЗ-АЯЗ (2) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 ● 6447 АЯЗЫ (1) ■ Көн буран дип көенмә, аязы булыр соңында; мулла килде дип сөенмә, ниязы булыр соңында ○ 17005 АЯК (57 | 1) ■ Ай да килгәнгә аяк, көн дә килгәнгә таяк ○ 750 ● 1970; 2426; 2571:1; 3786; 4657; 6542; 6707; 6739; 8332; 8887 (2); 9040; 9047; 10054; 10222; 10233; 10244; 10261; 10325; 10708; 10886-10892; 10902; 10908; 10954 (3); 10959; 10973; 10986; 10991-10996; 11006; 11040; 11308; 11965; 12350; 12373; 12521; 12992; 13555; 14127; 14811; 14867; 15468; 15540; 15775 (2) аяк → баш-аяк, кашык-аяк АЯККА (20) ■ Көн суыгы - колакка көч, юл бозыгы - аякка көч ○ 1117 ● 1308; 4303; 4767; 5352; 5356; 6767; 8951; 9057; 9071; 10230; 10236; 10250; 10893; 10956; 10997 (2); 11007; 11312; 16682 АЯКЛАНЫП (1) ■ Шәп мал аякланып туа ○ 2418 АЯКЛАРЫ (3) ■ Бүрене аяклары туйдыра ○ 2180 ● 4133; 10332 АЯКЛАРЫН (1) ■ Дуңгызны өстәл артына утыртсаң, аякларын өстәлгә куяр ○ 2895 АЯКЛАРЫННАН (1) ■ Аякларыннан күккә ассаң да, алты хәреф төшми авызыннан ○ 16697 АЯКЛЫ (8) ■ Дүрт аяклы хайван да сөртенә ○ 2357 ● 2495; 2641; 4272; 8411; 16152; 16180; 16181 АЯКЛЫГА (1) ■ Аяклыга юл бирмәс, авызлыга сүз бирмәс ○ 10998 АЯКНЫ (3) ■ Кар матур да, аякны туңдыра ○ 1095 ● 8762; 10257 АЯКНЫҢ (1) ■ Сырлы аякның сыры китсә дә сыны китми, ди ○ 9957 АЯКСЫЗ (1) ■ Елан - аяксыз, ялган - тамырсыз ○ 15856 АЯКСЫЗНЫҢ (1) ■ Аяксызның җитмәгән җире юк, колакайның ишетмәгән сүзе юк ○ 15193 АЯКТА (2) ■ Дус күзе башта, дошман күзе аякта ○ 5368 ● 5582 АЯКТАН (4) ■ Ат аяктан тузмый, тамактан туза ○ 2481 ● 9144; 10894; 15194 АЯМА (3) ■ Байның малын аяма ○ 7293 ● 14051 (2) АЯМАГАН (5) ■ Явын аямаган яуны җиңәр, малын аямаган дауны җиңәр ○ 5654 (2) ● 7388; 10716; 11350 АЯМАС (1) ■ Мал өчен үз җанын аямаган - кеше җанын аямас ○ 7388 АЯМДА (1) ■ Аямда булса ялармын, апамда булса кабармын ○ 14562 АЯП (1) ■ Аяп орган авыртмас ○ 5542 АЯР (2) ■ Яудан аяр җаным юк, судан аяр туным юк ○ 5710 (2) АЯУЛЫ (1) ■ Ай да килгән аяулы, көн дә килгән кисәүле ○ 749 АЯУЛЫЛАР (1) ■ Аяулылар аягын сузган ○ 11820 АЯУНЫ (1) ■ Балта гомер буе баш исә дә, кискәндә аяуны белми ○ 1888 Ә (8) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтермен", - дип ○ 884 ● 2145; 2929; 8857; 10608; 14002; 15094; 16319 ӘБӘТ (1) ■ Тәтәй бара, мин дә барам әбәт чиләк күтәреп ○ 14582 ӘБҖӘТКӘ (1) ■ Әлхәм белән Әбҗәткә без кермибез әҗәткә ○ 16955 ӘБИ (5) ■ Әби патшадан калган ○ 6001 ● 14060; 15011; 15134; 15135 ӘБИДӘЙ (1) ■ Яман кием яшь кызны әбидәй, әбине пәридәй итәр ○ 8829 ӘБИЕҢӘ (1) ■ Әбиеңә сәлам әйт, бабаң утырмага килсен ○ 15153 ӘБИЕҢНЕҢ (1) ■ Бабаңның сакалын әбиеңнең иягенә куяр хәл юк ○ 15014 ӘБИНЕ (1) ■ Яман кием яшь кызны әбидәй, әбине пәридәй итәр ○ 8829 ӘВӘЛӘНГӘН (1) ■ Ир белән хатын икесе бер камырдан әвәләнгән ○ 13816 ӘВӘЛӘСӘҢ (1) ■ Комны күпме әвәләсәң дә берекмәс ○ 139 ӘВЕН (3) ■ Әвен сугып кайту ○ 1510 ● 6582; 16812 ӘВЕНЕ (1) ■ Әвене янган кеше сымак кылана ○ 1511 ӘВЕНЕНӘ (1) ■ Әвененә ут капканмыни ○ 8587 ӘВЕНЕҢ (1) ■ Төсең-битең җир булган, әвенең янды мәллә ○ 10736 ӘВЕРЕЛӘ (2) ■ Ләйсән суын җиде ел сакласаң, энҗегә әверелә, имеш ○ 1122 ● 16729 ӘГӘР (6) ■ Әгәр тавышы булса, балык та җырлар иде ○ 4529 ● 5681; 14005; 14511; 16320 (2) ӘГӘР-МӘГӘР (1) ■ "Әгәр-мәгәр" янында "мәгәр-тәгәре" бар ○ 16203 "ӘГӘР"НЕ (1) ■ "Әгәр"не чәчкәч, "мәгәр" үскән ○ 16202 ӘГУЗЕ (1) ■ Әгузе - тана күзе, бисмилла - мулла сүзе ○ 16954 ӘДӘБЕ (1) ■ Кыз кылыгы белән сөйкемле, ул әдәбе белән сөйкемле ○ 14124 ӘДӘБИЯТЫ (1) ■ Милләтнең теле - үзенең әдәбияты ○ 16385 ӘДӘМ (84 | 5) ■ Ибне әдәм кисә торыр - урман халкы үсә торыр ○ 1914 ● 2319; 5483; 5506; 5787; 6007; 6018; 6019; 6461 (2); 6866; 8758; 8776; 9244; 9395; 9396; 9815; 10308:1; 11058; 11066; 11069; 11078, :1; 11115; 11280; 11320-11323; 11324:1; 11389; 11848 (2); 11894; 12096; 12101; 12148; 12189; 12190 (2); 12236; 12334; 12617-12619; 12786; 12918; 13149; 14085; 14086; 14402; 14454 (2); 14470; 14552; 14743; 14808; 14966-14969; 15003; 15026 (2); 15136; 15642; 15650; 15733, :1; 15762, :1; 16068; 16184 (3); 16204; 16205; 16242; 16396; 16470; 16653; 16684; 16685; 16717; 16793; 16794; 16888; 16996; 17008 ӘДӘМГӘ (4) ■ Әдәмгә кол булганчы, койрык так та эт бул ○ 5977 ● 7439; 9003; 12237 ӘДӘМЛЕКТӘН (1) ■ Үзе әдәмлектән чыкканның киеме киемлектән чыгар ○ 11341 ӘДӘМНӘН (3) ■ Бай әдәмнән бәла дә куркыр ○ 7200 ● 11325; 11863 ӘДӘМНӘР (1) ■ Ил кадерен белмидер ил эчендә яманнар; җир кадерен белмидер җир икмәгән әдәмнәр ○ 4932 ӘДӘМНЕ (7) ■ Аракы әдәмне әдәм итмәс, әрәм итәр ○ 9815 ● 10427; 11323; 15339; 15783; 15845; 16206 ӘДӘМНЕКЕ (1) ■ Елан агуы тешендә, әдәмнеке - телендә ○ 15480 ӘДӘМНЕҢ (6) ■ Алтын әдәмнең акылын алыр ○ 7758 ● 11324; 11827; 14087; 14970; 16794 ӘДӘП (10) ■ Акылның кадере әдәп белән, куәтнең кадере сәләт белән ○ 11061 ● 11175; 11253; 11281; 11323; 11376; 11390; 11473; 13777; 15651 ӘДӘПЛЕ (4) ■ Әдәпле кунак китәр вакытын үзе белер ○ 10197 ● 11326; 13056; 16651 ӘДӘПЛЕНЕҢ (1) ■ Әдәпленең күлмәге сәдәпле, үзе матур гадәтле ○ 11327 ӘДӘП-НӘЗАКӘТ (1) ■ Хатын-кызны бизәктән дә бигрәк әдәп-нәзакәт бизи ○ 13724 ӘДӘПСЕЗ (4) ■ Әдәпсез хуҗага кунак булып килмә ○ 10198 ● 11328; 11393; 13095 ӘДӘПСЕЗНЕҢ (1) ■ Әдәпле кеше солтан, әдәпсезнең бите олтан ○ 11326 ӘДӘПТӘ (1) ■ Матурлык күлмәк белән сәдәптә түгел, оят белән әдәптә ○ 10688 ӘДИП (2) ■ Телең-каләмең белән генә әдип булма, акылың-холкың белән дә әдип бул ○ 16412 (2) ӘДРӘС (1) ■ Әдрәс бишмәт, теләсә нишләт ○ 8990 ӘҖӘЛ (9) ■ Байга бөлмәк әҗәл, фәкыйрьгә үлмәк әҗәл ○ 7205 (2) ● 12623; 15375; 15392-15396 ӘҖӘЛГӘ (1) ■ Һәр әҗәлгә бер сәбәп ○ 15435 ӘҖӘЛДӘН (4) ■ Бурычтан котылып булса да, әҗәлдән котылып булмый ○ 15374 ● 15397-15399 ӘҖӘЛЕ (6) ■ Бүренең әҗәле эттән булыр ○ 2189 ● 3055; 3424; 4006; 9811; 11336 ӘҖӘЛЕҢ (2) ■ Егылсаң нардан - әҗәлең әллә кайдан ○ 2924 ● 14007 ӘҖӘЛЕҢНЕ (1) ■ Әҗәлеңне нәрсәдән табачагың маңгаеңа язылмаган ○ 15400 ӘҖӘЛЛЕ (1) ■ Абруйлы егеткә әҗәлле куян юлыга, ди ○ 12815 ӘҖӘЛНЕҢ (1) ■ Әҗәлнең даруы - кызыл балчык ○ 15401 ӘҖӘЛСЕЗ (1) ■ Кеше анасыз тумас, әҗәлсез үлмәс ○ 14237 ӘҖӘТ (4) ■ Әҗәт алганда үпкә юк ○ 8193 ● 8194-8196 ӘҖӘТКӘ (2) ■ Әҗәткә алып баемассың ○ 8197 ● 16955 ӘҖЕР (1) ■ Сабыр әдәм сансыз әҗер алыр, сабырсызлык башка кайгы салыр ○ 11894 ӘЗ (4) ■ Күпчелек әз орса да үтерә, әз бирсә дә тутыра ○ 5037 (2) ● 6904; 8174 ӘЗЕНӘ (1) ■ Күбенә түзгәнне әзенә түзәрсең ○ 11973 ӘЗЕР (4) ■ Сөңгеле яуга тимер калканың әзер булсын ○ 5628 ● 7631; 9631; 10213 ӘЗЕРЛӘ (4) ■ Атыңнан элек йөгәнеңне әзерлә ○ 2618 ● 6916 (2); 9363 ӘЗЕРЛӘМӘ (1) ■ Иргә барганчы биләүсә әзерләмә ○ 13163 ӘЗЕРЛӘН (2) ■ Кадерең барда кадерлән, кадерең беткәч үләргә әзерлән ○ 11138 ● 15379 ӘЗЕРЛӘНСӘҢ (1) ■ Йортта әкренләп әзерләнсәң, юлда иркенләп йөрерсең ○ 6764 ӘЗЕРЛӘП (3) ■ Җәй көне чанаңны, кыш көне арбаңны әзерләп куй ○ 1010 ● 7435; 15449 ӘЗЕРЛИ (1) ■ Тычкан да кышка азык әзерли ○ 3408 ӘЗЕРЛИЛӘР (1) ■ Арбаны - кыш, чананы җәй әзерлиләр ○ 6995 ӘЙ (4) ■ Хут мартка: "Селәгәең җый, әй селәгәй", - дип әйтә, ди ○ 961 ● 13908; 14774; 14775 ӘЙБӘТ (1) ■ Кече казанның өресе әйбәт була ○ 9925 ӘЙБЕР (9) ■ Аннан әйбер алганчы, тавыктан сөт саварсың ○ 4347 ● 7588; 7845; 7895; 8303; 8831; 11857; 12449; 12510 ӘЙБЕРГӘ (1) ■ Әйберне әйбергә катсаң - заты беленер, ташны ташка чаксаң - уты беленер ○ 631 ӘЙБЕРЕ (1) ■ Кеше әйбере шырпылы: кулга кермәсә, йөрәккә керә ○ 11997 ӘЙБЕРЕН (1) ■ Кеше яраткан әйберен күп сөйләр ○ 15898 ӘЙБЕРНЕ (3) ■ Әйберне тану - файдасын табу ○ 630 ● 631; 8831 ӘЙБЕРНЕҢ (2) ■ Әйбернең яңасы яхшы, дусның искесе яхшы ○ 5507 ● 8817 ӘЙДӘ (4) ■ Тәкә тәкәгә: "Барыбер бүген суялар, әйдә сөзешеп калыйк!" - дигән, ди ○ 3144 ● 5269; 6596; 13406 ӘЙДӘГӘН (1) ■ Алланың үзе әйдәгән сарыклары юк: берәүнекен берәүгә генә алып бирә ○ 16858 ӘЙДӘП (1) ■ Үләм дигән кодагый үгез әйдәп барадыр ○ 14649 ӘЙДӘҮГӘ (1) ■ Бүре бәйләүгә күнмәс, дуңгыз әйдәүгә күнмәс ○ 2140 ӘЙЛӘН (2) ■ Белмәгән атның сыртыннан әйлән ○ 2629 ● 14641 ӘЙЛӘНӘ (19 | 2) ■ Җидегән йолдыз җиде әйләнә, Тимерказык урынында ○ 76 ● 1391; 2306; 5178; 6586; 7115; 7787; 7974 (2); 8214; 13568 (2); 14725; 14727, :2; 14840; 15235; 15467; 16137; 16197; 16729:1 ӘЙЛӘНӘСЕНӘ (2) ■ Икмәк әйләнәсенә тычкан да җыела ○ 3401 ● 9215 ӘЙЛӘНГӘНДӘ (2) ■ Дүрт тәгәрмәч бергә әйләнгәндә генә яхшы ○ 7019 ● 7072 ӘЙЛӘНГӘНЧЕ (3) ■ Еланны аждаһага әйләнгәнче үтереп кал ○ 4626 ● 6491; 11869 ӘЙЛӘНГЕЧТӘН (1) ■ Әйләнгечтән юл туры, пычрактан юл коры ○ 6867 ӘЙЛӘНДЕР (1) ■ Шәһәрне бак, шәһәрне бак, әйләндер дә кесәңне как ○ 5245 ӘЙЛӘНДЕРӘ (4) ■ Вакыт комны ташка, ташны комга әйләндерә ○ 798 ● 7248; 15470; 16418 ӘЙЛӘНДЕРГӘН (1) ■ Әйләндергән болыт яумый куймас ○ 1173 ӘЙЛӘНДЕРСӘҢ (1) ■ Эчәкне күп әйләндерсәң исе чыгар ○ 9388 ӘЙЛӘНЕП (21) ■ Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең ○ 483 ● 734; 2540 (2); 2541 (2); 2776; 3748; 3933; 4828; 6815; 7837; 7855; 12481; 13450 (2); 13513 (2); 13762; 15122; 15328 ӘЙЛӘНЕР (3) ■ Аңарчы тигез җирләр түмгәккә әйләнер әле ○ 225 ● 557; 13725 ӘЙЛӘНЕР-ӘЙЛӘНЕР (1) ■ Ат әйләнер-әйләнер, казыгына бәйләнер ○ 2542 ӘЙЛӘНЕЧ (1 | 1) ■ Әйләнеч булса да - юл яхшы, сукыр булса да - кыз яхшы ○ 13057 ● 13057:1 ӘЙЛӘНСӘ (4) ■ Эт, бүрегә әйләнсә, бүредән яман ○ 3581 ● 6792; 16097 (2) ӘЙЛӘНҮ (2) ■ Кипкән балыкка әйләнү ○ 4541 ● 10517 ӘЙРӘН (10) ■ Кешегә бәйрәм, хайванга әйрән ○ 6661 ● 7349; 7547; 7642; 8191; 9269; 9397; 9400; 9509; 14636 ӘЙРӘНЕ (4) ■ Уты сүнгән, әйрәне түнгән ○ 8584 ● 9144; 9518; 13806 ӘЙРӘНЕН (1) ■ Бер кеше дә үз әйрәнен ачы димәс ○ 9173 ӘЙРӘНЛЕ (1) ■ Әйрәнле ашым, җылы мич башым ○ 9510 ӘЙРӘНСЕЗ (1) ■ Җәен әйрәнсез булма, кышын юргансыз булма ○ 9414 ӘЙТ (25) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 (2) ● 5508; 7213; 9427 (2); 10391; 11457; 12370 (2); 12615; 13454; 14542 (2); 15153; 15741; 15769; 15826; 16201; 16207; 16209; 16211; 16235; 16517; 16672 ӘЙТАЛМАМ (1) ■ Бүз алашам арыса, Бүре ханга җиталмам, энем-углым күп туды, күп туса да кол туды, ханга гарызым әйталмам ○ 5785 ӘЙТӘ (31 | 1) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтермен", дип ○ 884 ● 920; 922; 959; 961; 1574; 2261; 2771; 3022; 3095 (2); 3362; 3644, :1; 3952; 3986; 4073; 4146; 4179; 4406; 4429; 4460; 6696; 7994; 9607; 9805; 10608; 11479; 15552; 16236 (2); 16411 ӘЙТӘЛӘР (1) ■ "Каен агачы бар җирдә авыру бар микән?" - дип әйтәләр, ди, каен агачы юк җирләрдә ○ 1733 ӘЙТӘМ (5) ■ Акылсыз, чынын әйтәм дип, үзенең серен әйтә, ди ○ 11479 ● 12604; 13113; 16314 (2) ӘЙТӘСЕҢ (3) ■ "Чыкмый, чыкмый дип әйтәсең, чеметеп-чеметеп саласың, сал бер уч, чыгармын нибуч!" - дип әйтте, ди, чәй ○ 9368 ● 16022; 16952 ӘЙТЕЛМИ (2) ■ Сылтаусыз мәкаль дә әйтелми ○ 16401 ● 16914 ӘЙТЕЛСӘ (1) ■ Сүз - вакытында әйтелсә генә сүз ○ 15996 ӘЙТЕМ (1) ■ Әйтем - сүзнең бизәге, мәкаль - сүзнең җиләге ○ 16426 ӘЙТЕП (11) ■ Әйтмәсен кеше, әйтеп торсын эше ○ 6264 ● 12363; 12608; 13599; 13721; 14809; 15639; 16062; 16159; 16327; 16931 ӘЙТЕР (34 | 2) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 875 (2); 1519; 1596; 5366 (2); 5766; 6558; 7426 (2); 7486; 7541 (2); 10122; 11664; 11686; 12173 (2); 12193; 12213 (2); 13007:1, :1; 13625; 13892; 15256; 15759; 16151 (2); 16208; 16209; 16321; 16411; 16542 (2) ӘЙТЕРГӘ (7) ■ Дошманыңа әйтергә ярамаганны дусыңа да әйтмә: аның иртәгә дошман булуы бар ○ 5344 ● 10618; 15504; 15659; 15851; 16210; 16227 ӘЙТЕРЕ (1) ■ Аның әйтере бар, кайтыры бар ○ 16265 ӘЙТЕРЛӘР (3) ■ Куян тиреләре базарда: "Исәнме, менә тагын күрештек", - дип әйтерләр, ди ○ 2257 ● 12294; 15484 ӘЙТЕРЛЕК (2) ■ Әйтерлек булса әйт, әйтерлек булмаса чәйнә дә йот ○ 16211 (2) ӘЙТЕРМЕН (2) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтермен", - дип ○ 884 ● 5508 ӘЙТЕРСЕҢ (1) ■ Сыерың булмаса, кәҗәгә дә "апай" әйтерсең ○ 3061 ӘЙТКӘН (58) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 ● 1599; 1600; 1605 (2); 2304; 2848; 3048; 4045; 4686; 7319; 8192; 9555; 9640; 11481 (2); 11721; 12255; 13172; 13533; 13799; 14294; 14596; 14639; 15460; 15505; 15765; 15771; 15780; 15807; 15853 (2); 15912; 15913 (2); 16094-16096; 16111; 16205; 16212-16224; 16226; 16322; 16323; 16354; 16891 ӘЙТКӘНГӘ (2) ■ Атасы баз әйткәнгә, угылы кан кояр ○ 14360 ● 16324 ӘЙТКӘНЕ (1) ■ Борынгыларның әйткәне кыеш китмәс ○ 16356 ӘЙТКӘННӘН (1) ■ Биткә әйткәннән читтә әйткән яман ○ 15807 ӘЙТКӘННӘР (1) ■ Куянга күптән койрык әйткәннәр дә, әле дә юк ○ 2264 ӘЙТКӘННЕ (5) ■ Би әйткәнне кол әйтер, кол авызыннан ишетелмәс ○ 5766 ● 15085; 15601; 15639; 16227 ӘЙТКӘННЕҢ (2) ■ Теле кызганда әйткәннең соңыннан йөзе кызарыр ○ 15583 ● 16098 ӘЙТКӘНЧЕ (7) ■ Аңа әйткәнче бер ташка әйтсәң, таш җанланыр иде ○ 224 ● 6050; 15768; 15873; 15900; 16036; 16840 ӘЙТКӘЧ (1) ■ "А"ны әйткәч, "б"не әйтми хәл юк ○ 16466 ӘЙТМӘ (20) ■ Аерылмас дустыңа онытылмас сүз әйтмә ○ 5285 ● 5321; 5344; 5407; 7216; 8318; 10391; 12443; 12604; 13475; 14521; 14685 (2); 15258; 15759; 15778; 16035; 16041; 16517; 16672 ӘЙТМӘГӘН (3) ■ Дуңгызны җизни дип әйтмәгән ○ 2909 ● 16226; 16227 ӘЙТМӘГӘНЕН (1) ■ Әйткән сүзеңдә тор, әйтмәгәнен сакла ○ 16222 ӘЙТМӘГӘННЕ (1) ■ Әйтмәгәнне кем белә, ачмаганны кем күрә ○ 16228 ӘЙТМӘГӘННЕҢ (1) ■ Әйткән сүзнең кайтасы юк, әйтмәгәннең хатасы юк ○ 16224 ӘЙТМӘДЕҢ (1) ■ Син әйтмәдең, мин ишетмәдем ○ 16291 ӘЙТМӘК (1) ■ Әйтмәк бар, кайтмак юк ○ 16229 ӘЙТМӘКНЕҢ (1) ■ Әйтмәкнең танмагы бар ○ 16230 ӘЙТМӘС (7) ■ Халык әйтмәс, халык әйтсә - хата әйтмәс ○ 5078 (2) ● 13047; 13514; 15515; 16214; 16231 ӘЙТМӘСӘ (1) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 ӘЙТМӘСӘҢ (3) ■ Әйтсәң - сүз, әйтмәсәң тешеңне кысып түз ○ 16233 ● 16234; 16235 ӘЙТМӘСЕН (1) ■ Әйтмәсен кеше, әйтеп торсын эше ○ 6264 ӘЙТМӘСЛӘР (1) ■ Яманның тунын әйтмәсләр, үзен әйтерләр ○ 12294 ӘЙТМИ (5) ■ Борынгыны әйтми соңгы искә төшми ○ 777 ● 5552; 9607; 16225; 16466 ӘЙТМИЛӘР (2) ■ Дуңгызны җизни дип әйтмиләр ○ 2896 ● 15253 ӘЙТМИМ (1) ■ Әйтмим - кем белә, ачмыйм - кем күрә ○ 16325 ӘЙТМИМЕН (1) ■ Беләмен дә әйтмимен: әти салам астында ○ 16700 ӘЙТМИЧӘ (1) ■ Тел белән әйтмичә бармак белән төртеп булмый ○ 15535 ӘЙТСӘ (6 | 1) ■ Халык әйтмәс, халык әйтсә - хата әйтмәс ○ 5078 ● 5914; 10539; 13514; 15747; 15861; 16816:1 ӘЙТСӘЛӘР (1) ■ Сиңа каты сүз әйтсәләр дә, син йомшак сүз белән җавап бир ○ 15964 ӘЙТСӘМ (1) ■ Мин аз әйтсәм, син күбен аңла ○ 16285 ӘЙТСӘҢ (33) ■ Аңа әйткәнче бер ташка әйтсәң, таш җанланыр иде ○ 224 ● 3685; 5151 (2); 5903; 10465; 11207; 11660; 11723; 11902; 11934; 12305; 14542; 15732 (2); 15770; 15966; 16038; 16041; 16082; 16101; 16109; 16174 (2); 16197; 16232-16235; 16237; 16287; 16408; 16443 ӘЙТТЕ (18) ■ Төлке дә йөземгә буе җитмәгәч: "Пешмәгән әле", - дип әйтте, ди ○ 2295 ● 4089; 9368; 13076; 13110; 13389; 13406; 13696; 13796; 13855; 13908; 14054; 14647; 16190 (2); 16326; 16932; 17076 ӘЙТТЕМ (3) ■ Әйтүен әйттем, аннан телем тарттым ○ 15715 ● 16327 (2) ӘЙТТЕРӘ (1) ■ Акыллыдан турысын әйттерә алмасаң, тиледән сора ○ 11460 ӘЙТҮ (5) ■ Акны кара дип әйтү ○ 645 ● 6265; 16237-16239 ӘЙТҮДӘН (1) ■ Сүзне әйтүдән элек авызыңда чәйнәп җиткер ○ 16042 ӘЙТҮЕМ (1) ■ Төлке әйткән: "Үзем өчен әйтүем түгел, әмма тавыксыз кетәк утка чыксын!" дигән, ди ○ 2304 ӘЙТҮЕН (1) ■ Әйтүен әйттем, аннан телем тарттым ○ 15715 ӘЙТҮНЕҢ (1) ■ Әйтү белән әйтүнең аермасы бар ○ 16238 ӘЙТҮЧЕ (1) ■ Әйтүче гадел булса, тыңлаучы дана булыр ○ 16240 ӘЙТҮЧЕНЕ (1) ■ Хатаңны әйтүчене атаң дип бел ○ 12585 ӘКӘЛӘ (1) ■ Үрдәк, үзенә ышанмаса, әкәлә йотмый ○ 4430 ӘКӘМӘТ (1) ■ Акыллыдан хикмәт чыгар, ахмактан әкәмәт чыгар ○ 11461 ӘКБАР (1) ■ "Сатсам саттым, сатмасам алдым-кайттым, аллаһе әкбар", - дип әйтте, ди, бер сатучы мулла намаз ниятләгәндә ○ 16932 ӘКЕМИ (1) ■ Әкеми, сиңа кызлар тәтеми ○ 13074 ӘКИЯТ (3) ■ Белмәгәнгә әкият, белгәнгә чын ○ 16346 ● 16384; 16427 ӘКИЯТНЕҢ (1) ■ Бу әле әкиятнең баласы, мичтә ята аның анасы ○ 16450 ӘКМӘЛИ (2) ■ Аяз-аяз көннәрдә өйдә торыр Әкмәли, буран-буран көннәрдә кырга чыгар Әкмәли ○ 6447 (2) ӘКРЕН (3) ■ Заман әкрен бара, һәр эшен бетереп бара ○ 809 ● 1174; 13578 ӘКРЕНЛӘП (1) ■ Йортта әкренләп әзерләнсәң, юлда иркенләп йөрерсең ○ 6764 ӘЛӘК (4) ■ Күзгә кергән тигәнәк яман, күз чыгарган әләк яман ○ 15923 ● 16206; 16241; 16242 ӘЛӘКЛӘГӘН (1) ■ Әләкче, кеше өстеннән әләклим дип, үзен әләкләгән ○ 16243 ӘЛӘКЛӘП (2) ■ Ләкләк, гомере үтәр әләкләп ○ 4068 ● 4081 ӘЛӘКЛИМ (1) ■ Әләкче, кеше өстеннән әләклим дип, үзен әләкләгән ○ 16243 ӘЛӘКЧЕ (1) ■ Әләкче, кеше өстеннән әләклим дип, үзен әләкләгән ○ 16243 ӘЛӘКЧЕГӘ (2) ■ Бәлачегә бер таяк, әләкчегә мең таяк ○ 15814 ● 15828 ӘЛӘМ (1) ■ Каләм белмәгәнгә әләм ○ 16583 әләм → әтрәк-әләм ӘЛБӘ (3) ■ Үз илеңдә салма аша, кеше илендә әлбә аша ○ 5118 ● 7790; 9407 ӘЛЕ (32) ■ Аңарчы тигез җирләр түмгәккә әйләнер әле ○ 225 ● 884; 889 (2); 2264; 2277; 2295; 2309; 2736; 2905; 2929; 4010; 4350; 4409 (2); 4415; 4429; 5711; 6708; 6717; 9463; 9464; 9491; 9511; 10621; 10638; 10876; 13073; 13301; 13335; 14304; 16450 ӘЛЕГӘ (1) ■ Сау булып тор әлегә, сәлам диген Галигә, бара калсаң Шәлегә ○ 5278 ӘЛЕГЕ (3) ■ Әлеге дә баягы, шул бер каен таягы ○ 2003 ● 14664; 17088 ӘЛИМ (1) ■ Мулла аз бирсәң - "газабын әлим"; күп бирсәң - "Гафур-рәхим" ○ 17012 ӘЛИФ (2) ■ Эчен ярсаң, әлиф чыкмас ○ 10861 ● 16701 "ӘЛИФ"КӘ (1) ■ "Әлиф"кә бар, "би"гә юк ○ 16708 "ӘЛИФ"НЕ (1) ■ "Әлиф"не таяк дип, "вау"ны чукмар дип белми ○ 16709 "ӘЛИФ"ТӘН (2) ■ "Әлиф"тән "би"гә кадәр, йөгердем өйгә кадәр ○ 16710 ● 16711 ӘЛЛӘ (18) ■ Бүген болай, таңда әллә ничек ○ 1035 ● 2026 (2); 2887; 2924; 3092; 7090 (2); 8980; 9512 (2); 11776 (2); 12088; 13643; 15453; 15709; 16320 ӘЛҮ (1) ■ Әлү кагына шикәр төреп ашама ○ 9401 ӘЛХӘМ (2) ■ Әлхәм белән Әбҗәткә без кермибез әҗәткә ○ 16955 ● 16972 ӘМАН (2) ■ Ил әман булса, без дә әман ○ 4949 (2) әман → исән-әман ӘМАНӘТ (1) ■ Әманәт җан саклый ○ 12620 ӘМАНӘТКӘ (2) ■ Әманәткә хыянәт итмә ○ 12621 ● 12622 ӘМӘК (1) ■ Әмәк белән Җәмәк, көрәк белән сәнәк ○ 5524 ӘМӘЛ (4) ■ Аучы ничә әмәл белсә, аю шунча юл белә ○ 2011 ● 6674; 10776; 14758 ӘМӘЛЕ (2) ■ Мәленә күрә әмәле ○ 926 ● 16545 ӘМӘЛЕН (1) ■ Коралын тапкан - таш кискән, әмәлен тапкан - су кичкән ○ 6354 ӘМӘЛЕҢНЕ (1) ■ Хутта ут итә, хәмәлдә әмәлеңне корыта ○ 964 ӘМӘЛНЕҢ (1) ■ Тол әмәлнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6139 ӘМЕР (1) ■ Куразга "кычкыр" дип әмер бирмиләр ○ 4371 ӘМЕРЕ (2) ■ Патша әмере өч көн йөрер ○ 5870 ● 5880 ӘМИР (1) ■ Бүген - әмир, иртәгә - фәкыйрь ○ 5784 ӘММА (3) ■ Төлке әйткән: "Үзем өчен әйтүем түгел, әмма тавыксыз кетәк утка чыксын!" - дигән, ди ○ 2304 ● 4764; 7165 ӘНӘ (4) ■ Әнә килә трактор, сука бабай карап тор ○ 1474 ● 11037; 11716; 13330 ӘНДРИ (1) ■ Бездә Әндри казнасы юк ○ 7528 ӘНИ (3) ■ Үги әни - усал үгез мөгезе ○ 14263 ● 14294; 14307 әни → әти-әни ӘНИГӘ (1) ■ Корбан башы - коры баш, әти белән әнигә; чуртан башы - чур җелек, хатын белән үземә ○ 14446 ӘНИСЕ (2) ■ Кайгысы юк - үги әнисе өчен кайгырган ○ 14255 ● 14456 әнисен → әтисен-әнисен ӘНКӘ (2) ■ Ике әнкә, бер чөнкә, эләбез дә чөябез ○ 9024 ● 14455 ӘНКӘЕМ (1) ■ Үги ана - яфрак, үз әнкәем яхшырак ○ 14257 ӘНКӘЙ (1) ■ Әткәй - шикәр, әнкәй - бал ○ 14458 ӘНКӘНЕ (1) ■ Мең нәнкә дә бер әнкәне алыштыра алмас ○ 14239 ӘҢКӘ (1) ■ Сыер - ярты әңкә ○ 3196 ӘПӘЕМ (1) ■ Үзем райда, әпәем крайда ○ 9516 ӘПӘЕН (1) ■ Еланның тәпиен күрмәссең, байның әпәен күрмәссең ○ 7344 ӘПӘЙНЕ (1) ■ Ятыр корсак ятыр, ярты әпәйне тартыр ○ 9743 ӘППӘР (1) ■ Балыкка әппәр итмиләр ○ 4464 ӘР (1) ■ Әр - битәр, әрдән дә бигрәк наз битәр ○ 11963 ӘРӘМ (9) ■ Көтүдә куйчы күп булса, куй әрәм үләр ○ 2375 ● 7793; 7857; 9815; 14402; 14454; 16052; 16184; 16588 ӘРӘМГӘ (2) ■ Хәрәмнән җыелган әрәмгә китә ○ 12601 ● 16615 ӘРВАК (1) ■ Ат, арык булса, тулак булыр; ир, ярлы булса, әрвак булыр ○ 13445 ӘРВАХНЫ (1) ■ Аргамакны байтал ияртә, әрвахны шайтан ияртә, ди ○ 16719 ӘРДӘН (1) ■ Әр - битәр, әрдән дә бигрәк наз битәр ○ 11963 ӘРЕКМӘН (1) ■ Әдәм фәрештә булмас, әрекмән кәбестә булмас ○ 11321 ӘРЕКМӘНЕМ (1) ■ Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авырса - саулыгым ○ 1341 ӘРЕКМӘННӘН (1) ■ Тигәнәк әрекмәннән ерак китми ○ 1310 ӘРЕМ (4) ■ Әрем төбенә гөл үсмәс ○ 1342 ● 1366; 3066; 11333 ӘРЕМЕ (2) ■ Кәҗәнең ашамаган әреме башын авырттырыр, имеш ○ 3049 ● 5880 ӘРЕН (1) ■ Әрләннең әрен кузгатма ○ 2341 ӘРЛӘН (1) ■ Әрлән урлап киченер, тотсаң биткә сикерер ○ 2340 ӘРЛӘННЕҢ (1) ■ Әрләннең әрен кузгатма ○ 2341 ӘРЛЕ (3) ■ Әрле Мәликәгә коры тәлинкә ○ 11329 ● 11330; 14636 ӘРМӘК (1) ■ Кәҗә кыш көне "әрмәк" кенә дип кычкыра, ди ○ 3033 ӘРНЕ (1) ■ Авызга кергән аракы әрне сыгып чыгара ○ 9796 ӘРНЕСӘ (1) ■ Туганыңа авыр сүз әйтмә, йөрәге әрнесә ят булыр ○ 14521 ӘРНИ (1) ■ Әйтсәң - тел арый, әйтмәсәң - йөрәк әрни ○ 16234 ӘРСЕЗ (4) ■ Әрсез кәҗә әрем ашап та туеп кайтыр ○ 3066 ● 3801; 4274; 11331 ӘРСЕЗГӘ (2) ■ Әрсезгә алты көн бәйрәм ○ 11332 ● 11333 ӘРСЕЗНЕ (1) ■ Әрсезне син ишектән кусаң, ул тәрәзәдән керә ○ 11334 ӘРСЕЗНЕҢ (1) ■ Әрле уйлап торганчы әрсезнең улы туар ○ 11330 ӘРЧЕР (1) ■ Суга сусаучы иске чишмәне әрчер ○ 443 ӘСӘРЕ (1) ■ Сүзнең вакытын ычкындырсаң, әсәре булмас ○ 16046 ӘСӘРЛЕРӘК (1) ■ Кылыч көченә караганда каләм очы әсәрлерәк ○ 16611 ӘССӘЛАМЕГАЛӘЙКЕМ (1 | 1) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 ● 14731:2 ӘСТЕРХАНДА (1) ■ Әстерханда сыер бер акча, килә-килә мең акча ○ 3240 ӘТӘЛГЕ (1) ■ Әтәлге, мактанса, "тычкан тоттым!" дияр ○ 4221 ӘТӘЛГЕНЕ (1) ■ Әтәлгене куй, карчыганы чөй ○ 4222 ӘТӘМБИГӘ (1) ■ Язын иген икмәгән әтәмбигә моң булыр ○ 1470 ӘТӘМ-СӘТӘМ (1) ■ Әтәм-сәтәм, суган сатам ○ 8073 ӘТӘЧ (32) ■ Кайчагында тавык та әтәч булып кычкыра ○ 4278 ● 4302; 4308; 4322; 4330; 4335; 4365; 4367; 4369; 4370; 4372; 4374; 4375; 4377-4382; 4385; 4388; 4389; 4391-4393; 4395; 4759; 6187; 11871; 16281; 16636; 17054 ӘТӘЧЕ (5) ■ Аның әтәче дә кубыз уйный ○ 4386 ● 4387; 5247; 7177; 14850 ӘТӘЧКӘ (3) ■ Әтәчкә дә чебеш туйдырырга туры килә ○ 4383 ● 4394; 7791 ӘТӘЧЛӘРЕ (1) ■ Күрше тавыгы күрекле, әтәчләре бүрекле ○ 5193 ӘТӘЧНЕ (1) ■ Вакытсыз кычкырган әтәчне суеп ашыйлар ○ 4366 ӘТӘЧНЕҢ (5) ■ Атач әтәчнең бүксәсе дә сул якта булыр ○ 4363 ● 4368; 4373; 4376; 4384 ӘТӘЧТӘН (1) ■ Әтәч синнән зирәк булмасын, син әтәчтән зирәк бул ○ 4379 ӘТИ (11) ■ Сентябрьдә әти дә бер, мин дә бер; мартта - әти алда, мин артта ○ 939 (2) ● 2112; 6804; 7936; 8021; 8921; 14337; 14343; 14446; 16700 ӘТИ-ӘНИ (1) ■ Әти-әни бар булсын, авызы-борыны юк булсын ○ 14457 ӘТИСЕ (1) ■ Әнисе юкның әтисе күптән юк ○ 14456 ӘТИСЕН-ӘНИСЕН (1) ■ Әтисен-әнисен тапмадым ○ 14468 ӘТКӘ (1) ■ Әнкә белән бала калса - анага көч, әткә белән бала калса - балага көч ○ 14455 ӘТКӘЙ (1) ■ Әткәй - шикәр, әнкәй - бал ○ 14458 ӘТРӘК-ӘЛӘМ (1) ■ Әтрәк-әләм, чүп салам ○ 7538 ӘТ-ТӘМӘКЕ (1) ■ Әт-тәмәке - трава, аны тартмак - рава ○ 9863 ӘТТӘХИЯТ (2) ■ Төрле авылда төрле әттәхият ○ 5236 ● 16938 ӘҮВӘЛ (8 | 3) ■ Агач башына әүвәл нинди кош кунса, кырына шул кунар ○ 3820 ● 5230; 5682; 6923, :1, :3; 8636; 9951; 13007:1; 15918; 16244 ӘҮВӘЛГЕ (1) ■ Әүвәлге байлык - бала ○ 14088 ӘҮВӘЛГЕСЕ (1) ■ Әүвәлгесе - ил йоласы, соңгысы - йөз карасы ○ 13227 ӘҮВӘЛЕ (1) ■ Башы барның соңы бар, әүвәле барның ахыры бар ○ 764 ӘҮВӘЛЕНДӘ (1) ■ Ир әүвәлендә җәфа күрми ахырында вафа тапмас ○ 13515 ӘҮКӘТЕҢ (1) ■ Әүкәтең барда йөреп кал, дәртең барда күреп кал ○ 11335 ӘҮЛИЯ (4) ■ Үз өеңдә әүлия юк ○ 8351 ● 12078; 12396; 12936 ӘҮЛИЯДӘН (1) ■ Тотылмаган бур - әүлиядән зур ○ 12554 ӘҮЛИЯСЕ (1) ■ Әвен әүлиясе, мунча фәрештәсе ○ 16812 ӘФЛИСУН (1) ■ Җимеш юк җирдә чөгендерне дә әфлисун диләр ○ 1626 ӘХЛАКСЫЗЛЫГЫ (1) ■ Ананың әхлаксызлыгы - баланың бәхетсезлеге ○ 14275 ӘХМӘДИГӘ (1) ■ Ахирәттә Әхмәдигә ак тәкә ○ 16895 ӘХМӘТ (1) ■ Һәммә кеше корт тапкан, безнең Әхмәт тик яткан ○ 6631 ӘЧӘЧКӘ (1) ■ Әчәчкә дә күз тия, ди ○ 10715 ӘЧЕ (12) ■ Аланда үскән балан әче була ○ 1786 ● 5199; 6189; 7491; 10199; 11333; 14480; 14511; 14681; 15652 (2); 15698 ӘЧЕМЕН (1) ■ Борычтан яман әчемен, шикәр сипсәң төчемен ○ 9451 ӘЧЕТТЕРМИ (1) ■ Ике дөнья - бер морҗа, төтене өйгә керми, күзләрен әчеттерми ○ 14770 ӘШНӘ (2) ■ Вафасыз карендәштән вафалы әшнә яхшы ○ 14669 ● 16760 БАБАЙ (11 | 1) ■ Әнә килә трактор, сука бабай карап тор ○ 1474 ● 10313; 13452:1; 13925; 15011; 15012; 15081 (2); 15134; 15135; 15143; 15147 БАБАЙГА (1) ■ Бабайга таяк кирәк, бәбәйгә сиртмә кирәк ○ 15013 БАБАЙНЫКЫ (1) ■ "Бабайныкы - илнеке, әйдә, ашагыз!" - дип әйтте, ди, бер борынгы кияү ○ 13406 бабалы → ата-бабалы БАБАҢ (1) ■ Әбиеңә сәлам әйт, бабаң утырмага килсен ○ 15153 БАБАҢНЫҢ (1) ■ Бабаңның сакалын әбиеңнең иягенә куяр хәл юк ○ 15014 БАБАСЫ ( | 1) ■ Бабасы яшел җимеш ашаганга оныгының теше камашкан ○ 14288:1 БАБАСЫН (1) ■ Җиде бабасын таныту ○ 14537 бабасын → ата-бабасын БАВЫ (5) ■ Юлаучы - юмарт, өзәңге бавы унике кат ○ 6842 ● 7006 (2); 13623; 14575 БАВЫН (3) ■ Суган бавын үрү ○ 1637 ● 13408 (2) БАВЫННАН (1) ■ Кусаң тибешә, бавыннан тартсаң буыла ○ 2440 БАВЫҢ (1) ■ Атаң тырыш булса, камыт бавың каеш булыр ○ 14331 БАВЫР (11) ■ Ташта тамыр юк, түрәдә бавыр юк ○ 5887 ● 7375; 9346; 10747; 10758; 13358; 13918; 13919; 14033; 14186; 16861 БАВЫРГА (4) ■ Авыр эш бавырга төшә ○ 6003 ● 9148; 9804; 13975 БАВЫРСАК (1) ■ Үги ана - бавырсак, кой төбенә сарымсак ○ 14256 БАВЫРЫ (5) ■ Кыш бавыры бик озын ○ 862 ● 4587; 10746; 13059; 13781 бавырына → эченә-бавырына БАВЫРЫҢА (1) ■ Дус хәлеңә керер, дошман бавырыңа керер ○ 5375 бавырыңны → үпкә-бавырыңны БАГ (1) ■ Байның түшәге баг мамык, ярлыныкы - кырмавык ○ 7306 БАГА (3) ■ Бүрене күпме ашатма, һаман урманга таба бага ○ 2182 ● 10099; 14581 "БА"ГА (1) ■ "Әлиф"тән үткәрмә, "ба"га җиткермә ○ 16711 БАГАН (1) ■ Тар өйгә таган, биек өйгә баган ○ 8287 БАГАНА (8) ■ Багана ауса, койма да ава ○ 8595 ● 8631; 8645; 8658; 8660; 10631; 10852; 12697 БАГАНАГА (4) ■ Берәүгә берәү - баганага терәү ○ 8602 ● 8615; 8642; 10268 БАГАНАЛАРЫ (1) ■ Капка баганалары бертуган ○ 8652 БАГАНАНЫ (1) ■ Баланы кыйнаганчы багананы кыйна ○ 13981 БАГАНАСЫ (3) ■ Аларның капка баганасы белән безнең капка баганасы бер урманда үскән ○ 8640 (2) ● 8661 БАГАР (3) ■ Бай байга багар, су сайга агар ○ 7144 ● 11508; 12209 БАГАРДАЙ (1) ■ Баксаң багардай, базардагы товардай ○ 8029 БАГАСЫ (1) ■ Бармасаң - барасы була, барсаң - баласы була, баласы булгач - багасы була ○ 13134 БАГЛЫ (1) ■ Баглы күңелдә дәрт юк ○ 11075 БАГОР (1) ■ Сиңа биргән акчаны багор белән су төбеннән эзләргә ○ 7836 БАГУ (2) ■ Бала багу - аю уйнату ○ 13920 ● 13944 БАГУЧЫ (2) ■ Димче диңгез кичерер, багучы өйдән яздырыр ○ 13151 ● 15015 БАГУЧЫГА (1) ■ Багучыга барма, башыңа кайгы алма ○ 16721 БАГУЧЫЛЫК (1) ■ Багучылык - ялган эш, күңел алдап юаныч ○ 16722 БАГУЧЫСЫ (1) ■ Багучысы юк мал уңмас, башлыгы юк ил уңмас ○ 4871 БАГУЫ (1) ■ Бала багуы - елан агуы ○ 13921 БАГЫНДЫРА (1) ■ Бурыч багындыра, кылыч табындыра ○ 5562 БАГЫП (4 | 1) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 7957:2; 13132 (2); 13175 БАДЫМҖАН (1) ■ Аның җаны җан да, минем җаным бадымҗан ○ 11358 БАДЫРАЙГАН (1) ■ Ит кунмаган авызга пылдыр-пылдыр сүз бирә, ди; мие юк башка бадырайган күз бирә, ди ○ 10564 БАЕ (6) ■ Ялчы таба, бае каба ○ 5967 ● 5987; 13658; 14517; 16626 (2) БАЕГАН (4) ■ Кинәт баеган кешегә күрше йорты кетәк булып күренә, ди ○ 7368 ● 7779; 7871; БАЕГАННАН (2) ■ Байның баеганнан байыйсы килә ○ 7269 ● 8190 БАЕГАНЧЫ (3) ■ Бай бөлгәнче - кырык ел, ярлы баеганчы - кырык ел ○ 7166 ● 7167; 7442 БАЕГАЧ (1) ■ Кояшның кадере баегач сизелә ○ 48 БАЕДЫМ (1) ■ Байгыш туйганчы бер ашаса да баедым дияр ○ 7220 БАЕМАС (5) ■ Аучы белән балыкчы беркайчан да баемас ○ 2009 ● 8184; 9684; 16166; 16756 БАЕМАССЫҢ (1) ■ Әҗәткә алып баемассың ○ 8197 БАЕМАСЫН ( | 1) ■ Бай баемасын, кояш баесын ○ 7516:1 БАЕМЫЙ (2) ■ Ир хакы иргә керми кеше баемый ○ 13508 ● 15311 БАЕН-ЯРЛЫСЫН (1) ■ Үлем баен-ярлысын тикшерми ○ 15414 БАЕР (1) ■ Бәйрәм көнне мулла баер, ярлы ач калыр ○ 16974 БАЕРАК (2) ■ Күңел - баерак, диңгез - саерак ○ 11203 ● 11858 БАЕРСЫҢ (3) ■ "Кояш, баерсың да баерсың, мин үлгәч баерсың" ○ 94 (3) БАЕСА (4) ■ Кеше, баеса, үзеннән күрер, бөлсә - колыннан күрер ○ 5822 ● 7197; 7321; 7443 БАЕСЫН (1 | 1) ■ Яз киярен кыш кигән - ярлы каян баесын ○ 7438 ● 7516:1 БАЕСЫНГА (2) ■ Бай баесынга түгел, кояш баесынга ○ 7516 (2) БАЕТКАН (1) ■ Баеткан да хатын, бөлдергән дә хатын ○ 13617 БАҖА (7) ■ Баҗа баҗаның көтү көткәнен теләр ○ 14591 ● 14592; 14618 (2); 14637; 14638; 14660 БАҖАНЫ (1) ■ Җиде баҗаны бер бүре ашаган ○ 14652 БАҖАНЫҢ (1) ■ Баҗа баҗаның көтү көткәнен теләр ○ 14591 БАҖАҢА (1) ■ Урамны җиде әйлән дә баҗаңа кер ○ 14641 БАҖАСЫ (4) ■ Этнең баҗасы күп, кодасы юк ○ 3717 ● 12283; 14590; 14618 БАҖАСЫҢ (1) ■ Баҗа баҗасың күрсә, теле кычыта ○ 14592 БАЗ (4 | 3) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 12000:2, :3, :4; 14360; 15789; 17041 БАЗАР (24) ■ Асламчысыз базар булмый, ясамыйча товар булмый ○ 7864 ● 7867; 7868 (2); 7869-7873; 7883; 7887; 7889; 7965; 7966; 7994; 8028; 8031; 12832; 13064; 13260; 13598; 13641; 13969; 17035 БАЗАРГА (16) ■ Ашлыкны арба өйгә кертә, чана базарга илтә ○ 1379 ● 3228; 7844; 7874-7879; 7930; 7938; 7940; 8030; 8061; 11903; 13237 БАЗАРДА (13) ■ Куян тиреләре базарда: "Исәнме, менә тагын күрештек", - дип әйтерләр, ди ○ 2257 ● 2277; 7631; 7880-7882; 8001; 8025; 8327; 9196; 10245; 11404; 12828 БАЗАРДАГЫ (2) ■ Өеңдәге исәпне базардагы хак бозар ○ 8008 ● 8029 БАЗАРЛЫК (1) ■ Байныкы - базарлык, ярлыныкы - казанлык ○ 7260 БАЗАРЫ (3) ■ Барлының базары янында ○ 7573 ● 7981; 8026 БАЗАРЫН (1) ■ Буласы булган, базарын торган ○ 8036 БАЗАРЫНА (1) ■ Эрбет базарына китте ○ 8071 БАЗАРЫНДА (3) ■ Куян баласын, "куян базарында күрешербез" дип, ташлап китә, ди ○ 2249 ● 8671; 15129 БАЗАРЫҢ (2) ■ Игенем күп булды дип куанма, базарың булсын ○ 7900 ● 7939 БАЗГА (5 | 1) ■ Карның базга салганы да бетә ○ 1105 ● 4558; 6798; 9463; 12000:1; 12719 БАЗДА (1) ■ Патша килә, патша: кесәңне капша, балаңны базда сакла ○ 5866 БАЗЫК (3) ■ Тирәк, ни базык булса да, пычкыдан котылмас ○ 1944 ● 10745; 11076 БАЗЫМСЫЗ (1) ■ Базымсыз базар бозар ○ 7883 БАЗЫМЧАН (1) ■ Базык булганчы базымчан бул ○ 11076 БАЗЫНДА (1) ■ Аю - базында батыр ○ 2071 БАЗЫҢ (1) ■ Кайда базың, шунда казын ○ 8609 БАЗЫҢА ( | 1) ■ Кешегә баз казыма, казыган базыңа үзең төшәрсең ○ 12000:2 БАЙ (179 | 4) ■ Җире байның иле бай ○ 214 ● 882 (2); 999; 2012; 4919; 4920; 4928; 5085; 5124; 5214-5217; 5231 (2); 5734-5736; 5814; 5950; 6014; 6090; 6411 (2); 6417; 7126-7128; 7130; 7134; 7139-7142; 7143 (2); 7144-7150; 7151 (2); 7152-7154; 7155, :1, :2; 7156-7165; 7166, :1; 7167; 7168; 7169 (2); 7170-7202; 7287; 7301; 7315; 7319; 7320; 7327; 7328; 7333; 7348; 7351 (2); 7354; 7360-7362; 7409; 7419; 7426; 7435; 7442; 7444; 7445; 7448; 7458; 7463; 7473-7475; 7477; 7516, :1; 7518-7521; 7530; 7533; 7671; 7874; 7919 (2); 8028; 8234 (2); 9188; 9345; 9574; 10799; 11124 (2); 11242 (2); 11420 (2); 11589; 11628; 11821; 11904; 12566; 12867; 12916; 13231; 13966; 14147 (2); 14328; 14475-14477; 15049 (2); 15174; 15371; 15527; 16320; 16471 (2); 16811; 16953; 16965; 16966; 16977 БАЙ-БАЙ (1) ■ Бай-бай итсен, байлар итсен, көтү көтсен, йон тетсен ○ 7517 БАЙГА (31) ■ Байга малай кирәк, малайга ялчы кирәк ○ 5737 ● 5960; 5987; 7138; 7144; 7145; 7193; 7203-7219; 7258; 7316; 7454; 7483; 7493; 13758; 16967 БАЙГЫШ (8 | 1) ■ Байгыш байгышны яклар ○ 3903 ● 3904-3906; 3907, :1; 7220; 7268; 7355 БАЙГЫШНЫ (1) ■ Байгыш байгышны яклар ○ 3903 БАЙГЫШТАН (1) ■ Байгыштан байгыш туар ○ 3906 БАЙДА (6) ■ Байда күрсә: "Хакы күпме?", ярлыда күрсә: "Кемнеке?" ○ 7221 ● 7222; 7230; 7349; 7484; 16968 БАЙДАН (19 | 2) ■ Иске дошманга сер салма, яңа байдан бурыч алма ○ 5430 ● 5738; 5811; 5986, :1, :2; 6565; 7223-7228; 7352 (2); 7374; 7414; 7422; 7536; 11858; 15444 БАЙКАП (1) ■ Батман алсаң сайлап ал, эчен-тышын байкап ал ○ 9880 БАЙЛАР (12) ■ Җәй ярлылар өчен, кыш байлар өчен ○ 1016 ● 4448; 5829; 5917; 7229-7234; 7517; 7733 БАЙЛАРГА (1) ■ Байларга көн дә бәйрәм, көн дә туй, ярлыга көн дә хәсрәт, көн дә уй ○ 7235 БАЙЛАРНЫҢ (1) ■ Байларның коймасы биек була ○ 7236 БАЙЛАРЧА (3) ■ Ашау-эчү байларча, өстә кием юкарак ○ 7515 ● 7537; 9765 БАЙЛЫГЫ (12) ■ Язның байлыгы - кояш, көзнең байлыгы - уңыш ○ 992 (2) ● 1376; 4467; 7340; 10662; 11403; 12972; 13649; 14406 (2); 15527 БАЙЛЫГЫБЫЗ (1) ■ Байлыгыбыз бик көчле: бер көянтә, бер шөшле ○ 7522 БАЙЛЫГЫМ (3) ■ Байлыгым булмаса, намусым бар ○ 11361 ● 15247; 15349 БАЙЛЫГЫН (1) ■ Байлыгын яшергән бөләр, авыруын яшергән үләр ○ 7237 БАЙЛЫГЫНА (2) ■ Ярлы кеше ямана да куана, бай кеше байлыгына таяна ○ 7463 ● 13132 БАЙЛЫГЫҢА (1) ■ Көчеңә бийәнмә, байлыгыңа куанма ○ 7373 БАЙЛЫК (46 | 2) ■ Бакча - байлык бер айлык, тагы да килер гидайлык ○ 1590 ● 4872; 6368; 7136; 7222; 7238-7241; 7242, :1, :2; 7243-7252; 7365 (2); 7451; 7523; 7524; 7615; 7964; 11077; 11403; 11421; 11822 (2); 12833; 14088; 15195; 15206 (2); 15217; 15248 (2); 15295; 16472; 16559; 16578; 16638; 16815 байлык → дәүләт-байлык БАЙЛЫККА (2) ■ Байлыкка чама юк, җигәргә чана юк ○ 7525 ● 16815 БАЙЛЫКНЫ (1) ■ Байлыкны җыйсаң мәшәкать, югалтсаң үкенеч ○ 7253 БАЙЛЫКНЫҢ (4) ■ Ялкаулык - байлыкның кызы, ярлылыкның анасы ○ 6597 ● 7254; 11473; БАЙЛЫКТА (1) ■ Әдәмнең бәхете байлыкта түгел, акылда ○ 14970 БАЙЛЫКТАН (3) ■ Кадерен белмәгән байлыктан кадерен белгән ярлылык артык ○ 7357 ● 14513; 16558 БАЙМЫН (2) ■ Баймын диеп мактанма, ярлылык бар ○ 7255 ● 8030 БАЙНЫ (6) ■ Байны басып, ярлыны чәнечкән ○ 7256 ● 7257-7259; 7355; 13867 БАЙНЫКЫ (3) ■ Байныкы - базарлык, ярлыныкы - казанлык ○ 7260 ● 7261; 7658 БАЙНЫҢ (72) ■ Җире байның иле бай ○ 214 ● 1176; 1402 (2); 5739-5741; 5937; 5999; 7198; 7262-7312; 7317; 7332; 7344; 7353 (2); 7495; 7496; 11905; 12834; 16968; 17051 БАЙСЫМАК (1) ■ Бары белән байсымак ○ 7579 БАЙТАЛ (4) ■ Байтал бия булганчы, башыңа чал иңә ○ 2816 ● 2817; 2818; 16719 БАЙТАЛЫ (1) ■ Безнең тавык күкәй салганны бөтен мәхәллә ишетә, күршенең байталы колынласа да, һич тавыш чыкмый ○ 5264 БАЙТИРӘКНЕҢ (1) ■ Байтирәкнең чайкалуы җилдән ○ 1721 БАЙЫЙ (4) ■ Кара алтын - җир мае, аның белән ил байый ○ 288 ● 7348; 7663; 7968 БАЙЫЙ-БАЙЫЙ ( | 1) ■ Бай бөлә-бөлә кырык ел, ярлы байый-байый кырык ел үтәр ○ 7166:1 БАЙЫЙСЫ (2) ■ Байның баеганнан байыйсы килә ○ 7269 ● 7527 БАЙЫЙСЫҢ (1) ■ Байыйсың килсә - дуңгыз асра, бөләсең килсә - айгыр асра ○ 2874 БАК (7) ■ Бакма төсенә, бак эченә ○ 564 ● 5245 (2); 6002; 14047; 14478; 15780 БАКА (53 | 3) ■ Аулак күлгә бака хуҗа ○ 343 ● 409; 2231; 2478, :1, :2, :3; 3209; 4090; 4443; 4550 (2); 4553; 4555-4576; 4581; 4601; 4658; 4663; 4664; 4671; 4674; 4686; 4700; 4706; 4790; 5814; 6448; 7141; 7146; 8236; 12104; 12691; 12971; 13618; 15779 БАКАГА (5) ■ Баткак бакага килешер ○ 113 ● 4572; 4577; 4623; 4670 БАКАДАН (1) ■ Черек каен бакадан да курка ○ 1761 БАКАЛ (1) ■ Базар күрке - бакал, егет күрке - сакал ○ 12832 БАКАЛАРГА (1) ■ Бакаларга челән - хан ○ 4578 БАКАНЫ (1) ■ Баканы күлгә сал, күлнең суы артыр ○ 4579 БАКАНЫҢ (2) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 ● 4697 БАКАСЫ (2) ■ Колан кодыкка егылса, кыр бакасы колагына чыга, имеш ○ 2230 ● 4666 БАКАСЫЗ (2) ■ Күл бакасыз булмый ○ 408 ● 8890 БАККАКАУ-БАККАКАУ (1) ■ "Узган эшне кума, хатын, баккакау-баккакау", - дип бака да әйткән, ди ○ 4686 БАККАН (10) ■ Кичә аунаган кабак бүген капка аша баккан ○ 1608 ● 2391; 4122; 4992; 6178; 10375; 14268 (2); 15338; 16746 БАККАНДА (1) ■ Аем туры бакканда йолдызларга йодрык ○ 2 БАККАННЫ (1) ■ Ир бакканны ил баккан, ир какканны ил каккан ○ 4992 БАККАННЫКЫ (1) ■ Мал - бакканныкы, ут - якканныкы ○ 2380 БАКМА (4) ■ Бакма төсенә, бак эченә ○ 564 ● 6002; 14478; 15780 БАКМАС (1) ■ Кунак кеше ут бакмас, бага торып сүндермәс ○ 10099 БАКМАСАҢ (1) ■ Бакмасаң - мал китәр, карамасаң - хатының китәр ○ 13619 БАКМЫЙ (2) ■ Капкасыннан эт бакмый, төнлегеннән җил какмый ○ 3777 ● 8653 БАКРА (2) ■ Бакра чәчкән бодай урмас ○ 1536 ● 4298 БАКРАВЫК (3) ■ Сөтсез кәҗә бакравык ○ 3062 ● 3120; 14017 БАКРАЧ (1) ■ Фәлән җирдә казан бар, барсаң - бакрач табылмас ○ 9973 БАКРАЧЫ (1) ■ Песнәкнең үзенә күрә бизмәне, бүдәнәнең үзенә күрә бакрачы ○ 4072 БАКСА (1) ■ Тавис кошы койрыгына баккан - кинәнгән, аягына бакса - җирәнгән, ди ○ 4122 БАКСАМ (2) ■ Күккә баксам - күк ерак, җиргә баксам - җир каты ○ 100 (2) БАКСАҢ (4) ■ Яман атны яхшы баксаң, толпар булыр ○ 2707 ● 8029; 15143 (2) БАКСАЧЫ (1) ■ Бакчачының бакчасы, утап кына баксачы ○ 1629 БАКСЫН (3) ■ Малны тапкан баксын, утынны чапкан яксын ○ 2390 ● 7398; 14067 БАКТЫМ (1) ■ Әйттем, әйттем исә кайттым, әйтеп кенә бактым ○ 16327 БАКТЫҢМЫ (1) ■ Авырып яттыңмы, авыру бактыңмы? ○ 15347 БАКТЫРЫР (1) ■ Март ишектән бактырыр, сәнәк-көрәк яктырыр ○ 918 БАКЧА (9) ■ Сусыз бакча - анасыз бала ○ 456 ● 1590; 1591; 1628; 1802; 3022; 3048; 7825; 12725 БАКЧАГА (4) ■ Төлке саклы бакчага керми ○ 2299 ● 3050; 4019; 4380 БАКЧАДА (2) ■ Акча бакчада үсми ○ 7659 ● 7811 БАКЧАДАГЫ (1) ■ Һәммәсе дә бердәй, бакчадагы гөлдәй ○ 1369 БАКЧАЛЫНЫҢ (1) ■ Акчалының эше күп, бакчалының ашы күп ○ 7702 БАКЧАМ (1) ■ Яксам мунчам, чыксам бакчам ○ 8665 БАКЧАНЫҢ (1) ■ Патшаның әмере - бакчаның әреме ○ 5880 БАКЧАҢНЫ (2) ■ Былбылга бер гөл дә җитәр, үгез бөтен бакчаңны таптар ○ 4092 ● 4830 БАКЧАСЫ (1) ■ Бакчачының бакчасы, утап кына баксачы ○ 1629 БАКЧАСЫЗ (1) ■ Бакчасыз йортка былбыл кунмас ○ 4091 БАКЧАСЫН (1) ■ Җимешен аша, бакчасын сорама ○ 1829 БАКЧАСЫНА (3) ■ Кеше бакчасына таш ату ○ 1846 ● 3018; 3048 БАКЧАЧЫНЫҢ (1) ■ Бакчачының бакчасы, утап кына баксачы ○ 1629 БАКЫЙ (1) ■ Дөнья фани, хакыйкать бакый ○ 14733 БАКЫЙЛЫГЫ (1) ■ Гомер бакыйлыгы - балада ○ 14016 БАКЫЛДАВЫН (2) ■ Каз какылдаудан туймас, үрдәк бакылдавын куймас ○ 4240 ● 12104 БАКЫЛДАМЫЙ (3) ■ Бака бакылдамый тормас ○ 4555 ● 4559; 15782 БАКЫЛДАП (1) ■ Бака бакылдап туймас, телчән такылдап туймас ○ 15779 БАКЫЛДЫЙ (1) ■ Сулы җирдә үрдәк бакылдый ○ 450 БАКЫЛДЫК (1) ■ Бакылдамый торса, бакылдыкның эче поша; кеше бакылдык димиме дип, үзенең коты оча ○ 15782 БАКЫЛДЫКНЫҢ (1) ■ Бакылдамый торса, бакылдыкның эче поша; кеше бакылдык димиме дип, үзенең коты оча ○ 15782 БАКЫР (21) ■ Алтынга бакыр катнаштырсаң, бозарсың ○ 262 ● 268; 271; 272; 332; 418; 5165; 7270; 7540; 7660; 7733; 7762; 7807; 7839; 8907; 10091; 11763; 13708; 15740; 15753; 16337 БАКЫРА (3) ■ Коры елгага су керсә, үкерә дә бакыра ○ 405 ● 1506; 3077 БАКЫРГА (4) ■ Хәзинә таптым - чүпкә аттым, алтын таптым - бакырга алмаштым ○ 7838 ● 11488; 14840; 15977 БАКЫРГАНДА (1) ■ Ишәк бакырганда сандугач сайрамас ○ 2955 БАКЫРДАН (2) ■ Бакырдан көмеш чыкмас ○ 269 ● 6031 БАКЫРМЫЙ (1) ■ Йөк астында ишәк бакырмый ○ 2990 БАКЫРНЫ (1) ■ Бакырны ни кадәр юсаң да, алтын булмас ○ 270 БАКЫРУ (1) ■ Бакыру ягымлы булса, ишәктән кадерле хайван булмас иде ○ 15781 БАКЫРУЫ (1) ■ Ишәкнең үз бакыруы үзенә ямьле ○ 2988 БАКЫРЫ (1) ■ Өлеш гел көмеш булмый, бакыры да була ○ 8199 БАКЫРЫНЫП (1) ■ Бакырдан көмеш булмый, бакырынып эш булмый ○ 6031 БАКЫРЫР (1) ■ Кысыр сарык күп бакырыр ○ 3102 БАЛ (107 | 10) ■ Күрмәгән җирнең күле - сөт, күмәче - бал ○ 143 ● 385; 1260; 1313; 1326; 1621 (2); 1732; 1766; 1803 (2); 2394; 3687; 3990; 4437; 4713 (2); 4716 (2); 4717-4721; 4724; 4725; 4727; 4728; 4729 (2); 4730; 4735; 4736; 4741; 4742; 4745; 4757; 4784; 4805; 5399; 6543; 6636; 6809; 7231; 7267; 7313; 7433; 7547; 7553; 7554; 7561; 7627; 7633; 7640; 7648; 7884; 9149; 9150; 9151 (2); 9152 (2); 9153, :1, :2, :3; 9154-9158; 9160; 9161, :1, :2, :3, :4; 9162, :1, :2; 9163; 9172; 9256; 9311; 9328; 9347; 9430; 9443; 9444; 9629; 9673; 9715; 11622; 12434; 12946; 12988; 13253; 13274; 13922; 13965; 14013, :1; 14069; 14458; 14547; 14674; 14695; 15041; 15042; 15469; 15553; 15572; 15612; 15677; 15702; 15783; 15882 БАЛА (202 | 2) ■ Сусыз бакча - анасыз бала ○ 456 ● 889; 2123; 2248; 3815; 3825-3827; 3857; 3918; 4101; 4115; 6502 (2); 6636; 7209; 7257; 7376; 10116; 10318; 11204; 11533; 12101; 1297312978; 13146; 13150; 13183; 13213; 13391; 13489; 13605; 13663; 13738; 13779; 13781; 13890; 13917-13922; 13923 (3); 13924-13939; 13940 (2); 13941-13943; 13944 (2); 13945-13948; 13952; 13953 (3); 13954-13958; 13959 (2); 13960; 13999; 14000; 14003; 14012; 14013, :1, :2; 14018; 14021 (2); 14022; 14024-14028; 14029 (2); 14030; 14031; 14033; 14034; 14036; 14044-14046; 14049; 14051; 14054; 14068; 14069; 14072 (2); 14073; 14075-14078; 14082; 14084-14088; 14090; 14091; 14093; 14094; 14099; 14100 (2); 14112; 14113 (2); 14114 (2); 14115; 14116 (2); 14117; 14121 (2); 14178; 14193; 14206; 14211; 14268-14271; 14277; 14279-14283; 14294; 14299; 14301; 14345; 14348; 14350; 14355; 14358 (2); 14361; 14369; 14370; 14372; 14374 (2); 14378; 14379; 14394; 14401 (2); 14414; 14418 (2); 14434; 14435; 14437; 14438; 14444 (2); 14450; 14455 (2); 14569; 15015-15017; 15080 (2); 16629 БАЛАБАН (1) ■ Хан баласы ханга охшар, балабан шоңкарга охшар ○ 5921 БАЛАВЫЗ (6) ■ Тимерче кулында тимер балавыз кебек эрер ○ 308 ● 4714; 4750; 9445; 9488; БАЛАВЫЗЫН (1) ■ Балын им дә балавызын ташла ○ 9168 БАЛАГА (21 | 3) ■ Сыерчык теле ачылмаган балага тел алып килә ○ 4117 ● 13961; 13962; 14019; 14035; 14050; 14058, :1, :2, :3; 14059-14061; 14065; 14194; 14195; 14267; 14268; 14352; 14353; 14371; 14439; 14455; 15462 БАЛАГАН (1) ■ Яумаган яңгырга балаган кору ○ 1233 БАЛАГЫ (1) ■ Балалы хатынның балагы чыккан ○ 14285 БАЛАДА (2) ■ Гомер бакыйлыгы - балада ○ 14016 ● 14270 БАЛАДАН (8) ■ Бал татлы, балдан бала татлы, баладан йокы татлы ○ 6636 ● 13213; 13570; 14027; 14272; 14301; 14403; 16051 БАЛАДЫР (1) ■ Баладыр - бәладер, янган утка саладыр ○ 13963 БАЛАК (1) ■ Балак бете башка менсә, әтәч булып кычкырыр ○ 4759 БАЛАКАЕМ (1) ■ Балакаем, булыр сиңа ала таем ○ 14170 БАЛАКТАГЫ (1) ■ Балактагы бет башка үрмәли ○ 4760 БАЛАЛАГАН (1) ■ Авызында эт балалаган ○ 3770 БАЛАЛАР (6) ■ Балалар асраганда кош та төксәрә ○ 3828 ● 14387 (2); 14396; 14408; 14661 БАЛАЛАРДАН (1) ■ Бала чакта олылардан курыксаң, олайгач балалардан куркасың ○ 15016 БАЛАЛАРНЫ (1) ■ Юмартлык дошманны да дус кылыр, саранлык балаларны да дошман кылыр ○ 11956 БАЛАЛАРНЫҢ (1) ■ Урак ае - тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае ○ 958 БАЛАЛАРЫ (5) ■ Мәче әйтә ди: "Хуҗасы сукыр булса иде, балалары күп булса иде", - дип ○ 3362 ● 3995; 10869; 13964; 14393 БАЛАЛАРЫН (2) ■ Бүре өненә кермичә балаларын тоталмассың ○ 2168 ● 3376 БАЛАЛАРЫНА (1) ■ Иртә торган - эшенә шатланган, иртә өйләнгән - балаларына ○ 13168 БАЛАЛАРЫНЫҢ (1) ■ Атасы карлыган ашаган булса, балаларының да теше камашыр ○ 14364 БАЛАЛАРЫҢА (1) ■ Кешедән көлмә - үз башыңа килмәсә, балаларыңа килер ○ 14906 БАЛАЛАСА (1) ■ Эте җидене балаласа да, савып эчәр сөт бирмәс ○ 3683 БАЛАЛЫ (18 | 1) ■ Балалы коштан җим артмый ○ 3829 ● 3937; 4234, :1; 4269; 4402; 10065; 13965-13972; 13993; 14118; 14284; 14285 БАЛАЛЫЙ (2) ■ Елан, туган баласын ашамас өчен, агач башына менеп балалый икән ○ 4604 ● 8822 БАЛАЛЫК (2) ■ Балалык - патшалык, егетлек - солтанлык ○ 13973 ● 15062 БАЛАМ (5) ■ Балам бар дип сөенмә, сау булуына сөен ○ 13974 ● 14177 (2); 14180 (2) БАЛАН (5) ■ Аланда үскән балан әче була ○ 1786 ● 1803; 1819; 1848; 9153 БАЛАНГА (1) ■ Үзе кунак чакырган, үзе баланга киткән ○ 10227 БАЛАНСЫЗ (1) ■ Балан бал белән тәмле, бал балансыз да тәмле ○ 1803 БАЛАНЫ (22) ■ Юләр белән баланы гаеп итмиләр ○ 11707 ● 12177; 12979; 12980; 12982; 13975-13987; 14067; 14105; 14213; 14278 БАЛАНЫҢ (39 | 2) ■ Кыз баланың күңеле саф су кебек ○ 12981 ● 13988-13998; 14008; 14020; 14032; 14048; 14065; 14083; 14119 (2); 14122 (2); 14178; 14179; 14196; 14197; 14204:1; 14212; 14215:2; 14273 (2); 14275; 14276; 14286; 14287; 14303; 14440-14442; 14447; 15080 БАЛАҢ (11 | 1) ■ Балаң булмыйча анаң кадерен белмәссең ○ 14004 ● 14005-14007; 14017; 14089; 14092; 14137:2; 14186-14188; 14208 БАЛАҢА (1) ■ Үзеңә ир булыр, балаңа ата булмас ○ 14381 БАЛАҢНАН (2) ■ Баланың тәүге баласы үз балаңнан татлы ○ 14179 ● 14334 БАЛАҢНЫ (2) ■ Патша килә, патша: кесәңне капша, балаңны базда сакла ○ 5866 ● 14074 БАЛАСЫ (76) ■ Җир - анасы, мал - баласы ○ 210 ● 2030; 2036; 2123; 2283; 3559; 3715; 3824; 3831; 3839; 3840; 3951; 4036; 4041; 4049; 4417; 4636; 4637 (2); 5526; 5921; 7126; 7140; 7145; 7146; 7147 (2); 7148 (2); 7149; 7277; 12423; 13134 (2); 13822; 13999; 14010 (2); 14096; 1417714179; 14180 (2); 14181; 14185 (2); 14186-14188; 14191; 14208; 14265; 14288-14292; 14300; 14302; 14304; 14344; 14346 (2); 14362; 14363; 14367; 14368; 14380; 14382; 14482 (2); 14557; 14966; 16450; 16473 БАЛАСЫЗ (11) ■ Һөнәрсез гомер - баласыз кеше кебек ○ 6432 ● 10065; 13744; 13745; 13965; 13968-13970; 14000; 14001; 14293 БАЛАСЫЗЛЫК (1) ■ Бала - бер җәфа, баласызлык - ике җәфа ○ 13926 БАЛАСЫЗНЫҢ (1) ■ Баласызның җаны тыныч, ә картлыгы - куркыныч ○ 14002 БАЛАСЫН (32 | 5) ■ Арыслан киек баласын ау белән тоталар ○ 2041 ● 2072; 2131-2136; 2137 (2); 2222; 2223 (2), :3 (2); 2249; 2251; 3350; 3560; 3973; 3985 (2), :1 (2), :2; 4059; 4060; 4062; 4157; 4418; 4588; 4604; 4611; 4615; 10065; 14454; 16767 БАЛАСЫНА (6 | 2) ■ Аю да баласына аппагым дияр, керпе дә баласына йомшагым дияр ○ 2223:1 (2) ● 3904; 3952; 3986; 4775; 10125; 14838 БАЛАСЫНДА (1) ■ Ата баласында хата була ○ 12424 БАЛАСЫНЫҢ (1) ■ Карга баласының авызын таш белән томаламасаң, карылдаудан туктамас ○ 3953 БАЛА-ЧАГА (3) ■ Бала-чага арткач, сәке тактасы тарая ○ 13949 ● 13950; 14397 БАЛА-ЧАГАГА (1) ■ Бала-чагага ата-ана мал биргәннән акыл биргәне артык ○ 14436 БАЛА-ЧАГАДА (1) ■ Ата-ана күңеле бала-чагада, бала-чага күңеле тауда-ташта ○ 14397 БАЛА-ЧАГАДАН (1) ■ Ата-анага кадер күрсәткән бала-чагадан кадер күрер ○ 14399 БАЛА-ЧАГАЛЫ (1) ■ Бала-чагалы кеше җимешле агач кебек ○ 13951 БАЛАЧЫЛГА (1) ■ Балачылга - бала, бәлачелгә - бәла ○ 14003 БАЛГА (10) ■ Бал корты янында балга батарсың, тирес корты янында тирескә батарсың ○ 4719 ● 4720; 4761; 4762; 6459; 8106; 9164; 10595; 12310; 14216 БАЛДА (2) ■ Колхозың алда булса, авызың балда булыр ○ 6089 ● 11008 БАЛДАЙ (3) ■ Ачы булсаң, тоздай бул; татлы булсаң, балдай бул ○ 9114 ● 9355; 16301 БАЛДАК (3) ■ Балдак бармакка күрә ○ 8765 ● 10911; 12666 БАЛДАКНЫ (1) ■ Балдакны атсыз бармак кия ○ 8766 БАЛДАН (14 | 2) ■ Тирес кондызының да чәчәккә менеп балдан авыз итәсе килә ○ 4808 ● 6636; 7227; 7548; 9349; 12752; 13939; 14013, :1, :2; 14069; 14177; 14180; 16054; 16185; 16508 БАЛДЫЗ (2) ■ Балдыз - алтынга манган көмеш ○ 14589 ● 14653 БАЛКУЫННАН (1) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 БАЛКЫДЫ (1) ■ Ай кебек калкыды, кояш кебек балкыды ○ 84 БАЛЛЫ (5) ■ Кабак карбызга әйткән: "Мин олы", - дигән. Карбыз әйткән: "Син олы булсаң, мин баллы", - дигән ○ 1605 ● 9165; 9935; 10199; 15470 БАЛ-МАЙ (1) ■ Бал-май белән авызланганның теле татлы була ○ 9159 БАЛНЫ (3) ■ Аю да балны ашаган-ашаган да артына сылаган ○ 2077 ● 4722; 9166 БАЛНЫҢ (4) ■ Балның тәмен аю да белә ○ 2097 ● 2098; 15561; 16474 БАЛПАНДАЙ (1) ■ Егет булсаң, балпандай талпын ○ 12845 БАЛТА (51 | 6) ■ Агачның тамырына балта чабып, яфрагы белән дус булма ○ 1669 ● 1835; 18861898; 1899, :1, :2; 1900 (2); 1912; 1923; 1931; 1932; 1933:1; 1934; 1942; 1946; 1953; 1964; 1972; 1973; 1974, :1; 1977-1979; 1990; 2001; 2006; 2441:1; 3927:1; 6364; 7081; 9068; 9154; 9681; 9926; 9930; 10895; 10915; 11519; 13906; 14332; 15660; 16584; 16723 БАЛТАГА (2) ■ Тимерче балтага туймас ○ 307 ● 1901 БАЛТАДА (1) ■ Гаеп балтада да бар, сапта да ○ 12486 БАЛТАДАН (2) ■ Агач үлеме балтадан ○ 1881 ● 16865 БАЛТА-КОРЫЧ ( | 1) ■ Балта-корыч байдан, үлем ходайдан ○ 5986:1 БАЛТАҢ (1) ■ Чапма ташка, балтаң ватылыр ○ 199 БАЛТАҢНЫ (3 | 1) ■ Кирәкмәс балтаңны чыгарып ташлама, кирәк булыр ○ 1974:2 ● 2000; 15449; 17065 БАЛТА-ПЫЧАК (2) ■ Тумырган да сөягән, балта-пычак тимәгән ○ 1993 ● 12645 БАЛТАСАП (1) ■ Кирәкмәгән балтасап җиде елдан соң кирәк була, ди ○ 1922 БАЛТАСЫ (9) ■ Тимерченең балтасы юк, сатучының акчасы юк ○ 315 ● 1894; 1902; 1905; 1933; 1980; 1996; 4151; 9049 БАЛТАСЫЗ (2) ■ Балтасыз, тактасыз кура корып булмый ○ 1903 ● 1904 БАЛТАСЫН (2 | 1) ■ Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тоттырмый ○ 511 ● 1933:2; 1979 БАЛТАЧЫНЫҢ (2) ■ Балтачының балтасы китек, пыялачының тәрәзәсе ватык ○ 1905 ● 8705 БАЛТЫРГА (1) ■ Баш җылысы балтырга ○ 10253 БАЛТЫРГАН (1) ■ Елына бер балтырган ашамаган кешенең эче кортлар, имеш ○ 1278 БАЛТЫРЫН (1) ■ Киткәннең балтырын кара, кайтканның куенын кара ○ 6788 БАЛЧЫ (5) ■ Малчы мал карар, балчы бал карар ○ 2394 ● 4722-4724; 4742 БАЛЧЫК (11 | 2) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 46; 189; 257; 7313; 8361; 9153, :1, :3; 10223; 15072; 15079; 15401 БАЛЧЫККА (1) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 БАЛЧЫКНЫ ( | 1) ■ Бал балчыкны ярата ○ 9153:2 БАЛЧЫКСЫЗ (1) ■ Башмак балчыксыз булмас, арпа кылчыксыз булмас ○ 9032 БАЛ-ШИКӘР (1) ■ Ачу - агу, йотсаң - бал-шикәр ○ 12426 БАЛЫ (7) ■ Бал кортының балы бар, балга хәтле назы бар ○ 4720 ● 4733; 9167; 9314; 10199; 14178; 15663 БАЛЫГЫ (8) ■ Буасы булса, балыгы булыр ○ 357 ● 411; 4478; 4499; 4509; 5023; 5101; 5234 БАЛЫГЫНА (1) ■ Балыгына күрә кармагы ○ 4442 БАЛЫК (77 | 5) ■ Бер су белән генә торып булса, балык кармакка капмас иде ○ 348 ● 356; 359; 416; 447; 458; 474; 477; 1382; 1819; 3822; 4425; 4438; 4441; 4443-4448; 4449, :1, :2; 4450-4460; 4482; 4484; 4485; 4487; 4489-4495; 4497; 4501; 4502; 4504; 4505; 4507; 4508; 4510; 4529-4531; 4534-4537; 4540; 4544; 4548; 4556; 4676; 5300; 7597; 7964; 9260:2; 11078, :1, :2; 12121 (2); 12358; 12922; 12947; 13133; 15197; 15578; 16913; 16969 БАЛЫККА (10) ■ Балыкка - арык, тараканга - ярык ○ 4461 ● 4462-4464; 4472; 4481; 4483; 4541; 16913; 16970 БАЛЫКЛАР (1) ■ Вак балыклар арасында йөзгән чабаклар түгел без ○ 4538 БАЛЫКЛАРНЫҢ (1) ■ Сай суны болгатырга вак балыкларның да көче җитә ○ 420 БАЛЫКНЫ (7) ■ Тимерне кызуында сук, балыкны уйнаганда тот ○ 303 ● 3316; 4465; 4466; 4502; 4513; 4545 БАЛЫКНЫҢ (10) ■ Балыкның байлыгы - итәк-җиңең кипкәнче ○ 4467 ● 4468-4471; 4498; 4503 (2); 12105; 13343 БАЛЫКСЫЗ (1) ■ Мунча пирсез булмый, күл балыксыз булмый ○ 16743 БАЛЫКЧЫ (12) ■ Игенче - кырда, балыкчы - суда ○ 1407 ● 1409; 2009; 4472-4476; 4492; 5742; 11828; 14361 БАЛЫКЧЫДАН (1) ■ Диңгез турында балыкчыдан сора ○ 4486 БАЛЫКЧЫНЫ (1) ■ Балыкчы балыкчыны ерактан күрә ○ 4473 БАЛЫКЧЫНЫҢ (4) ■ Балыкчының арты юеш, тамагы ач ○ 4477 ● 4478-4480 БАЛЫН (3) ■ Балчы корт карар, балын корт табар ○ 4723 ● 9168; 15569 БАЛЫНА (3) ■ Бәрәңге балына чебен җыелмый ○ 1595 ● 9146; 9879 БАЛЫҢ (2) ■ Кесәңдә малың булмаса, телеңдә балың булсын ○ 7364 ● 15491 БАП (1) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 БАПЛАГАНЫҢ (1) ■ Иске киемне баплаганың - яңа киемне саклаганың ○ 8863 БАР (576 | 7) ■ Җирнең чиге бар, күкнең чиге юк ○ 81 ● 135 (2); 215; 219; 220; 244; 271; 272 (3); 301 (2); 373 (2); 429; 478 (2); 484 (2); 485 (2); 558 (2); 581 (2); 587 (2); 591; 621 (2); 636; 638 (5); 662; 666; 681; 693; 698; 754 (2); 758 (2); 763; 764 (2); 793; 863; 1026; 1027; 1028 (2); 1034; 1064; 1068 (3); 1087 (2); 1210; 1250; 1280; 1351; 1373 (2); 1402 (2); 1491; 1503 (2); 1551; 1733 (2); 1738 (2); 1838; 1839; 1937; 1939:1; 2027; 2124; 2204; 2268; 2284; 2324; 2350; 2355; 2454; 2502 (2); 2588; 2589 (2); 2590; 2745; 2748 (2); 2752 (2); 2867; 3023; 3088 (2); 3124; 3212 (2); 3219; 3220; 3331; 3440; 3817 (2); 3848; 3856; 3913; 3995; 4066; 4094 (2); 4183; 4184; 4256; 4298:1; 4405; 4413; 4415; 4589; 4610; 4720 (2); 4749; 4877 (2); 4882; 4889 (2); 4904; 4966; 5082; 5154; 5165; 5173; 5263; 5273; 5340; 5344; 5407; 5502; 5518 (2); 5583 (2); 5609; 5634; 5670 (2); 5719; 5775 (2); 5780; 5829; 5852; 5858; 5864; 5898; 5983 (2); 6005 (2); 6046 (2); 6183; 6335; 6351; 6357; 6365; 6404 (2); 6405; 6406 (2); 6407; 6422 (2); 6498; 6514 (2); 6621; 6744; 6871; 6879; 6913; 7006; 7156; 7255; 7265 (2); 7271; 7359; 7404; 7527; 7540-7552; 7553 (2); 7554 (2); 7555 (2); 7574; 7576; 7584; 7596; 7598; 7601; 7603 (2); 7604-7606; 7619; 7622; 7625-7627; 7629-7631; 7632 (3); 7633-7636; 7647; 7648; 7661 (2); 7730 (2); 7785; 7807; 7855; 7884; 7894; 7922 (2); 7932 (2); 7957, :1, :2; 7958; 8005; 8017; 8025; 8046; 8109 (4); 8125 (2); 8134 (2); 8178; 8200; 8237 (2); 8266; 8283; 8304; 8308 (2); 8311; 8319 (2); 8324 (2), :1, :2; 8326; 8354; 8417; 8421 (2); 8434 (2); 8475; 8491; 8571; 8598; 8619; 8627; 8880 (2); 8917; 8961; 9006; 9061; 9125 (2); 9130 (2); 9143; 9144; 9169 (2); 9178; 9287; 9340; 9385 (2); 9400; 9519; 9557; 9628; 9696; 9722; 9878 (2); 9924; 9946; 9952 (2); 9973; 10019; 10049; 10061; 10074; 10147; 10149; 10178; 10179; 10219; 10301 (2); 10321; 10324; 10411 (2); 10413; 10523 (2); 10585; 10588 (2); 10732 (2); 10768; 10775; 10817 (2); 10827; 10843 (2); 10945; 10982 (3); 11056; 11079; 11129; 11147 (2); 11292; 11347; 11348; 11361; 11365; 11410; 11505; 11544 (2); 11656; 11671; 11828; 11854; 11972 (2); 12018; 12025; 12029 (2); 12087; 12094; 12109 (2); 12284 (2); 12435; 12453; 12486; 12487 (2); 12512:1; 12540; 12572; 12761 (4); 12778; 12843; 12917 (2); 12920; 12931; 12948; 13027; 13072; 13097; 13101; 13124; 13135 (2); 13146; 13193; 13224; 13228 (2); 13231; 13305 (3); 13306 (2); 13307 (2); 13308 (2); 13309 (2); 13310 (2); 13311 (2); 13312 (2); 13328; 13331; 13372 (2); 13474; 13484 (2); 13534; 13608 (2); 13615; 13623 (3); 13668; 13672; 13695; 13806 (2); 13870; 13974; 13978; 14153 (2); 14154; 14246 (2); 14443; 14447; 14457; 14505 (2); 14508 (2); 14557 (2); 14558; 14571; 14689 (2); 14706 (2); 14715; 14724 (2); 14759 (2); 14978; 15038 (4); 15041 (2); 15042 (2); 15065; 15067 (2); 15068 (3); 15198; 15199; 15245; 15277; 15279 (2); 15299 (2); 15331; 15398; 15471; 15482; 15484; 15537 (2); 15571; 15576; 15577 (2); 15579; 15638; 15657; 15658; 15671 (2); 15774 (2); 15784; 16186; 16203; 16229; 16230; 16237 (2); 16238; 16261 (2); 16262; 16265 (2); 16341 (2); 16395; 16434; 16445; 16587; 16594 (2); 16698 (2); 16708; 16741; 16750; 16802; 16857 (2); 16867 (2); 16896; 16897; 16959 (2); 16985; 16990; 17006 (2); 17040 БАРА (36) ■ Ак белән кара - икесе ике юлдан бара ○ 549 ● 809 (2); 1772; 2291; 2740 (2); 3716; 3933; 4681 (2); 5278; 6436; 6737; 6740-6742; 6863; 7016; 8060; 8151; 9938 (2); 10982; 11285; 11586; 11590; 12869; 13796; 13833; 14582; 14793; 15009; 15995 (2); 16141 бара → тора-бара БАРАБАН (9) ■ Булмаган туйга алдан барабан какмыйлар ○ 13266 ● 16343; 16344; 16365; 16374; 16409; 16446; 16455; 16484 БАРАБАНЧЫ (1) ■ Барабан таяк ала, барабанчы акча ала ○ 16344 БАРА-БАРА (3) ■ Кош бара-бара төз китәр ○ 3841 ● 6741; 7141 БАРАДЫР (1) ■ Үләм дигән кодагый үгез әйдәп барадыр ○ 14649 БАРАЛМАС (1) ■ Җилкәне юк тал каек җилгә каршы баралмас ○ 7093 БАРАЛМАССЫҢ (1) ■ Хәйлә белән ерак баралмассың ○ 12589 БАРАМ (5) ■ Каз артыннан барам дип, бака ботын аерган, ди ○ 4663 ● 6742; 6821; 14582; 14793 БАРАМЫН (2) ■ - Кайгы, кая барасың? - Картайтырга барамын. - Сагыш, кая барасың? - Саргайтырга барамын ○ 14881 (2) БАРАСЫ (2) ■ Барасы килмәгән ат тәртәгә тибә ○ 2625 ● 13134 БАРАСЫМ (1) ■ Синең өйләнәсең юк, минем кияүгә барасым юк ○ 13251 БАРАСЫҢ (4) ■ Печән юлы белән барасың ○ 1358 ● 7875; 14881 (2) БАРГА (8) ■ Арыслан киек үз каршысында тау барга кайгырмас ○ 2042 ● 2956; 7556; 7557; 7637; 9028; 10568; 14794 БАРГАН (24 | 1) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 755; 1996; 2626; 2627; 3515; 5174; 6808; 6815 (2); 7016:1; 8511 (2); 8512; 11782 (2); 11783 (2); 11784 (2); 11785; 11786; 13226 (2); 13672 БАРГАНГА (1) ■ Алда барганга урын күп ○ 664 БАРГАНДА (15) ■ Ташу барганда гөрләвек белән дә уйнама ○ 462 ● 502; 1418; 1772; 3699; 5616; 6743; 6745; 7039; 8030; 10209; 11985; 13395; 13908; 15785 БАРГАНЧЫ (6) ■ Өшеп барганчы пешеп бар ○ 6871 ● 7844; 12241; 13163; 13328; 14565 БАРГАНЫ (2) ■ Колның куйга барганы - туйга барганы ○ 5845 (2) БАРГАНЫҢНЫ (1) ■ Алдыңа кара - кая барганыңны белерсең, артыңа кара - каян чыкканыңны белерсең ○ 668 БАРГАЧ (2) ■ Белешең булса, баргач бәлеш ашарсың ○ 5304 ● 16950 БАРДА (59) ■ Кояш барда йолдыз күренми ○ 34 ● 485 (2); 707; 1535; 2454; 2611; 2612 (2); 2613 (2); 4882; 4921 (2); 4999; 5083; 5378; 6098 (2); 6335; 6362 (2); 7025; 7150 (2); 75587560; 7661; 7773; 7774; 7870; 8255; 8470; 8772; 8868; 9025 (2); 9287; 9696; 9885 (2); 10575; 10579 (2); 10580 (2); 10581 (2); 10778 (2); 11138; 11335 (2); 14384; 14429; 15379; 16541 (2) БАРДАН (8) ■ Төсе бардан түңелмә ○ 619 ● 7561; 7562; 7603; 7625-7627; 10698 БАРДЫ (1) ■ Өтәргә дип барды, өтелеп кайтты ○ 5714 БАРДЫК (1) ■ Канат алырга бардык, койрыксыз кайттык ○ 3892 БАРДЫМ (1) ■ Иргә бардым, имгәк алдым ○ 13248 БАРДЫҢ (1) ■ Аяк арбадан яхшы - киттең дә бардың ○ 10886 БАРДЫР (4) ■ Ай-һай синең йөрешең, бардыр синең бер эшең ○ 6283 ● 12057; 14977; 16138 БАРИС (1) ■ Бер көн Харис белән, бер көн Барис белән ○ 12800 БАРЛАР (2) ■ Ничә барлар юк булган, ничә юклар бар булган ○ 7596 ● 15578 БАРЛЫ (7) ■ Ялгыз кеше барлы булса да зарлы ○ 5100 ● 7314 (2); 7447; 7563; 7599; 14670 БАРЛЫГЫ (2) ■ Хатын белән хатын талашса, яшьлеге белән картлыгын әйтер; бай белән ярлы талашса, барлыгы белән юклыгын әйтер ○ 7426 ● 7577 БАРЛЫДАН (1) ■ Ат алсаң, барлыдан ал; хатын алсаң, ярлыдан ал ○ 13125 БАРЛЫК (9) ■ Карганы патша иткәннәр дә, "кар-р" дип кычкыра белмәгән барлык кошларның да күзен чукыган, ди ○ 3992 ● 7564-7570; 11601 БАРЛЫКНЫҢ (1) ■ Барлыкның соңы белән юклыкның соңы бер ○ 7571 БАРЛЫКТА (1) ■ Барлыкта тарлык юк, киңлектә кимлек юк ○ 7572 БАРЛЫНЫҢ (1) ■ Барлының базары янында ○ 7573 БАРМА (30) ■ Биек тауның түбәсен күр дә төбенә барма ○ 119 ● 665; 1679; 1807; 1904; 2018; 2087; 2372; 2692; 3539; 3747; 5315; 5502; 5743 (2); 6744; 7039; 9617; 10130 (2); 12242; 13146; 13245; 13267; 13597 (2); 13611 (2); 15638; 16721 БАРМАГАН (2) ■ Бармаган җирдә бакыр бар, барсаң тимер табылмас ○ 271 ● 272 БАРМАГАНДА (1) ■ Бармаганда барырсың, барганда калырсың ○ 6745 БАРМАГАЧ (1) ■ Аты бармагач, тәртәсен кыйный ○ 2751 БАРМАГЫ (5) ■ Байның бармагы үзенә кәкре ○ 7272 ● 10896; 10980; 10999; 14287 БАРМАГЫЛ (1) ■ Барнагыл да барнагыл дип, Барнаулга бармагыл ○ 7776 БАРМАГЫН (5 | 1) ■ Белгән белгәнен эшләр, белмәгән бармагын тешләр ○ 6338 ● 6472; 6527; 9162:1; 10611; 16477 БАРМАГЫНА (1) ■ Бармагына ышанган кашыксыз калган ○ 10897 БАРМАГЫҢ (2) ■ Кыскыч барда утка бармагың тыкма ○ 8470 ● 10237 БАРМАГЫҢНЫ (4) ■ Бер бармагыңны бөкләсәң, бишесе бөгелер ○ 10909 ● 10964; 12404; 16773 БАРМАДЫМ (1) ■ Аягым белән бармадым, кулым белән алмадым ○ 10987 БАРМАК (35 | 1) ■ Бу чакта бияләй эчендә бармак кыймылдатканны беләләр ○ 781 ● 1484; 6277; 8252; 8766; 9037; 9039; 9152; 9161; 9162, :2; 9166; 9444; 9621; 10895; 10898-10900; 10906; 10910; 10919; 10929 (2); 10955; 11000; 11001; 11018; 11039; 11049; 11053; 11706; 15046; 15274; 15535; 16967 (2) БАРМАККА (8) ■ Балдак бармакка күрә ○ 8765 ● 10911; 10916; 11001-11003; 11767; 12666 БАРМАКЛАР (1) ■ Бармаклар да барысы да тигез түгел ○ 10901 БАРМАКНЫ (1 | 4) ■ Бал татлы дип бармакны йотмыйлар ○ 9161:1 ● 9161:2, :3, :4; 10912 БАРМАКНЫҢ (1) ■ Биш бармакның кайсын тешләсәң дә тигез авырта ○ 10917 БАРМАКСЫЗ (1) ■ Юаш дип бармагыңны авызына тыкма, бармаксыз калырсың ○ 12404 БАРМАКТАН (1) ■ Ил белән киселгән бармактан кан чыкмый ○ 4923 БАРМАМ (4) ■ Эш дигәндә мин бармам, аш дигәндә мин калмам ○ 6319 ● 6328; 9395; 14795 БАРМАС (9 | 1) ■ Аюдан курыккан урманга бармас ○ 2086 ● 2178; 2451:1; 2515; 3737; 4232; 7876; 9889; 13094; 13319 БАРМАСА (2) ■ Су синең артыңнан бармаса, син суның артыннан бар ○ 429 ● 10888 БАРМАСАҢ (2) ■ Чакырганга бармасаң, чакыручыга зар булырсың ○ 10180 ● 13134 БАРМЫ (3) ■ Ишәккә: "Сине оҗмахка кертәбез", - дигәннәр икән, ишәк: "Анда шайтан таягы бармы соң?" - дип сораган, ди ○ 2979 ● 16022; 16036 БАРМЫЙ (6) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 ● 3498; 6988; 9540; 9597; 11586 БАРМЫЙЛАР (4 | 1) ■ Чикләвек җыйганда җиләккә бармыйлар ○ 1764 ● 1868:1; 4463; 5623; БАРНАГЫЛ (2) ■ Барнагыл да барнагыл дип, Барнаулга бармагыл ○ 7776 (2) БАРНАГЫЛЫ (1) ■ Байның бар малы ятар, ярлының барнагылы йөгерер ○ 7271 БАРНАУЛГА (1) ■ Барнагыл да барнагыл дип, Барнаулга бармагыл ○ 7776 БАРНЫ (6) ■ Җире барны җир тартыр, җир тартмаса ил тартыр ○ 5126 ● 5157 (2); 7574; 12781; БАРНЫҢ (55) ■ Җире барның җиме бар ○ 215 ● 581 (2); 621 (2); 666; 758; 764 (2); 2589 (2); 2590; 3220; 4749; 5154; 5167; 5658; 6183; 7329; 7404; 7575-7578; 7622; 7716; 7958; 8200; 8308 (2); 8309; 8434 (2); 8533; 8627; 10775; 10945; 11129; 11347; 11348; 11898; 12672; 13027; 14154; 14557 (2); 14558; 14571; 14715; 15068 (3); 15318; 15482; 15579 БАРСА (16) ■ Ары барса - ат яны, бире барса - бия яны ○ 2737 (2) ● 4682; 4732; 5138; 5725; 6563; 6996; 7874 (2); 11012; 12289; 12944; 14376; 14555; 15296 БАРСАҢ (61) ■ Кая барсаң да, бер кояш ○ 30 ● 69; 271; 366; 388; 824; 2173; 2262; 4007; 5138; 5165; 5670 (2); 5671 (2); 6759 (2); 6924; 7807; 7855; 7877; 7920; 8365; 9836; 9912; 9973; 10061; 10130-10133; 10160; 10280; 11463; 11787; 11788 (2); 11789 (2); 12333; 13134; 13135; 13305 (2); 13306; 13307; 13308 (2); 13309-13314; 13329; 14798; 14895; 16913 (2); 17065 (2) БАРСЫН (1 | 1) ■ Алты яшәр юлдан кайтса, алтмыш яшәр күрешә барсын ○ 6730:2 ● 12471 БАРУ (5) ■ Дөя кәгъбәгә бару белән хаҗи булмас ○ 2917 ● 7938 (2); 10183; 11007 БАРУЧЫ (3) ■ Туры юлдан баручы армый да, азмый да ○ 6817 ● 13120; 16512 БАРУЫ-КАЙТУЫ (1) ■ Ил күрүе илле сум, баруы-кайтуы йөз сум ○ 4936 БАРЧА (2) ■ Барына - барча, югына - юкча ○ 7581 ● 12408 БАРЧАНЫКЫ (1) ■ Туй - тиешленеке, бәйрәм - барчаныкы ○ 13296 БАРЫ (10) ■ Менә сиңа тары - хәзинәдә бары ○ 1583 ● 3124; 7315; 7576; 7579; 7580; 7638; 11726; 14517; 15076 БАРЫБЕР (8 | 1) ■ Ишәк, хөкүмәт казнасын ташыса да, барыбер ишәк булып калыр ○ 2969 ● 3144; 3976; 4249; 6522; 7016:2; 7017; 15598; 16317 БАРЫБЫЗ (1) ■ Гриш-гриш, барыбыз да бер иш ○ 5516 БАРЫБЫЗГА (1) ■ Бер пар салды - барыбызга да чабынырга җитте ○ 8643 БАРЫЙК (1) ■ Ялкауга: "Әйдә эшкә барыйк", - дигәч, "Хәлем юк", - дигән. "Кил ашарга", дигәч, "Кайда минем тәти кашык?" - дигән ○ 6596 БАРЫМТА (2) ■ Барымта карулы, кире кайтарулы ○ 5543 ● 7203 БАРЫМТАГА ( | 1) ■ Барымтага - карымта ○ 5543:1 БАРЫМТАЛЫ (1) ■ Ярлы кеше белән кода булганчы, бай кеше белән барымталы бул ○ 7458 БАРЫН (17) ■ Артыңда ни барын белмәсәң - тотылырсың, алдыңда ни барын күрмәсәң - егылырсың ○ 678 (2) ● 852; 5564 (2); 6032; 6099; 7161; 7316; 7541; 7648; 9697; 9906; 9989; 11151; 14860; 16475 БАРЫНА (8) ■ Кояш барына да бертигез карый ○ 35 ● 7581-7583; 7641; 11823; 11824; 15425 БАРЫНДА (9) ■ Эт барында таяк булмый, таяк булганда эт туры килми ○ 3561 ● 7642; 8229; 9626; 13262 (2); 14294; 14335 (2) БАРЫННАН (5) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 4898; 14357; 14517; 16469 БАРЫНЧА (4) ■ Бар - барынча, юк - хәленчә ○ 7542 ● 7599; 10066; 11970 БАРЫН-ЮГЫН (1) ■ Барын-югын белмидер, бал телидер күңелем ○ 7640 БАРЫҢ (4) ■ Яуга барсаң - барың бар, дауга барсаң - берең бар ○ 5670 ● 5744 (2); 7163 БАРЫҢНЫ (1) ■ Бер югыңны бар итим дигәнче, бер барыңны юк итәсең ○ 7584 БАРЫП (29 | 3) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 386; 714; 1463; 1613; 2066; 2323; 2666; 3162; 3228; 3948; 4917; 5414 (2), :1 (2); 5700; 5715; 6766; 6899; 9318; 9406; 9657 (2); 11182; 11285; 12000:3; 13174; 13257; 14924; 15904; 16876 БАРЫР (17) ■ Төлке никадәр качса да, барыр җире күрекче кибетендә ○ 2298 ● 2959; 3981; 6583; 6811 (2); 7879; 8031; 9820; 11423; 11784; 12227; 13020; 14155; 14590 (2); 16148 БАРЫРГА (4) ■ Саламда торган ат саламга барырга гына ярый ○ 2676 ● 4708; 6989; 15538 БАРЫРМЫН (1) ■ Байга сәлам әйт, ярлыга үзем барырмын ○ 7213 БАРЫРСЫҢ (16) ■ Барырсың узган буш көнгә ○ 1033 ● 6745; 6759 (2); 6770 (2); 7258; 11788 (2); 11789; 11934; 14795; 16514; 16989; 17028 (2) БАРЫСЫ (5) ■ Барысы да бер чыбыктан сөрелгән ○ 1981 ● 4192; 4287; 10901; 12799 БАРЫСЫННАН (1) ■ Акча бирсәң - аза, кием бирсәң - туза, яхшылык итсәң - барысыннан да уза ○ 12098 БАРЫШ (1) ■ Гаеп иткәннең өенә барыш ○ 12488 БАРЫШКАН (1) ■ Үзләре табышкан, үзләре барышкан ○ 13258 БАРЫШЛЫЙ (1) ■ Мал - үтеп барышлый ял итәргә туктаган юлчы ○ 7389 БАРЫ-ЮГЫ (1) ■ Бары-югы бәрабәр ○ 7639 БАС (3) ■ Еланның койрыгына басма, башына бас ○ 4647 ● 8523; 13319 БАСА (16 | 1) ■ Черек агачны корт баса ○ 1705 ● 2062; 2638; 2701; 3184; 3381; 5286 (2); 6885; 8138; 9393; 14349; 14727, :1; 14872; 15335; 15874 БАСАЛМАССЫҢ (1) ■ Үпкәне - ачу белән, утны май белән басалмассың ○ 12637 БАСАР (31) ■ Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар ○ 323 ● 1088; 1427; 1465; 1684; 1712; 2095 (2); 2335; 2480; 2847; 4422; 4428; 4756; 4863 (2); 4980; 6549 (2); 7257 (2); 7355; 7443; 8235; 12096 (2); 12855; 13143; 13446; 14780 (2) БАСАРГА (1) ■ Табаны пешкән мәче төсле кая басарга белми ○ 3395 БАСАРЛАР (1 | 3) ■ Усал булсаң асарлар, юаш булсаң басарлар, уртача булсаң, ил агасы ясарлар ○ 12166 ● 12166:1, :2, :3 БАСАСЫ (1) ■ Бер басасы җиргә мең баса ○ 6885 БАСАСЫҢ (1) ■ Бәлале җиргә басма, басасың икән качма ○ 14818 БАСКАН (13) ■ Баскан эздән су чыгара ○ 500 ● 787; 1354; 1692; 5059; 6528; 6884; 8556; 10883; 10983; 11790; 13578; 15268 БАСКАНДА (1) ■ Ана каз йомырка басканда, ата каз янында биер ○ 4231 БАСКАННЫ (2) ■ Ат басканны җир белә ○ 2482 ● 2847 БАСКАНЧЫ (4) ■ Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк ○ 251 ● 539; 10741; 12004 БАСКАЧ (2) ■ Тырмавычны белмәсәң, тешенә баскач белерсең ○ 1315 ● 11054 БАСКЫЧ (6) ■ Баскыч башына берәр атлап менеп җитәрсең ○ 8596 ● 10275; 11405; 12701; 13668; 14719 БАСКЫЧКА (1) ■ Баскычка берәр атлап менсәң, югары менәрсең ○ 8597 БАСКЫЧНЫҢ (1) ■ Баскычның ике башы бар ○ 8598 БАСКЫЧТАН (1) ■ Черек баскычтан менмә - түнәрсең, черек басмага басма - батарсың ○ 8634 БАСКЫЧЫ (7) ■ Күкнең баскычы юк ○ 60 ● 7275; 10654; 12480; 14688; 15529; 16496 БАСМА (9) ■ Кәҗә киреләнсә - басма уртасында ○ 3029 ● 4647; 4654; 4661; 6812; 6827; 8634; 14540; 14818 БАСМАГА (2) ■ Черек басмага басма - батарсың ○ 6827 ● 8634 БАСМАГАН (3) ■ Аягына сыер басмаган ○ 3245 ● 13781; 14461 БАСМАМ (1) ■ Бәхетсез ат басмам дигән төшнең уртасына баса ○ 2638 БАСМАС (7) ■ Канатлы очып җитмәс җир, кайгаклы җитеп басмас җир ○ 226 ● 2472; 3097; 4564; 4597; 15053; 16373 БАСМАСА (1 | 1) ■ Дөнья - куласа, бер басмаса бер баса ○ 14727:1 ● 16431 БАСМЫЙ (4) ■ Эт аягын эт басмый ○ 3557 ● 4312; 6339; 8322 БАСМЫЙЛАР (1) ■ Тармадан тула басмыйлар ○ 1563 БАСМЫЙМЫН (1) ■ Ат басмыймын дигән җирне өч басар, ир татымыймын дигән тозны өч татыр ○ 13446 БАСМЫЙСЫҢ (1) ■ Үз үкчәңә үзең басмыйсың ○ 10976 БАССА (6 | 1) ■ Типсә тимер өзәрлек, басса бакыр өзәрлек ○ 332 ● 2335; 3184; 4405:1; 4980; 9862; 16417 БАССАЛАР (1) ■ Сөялеңә бассалар, сөялеп тора алмассың ○ 15286 БАССАҢ (3) ■ Койрыгына бассаң, тычкан да чыелдый ○ 3403 ● 3422; 4668 БАССЫН (2) ■ Яман агачка асылынганчы, яхшы агач үзеңне бассын ○ 1714 ● 12004 БАСТЫ (2) ■ Бүрәнәгә басты бүдәнә, бүдәнәне басты бүрәнә: бүрәнә дә гаепле, бүдәнә дә гаепле ○ 3914 (2) БАСТЫМ (1) ■ Бастым - киез булды, киердем - киез итек ○ 9030 БАСТЫРДЫМ (1) ■ Быел итек бастырдым, ул да булды тездән үк, без бай дип үк мактанмыймын, икмәк бетте көздән үк ○ 7530 БАСТЫРМА (2) ■ Таш астында - кәлтә, кибән астында - тычкан, бастырма астында чыпчык үлми ○ 4680 ● 9582 БАСТЫРУ (1 | 3) ■ Кайнар табага бастыру ○ 10031 ● 10031:1, :2, :3 БАСТЫРЫГЫ (3 | 4) ■ Җир бастырыгы - тау, тау бастырыгы - таш ○ 212 (2) ● 212:1 (2), :2, :3; БАСТЫРЫЛА (1) ■ Ач - төшендә оча, тук - бастырыла ○ 9549 БАСТЫРЫП ( | 1) ■ Кызган табага бастырып биетү ○ 10031:4 БАСТЫРЫР (2) ■ Тавык, бер күкәй салганчы, бөтен мәхәлләне аякка бастырыр ○ 4303 ● 14279 БАСУ (2) ■ Сыер басу таптаган өчен чөйдәге бозау тиресен кыйнамыйлар ○ 3185 ● 16402 БАСУГА (1) ■ Басуга сүз чәчеп булмый ○ 15786 БАСУДА (1) ■ Басуда балык булмас ○ 1382 БАСУДАН (1) ■ Данны басудан эзлә ○ 1393 БАСУЫ (1) ■ Арышы булсын, басуы табылыр ○ 1524 БАСУЫГЫЗНЫҢ (1) ■ "Урыр идем уруын, басуыгызның җае юк", - дип әйтте, ди, бер килен ○ 13389 БАСУЫННАН (1) ■ Карчыганың очышыннан, ир егетнең аяк басуыннан ○ 13555 БАСЫЙМ (1) ■ Басыйм дисәң, җир күп ○ 112 БАСЫЛ (1) ■ Ташкын булсаң - басыл, шашкын булсаң - асыл ○ 11930 БАСЫЛА (1) ■ Яңгырдан соң тузан да басыла ○ 1171 БАСЫЛДЫ (1) ■ Кар яуды - эз басылды ○ 1098 БАСЫЛМЫЙ (2) ■ Җилдерми йөгерек басылмый ○ 2814 ● 16410 БАСЫЛЫР (1) ■ Каты яңгыр тиз ачылыр, каты ачу тиз басылыр ○ 12516 БАСЫМЧАК (1) ■ Арык кеше - алчак, базык кеше - басымчак ○ 10745 БАСЫП (19) ■ Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк ○ 251 ● 296; 2776; 2882; 3925; 4251; 4756; 5377; 5638; 5772; 7256; 9888; 10723; 11007; 11362; 13165; 14639; 14957; 15395 БАТ (1) ■ Батсаң, таза суга бат ○ 346 БАТА (3) ■ Бата торган - еланга да тотына ○ 345 ● 7751; 16123 бата → ката-бата БАТАЛАР (1) ■ Турыдан барам дип, сазга баталар ○ 6821 БАТАР (1) ■ Хәйлә сазы сеңгәлек: бер аягыңны алганчы икенчесе батар ○ 12590 БАТАРСЫҢ (4) ■ Бал корты янында балга батарсың, тирес корты янында тирескә батарсың ○ 4719 (2) ● 6827; 8634 БАТАРЫН (1) ■ Таң атырын тавык белер, көн батарын кәккүк белер ○ 4333 БАТАСЫ (1) ■ Балыкның батасы юк ○ 4468 БАТАСЫЗ (1) ■ Атасыз йорт - батасыз йорт ○ 14329 БАТАСЫҢ (1) ■ Курку төбе диңгез - батасың да китәсең, тәвәккәл төбе көймә - утырасың да кичәсең ○ 11178 БАТКАГЫНА (1) ■ Бака - баткагына, балык - күленә ○ 4556 БАТКАГЫНДА (1) ■ Бака күпме генә сикерсә дә - үз баткагында ○ 4568 БАТКАК (1) ■ Баткак бакага килешер ○ 113 БАТКАКТА (2) ■ Ишәк эзе каткакта калмый, баткакта кала ○ 2970 ● 4574 БАТКАКТАН (1) ■ Бака баткактан курыкмас ○ 4557 БАТКАН (7) ■ Баткан тайганнан көлгән ○ 114 ● 440; 763; 3214; 7117; 10902; 11280 БАТКАНГА (1) ■ Батканга яңгыр куркыныч түгел ○ 1075 БАТКАНДА (1 | 1) ■ Батканда балта бирмәкче иде, тартып чыгаргач, сабын да кызгана ○ 1933:1 ● 2568 БАТКАННЫҢ (1) ■ Суга батканның яңгырдан куркуы юк ○ 441 БАТКАНЫН (1) ■ Түшке аелның батканын иясе белмәс, ат белер; ир егетнең кадерен ага-эне белмәс, ят белер ○ 14683 БАТМАН (9) ■ Идел суы илле батман ○ 510 ● 3912; 4177; 4914; 8032; 9172; 9880; 11093; 13214 БАТМАНДАЙ (2) ■ Кеше йодрыгын күрмәгән үз йодрыгын батмандай санар ○ 10926 ● 13942 БАТМАНЛАП (2) ■ Батманлап кергән авыру мыскаллап чыгар ○ 15200 ● 16039 БАТМАНЫ (2) ■ Һәр нәрсәнең үз батманы бар ○ 8017 ● 8078 БАТМАНЫН (1) ■ Йокының батманын йокласаң, почыгы кала ○ 6657 БАТМАС (3) ■ Атлас суга батмас ○ 8670 ● 12365; 14791 БАТМАСТАН (1) ■ Батмастан күбеккә тотыну ○ 501 БАТМЫЙ (4) ■ Суда батмый, утта янмый ○ 529 ● 6415; 8582; 11280 БАТМЫЙМЫН (1) ■ Таң атмыймын дисә дә, көн куймый; көн батмыймын дисә дә, төн куймый ○ 947 БАТРАК (1) ■ Байдан батрак артмый ○ 5738 БАТСАҢ (1) ■ Батсаң, таза суга бат ○ 346 БАТСЫН (1) ■ Кыз бала төшкән җирендә таш булып батсын ○ 13183 БАТТЫ (1) ■ Чулпан калыкты - ай батты ○ 70 БАТТЫМ (1) ■ Диңгездән чыктым, коега баттым ○ 507 БАТУЧЫ (1) ■ Суга батучы умарта корты саламга ябышып калган ○ 4743 БАТУЧЫЛАР (1) ■ Аракы стаканында батучылар диңгездә батучылардан күбрәк ○ 9808 БАТУЧЫЛАРДАН (1) ■ Аракы стаканында батучылар диңгездә батучылардан күбрәк ○ 9808 БАТЫП (7) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 502; 1057; 4761; 9626; 9822 (2) БАТЫР (73 | 8) ■ Аю - базында батыр ○ 2071 ● 2273:1; 2556; 3127 (2); 3675; 4385; 5123; 55445549; 5550, :1, :2, :3, :4, :5, :6; 5551; 5578; 5586; 5601; 5620; 5649; 5650; 5655; 5661; 5664; 5676; 6522; 6638; 6977; 7181; 8113 (2); 8787; 9740; 10418, :1; 11079-11083; 11084 (3); 11085-11092; 11167 (2); 11169; 11172; 11173; 11180; 11210; 11308; 11386 (2); 11838; 12598; 12625; 12835; 12836; 12901; 13079; 13452; 13798; 15565; 15566 (2); 15644 БАТЫРА (1) ■ Күп куркыта, тирән батыра ○ 5028 БАТЫРАЙТА (1) ■ Байлык батырайта, ярлылык кәкрәйтә ○ 7241 БАТЫРГА (3) ■ Эт батырга өрер, куркакны тешләр ○ 3562 ● 11093; 11094 БАТЫРДАН (2) ■ Мәйданда еккан батырдан яуда еккан батыр олы ○ 5601 ● 11095 БАТЫРЛАНМА (1) ■ Мич башында батырланма, кырда курыкма ○ 11245 БАТЫРЛАНЫР (1) ■ Курыкканны күп кусаң, батырланыр ○ 11189 БАТЫРЛАР (1) ■ Бозылган илне батырлар төзәтер ○ 11107 БАТЫРЛЫГЫ (1) ■ Качканның батырлыгы аякта, сугышканның йөрәктә ○ 5582 БАТЫРЛЫГЫНА (1) ■ Ир батырлыгына таянса, хатын матурлыгына таяныр ○ 13811 БАТЫРЛЫГЫҢ (1) ■ Матурлыгың белән мактанма, батырлыгың белән мактан ○ 11243 БАТЫРЛЫГЫҢНЫ (2) ■ Батырлыгыңны мәйданга сынат ○ 6637 ● 11082 БАТЫРЛЫК (4) ■ Батырлык кыяфәттә түгел, йөрәктә ○ 11096 ● 11168; 11293; 11955 БАТЫРЛЫККА (1) ■ Ир-егеттә ирлек бар, батырлыкка җирлек бар ○ 13484 БАТЫРЛЫКТА (2) ■ Дус беленер авырлыкта, ир беленер батырлыкта ○ 5353 ● 11097 БАТЫРМАС (1) ■ Ата-ана догасы утка-суга батырмас ○ 14395 БАТЫРМЫН (2) ■ Батырмын дип кем әйтми, яу килгәндә өне юк ○ 5552 ● 10903 БАТЫРНЫ (1) ■ Батырны яу тудыра ○ 5553 БАТЫРНЫҢ (2) ■ Батырның ризыгы киң була ○ 11098 ● 11099 БАТЫРУ (1) ■ Коры елгага батыру ○ 515 БАТЫРЫ (2) ■ Эш батыры - ил батыры ○ 6162 (2) БАТЫРЫМ (1) ■ Куян да "батырым", керпе дә "йомшагым" дигән ○ 2252 БАТЫРЫР (2) ■ Ике койрыкчы бер көймәне батырыр ○ 7022 ● 9700 БАУ (12) ■ Черек бау белән коега төшмә ○ 479 ● 5534; 7000; 8824; 8919; 8979; 8989; 11657; 11762; 11791; 15761; 16557 БАУДА (2) ■ Арыслан, бауда торса да эт булмас, арыслан булыр ○ 2037 ● 15605 БАУДАГЫ (2) ■ Ирекле ат баудагы аттан җим сораган ○ 2647 ● 3464 БАУЛАМЫЙЛАР (1) ■ Черегән суганны бауламыйлар ○ 1622 БАУНЫҢ (1) ■ Бауның озыны, сүзнең кыскасы яхшы ○ 15787 БАҺАДИРЛАНДЫРЫР (1) ■ Музыка җебенне баһадирландырыр, саранны юмартландырыр ○ 16386 БАҺАДИРЛЫК (2) ■ Куәтнең кадере баһадирлык белән ○ 10771 ● 11473 БАШ (165 | 2) ■ Күк бер синең баш турында гына түгел ○ 98 ● 130; 174; 198; 881; 1341; 1527; 1532; 1567; 1704:1; 1888; 2033 (2); 2308; 2324; 2352; 2368; 2369; 3016; 3310; 3311; 3549; 3786; 3796 (2); 4280; 4462; 4577; 5192; 5301; 5351; 5401; 5411; 5749; 5805; 5842; 5846; 5869; 5959; 6295; 6326; 6461; 6462; 7148; 7324; 7383; 7454; 7877; 8214; 8261; 8997; 8998; 9001; 9011; 9087; 9091; 9112; 9170; 9181; 9433; 9542; 10230; 10231; 10234; 10236; 10238-10247; 10248 (3); 10249-10253; 10256; 10258; 10267; 10269; 10276; 10278; 10287; 10288 (2); 10298; 10308, :1; 10309; 10310; 10323-10330; 10334; 10347-10349; 10366; 10372; 10376; 10521; 10556; 10757; 10887; 10890-10892; 10920; 10994; 11121; 11287; 11454; 11536; 11935; 12150; 13126; 13148; 13769; 13812; 13899 (2); 14084; 14446; 14496; 14504; 14536; 14662 (2); 14796; 14990; 15026; 15027; 15154; 15172; 15201 (2); 15202; 15284; 15302; 15470-15472; 15548; 15549; 15554; 15562; 15617; 15894; 15906; 15933; 16063; 16085; 16192; 16467; 16845 баш → эч-баш, башма-баш БАШАГЫН (1) ■ Бодай чәчсәң, башагын җый, шалкан чәчсәң, тамырын җый ○ 1543 БАШАК (6) ■ Бер башак - башак кына, йөз башактан капчык тула ○ 1384 (2) ● 1389; 1454 (2); 1540 БАШАККА (2) ■ Башакка бар, башка юк ○ 1491 ● 1498 БАШАКЛЫККА (1) ■ Сөйләшә-сөйләшә кызып киттек, башаклыкка менеп киттек ○ 16297 БАШАКСЫЗ (1) ■ Арыш башаксыз булмас, арпа кылчыксыз булмас ○ 1522 БАШАКТАН (1) ■ Бер башак - башак кына, йөз башактан капчык тула ○ 1384 БАШ-АЯК (1) ■ Бәлаңнән баш-аяк ○ 14984 БАШБАШТАК (1) ■ Башбаштак тәкәгә болын тар ○ 3129 БАШБАШТАККА (1) ■ Башбаштакка закон юк ○ 5747 БАШКА (82 | 5) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 562; 648; 1024 (2); 1248; 1491; 1621; 2561; 2802; 4595; 4759; 4760; 5065; 5114; 5119; 5155; 5157; 5161-5163; 5297; 5298; 5352; 5361; 6033; 6143; 6161; 6207; 6265 (2); 6316; 7136; 7534; 7872; 8317; 8725; 8951; 9135; 9588, :1, :3; 9601; 9768; 10229, :1, :2, :3; 10232; 10247; 10254; 10255; 10276; 10311; 10331; 10564; 10889; 10893; 10906; 10997 (2); 11133; 11432; 11894; 12837; 12911; 12983; 14286; 14336; 14443; 14796; 14797; 15063; 15202; 15287; 15398; 15425; 15540; 15628; 16239; 16365; 16406; 16418 (2); 16612; 16747 (2) БАШКАГА (1) ■ Эт печәнгә ята да, үзе дә ашамый, башкага да ашатмый ○ 3625 БАШКАЛАР (4) ■ Үз кадерен белмәгән кешенең башкалар каршында да кадере булмый ○ 11340 ● 11964; 12626; 16245 БАШКАЛАРГА (5 | 1) ■ Тырышканга дәүләт бар, башкаларга гыйбрәт бар ○ 6514 ● 8425; 11433; 11992; 12000:4; 12021 БАШКАЛАРДАН (3) ■ Аксак карга башкалардан элек очар ○ 3929 ● 6401; 14232 БАШКАНЫ (4) ■ Арасы башканы яу кушар, өере башканы бау кушар ○ 5534 (2) ● 12396; 12791 БАШКАНЫҢ (1) ■ Авылы башканың кавеме башка ○ 5155 БАШКАРЫЛМАГАН (1) ■ Башкарылмаган эш җир каны булып ята ○ 6034 БАШКАСЫ (1) ■ Өстә кесәбикә бөтен җире бизәк, күлмәк тә юк, башкасы нигә кирәк ○ 8991 БАШЛА (2) ■ Эшне акыл белән башла, зиһен белән тәмам ит ○ 6235 ● 8341 БАШЛАГАН (3) ■ Эшен яхшы башлаган кешенең ярты эше эшләнгән дип була ○ 6191 ● 6291; 7332 БАШЛАГАНДА (2) ■ Эшне башлаганда ахырын уйла ○ 6236 ● 6291 БАШЛАГАНЧЫ (4) ■ Куянга эт куа башлаганчы гына куркыныч ○ 2265 ● 6237; 8340; 16250 БАШЛАГАЧ (2) ■ Бака кычкыра башлагач, сандугач телдән калыр ○ 4090 ● 9058 БАШЛАДЫ (3) ■ Алла булып башлады, дуңгыз булып очлады ○ 2906 ● 10869; 11025 БАШЛАМА (5) ■ Азагын күрсәтмәсәң, башын башлама ○ 747 ● 4047; 4265; 6238; 9644 БАШЛАМАГАНЫҢ (1) ■ Эшне ярты юлда калдырганчы башламаганың яхшы ○ 6244 БАШЛАМЫЙ (1) ■ Акыллы сүзен "мин" дип башламый ○ 11440 БАШЛАНА (3) ■ Ерак сәяхәтләр берәр адымнан башлана ○ 6756 ● 6805; 15337 БАШЛАНГАН (3) ■ Башланган эш - беткән эш ○ 6035 ● 6036; 11100 БАШЛАНМАГАН (1) ■ Башланмаган эш очланмас ○ 6037 БАШЛАНМАС (1) ■ Башланган гадәт ташланмас, яңадан гадәт башланмас ○ 11100 БАШЛАП (3) ■ Юлбарыс арысланны басса, тәү башлап басар ○ 2335 ● 4722; 11181 БАШЛАР (12) ■ Аргамак ат юл башлар ○ 2780 ● 3246; 4039; 5535 (2); 5649 (2); 5650 (2); 10966; 15644 (2) БАШЛАРГА (2) ■ Козгын юл башларга оста булыр ○ 4040 ● 6239 БАШЛАРНЫ (1) ■ Алтын үзе чермәсә дә күп башларны чертә ○ 7760 БАШЛАРСЫҢ (1) ■ Юлда тимерчегә очрасаң, сүзеңне урак-пычактан башларсың ○ 6939 БАШЛАРЫ (2) ■ Күпер башында күчәр башлары эләгешкән ○ 7108 ● 10332 БАШЛАСА (1) ■ Чалгы тавышы чыга башласа, яңгыр ява башлый, ди ○ 1321 БАШЛАСАҢ (5) ■ Егыла башласаң, җиргә ябыш ○ 1394 ● 1870; 6238; 8822; 14752 БАШЛАУ (4) ■ Эшне башлау яртысын эшләүгә тигез ○ 6240 ● 8651; 8738; 13286 БАШЛАУДАН (1) ■ Туй башлаудан кул башлау җиңел ○ 13286 БАШЛАУЧЫ (1) ■ Башлаучы булса, кушлаучы булыр ○ 6038 БАШЛЫ (5) ■ Таяк ике башлы ○ 1940 ● 5748; 11863; 15880; 16814 БАШЛЫГА (1) ■ Башлыга баш тиресе маядыр ○ 10256 БАШЛЫГЫ (1) ■ Багучысы юк мал уңмас, башлыгы юк ил уңмас ○ 4871 БАШЛЫЙ (6) ■ Чалгы тавышы чыга башласа, яңгыр ява башлый, ди ○ 1321 ● 2412; 4252; 6039; 8107; 10672 БАШЛЫК (10) ■ Акырган башлык түгел, акылы бар башлык ○ 5719 (2) ● 5745; 5746 (2); 5748; 5789 (2); 6040; 15121 БАШЛЫККА (1) ■ Башлыкка баш органчы, ике кулыңа башыр ○ 5749 БАШЛЫКНЫҢ (1) ■ Башлык башлыкның борынын киссә дә, башын ашамый ○ 5745 БАШМА-БАШ (1) ■ Акча белән башма-баш ○ 8020 БАШМАГЫ (1) ■ Олы килен башмагы кече киленгә ярамый ○ 13384 БАШМАК (7) ■ Эт башмак ташый, үзе яланаяк ○ 3563 ● 9031 (2); 9032; 9033; 9056; 9071 БАШМАКЧЫ (2) ■ Башыңа төшсә, башмакчы булырсың ○ 9034 ● 10272 БАШНЫ (16) ■ Иелгән башны кылыч кисмәс ○ 5568 ● 5856 (2); 7662; 8235; 9017; 10257; 10258; 10279; 11536; 14704; 14705; 14796; 15525; 15772; 16723 БАШНЫҢ (4) ■ Акылсыз башның җәзасын аяк татыр ○ 10233 ● 10321; 15788; 16559 БАШСЫЗ (11) ■ Башсыз илдә бәрәкәт булмас ○ 4873 ● 5728 (2); 5746; 5803; 8235; 8236; 8658; 14356 (2); 14400 БАШТА (21 | 1) ■ Башта бир фонтан, шуннан соң мактан ○ 273 ● 2285; 2412; 3564; 4481; 5368; 6337; 6923:2; 6965; 7672; 7885; 10140; 10259; 10345; 10513; 11418; 11494; 11986; 12444; 14476; 16080 (2) башта → өстә-башта БАШТАК (2) ■ Атасы юкта ул баштак, анасы юкта кыз баштак ○ 14425 (2) БАШТАН (17) ■ Диңгез баштан болганыр ○ 360 ● 490; 1603; 4447; 7768; 8461; 10067; 10235; 10260; 10261; 10333; 12024; 12765; 13215; 14815; 15165; 15789 БАШЧЫ (4) ■ Башчы үрдәк алдан очар ○ 4403 ● 5598; 6040; 6048 БАШЫ (129 | 4) ■ Биек тауның башы - якын, төбе ерак күренә ○ 117 ● 306; 352; 378; 454; 746 (2); 764; 1178; 1186; 1188; 1287; 1523; 1560; 1618; 1910; 2115; 2118; 2131; 2210; 2334 (2); 2483 (2); 2484; 2644; 2726; 2923; 2962; 3090; 3108; 3131; 3132; 3134; 3270; 3282 (2); 3335; 3405; 3429; 3668; 3736; 4057, :1, :3; 4058; 4106; 4146; 4147; 4293; 4294; 4448; 4498; 4544; 4580; 4581; 4638; 4644; 4891; 4892; 5163; 5226; 5490; 5613; 5804; 5819; 6139; 6213; 6246-6248; 6393; 6603; 6673; 6833; 7120; 7444; 7690; 7711; 7786; 8450; 8459; 8598; 9014; 9624; 9813; 10248; 10262-10264; 10277; 10318; 10334 (2); 10335; 10336; 10359; 10681; 10827; 10896; 10929; 11814; 11898; 11942; 12105; 12226; 12331; 12450; 12583; 12783; 13160; 13287; 13348 (2); 13635; 14137:1; 14446 (2); 14812; 14822; 14937; 15196; 15351; 15587; 15651; 15880; 15968 (2); 16043; 16044; 16182:1; 16519; 17080 башы → очы-башы, өсте-башы БАШЫ-АЯГЫ (1) ■ Башы-аягы бер казан ○ 2427 БАШЫДАЙ (1) ■ Ат башыдай алтын бирсәләр дә кирәкми ○ 7824 БАШЫМ (12) ■ Тыныч башым, тыныч колагым ○ 5706 ● 6021; 7535 (2); 9419; 9510; 9753; 9784; 10317; 10337; 10338; 11343 БАШЫМА (1) ■ Башыма тай типмәгән ○ 2869 БАШЫН (71 | 2) ■ Азагын күрсәтмәсәң, башын башлама ○ 747 ● 771; 785; 1092; 1377; 1383; 1389; 1577; 1666; 1753; 1869; 1901; 2570; 2703; 2727; 2877; 2985; 3049; 3092; 3565; 3716; 3720; 3876; 4044; 4157; 4195; 4213; 4377; 4380; 4410; 4482; 4503; 4639-4641; 4696; 4807; 4859; 5358; 5745; 5762; 5780; 5816 (2); 6206; 6286; 7273; 7361 (2); 7445; 7543; 8980; 9774; 10904; 11259; 11554; 11757; 11975; 12826; 13046; 13109; 13464; 13875; 14358 (2); 14566 (2); 15498; 15593; 15733 (2), :1 (2) башын → чәчен-башын БАШЫНА (53) ■ Кар башына кар җитәр ○ 1093 ● 1994; 2227; 2312; 2485; 2627; 3608; 3672; 3820; 3964; 4129; 4268; 4311; 4469; 4588; 4604; 4647; 5076; 5188; 5339; 5734; 5759; 5817 (2); 5938 (2); 6013; 6163; 6544; 7392; 8312; 8596; 8648; 9051; 10275; 10339; 11670; 11922; 12283; 12660; 12783; 12812; 12961 (2); 13407 (2); 13410; 13465 (2); 13924; 15458; 16206; 16371 БАШЫНДА (44 | 1) ■ Тау башында томан күп ○ 152 ● 1327; 1332; 1497; 1611; 2145; 2186; 3356; 3995; 4042; 4474; 4633; 4694; 5599; 6112; 6185; 6277 (2); 6455; 6495; 6601; 7108; 7109; 8378 (2); 8474; 10281; 10340; 10342; 11245; 11405; 12350; 12512:1; 12937; 13321; 13639 (2); 13681; 14370 (2); 14600; 14826; 15810; 15827; 17044 БАШЫНДАГЫ (4) ■ Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык ○ 283 ● 363; 425; БАШЫН-КҮЗЕН (1) ■ Балык бирсәң, бәйләп бир, башын-күзен чәйнәп бир ○ 4451 БАШЫННАН (20 | 2) ■ Идел башыннан болгана, тамагыннан тона ○ 381 ● 426; 1069; 1344; 1745; 3813; 4449, :1, :2; 4450; 4642; 8475; 9022; 10319; 10341; 12895; 13381; 13823; 14808 (2); 15852; 16045 БАШЫНЫҢ (3) ■ Яз башының чуагы каты кыздыра ○ 973 ● 974; 14161 БАШЫҢ (22) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ● 5097; 5587; 5731; 6972; 7974; 10265-10269; 10292; 10318; 10342; 10343; 11101; 11102; 11989 (2); 12311; 15203; 15350 БАШЫҢА (33 | 2) ■ Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең ○ 115 ● 2816; 3907, :1; 4799; 5008; 5326; 6079; 6877; 7887; 8142; 8999; 9033; 9034; 10270-10273; 10344; 10587; 10949; 11667; 12582; 12627; 13241; 13620; 13839; 14479; 14731:1; 14906; 15161; 15204; 15205; 16110; 16721 БАШЫҢДА (3) ■ Башыңда миең булмаса, аягыңа авырлык ○ 10274 ● 14432; 16476 БАШЫҢНАН (1) ■ Көлмә күршеңнән - үтәр башыңнан ○ 5184 БАШЫҢНЫ (13) ■ "Йорт башыңны сат та мине ашат!" - дип әйтә, ди, үрдәк ○ 4406 ● 6727; 6965; 6976; 9000; 9791; 10237; 10275; 10403; 10960; 11119; 12170; 15148 БАШЫР (1) ■ Башлыкка баш органчы, ике кулыңа башыр ○ 5749 БАШЫ-ТОЯГЫ (1) ■ Башы-тоягы бер тиен ○ 2428 БАЮ (2) ■ Эшләп баю гаеп түгел, көчләп баю гаеп ○ 6227 (2) БАЮЧЫ (1) ■ Безнең әти - аючы, эшләмичә баючы ○ 2112 БАЯГЫ (3) ■ Әлеге дә баягы, шул бер каен таягы ○ 2003 ● 14664; 17088 БАЯЛЫЧТАН (1) ■ Баялычтан ут ал ○ 1257 БАЯУНЫҢ (1) ■ Даланың бие булганчы, баяуның колы бул ○ 5169 БӘБӘГЕН (1) ■ Тирескә ишмә, уңайга иш, бәреп бәбәген тиш ○ 7114 БӘБӘЙГӘ (1) ■ Бабайга таяк кирәк, бәбәйгә сиртмә кирәк ○ 15013 БӘБИ (2) ■ Кунак - бәби ○ 10094 ● 14015 БӘБИЛЕ (1) ■ Бәбиле хатын талымсак булыр ○ 14295 БӘБКӘ (5) ■ Син генә кашка тәкә, мин генә аксак бәбкә түгел ○ 3150 ● 4233; 4235; 4289; 4336 БӘБКӘСЕ (2) ■ Үрдәк бәбкәсе, тавык астында туса да, суга тартыр ○ 4421 ● 4422 БӘГЪРЕМ (2) ■ Ай бәгърем, вай бәгърем, малың беткәч юк кадерең ○ 7133 (2) БӘГЫРЕН (1) ■ Җитен башын җил кисә, егет бәгырен кыз кисә ○ 13109 БӘГЫРЬ (2) ■ Бала - бәгырь җимеше ○ 13929 ● 14414 БӘД (1) ■ Асыл асыл булмый бәд асыл асыл булмас ○ 5724 БӘДДОГАСЫН (1) ■ Ананың бер догасы җиде мулланың бәддогасын җиңә ○ 14231 БӘЕНДӘ (1) ■ Булыр колын бәендә уйнар ○ 2841 БӘЗ (2) ■ Асыл асыл булмый, бәз асыл булмас ○ 8668 ● 10341 БӘЙГЕ (2) ■ Байтал чабып бәйге алмас ○ 2817 ● 2971 БӘЙГЕДӘ (1) ■ Яхшы ат бәйгедә үләр ○ 2713 БӘЙДӘ (2) ■ Ишек алдыңны койма белән тот, телеңне бәйдә тот ○ 15485 ● 15605 БӘЙДӘГЕ (1) ■ Бәйдәге эт явыз була, хуҗасыннан кансыз була ○ 3472 БӘЙДӘН (1) ■ Сәдакаңны бирмәсәң бирмә, этеңне бәйдән ычкындырма ○ 8185 БӘЙЛӘ (3) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ● 6522; 16863 БӘЙЛӘМӘ (1) ■ Авыртмаган башыңа яулык бәйләмә ○ 15161 БӘЙЛӘМӘГӘН (1) ■ Бәйләмәгән аю биеми ○ 2102 БӘЙЛӘНӘ (1) ■ Кеше - теленнән, үгез мөгезеннән бәйләнә ○ 15493 БӘЙЛӘНГӘН (2) ■ Койрыкка таш бәйләнгән ○ 2436 ● 3473 БӘЙЛӘНЕР (2 | 1) ■ Ат әйләнер-әйләнер, казыгына бәйләнер ○ 2542 ● 13014, :1 БӘЙЛӘНМӘГӘН (1) ■ Бай баласы байга охшар, бәйләнмәгән тайга охшар ○ 7145 БӘЙЛӘНМӘС (1) ■ Ике ат бер казыкка бәйләнмәс ○ 2645 БӘЙЛӘНМИ (1) ■ Төен бер кул белән бәйләнми дә, бер кул белән чишелми дә ○ 8709 БӘЙЛӘНСӘҢ (2) ■ Юләр белән бәйләнсәң, үзең юләр булырсың ○ 11708 ● 13723 БӘЙЛӘНҮ (1) ■ Чәчләр чәчкә бәйләнү ○ 10370 БӘЙЛӘП (5) ■ Тычкан песи бәйләп куйган җепне кимерер ○ 3413 ● 4451; 5388; 10749; 13804 БӘЙЛӘР (2) ■ Бер тинтәк бер төен бәйләр, кырык акыллы чишә алмас ○ 11540 ● 12684 БӘЙЛӘСӘҢ (5) ■ Ишәк янына атны бәйләсәң, ишәклеге йогар ○ 2972 ● 4250; 5007; 8921; 14827 БӘЙЛӘТМӘС (1) ■ Яман атка ял бетсә, янына турсык бәйләтмәс ○ 2706 БӘЙЛӘҮ (1) ■ Ярлы кешегә юлга чыгу билбавын бәйләү генә ○ 7465 БӘЙЛӘҮГӘ (4) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 ● 2140; 4616; 8697 БӘЙЛЕ (3) ■ Бәйле арысланга куян да ташлана ○ 2061 ● 3089; 3836 БӘЙЛИ (5) ■ Кап авызын бәйләсәң дә, халык авызын бәйли алмассың ○ 5007 ● 7614; 11949; 13948 (2) БӘЙЛИЛӘР (2) ■ Куй "кыркырга бәйлиләр" дип әйтә икән, кәҗә "суярга бәйлиләр" дип әйтә икән ○ 3095 (2) БӘЙРӘМ (33) ■ Аюга да кырык елга бер бәйрәм була, ди ○ 2084 ● 2544; 3348; 5365; 6588; 6633; 6639-6642; 6661; 6663 (2); 6700; 6708; 6711-6714; 6741; 7208; 7235; 7349; 7580; 7642; 11332; 11553; 11687; 13296; 13775; 14605; 15246; 16974 БӘЙРӘМГӘЧӘ (1) ■ Бәйрәм-ярәм яратмаган бәйрәмгәчә үлсен ○ 6643 БӘЙРӘМДӘ (6) ■ Бәйрәмдә ачка үлгән, челләдә катып үлгән ○ 6709 ● 8150; 9654; 9956; 13055; БӘЙРӘМДӘГЕДӘЙ (4) ■ Элеккедәй эшем юк, бәйрәмдәгедәй ашым юк ○ 6716 ● 12787; 13527; БӘЙРӘМЕ (5) ■ Кеше бәйрәме чыпчык күк, үз бәйрәмең аю күк ○ 6660 ● 7494; 14205; 16783; БӘЙРӘМЕН (1) ■ Уразаны мин тотам, бәйрәмен бай итә ○ 16953 БӘЙРӘМЕҢ (1) ■ Кеше бәйрәме чыпчык күк, үз бәйрәмең аю күк ○ 6660 БӘЙРӘМ-ЯРӘМ (1) ■ Бәйрәм-ярәм яратмаган бәйрәмгәчә үлсен ○ 6643 БӘЙСЕЗ (1) ■ Канаты бәйсез азат кош җирдәге тозакка үзе төшәр ○ 3837 БӘК (2 | 3) ■ Җир бастырыгы - тау, халык бастырыгы - бәк ○ 212:1 ● 212:2, :3; 5781; 5903 БӘКӘЛ (1) ■ Кешегә бәхетне баш түбәсеннән биргән, безгә бәкәл сөягеннән дә бирмәгән ○ 14990 БӘКЕДӘН (1) ■ Бәкедән күпме бу чыкса да, казан булмас ○ 358 БӘЛА (44) ■ Этне илчегә җибәрсәң, илгә бәла китерер ○ 3700 ● 5066 (2); 5228; 5806 (2); 7200; 7556; 7706 (2); 7786; 10577; 10585; 11268; 11502; 13213 (2); 14003; 14021 (2); 14075; 14479; 14679; 14682; 14689; 14794; 14796; 14808-14816; 14947; 14957; 15102; 15455; 15528; 15576; 15628; 15743 БӘЛАГӘ (6) ■ Акылсыз кеше бәлагә калса гына дусын хәтерли ○ 5290 ● 6645; 6839; 12555; 15860; 16001 БӘЛАДӘН (5) ■ Тугрылык бәладән коткарыр, хыянәт бәлагә кертер ○ 12555 ● 14817; 15796; 16516; 16975 БӘЛАДЕР (2) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 ● 13963 БӘЛАЛЕ (1) ■ Бәлале җиргә басма, басасың икән качма ○ 14818 БӘЛАНЕ (3) ■ Кактым-суктым кәҗәне, таптым үземә бәлане ○ 3069 ● 11931; 14819 БӘЛАНЕҢ (2) ■ Акыл белән эш итү - мең бәланең калканы ○ 11407 ● 13634 БӘЛАҢНӘН (1) ■ Бәлаңнән баш-аяк ○ 14984 БӘЛАҢНЕ (1) ■ Бәхетле чагында бәлаңне уйла, данлы чагында хурлыгыңнан курык ○ 14844 БӘЛАСЕ (8) ■ Ак эт бәласе кара эткә ○ 3439 ● 4887 (2); 9820; 11431; 12134; 14680; 14820 БӘЛАЧЕГӘ (1) ■ Бәлачегә бер таяк, әләкчегә мең таяк ○ 15814 БӘЛАЧЕЛГӘ (1) ■ Балачылга - бала, бәлачелгә - бәла ○ 14003 БӘЛӘК (1) ■ Әдәмне әләк белән органчы, башына бәләк белән ор ○ 16206 БӘЛӘКӘЕ (1) ■ Бәләкәйнең зуры булганчы, зурның бәләкәе булу яхшы ○ 566 БӘЛӘКӘЙ (13) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 (2) ● 2637; 3805; 5695; 6494; 7013; 8151; 8518; 8861; 10795; 14753; 14821 БӘЛӘКӘЙНЕҢ (1) ■ Бәләкәйнең зуры булганчы, зурның бәләкәе булу яхшы ○ 566 БӘЛЕШ (14) ■ Миләштән бәлеш салмыйлар ○ 1811 ● 5304; 6172; 7720; 9197; 9198; 9200; 9456; 9473; 9480; 13277; 14643; 17070; 17081 БӘЛЕШЕ (1) ■ Йокы - ялкауның бәлеше ○ 6654 БӘЛЕШНЕҢ (1) ■ Бәлешнең төбе, чананың түре ○ 9199 БӘЛЕШТӘН (1) ■ Тәмле бәлештән калыр идем, шыпырт сүздән калмас идем ○ 16312 БӘНДӘ (10) ■ Берәү алла колы, берәү бәндә колы ○ 5757 ● 5782 (2); 11108 (2); 12011; 12474; 15375 (2); 16978 БӘНДӘГӘ (4) ■ Бәндәгә бәндә булганчы, аллага бәндә бул ○ 5782 ● 11108; 11109; 16860 БӘНДӘДӘН (1) ■ Уңса - алладан, уңмаса - бәндәдән күрәләр ○ 16872 БӘНДӘНЕКЕ (1) ■ Тәңре эше фәрман белән, бәндәнеке дәрман белән ○ 16871 БӘНДӘНЕҢ (1) ■ Бәндәнең бәхете алга киткәндә кулына туфрак алса - алтын була ○ 14857 БӘРАБӘР (1) ■ Бары-югы бәрабәр ○ 7639 БӘРӘ (1) ■ Бәрә тәртәгә, тия чәркәгә ○ 7103 БӘРӘКӘТ (24) ■ Башсыз илдә бәрәкәт булмас ○ 4873 ● 4877; 4878; 4895; 5152 (2); 5629; 5840; 6271; 6763; 6795; 6826; 6904; 7359; 7363; 7557; 7582; 8237; 8286; 9125; 11823; 13845 (2); 16959 БӘРӘКӘТЕ (1) ■ Ашның бәрәкәте кунак белән ○ 10062 БӘРӘКӘТЕҢ (1) ■ Бәрсәм бәрәкәтең очар ○ 5693 БӘРӘКӘТЛЕ (1) ■ Бала бәрәкәтле - һәркемгә дә җитә ○ 13930 БӘРӘН (8) ■ Бүре күзе бәрәндә, бәрән күзе үләндә ○ 2153 ● 3082; 3105; 3108; 3120; 3920; 7187; БӘРӘНДӘ (1) ■ Бүре күзе бәрәндә, бәрән күзе үләндә ○ 2153 БӘРӘНЕН (2) ■ Бай, суярга бәрән тапмый, ярлының ялгыз бәрәнен сораган ○ 7187 ● 7296 БӘРӘНЕНЕҢ (1) ■ Куй үз бәрәненең аягына басмас ○ 3097 БӘРӘННӘН (1) ■ Акча тиеннән, сарык бәрәннән үсә ○ 7692 БӘРӘННЕ (1) ■ Бүре бәрәнне кызганган: тотып ашаган ○ 2141 БӘРӘНЧЕК (1) ■ Өйрәнчеккә - бәрәнчек ○ 6400 БӘРӘҢГЕ (20) ■ Бәрәңге ашаган тук булыр, тез буыны юк булыр ○ 1594 ● 1595-1600; 1607; 1643; 1792 (3); 4346; 6166 (2); 9193; 9254; 11353; 12087; 15536 БӘРӘҢГЕГӘ (1) ■ Ач эт ипигә дә килә, бәрәңгегә дә килә ○ 3456 БӘРӘҢГЕДӘ (3) ■ Күз бәрәңгедә дә бар ○ 10413 ● 15815; 15850 БӘРӘҢГЕНЕ (2) ■ Бәрәңгене буяу белән алма итеп булмый ○ 1601 ● 6332 БӘРӘҢГЕСЕ (1) ■ Капкан саен калҗа булмый, бәрәңгесе дә эләгә ○ 9260 БӘРДЕ (1) ■ Агым суда аҗау йөзәр, салкын суда бәрде йөзәр ○ 4439 БӘРЕЛӘ (1) ■ Җил иссә, агачка агач та бәрелә ○ 1180 БӘРЕЛЕР (1 | 2) ■ Үксезнең авызы ашка тисә, борыны ташка бәрелер ○ 14215 ● 14215:1, :2 БӘРЕЛСӘ (4) ■ Таш чүлмәккә бәрелсә дә, чүлмәк ватыла; чүлмәк ташка бәрелсә дә, чүлмәк ватыла ○ 173 (2) ● 9986 (2) БӘРЕП (2) ■ Мөгрәп килгән сыерның мөгезен бәреп сындырма ○ 3173 ● 7114 БӘРЕРСЕҢ (1) ■ Башыңны бик күтәрмә, баскыч башына бәрерсең ○ 10275 БӘРМӘЧЛЕКТӘН (1) ■ Бәрмәчлектән йөзем булмас ○ 1723 БӘРСӘМ (1) ■ Бәрсәм бәрәкәтең очар ○ 5693 БӘРҮ (1) ■ Наданга сүз сөйләү ташка борчак бәрү белән бер ○ 15944 БӘРҮДӘ (1) ■ Ташка борчак бәрүдә файда юк ○ 176 БӘС (1) ■ Кар өстенә бәс ○ 1215 БӘТИ (2) ■ Ярлының кәҗәсе ялгыз бәти китерер ○ 7498 ● 9018 БӘХӘС (2) ■ Халык алдында ат койрыгын кисмә: кайсы "озын булды", кайсы "кыска булды" дип бәхәс чыгарырлар ○ 5068 ● 15816 БӘХӘСЛӘШЕП (1) ■ Бәхәсләшеп Төмәнгә киткән Теләчедән кире кайтыр ○ 15817 БӘХӘСЛӘШҮ (1) ■ Надан белән бәхәсләшү - үзе наданлык билгесе ○ 16631 БӘХӘСТӘ (1 | 2) ■ Батыр - дошман янында, юаш бәхәстә беленә ○ 5550:3 ● 5550:4; 15818 БӘХЕТ (42) ■ Вәлиәхеткә - тәхет, калганнарга - бәхет ○ 5788 ● 6253; 6409; 6517; 7485; 7872; 11193; 11462 (2); 11861; 12762; 13200; 13745; 13747; 14805; 14816; 14822-14833; 14834 (2); 14835-14837; 14956; 14960; 15217 (2); 15282; 15816; 16496; 16502; 16642 БӘХЕТЕ (20) ■ Бәхете кире киткәннең эте карак киткәч өрер ○ 3474 ● 5990; 6585; 10104; 10116; 11090 (2); 11194; 12672; 12888; 12980; 13078; 14111; 14378; 14569 (2); 14838; 14857; 14970; БӘХЕТЕМ (2) ■ Акылым-буем таман, тик бәхетем яман ○ 14976 ● 14987 БӘХЕТЕН (1) ■ Таң йокысын йоклаган - бәхетен йоклаган ○ 6672 БӘХЕТЕНӘ (4) ■ Берәүнең бәхетенә таш йомшый, берәүнең бәхетенә май ката ○ 14804 (2) ● 14896; 14974 БӘХЕТЕҢ (10) ■ Вакытың үтте - бәхетең китте ○ 803 ● 4896; 11230; 14006; 14798; 1483914841; 14931; 14953 БӘХЕТЕҢӘ (2) ■ Базар барда малың сат, бәхетеңә күрә табыш тап ○ 7870 ● 12673 БӘХЕТКӘ (1) ■ Бәхеткә ышанма, бәхетсезлектән курыкма ○ 14842 БӘХЕТЛӘРЕ (1) ■ Кешедән кеше ким булмас, бәхетләре тиң булмас ○ 14904 БӘХЕТЛЕ (10) ■ Бәхетле чучка борынында бер өем тизәк белән туа, ди ○ 2875 ● 11821 (2); 14444; 14843; 14844; 14958; 15057; 15478; 16497 БӘХЕТЛЕГӘ (1) ■ Бәхетлегә җил аркан ○ 14845 БӘХЕТЛЕЛӘР (2) ■ Бәхетлеләр ишәк менсә, ат булыр ○ 14846 ● 14847 БӘХЕТЛЕНЕ (1) ■ Бәхетлене сөйлиләр, бәхетсезне жәллиләр ○ 14848 БӘХЕТЛЕНЕҢ (3) ■ Бәхетленең кунагы да дерен-дерен булыр, ди ○ 10069 ● 14849; 14850 БӘХЕТНЕ (7) ■ Эшчән бәхетне эшендә күрер, ялкау бәхетне төшендә күрер ○ 6550 (2) ● 6551 (2); 14851; 14990; 16539 БӘХЕТНЕҢ (1) ■ Бәхетнең башы - хатыннан уңу ○ 13635 БӘХЕТСЕЗ (2 | 1) ■ Бәхетсез ат басмам дигән төшнең уртасына баса ○ 2638 ● 14215:2; 14852 БӘХЕТСЕЗГӘ (2) ■ Бәхетсезгә - вакытсыз ○ 14853 ● 14854 БӘХЕТСЕЗЛЕГЕ (3) ■ Улың күңелчәк булса - атының бәхетсезлеге, кызың күңелчәк булса башының бәхетсезлеге ○ 14161 (2) ● 14275 БӘХЕТСЕЗЛЕКТӘН (1) ■ Бәхеткә ышанма, бәхетсезлектән курыкма ○ 14842 БӘХЕТСЕЗНЕ (2) ■ Бәхетлене сөйлиләр, бәхетсезне жәллиләр ○ 14848 ● 14855 БӘХЕТСЕЗНЕҢ (1) ■ Бәхетсезнең итәгенә бодай салсаң, карга чүпләр ○ 14856 БӘХЕТТӘН (1) ■ Бәла бәхеттән тизрәк йөри ○ 14813 БӘҺАГӘ (1) ■ Бодай башак биргәнче урак бәһагә чыгар ○ 1540 БӘҺАСЕ (5) ■ Гөлнең үскән җирендә бәһасе булмас ○ 1276 ● 1916; 2728; 6095; 14383 БӘҺАСЕН (2) ■ Алтын пычракка төшсә дә бәһасен җуймас ○ 7747 ● 7940 БӘЯ (4) ■ Йокының поты да, мыскалы да бер бәя ○ 6658 ● 7980; 16442 (2) БӘЯДӘ (1) ■ Йөктә җиңел, бәядә авыр ○ 7917 БӘЯЛЕ (1) ■ Сүз нихәтле очсыз булса, эш шул кадәр бәяле ○ 16004 БӘЯЛЕСЕН (1) ■ Нәрсәне танымасаң, кыйммәт бәялесен ал ○ 7945 БӘЯНЫ (1) ■ Баласы юк хатын - тол, бәяны юк галим - тол ○ 16473 БӘЯСЕ (15) ■ Гәүһәр кечкенә булса да, бәясе зур ○ 280 ● 1624 (2); 1937 (2); 6122; 7895; 7944; 8016; 8761; 9872; 11666; 13774; 13885 (2) БӘЯСЕН (3) ■ Бер тиеннең бәясен белмәгән бер тәңкәне күрмәс ○ 7781 ● 7919 (2) "Б"ГӘ (1) ■ "А"ны "б"гә куша белмәү ○ 16694 БЕЗ (36 | 1) ■ Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк ○ 251 ● 1495; 2319; 2754; 4538; 4949; 4957; 5133; 5517; 7526; 7530; 7533; 7819; 9035, :1; 9074; 10322; 10470; 10640; 10905; 11363; 12408 (2); 12799; 12805; 12950; 13067; 13069; 13246; 14979; 15648; 15790; 16698 (2); 16811; 16955; 17083 БЕЗГӘ (21) ■ Ай күрде, кояш алды - безгә нәрсәсе калды? ○ 87 ● 3072; 4010; 5161; 5262; 5271; 5691; 7102; 7527; 7826; 9074 (2); 9509; 9732; 12700 (2); 13065; 14980; 14981; 14990; 16289 БЕЗДӘ (13) ■ Инештә су бетмәсә, бездә җыр бетмәс ○ 513 ● 7528; 7817 (2); 7818; 8732; 8958; 9077; 9446; 10345; 12646; 14097 (2) БЕЗДӘГЕ (1) ■ Бездәге акчаны тавык та чүпләп бетермәс ○ 7827 БЕЗДӘН (2) ■ Боермак сездән, йөгермәк бездән ○ 5988 ● 11390 БЕЗЕ (2) ■ Кызның кырык безе булыр ○ 13025 ● 15594 БЕЗЕЛДӘВЕ (3) ■ Кыш күренгән чебеннең безелдәве дә тансык ○ 4801 ● 4824; 16484 БЕЗЕЛДӘСӘ (1) ■ Сагызак, күпме безелдәсә дә, бал җыймас ○ 4805 БЕЗЕҢ (1) ■ Ай-һай телең, тел очыңда безең ○ 15662 БЕЗЛЕ (1) ■ Килен өчен кызлы өй - безле өй ○ 13370 БЕЗНЕ (6) ■ Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк ○ 251 ● 1230; 4701; 7819; 9070; 12805 БЕЗНЕКЕ (1) ■ Акча - сезнеке, мал - безнеке ○ 7843 БЕЗНЕҢ (14) ■ Безнең әти - аючы, эшләмичә баючы ○ 2112 ● 5263; 5264; 5997; 6631; 6708; 6713; 8640; 13789; 14534; 14618; 14659; 14665; 15484 БЕЛ (47) ■ Челләдә туның ташлама, кыш үзең бел ○ 970 ● 1941; 4097; 5457; 6039 (2); 6349; 6694; 7399 (2); 7727; 8085; 8107 (2); 8617; 9521; 9714; 9721 (2); 10080; 10273; 10401; 10537; 10733; 11146; 11244; 12001; 12052; 12396; 12421 (2); 12495; 12585; 12613; 13581; 13943; 15181; 15387; 15792; 15924; 16006; 16107; 16488 (2); 16689; 16692 (2) БЕЛӘ (51) ■ Суга якын торган кеше яхшырак йөзә белә ○ 446 ● 683; 780; 1051; 2011; 2097; 2482; 2922; 3279; 3371; 3380; 3637; 4161; 4253; 4310; 4417; 4648 (2); 4710; 4716; 4732; 5760; 6371; 6566 (2); 7903; 8885; 8968; 9190; 9647; 9915; 10931 (2); 11118; 11149; 11745; 12575; 13661 (2); 14053; 14250; 15032 (2); 15197; 15304; 15345; 15546; 16228; 16325; 16826 (2) БЕЛӘ-БЕЛӘ (1) ■ Белә-белә бөләсең, бөлә-бөлә беләсең ○ 16530 БЕЛӘГЕ (6) ■ Кыз беләге ир сыйлый, ир беләге кыз сыйлый ○ 13092 (2) ● 14438; 15064; 16525; БЕЛӘГЕНӘ (6) ■ Түрә - боерыгына, төлке - койрыгына, ярлы беләгенә ышаныр ○ 5907 ● 7446; 11073; 16470; 16478; 17072 БЕЛӘГЕНДӘ (1) ■ Йөрәгендә барның беләгендә бар ○ 11129 БЕЛӘГЕҢӘ (2) ■ Беләгеңә таянма, йөрәгеңә таян ○ 11103 ● 16532 БЕЛӘГЕҢНЕ (1) ■ Уйламый эшләрсең - беләгеңне тешләрсең ○ 6144 БЕЛӘЗЕГЕҢ (1) ■ Беләзегең алтын, йөрәгең салкын ○ 8842 БЕЛӘЗЕК (2) ■ Һөнәр - кулдагы алтын беләзек ○ 6412 ● 14620 БЕЛӘК (7) ■ Авыр эшкә беләк бар, кыю эшкә йөрәк бар ○ 6005 ● 6199; 10906; 11354; 13813; 14407; 16533 БЕЛӘККӘ (4) ■ Карама беләккә, кара йөрәккә ○ 11143 ● 13709; 13936; 16495 БЕЛӘКЛЕ (1) ■ Белгән - беләкле, олы теләкле ○ 16480 БЕЛӘКТӘ (5) ■ Эш беләктә түгел, теләктә ○ 6164 ● 11195; 13489; 13545; 14832 БЕЛӘКТӘН (1) ■ Батыр булсаң - йөрәктән, көчле булсаң - беләктән ○ 11083 БЕЛӘЛӘР (6) ■ Бу чакта бияләй эчендә бармак кыймылдатканны беләләр ○ 781 ● 1533; 6915; 9039; 12139; 13540 БЕЛӘМ (1) ■ "Җил тегермәне икәнен беләм, суы кайдан керә?" - дим ○ 1512 БЕЛӘМӘ (1) ■ Үтмәсне беләмә, булмасны сөйләмә ○ 16252 БЕЛӘМЕН (3) ■ "Җиңги чәнчә, мин тартам, мин дә нәгыш беләмен", - дип әйтте, ди, бер кыз ○ 13110 ● 16515; 16700 БЕЛӘН (1197 | 20) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 21; 46; 79; 93; 107; 108; 147; 153; 170 (2); 180 (2); 221; 256; 288; 290; 293; 296; 326; 333; 348; 370; 372; 379; 407 (2); 460; 462; 464; 479; 495 (2); 503; 518; 525; 549; 565; 569; 595; 604 (2); 642; 644; 683; 686 (2); 738; 769; 770; 773; 789; 790 (2); 797 (2); 818; 823 (2); 853; 895; 983 (2); 1045; 1057 (2); 1125; 1157; 1166; 1194; 1237; 1258; 1261 (2); 1346; 1355; 1358-1360; 1364; 1366; 1370 (2); 1372; 1387 (2); 1484 (2); 1488; 1542; 1577; 1581; 1601; 1621; 1645; 1647; 1656; 1658; 1669; 1780; 1803; 1841; 1857; 1861; 1867; 1887; 1962; 2006; 2009; 2024; 2038; 2039; 2041; 2050; 2073; 2074; 2090; 2096; 2104; 2118; 2138; 2163; 2179; 2183; 2210; 2250 (2); 2262 (2); 2300 (2); 2316; 2318; 2327; 2336; 2348; 2376; 2403 (2); 2413; 2420; 2483 (2); 2485-2487; 2493 (2); 2531; 2564; 2565 (2); 2567 (2), :1 (2), :2 (2); 2577 (2); 2666; 2693; 2708; 2741; 2866 (2); 2875; 2876; 2878; 2879; 2904; 2917; 2931; 2947; 2958 (2); 2962; 2963; 2999; 3024; 3026 (2); 3048; 3157; 3221; 3273; 3334; 3369; 3370; 3423; 3430; 3434; 3512; 3566-3569; 3570 (2), :1 (2); 3571; 3572; 3573 (2); 3574; 3595; 3602; 3609; 3659; 3691; 3709; 3787-3789; 3809; 3830; 3842 (2); 3852; 3855; 3877; 3879 (2); 3889; 3936; 3953; 3954; 3967; 3970; 3971; 3978; 3983; 3990; 4006; 4029; 4044; 4051; 4077; 4082; 4109; 4119, :1 (2); 4123; 4165; 4206 (2); 4239 (2); 4302 (2); 4308; 4391; 4397; 4398; 4408; 4441; 4453; 4471; 4485; 4542 (2); 4548; 4570; 4573; 4587 (2); 4590; 4605; 4609; 4630; 4644; 4675; 4682; 4689; 4734; 4860; 4888 (2); 4899; 4913; 4916; 4922-4924; 4927 (2); 4928 (2); 4941; 4981 (2); 5008; 5011; 5021; 5023 (2); 5069; 5098; 5133; 5181; 5187; 5205; 5218; 5219; 5222; 5324; 5331 (2); 5332; 5339; 5354; 5355 (2); 5372; 5380; 5392 (2); 5437 (2); 5438 (2); 5439 (2); 5440 (2); 5449 (2); 5457; 5461 (2); 5463 (2); 5511; 5513; 5522; 5524 (2); 5525; 5565; 5633; 5657 (2); 5691; 5711; 5768 (2); 5797; 5842; 5874 (4); 5875 (2); 5888 (2); 5917; 5939; 6008 (2); 6027 (2); 6082 (2); 6091 (2); 6125 (2); 6126; 6150; 6153; 6220 (2); 6235 (2); 6280 (2); 6291; 6434; 6436 (2); 6451 (2); 6612; 6622; 6625; 6649; 6666 (2); 6724; 6755; 6836; 6837 (2); 6869; 6909; 6914; 6933; 6959 (2); 6960; 6964 (2); 6971 (2); 6972 (2); 6973 (2); 7039 (2); 7040; 7045; 7051; 7064; 7081; 7120; 7151; 7152 (2); 7153 (2); 7154 (2); 7155 (2), :1, :2 (2); 7156-7158; 7160 (2); 7163 (2); 7176; 7210; 7222; 7242 (2); 7279 (2); 7288; 7309 (2); 7314 (2); 7338 (2); 7360 (2); 7366; 7376; 7377; 7391; 7394; 7419 (2); 7426 (4); 7444 (2); 7447; 7458 (2); 7488; 7512; 7524; 7571; 7579; 7580; 7663; 7664; 7678 (2); 7724; 7766; 7777; 7787; 7814 (2); 7830 (2); 7836; 7880; 7896 (2); 7936; 7957:1; 7968; 7990-7992; 8018; 8020; 8021; 8063; 8074; 8088; 8092; 8096; 8104; 8137; 8171 (2); 8208; 8216 (2); 8224; 8228 (2); 8259 (2); 8277; 8282; 8336 (2); 8361 (2); 8375; 8381; 8402; 8428; 8445; 8455; 8466; 8467; 8492; 8498; 8499; 8500 (2); 8501 (2); 8515; 8519; 8521; 8540; 8547; 8558; 8569; 8579; 8601; 8640; 8641; 8644; 8655; 8696 (2); 8709 (2); 8710; 8720; 8738; 8742-8744; 8752; 8763 (2); 8769; 8776 (2); 8780; 8795 (2); 8910; 8940; 8964; 8975; 9013; 9015; 9023; 9115 (2); 9116 (2); 9126 (2); 9128; 9132; 9138; 9139 (2); 9151; 9154; 9155 (2); 9156 (2); 9157; 9159; 9163; 9172; 9179; 9228; 9275; 9299; 9319 (2); 9331 (2); 9332; 9346 (2); 9347; 9352; 9359 (2); 9464; 9481; 9533; 9586; 9594; 9643; 9674; 9676; 9679; 9707; 9709 (2); 9736; 9764; 9816; 9831 (2); 9845; 9874; 9881; 9892; 9897; 9911; 9947; 9966; 9992; 10023; 10027; 10039 (2); 10041; 10062; 10081; 10087 (2); 10104; 10116 (2); 10141 (2); 10156 (2); 10157 (2); 10205 (2); 10239; 10267; 10290; 10298; 10308:1, :1; 10324; 10352; 10354; 10367; 10384 (2); 10387; 10401; 10404 (2); 10407 (2); 10437; 10537 (2); 10565; 10592; 10602; 10603 (2); 10627; 10631; 10632 (2); 10644; 10661; 10663; 10688 (2); 10696 (2); 10702; 10704 (2); 10721; 10746; 10753; 10754 (2); 10759; 10761 (2); 10762 (2); 10771; 10775; 10779 (2); 10784 (2); 10802; 10816 (2); 10835; 10846; 10895; 10898; 10899; 10908; 10910; 10913; 10922; 10923; 10927; 10940 (2); 10947 (2); 10968; 10987 (2); 11014; 11026; 11047; 11061 (2); 11077 (2); 11109; 11131; 11147 (2); 11184; 11242 (2); 11243 (2); 11255; 11257 (2); 11293; 11313 (2); 11316 (2); 11384; 11406 (2); 11407; 11408; 11413; 11414; 11429 (2); 11433; 11448 (2); 11467 (2); 11473 (3); 11497 (2); 11502 (2); 11503; 11504 (2); 11549 (2); 11583 (2); 11589 (2); 11590; 11592; 11605 (2); 11607; 11626 (2); 11628-11630; 11631, :1, :2; 11632 (2); 11642 (2); 11654; 11675 (2); 11676 (2); 11677; 11707-11709; 11710 (2); 11711; 11739 (2); 11816; 11852; 11875; 11881 (2); 11906; 11915; 11924; 11932; 11955; 11962; 11994; 12008; 12085; 12101 (2); 12111; 12133; 12155; 12164; 12165; 12177; 12182; 12210; 12211 (2); 12212 (2); 12216; 12218; 12259 (2); 12260; 12277 (2); 12310 (2); 12311 (2); 12312 (2); 12313 (2); 12317; 12324; 12399; 12419 (2); 12432 (2); 12436; 12462; 12506; 12532 (2); 12547; 12550; 12589; 12610; 12616; 12636; 12637 (2); 12699; 12711 (2); 12713; 12726; 12728 (2); 12770 (2); 12773 (2); 12786 (2); 12800 (2); 12801 (2); 12834 (2); 12859; 12870; 12875; 12957 (2); 12991; 13006; 13038 (2); 13123 (2); 13126 (2); 13127; 13167; 13180 (2); 13221; 13238; 13278 (2); 13284 (2); 13292; 13295, :1, :2; 13300; 13337; 13357, :1, :2; 13367; 13425 (2); 13462; 13465 (2); 13466; 13467 (2); 13517; 13582; 13603; 13622 (2); 13626 (2); 13637; 13677; 13713; 13796; 13803 (2); 13814 (2); 13815-13818; 13819 (2); 13820; 13827 (2); 13880 (2); 13906-13908; 13914; 13925 (2); 13955; 13998; 14041; 14055; 14091 (2); 14098; 14124 (2); 14159; 14164 (2); 14165 (2); 14226 (2); 14236; 14240 (2); 14264 (2); 14284; 14330; 14349 (2); 14372; 14377 (2); 14379 (2); 14412 (2); 14442; 14446 (2); 14455 (2); 14492; 14539; 14548; 14603; 14617 (3); 14622; 14623; 14653; 14679; 14684 (2); 14698 (2); 14703; 14708; 14718; 14742 (2); 14752; 14784; 14789; 14823 (2); 14827 (2); 14877; 14878; 14930; 14957; 14960; 15042 (2); 15047 (2); 15058 (2); 15069; 15076; 15163 (2); 15186; 15222 (2); 15245; 15370 (2); 15384 (2); 15393; 15394; 15407; 15419; 15437; 15468 (2); 15472; 15474 (2); 15485; 15505 (2); 15511 (2); 15531 (2); 1553215534; 15535 (2); 15580 (2); 15595 (2); 15596 (2); 15597; 15598; 15599 (2); 15600 (2); 15601 (2); 15612; 15618; 15639 (4); 15643 (2); 15664; 15673; 15681; 15682; 15683 (2); 15684-15687; 15741; 15756 (2); 15764; 15810; 15816; 15820 (2); 15832; 15867; 15879; 15882 (2); 15887; 15890; 15905; 15911; 15941; 15944; 15964; 15973; 15988 (2); 15990 (2); 15998; 16066 (2); 16145; 16147; 16198 (2); 16206 (2); 16238; 16302 (2); 16303; 16318; 16340 (2); 16347; 16353; 16355; 16363; 16399; 16403; 16404; 16412 (2); 16512; 16544 (2); 16545 (2); 16555; 16561; 16582; 16584 (2); 16595; 16599 (2); 16625 (2); 16631; 16632; 16633 (2); 16653 (2); 16665; 16683 (2); 16724; 16732 (2); 16763; 16768; 16769; 16771; 16791; 16825; 16871 (2); 16874; 16884 (2); 16936 (2); 16955; 16990; 16991; 17001; 17018-17020; 17064 (2) БЕЛӘСӘҢ (1) ■ Китек пәке беләсәң дә үтмәс ○ 9934 БЕЛӘСЕ (1) ■ Күп беләсе килгән кеше күп йокламый ○ 16623 БЕЛӘСЕҢ (11) ■ Үзең беләсең, эт күк өрәсең ○ 3803 ● 5173; 5258; 5418; 5459; 8250; 10071 (2); 13178; 14992; 16530 БЕЛӘҮДӘН (1) ■ Йомыркадан җөй тапкан, беләүдән тут тапкан ○ 4351 БЕЛГӘН (57) ■ Алтынны ала белгән бүлә дә белер ○ 263 ● 1041; 1061; 1410; 2270; 2628; 2769; 3091; 3262; 3821; 5301; 6249; 6338; 6339; 6358; 6374; 6385; 6800 (2); 6835; 6854; 7026; 7357; 10443 (2); 10444; 11120; 11339; 11948; 12061; 12575; 12907; 13136; 13354; 13470; 13562; 14052; 15461; 15528; 15611 (2); 15656; 15683; 15983; 16236; 16475; 16477-16481; 16493; 16522; 16589; 16590; 16616; 16624 БЕЛГӘНГӘ (11) ■ Алла, ишәкнең кем икәнен белгәнгә, мөгез бирмәгән ○ 2945 ● 8207; 16345; 16346; 16350; 16429; 16482-16485; 16619 БЕЛГӘНЕ (3) ■ Дошманның көлгәне - сереңне белгәне ○ 5335 ● 6348; 16647 БЕЛГӘНЕН (15) ■ Тавык белгәнен кычкырыр ○ 4301 ● 6338; 8675 (2); 10444; 11434; 13531; 15135; 16477; 16542; 16624; 16684; 16976 (2); 17062 БЕЛГӘНЕҢ (2) ■ Белгәнең - тугыз, белмәгәнең - утыз ○ 16487 ● 16603 БЕЛГӘНЕҢНЕ (2) ■ Белгәнеңне сөйләмә, ни сөйләгәнеңне бел ○ 15792 ● 16488 БЕЛГӘННӘН (4) ■ Сүз белгәннән эш белү яхшырак ○ 6373 ● 16489; 16520; 16618 БЕЛГӘННӘР (1) ■ Тел дигән дәрья бар, төбендә энҗе-мәрҗән бар, белгәннәр чумып алыр, белмәгәннәр коры калыр ○ 15537 БЕЛГӘННЕ (5) ■ Би белгәнне кол белә, кылыйм дисә ирке юк ○ 5760 ● 6785; 7387; 10080; 16486 БЕЛГӘННЕҢ (2) ■ Ахмак үзе белмәс, белгәннең сүзенә күнмәс ○ 11510 ● 16713 БЕЛГӘЧ (1) ■ Ашны сеңгәч макта, юлдашны белгәч макта ○ 6908 БЕЛГЕРТМӘС (1) ■ Бүре арыгын белгертмәс, эткә сыртын кабартыр ○ 2128 БЕЛГЕРТМИ (2) ■ Яхшы терлек тешәвен белгертми, тешәгәндә ябыкмый ○ 2421 ● 3552 БЕЛГЕЧ (1) ■ Белмим - ята, белгеч - ерак чаба ○ 16518 белгечлек → белем-белгечлек БЕЛДЕМ (3) ■ Күрдем белән түгел, белдем белән ○ 16625 ● 16671; 16702 БЕЛДЕҢ (2) ■ Ялгыша белдең - төзәтә дә бел ○ 12613 ● 13943 БЕЛДЕР (1) ■ Белмәгәнне белдер, кулына алтын йөзек элдер ○ 16523 БЕЛДЕРГӘН (1) ■ Укыткан - белдергән, тормышында юл биргән ○ 16676 БЕЛДЕРЕР (1) ■ Яхшы таш үзен белдерер ○ 325 БЕЛДЕРМӘ (2) ■ Карының туймастай җирдә ачлыгыңны белдермә ○ 9655 ● 12363 БЕЛДЕРМӘС (3) ■ Өерле эт аксагын белдермәс ○ 3758 ● 11839 (2) БЕЛЕГЕ (1) ■ Картның - белеге, яшьнең - беләге ○ 15064 БЕЛЕГЕЗ (2) ■ Үзегезне белегез, сәндерәгезгә менегез ○ 8396 ● 12092 БЕЛЕГЕНӘ (2) ■ Аю беләгенә, әдәм белегенә ышана ○ 16470 ● 16478 БЕЛЕК (4) ■ Кечесендә әдәп юк, олысында белек юк ○ 11376 ● 16482; 16528; 16533 БЕЛЕКЛЕ (2) ■ Белексез дустыңнан белекле дошман артык ○ 5302 ● 16699 БЕЛЕКСЕЗ (6) ■ Белексез дустыңнан белекле дошман артык ○ 5302 ● 5554; 14070; 14464; 16490; 16491 БЕЛЕМ (26) ■ Акча тарат, белем җый ○ 16462 ● 16465; 16469; 16472; 16476; 16493 (2); 1649416501; 16576; 16578; 16580; 16597; 16600; 16609; 16612; 16661 (2); 16680; 16692 БЕЛЕМ-БЕЛГЕЧЛЕК (1) ■ Белем-белгечлек патшалыктан югары ○ 16492 БЕЛЕМГӘ (1) ■ Комсызлык һәр җирдә гаеп, белемгә комсызлык гаеп түгел ○ 16607 БЕЛЕМДӘ (1) ■ Белемдә - бәхет, белемсезгә дөнья ләхет ○ 16502 БЕЛЕМЕ (4) ■ Белеме ничек - сүзе шундый ○ 16503 ● 16531; 16582; 16610 БЕЛЕМЕҢ (2) ■ Киемең белән ис китәрмә, белемең белән ис китәр ○ 16599 ● 16603 БЕЛЕМЕҢӘ (1) ■ Беләгеңә таянма, белемеңә таян ○ 16532 БЕЛЕМЛЕ (6) ■ Юлдашың белемле кеше булса, юл кыска булыр ○ 6950 ● 12949; 13620; 16504БЕЛЕМЛЕКНЕ (1) ■ Белемлекне күтәреп йөрмиләр ○ 16507 БЕЛЕМНӘН (2) ■ Белемнән зур хәзинә юк, наданлыктан начар юлдаш юк ○ 16510 ● 16539 БЕЛЕМНЕ (1) ■ Белемне алу суганнан ачы, азагы балдан татлы ○ 16508 БЕЛЕМНЕҢ (2) ■ Тел - белемнең ачкычы, акылның баскычы ○ 15529 ● 16509 БЕЛЕМСЕЗ (4) ■ Белемле хатын башыңа карый, белемсез хатын яшеңә карый ○ 13620 ● 16501; 16511; 16512 БЕЛЕМСЕЗГӘ (3) ■ Белемдә - бәхет, белемсезгә дөнья ләхет ○ 16502 ● 16505; 16513 БЕЛЕН (5 | 1) ■ Эт авызына кергән белен ертылмый чыкмас ○ 3542 ● 9180; 9611:1; 13342; 15134; БЕЛЕНӘ (21 | 2) ■ Суның кадере чишмә корыгач беленә ○ 455 ● 687; 5367; 5390; 5391; 5419; 5474; 5550:3, :4; 5603; 6007; 6997; 7054; 8860; 11058; 12531; 12877; 13993; 14828; 14883; 15385 (2); 16579 БЕЛЕНЕҢНЕ (1) ■ Беленеңне белеп из ○ 9171 БЕЛЕНЕР (28 | 2) ■ Ташны ташка чаксаң, уты беленер ○ 181 ● 607; 612; 631 (2); 2343; 2810; 5108; 5353 (2); 5398; 5550 (2), :1 (2); 6734 (2); 7254; 7336; 7670; 8941; 11466; 11598; 12196 (2); 13503 (2); 14039; 14550; 15034 БЕЛЕНМӘС (5) ■ Күмәк ат арасында бер атның аксаганы беленмәс ○ 2668 ● 3750; 8316; 13000; БЕЛЕНМИ (13) ■ Суда көймә эзе беленми ○ 448 ● 849; 5367; 5390; 5603; 6625; 7222; 7524; 7560; 10711; 14550; 14828; 16225 БЕЛЕННЕ (1) ■ Эт авызыннан беленне алып булмый ○ 3547 БЕЛЕП (25) ■ Нәрсәнең тышыннан эчен белеп булмый ○ 609 ● 671; 3467; 3773; 4788; 6081 (2); 6340 (2); 6394; 6499; 6728; 6733; 7251; 9171; 9989; 10060; 11415; 12519; 12667; 13374; 14104; 14222; 14357; 14620 БЕЛЕР (66) ■ Алтынны ала белгән бүлә дә белер ○ 263 ● 327; 660 (2); 1405 (2); 1724; 2391 (2); 2588 (2); 2824; 3190; 3290; 3826; 4105; 4333 (2); 4607; 4678; 5371; 6281; 6722 (2); 6755; 6785; 7301; 7671; 7744; 8409; 8524; 8894; 8931; 9116 (2); 9133 (2); 9593; 10169; 10197; 11120; 11453; 11550 (2); 12121 (2); 12358; 13341; 13488; 13686; 13755; 13931; 14052; 14280; 14303; 14410 (2); 14683 (2); 15623; 16546; 16617; 16620 (2); 16748; 17016 БЕЛЕРГӘ (3) ■ Акчаны юләр дә таба, аны тота белергә кирәк ○ 7710 ● 16526; 16527 БЕЛЕРЛӘР (2) ■ Туксан тугыз яхшылыгыңны белмәсләр, бер начарлыгыңны белерләр ○ 12161 ● 15568 БЕЛЕРСЕҢ (13) ■ Алдыңа кара - кая барганыңны белерсең, артыңа кара - каян чыкканыңны белерсең ○ 668 (2) ● 1017; 1315; 5056; 5402; 6079; 6917; 6918; 7247; 12318; 12915; 16677 БЕЛЕШ (3) ■ Бер күргән - белеш, ике күргән - таныш, өченче күргән - кардәш ○ 5307 ● 5492; БЕЛЕШӘ (1) ■ Ат кешнәшеп белешә, әдәм сөйләшеп таныша ○ 15762 БЕЛЕШЕ (1) ■ Белеше кайда - йомышы шунда, танышы кайда - табышы шунда ○ 5303 БЕЛЕШЕҢ (1) ■ Белешең булса, баргач бәлеш ашарсың ○ 5304 БЕЛЕШКӘ (1) ■ Белгән - белешкә ярый, белмәгән ни эшкә ярый ○ 16479 БЕЛЕШКӘНЧЕ (1) ■ Кеше белән белешкәнче, белешләре кем икәнен бел ○ 5457 БЕЛЕШЛӘРЕ (1) ■ Кеше белән белешкәнче, белешләре кем икәнен бел ○ 5457 БЕЛЕШМИ (1) ■ Белешми эндәшү - сыналмаган бозга керү ○ 5305 БЕЛМӘ (2) ■ Ак куй күргәч тә, эче тулы май дип белмә ○ 3075 ● 12078 БЕЛМӘГӘН (87) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 (2) ● 392; 548; 717; 1882; 2100; 2372; 2444; 2628; 2629; 2677; 3091; 3764; 3765; 3992; 4407; 4973 (2); 5301; 5622; 6338; 6342; 6343; 6345; 6372; 6380; 6385; 6386; 6402; 6435; 6776 (2); 6840; 6928; 7007; 7357; 7396; 7409; 7770; 7781; 7996; 8448; 8925; 9080; 9323; 9407; 9408; 10368; 10939; 11340; 11781; 12062-12065; 12375; 13136; 13267; 13562; 15528; 15530; 15683; 15758 (2); 15877 (2); 15971; 15983; 15987; 16008; 16016; 16017; 16236; 16351; 16436; 16456 (2); 16460; 16475; 16477-16479; 16481; 16493; 16520; 16629 БЕЛМӘГӘНГӘ (11 | 1) ■ Асрый белгән кешегә - асыл кош, белмәгәнгә - кара кош ○ 3821 ● 8207; 9622; 16345; 16346; 16350; 16352:1; 16482-16485; 16583 БЕЛМӘГӘНЕ (1) ■ Китапның белмәгәне юк ○ 16605 БЕЛМӘГӘНЕН (1) ■ Белмәгәнен сорап өйрәнгән - галим, гарьләнеп сорамаган - үзенә залим ○ 16521 БЕЛМӘГӘНЕҢ (2) ■ Белгәнең - тугыз, белмәгәнең - утыз ○ 16487 ● 16489 БЕЛМӘГӘННӘН (1) ■ Илен белмәгәннән игелек көтмә ○ 4974 БЕЛМӘГӘННӘР (1) ■ Тел дигән дәрья бар, төбендә энҗе-мәрҗән бар, белгәннәр чумып алыр, белмәгәннәр коры калыр ○ 15537 БЕЛМӘГӘННЕ (7) ■ Үзен-үзе белмәгәнне үгез сөзеп үтерсен ○ 12066 ● 16486; 16488; 1652216524; 16748 БЕЛМӘГӘННЕҢ (3) ■ Ора белмәгәннең орысы чыгар ○ 5608 ● 11137; 16525 БЕЛМӘДЕК (1) ■ Кызлар безне сөйгән икән, без үзебез белмәдек ○ 12805 БЕЛМӘДЕМ (1) ■ Намаз-ният белмәдем - улым ул, кызым кыз ○ 16951 БЕЛМӘС (78 | 3) ■ Тау менмәгән тауны белмәс, тау янында тауны күрмәс ○ 158 ● 548; 2046; 2296; 2547; 2957; 2968; 3170; 3190; 3195; 3614; 3682; 3826; 4203, :1, :2; 4531; 4612 (2); 4791; 4833; 5104; 5203; 5473; 5856; 6232; 6344; 6391; 6581 (2); 6913; 7059; 7139 (2); 7396; 7475 (2); 7606 (2); 7784; 9121; 9538 (2); 9552 (2), :1; 9574; 9593; 9877; 10169; 10285; 11154 (2); 11510; 11717; 11781; 11953 (2); 12158; 12231 (2); 12276; 12798 (2); 12819 (2); 13552 (2); 14018; 14323; 14683 (2); 15987; 16108; 16460; 16546; 16617; 16688; 16713; 16727; 17016 БЕЛМӘСӘ (7 | 1) ■ Песи сөт салып ала белмәсә дә, чүлмәкне аудара белә ○ 3371 ● 8204, :1; 8885; 12121; 12358; 14511; 16543 БЕЛМӘСӘҢ (26 | 1) ■ Артыңда ни барын белмәсәң - тотылырсың, алдыңда ни барын күрмәсәң - егылырсың ○ 678 ● 1315; 2499 (2); 6387; 6665; 6777; 7027; 7916; 7940; 8204:2; 8768; 9134; 11118; 14748; 15249; 15791; 15875 (2); 15961 (2); 16005; 16528; 16529; 16534; 16742; 16753 БЕЛМӘСЕН (2) ■ Дошман серемне белмәсен дисәң, дустыңа да сереңне әйтмә ○ 5321 ● 10968 БЕЛМӘСЛӘР (1) ■ Туксан тугыз яхшылыгыңны белмәсләр, бер начарлыгыңны белерләр ○ 12161 БЕЛМӘСНЕҢ (1) ■ Сөйли белмәснең сүзе - үтмәс пычакның үзе ○ 15972 БЕЛМӘССЕҢ (6) ■ Җәяү йөрмичә, ат кадерен белмәссең ○ 2734 ● 3730; 6758; 9119; 14004; 15607 БЕЛМӘҮ (5) ■ Ак белән караны аера белмәү ○ 642 ● 8368; 16526; 16527; 16694 БЕЛМИ (31) ■ Уңны белми, кирене куймый ○ 740 ● 1888; 2508; 3279; 3303; 3395; 3467; 4708; 6392; 6394; 8834; 9417; 9647; 10623; 11154; 11434; 12667; 14053; 14104; 14347 (2); 14396; 14462 (2); 14778; 15156; 15170; 16514; 16709; 16712; 16764 БЕЛМИДЕР (3) ■ Ил кадерен белмидер ил эчендә яманнар; җир кадерен белмидер җир икмәгән әдәмнәр ○ 4932 (2) ● 7640 БЕЛМИЛӘР (1) ■ Башлары кайда, аяклары кайда икәнен белмиләр ○ 10332 БЕЛМИМ (8) ■ Алдым файда итәргә, белмим кайда итәргә ○ 8024 ● 15667; 16453; 16515-16518; БЕЛМИМНЕҢ (1) ■ Белмимнең башы авыртмый ○ 16519 БЕЛМИЧӘ (3) ■ Белмичә кылган эшнең файдасыннан зарары күбрәк булыр ○ 6341 ● 16691; БЕЛСӘ (10) ■ Аучы ничә әмәл белсә, аю шунча юл белә ○ 2011 ● 2973; 3612; 4161; 5476; 8894; 10406; 13940; 14511; 16543 БЕЛСӘМ (2) ■ Кайда егыласымны белсәм, алдан салам түшәп куяр идем ○ 6780 ● 15431 БЕЛСӘҢ (29 | 1) ■ Арбавын белсәң, кара елан да карышмый ○ 4552 ● 5775 (2); 6039; 6371; 6387; 6777; 7243; 8085; 8107 (2); 8153; 8204:2; 11705; 12001; 12396; 13486; 13581; 14748; 15432; 15791; 16005; 16528; 16529; 16560; 16621; 16622; 16690; 16753; 16849 БЕЛСЕН (11) ■ Сарыкның ничә сум торганын бүре каян белсен ○ 2200 ● 2551; 7199; 7500; 10969; 11998; 13826 (2); 13893 (2); 16873 БЕЛҮ (16) ■ Акны карадан аера белү ○ 646 ● 2892; 5329; 5576; 6373; 6382; 7397; 7959; 11390; 11714; 12003; 12435; 14492; 14860; 16429; 16705 БЕЛҮДӘН (1) ■ Кеше сүзен аңлап тыңлау сөйли белүдән яхшырак ○ 15895 БЕЛҮЕҢ (1) ■ Кешегә киңәш ит, үз белүең белән эш ит ○ 16595 БЕР (1100 | 21) ■ Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр ○ 4 ● 24; 26; 30; 51; 73 (2); 91; 95; 98; 116 (2); 153; 193; 195 (2); 208; 220; 224; 233; 265; 274; 336 (2); 347-349; 350 (2); 351; 382; 418; 427; 489; 503; 506; 562; 570 (2); 595; 636; 648; 667; 724; 729; 730; 735; 765-774; 775 (2); 776; 804; 865; 873; 894; 895; 936 (2); 937 (2); 938 (2); 939 (2); 954; 955; 967; 1055; 1076; 1102 (2); 1142; 1213 (2); 1217; 1258-1260; 1278; 1318; 1384; 1385 (2); 1386 (4); 1489; 1523; 1537; 1538, :1; 1539; 1558 (2); 1576; 1590; 1602; 1604; 1630; 1646; 1648; 1649; 1675-1678; 1706; 1722; 1770 (2); 1804; 1805; 1843 (2); 1851; 1869; 1873; 1885; 1906; 1916, :1; 1946; 1981; 1982; 1986; 2003; 2039 (2); 2084; 2099; 2124; 2125; 2138; 2139; 2148; 2221; 2236-2238; 2239:1; 2271; 2278; 2279; 2286; 2353-2355; 2411; 2417; 2427; 2428; 2488; 2548 (2); 2571 (2); 2612 (2); 2628; 2630; 2631 (2); 2632-2634; 2644; 2645; 2668; 2718; 2722; 2755; 2756; 2765; 2776; 2791; 2797; 2802; 2819; 2848; 2875; 2891; 2911; 2929; 2967; 3000; 3005-3007; 3050; 3051; 3082-3088; 3090; 3118; 3130-3132; 3151 (2); 3153-3155; 3156 (2); 3157-3159; 3162 (2); 3240; 3284 (2); 3285; 3386; 3399; 3405; 3465-3469; 3479; 3541; 3575; 3601; 3616; 3646; 3681; 3760; 3804; 3814; 3830; 3890; 3908 (2); 3910 (2); 3933; 3938; 3942; 3945; 3952; 3996 (2); 4011; 4018 (2); 4024; 4074; 4084; 4089; 4092; 4125; 4131; 4165; 4190; 4294; 4303; 4364; 4372; 4395; 4482; 4489; 4515; 4521; 4544; 4558; 4562 (2); 4573; 4582; 4605; 4725; 4726; 4727 (2); 4728; 4731; 4763; 4874 (2); 4907-4909; 4916; 4943; 4956; 4976; 5000; 5017; 5019; 5027 (2); 5066; 5082; 5097; 5133; 5152; 5159; 5166; 5168; 5183; 5222; 5227; 5229; 5243; 5274; 5306; 5307; 5324; 5340; 5383; 5424; 5451; 5468; 5470-5472; 5506 (2); 5516; 5544; 5555-5558; 5565; 5567; 5576; 5598 (2); 5627; 5750-5756; 5786; 5799; 5801; 5802; 5828; 5831 (2); 5837; 5844; 5856; 5881; 5891; 5893; 5898; 5936; 5941; 5961; 5983; 6040; 6041; 6042 (2); 6043; 6044; 6050; 6060; 6111; 6150; 6283; 6340; 6371; 6379; 6384; 6434; 6442; 6445; 6449; 6490; 6553; 6566; 6618; 6641; 6658; 6669; 6670; 6679; 6686; 6692; 6710; 6736; 6746-6749; 6750 (2); 6760; 6805; 6850; 6869; 6885; 6910; 6954; 6988; 6996; 7008; 7009 (2); 7022; 7181 (2); 7196; 7220; 7242:1, :2; 7243; 7274 (2); 7278; 7296; 7317-7319; 7348; 7397; 7405; 7442 (2); 7447; 7454; 7469 (2); 7507; 7522 (2); 7571; 7584 (2); 7585 (2); 7622; 7703; 7726; 7777; 7778 (2); 7779 (2); 7780; 7781 (2); 7786; 7788; 7790; 7792; 7808 (2); 7817; 7826; 7828-7835; 7837; 7840 (2); 7860 (2); 7886-7891; 7901 (2); 7902; 7904; 7905; 7954; 7990; 8015; 8033; 8038 (2); 8039-8041; 8049; 8058; 8092; 8106; 8108; 8118:1; 8123; 8160 (2); 8204, :1; 8208; 8216; 84008404; 8413; 8449; 8454; 8455 (2); 8456 (2); 8460 (2); 8535; 8554; 8599-8601; 8640; 8643; 8645; 8687; 8709 (2); 8727; 8733; 8734 (2); 8767; 8802; 8826; 8828; 8891; 8897 (2); 8914; 8952; 8957 (2); 9001; 9005; 9024; 9036, :1, :2; 9040-9042; 9058; 9075; 9081; 9152; 9172 (2); 9173-9175; 9176 (2); 9177-9179; 9188; 9200; 9202; 9225; 9239; 9241 (2); 9244; 9295 (2); 9366; 9368; 9374; 9385; 9409; 9427 (2); 9447; 9448 (2); 9449; 9459; 9513; 9536 (2); 9558; 9569; 9580; 9627; 9628 (2); 9629 (3); 9630; 9640 (2); 9668; 9716; 9769; 9805; 9820; 9821; 9822 (2); 9862; 9864; 9865; 9869; 9871; 9881; 9981; 9985; 9991; 10005; 10018; 10019; 10023; 10024; 10068; 10073; 10081; 10141; 10145 (2); 10170; 10222; 10276; 10292; 10306; 10346; 10377-10379; 10380 (2); 10381 (2); 10382, :1; 1038310385; 10387; 10388; 10405; 10441; 10455; 10471; 10474; 10531 (2); 10548-10550; 10551, :1, :2, :3; 10552; 10571 (2); 10661; 10718; 10746; 10808; 10825; 10879; 10906-10914; 10920; 10921; 10927; 10953; 10964; 11000 (2); 11004 (2); 11005-11008; 11009 (2); 11010; 11016; 11017; 11019; 11080; 11104; 11105; 11123 (2); 11145; 11173; 11204; 11211; 11231; 11291 (2); 11293; 11324; 11336; 11355; 11357; 11364 (2); 11430; 11455; 11489; 11504; 11521; 11526; 11528; 11534-11539; 11540 (2); 11541; 11542; 11543 (2); 11547; 11551; 11552; 11562; 11565 (2); 11566; 11568; 11584; 11585; 11601; 11629; 11639; 11657 (2); 11677; 11711; 11718; 11735; 11751; 11802; 11822; 11857; 11861; 11864 (2); 11872 (2); 11915; 11924; 11955; 11969; 12106 (4); 12107 (2); 12108; 12109 (2); 12110 (4); 12127 (2); 12144; 12150; 12151; 12161; 12240 (2); 12244; 12259; 12262; 12265; 12285; 12291; 12299 (2); 12326; 12357; 12382; 12398; 12415; 12462-12467; 12498 (2); 12530 (2); 12544; 12546; 12547; 12568; 12590; 12636; 12670 (2); 12671; 12678; 12693; 12702; 12727; 12746; 12798; 12800 (2); 12833; 12861; 12878; 12909; 12920; 12950; 13066; 13076; 13098; 13110; 13115; 13137; 13138; 13159 (2); 13172; 13187; 13210; 13213 (2); 13343; 13344 (2); 13345 (2); 13348 (2); 13354; 13389; 13406; 13433; 13494; 13546; 13547; 13598; 13621; 13622 (2); 13623 (2); 13624 (2); 13625; 13626 (2); 13627-13629; 13645; 13696; 13739; 13761 (2); 13780 (2); 13796; 13799; 13800 (2); 13801; 13802; 13816; 13818 (2); 13821; 13843; 13846; 13855; 13908; 13909; 13926; 13944; 13948; 13961; 14008; 14021; 14054; 14108 (2); 14109; 14116; 14120; 14149; 14183; 14231; 14236; 14239; 14266; 14294; 14336; 14338; 14370; 14384; 14439; 14447; 14448; 14525 (2); 14529 (2); 14535; 14596 (2); 14598; 14604 (2); 14639; 14642; 14647; 14652; 14660; 14718; 14720 (2); 14721; 14727, :1 (2), :2; 14740; 14744; 14749; 14762; 14767-14771; 14797-14799; 14803 (2); 14812; 14823; 14839; 14862; 14865; 14921; 14931; 14934; 14939; 14973; 14982 (2); 15007 (2); 15017; 15018 (2); 15019 (2); 15020 (2); 15021; 15022 (2); 15069; 15080 (2); 15092; 15108; 15138; 15166; 15195; 15218; 15282; 15371; 15415; 15428; 15435; 15446; 15448; 15473; 15508; 15597; 15793; 15794; 15795 (2); 15796-15798; 15799 (2); 15800-15804; 15814; 15828; 15843; 15863; 15873; 15874; 15899 (2); 15917; 15920; 15936; 15938 (2); 15942; 15944; 16101; 16147; 16167; 16173:1; 16186; 16212; 16239; 16245; 16268; 16279 (2); 16287; 16321; 16347; 16348; 16350; 16362; 16399; 16461; 16463; 16511; 16512; 16515; 16526; 16534-16537; 16551; 16575; 16601; 16632; 16673; 16728; 16763; 16803; 16833 (2); 16854 (2); 16866 (2); 16868; 16898; 16907 (2); 16914; 16918 (2), :1 (2); 16932; 16942; 16949; 16958 (2); 16971; 16979, :1 (2); 16980 (2); 16988; 16993; 17001; 17076 (2) БЕРАЗ (1) ■ Бер-берсен яратышкан кешеләр, мәхәббәтләре сүрелмәсен өчен, бераз аерылып торырга тиешләр, ди ○ 12669 БЕРӘВЕН (1) ■ Ике кеше сүз әйтсә, берәвен дә ишетмә ○ 15861 БЕРӘГӘЙЛЕ (5) ■ Бергәнеке - берәгәйле ○ 4875 ● 5557; 6044; 7888; 7902 БЕРӘГӘЙЛЕНЕ (1) ■ Бер сыер асра, берәгәйлене асра ○ 3154 БЕРӘМ-БЕРӘМ (1) ■ Бай кунагы дерен-дерен, ярлы кунагы берәм-берәм ○ 7179 БЕРӘР (10) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 4304; 4305; 4956; 5129; 6756; 7514; 8596; 8597; 14183 БЕРӘҮ (79) ■ Кичәге гаҗәпкә бүген берәү дә гаҗәпләнми ○ 860 ● 1261 (2); 1387; 1700; 3160; 3286 (2); 4483; 4889; 4912; 5164; 5205; 5308 (2); 5559 (4); 5757 (2); 5904; 6046 (2); 6094; 7321; 7322 (2); 7323 (2); 7704; 7782 (2); 7783 (2); 7855; 8109 (2); 8239; 8490; 8602; 9089; 9185; 9632 (2); 9633 (2); 9634 (2); 9908; 12768; 13156; 13317 (2); 13914; 14009; 14110 (2); 14719 (2); 14800 (2); 15372 (2); 15373 (2); 15392; 15474 (2); 15489 (2); 15784; 15806; 16143 (2); 16173; 16437 (2); 16903 БЕРӘҮГӘ (21) ■ Берәүгә торма кирәк, берәүгә хөрмә кирәк ○ 1592 (2) ● 3287 (2); 5759; 7324 (2); 8110; 8602; 9181 (2); 9182 (2); 10278 (2); 14801; 14802 (2); 15023 (2); 16858 БЕРӘҮДӘ (2) ■ Берәүдә бер кайгы, берәүдә бер кайгы ○ 14803 (2) БЕРӘҮДӘН (2) ■ Берәүдән дәва, берәүдән дога ○ 2912 (2) БЕРӘҮЛӘР (4) ■ Берәүләр түрә, берәүләр түрә янында көн күрә ○ 5758 (2) ● 9824 (2) БЕРӘҮЛӘРГӘ (2) ■ Берәүләргә көн дә бәйрәм, көн дә туй, берәүләргә көн дә сагыш, көн дә уй ○ 6639 (2) БЕРӘҮЛӘРНЕКЕ (1) ■ Берәүләрнең теше ачыдан камашканда, берәүләрнеке төчедән камашыр ○ 9183 БЕРӘҮЛӘРНЕҢ (3) ■ Берәүләрнең ике тун, берәүләрнең ите тун ○ 8892 (2) ● 9183 БЕРӘҮНЕ (2) ■ Яз берәүне аздырыр, берәүне малдан яздырыр ○ 975 (2) БЕРӘҮНЕКЕН (1) ■ Алланың үзе әйдәгән сарыклары юк: берәүнекен берәүгә генә алып бирә ○ 16858 БЕРӘҮНЕҢ (24) ■ Берәүнең мең куе бар, берәүнең бер өе бар ○ 3088 (2) ● 3253; 4270; 4404; 5759; 6047; 7325; 8851 (2); 8852; 9184 (2); 9185; 9635; 9882; 10748 (2); 11244; 11544 (2); 14804 (2); 15475 БЕР-БЕРЕБЕЗНЕ (1) ■ Агай-эне ак мыек, бер-беребезне какмыек ○ 14546 БЕР-БЕРЕҢӘ (1) ■ Өй эчендә ничәүсең, бер-береңә мичәүсең ○ 8328 БЕР-БЕРЕҢНЕ (1) ■ Бер-береңне яратсаң, тугызны да унга чутлыйсың ○ 12668 БЕР-БЕРСЕН (3) ■ Арыслан белән юлбарыс бер-берсен ерактан күрсә кире китәр, якыннан күрсә һөҗүм итәр, имеш ○ 2038 ● 10554; 12669 БЕР-БЕРСЕНЕҢ (1) ■ Ике карга бер-берсенең каралыгына гаҗәпләнгән ○ 3941 БЕР-БЕРСЕННӘН (1) ■ Туганнар, бер-берсеннән туйганнар ○ 14514 БЕРВАКЫТ (1) ■ Карт сыер үзенең бервакыт тана булганын белмәс ○ 3170 БЕРВАКЫТТА (6) ■ Көтүче белән бүре бервакытта да килешә алмый ○ 2376 ● 6127; 9526; 15855; 16686; 16688 БЕРГӘ (41 | 2) ■ Ике чишмәне бергә кушсаң, берсе корый, имеш ○ 389 ● 682; 852; 3576; 4238; 4747; 4820; 4864; 4870; 4889; 5134; 5781; 5917; 6909; 7019; 7638; 7894; 7906; 8034; 8035; 8498; 9674; 9845; 9881; 10393; 11414; 11632; 11737; 12713; 12911; 13195; 13388; 13599; 13641 (2), :1 (2); 13803 (2); 13998; 14483; 14866; 15879 БЕРГӘ-БЕРГӘ (1) ■ Бергә-бергә юл кыска ○ 6911 БЕРГӘЛӘП (3) ■ Бергәләп эшләгән эш ырамлы була ○ 6045 ● 6165; 9137 БЕРГӘНЕКЕ (1) ■ Бергәнеке - берәгәйле ○ 4875 БЕРДӘ (1) ■ Бердә түгел, илдә көч ○ 4876 БЕРДӘЙ (5) ■ Һәммәсе дә бердәй, бакчадагы гөлдәй ○ 1369 ● 2429; 11962; 12317; 12324 БЕРДӘМ (3) ■ Бердәм илдә бәрәкәт бар, гаугалы илдә һәлакәт бар ○ 4877 ● 8237; 14393 БЕРДӘМЛЕК (1) ■ Кайда бердәмлек - шунда көч ○ 5005 БЕРДӘМСЕЗ (1) ■ Бердәм өйдә бәрәкәт бар, бердәмсез өйдә һәлакәт бар ○ 8237 БЕРДӘН (1) ■ Җиләк бердән җыйнала ○ 1825 БЕРЕ (12) ■ Туксанның бере туса, тулыксаган Идел катар ○ 951 ● 955; 1983 (2); 2125; 2911; 4985 (2); 6945; 7907; 11691 (2) БЕРЕБЕЗ (4) ■ Беребез путьсез, беребез юлсыз ○ 6886 (2) ● 7101 (2) беребезне → бер-беребезне БЕРЕГЕР (2) ■ Авыл эте ала булыр, бүре килсә берегер ○ 3432 ● 5756 БЕРЕГҮДӘ (1) ■ Берегүдә бәрәкәт, аерылуда һәлакәт ○ 4878 БЕРЕК (2) ■ Берек булсаң, терек булырсың ○ 4879 ● 13533 БЕРЕККӘН (2) ■ Береккән көтү бүредән курыкмый ○ 2356 ● 4880 БЕРЕККӘННӘН (1) ■ Береккәннән яу өреккән ○ 4881 БЕРЕКМӘС (4) ■ Комны күпме әвәләсәң дә берекмәс ○ 139 ● 3664; 12126; 12128 БЕРЕКСӘ (6) ■ Ике балык берексә, бер чабак чаклы булыр ○ 4489 ● 4893 (2); 4911; 11563; 12126 БЕРЕН (6) ■ Бере тукмак, бере чөй, берен ал да берен төй ○ 1983 (2) ● 2125; 6032; 7297; 7320 БЕРЕНДӘ (1) ■ Дерен-дерен, дерендә, ике көннең берендә ○ 1037 БЕРЕНЕҢ (1) ■ Бер дөядә ике өркәч, бере шилсә беренең көче юк ○ 2911 БЕРЕНЧЕ (9) ■ Ялкауга яңгыр иң беренче төшә ○ 6595 ● 8933; 9180; 9823; 10091; 12480; 13021; 13630; 15206 БЕРЕНЧЕСЕ (1) ■ Хатынның беренчесе - күз карасы, икенчесе - йөз карасы ○ 13740 БЕРЕҢ (3) ■ Яуга барсаң - барың бар, дауга барсаң - берең бар ○ 5670 ● 8238 (2) БЕРЕҢӘ (3) ■ Икәү булсаң, береңә киңәш; берәү булсаң, бүркеңә киңәш ○ 4912 ● 9926 (2) береңә → бер-береңә береңне → бер-береңне БЕРЕСЕ (1) ■ Иске дусның бересе - яңа дусның йөзесе ○ 5433 БЕРКАЙЧАН (3) ■ Аучы белән балыкчы беркайчан да баемас ○ 2009 ● 4374; 12260 БЕРКАТЛЫ (1) ■ Кәбестә кебек беркатлы инде ул ○ 1635 БЕРКЕМ (2) ■ Кәҗә тәкәсен беркем дә көтү башы иткәне юк - үзе алдан ○ 3134 ● 16546 БЕРКЕМГӘ (2) ■ Котырган үгездән качу беркемгә дә оят түгел ○ 3292 ● 14946 БЕРКЕМНЕ (2) ■ Бүләк биргән өчен бер түрә дә беркемне дә төрмәгә япмый ○ 5786 ● 13941 БЕРКЕМНЕҢ (2) ■ Беркемнең дә башы ике түгел ○ 10277 ● 10915 БЕРЛӘ (1) ■ Карга карга берлә очар ○ 3961 БЕРЛӘШКӘН (1) ■ Берләшкән узар, аерылышкан тузар ○ 4886 БЕРЛЕ (1) ■ Ике кормас, берле тормас ○ 4910 БЕРЛЕК (5) ■ Байлык терәк түгел, берлек терәк ○ 4872 ● 4882-4884; 6409 БЕРЛЕКТӘ (1) ■ Берлектә - көч ○ 4885 БЕРНӘРСӘ (1) ■ "Ничава" дисәң, бернәрсә булмый ○ 16286 БЕРНӘРСӘСЕ (2) ■ Бернәрсәсе юкның югалтудан кайгысы юк ○ 7586 ● 15594 БЕРНЕ (18) ■ Дошман берне биш итә ○ 5314 ● 5692; 6109; 6296; 7173; 7906; 7987; 10412; 11200; 11605; 11609; 11702; 12718; 15805; 15888; 16113; 16531; 16610 БЕРНЕҢ (4) ■ Утлавыгы бернең көтүе бер ○ 2411 ● 4887; 4888; 7405 БЕРНИ (7) ■ Яныңдагы чакмасын, читтән чаккан берни түгел ○ 715 ● 4032; 8462; 9736; 15328; 16365; 16475 БЕРНИНДИ (2) ■ Заманны бернинди җәүһәргә дә алмашып булмый ○ 817 ● 11206 БЕРСЕ (52) ■ Ике чишмәне бергә кушсаң, берсе корый, имеш ○ 389 ● 418; 731 (2); 752 (2); 1875 (2); 3567; 4717 (2); 4859 (2); 4908; 5298; 5385; 5569; 6644; 7367; 7587 (2); 7881 (2); 8042; 8064; 9601; 10519 (2); 10522 (2); 11006; 11008; 11828 (2); 12082 (2); 12245; 12950 (2); 13512; 13682 (2); 13731 (2); 13988; 13990; 15102; 16216; 16269 (2); 16585; 17045 берсе → берсен-берсе, берсеннән-берсе БЕРСЕЗ (1) ■ Икегә ышанган - ирсез, икедән калган - берсез ○ 12703 БЕРСЕКӨНГӘ (1) ■ Бүген бертуган, иртәгә әче суган, берсекөнгә эттән туган ○ 14480 БЕРСЕН (6) ■ Ике куян кусаң, берсен дә тотмассың ○ 2240 ● 9631 (2); 13690; 16916; 17023 берсен → бер-берсен БЕРСЕН-БЕРСЕ (1) ■ Елан берсен-берсе ашый ○ 4591 БЕРСЕНЕҢ (1) ■ Ике бүре сугышканда берсенең карыны ача, ди ○ 2191 берсенең → бер-берсенең БЕРСЕННӘН (1) ■ Үлем ике кайта килми, берсеннән качып булмый ○ 15417 берсеннән → бер-берсеннән БЕРСЕННӘН-БЕРСЕ (1) ■ Ил өстендә илле, берсеннән-берсе җилле ○ 4952 БЕРТИГЕЗ (1) ■ Кояш барына да бертигез карый ○ 35 БЕРТУГАН (5) ■ Бай белән бай бертуган ○ 7151 ● 8652; 12182; 14480; 14960 БЕРТУГАНДАЙ (1) ■ Туган күп тә, бертугандай булмый; таныш күп тә, кардәшеңдәй булмый ○ 14678 БЕРҮЗЕҢ (1) ■ Берүзең тау күчерә алмыйсың ○ 4890 БЕРЬЮЛЫ (5) ■ Ике куянны берьюлы кумыйлар ○ 2241 ● 4897; 8005; 11678; 14738 БЕТ (20) ■ Куян: "Урманга керсәм - бет ашый, кырга чыксам - эт ашый", - дип әйтә, ди ○ 2261 ● 2524; 3556; 3649; 3802; 4754; 4760; 4770; 4771; 4778; 4838; 4851; 6178; 6329; 7378; 7959; 10823; 13142; 13143; 13532 БЕТӘ (14 | 2) ■ Коеда да су бетә ○ 404 ● 853; 930; 931 (2); 1105; 4864; 5769; 7242:2; 7849; 8425; 9058; 11800 (2); 15502:1; 16170 БЕТӘР (26) ■ Аз булса җитәр, күп булса бетәр ○ 542 ● 831 (2); 4922; 5110; 5420; 6259; 6545; 6845; 6972 (2); 7823; 9285; 9846; 10547; 10677; 11207; 12311 (2); 12438; 15070 (2); 15497; 15709; 16612 (2) БЕТӘРГӘ (1) ■ Бетәргә бәхет кирәкми ○ 14805 БЕТӘРДӘ (1) ■ Иргә дәүләт бетәрдә коладын салса каз алыр, ирдән дәүләт качарда лачын салса да аз алыр ○ 13520 БЕТӘРСЕЗ (1) ■ Аерылсагыз айга җитәрсез, бүленсәгез көндә бетәрсез ○ 5132 БЕТ-БОРЧА (1) ■ Бет-борча ашап бетерми, әмма җанны тындырмый ○ 4764 БЕТЕ (6) ■ Эте дә баш, бете дә баш ○ 3796 ● 4759; 4833; 4841; 7436; 12228 БЕТЕН (1) ■ Бетен сыгып, канын эчә ○ 4839 БЕТЕННӘН (1) ■ Бетеннән бигрәк ябешкәге ачы тешли ○ 4765 БЕТЕП (1) ■ Бетеп бирсәң, көтеп алырсың ○ 8111 БЕТЕР (1) ■ Үзең сөйли башлаганчы кеше сүзен тыңлап бетер ○ 16250 БЕТЕРӘ (10) ■ Сукыр тавыкның төшенә тары кергән, чүпләп бетерә алмагач тагы кергән ○ 4299 ● 5075; 6039; 6311; 7487; 8107; 9166; 13401 (2); 17051 БЕТЕРӘСЕҢ (2) ■ Үзе фурмы, үзе нурмы - ашыйсың да бетерәсең ○ 9793 ● 11162 БЕТЕРГӘН (9) ■ Тавык төшенә тары кергән, таң атканчы ашап бетергән ○ 4325 ● 6116 (2); 6260; 6475; 11648 (2); 12608; 13652 БЕТЕРГЕСЕЗ (1) ■ Тавык чүпләп бетергесез ○ 4360 БЕТЕРДЕМ (1) ■ "Җилдән җитез булдым, җиде көнгә бер ыштан тегеп бетердем", - дигән, ди, бер хатын ○ 13780 БЕТЕРЕП (2) ■ Заман әкрен бара, һәр эшен бетереп бара ○ 809 ● 6291 БЕТЕРЕР (16) ■ Чирленең хәлен чебен бетерер ○ 4827 ● 5701; 6532 (2); 6572; 7434; 7457; 8002; 8456; 11298; 11428; 11444; 11513; 11968 (2); 16928 БЕТЕРЕРГӘ (2) ■ Малны бетерергә тәүфыйк кирәкми ○ 7393 ● 13986 БЕТЕРМӘ (1) ■ Бөтенләй көлеп бетермә, бәйрәмдә көләргә дә калсын ○ 14858 БЕТЕРМӘС (4) ■ Чыпчык чүпләп бетермәс ○ 4187 ● 7827; 10103; 11806 БЕТЕРМИ (1) ■ Бет-борча ашап бетерми, әмма җанны тындырмый ○ 4764 БЕТЕРҮ (4) ■ Мал бетерү - бет үтерү, мал табу - борча тоту ○ 7378 ● 7418; 8738; 11162 БЕТЕШЕ (1) ■ Бетеше яман камышны су эчендә үрт алыр ○ 1262 БЕТКӘ (4) ■ Беткә ачу итеп тунны утка якмыйлар ○ 4766 ● 4840; 8893; 8953 БЕТКӘН (20) ■ Көне беткән көндә үлә ○ 908 ● 1703; 3793; 4620; 6035; 6048; 6260; 7295; 7406; 9316; 9759; 10347 (2); 10348 (2); 10535; 10764; 11854; 13295; 15382 БЕТКӘНГӘ (5) ■ Акча беткәнгә кайгырма, эш беткәнгә кайгыр ○ 6015 (2) ● 6016 (2); 7724 БЕТКӘННЕҢ (1) ■ Авызында теше беткәннең кулында көче беткән ○ 10535 БЕТКӘНЧЕ (1) ■ Йорт салынып беткәнче саилче ишектән керер ○ 5808 БЕТКӘЧ (20) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 ● 5419; 5620; 6699; 7133; 7254; 7336; 7665; 7670; 7728; 8001; 8486; 9375; 10220; 11138; 11508; 13288; 14071; 15034; 15379 БЕТЛЕ (1) ■ Үлгән сыер сөтле була, калган сыер бетле була ○ 3243 БЕТМӘГӘН (3) ■ Алда көн бетмәгән ○ 1030 ● 6049; 7326 БЕТМӘС (22) ■ Инештә су бетмәсә, бездә җыр бетмәс ○ 513 ● 1671; 2794; 5110; 5420; 5740; 6052; 6083; 6259; 6323; 6589 (2); 8806; 9846; 10240; 11876; 12300; 12631; 13583; 14792; 15497; 15973 БЕТМӘСӘ (5) ■ Инештә су бетмәсә, бездә җыр бетмәс ○ 513 ● 4925; 6704; 10240; 13583 БЕТМӘСЕН (1) ■ Акчаң беткәнгә кайгырма, көчең белән эшең бетмәсен ○ 7724 БЕТМИ (10 | 1) ■ Бүген белән көн бетми ○ 789 ● 3718; 4925; 6179; 7882; 8088; 8466; 9594; 11840; 15300; 15502:1 БЕТНЕ (1) ■ Бетне таякка җибәр - аякка менәр ○ 4767 БЕТСӘ (11) ■ Атың арыса чабып кал, утының бетсә ягып кал ○ 2610 ● 2706; 4925; 5509; 7823; 8536; 9402; 10547; 14677; 14701; 15300 БЕТСЕН (1) ■ Үлгән - бетсен, калган - мескен ○ 15404 БЕТТӘН (3) ■ Эт ачуын - беттән ○ 3553 ● 4768; 4778 БЕТТЕ (14) ■ Кыш бетте дип тун сатма, янә кыш бар ○ 863 ● 1354; 1508; 6315; 6316; 7530; 9872; 10349; 10576 (2); 13892; 15307 (2); 16293 БЕТТЕМЕ (1) ■ Акчаң киттеме дип сорамыйлар, эшең беттеме дип сорыйлар ○ 7729 БЕТҮ (1) ■ Оят белән алыш-биреш бетү ○ 11384 БИ (31) ■ Алаңгасар алман би, алымсаклы яман би ○ 5720 (2) ● 5760; 5761; 5762 (2); 57635766; 5791; 5792; 5817; 5827; 5831; 5835; 5853 (2); 5886; 5900; 5923; 5928; 5957; 5965; 5969; 5996 (2); 12893; 12951; 14010; 16270 БИАГА (1) ■ Биага - бөтен ир, җанага - ярты ир ○ 14593 БИАТАЙГА (1) ■ Печкәчәм дә баш, мин дә баш, биатайга сан да юк ○ 14662 БИБИНЕ (1) ■ Бирдек Бибине кияүгә, рәхәтләндек буяуга ○ 13247 БИГӘ (4) ■ Атаң колы булса да, гадел бигә башың и ○ 5731 ● 5743; 5767; 8114 "БИ"ГӘ (2) ■ "Әлиф"кә бар, "би"гә юк ○ 16708 ● 16710 БИГЕ (3) ■ Комы юк су булмас, биге юк ил булмас, якасы юк тун булмас, законы юк йорт булмас ○ 5847 ● 15614; 16574 БИГРӘК (16) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 ● 4518; 4642; 4765; 4824; 5681; 7075; 8795; 10064; 10309; 11963; 13211; 13724; 14700; 14745; 15499 БИДӘ (2) ■ Тугры бидә туган юк, туганлы бидә иман юк ○ 5901 (2) БИДӘН (2) ■ Ханнан - казык, бидән - тукмак ○ 5933 ● 5974 БИДӘҮ (1) ■ Бәхете яман егеткә бидәү хатын тап булыр ○ 13078 БИЕ (2) ■ Даланың бие булганчы, баяуның колы бул ○ 5169 ● 5170 БИЕГӘН (1) ■ Аргы очта туй бар дип, бирге очта биегән ○ 13331 БИЕГЕНӘ (1 | 1) ■ Асылынсаң агачның биегенә асылын, аягың җиргә тимәсен ○ 1661:2 ● 1667 БИЕК (27) ■ Биек тауның башы - якын, төбе ерак күренә ○ 117 ● 118 (2); 119; 159; 163; 222; 680; 681; 1651; 2923; 2931; 3331; 3923; 5862; 6171; 6814; 7010; 7236; 7275; 7343; 8287; 8387; 10654; 10751; 12111; 14688 БИЕККӘ (3) ■ Балык тирәнгә омтыла, кошлар биеккә оча ○ 4455 ● 6634; 8364 БИЕКЛЕГЕ (1) ■ Апрель кергәч эт биеклеге кар ява ○ 759 БИЕКТӘН (2) ■ Биектән дә биек бар ○ 681 ● 3919 БИЕМ (1) ■ Бием үлде, тыныч булды, чынаяк чокыры чүмеч булды ○ 14594 БИЕМӘ (1) ■ Сукыр алдында биемә, саңгырау алдында җырлама ○ 15260 БИЕМӘК (1) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 БИЕМӘС (1) ■ Ике биюче бер арканда биемәс ○ 16362 БИЕМГӘ (3) ■ Көйгән коймак - киленгә, көймәгәне - биемгә ○ 13383 ● 14595; 14598 БИЕМЕ (1) ■ Үземнең киленем усал, кызымның биеме усал ○ 13399 БИЕМЕНӘ (1) ■ Суган исенә чыдамаган кыз биеменә чыдамас ○ 13102 БИЕМИ (3) ■ Ашамаган аю биеми ○ 2069 ● 2102; 2107 БИЕННӘН (1) ■ Баланың тинтәк булуы өеннән, егетнең тинтәк булуы биеннән ○ 13997 БИЕП (2) ■ Алда булачак туй өчен хәзердән биеп торма ○ 13259 ● 13301 БИЕР (1) ■ Ана каз йомырка басканда, ата каз янында биер ○ 4231 БИЕРГӘ (4) ■ Аюны да биергә өйрәтәләр ○ 2089 ● 2106; 16349; 16434 БИЕТӘ (3) ■ Заман кубызына биетә ○ 806 ● 15519; 16378 БИЕТЕП (1) ■ Җилкә биетеп йөрү ○ 10875 БИЕТМӘГӘ (1) ■ Куркытмага хуҗам юк, биетмәгә бикәм юк ○ 5993 БИЕТМИ (1) ■ Кубыз биетми, моңы биетә ○ 16378 БИЕТҮ ( | 1) ■ Кызган табага бастырып биетү ○ 10031:4 БИЗ (15) ■ Ашусыз булса - таудан биз, үткелсез булса - судан биз ○ 111 (2) ● 2861; 5811 (4); 7374 (2); 13805 (2); 13853 (2); 14423 (2) БИЗӘ (1) ■ Битеңне бизәмә, акылыңны бизә ○ 11546 БИЗӘГЕ (3) ■ Егет - йортның терәге, кызлар - йортның бизәге ○ 13082 ● 16086; 16426 БИЗӘК (8) ■ Ал да - бизәк, гөл дә - бизәк ○ 560 (2) ● 655; 5548 (2); 8768; 8991; 10662 БИЗӘККӘ (1) ■ Яхшыга иярсәң - бизәккә, яманга иярсәң - тизәккә ○ 12341 БИЗӘКЛЕ (1) ■ Бизәкле күнәк кыйбат була ○ 9883 БИЗӘКТӘН (1) ■ Хатын-кызны бизәктән дә бигрәк әдәп-нәзакәт бизи ○ 13724 БИЗӘМӘ (1) ■ Битеңне бизәмә, акылыңны бизә ○ 11546 БИЗӘМИ (1) ■ Исем кешене бизәми, кеше исемне бизи ○ 11126 БИЗӘНӘ (1) ■ Бизәнгән бит - бизәк, бизәнә белмәсәң - тизәк ○ 8768 БИЗӘНГӘН (3) ■ Ярлы ямаган да куанган, бай ясанган да бизәнгән ○ 7477 ● 8768; 8770 БИЗӘНГӘНЧЕ (2) ■ Бикә бизәнгәнче туй бетә ○ 5769 ● 16957 БИЗӘНЕР (2) ■ Бай бикәсе бизәнер, бизәнер дә төзәнер ○ 7159 (2) БИЗӘНМӘГӘНЕ (1) ■ Тависнең төзәнмәгәне булмас, хатынның бизәнмәгәне булмас ○ 13674 БИЗӘНҮ (2) ■ Бизәнү белән генә ямьсез чибәр булмый ○ 8769 ● 13622 БИЗӘР (5) ■ Бикәрдән ил бизәр ○ 6450 ● 10283 (2); 12935 (2) БИЗӘРМЕН (1) ■ Карт куенында калач бар - калачыннан кан татыр, яшь куенында камчы бар камчысыннан бал татыр; калачыннан бизәрмен, камчысына түзәрмен ○ 15041 БИЗӘСӘ (2) ■ Агачны яфрак бизәсә, кешене хезмәт бизи ○ 6009 ● 8786 БИЗГӘК (5) ■ Карт мәхәббәт язгы бизгәк кебек ○ 12708 ● 14512; 15356; 15364; 15365 БИЗГӘКТӘН (1) ■ Бизгәктән котылган - зыяндашка тотылган ○ 15207 БИЗГӘН (2) ■ Тәкәббердән тәңре бизгән ○ 12042 ● 14512 БИЗДЕ (1) ■ Үтә изге, аннан да җан бизде ○ 12407 БИЗДЕРӘ (1) ■ Карганы каргап биздерә алмассың ○ 3991 БИЗДЕРГӘН (4) ■ Илдән биздергән дә мал, җиһан гиздергән дә мал ○ 7350 ● 8770; 9855; 15513 БИЗДЕРЕР (1) ■ Җан күк дустыңнан яланаяклы бала биздерер ○ 14094 БИЗЕП (1) ■ Җирдән бизеп күккә чыгып булмый ○ 80 БИЗИ (3) ■ Агачны яфрак бизәсә, кешене хезмәт бизи ○ 6009 ● 11126; 13724 БИЗМӘ (4) ■ Тышын күреп, эченнән бизмә ○ 618 ● 3172 (2); 14523 БИЗМӘН (5) ■ Бизмән теле бер генә ○ 7890 ● 7891; 7892; 8094; 13803 БИЗМӘНЕ (2) ■ Песнәкнең үзенә күрә бизмәне, бүдәнәнең үзенә күрә бакрачы ○ 4072 ● 4184 БИИ (8 | 1) ■ Аю бии, чегән акча ала ○ 2075 ● 2100; 4048; 13040; 16350 (2); 16351; 16352:1; 16457 БИИСЕ (2) ■ Биисе килмәгән аюга көй килешми ○ 2101 ● 16352 БИЙӘНМӘ (1) ■ Көчеңә бийәнмә, байлыгыңа куанма ○ 7373 БИК (54) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ● 36; 154; 352; 862; 955; 1604; 1659; 1727; 1978; 2192; 2602; 3333; 4484; 4733; 4769; 4775; 5138; 5263; 5687; 5778; 5904; 6307; 6308; 6579; 6929; 7522; 7733 (2); 8240; 8365; 8672; 8770; 8771; 10275; 10397; 10559; 10560; 10653; 10737; 10958; 11545; 11561; 12401; 12665; 14624 (2); 14626 (3); 14749; 15017; 15753; 16407 БИКӘ (1) ■ Бикә бизәнгәнче туй бетә ○ 5769 БИКӘГӘ (2) ■ Билдәмәсе бикәгә, түшләре түрәгә ○ 5771 ● 5852 БИКӘЛӘР (1) ■ Бикәләр түр өчен талашыр ○ 5770 БИКӘМ (1) ■ Куркытмага хуҗам юк, биетмәгә бикәм юк ○ 5993 БИКӘНЕҢ (1) ■ Бер йортка ике бикәнең тавыгы сыймас ○ 8599 БИКӘҢНЕ (1) ■ Эчмәм дигән коеңнан өч әйләнеп эчәрсең, кочмам дигән бикәңне үбә-үбә кочар сың ○ 13762 БИКӘРДӘН (1) ■ Бикәрдән ил бизәр ○ 6450 БИКӘСЕ (2) ■ Бай бикәсе бизәнер, бизәнер дә төзәнер ○ 7159 ● 14315 БИККӘ (1) ■ Колга кол дисәң, өлгесе килер, биккә кол дисәң, көлкесе килер ○ 5838 БИКЛӘ (3) ■ Атың югалмас борын абзарыңны биклә ○ 2616 ● 2762; 16843 БИКЛӘГӘН (2) ■ Атын алдырган абзарын бикләгән ○ 2605 ● 13710 БИКЛӘМИЛӘР (1) ■ Атны урлаткач, абзарны бикләмиләр ○ 2566 БИКЛӘНЕП (1) ■ Үз кабыгына гына бикләнеп яши ○ 12091 БИКЛӘНЕР (1) ■ Олы кешегә юл бирмәсәң, үз юлың бикләнер ○ 15083 БИКЛӘР (1) ■ Бикләр белән алышып булмас, тирәк белән көрәшеп булмас ○ 5768 БИКЛӘРЕ (1) ■ Бу дөньяның бикләре - кыямәтнең этләре ○ 5779 БИКЛӘҮДӘ (1) ■ Атын урлаткач, сараен бикләүдә файда юк ○ 2606 БИКЛЕ (6) ■ Бикле сандыкта җәүһәр ятыр ○ 275 ● 5215; 5941; 6381; 9884; 12688 БИКСЕЗ (1) ■ Биксез йозакка ачкыч кирәкми ○ 8241 БИКТИМЕР (1) ■ Биктимер байга кергән, бае ялга кергән ○ 5987 БИЛ (7) ■ Бил астында бер корсагы ○ 10825 ● 12992; 13456; 13804; 14068; 14113; 17009 БИЛӘГӘН (1) ■ Казиледән килеп казык каккан Биләрдән килеп биләгән ○ 5172 БИЛӘНГӘНЧЕ (1) ■ Биле биләнгәнче, бисез басып китә ○ 5772 БИЛӘНЧЕК (1) ■ Биләнчек башы биш тирәк, билге тек тә ил утырт ○ 4891 БИЛӘР (2) ■ Биргәнне биләр ярата ○ 5774 ● 15649 БИЛӘРДӘН (1) ■ Казиледән килеп казык каккан Биләрдән килеп биләгән ○ 5172 БИЛӘҮСӘ (1) ■ Иргә барганчы биләүсә әзерләмә ○ 13163 БИЛБАВЫН (1) ■ Ярлы кешегә юлга чыгу билбавын бәйләү генә ○ 7465 БИЛБАУГА (1) ■ Бүзче билбауга ялчымас ○ 8676 БИЛГӘ (2) ■ Ялангач билгә - каеш бау ○ 8824 ● 8989 БИЛГЕ (1) ■ Биләнчек башы биш тирәк, билге тек тә ил утырт ○ 4891 БИЛГЕЛӘ (1) ■ Һәр эшкә аерым вакыт билгелә - шат яшәрсең ○ 6278 БИЛГЕЛЕ (46) ■ Атна кичнең килеше чәршәмбедән билгеле ○ 761 ● 883; 909; 910; 1271; 1388; 1395; 1806; 2015; 2059; 2539; 2799; 3345; 3483; 3846; 4740; 5501; 5799; 6363; 6457; 6533; 7078; 8103; 8309; 9940; 9976; 10450; 12825; 12827 (2); 12828 (2); 12860; 12876; 12999; 13390; 13606; 13689; 13851 (2); 14045; 14078; 14493; 15463 (2); 16977 БИЛГЕСЕ (20) ■ Тау билгесе таш булыр ○ 155 ● 857; 1002; 2781; 2786; 5819; 7419 (2); 9345 (2); 12272 (2); 12823 (2); 13439 (2); 13455; 14863; 15840; 16631 БИЛГЕСЕЗ (2) ■ Билгесез эштә тәвәккәл коткара ○ 11106 ● 12687 БИЛДӘМӘСЕ (1) ■ Билдәмәсе бикәгә, түшләре түрәгә ○ 5771 БИЛДӘН (3) ■ Алтын чыккан җирне билдән казы ○ 261 ● 466; 12657 БИЛЕ (8) ■ Арысланның, айга менәм дип, биле биртелгән ○ 2056 ● 4970; 5772; 9608; 9639; 11383; 15534; 16926 БИЛЕГЕН (1) ■ Би билеген бирер, кыз намусын бирмәс ○ 12951 БИЛЕМ (1) ■ Батыр "илем!" диеп ут кичкәндә, куркак "билем" диеп мичкә керер ○ 5547 БИЛЕН (2) ■ Алмаган ат, тумаган тай, атланып билен сындырма ○ 2458 ● 2862 БИЛЕНӘ (2) ■ Казанына күрә учагы, биленә күрә кушагы ○ 8775 ● 14357 БИЛЕҢӘ (3) ■ Эчеңнән елан туса, ал да билеңә бу ○ 4692 ● 5053; 10948 БИЛЕҢНӘН (1) ■ Билеңнән биек сикерә алмыйсың ○ 10751 БИЛЕҢНЕ (3) ■ Билеңне биш җирдән бәйләп йөр ○ 10749 ● 10750; 13344 БИЛЕҢЧӘ (1) ■ Илгә илеңчә кер, суга билеңчә кер ○ 4959 БИЛЕТЫ (1) ■ Кәҗә билеты бирү ○ 3070 БИЛИ (1) ■ Җитез килен җиде егет били ○ 13400 БИЛЛЕ (3) ■ Нечкә билле, эшкә җилле ○ 6300 ● 10841; 12931 БИЛНЕҢ (1) ■ Бала - билнең куәте ○ 13927 БИЛСЕЗ (1) ■ Биемгә яраганчы билсез калырсың ○ 14595 билтерле → бишекле-билтерле БИЛЧӘН (1) ■ Ялкауның җиренә бодай чәчсәң, билчән үсә ○ 6607 БИНЕКЕ (1) ■ Би сөйләсә - бинеке, кол сөйләсә - колныкы ○ 16270 БИНЕҢ (2) ■ Бинең авызы кыек булса да, сүзе туры ○ 5773 ● 5900 БИР (52) ■ Башта бир фонтан, шуннан соң мактан ○ 273 ● 354; 661; 1516; 2171; 3291; 3323; 3327 (2); 4034; 4451 (2); 4828; 5416; 5418; 5503 (2); 5948 (2); 6564; 8176; 8177; 8182; 8217; 8218; 8933 (2); 9170; 9309; 9329; 9561; 9638; 10189; 10241; 13131 (2); 13185; 13194; 13205; 13994; 14365; 14466; 15442; 15964; 15990 (2); 16875; 16881 (2); 17021; 17033; 17070 БИРӘ (41 | 3) ■ Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тоттырмый ○ 511 ● 1126; 1374 (2); 1654; 1822; 1933:2; 1939; 3232; 3321; 5775; 6467; 7630; 7673; 8085; 8107; 8167; 8216; 8225; 9103; 9490; 9588:2; 9600 (2); 9926; 10039; 10310; 10564 (2); 11539; 11661:1; 12416; 12421; 13238; 14471 (2); 14639; 15556; 16495; 16838; 16852; 16858; 16886; 16960 БИРӘ-БИРӘ (1) ■ Бирә-бирә бирәнгә сабышырсың ○ 8133 БИРӘЕМ (1) ■ Биргәнеңә - бирәем, бирмәгәнгә - серәем ○ 8219 БИРӘЕШ (1) ■ Бирсәләр - бирәеш, бирмәсәләр - серәеш ○ 8220 БИРӘЛӘР (2) ■ Эткә өргән өчен, икмәк бирәләр ○ 3696 ● 8180 БИРӘМ (1) ■ Ялгыз тирәк өй булмас, бирәм дигән би булмас ○ 5965 БИРӘМЕН ( | 1) ■ Бирәмен дигән колына чыгарып куяр юлына, аламын дигән колыннан, тартып алыр кулыннан ○ 16837:1 БИРӘН (1) ■ Бирән бирмәгәнеңнән өмет итәр ○ 9636 БИРӘНГӘ (3) ■ Бирә-бирә бирәнгә сабышырсың ○ 8133 ● 9637; 9638 БИРӘННЕҢ (1) ■ Бирәннең биле дә биртелми, эче дә ертылмый ○ 9639 БИРӘСЕ (2) ■ Бирәсе бар онытыр, аласы бар онытмас ○ 8134 ● 13070 БИРӘСЕҢ (4) ■ Ятсаң ята бирәсең, торсаң бара бирәсең ○ 6863 (2) ● 8168; 12243 БИРӘЧӘГЕ (1) ■ Байның алачагы күп, ярлының бирәчәге күп ○ 7263 БИРӘЧӘГЕМ (1) ■ Алачагым да юк, бирәчәгем дә юк ○ 8212 БИРӘЧӘГЕН (1) ■ Бай бирәчәген мал белән, ярлы тир белән түли ○ 7160 БИРӘЧӘГЕНӘ (1) ■ Алачагына - лачын, бирәчәгенә - карга ○ 8213 БИРӘЧӘГЕҢ (1) ■ Байга бирәчәгең, ярлыдан алачагың булмасын ○ 7204 БИРӘЧӘК (3) ■ Алачак белән бирәчәк бетми ○ 8088 ● 8089; 8090 БИРГӘН (52) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 ● 4419; 5625; 5786; 7294 (2); 7316; 7822; 7836; 8083 (2); 8091-8093; 8112-8117; 8123; 8141; 8143; 8157; 8160; 8166; 8189; 8192; 8210; 9554 (2); 9818; 10323; 11344; 11512; 11825; 12286 (2); 12482; 13000; 13184; 13264; 13274; 14050; 14990; 15462; 15820 (2); 16676; 16891; 16986 (2) БИРГӘНГӘ (6 | 2) ■ Биргәнгә биш тә күп, алганга алты да аз ○ 8118 ● 8118:1, :2; 9170; 10241; 11344; 15989 (2) БИРГӘНДӘ (2) ■ Биргәндә дус, алганда дошман ○ 5515 ● 8094 БИРГӘНЕ (2) ■ Бүләге кыйммәт түгел, биргәне кыйммәт ○ 8154 ● 14436 БИРГӘНЕН (2) ■ Барның биргәнен алырсың, юкның ниен алырсың ○ 7578 ● 12213 БИРГӘНЕННӘН (1) ■ Ходайның биргәненнән бирмәгәне күп ○ 16878 БИРГӘНЕҢ (3) ■ Бер бирмәсәң, мең биргәнең югала ○ 8108 ● 9637; 11558 БИРГӘНЕҢӘ (1) ■ Биргәнеңә - бирәем, бирмәгәнгә - серәем ○ 8219 БИРГӘНЕҢНЕ (1) ■ Биргәнеңне аз диген, алганыңны күп диген ○ 8119 БИРГӘННӘН (2) ■ Сугышта арка биргәннән күкрәк биргән артыграк ○ 5625 ● 14436 БИРГӘННӘР (5) ■ Сарымсакны кияүгә биргәннәр, өч көн сасымаган ○ 1614 ● 2975; 5893; 14781 (2) БИРГӘННЕ (4) ■ Биргәнне биләр ярата ○ 5774 ● 8225; 10947; 16969 БИРГӘННЕКЕ (1) ■ "Ятим, син кемнеке?" - дип сорасаң, "Аш биргәннеке", - дияр ○ 14199 БИРГӘННЕҢ (3) ■ Би - биргәннең тешен ачып карамас ○ 5761 ● 7723; 8120 БИРГӘНЧЕ (8) ■ Ал биргәнче җан бир ○ 661 ● 1540; 8182; 9561; 9638; 10189; 11596; 12290 БИРГӘЧ (2) ■ Кавынны бушлай биргәч алмаган, кабакны акча түләп алган ○ 8050 ● 8741 БИРГЕ (1) ■ Аргы очта туй бар дип, бирге очта биегән ○ 13331 БИРГЕСЕЗ (2) ■ Келәмгә биргесез алача бар, булышканга биргесез арача бар ○ 5583 (2) БИРДЕ (2) ■ Ай бирде, кояш күпсенде ○ 83 ● 16885 БИРДЕК (1) ■ Бирдек Бибине кияүгә, рәхәтләндек буяуга ○ 13247 БИРДЕМ (6) ■ Бирдем бодай, килдем сорай ○ 1578 ● 8131; 8221; 10207; 11722; 13179 БИРДЕРӘ (2) ■ Корал сәлам бирдерә, башың җиргә идерә ○ 5587 ● 14731 "БИРДЕ"СЕН (1) ■ "Алла" дигәч тә, "бирде"сен әйткәнче орып үтермә ○ 16840 БИРЕ (4) ■ Ары барса - ат яны, бире барса - бия яны ○ 2737 ● 12037; 12370; 16266 БИРЕДӘ (1) ■ Биредә Алабай, аргы якта ялагай ○ 3774 БИРЕЛГӘН (2) ■ Бирелгән кыз килсә, өйдә бөтен савыт-саба шалтырый ○ 12952 ● 14243 БИРЕЛМӘ (1) ■ Ярдан очсаң да, яуга бирелмә ○ 5659 БИРЕЛМӘГӘН (1) ■ Тотылмаган киекнең тиресен мактыйлар, бирелмәгән кызның төсен мактыйлар ○ 13039 БИРЕЛМӘС (1) ■ Күп соралмаса, әз бирелмәс ○ 8174 БИРЕМ (1) ■ Бигә бирем яхшы ○ 5767 БИРЕП (32) ■ Балта биреп, шөшле алдым ○ 1977 ● 2871 (2); 3126 (2); 3203; 3249 (2); 4185; 4436; 6106; 7106; 7829 (2); 7980; 8121; 8124; 8135; 8222; 11346; 11523; 11597; 11604; 11773; 12268; 13254; 14983 (2); 15004; 15397; 16268 (2) БИРЕР (17) ■ Иске яңага урын бирер ○ 572 ● 1285; 3136; 3300; 5360 (2); 6875; 7032; 7400; 8083 (2); 8101; 11504; 12951; 13721; 15477; 15562 БИРЕРГӘ (2) ■ Бирергә ашыкма - пошыкмассың ○ 8122 ● 16443 БИРЕРЕҢНЕ (1) ■ Алганчы биререңне уйла ○ 8095 БИРЕРЛӘР (1) ■ Каксаң - ачарлар, сорасаң - бирерләр ○ 8163 БИРЕРСЕҢ (6 | 1) ■ Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең ○ 115 ● 121; 4282; 4414; 10268; 10271; 14731:1 БИРЕСЕ (1) ■ Бер көннең ни арысы, ни биресе ○ 776 биреш → алыш-биреш БИРЕШЕМ (1) ■ Алты алышым юк, биш бирешем юк ○ 8215 БИРЕШМӘС (1) ■ Бер укымышлы кырык наданга бирешмәс ○ 16537 БИРЕШСӘ (1) ■ Батыр, бирешсә дә, көрәшми мәйданны бирмәс ○ 6638 БИРИМ (1) ■ Алыйм дигәннең күзе яман, бирим дигәннең сүзе яман ○ 8099 БИРКӘ (1) ■ Бирнә биргән биркә килен, бирнә бирмәгән иркә килен ○ 13264 БИРМӘ (9) ■ Үзеңнекен бирмәсәң бирмә, күршеңнекенә тимә ○ 5257 ● 5413; 5673; 6976; 8130; 8185; 10951; 12614; 15911 БИРМӘГӘН (13) ■ Төс бирмәгән малны асрама ○ 2410 ● 2905; 2945; 3227; 6372; 8112; 8114; 8123; 8149; 8160; 8189; 13264; 14990 БИРМӘГӘНГӘ (2) ■ Биргәнеңә - бирәем, бирмәгәнгә - серәем ○ 8219 ● 16836 БИРМӘГӘНЕ (1) ■ Ходайның биргәненнән бирмәгәне күп ○ 16878 БИРМӘГӘНЕҢНӘН (1) ■ Бирән бирмәгәнеңнән өмет итәр ○ 9636 БИРМӘГӘННЕ (2) ■ Бирмәгәнне биреп оялт ○ 8124 ● 16835 БИРМӘДЕМ (1) ■ Сорап бирмәдем, урлап күрмәдем ○ 12652 БИРМӘК (9) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 ● 7379 (2); 8096; 8097; 12776 (2); 13468 (2) БИРМӘККӘ (1) ■ Берәү бар: күрмәккә бар, үрнәккә юк; берәү бар: алмакка бар, бирмәккә юк ○ 8109 БИРМӘКНЕҢ (1) ■ Бирмәкнең алмагы бар, алмакның салмагы бар ○ 8125 БИРМӘКЧЕ (1 | 1) ■ Батканда балта бирмәкче иде, тартып чыгаргач, сабын да кызгана ○ 1933:1 ● 11480 БИРМӘС (33 | 1) ■ Кечкенә елга ташыса кичү бирмәс ○ 395 ● 486; 1055; 1220; 1715; 1804; 2779; 3204; 3567; 3624, :1; 3683; 4150; 4727; 5523 (2); 6638; 6927; 7161; 9794; 10232; 10236; 10645; 10998 (2); 11557; 11645; 11966; 12653; 12951; 13263; 14283; 16835; 17007 БИРМӘСӘ (2) ■ Бирмәсә дә бай яхшы, җимәсәң дә май яхшы ○ 7327 ● 8183 БИРМӘСӘЛӘР (1) ■ Бирсәләр - бирәеш, бирмәсәләр - серәеш ○ 8220 БИРМӘСӘҢ (7) ■ Очарга ирек бирмәсәң, яхшы карчыга да берни тотмас ○ 4032 ● 5257; 8108; 8185; 8222; 13961; 15083 БИРМӘСКӘ (1) ■ Җәй алмаска, кыш бирмәскә ○ 1067 БИРМӘСНЕҢ (3 | 1) ■ Бирмәснең ашы пешмәс, казаны уттан төшмәс ○ 8126 ● 8126:1; 8127; БИРМӘҮЧЕГӘ (1) ■ Сораганчы сораучыга оят, сораганнан соң бирмәүчегә оят ○ 8181 БИРМИ (14) ■ Күк ялынып та бирми, җир соратып та тормый ○ 53 ● 941; 2416; 3224; 6106; 6274; 8121; 8167; 10230; 10959; 12795; 15179; 16303; 16638 БИРМИЛӘР (6) ■ Сукадан тугарып атны бирмиләр ○ 1442 ● 3265; 4371; 8720; 14019; 15965 БИРНӘ (2) ■ Бирнә биргән биркә килен, бирнә бирмәгән иркә килен ○ 13264 (2) БИРНӘЛЕ (1) ■ Белемле кыз - бирнәле кыз ○ 12949 БИРНӘСЕ (1) ■ Бирнәсе булмаса, нергәсе дә булмый ○ 13265 БИРСӘ (15) ■ Чабышкы алын бирсә, ялын кис ○ 2806 ● 3058; 5037; 5403; 8165; 9560; 10306; 11504; 11966; 14620 (2); 15214; 16836-16838 БИРСӘЛӘР (3) ■ Ат башыдай алтын бирсәләр дә кирәкми ○ 7824 ● 8128; 8220 БИРСӘҢ (51) ■ Арпа бирсәң атка бир, катыр-котыр чәйнәсен ○ 1516 ● 2171; 3460; 4034; 4420; 4451; 5326; 5413; 5673; 5894; 5918; 5944; 5947; 6558; 6976; 8032 (3); 8111; 8129-8132; 8171; 8222; 9254 (2); 9268 (2); 9816; 10968; 11125; 11453 (2); 11653; 12098 (2); 12115; 12193; 13185; 13535; 13961; 15256; 15990 (2); 16131 (2); 16773; 17012 (2); 17041 БИРСЕН (10) ■ Ат кадерен белмәсәң, җәяүлек бирсен җәзаңны; аш кадерен белмәсәң, ачлык бирсен җәзаңны ○ 2499 (2) ● 3139; 4675; 5109; 5899; 6772 (2); 9134; 15214 БИРТӘ (1) ■ Бия колынын типсә дә биртә типмәс ○ 2821 БИРТЕЛГӘН (1) ■ Арысланның, айга менәм дип, биле биртелгән ○ 2056 БИРТЕЛМИ (1) ■ Бирәннең биле дә биртелми, эче дә ертылмый ○ 9639 БИРТЕЛСӘ (1) ■ Оялса - үз бите, биртелсә - үз биле ○ 11383 БИРҮ (17) ■ Шөшле урынына балта бирү ○ 2001 ● 3008; 3070; 6837; 6859; 7211; 8137; 8144; 8164; 8169; 8173; 8642; 11654; 11914; 13186 (2); 15969 БИРҮДӘН (2) ■ Күп бирүдән тизрәк бирү яхшы ○ 8173 ● 11914 БИРҮЕН (1) ■ Мулла алуын белер, бирүен белмәс ○ 17016 БИРҮЧӘН (2) ■ Үзенә дә акылы юк кеше кешегә акыл бирүчән була ○ 11748 ● 13413 БИРҮЧЕ (6 | 2) ■ Таякка таяк ялгап бирүче ○ 1991 ● 7739; 14214 (2), :1 (2); 15991 (2) БИРҮЧЕНЕҢ (1) ■ Бурычка бирүченең хәтере алучыныкына караганда үткенрәк була ○ 8145 БИСЕЗ (1) ■ Биле биләнгәнче, бисез басып китә ○ 5772 БИСМИЛЛА (4) ■ Шайтан ризыгына бисмилла кирәк түгел ○ 16770 ● 16912; 16946; 16954 БИСТӘ (1) ■ Кызы - бистә бикәсе, анасы - киндер көлтәсе ○ 14315 БИСТӘСЕ (1) ■ Тел бистәсе, куян хастасы ○ 15672 БИТ (18) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 ● 824; 1844; 2213; 6663; 6717; 8768; 9285; 10053; 10105; 10677; 10721; 12089; 14340; 14536; 14708; 16888; 17009 БИТАРАФ (1) ■ Ике арада битараф ○ 5521 БИТӘР (4) ■ Әр - битәр, әрдән дә бигрәк наз битәр ○ 11963 (2) ● 12753; 13179 БИТӘРЛӘМӘ (1) ■ Бирсәң битәрләмә, битәрләсәң бирмә ○ 8130 БИТӘРЛӘР (1) ■ Бурычка биргән битәрләр, бурычка алган карганыр ○ 8143 БИТӘРЛӘСӘҢ (1) ■ Бирсәң битәрләмә, битәрләсәң бирмә ○ 8130 БИТЕ (8) ■ Эт дигәннең бите юк ○ 3584 ● 7276; 10201; 11277; 11326; 11383; 13583 (2) БИТЕ-КУЛЫ (1) ■ Аш пешерсә - апара, бите-кулы кап-кара ○ 9432 БИТЕН (7) ■ Мәче битен юа - колак арты кап-кара ○ 3351 ● 10282; 10716 (2); 10719; 13469 (2) БИТЕНӘ (8) ■ Битенә дуңгыз тиресе каплаган ○ 2908 ● 7962; 8120; 10724; 10725; 12084; 14357; БИТЕНДӘ (1) ■ Битендә шайтан борчак суккан ○ 10722 БИТЕННӘН (1) ■ Битеннән басып керү ○ 10723 БИТЕҢ (2) ■ Җил алдан булса - битең туңдырыр, арттан булса - туның туздырыр ○ 1177 ● 10658 битең → төсең-битең БИТЕҢӘ (4) ■ Күккә төкерсәң, битеңә төшәр ○ 59 ● 1192; 1193; 10590 БИТЕҢНЕ (3) ■ Бай булсаң, барың белән битеңне сөрт, ярлы булсаң җиңең белән тиреңне сөрт ○ 7163 ● 10750; 11546 БИТКӘ (7) ■ Әрлән урлап киченер, тотсаң биткә сикерер ○ 2340 ● 5356; 9057; 9230; 15422; 15807; 15992 БИТЛЕГЕН (1) ■ Дус битлеген кигән дошман хәтәр ○ 5357 БИТНЕ (2) ■ Бер бармак белән битне каплап булмый ○ 10910 ● 10932 битне → төс-битне БИТТӘ (1) ■ Биттә ут янмый, мичтә ут яна ○ 8457 БИТТӘН (1) ■ Суксаң үлә, сукмасаң биттән көлә ○ 5702 БИЧАРА (1) ■ Ни чарадан бичара ○ 14993 БИЧАРАНЫ (1) ■ Этнең эше - бичараны талау ○ 3734 БИЧӘ (2) ■ Хан йорты канчык йорты, би йорты бичә йорты ○ 5923 ● 13653 БИЧӘСЕНЕҢ (1) ■ Сабанының чөе юк, бичәсенең көе юк ○ 13787 БИЧУРА (1) ■ Бичура белән пәри дус ○ 16724 БИШ (41 | 2) ■ Алдыңа бер карасаң, артыңа биш кара ○ 667 ● 730; 774; 1519; 1600; 1663; 2239; 2571; 2837; 3952; 4891; 5166; 5314; 6050; 6650; 6822; 7893; 8118, :2; 8204:1; 8215; 9067; 9864; 10749; 10916; 10917; 11184; 11511; 11547; 13146; 13179; 13454; 13761; 13800 (2); 13892; 14466; 14721; 14862; 15828; 15888; 17040; 17045 БИШӘР (1) ■ Акыллыга ишарәт, акылсызга бишәр әйт ○ 11457 БИШЕГЕ (2) ■ Тату гаиләнең бишеге буш булмый ○ 13202 ● 13989 БИШЕГЕН (2) ■ Кол ишеген теләр, олан бишеген теләр ○ 5830 ● 14037 БИШЕК (11 | 3) ■ Ил эче - алтын бишек ○ 4945 ● 5114; 13170; 13408; 13953; 13992; 14010; 14058, :1, :2, :3; 14062; 14063; 14105 БИШЕКЛЕ (1) ■ Акыллы ирнең эчендә бишекле олан ятыр ○ 13440 БИШЕКЛЕ-БИЛТЕРЛЕ (1) ■ Кыз-хатынның эчендә бишекле-билтерле бала ятыр, ди ○ 13663 БИШЕКТӘ (1) ■ Кыз - бишектә, җиһаз - сандыкта ○ 12984 БИШЕКТӘГЕ (1) ■ Бишектәге бишкә төрләнер ○ 14011 БИШЕКТӘН (2) ■ Тавык - чебештән, бала бишектән билгеле ○ 14045 ● 16662 БИШЕСЕ (2) ■ Бер бармагыңны бөкләсәң, бишесе бөгелер ○ 10909 ● 13990 БИШКӘ (6) ■ Бишкә урын табыла, бергә урын табылмый ○ 682 ● 7850; 7894; 8035; 14011; 14012 БИШЛЕ (1) ■ Алтылы да бишле, бездә киндер ишле ○ 8732 БИШМӘТ (5) ■ Иш янына ишмәт, тун янына бишмәт ○ 5444 ● 8894; 8990; 11257; 16553 БИШМӘТЕНЕҢ (1) ■ Бишмәтенең җиңе юк, ыштанының төбе юк ○ 8954 БИШМӘТТӘ (1) ■ Ачның уе икмәктә, ялангачның - бишмәттә ○ 9579 БИШНЕ (6) ■ Кулыңнан бер килсә, бишне кыл ○ 6490 ● 8034; 8894; 10953; 12144; 15805 БИШНЕҢ (1) ■ Бишнең башы булганчы, алтының аягы бул ○ 4892 БИШТӘН (1) ■ Кунак мунчасы кичтән, киче - биштән ○ 10115 БИЮ (3) ■ Бию белмәс саз сайлар, акчасы юк кыз сайлар ○ 7784 ● 16339; 16454 БИЮЕ (1) ■ Уйнавына күрә биюе ○ 16416 БИЮЧЕ (3) ■ Атасы гармунчы булса, баласы биюче булмый хәле юк ○ 14363 ● 16347; 16362 БИЯ (18) ■ Октябрь кара бия, ноябрь ала бия ○ 928 (2) ● 2737; 2816; 2819-2823; 2829; 2834; 2835; 3058; 3174; 7224; 12905; 13572; 13985 БИЯДӘ (1) ■ Гаеп биядә дә бар, тәртәдә дә бар ○ 12487 БИЯДӘН (8) ■ Ат биядән туа ○ 2815 ● 2828; 2830; 2831; 2833; 2836; 5529; 14219 БИЯЛӘЙ (8) ■ Бу чакта бияләй эчендә бармак кыймылдатканны беләләр ○ 781 ● 1011; 8515; 9037-9039; 9076; 9093 БИЯНЕ (4) ■ Карт бияне төпкә җигәләр, яшь бияне кырга җигәләр ○ 2827 (2) ● 2837; 2854 БИЯСЕ (3) ■ Иясенә күрә биясе ○ 2826 ● 2832; 9591 БИЯСЕНӘ (2) ■ Биясенә атлансаң, тае үзе ияреп кайтыр ○ 2825 ● 2850 БИЯСЕНЕҢ (1) ■ Биясенең серен иясе белер ○ 2824 "Б"НЕ (1) ■ "А"ны әйткәч, "б"не әйтми хәл юк ○ 16466 БОГ (1) ■ Алла бирсә - бог дает, бирмәгәнгә чүп тә юк ○ 16836 БОГАУ (1) ■ Богау булмаса да, тышау ○ 12647 БОГАУЛАГАН (1) ■ Муеныннан богаулаган эт ауга ярамый ○ 3521 БОГАУСЫЗ (1) ■ Яхшы ат богаусыз йөрмәс, алама ат тышау да күрмәс ○ 2712 БОГЫЛ (2) ■ Чүп җыйсаң - чүмәлә, чүмәлә җыйсаң - богыл ○ 1331 ● 9250 БОГЫЛДА (1) ■ Буаз сыер богылда, кысыр сыер саламда ○ 3163 БОГЫЛЫНА (1) ■ Кызын алдым, богылына ут салдым ○ 13249 БОГЫЛЫҢ (1) ■ Богылың булса, кош кунар ○ 1263 БОДАЕ (3) ■ Ак алабута - ачлык елның бодае ○ 1249 ● 4053; 7467 БОДАЕН (1) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 БОДАЙ (33 | 2) ■ Тигәнәк чәчеп бодай ура алмассың ○ 1309 ● 1514 (2); 1515; 1518; 1525; 1536; 1537 (2); 1540-1543; 1544 (2); 1556; 1561; 1576; 1578-1580; 2407; 4001; 4298, :1; 6607; 9111; 10209; 12408; 13698, :1; 13862; 14852; 14856; 14983 бодай → арпа-бодай БОДАЙГА (3) ■ Уңган бодайга кырау тими ○ 1569 ● 1572; 8045 БОДАЙДА (1) ■ Тиле бодайда баш булмас ○ 1567 БОДАЙНЫ (1) ■ Серне һәркемгә сөйләү - бодайны алабутага алыштыру белән бер ○ 12547 БОЕКМА (1) ■ Дәүләткә кызыкма, ярлылыкка боекма ○ 7339 БОЕНДЫРЫККА (1) ■ Үгез боендырыкка муенын үзе бирер ○ 3300 БОЕРГАН (4 | 1) ■ Боерган кушкан, йөгергән куштан ○ 5776 ● 9186, :2; 9590; 11812 БОЕРГАННЫ (1) ■ Йөргән боерганны ашый ○ 6768 БОЕРГАННЫКЫ (1) ■ Йөгергәннеке түгел, боерганныкы ○ 14873 БОЕРМАГАННЫ (2) ■ Оялмаган боермаганны ашар ○ 9678 ● 11263 БОЕРМАК (1) ■ Боермак сездән, йөгермәк бездән ○ 5988 БОЕРСА (3) ■ Дошман боерса - барма, дус боерса - калма ○ 5315 (2) ● 5821 БОЕРТМЫЙ (1) ■ Боертып кол эшләр, боертмый ир эшләр ○ 5777 БОЕРТЫП (1) ■ Боертып кол эшләр, боертмый ир эшләр ○ 5777 БОЕРЫГЫМ (1) ■ Минем боерыгым белән, чуртанның койрыгы белән ○ 4542 БОЕРЫГЫНА (1) ■ Түрә - боерыгына, төлке - койрыгына, ярлы беләгенә ышаныр ○ 5907 БОЕРЫК (2) ■ Бирә белсәң, боерык бар, бора белсәң, койрык бар ○ 5775 ● 5809 БОЕРЫКСЫЗ (1) ■ Елан койрыксыз булмас, би боерыксыз булмас ○ 5792 БОҖЫР (1) ■ Колак чияңнән боҗыр очар! ○ 10493 БОЗ (21) ■ Боз ватып, су бир ○ 354 ● 449; 1066; 1076; 1923; 2555; 3208; 3210; 3254; 8803 (2); 9331; 9352; 10318; 10627; 10632; 10762; 11369; 12740; 15702; 15904 БОЗА (15 | 2) ■ Усал сыер акырып уза, юаш сыер кибән боза ○ 3233 ● 5859 (2); 6169; 6919; 7615; 7696; 8704; 9222; 15542; 15558; 15845 (2), :1 (2); 16066 (2) БОЗАВЫ (6) ■ Бозавы үлгән сыерда сөт булмас ○ 3161 ● 3169; 3253; 3254; 3266; 7277 БОЗАВЫН (1) ■ Бозавын сатып алганда сыеры турында сораш ○ 3255 БОЗАЛАР (2) ■ Ачы белән төзәтәләр, тәмле белән бозалар ○ 9115 ● 9155 БОЗАР (30) ■ Кыйшык агач төзне бозар ○ 1695 ● 2634; 6379; 6536 (2); 6776 (2); 7087; 7883; 8008; 9267; 11835; 11848 (2); 12207 (2); 13130; 13669 (2); 13830; 15584 (2); 15877 (2); 16067 (2); 16068 (2); 16183; 16666 БОЗАРСЫҢ (2) ■ Алтынга бакыр катнаштырсаң, бозарсың ○ 262 ● 7762 БОЗАСЫҢ (1) ■ Баланы бозасың килсә - макта ○ 13976 БОЗАУ (35) ■ Ат яныннан бозау эзләгән ○ 2746 ● 3168; 3183; 3185; 3197; 3246; 3256-3258; 3260-3264; 3267-3273; 3276 (2); 3277; 3282; 3306; 3318; 5886; 11674; 11974; 12468; 13600; 15993; 15994; 17047 БОЗАУГА (5) ■ Мөңрәмәгән бозауга имчәк бирмиләр ○ 3265 ● 3274; 3313; 4015; 6467 БОЗАУДАН (1) ■ Булмаган үгезне көтеп бозаудан мәхрүм калма ○ 3288 БОЗАУЛАГАН (1) ■ Аларның үгезләре дә бозаулаган вакыт ○ 3320 БОЗАУЛАГАНГА (1) ■ Сыер бозаулаганга үгез уынып үкергән ○ 3296 БОЗАУЛАГАНДА (1) ■ Тана сыер җиленләгәндә белми, бозаулаганда белә ○ 3279 БОЗАУЛАП (2) ■ Җилгә җиленләп, бозга бозаулап ○ 1245 ● 3275 БОЗАУЛАР (3 | 1) ■ Сыерлар су эчкәндә, бозаулар боз ялый ○ 3208 ● 3210; 3238, :1 БОЗАУЛАТУ (1) ■ Кысыр сыерны бозаулату ○ 3248 БОЗАУЛЫЙ (1) ■ Аның үгезе дә тешене бозаулый ○ 3322 БОЗАУНЫ (2) ■ Бозауны кем сыйпаса, шуның кулын ялар ○ 3259 ● 14213 БОЗГА (13 | 1) ■ Саламга ышанып бозга утырма ○ 1123 ● 1245; 1424:1; 2433; 3275; 5305; 5560; 10601; 12953; 13430; 15107; 16170; 16472; 16590 БОЗГАН (2) ■ Башны бозган - балта, түшне бозган - шайтан ○ 16723 (2) БОЗГЫНГА (1) ■ Азгынга ияргән азар, бозгынга ияргән бозылыр ○ 12412 БОЗДАЙ (1) ■ Сүзе балдай, күңеле боздай ○ 16301 БОЗДАН (2) ■ Судан боз булыр, боздан су булыр ○ 449 ● 1231 БОЗДЫ (2) ■ Кем бозды - мескен бозды ○ 12137 (2) БОЗДЫРЫР (1) ■ Тинтәккә тиләкә биреп, ярлының учагын боздырыр ○ 11773 БОЗЛАВЫКТА (1) ■ Бозлавыкта бозау ташлар, җәйләүдә җилен башлар ○ 3246 БОЗМАС (2) ■ Оста кулын бозмас ○ 6366 ● 9296 БОЗМЫЙ (2) ■ Карт ат буразнаны бозмый ○ 2654 ● 6919 БОЗНЫ (1) ■ Язгы бозны кар ашый, кызның башын дус ашый ○ 13046 БОЗНЫҢ (2) ■ Көзге бозның көзге калынлыгына да ышан, язгы бозның ястык калынлыгына да ышанма ○ 1115 (2) БОЗУГА (1) ■ Ахмак бозуга бар, төзүгә юк ○ 11505 БОЗУЧЫ (1) ■ Халык тынычлыгын бозучы үз башына йөри ○ 5076 БОЗЫ (2) ■ Кары эресә дә, бозы кала ○ 1107 ● 12503 БОЗЫГЫ (1) ■ Көн суыгы - колакка көч, юл бозыгы - аякка көч ○ 1117 БОЗЫК (6) ■ Замана бозык булыр, юллар төзек булыр ○ 813 ● 11300 (2); 12284; 12469; 15581 БОЗЫКЛЫГЫ (1) ■ Дөньяның төзеклеге дә, бозыклыгы да хатыннардан ○ 13638 БОЗЫКНЫҢ (1) ■ Теле бозыкның күңеле бозык ○ 15581 БОЗЫЛА (1) ■ Балык башыннан бозыла ○ 4449 БОЗЫЛГАН (1) ■ Бозылган илне батырлар төзәтер ○ 11107 БОЗЫЛМАС (1) ■ Киң кием тузмас, картлар сүзе бозылмас ○ 16377 БОЗЫЛМЫЙ (1) ■ Шикәр бозылмый, килен кыз булмый ○ 13394 БОЗЫЛСА (2) ■ Ит бозылса тоз сибәр, тоз бозылса ни сибәр ○ 9233 (2) БОЗЫЛЫР (2) ■ Иртән сөрән салсаң, төш җиткәнче эш бозылыр ○ 6063 ● 12412 БОЗЫЛЫШКАН (1) ■ Бозылышкан дус дошманнан яман ○ 5309 БОЗЫЛЫШЫР (1) ■ Яман кеше иң элек туганы белән бозылышыр ○ 12218 БОЗЫНА (1) ■ Илнең утына ян, бозына туң ○ 4989 БОЗЫП (1) ■ Яхшы төзеп куаныр, яман бозып куаныр ○ 12330 БОЗЫШТЫРГАН (1) ■ Ашка тәм керткән - тоз, араны бозыштырган - кыз ○ 12942 БОЛАГЫ (2) ■ Болагы булмаса, үзән дә кибә ○ 353 ● 16661 БОЛАЙ (7) ■ Бүген болай, таңда әллә ничек ○ 1035 ● 5989; 6899; 7094; 7529; 14702; 16449 БОЛАК (4) ■ Болак суы эчмәгән ○ 504 ● 3053; 6750; 15968 БОЛАКТАН (2) ■ Суның башы болактан ○ 454 ● 16013 БОЛАМЫГЫ (1) ■ Изрәгән арыш боламыгы ○ 9458 БОЛАМЫК (5) ■ Аның дуңгызы да боламык ашый ○ 2907 ● 3555; 9629; 9663; 15062 БОЛАМЫККА (3) ■ Боламыкка май кирәк, һәрнәрсәгә җай кирәк ○ 9187 ● 9191; 14807 БОЛАМЫКТАН (1) ■ Бәхете караның боламыктан теше сынар, баласына карамык чыгар ○ 14838 БОЛАН (8) ■ Болан куган аучы тауны күрми ○ 2013 ● 2113; 10710; 14362; 14373; 14981; 15077; БОЛАНГА (1) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 БОЛАННЫ (2) ■ Үлгән боланның башы белән тере боланны куркытма ○ 2118 ● 2119 БОЛАННЫҢ (4) ■ Боланның - башы, филнең теше кыйммәт ○ 2115 ● 2116-2118 БОЛАР (1) ■ Яратканга ябышкан, болар каян табышкан ○ 12807 БОЛАРНЫҢ (1) ■ Боларның асылы бер, заты башка ○ 648 БОЛГАГАН (1) ■ Койрык болгаган этне сугарга кул бармый ○ 3498 БОЛГАМА (1) ■ Кеше пешергән ашны кашык тыгып болгама ○ 9277 БОЛГАМЫЙ (1) ■ Койрыклы эт тә койрыгын болгамый ○ 3779 БОЛГАНА (3) ■ Идел башыннан болгана, тамагыннан тона ○ 381 ● 417; 426 БОЛГАНГАН (1) ■ Болганган су тирән күренер ○ 355 БОЛГАНМЫЙ (2) ■ Бер болганмый су да тонмый ○ 347 ● 469 БОЛГАНЧЫК (5) ■ Болганчык суда балык тотарга яхшы ○ 356 ● 4537; 12035; 12954; 14040 БОЛГАНЫР (3) ■ Диңгез баштан болганыр ○ 360 ● 5046 (2) БОЛГАП (1) ■ Мәче баласын көлгә болгап ашар ○ 3350 БОЛГАР (6) ■ Хуҗасы кемне кабул итсә, эт шуңа койрык болгар ○ 3538 ● 3603 (2); 3641; 4582; 10882 БОЛГАТА (1) ■ Сыер, кайда су эчсә, шунда болгата ○ 3189 БОЛГАТМА (1) ■ Кымызны эчәсең килмәсә болгатма ○ 9289 БОЛГАТУЧЫ (1) ■ Халыкны болгатучы - үзенә ук атучы ○ 5080 БОЛГАТЫП (1) ■ Диңгезне шырпы белән болгатып булмый ○ 372 БОЛГАТЫР (2) ■ Булган оратор мең авызны каратыр, булмаган оратор болгатыр да таратыр ○ 15476 ● 15821 БОЛГАТЫРГА (1) ■ Сай суны болгатырга вак балыкларның да көче җитә ○ 420 БОЛГЫЙ (1) ■ Этнең койрыгы башын болгый ○ 3720 БОЛДЫР (1) ■ Болдыр ягына кәрниз ясамыйлар ○ 8242 БОЛДЫРДА (1) ■ Сүзнең башы болдырда, койрыгы ындыр артында ○ 16043 БОЛТУН (1) ■ Аз сүзле - алтын, күп сүзле - болтун ○ 15745 БОЛЫН (1) ■ Башбаштак тәкәгә болын тар ○ 3129 БОЛЫТ (27) ■ Ай гел болыт артында гына тормый ○ 5 ● 36; 50; 1070; 1071; 1077-1079; 1109; 1145; 1173; 1183; 1184; 1216; 1217; 1246; 1834; 4893; 7502; 10329; 13726; 14246; 14477; 14878; 15808; 16538; 16554 БОЛЫТ-БОЛЫТ (1) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 БОЛЫТЛЫ (1) ■ Аяз көнне бар, болытлы көнне юк ○ 1210 БОЛЫТНЫ (3) ■ Кара болытны кара урман тартыр ○ 1099 ● 1144; 10633 БОЛЫТНЫҢ (4) ■ Давыллы болытның явымы аз ○ 1086 ● 1119; 7328; 12917 БОЛЫТСЫЗ (1) ■ Болытсыз яңгыр булмас ○ 1080 БОЛЫТТАН (3) ■ Бер болыттан боз да явар, кар да, яңгыр да явар ○ 1076 ● 1110; 1175 БОР (1) ■ Ор, ор да койрыгың бор ○ 5605 БОРА (2) ■ Бирә белсәң, боерык бар, бора белсәң, койрык бар ○ 5775 ● 13589 БОРАЕ (1) ■ Төелгән микән борае ○ 9499 БОРАЙ (3) ■ Бодай буласы җиргә борай булып калган ○ 1579 ● 8221; 10212 БОРГАЛАНСА (1) ■ Елга күпме боргаланса да диңгезгә төшәр ○ 376 БОРГАН (2) ■ Ялгыз агачны җил борган, күмәк агач җилне борган ○ 1713 (2) БОРНАЙ (1) ■ Элек тә борнай иде, инде булыр сорнай ○ 11981 БОРСА (1) ■ Хуҗасы кай якка мыегын борса, эте шул якка койрыгын борыр ○ 3537 БОРСАҢ (2) ■ Юләрне уңга борсаң, сулга йөгерер ○ 11730 ● 16339 БОРТАК (1) ■ Бортак хатын йорт тотар ○ 13631 БОРЧА (9) ■ Бер борча өчен юрган ярмыйлар ○ 4763 ● 4770; 4858; 7378; 7959; 8140; 8400; 11803; 14806 борча → бет-борча БОРЧАГЫҢ (1) ■ Учагыңда борчагың ○ 1585 БОРЧАК (16) ■ Ташка борчак бәрүдә файда юк ○ 176 ● 1545-1547; 1555; 1581; 1582; 1584; 1586; 8068; 8228; 10172; 10722; 11591; 15885; 15944 БОРЧАКЛЫ (1) ■ Борчаклы өйрә бер чара, ашап-ашап туймас бай чура ○ 9188 БОРЧАКНЫҢ (1) ■ Борчакның яхшысы читкә чәчри ○ 1548 БОРЧАНЫ (1) ■ Бик сикергән борчаны уып ташлыйлар ○ 4769 БОРЧАСЫ (1) ■ Беттән күреп, борчасы талый ○ 4768 БОРЧУ (1) ■ Урынсыз ачу - үзеңә борчу ○ 12576 БОРЧУЛЫНЫ (1) ■ Борчулыны борча ашар ○ 14806 БОРЧУЫМ (1) ■ Бурычым юк - борчуым юк ○ 8223 БОРЧЫЙ (1) ■ Ирне намус борчый ○ 13539 БОРЫЛА (1) ■ Йодрык үзебезгә таба борыла ○ 11022 БОРЫЛГАНДА (1) ■ Көтү борылганда аксак сарык алга чыга ○ 3103 БОРЫЛУ (1) ■ Җил кай якка иссә, шул якка борылу ○ 1240 БОРЫЛЫР (1) ■ Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр ○ 1182 БОРЫЛЫШТАН (1) ■ Арба борылыштан алда шыгырдый ○ 6984 БОРЫН (40) ■ Начарны күрмәс борын яхшының кадере юк ○ 602 ● 1855; 1856; 2092; 2468; 2616; 2762; 3277; 4014; 4047; 4312; 4313; 5835 (2); 6219; 7876; 8819; 9357; 10399; 10411; 10460; 10553-10556; 10591; 10595; 10622-10629; 10820; 13305 (2); 13984; 15149 борын → авыз-борын, колак-борын БОРЫНГЫ (1) ■ "Бабайныкы - илнеке, әйдә, ашагыз!" - дип әйтте, ди, бер борынгы кияү ○ 13406 БОРЫНГЫЛАР (2) ■ Борынгылар сүзен тыңламасаң, борының белән капланырсың ○ 16353 ● 16354 БОРЫНГЫЛАРНЫҢ (2) ■ Борынгыларның кара сүзе китап белән янәшә ○ 16355 ● 16356 БОРЫНГЫНЫ (1) ■ Борынгыны әйтми соңгы искә төшми ○ 777 БОРЫНГЫНЫҢ (3) ■ Борынгының борыны сынган, ди ○ 778 ● 779; 15024 БОРЫНЛЫ (1) ■ Ат иренле булыр, ир борынлы булыр ○ 13447 БОРЫННЫ (1) ■ Борынны борып ташлыйсы килә ○ 10630 БОРЫННЫҢ (1) ■ Борынның өсте күренә, асты күренми ○ 10557 БОРЫНСЫЗ (2) ■ Кош борынсыз булмас, кыз урынсыз булмас ○ 12968 ● 14030 БОРЫНЧЫКТАГЫНЫ (1) ■ Борын астын күрмичә борынчыктагыны күрмә ○ 10553 БОРЫНЫ (18 | 2) ■ Борынгының борыны сынган, ди ○ 778 ● 3271; 3334; 3735; 9665; 9799; 10451; 10601; 10631-10636; 12024; 14215, :1, :2; 14216; 16699 борыны → авызы-борыны, ирене-борыны БОРЫНЫН (8) ■ Күл булса, бака борынын тыгар ○ 409 ● 2879; 3540; 3943; 5745; 10558; 10770; борынын → авызын-борынын БОРЫНЫНА (2) ■ Фил, күперне борыны белән төртеп, тазалыгын карый: борынына чыдаса, үзенә чыдый, ди ○ 3334 ● 9450 БОРЫНЫНДА (3) ■ Бүре азыгы - борынында ○ 2126 ● 2875; 4151 БОРЫНЫННАН (2) ■ Борыныннан кыссаң, җаны чыгарга тора ○ 10637 ● 15463 БОРЫНЫҢ (7) ■ Карга белән кунышсаң, борының тизәктән котылмас ○ 3954 ● 10580; 10592; 10762; 14622; 14991; 16353 борының → авызың-борының БОРЫНЫҢА (2) ■ Чебенне күп кусаң, борыныңа кунар ○ 4818 ● 10638 БОРЫНЫҢНЫ (4) ■ Борыныңны бик күтәрмә, егылып канатырсың ○ 10559 ● 10560; 10561; БОРЫП (2) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 ● 10630 БОРЫР (1 | 2) ■ Хуҗасы кай якка мыегын борса, эте шул якка койрыгын борыр ○ 3537 ● 15733:1 (2) БОРЫЧ (8) ■ Бурыч ашаганчы борыч аша ○ 8136 ● 8139; 9189; 9190; 9374; 9450; 10638; 13236 БОРЫЧНЫ (1) ■ Тоз өчен борычны мактыйлар ○ 9354 БОРЫЧТАН (1) ■ Борычтан яман әчемен, шикәр сипсәң төчемен ○ 9451 БОРЫЧЫ (1) ■ Борычы күп боламыкка сипкән ○ 9191 БОТ (6) ■ Койрыкны бот арасына кыстыру ○ 2437 ● 2744; 3512; 9249; 11011; 11945 БОТАГЫ (4) ■ Кечкенә агачның ботагы зур була ○ 1691 ● 1694; 1784; 13964 БОТАГЫН (2) ■ Җимешен аша, ботагын сындырма ○ 1830 ● 2005 БОТАГЫННАН (1) ■ Ботагыннан чөй ясап, агачын яралар ○ 1907 БОТАК (8) ■ Агачта ботак бетмәс ○ 1671 ● 1693; 1742; 1864; 2113; 3833; 10466; 11212 БОТАККА (6 | 1) ■ Тәбәнәк агач ботакка беткән була ○ 1703 ● 1703:1; 1865; 1889; 2345; 5705; БОТАКЛАРЫ (1) ■ Агачның аскы ботаклары өскеләрен күтәрешә ○ 1664 БОТАКЛЫ (2) ■ Ботаклы агачны ышкылаудан ни файда ○ 1908 ● 1929 БОТАКЛЫСЫНА ( | 1) ■ Асылынсаң асылын агачның асылына, асылынма ботаклысына ○ 1661:3 БОТАКНЫ (2) ■ Корт баскан черек ботакны кисеп ташлыйлар ○ 1692 ● 11580 БОТАКНЫҢ (2) ■ Кулың җиткән ботакның алмасын өз ○ 1809 ● 3868 БОТАКСЫЗ (4) ■ Ботаксыз агачның күләгәсенә барма ○ 1679 ● 1680; 12410; 14293 БОТАКТА (1) ■ Саескан бер ботакта озак утырмас ○ 4074 БОТАП (1) ■ Агачны екмыйча ботап булмый ○ 1883 БОТКА (30 | 1) ■ Бер тарыдан ботка булмас, ботка булса йортка булмас ○ 1538 (2) ● 1538:1; 5461; 9129; 9192-9194; 9293; 9403; 9408; 9416; 9429; 9452; 9453; 9455; 9469; 9476; 9481; 9483; 9508; 9675; 9881; 9885 (2); 10541; 11380; 11726; 13388; 16077; 16972 БОТКАЛЫДА (1) ■ Өйрәледә бер кич, боткалыда ике кич ○ 9513 БОТКАЛЫК (2) ■ Боткалык дип тора идем, өйрәлек тә калмады ○ 9454 ● 9517 БОТКАМ (1) ■ Боткам пешә май белән, эшем бара җай белән ○ 6436 БОТКАНЫ (1) ■ Май ботканы бозмас ○ 9296 БОТКАНЫҢ (1) ■ Һәр эшнең дә җае бар, ботканың да мае бар ○ 6404 БОТКАҢНАН (1) ■ Үзеңнең боткаңнан кешенең өйрәсе тәмле ○ 9412 БОТКАСЫ (2) ■ Тансыкка тары боткасы ○ 9495 ● 16299 БОТКАСЫН (1) ■ Боткасын пешергәч маен жәлләмә ○ 9195 БОТКАСЫННАН (1) ■ Кешенең боткасыннан үзеңнең өйрәң яхшы ○ 9281 ботлы → чатлы-ботлы БОТЫ (4) ■ Такы-токы, мәче боты ○ 3396 ● 4826; 9465; 11865 БОТЫН (8 | 3) ■ Ат аягын дагалатканда бака да ботын сузган ○ 2478 ● 2478:1, :2, :3; 3956; 4130; 4553; 4663; 7141; 14289; 16965 БОТЫНА (1) ■ Чуан - усалның битенә, яхшының ботына чыга, имеш ○ 15326 БОТЫННАН (1) ■ Ботыннан тотып селексәң, бете юк ○ 4841 БОТЫҢНЫ (1) ■ Уң ботыңны чеметсәң, сулы да авыртыр ○ 10965 БОХАР (1) ■ Бохар ханына: "Халык бик ачка үлә", - дип хәбәр иткәч, "Нигә пылау ашамыйлар?" - дип сораган, имеш ○ 5778 БОХАРА (1) ■ Бохара җирдә алтын бар, барсаң - бакыр да юк ○ 5165 БОХАРАГА (2) ■ Бохарага барса, аны аягын җиргә тидермәсләр иде ○ 11012 ● 15296 БОХАРАДА (5) ■ Бохарада бер энәгә бер сыер, барып карасаң чүп тә юк ○ 3162 ● 5166; 5167; 5275; 7329 БОХАРАДАН (1) ■ Кенәргә кайту Бохарадан кайтудан авыр ○ 5180 БОХАРДАГЫ (1) ■ Без күрмәгән аз булыр, Бохардагы таз булыр ○ 10470 БОХАРИ (1) ■ Түтәнәгә булса - бохари, булмаса - сохари ○ 9724 БОХАРЫЙ (1) ■ Булса - бохарый, булмаса - сохарый ○ 7645 БОЯР (1) ■ Бөлгән бояр эчеп үләр ○ 5783 БОЯРДАН (1) ■ Ат иярдән, кол боярдан качар ○ 5727 БОЯРНЫКЫ (1) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 БӨГӘ (2 | 1) ■ Корыган агачтан дуга бөгә алмассың ○ 1924 ● 1956, :2 БӨГӘЛӘР (2) ■ Талны чыбык чагында бөгәләр ○ 1751 ● 1958 БӨГӘРМЕН (1) ■ Март әйтә, имеш: "Көндез-көндез көләрмен, иртә-кичен бөгәрмен" ○ 922 БӨГЕЛӘ (4) ■ Агач чыбык чакта бөгелә ○ 1655 ● 10928; 10999; 15551 БӨГЕЛӘСЕ (1) ■ Озынның бөгеләсе килми, кысканың үреләсе килми ○ 10794 БӨГЕЛЕР (2) ■ Агач яшь вакытында яхшы бөгелер ○ 1657 ● 10909 БӨГЕЛМӘ (1) ■ Иелмәгәнгә бөгелмә ○ 11988 БӨГЕЛМӘС (3) ■ Карт агач бөгелмәс ○ 1685 ● 1913; 1919 БӨГЕЛМИ (3) ■ Җил өрми, камыш бөгелми ○ 1189 ● 10928; 15046 БӨГЕШЕ (1) ■ Бала - йөрәк җимеше, ирләр - итәк бөгеше ○ 13934 БӨГҮ (2) ■ Байның башын бөгү кыен ○ 7273 ● 8702 БӨДРӘ (1) ■ Күпме генә көтсәң дә, тазның чәче бөдрә булмый ○ 15236 БӨЕДӘН (1) ■ Бөедән куркып дөягә менү ○ 4842 БӨЕР (1) ■ Бавыр тартмаса да, бөер тарта ○ 10747 БӨЕРЕННӘН (1) ■ Тавышы бөереннән чыга ○ 16308 БӨЕРНЕ (1) ■ Алачак ике күзне чыгарыр, бирәчәк ике бөерне чыгарыр ○ 8089 БӨЙРӘК (1) ■ Май эчендә бөйрәк кебек ○ 9477 БӨК (1) ■ Агачны яшьлектә бөк ○ 1662 БӨКЕРӘЯ (1) ■ Аркаңа уклау тыкканмы, бөкерәя алмыйсың ○ 10824 БӨКЕРЕ (2) ■ Кәкре белән бөкере - икесе дә бер ○ 595 ● 8243 БӨКЕРЕНЕ (1) ■ Бөкерене кабер генә төзәтә ○ 15210 БӨККӘН (1 | 1) ■ Чыбык тоткан җирдән сынмый, бөккән җирдән сына ○ 1957 ● 9611:2 БӨКЛӘП (1) ■ Фәкыйрьлек ялкау кеше өендә аяк бөкләп утыра ○ 6542 БӨКЛӘСӘҢ (1) ■ Бер бармагыңны бөкләсәң, бишесе бөгелер ○ 10909 БӨКМӘСӘҢ (1 | 2) ■ Чыбык вакытында бөкмәсәң, зурайгач бөгә алмассың ○ 1956 ● 1956:1, :2 БӨКМИ (1) ■ Учыңны язсаң бер бармагыңны бөкми калдырма ○ 10964 БӨКРЕ (4) ■ Кәкре казыкка бөкре тукмак ○ 8623 ● 13632; 14014; 15355 БӨКРЕСЕН (2) ■ Дөя үз бөкресен күрмәс ○ 2920 ● 4612 БӨКСӘ (2) ■ Тимерче тимерне бөксә дә ирке, сукса да ирке ○ 311 ● 13464 БӨКСӘҢ (4) ■ Агачны кинәт бөксәң шарт сынар ○ 1884 ● 13987 (2); 15551 БӨЛ (1) ■ Дошман көлгәнче син бөл ○ 5319 БӨЛӘ (2) ■ Берәү баеса, унау бөлә ○ 7321 ● 7332 БӨЛӘ-БӨЛӘ (1 | 1) ■ Бай бөлә-бөлә кырык ел, ярлы байый-байый кырык ел үтәр ○ 7166:1 ● 16530 БӨЛӘР (7) ■ Бәк көләр, бергә көлгән бөләр ○ 5781 ● 7237; 8339; 13148; 15002; 16520; 16626 БӨЛӘРСЕҢ (3) ■ Көн дә туйсаң - бөләрсең, атнага бер туйсаң - үләрсең ○ 9668 ● 15875; 16677 БӨЛӘСЕ (1) ■ Безгә куркыныч түгел: бөләсе юк, байыйсы гына бар ○ 7527 БӨЛӘСЕҢ (3) ■ Бөләсең килсә, айгыр асра ○ 2764 ● 2874; 16530 БӨЛГӘН (10) ■ Атасын югалткан - бөлгән, илен югалткан - үлгән ○ 4869 ● 5783; 7196; 7318; 7509; 7779; 8141; 9530; 14601; 15209 БӨЛГӘНДӘ (2) ■ Дус көлгәндә беленми, бөлгәндә беленә ○ 5367 ● 7247 БӨЛГӘНЕ (1) ■ Иске байның бөлгәне, яңа байның көлгәне ○ 7353 БӨЛГӘННӘН (1) ■ Без бөлгәннән кем көлгән ○ 7526 БӨЛГӘНЧЕ (4) ■ Бай бөлгәнче - кырык ел, ярлы баеганчы - кырык ел ○ 7166 ● 7167; 7442; 13673 БӨЛДЕ (1) ■ Егет бөлде, кыз көлде ○ 13111 БӨЛДЕҢ (1) ■ Атың ашамсак булса - уңдың, хатының ашамсак булса - бөлдең ○ 13609 БӨЛДЕРГӘН (2) ■ Көлдергән дә ир, бөлдергән дә ир ○ 13560 ● 13617 БӨЛДЕРЕР (1) ■ Чәй көлдерер, кесәне бөлдерер ○ 9372 БӨЛДЕРИМ (2) ■ Үрдәк ашаганда: "Бөлдерим, бөлдерим, өй түбәсен төшерим, дранчага калдырыйм", - дип ашар, имеш, ди ○ 4416 (2) БӨЛЕР (1) ■ Күп йоклаган бөлер, күп сөйләгән алдар ○ 15925 БӨЛМӘК (1) ■ Байга бөлмәк әҗәл, фәкыйрьгә үлмәк әҗәл ○ 7205 БӨЛМӘС (2) ■ Бер бөлгән ике бөлмәс ○ 7318 ● 16626 БӨЛСӘ (1) ■ Кеше, баеса, үзеннән күрер, бөлсә - колыннан күрер ○ 5822 БӨЛҮГӘ (1) ■ Ике күчү бер бөлүгә тора ○ 6760 БӨЛҮЕ (1) ■ Берәүнең бөлүе - икенченең көлүе ○ 7325 БӨРЕР (1) ■ Авызы зур бөрер, күзе зур сөрер ○ 10532 БӨРЕСЕНӘ (1) ■ Гөл булса, гөлгә куан, гөле булмаса, бөресенә куан ○ 1267 БӨРЕШӘ (1) ■ Тавык симерсә, арты бөрешә ○ 4317 БӨРЕШМӘ (1) ■ Бай булдым дип кабарма, ярлы булдым дип бөрешмә ○ 7162 БӨРЕШМӘС (1) ■ Береккән бөрешмәс ○ 4880 БӨРКӘНЕР (1) ■ Шикле шикләнер, чикмәнен бөркәнер ○ 11310 БӨРКӘНҮДӘ (1) ■ Яңгырдан соң кием бөркәнүдә файда юк ○ 1170 БӨРКЕТ (11) ■ Көчсез кошның оясы бөркет янында булыр ○ 3865 ● 3917; 3918 (2); 3919-3921; 3924; 4006; 5563; 13149 БӨРКЕТКӘ (1) ■ Тургай котырса бөркеткә чабар, эт котырса иясен кабар ○ 4156 БӨРКЕТНЕҢ (2) ■ Бөркетнең канаты очканда ныгый ○ 3922 ● 3923 БӨРМӘ (1) ■ Иске чалбарга яңа бөрмә ○ 8960 БӨРТЕГЕ (1) ■ Энҗе бөртеге зур булмый ○ 319 БӨРТЕК (7) ■ Тавык берәр бөртек чүпләп тә тук тора ○ 4304 ● 5952; 7484; 8456; 8767; 9494; 10306 БӨРТЕКЛӘП (1) ■ Мал бөртекләп җыела ○ 7380 БӨРТЕКЛЕ (1) ■ Тугыз бөртекле генә булса да, тун булсын ○ 8923 БӨТЕН (53) ■ Сынык бөтен булмас ○ 614 ● 1722; 1805; 2143; 2197; 3005; 3087; 3153; 4092; 4191; 4303; 4405; 4582; 4726; 4746; 4897; 5168; 5264; 5614; 6076; 6355; 6966; 7772; 7905; 8492; 8716; 8939; 8991; 9028; 9200; 9640; 9779; 9814 (2); 10187; 10267; 10894; 10912; 11231; 12461; 12549; 12952; 13628; 13819; 13962; 14593; 14651; 15194; 15258; 15542; 15987; 16350; 16551 БӨТЕНЕГЕЗ (1) ■ Бөтенегез бердәй - иләнмәгән күндәй ○ 2429 БӨТЕНЛӘЙ (4) ■ Атлы атын мактар, юләр хатынын мактар, бөтенләй юләр үзен мактар ○ 11498 ● 14858; 15211; 15819 БӨТЕРӘЛӘР (1) ■ Ирләр белгәнен мыек очына бөтерәләр ○ 13531 БӨТЕРЕП (1) ■ Мыек бөтереп кенә тамак туймый ○ 10296 БӨЯНЕ (1) ■ Бөяне су иясе ашый ○ 16725 БӨЯСЕ (1) ■ Сүзнең иясе юк, диңгезнең бөясе юк ○ 16047 БРАТ (2) ■ Брат братның көтү көткәненә рад ○ 14563 ● 14564 БРАТНЫҢ (2) ■ Брат братның көтү көткәненә рад ○ 14563 ● 14564 БРИЛЛИАНТ (1) ■ Бриллиант кара таштан чыгар ○ 276 БУ (39) ■ Бәкедән күпме бу чыкса да, казан булмас ○ 358 ● 779-781; 1848; 2278; 2617; 4692; 5164; 5561; 5779; 5990; 6385 (2); 6717; 6887; 7319; 7785; 8258; 9039; 9511; 9640 (2); 10750; 12271; 12357; 13562 (2); 14013; 14180 (2); 14581; 14706; 14761; 15024; 15150 (2); 16264; 16450 БУА (1) ■ Кырмыскалар да буа ера ала ○ 4797 БУАЗ (4) ■ Буаз сыер богылда, кысыр сыер саламда ○ 3163 ● 4926; 13071; 14810 БУАР (2) ■ Көтүгә ияләшкән бүре бөтен көтүне буар ○ 2197 ● 14068 БУАРСЫҢ (1) ■ Бер килен алсаң - билеңне бер җирдән, ике килен алсаң - ике җирдән, өч килен алсаң - өч җирдән буарсың ○ 13344 БУАСЫ (1) ■ Буасы булса, балыгы булыр ○ 357 БУГАЗ (1) ■ Бугазга бугаз килү ○ 10350 БУГАЗГА (2) ■ Ни бугазга, ни хуразга ○ 4390 ● 10350 БУГАЗЛЫ (1) ■ Тәртә бугазлы, салам сыйраклы ○ 10364 БУГАЗЫН (1) ■ Юләрнең теле үз бугазын кисәрлек озын булыр ○ 11736 БУГАЗЫНА (2) ■ Елан бугазына кергән кире чыкмас ○ 4592 ● 10351 БУГАЙ (3) ■ Ала карга көз көне бер авыл җир очып бара икән дә, "ерак киттем бугай" дип, кире әйләнеп кайта, ди ○ 3933 ● 15809; 16269 "БУГАЙ"НЫ (1) ■ "Бугай"ны күпер башында кура белән чәнечкәннәр ○ 15810 БУЕ (36) ■ Кешегә кое казысаң, үзең буе казы ○ 397 ● 581 (2); 582 (2); 1678; 1888; 2079; 2295; 3303; 3353; 4565; 5707; 6901; 8048; 9148; 10549; 10748; 10843; 10849; 11548; 11638; 11695; 11979; 12270; 12413; 12979; 13137; 13156; 13362; 14583; 15477; 15615; 15688; 15711; 16764 БУЕБЫЗ (1) ■ Атыбыз - ирле, буебыз - ярлы ○ 13911 буем → акылым-буем БУЕН (6) ■ Заман сиңа буен куймас, син заманга буең куй ○ 807 ● 4160; 8666; 13958; 15094 (2) БУЕНА (3) ■ Һәркем үз буена карап тун печә ○ 8948 ● 15995 (2) БУЕНДА (2) ■ Юл буенда үскән орлык өлгерми ○ 1469 ● 4565 БУЕННАН (3) ■ Кәҗә: "Бакча буеннан үтмәсәм, тамагым туймый", - дип әйтә, ди ○ 3022 ● 4670; 11683 БУЕНЧА (2) ■ Чуртан кушуы буенча ○ 4547 ● 13434 БУЕҢ (3) ■ Заман сиңа буен куймас, син заманга буең куй ○ 807 ● 10752; 10810 БУЕҢА (2) ■ Буеңа карап кием кис ○ 8673 ● 9860 БУЕ-СЫНЫ (1) ■ Буе-сыны килбәтсез, сөйләр сүзе хикмәтсез ○ 10826 БУЙ (13) ■ Таныган җирдә буй сыйлы, танымаган җирдә тун сыйлы ○ 5478 ● 8695; 8946; 8992; 10753-10756; 10768; 10836; 11408; 11549; 13979 БУЙГА (6) ■ Аркылы яткан агачны буйга алып салмый ○ 1976 ● 8014; 8936; 11424; 11576; 11749 БУЙДА (1) ■ Коры буйда хикмәт юк ○ 10769 БУЙДАГЫ (1) ■ Бөләр йортның буйдагы баш булыр ○ 13148 БУЙДАК (3) ■ Буйдак, утызга хәтле үзе өйләнмәсә, утыздан соң куркып өйләнмәс ○ 13139 ● 13176; 13219 БУЙДАККА (1) ■ Буйдакка төш җиткәч акыл керер, төштән соң чыгып китәр ○ 13140 БУЙДАКНЫҢ (4) ■ Буйдакның гакылы ике күз ○ 13141 ● 13142-13144 БУЙДАН (1) ■ Файдасыз буйдан файдалы бүрәнә артык ○ 10811 БУЙЛАМЫЙЛАР (1) ■ Буй белән су буйламыйлар ○ 10753 БУЙСЫНА (2) ■ Күндәм ат чыбыркы күләгәсенә буйсына ○ 2670 ● 11608 БУЙСЫНДЫРЫР (2) ■ Явызлар куркытып буйсындырыр, изгеләр оялтып буйсындырыр ○ 12201 (2) БУЙСЫНЫР (1) ■ Аз күпкә буйсыныр ○ 546 БУЙЫЙ (1) ■ Гайбәт күмер кебек: көйдермәсә дә буйый ○ 15822 БУКЕТ (1) ■ Сүз - чәчәк, мәкаль - букет ○ 16405 БУКЧА (2) ■ Акчаң булса бер букча, җан тынычлыгы юк ла ○ 7726 ● 7817 БУКЧАСЫ (1) ■ Акчасы булса, букчасы булыр ○ 7717 БУЛ (106) ■ Заманың төлке булса, син тазы бул ○ 822 ● 882; 1006; 1256; 2205 (2); 2368; 2910; 2932; 3573; 4370; 4379; 4892; 5010; 5085; 5086; 5128; 5169; 5170; 5233 (2); 5247; 5327 (2); 5411; 5679; 5748 (2); 5782; 5810; 5823; 5977; 6417 (4); 6488; 6906; 6926 (2); 6967; 6985; 7284; 7401; 7449; 7458; 7518; 7602; 7813 (2); 8121; 8367 (4); 9114 (2); 9336 (2); 10092 (2); 10093 (2); 10204 (2); 11076; 11159; 11198; 11242; 11320; 11399; 11589; 11612; 11618; 11824; 12150; 12183 (2); 12212; 12295; 12301; 12331; 12425; 12839; 12841; 12846 (2); 12848 (2); 12986; 13639 (2); 13712; 13886; 14164 (2); 14165 (2); 14264; 15072; 15082; 15362; 15820; 16078 (2); 16412 БУЛА (373 | 2) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 27 (2), :1, :2; 31; 69; 136 (2); 191; 352; 378; 396; 471 (2); 547 (2); 685 (2); 760; 797; 917; 943; 955; 960; 979; 993; 999; 1022; 1072; 1085; 1131; 1154; 1206; 1291; 1324; 1326; 1380; 1428; 1451; 1473; 1487; 1553 (2); 1616; 1691; 1702; 1703; 1742; 1785; 1786; 1922; 2083; 2084; 2149; 2615; 2651; 2724; 2852; 2859 (2); 2868; 2926; 2967; 3023; 3054; 3106 (2); 3120; 3169; 3175; 3223; 3243 (2); 3273; 3310; 3472 (2); 3490; 3494; 3722; 3767; 3811; 3814; 3887; 3944; 3958; 4049; 4057; 4162; 4185; 4300; 4346 (2); 4369; 4423; 4494; 4505; 4515; 4581; 4583; 4762; 4781; 4802; 4831; 4870; 4909; 4927; 5129; 5161; 5189; 5231; 5293; 5378; 5386; 5916; 5940; 5953; 5985; 6045; 6081; 6115; 6120; 6136; 6138; 6191; 6247; 6261; 6312; 6378; 6499; 6601; 6682; 6690; 6732; 6924; 6929; 6996; 7073; 7091; 7132; 7170; 7175; 7222; 7234; 7236; 7278; 7282; 7345; 7351; 7406; 7479; 7514; 7664; 7697; 7719; 7791; 7798 (2); 7860 (2); 7936; 7942; 7976; 8059; 8105; 8145; 8199; 8298; 8300; 8303; 8321; 8411; 8455 (2); 8479 (2); 8485; 8487 (2); 8494; 8533; 8591 (2); 8612; 8633; 8679; 8681; 8684; 8692 (2); 8726; 8797; 8874; 8877; 9050; 9102; 9109; 9137; 9159; 9180; 9197; 9205; 9218; 9266; 9273; 9310; 9312; 9335; 9337; 9351; 9387; 9476; 9673; 9707; 9715; 9821; 9858; 9883; 9909; 9925; 9943; 9994; 10001; 10070; 10084; 10109; 10153; 10161; 10195; 10243; 10262; 10282 (2); 10306; 10315; 10552 (2); 10571; 10584; 10764; 10765; 10792; 11044; 11057; 11098; 11123; 11160 (2); 11169; 11236; 11254; 11266; 11300; 11302; 11315; 11342; 11356; 11458; 11523; 11564 (2); 11588; 11605; 11733; 11748; 11754; 11827; 11926; 11962; 12199; 12259; 12285; 12324; 12398; 12424; 12462; 12482; 12519; 12559; 12582; 12588; 12628; 12672; 12685; 12693; 12707; 12751; 12779; 12817 (2); 12866 (2); 12890; 12964; 12969; 13009 (2); 13010; 13016 (2); 13095 (2); 13134 (3); 13157 (2); 13199; 13273; 13283; 13293; 13326; 13360; 13365; 13366; 13374; 13376; 13470; 13495; 13610 (2); 13660; 13702; 13706; 13801; 13807; 13836; 13837; 13856; 14000; 14044; 14095; 14193; 14254; 14291; 14350; 14394; 14444; 14472; 14628; 14648; 14857; 14973; 15039; 15183 (2); 15238; 15288; 15294; 15399; 15490; 15883; 15904; 15929; 15978; 16028; 16044; 16054; 16127; 16180; 16227; 16236 (2); 16339 (2); 16562; 16597; 16729; 16931; 16942; 16982; 17019; 17074; 17079 БУЛАДЫР (1) ■ Кара - матур булмаса да, матур - кара буладыр ○ 583 БУЛАЛАР (3) ■ Кызлар кыланчык булалар ○ 13005 ● 13229; 13916 БУЛАЛМЫЙ (2) ■ Бака, күпме өрелсә дә, үгез булалмый ○ 4569 ● 12236 БУЛАЛМЫЙСЫҢ (1) ■ Кеше илендә иш булалмыйсың ○ 5009 БУЛАМ (1) ■ Сәүдәгәр булам дисәң, көтәргә алып бурычка сат ○ 7967 БУЛАМЫНИ (1) ■ Артында йөз эт һауламаган бүре бүре буламыни? ○ 2120 БУЛАСЫ (12) ■ Бодай буласы җиргә борай булып калган ○ 1579 ● 1806; 5310; 8036; 11606 (2); 12894 (2); 12914 (2); 13301; 14085 БУЛАСЫН (1) ■ Кырмыска кайчан яңгыр буласын белеп эш итә ○ 4788 БУЛАСЫНЫҢ (1) ■ Бәхетле буласының теле татлы ○ 15478 БУЛАСЫҢ (7) ■ Илгә кушылсаң - ир буласың, илдән аерылсаң - хур буласың ○ 4961 (2) ● 5117; 6806; 9826; 10592; 12841 БУЛАТ (3) ■ Булат булатны тишми ○ 277 ● 9886; 9887 БУЛАТНЫ (1) ■ Булат булатны тишми ○ 277 БУЛАЧАК (1) ■ Алда булачак туй өчен хәзердән биеп торма ○ 13259 БУЛАЧАККА (1) ■ Булачакка килгәндә боламыкка теш сына ○ 14807 БУЛГАЛЫЙ (1) ■ Таза алмагачта да черек алма булгалый ○ 1815 БУЛГАН (99) ■ Кич караңгы булган саен, йолдыз яктырак була ○ 31 ● 411; 459 (2); 903 (2); 953; 1251; 1304; 1326; 1357 (2); 1362; 1653; 1781; 1998; 3910; 4228; 4388; 4589; 5048 (2); 5212; 5256; 5454; 6451; 6452; 7472 (2); 7588; 7596 (2); 7625 (2); 7626 (4); 8016; 8033 (2); 8036; 8980; 9081; 10342; 10736; 11081; 11147; 11283; 11449; 11458; 11495 (4); 11744; 11790 (2); 11794; 11873; 11986; 12005 (2); 12056; 12068; 12491; 12676; 12709; 12842; 12920; 12921; 13067; 13080; 13455; 13471; 13578 (2); 13592; 13642; 13682; 13718; 13928; 14111; 14402 (2); 15293; 15333; 15476; 15578 (2); 15594; 15899; 16094; 16531; 16998 (2); 17055; 17087 (2) БУЛГАН-БУЛГАН (1) ■ Булган-булган ботка булсын ○ 9455 БУЛГАНГА (5) ■ Үзең сарык булгач, көтүчең Сарбай булганга үпкәләмә ○ 3121 ● 4864; 5355; 7891; 8150 БУЛГАНДА (12 | 1) ■ Ат яхшы булганда юл кыска булыр ○ 2533 ● 3561; 3711; 4927; 5320; 7161; 7634:1; 7643; 9019; 10346; 12271; 13993; 14912 БУЛГАННАН (3) ■ Кырык ел тавык булганнан бер көн әтәч булганың артык ○ 4372 ● 7644; 11873 БУЛГАННЫ (4) ■ Өстә булганны аста көт ○ 716 ● 7251; 12236; 15609 БУЛГАННЫҢ (2) ■ Дөясе булганның капка башы биек булыр ○ 2923 ● 10262 БУЛГАНСЫҢ (1) ■ Суккан көлтә булгансың ○ 1502 БУЛГАНЧЫ (73 | 1) ■ Бәләкәйнең зуры булганчы, зурның бәләкәе булу яхшы ○ 566 ● 620; 1256; 2205; 2308; 2368; 2489; 2736; 2816; 2852; 2910; 3258; 3270; 3573; 3811; 4498; 4510; 4892; 5010; 5085; 5086; 5125; 5169; 5170; 5241; 5247; 5296; 5452; 5782; 5823; 5977; 6123; 6985; 7057; 7283; 7284; 7401; 7458; 7602; 7902; 7939; 8121; 8915; 10292; 10810; 10812; 11076; 11159; 11164; 11296; 11320; 11560; 11589; 11695; 12150; 12183 (2); 12189; 12212; 12295; 12301; 12843; 13137; 13571; 13886; 13899; 14136, :1; 14624; 14626; 14686; 14931; 15072; 15081 БУЛГАНЫ (3) ■ Кара кешенең хан булганы - ходай булганы ○ 5818 (2) ● 13480 БУЛГАНЫМ (1) ■ Синең бар булганың - минем юк булганым ○ 7647 БУЛГАНЫН (3) ■ Кыш булганын колагы туңганнан белгән ○ 1041 ● 3170; 12819 БУЛГАНЫҢ (3) ■ Кырык ел тавык булганнан бер көн әтәч булганың артык ○ 4372 ● 4498; 7647 БУЛГАЧ (29 | 3) ■ Тау булгач, чокыры булыр ○ 156 ● 994; 1199; 1956:2; 2939; 3121; 4007; 4080:1; 4083; 4581; 5754; 6918; 7985; 8140; 8839; 9387; 9553:2; 9962; 10012; 10266; 10717; 13093; 13098; 13134; 13350; 13593 (2); 13953 (2); 14449; 14722; 16899 БУЛГАЧТЫН (1) ■ Кода-кодагый булганчы бик эзләш тә бик сораш, кода-кодагый булгачтын, хәлең булса бик сыйлаш ○ 14626 БУЛДЫ (33) ■ Ослан тавы хәтле тау җиңел булды, бер уч туфрак авыр булды ○ 233 (2) ● 519; 527; 625; 647; 965; 1517 (2); 5068 (2); 6894; 7125; 7530; 7900; 7983 (2); 8879; 9030; 9459; 10475; 10521; 11032 (3); 13246; 13250 (2); 13433; 14054; 14172; 14594 (2) БУЛДЫКЛЫ (1) ■ Булдыклы кеше таштан икмәк чыгарыр ○ 6453 БУЛДЫКСЫЗ (2) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 ● 13456 БУЛДЫКСЫЗГА (1) ■ Тырышка эшең төшсә - "хуп" дияр, булдыксызга йомышың төшсә "юк" дияр ○ 6506 БУЛДЫКСЫЗДАН (1) ■ Булдыксыздан һөнәр чыкмас, күңелсездән көлке чыкмас ○ 6454 БУЛДЫКСЫЗНЫ (1) ■ Булдыксызны агач башында эт кабар ○ 6455 БУЛДЫКСЫЗНЫҢ (1) ■ Ямьсезнең көзгесе начар, булдыксызның коралы начар ○ 10713 БУЛДЫКСЫЗЫ (2) ■ Бурның булдыксызы кәҗә урлый, ирнең булдыксызы кыз урлый ○ 13145 (2) БУЛДЫМ (12) ■ Эт булдым, койрык кына кирәк ○ 3790 ● 7162 (2); 8992 (2); 9536 (2); 9867; 13337; 13780; 14619 (2) БУЛДЫМЫ (1) ■ Ләкләк тә булдымы кош: яз килер дә кыш китәр ○ 4069 БУЛДЫҢ (9) ■ Муенга тагылган таш булдың ○ 231 ● 5704; 5754; 7099; 12470 (2); 13255 (2); 15356 БУЛДЫҢМЫ (1) ■ Паңгы булдыңмы - кер кызауга ○ 1296 БУЛДЫРА (5) ■ Тимер балта булдыра алмаганны кайчакта юкә чөй булдыра ○ 1942 (2) ● 6557; 6619; 13759 БУЛДЫРГАН (1) ■ Шайтан булдыра алмаганны хатын булдырган ○ 13759 БУЛДЫРМАУ (1) ■ Янгынны сүндергәнче булдырмау яхшырак ○ 8542 БУЛДЫРМЫЙ (1) ■ Бакча булдырмый алма булмас ○ 1802 БУЛДЫРУ (1) ■ Олылык зур эшләр булдыру белән генә табыла ○ 11255 БУЛМА (51) ■ Тауга карап, тау булма ○ 160 ● 694 (2); 796; 882; 1669; 2206; 3574; 5052 (2); 5338; 5411; 5511; 5679; 5810; 6906; 6914; 6953; 6959 (2); 9278; 9355 (2); 9414 (2); 11198; 11242; 11612; 11618; 11739 (2); 11852; 12184; 12331; 12839; 12863 (2); 14041; 14568 (2); 14573 (2); 14912; 15057; 15820; 16071; 16412; 16471 (2); 16683 (2) БУЛМАВЫ (1) ■ Булганнан булмавы артык ○ 7644 БУЛМАГАЕ (1) ■ Үгез булмагае черт булсын, савып эчәргә сөт булсын ○ 3301 БУЛМАГАН (23) ■ Диңгездә булмаган - куркыныч күрмәгән ○ 368 ● 1557 (2); 3288; 3352; 3577; 5762; 6057; 6193; 6451; 7815; 8946; 11147; 11175; 11268; 11302; 12469; 13067; 13266; 14323; 14590; 15476; 16679 БУЛМАГАНГА (2) ■ Булмаганга булышма ○ 6456 ● 10010 БУЛМАГАНДА (5 | 1) ■ Ат булмаганда ишәк тә ярый ○ 2948 ● 6317 (2); 7634:1; 7643; 16298 БУЛМАГАННЫҢ (4) ■ Кырда эзе булмаганның ашъяулыкта күзе булмас ○ 1421 ● 6457; 9123; БУЛМАГАНЧЫ (1) ■ Һич булмаганчы кич булсын ○ 1023 БУЛМАГАЧ (1) ■ Булмагач булмый икән базарда төче күмәч ○ 9196 БУЛМАГЫ (2) ■ Яшьнең олы булмагы - сүзеннән, олының кече булмагы - үзеннән ○ 15131 (2) БУЛМАДЫ (2) ■ Чакырып сыйлап булмады, тотып кыйнап булмады ○ 10226 (2) БУЛМАК (2) ■ Галим булмак җиңелдер, әдәм булмак читендер ○ 11115 (2) БУЛМАС (418) ■ Бер күктә ике ай булмас ○ 26 ● 128; 141; 157; 188; 189; 194 (2); 203; 206; 213 (2); 255; 266; 267 (2); 270; 286; 290; 293; 326; 358; 437; 495; 571; 578; 579 (2); 591 (2); 613; 614; 639 (2); 691; 769; 773; 897; 949; 1080; 1276; 1289; 1300; 1313 (2); 1336; 1382; 1421; 1431; 1490; 1522 (2); 1538 (2); 1567; 1606; 1625; 1676; 1694; 1709 (2); 1723; 1732 (2); 1757 (2); 1802; 1853; 1858; 1859; 1894 (2); 1897; 1918; 1949; 1968 (2); 1975; 2037; 2072; 2073; 2090; 2133; 2135; 2152; 2155; 2162; 2170; 2348; 2358 (2); 2369; 2473; 2492; 2683; 2717; 2800; 2819; 2838; 2855; 2866 (2); 2904; 2917; 2962; 2964 (2); 2984; 3058; 3161; 3241; 3268; 3412; 3436; 3571; 3658; 3723; 3912; 3968; 3974; 3975; 4077; 4082; 4218; 4237; 4245; 4275; 4308; 4495; 4524; 4602; 4715 (2); 4811; 4873; 4905 (2); 4906 (2); 4911; 4915 (2); 4921 (2); 5012; 5049 (2); 5061 (2); 5095 (2); 5150 (2); 5237 (2); 5291 (3); 5431 (2); 5434 (2); 5460; 5506; 5549 (2); 5724; 5725 (2); 5729 (2); 5750; 5768 (2); 5792 (2); 5803 (2); 5805; 5807 (2); 5834 (2); 5839; 5841; 5846 (2); 5847 (4); 5906; 5908; 5909 (2); 5932; 5957; 5964 (2); 5965 (2); 5981 (2); 6110; 6112; 6358; 6369; 6411 (2); 6419 (2); 6461; 6488; 6513; 6616 (2); 6633 (2); 6668 (2); 6706; 6809 (2); 7004; 7085; 7195 (2); 7330; 7506; 7601 (2); 7736 (2); 7829 (2); 7858 (2); 7865; 8100 (2); 8170; 8243; 8257; 8270; 8286; 8304; 8331; 8496; 8527; 8600; 8628; 8668; 8706; 8721 (2); 8778 (2); 8859; 8862; 8882; 8890 (2); 8946; 8982; 9032 (2); 9074; 9123; 9151; 9272; 9300; 9688; 9698; 9710; 9760; 9804; 9838; 9937; 10002; 10081; 10112 (2); 10249; 10659 (2); 10714 (2); 11209; 11284; 11321 (2); 11518; 11563; 11673 (2); 11734 (2); 11743; 11744; 11842; 12033; 12061; 12103 (2); 12126; 12129 (2); 12131 (2); 12172 (2); 12181 (2); 12284 (2); 12304 (2); 12388 (2); 12492; 12500 (2); 12501; 12593; 12603; 12646; 12692; 12787 (2); 12844; 12892; 12893 (2); 12968 (2); 13087 (2); 13144; 13154; 13221; 13302; 13363 (2); 13364; 13421 (2); 13472; 13499 (2); 13523; 13565; 13573 (2); 13632; 13633 (2); 13674 (2); 13714; 13748; 13835 (2); 13940; 13972; 14014; 14024; 14038 (2); 14050; 14068; 14168 (2); 14210 (2); 14253; 14272; 14381; 14383 (2); 14482 (2); 14528 (2); 14655 (2); 14874 (2); 14904 (2); 15025; 15026; 15028 (2); 15157; 15216 (2); 15303; 15416; 15505 (2); 15514 (2); 15781; 15908; 15934; 16046; 16138; 16268 (2); 16588; 16596; 16679; 16757; 16821; 16921; 16924; 16959 (2) булмас → булыр-булмас БУЛМАСА (75 | 1) ■ Болагы булмаса, үзән дә кибә ○ 353 ● 471; 550; 583; 1178; 1267; 1795; 1886; 2327; 2490; 3061; 3131; 3927:1; 4896; 5255; 5681; 5790; 6411; 6568; 6635; 7029; 7037; 7364; 7410; 7485; 7589; 7645; 7725; 8170; 8201; 8631; 9318; 9698; 9724; 10164; 10259; 10274; 10554; 10618; 10644; 10658; 11060; 11220; 11273; 11343; 11361; 11409; 11625; 11665; 12647; 13007; 13265; 13538; 13657; 14005; 14089; 14107; 14171; 14504; 14510; 14798; 14840; 15065; 15203; 15399; 15491; 15512; 15659; 15705; 15706; 15908; 16160; 16211; 16320; 16331; 16476 БУЛМАСАҢ (7) ■ Сарык булмасаң, бүре дә ашый алмас ○ 3107 ● 8234; 8352; 13222; 14354; 16248; 16471 булмаска → булыр-булмаска БУЛМАСНЫ (3) ■ Булмасны эт тә кумас ○ 3470 ● 6458; 16252 булмасныкы → булыр-булмасныкы БУЛМАССЫҢ (11) ■ Тауга карап, тау булмассың, түмгәккә карап, уба булмассың ○ 161 (2) ● 337; 1660; 6072; 8352; 9612; 13804 (2); 14729; 16154 БУЛМАССЫҢМЫ (1) ■ Аша, аша! - булмассыңмы алаша ○ 9761 БУЛМАСТАЙ (2) ■ Булырдай кечкенәдән "мин баш" дияр, булмастай үлгәнче "мин яшь" дияр ○ 6462 ● 15027 БУЛМАСТАЙГА (1) ■ Булмастайга төмсенмә дә, көрсенмә дә ○ 6051 БУЛМАСТАЙНЫ (1) ■ Булмастайны балга буясаң да эт яламас ○ 6459 БУЛМАСТАЙНЫҢ (3) ■ Булырдайның - сүзеннән, булмастайның - күзеннән ○ 6463 ● 15025; БУЛМАСЫН (21) ■ Әтәч синнән зирәк булмасын, син әтәчтән зирәк бул ○ 4379 ● 5815; 7129; 7174; 7204; 8082; 8168; 8201; 9800; 9962; 10063; 10979; 11337; 11548; 11704; 12164; 12243; 12656; 13438; 14232; 15437 БУЛМАСЫНА (1) ■ Җитмәсенә җиң булдым, булмасына буй булдым ○ 8992 БУЛМАУ (1) ■ Гафу үтенүгә караганда гаебең булмау яхшы ○ 12493 БУЛМЫЙ (346 | 9) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ● 21; 40; 80; 296; 319; 338; 351; 372; 408; 412; 416; 452; 561; 609; 616; 634; 767; 770; 797; 817; 818; 843 (2); 847; 895; 924 (2); 935 (2); 1012; 1021; 1022; 1097; 1139; 1143; 1144; 1157; 1181; 1258; 1269; 1450 (2); 1462:1; 1463; 1514 (2); 1538:1; 1560; 1601; 1690; 1696; 1734; 1831; 1883; 1903; 1965; 2091; 2181; 2211; 2225; 2235; 2266; 2325; 2353; 2514; 2522; 2592; 2666; 2882; 2899; 2921; 2981; 2986; 3031; 3032; 3171; 3186; 3315; 3547; 3561; 3621 (2); 3694; 3723:1; 3740; 3760; 3877; 3881; 4018 (2); 4061; 4211; 4374; 4454; 4482; 4589 (2); 4735; 4800; 5090; 5252; 5324; 5446; 5493 (2); 5510 (2); 5565; 5621; 5724; 5763; 5955; 6028; 6031 (2); 6033; 6081; 6127; 6182; 6214 (2); 6291; 6343; 6377; 6378; 6823 (2); 6856; 6931; 7008; 7023; 7045; 7081; 7338; 7371 (2); 7420; 7466; 7492 (2); 7549; 7563; 7587; 7719; 7777; 7780; 7864 (2); 7897; 7914; 7936; 7986; 8006 (2); 8011; 8021; 8159; 8175; 8199; 8268; 8325; 8333; 8401; 8402; 8505; 8508; 8601; 8605; 8622; 8668; 8679; 8719; 8724; 8767; 8769; 8773; 8876; 8886 (2); 8910; 9009; 9047; 9074; 9102; 9107; 9110; 9122 (2); 9142; 9161, :2; 9169 (2); 9196; 9198; 9200; 9216; 9236; 9238; 9260, :1, :2; 9261 (2); 9275; 9293; 9300; 9314 (2); 9352; 9481; 9632; 9745; 9821; 9882; 9897; 9989; 10010; 10018; 10148; 10239; 10250; 10300; 10377; 10551; 10565; 10570; 10643; 10660; 10675; 10704 (2); 10744 (2); 10899; 10910; 10923; 10958, :1; 11079; 11134; 11149:1; 11155; 11175; 11339; 11340; 11346; 11412; 11470; 11523; 11597; 11716; 11733; 11827; 11909; 11964; 12034; 12102 (2); 12177; 12275; 12410; 12462; 12522; 12611; 12634; 12670 (2); 12690; 12717; 12726; 12751; 12777; 12908 (2); 12979; 13085 (2); 13149 (2); 13181 (2); 13201; 13202; 13260 (2); 13265; 13277; 13303; 13394; 13553; 13683; 13711 (2); 13718; 13732; 13907; 14206 (2); 14207 (2); 14222; 14271; 14363; 14678 (2); 14705; 14716; 14738; 14777; 14796; 14801; 14817; 14851; 14866; 14877; 14878; 14884; 14891; 14925; 14930; 14964, :1; 15004; 15221; 15236; 15333; 15343; 15374; 15397; 15403; 15417; 15533; 15535; 15594; 15613; 15786; 15905; 16027; 16219; 16223; 16227; 16286; 16347; 16369 (2); 16467 (2); 16567; 16743 (2); 16778; 16842; 16876 БУЛМЫЙДЫР (2) ■ Сыер сары булмыйдыр, дөя туры булмыйдыр ○ 3193 (2) БУЛМЫЙЛАР (1) ■ Би булмый хан булмыйлар ○ 5763 БУЛМЫЙСЫҢ (1) ■ Киң булсаң, ким булмыйсың ○ 589 БУЛМЫЙЧА (5) ■ Тарчылык булмыйча, киңчелек булмый ○ 616 ● 858; 5446; 14004; 14222 БУЛСА (658 | 11) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ● 68; 85; 111 (2); 121; 154; 159; 208; 244; 268 (2); 280; 297; 348; 357; 378; 385; 400; 409; 490; 542 (2); 551; 562; 588; 611 (2); 617; 633; 638; 649; 673 (2); 693; 782; 821; 822; 933; 1063 (2); 1070; 1077; 1081 (2); 1094; 1146; 1160; 1177 (2); 1263; 1267; 1320; 1371; 1487; 1488; 1523; 1534; 1538; 1618; 1650; 1651; 1754; 1785; 1879:1, :1; 1891; 1910; 1916; 1944; 1965; 2014 (2); 2033 (2); 2129; 2144; 2202; 2313; 2331; 2351; 2364; 2375; 2378; 2395; 2397; 2407 (2); 2453; 2490; 2534; 2571 (4); 2591; 2592; 2598; 2603; 2615; 2617; 2743; 2761; 2763 (2); 2785; 2797; 2802; 2822; 2885; 2897; 2901; 2918; 2938; 2941; 2949; 3012; 3025; 3042; 3080 (2); 3165; 3166; 3270; 3335 (2); 3347; 3362 (2); 3367; 3374; 3381; 3434; 3469; 3487; 3566; 3576; 3585; 3615; 3645; 3684 (2); 3729; 3840:3; 3875; 3928; 3981; 4049; 4098; 4112; 4124; 4207; 4227:1, :1; 4247; 4295; 4524; 4529; 4616; 4623; 4652; 4681; 4712; 4715; 4745 (2); 4774; 4830; 4866; 4909; 4918; 4919; 4949; 4965; 4979; 5024; 5027; 5042; 5082; 5100; 5124; 5168; 5206; 5214-5217; 5221-5223; 5231; 5284; 5293; 5304; 5318; 5324; 5340-5343; 5559 (2); 5730; 5731; 5739; 5746; 5762; 5765; 5773; 5791 (2); 5811 (4); 5852; 5863 (2); 5864; 5881; 5886 (2); 5891; 5909 (2); 5928 (2); 5941; 5959; 5974 (2); 6038; 6089; 6090; 6189; 6195; 6199; 6247; 6248; 6260; 6312; 6325 (2); 6340; 6359; 6389; 6526; 6635; 6667; 6736-6738; 6791; 6814; 6829; 6894; 6929; 69506952; 6954; 6969; 7045; 7126-7128; 7146; 7170; 7214; 7262; 7265; 7298; 7303; 7351; 7362; 7410; 7411 (2); 7466; 7469; 7490; 7492 (2); 7501; 7511; 7587; 7589; 7590; 7595; 7598; 7608; 7645; 7666; 7717; 7726-7728; 7737; 7746; 7775; 7791; 7868 (2); 7892; 7932 (2); 7944; 7954; 8048; 8082; 8084; 8090; 8105; 8253; 8269; 8278; 8280; 8285; 8297; 8300; 8316; 8363; 8372; 8423; 8453; 8465; 8482; 8591 (2); 8632; 8710; 8713; 8761; 8774; 8785; 8811; 8814; 8923; 8995; 9029; 9031; 9101; 9127; 9167; 9189; 9190; 9197; 9208; 9218; 9261 (2); 9284; 9297; 9314 (2); 9363; 9369; 9380; 9382; 9427; 9476; 9508; 9588; 9695; 9724; 9746; 9841 (2); 9890; 9906; 9913; 9916; 9949; 9954; 9977; 9979; 10003; 10052; 10097; 10124; 10151; 10175; 10242 (2); 10247; 10263; 10293; 10401; 10405; 10415; 10430; 10534; 10538; 10540; 10571; 10668; 10700; 10739; 10762; 10883; 10949-10951; 10960; 10979; 11043; 11101; 11102; 11122; 11123; 11130 (2); 11160 (2); 11208; 11215; 11216; 11221; 11224; 11230-11232; 11234; 11236; 11284; 11297; 11317; 11322; 11337; 11351; 11352 (2); 11353; 11398; 11410; 11489; 11490; 11704; 11716; 11763; 11770; 11918; 12074; 12235; 12259; 12409, :1; 12414; 12438; 12441 (2); 12583; 12603; 12673; 12688; 12693; 12694 (2); 12727; 12747; 12794; 12840; 12843 (2); 12844; 12886; 12890; 12893 (2); 12919; 12934 (2); 12954 (2); 13035 (2); 13057 (2), :1 (2), :2 (2); 13079 (2); 13095 (2); 13215; 13242; 13273; 13283; 13375 (2); 13409; 13413; 13438; 13445 (2); 13523; 13532; 13554 (2); 13580 (2); 13590; 13609 (2); 13610 (2); 13611 (2); 13612; 13613 (3); 13645 (2); 13679, :1; 13749; 13750 (2); 13751 (2); 13752; 13753; 13764 (2); 13791 (2); 13807; 13809 (2); 13833; 13836; 13837; 13841; 13850 (2); 13855; 13856; 13864 (2); 13870; 13887; 13892; 13956; 14005; 14007; 14017 (2); 14090; 14161 (2); 14163; 14171; 14221; 14233 (2); 14253; 14254; 14291; 14311; 14325 (2); 14331; 14332; 14336; 14350; 14361; 14363; 14364; 14393; 14394; 14435; 14437; 14440; 14472; 14500; 14520; 14543 (2); 14552 (2); 14554 (2); 14562 (2); 14569 (2); 14570 (2); 14572; 14575 (2); 14585; 14606; 14626; 14635; 14637 (2); 14675; 14677; 14728; 14824 (2); 14841; 14909; 14917; 14926-14928; 14955 (2); 15080 (2); 15110; 15116; 15142; 15198; 15202; 15223; 15308 (2); 15341; 15374; 15490; 15541; 15542; 15550; 15602-15604; 15709; 15726; 15781; 15825; 15897; 15974; 15975; 15977; 16004; 16033; 16044; 16057; 16080 (2); 16129 (2); 16186; 16211; 16240; 16263; 16393; 16399; 16573; 16766; 16774; 16818; 16824; 16912; 16922; 16988; 17000; 17007; 17010; 17024; 17026; 17056; 17067 БУЛСАЕ (1) ■ Комагай күктә ярты ай күргәч: "Түгәрәк калач булсае", - дигән ○ 9662 БУЛСАМ (2) ■ Март: "Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем", - дип әйтә, ди ○ 920 ● 14585 БУЛСАМЧЫ (1) ■ Байның килене булганчы, ярлы кызы булсамчы ○ 7283 БУЛСАҢ (125 | 12) ■ Кече булсаң - зур булырсың, зур булсаң - хур булырсың ○ 585 (2) ● 589; 1605; 2321; 2931; 3122; 3568; 3570, :1; 3773; 4097; 4370; 4590; 4879; 4912 (2); 4957; 5117; 5295; 5338; 5358; 5468; 5744 (2); 5748; 5885; 6960; 6964 (2); 6970; 6971 (2); 6972 (2); 6973 (2); 6977; 7155 (2), :1, :2 (2); 7163 (2); 7164 (2); 7448 (2); 7449-7451; 7544 (2); 7545 (2); 7630 (2); 7813:1; 7969; 8110; 9114 (2); 9537 (2); 10092; 10093 (2); 10466; 10645; 11082; 11083 (2); 11480; 11502; 11612; 11930 (2); 11950; 11965 (2); 11990; 12166 (3), :1 (3), :2 (2), :3 (2); 12185 (2); 12211 (2); 12311 (2); 12312 (2); 12314 (2); 12315 (2); 12316; 12395 (2); 12452; 12458; 12845-12848; 12985; 12986; 13093; 13243; 13639 (2); 13712; 14264; 14334; 14475 (2); 14542; 14597 (2); 14604; 15082; 15119; 15294; 15320 (2); 15364; 15610; 16337; 17018 БУЛСАҢЧЫ (1) ■ Юаш әдәм булганчы юкка чыккан булсаңчы ○ 12189 БУЛСАЧЫ (3) ■ Җир түгәрәк булганчы ил түгәрәк булсачы ○ 5125 ● 8647; 14136 БУЛСЫН (254 | 5) ■ Туфракка ябышсаң, туфрагың алтын булсын; ташка ябышсаң, ташың көмеш булсын ○ 190 (2) ● 222; 460; 543 (2); 550; 551; 605; 620; 669; 670 (2); 933; 1023; 1172 (2); 1493; 1523; 1524; 1546; 1575; 1661:1; 1701; 2052; 2143 (2); 2396 (2); 2614 (2); 2733; 2788 (2); 2931; 3080 (2); 3139; 3301 (2); 3302 (2); 3568; 3578; 3697; 3934; 3935; 4560; 4593 (2); 4896; 4920 (2); 5124; 5214; 5215; 5224; 5241; 5255; 5296; 5343; 5359 (2); 5426; 5427 (2); 5429; 5452; 5482 (2); 5559 (2); 5628; 6123; 6128; 6317 (2); 6318; 6693; 6738; 6747; 6791; 6849; 6850; 6937; 6969; 6977; 7030 (2); 7057; 7129; 7131; 7178; 7202; 7333; 7364; 7519 (2); 7589; 7598; 7806; 7813, :1; 7850; 7878; 7888 (2); 7900; 7902 (2); 7939; 7953 (2); 7954; 8082; 8168; 8234; 8278; 8285; 8288 (2); 8292; 8350 (2); 8535; 8814; 8837; 8888 (2); 8915; 8923; 8999; 9097 (2); 9194; 9284; 9455; 9641; 9685; 10063; 10064; 10079 (2); 10164; 10194 (2); 10265; 10269; 10292; 10315; 10457; 10700; 10810; 10903; 10970; 10979; 11060; 11071 (2); 11101; 11102; 11122; 11164; 11233; 11296; 11297; 11317; 11398; 11548; 11560; 11630; 11653; 11695; 11994; 12000:5; 12145; 12235; 12409, :1; 12425; 12529; 12766; 12783; 12843 (3); 12880; 12886; 13071 (2); 13079 (2); 13206; 13217; 13332 (2); 13338; 13359 (2); 13453 (3); 13473 (2); 13525 (2); 13533 (2); 13554 (2); 13571; 13580 (2); 13612; 13657; 13697 (2); 13723; 13749; 14005 (3); 14017 (2); 14136:1; 14140 (2); 14243; 14332; 14457 (2); 14520; 14533; 14604; 14633 (2); 14637 (2); 14686; 14876; 14931; 15057; 15101; 15223; 15350; 15388; 15512; 15635; 15726; 15917; 15974; 16031; 16032; 16248; 16298; 16463 (2); 16999; 17018 "БУЛСЫН"ГА (1) ■ "Көн үтсен"гә эшләмә, "булсын"га эшлә ○ 6097 БУЛУ (42) ■ Тереләй җир астына керерлек булу ○ 243 ● 253; 566; 653; 1211; 1497; 2308; 2320; 2346; 2430; 4500; 5826 (2); 6418; 6905; 7134; 7165; 9468; 10472; 10473; 10505; 10507; 10518; 10520; 10729; 10848; 10856; 10992; 11006; 11041; 11148 (2); 11364; 11371; 11374; 12375; 14735 (2); 14843; 14958; 15211; 16274 БУЛУГА (2) ■ Уртача акыллы булуга караганда атаклы исәр булуы кыен ○ 11698 ● 11836 БУЛУДА (1) ■ Шәмнәр кыйбат булуда сукырның ни эше бар ○ 15331 БУЛУДАН (7) ■ Күктә Чулпан булудан суда чуртан булу артык ○ 4500 ● 5355; 6418; 7134; 11089; 14958; 15211 БУЛУЧАН (2) ■ Кызыл алманың эче кортлы булучан ○ 1808 ● 15561 БУЛУЫ (9) ■ Дошманыңа әйтергә ярамаганны дусыңа да әйтмә: аның иртәгә дошман булуы бар ○ 5344 ● 5900; 6838; 7165; 11698; 13997 (2); 14119 (2) БУЛУЫНА (1) ■ Балам бар дип сөенмә, сау булуына сөен ○ 13974 БУЛУЫНДА (1) ■ Алтынның бөтен кадере дә аның аз булуында ○ 7772 БУЛУЫННАН (1) ■ Туйның булуыннан "була" дигәне күңелле ○ 13326 БУЛУЫҢ (3) ■ Сыерның арт саны булганчы, балык томшыгы булуың артык ○ 4510 ● 13137; БУЛЫГЫЗ (1) ■ Копшангы: "Хуш, сау булыгыз, мин Һиндстанга киттем", - дип очкан икән дә, тик юлда ат тизәге күргәч, шунда кунып калган, имеш ○ 4782 БУЛЫЙМ (2) ■ Дус-ишле булыйм дисәң, кинә тотма ○ 5364 ● 7513 БУЛЫП (109 | 1) ■ Айның йөзе тулы булып күп тормас ○ 23 ● 620 (2); 741 (2); 1216; 1308 (2); 1366; 1528 (2); 1579; 1848; 2162; 2179; 2205; 2280 (2); 2906 (2); 2969; 3406; 3543; 3694; 3793; 3982; 4050 (2); 4079; 4278; 4281; 4292; 4322; 4330; 4335; 4392; 4393; 4759; 4848; 5194; 5278; 5318; 5411; 5827 (2); 6034; 6187; 7110; 7368; 7456; 7520 (2); 7845; 8140; 8146 (2); 8572; 8660; 8878 (2); 9084; 9142; 9445; 9652; 9758; 9801 (2); 10011; 10198; 10351; 10516; 10570; 10725; 10839; 11185; 11187; 11331; 11369; 11372; 11373; 11530; 12010; 12140; 12166:2; 12449; 12562 (2); 12566; 12717; 12843; 12855; 13112 (2); 13183; 14009; 14169 (2); 14175 (2); 14382; 14723; 15319 (2); 15390; 15447 (2); 15627; 15776; 16175; 16890 БУЛЫР (501 | 19) ■ Түбәң күктә булса да, аягың җирдә булыр ○ 68 ● 155; 156; 159; 257; 284; 318; 357; 403:1; 449 (2); 476; 490; 492 (2); 588; 611 (2); 617; 633; 813 (2); 990; 994; 1077; 1106; 1120; 1128 (2); 1129 (2); 1140; 1159 (2); 1199; 1247 (2); 1264; 1334; 1371; 1388; 1446; 1470; 1471; 1483 (2); 1526; 1531 (2); 1562; 1594 (2); 1618; 1651; 1668; 1704; 1729; 1760 (2); 1817; 1854; 1869 (2); 1880; 1893 (2); 1912; 1915; 1937 (4); 1956:1; 1974:2; 2033 (2); 2036; 2037; 2157; 2189; 2234; 2273:1; 2278; 2285; 2379; 2383; 2393; 2407 (2); 2533; 2575; 2646; 2678; 2698; 2707; 2730; 2761; 2787; 2798; 2813 (2); 2840 (2); 2841; 2844; 2859:1; 2923; 2953; 2993; 2994; 3016; 3105; 3119; 3122; 3140 (2); 3142 (2); 3165; 3166; 3194 (2); 3230; 3258; 3260; 3308 (2); 3374; 3432; 3434; 3674; 3677; 3707; 3723:2; 3738; 3769; 3827; 3831; 3840:3; 3865; 3875; 3907, :1; 3923; 4005; 4040; 4057:2; 4064; 4112; 4124; 4190; 4212; 4227:1, :1; 4229; 4235 (2); 4241; 4247; 4274; 4295; 4297; 4363; 4365; 4445 (2); 4476; 4489; 4496; 4512; 4565 (2); 4620; 4712; 4793; 4907; 4938; 4943 (2); 4944 (2); 5000; 5012; 5027; 5105; 5217; 5227; 5400; 5417; 5472 (2); 5489; 5501; 5652; 5664 (2); 5681; 5819 (2); 5839; 5855 (2); 5861; 5885; 5906; 5959; 5979; 6038; 6064; 6089; 6090; 6102; 6106 (2); 6189; 6195; 6226; 6248; 6306; 6341; 6358; 6389; 6402; 6461 (3); 6477; 6479; 6492; 6531 (2); 6600; 6613; 6708; 6717; 6731; 6763; 6769; 6784; 6792; 6829; 6950; 6956; 6966 (2); 6986; 7000 (2); 7082; 7149; 7274 (2); 7354; 7411 (2); 7452 (2); 7469 (2); 7472; 7474; 7580; 7603 (2); 7619; 7627 (2); 7717; 7731; 7933 (2); 7949; 7985; 8032 (2); 8248; 8279; 8280; 8423; 8493; 8541; 8674 (2); 8901; 8920; 8927; 9031; 9099; 9145 (2); 9167; 9249 (2); 9251; 9297; 9341; 9344; 9345 (2); 9536 (2); 9760; 9804; 9836 (2); 9838; 10000; 10052 (2); 10069; 10151; 10190 (2); 10409; 10420; 10430; 10450; 10470 (2); 11043; 11091 (2); 11180; 11215; 11230; 11234; 11353; 11636; 11693 (2); 11736; 11791 (2); 11794; 11943 (2); 11981; 11999; 12027; 12030; 12050; 12056; 12068; 12142; 12190 (2); 12271; 12502; 12514; 12544 (2); 12633; 12732; 12788; 12816 (2); 12826 (2); 12860; 12861; 12888; 12894 (2); 12914 (2); 12916; 12918 (2); 12987; 13024; 13025; 13032; 13078; 13128 (2); 13148; 13234 (2); 13263; 13346 (2); 13393; 13396; 13398 (2); 13409; 13413; 13445 (2); 13447 (2); 13472; 13479; 13481; 13507; 13516; 13517 (2); 13547; 13579; 13629; 13642; 13646 (2); 13664; 13690; 13705; 13792; 13873 (2); 13887; 14032; 14046; 14048 (2); 14111; 14137:2; 14160 (2); 14170; 14171 (2); 14183; 14196; 14204:1; 14212; 14214:1, :1; 14218; 14276; 14284; 14295; 14300; 14311; 14331; 14381; 14387 (2); 14404; 14437; 14504; 14510; 14521; 14543 (2); 14570 (2); 14572; 14744; 14774; 14846; 14895; 14909 (2); 15026 (3); 15029 (2); 15080 (2); 15081; 15102; 15116; 15142; 15198; 15239; 15292; 15412; 15465 (2); 15506 (2); 15603; 15631; 15737; 15746; 15798; 15887; 15893; 15920; 15989 (2); 15991 (2); 16040 (2); 16070:1, :1 (2); 16079 (2); 16097; 16121; 16131 (2); 16164 (2); 16240; 16255; 16320; 16358; 16420; 16540 (2); 16685; 16761; 16794; 16800; 16823; 16962 (2); 16988; 17005 (2); 17010; 17024; 17033; 17047, :1 БУЛЫР-БУЛМАС (4) ■ Булыр-булмас ат кеше үтерер ○ 2635 ● 6460; 6912; 15477 БУЛЫР-БУЛМАСКА (1) ■ Булыр-булмаска ышанма, кулыңа төшкәннән аерылма ○ 7591 БУЛЫР-БУЛМАСНЫКЫ (1) ■ Булыр-булмасныкы тулыр-тулмас калыр ○ 7592 БУЛЫР-БУЛЫР (1) ■ Булыр-булыр - "булыр"ның уңган елы быел ○ 7646 БУЛЫРБЫЗ (2) ■ Без дә кеше булырбыз: атка кешән салырбыз ○ 2754 ● 11363 БУЛЫРГА (14) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 ● 3111; 3133; 5468; 5519 (2); 5688; 7453; 10286; 11577; 14074; 15174 (2); 15899 БУЛЫРДАЙ (2) ■ Булырдай кечкенәдән "мин баш" дияр, булмастай үлгәнче "мин яшь" дияр ○ 6462 ● 15027 БУЛЫРДАЙНЫҢ (2) ■ Булырдайның - сүзеннән, булмастайның - күзеннән ○ 6463 ● 15811 "БУЛЫР"ДАН (1) ■ "Булыр"дан "юк" артык ○ 7593 БУЛЫРЛЫК (1) ■ Ярсаң ике, томырсаң өч булырлык ○ 8072 БУЛЫРМЫН (2) ■ Усалның узаманы мин булырмын ○ 12402 ● 13696 "БУЛЫР"НЫҢ (1) ■ Булыр-булыр - "булыр"ның уңган елы быел ○ 7646 БУЛЫРСЫҢ (29) ■ Кече булсаң - зур булырсың, зур булсаң - хур булырсың ○ 585 (2) ● 2736; 4879; 5648; 5744 (2); 6105; 6129; 7925; 8110; 8330; 9034; 9225; 9529; 10160; 10180; 10272; 11655; 11708; 12216; 12333; 13722; 13959; 14354; 15119; 15124; 15819; 16271 БУЛЫШКАНГА (1) ■ Келәмгә биргесез алача бар, булышканга биргесез арача бар ○ 5583 БУЛЫШКАЧ (1) ■ Бүре булышкач, черки дә атны җиңгән ○ 4773 БУЛЫШЛЫК (1) ■ Эт, үзенә булышлык тойса, бүрене ертыр ○ 3678 БУЛЫШМА (1) ■ Булмаганга булышма ○ 6456 БУЛЫШТЫК (1) ■ Кода-кодагый булыштык, балалар туасы гына калды ○ 14661 БУЛЫШЧЫ (1) ■ Сукага балта булышчы ○ 1934 БУЛЫШЫР (3) ■ Бай бай өчен тырышыр, ярлы ярлыга булышыр ○ 7143 ● 14459 (2) БУМЫЙ (1) ■ Озын тел авызга сыймас, бер көн иясенең муенын бумый куймас ○ 15508 БУР (7) ■ Саескан, үзе бур булгач, оясының түбәсен каплаган ○ 4083 ● 12470; 12471; 12553; 12554; 13128; 13971 БУРА (3) ■ Алтмыш көн атан булганчы, алты көн бура бул ○ 2910 ● 7278; 8591 БУРАГА (1) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 БУРАДАН (1) ■ Куйны курадан, ашлыкны бурадан сат ○ 7927 БУРАЗНАДАН (1) ■ Аягы буразнадан чыкты ○ 10984 БУРАЗНАНЫ (1) ■ Карт ат буразнаны бозмый ○ 2654 БУРАЗНАСЫ (1) ■ Иртә чәчкән уңар, буразнасы тулар ○ 835 БУРАН (15) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 ● 870; 1081; 1143 (2); 1214; 1229; 1429; 2014; 2165; 4297; 4863; 4894; 4950; 17005 БУРАН-БУРАН (1) ■ Аяз-аяз көннәрдә өйдә торыр Әкмәли, буран-буран көннәрдә кырга чыгар Әкмәли ○ 6447 БУРАНГА (1) ■ Тыштагы буран буран түгел, өйдәге буранга чыдап булмый ○ 1143 БУРАНДА (3) ■ Үгезем юк урамда, кайгым юк буранда ○ 3329 ● 14174; 17069 БУРАНЛЫ (2) ■ Томанлы көн төлке узар, буранлы көн бүре узар ○ 2292 ● 3579 БУРАННАРЫ (1) ■ Сафура бураннары кубару ○ 1225 БУРАНЫ (1) ■ Җиле булгач, бураны булыр ○ 1199 БУРАНЫҢ (1) ■ Бураның аскы бүрәнәсенә иң авырлык ○ 8244 БУРАСЫНА (1) ■ Бурасына күрә түбәсе ○ 8245 БУРАТКАН (1) ■ Теләвен теләткән, келәтен бураткан ○ 16806 БУРГА (1) ■ Урланып иргә чыкканчы, урланмыйча бурга чык ○ 13209 БУРДА (1) ■ Урланган мал бурда тормас, урланган кыз ирдә тормас ○ 13208 БУРДАН (1) ■ Уттан калмый, бурдан кала ○ 8530 БУРЗАЙ (1) ■ Куян тотасың килсә, бурзай ал ○ 2259 БУРЛАККА (1) ■ Бурлакка башын кояштан яшерергә зурат бар ○ 5780 БУРЛЫКНЫҢ (1) ■ Бурлыкның төбе - хурлык ○ 12472 БУРНЫ (1) ■ Бурны йөккә җибәрмә, мулланы йортка җибәрмә ○ 16973 БУРНЫКЫН (1) ■ Бурныкын карак урлаган ○ 12473 БУРНЫҢ (1) ■ Бурның булдыксызы кәҗә урлый, ирнең булдыксызы кыз урлый ○ 13145 БУРСЫК (1) ■ Төлке үз өнен тизәкләгәч, бурсык оясына күчә ○ 2307 БУРЫЙ (1) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 БУРЫЙ-БУРЫЙ (1) ■ Бурый-бурый кар яуса, буран атны үтерер; аз кешене күп кеше ничек тә җайга китерер ○ 4894 БУРЫЧ (14) ■ Дусыңның кем икәнен беләсең килсә, бурыч бир ○ 5418 ● 5430; 5562; 6837; 8135 (2); 8136-8140; 8147; 8150; 13502 БУРЫЧКА (14) ■ Ишәк ишәкне бурычка кашыр ○ 2960 ● 5416; 7967; 8141 (2); 8142; 8143 (2); 8144; 8145; 8190; 9825; 11470; 13147 БУРЫЧЛЫ (3) ■ Берәүгә бурычлы булсаң, аның колы булырсың ○ 8110 ● 8146; 15208 БУРЫЧЛЫК (1) ■ Сәүдәдә дуслык юк, сәламдә бурычлык юк ○ 7973 БУРЫЧЛЫНЫҢ (1) ■ Бурыччы бурычлының исәнлеген тели ○ 8148 БУРЫЧНЫ (1) ■ Бурычны үтәү - үзе бурыч ○ 8147 БУРЫЧТАН (1) ■ Бурычтан котылып булса да, әҗәлдән котылып булмый ○ 15374 БУРЫЧЧЫ (1) ■ Бурыччы бурычлының исәнлеген тели ○ 8148 БУРЫЧЫ (3) ■ Итек кисәң - кунычы кала, сату итсәң - бурычы кала ○ 7915 ● 9046; 9247 БУРЫЧЫМ (1) ■ Бурычым юк - борчуым юк ○ 8223 БУРЫЧЫН (2) ■ Бурычын бирмәгән икенче алмас ○ 8149 ● 15209 БУРЫЧЫҢ (1) ■ Авыруың булса булсын, бурычың булмасын ○ 8082 БУРЫЧЫҢНЫ (2) ■ Эт тә куянны "бурычыңны түлә!" дип куган ○ 3643 ● 13147 БУСА (1) ■ Атадан ул туса - иге, ата юлын куса - иге, биленә садак буса - иге, битенә килер оятны үзе белеп юса - иге, шушыларны кылмаса, барыннан да югы - иге ○ 14357 БУСАГА (1) ■ Усалга - уша, явызга - бусага ○ 12175 БУСАГАМНЫ (1) ■ Бусагамны төшерде инде керә-чыга ○ 8362 БУСАГАСЫ (1 | 1) ■ Тол хатынга, бусагасы алтын булса да, сәдака тия ○ 13679 ● 13679:1 БУСАГАСЫННАН (1) ■ Кешедә ашаган - бусагасыннан чыкканчы ○ 9658 БУТАГАННЫ (2) ■ Шайтан бутаганны алла чишәр, бухгалтер бутаганны кем чишәр ○ 7999 (2) БУТАУ (1) ■ Бутау мунчаласы ясау ○ 1984 БУТЫЙ (2) ■ Агач башын җил бутый, әдәм башын сүз бутый ○ 15733 (2) БУ-У (1) ■ Күгәрчен күгәрченне "гөлдер бу-у" дип мактаган ○ 4052 БУХГАЛТЕР (1) ■ Шайтан бутаганны алла чишәр, бухгалтер бутаганны кем чишәр ○ 7999 БУШ (58 | 2) ■ Изге урын буш булмас ○ 691 ● 1033; 1389-1391; 1453; 1454; 1593; 2159; 2441:1; 2636; 3471; 4034; 4800; 6133; 7011; 7043; 7077; 7425; 8043; 8055; 8628; 9421; 9555; 9843; 9882; 9888-9892; 10046; 10137; 10148; 10266; 10918; 11160; 11262; 11337 (2); 11741; 11766; 12022; 12548; 12928; 13202; 14341; 14764; 14772; 15812; 15813; 16138; 16307; 16369; 16847:1; 16850; 16893; 16896; 17014; 17045 БУШАГАНЧЫ (1) ■ Кесә дусы - кесә бушаганчы ○ 5455 БУШАМАС (1) ■ Ятыр корсак бушамас, бушаса да сорамас ○ 9739 БУШАМЫЙ (3) ■ Кулы эштән бушамый, эше эшкә охшамый ○ 6297 ● 14880; 16304 БУШАСА (1) ■ Ятыр корсак бушамас, бушаса да сорамас ○ 9739 БУШАТКАЧ (1) ■ Мамыгын бушаткач, юрганым бар дип хыялланма ○ 8417 БУШАТУ (1) ■ Юкны бушка бушату ○ 7650 БУШКА (8) ■ Бия эштә тирли, колын бушка тирли ○ 2823 ● 3297; 3895; 4771; 5617; 7650; 8603; БУШЛАЙ (4) ■ Бушлай килгән мал булмас ○ 7330 ● 7331 (2); 8050 БУШЛЫК (1) ■ Байлык, бушлык, ялгызлык кешене аздыра, юлдан яздыра, тормышын туздыра ○ 7244 БУЫЛА (1) ■ Кусаң тибешә, бавыннан тартсаң буыла ○ 2440 БУЫНСЫЗ (1) ■ Буынсыз җиргә пычак салу ○ 10025 БУЫНЫ (4) ■ Бәрәңге ашаган тук булыр, тез буыны юк булыр ○ 1594 ● 4445; 9192 (2) БУЯВЫ (1) ■ Арзанның буявы тиз уңа ○ 7861 БУЯЛА (1) ■ Тел май кебек буяла, тигәнәк кебек иярә ○ 15547 БУЯЛГАН (1) ■ Әй дөнья, буялган йонга, буялса иде мамыкка, рәхәт булыр иде халыкка ○ 14774 БУЯЛСА (1) ■ Әй дөнья, буялган йонга, буялса иде мамыкка, рәхәт булыр иде халыкка ○ 14774 БУЯНЫП (1) ■ Акыл өләшкәндә кершән буянып калган ○ 11760 БУЯР (1) ■ Иркә бала итәкне буяр ○ 14025 БУЯСАҢ (1) ■ Булмастайны балга буясаң да эт яламас ○ 6459 БУЯУ (3) ■ Бәрәңгене буяу белән алма итеп булмый ○ 1601 ● 7766; 10687 БУЯУГА (2) ■ Асыл буяуга төшкән белән карга каргалыктан чыкмас ○ 3936 ● 13247 БУЯУДЫР (1) ■ Яңадыр да буяудыр, искедер дә сипледер ○ 627 БУЯУЛЫ (1) ■ Буяулы ишкәктән чыпта җилкән артык ○ 7012 БУЯУЧЫДАН (1) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 БҮГЕН (27) ■ Бүген белән көн бетми ○ 789 ● 790; 791; 860; 1034-1036; 1392; 1608; 1925; 3068; 3072; 3144; 3375; 3580; 4352; 5784; 6062; 6292; 6475; 7245; 9148; 9643; 11987; 14480; 14859; БҮГЕНГЕ (11) ■ Бүгенге хисап иртәгә ярамый ○ 792 ● 837; 838; 840; 858; 4334; 4772; 6052; 6053; 9346; 12475 БҮГЕНГЕНЕКЕ (1) ■ Бер бүгенгенеке ике иртәгенекеннән яхшы ○ 765 БҮГЕНГЕСЕ (1) ■ Үткән эшкә салават, бүгенгесе виноват ○ 1003 БҮГЕННЕҢ (1) ■ Бүгеннең иртәгесе бар ○ 793 БҮДӘНӘ (7) ■ Бер елны бүдәнә симерсә, икенче елны тартар симерә ○ 768 ● 3908; 3912; 3914 (2); 8207; 11187 БҮДӘНӘДӘН (1) ■ Ябалактан - йон, бүдәнәдән - май ○ 4204 БҮДӘНӘНЕ (1) ■ Бүрәнәгә басты бүдәнә, бүдәнәне басты бүрәнә: бүрәнә дә гаепле, бүдәнә дә гаепле ○ 3914 БҮДӘНӘНЕҢ (2) ■ Бүдәнәнең унике пот мае бар ○ 3913 ● 4072 БҮЗ (19) ■ Бүтәгәгә бүз тургай ияләнер ○ 1265 ● 5434; 5510; 5785; 7841; 8227; 8674; 11916; 12074; 13150; 13533; 14206; 14377; 15731; 15820; 15979; 15989 (2); 15991 БҮЗДӘН (1) ■ Иске бүздән комач чыкмый ○ 8680 БҮЗЕН (1) ■ Яманның бүзен алганчы, яхшының сүзен ал ○ 12287 БҮЗЕҢ (1) ■ Атлас кисәң, бүзең онытма ○ 8669 БҮЗЛӘМИ (1) ■ Тана бозау тумас борын арты бүзләми ○ 3277 БҮЗЧЕ (3) ■ Бүзче белгәнен тукый, мулла белгәнен укый ○ 8675 ● 8676; 16976 БҮКӘН (3) ■ Бакча иясенә түтәл юк, өй иясенә бүкән юк ○ 1591 ● 8796; 10466 БҮКӘНГӘ (1) ■ Типсәң типкәнгә тип, юкса бүкәнгә тип ○ 5632 БҮКӘННЕ (1) ■ Ак бүкәнне чатыр димә, күчмәлегә утыр димә ○ 4865 БҮКСӘСЕ (1) ■ Атач әтәчнең бүксәсе дә сул якта булыр ○ 4363 БҮЛӘ (2 | 1) ■ Алтынны ала белгән бүлә дә белер ○ 263 ● 8153; 8204:1 БҮЛӘГЕ (8) ■ Бүләге кыйммәт түгел, биргәне кыйммәт ○ 8154 ● 8188; 12674; 12729; 14551; 14620; 15462; 16943 БҮЛӘК (15) ■ Бүләк атның тешенә карамыйлар ○ 2639 ● 5786; 8151; 8153; 8155; 8156; 8157 (2); 8158; 8166; 8186; 8187 (2); 12392; 15843 БҮЛӘККӘ (1) ■ Ат бүләккә чабар, эт сөяккә чабар ○ 2491 БҮЛӘКНЕ (3) ■ Атап алган бүләкне бүлешмиләр ○ 8098 ● 8151; 8166 БҮЛӘКНЕҢ (1) ■ Бүләкнең кечкенәсе булмый ○ 8159 БҮЛӘКТӘН (1) ■ Сатып алганың бүләктән арзанга төшәр ○ 8179 БҮЛДЕРМӘ (1) ■ Олы сүзен бүлдермә ○ 15951 БҮЛЕНГӘН (1) ■ Бүленгән тавыктан бүленмәгән күкәй артык ○ 4271 БҮЛЕНГӘННЕ (3) ■ Аерылганны аю ашар, бүленгәнне бүре ашар ○ 2067 ● 4862; 4863 БҮЛЕНМӘГӘН (1) ■ Бүленгән тавыктан бүленмәгән күкәй артык ○ 4271 БҮЛЕНСӘГЕЗ (1) ■ Аерылсагыз айга җитәрсез, бүленсәгез көндә бетәрсез ○ 5132 БҮЛЕП (1) ■ Бер балык башын кырыкка бүлеп булмый ○ 4482 БҮЛЕШКӘНДӘ (1) ■ Өләшкәндә тартынасың, бүлешкәндә ярсынасың ○ 8205 БҮЛЕШКӘНЧЕ (1) ■ Бүлешкәнче килешкән яхшы ○ 8152 БҮЛЕШМӘ (1 | 1) ■ Тиле белән тапма да, бүлешмә дә ○ 11631:1 ● 12165 БҮЛЕШМИЛӘР (1) ■ Атап алган бүләкне бүлешмиләр ○ 8098 БҮЛЕШҮ (1) ■ Өләшү белән бүлешү бер түгел ○ 8208 БҮЛМӘ (2) ■ Кызлы өйдә нур була, тар бүлмә дә киң була ○ 13016 ● 16606 БҮЛМИЛӘР (1) ■ Эшләмәс борын табыш бүлмиләр ○ 6219 БҮРӘНӘ (13) ■ Кеше өстендә бүрәнә дә җиңел, үз өстеңдә кура да авыр ○ 1921 ● 2208; 2214; 2215; 3914 (2); 4583; 5978; 8751; 10811; 11187; 13003; 16379 БҮРӘНӘГӘ (3) ■ Коры борчак бүрәнәгә ябышмый ○ 1555 ● 1943; 3914 БҮРӘНӘДӘ (1) ■ Коры буй бүрәнәдә дә бар ○ 10768 БҮРӘНӘДӘН (1) ■ Аңлаган бер кылдан да аңлар, аңламаган бүрәнәдән дә аңламас ○ 11528 БҮРӘНӘНЕ (5) ■ Бүрәнәне уртасыннан тотма - сындырырсың ○ 1909 ● 8750; 10399; 10411; 10624 БҮРӘНӘНЕҢ (3) ■ Бүрәнәнең юан башы кем җилкәсендә булса, шуңа авыр ○ 1910 ● 1926; 5358 БҮРӘНӘСЕНӘ (1) ■ Бураның аскы бүрәнәсенә иң авырлык ○ 8244 БҮРЕ (145) ■ Аерылганны аю ашар, бүленгәнне бүре ашар ○ 2067 ● 2073; 2088; 2091; 2109; 2120 (2); 2121; 2122 (2); 2123; 2124; 2126-2156; 2157 (2); 2158-2161; 2162 (2); 2163-2170; 2179; 2191; 2193; 2195-2200; 2201 (2); 2202-2206; 2208; 2209; 2211; 2214; 2215; 2218-2221; 2292; 2374; 2376; 2691; 2854; 3026; 3101; 3104; 3107; 3111; 3123-3125; 3236; 3256; 3354; 34323434; 3451; 3475; 3513; 3554; 3566; 3595; 3666; 3679; 3707; 3764; 4773; 4862; 5022; 5311; 5330; 5666; 5785; 5787; 5978; 6167; 6168; 6749; 6913; 6953; 7152; 7195; 7296; 7634; 10040; 10867; 11081; 11087; 13153; 13462; 13510; 13860; 14185; 14191; 14316; 14652; 16384; 16408 бүре → аю-бүре БҮРЕГӘ (19) ■ Аюга атаган бүрегә була ○ 2083 ● 2085; 2094; 2171-2175; 3008; 3010; 3099; 3105; 3263; 3552; 3581; 3596; 3597; 3751; 16838 БҮРЕГЕ (4) ■ Тазның гаебен бүреге каплый ○ 9016 ● 9022; 11733; 12512 БҮРЕГЕН (2) ■ Карак, урларга әйбер таба алмаса, үз бүреген үзе урлый, имеш ○ 12510 ● 16948 БҮРЕГЕНЕҢ (1) ■ Яманның, кая барса да, урыны - ишек, бүрегенең түбәсе тишек ○ 12289 БҮРЕГЕҢ (2) ■ Ярык юк димә бүрәнә астында, бүре юк димә бүрегең астында ○ 2208 ● 10339 БҮРЕГЕҢНЕ (1) ■ Диңгезгә барсаң, бүрегеңне онытма ○ 366 БҮРЕДӘЙ ( | 1) ■ Булганда бүредәй, булмаганда шүредәй ○ 7634:1 БҮРЕДӘН (16) ■ Аюдан курыксаң - урманга барма, бүредән курыксаң - сарык асрама ○ 2087 ● 2176-2178; 2194; 2195; 2294; 2356; 3110; 3141; 3264; 3421; 3581; 3582; 12023; 13590 БҮРЕДЕР (1) ■ Ачтыр - бүредер, ялангачтыр - шүредер ○ 9584 БҮРЕК (30) ■ Кантарда калфак кимә, яз көне бүрек кимә ○ 844 ● 2172; 2176; 5311; 5666; 7521; 8951; 8997; 8998; 9002; 9003; 9008; 9011; 9012; 9017; 9018; 9019 (2); 9023; 10232; 10247; 10251; 10311; 10323; 13415; 13584; 13924; 14337; 15202; 15298 БҮРЕККӘ (8) ■ Бүре баласын бүреккә салсаң, башы тәгәрәр ○ 2131 ● 2132-2134; 9001; 9020; 12349; 14185 БҮРЕКЛЕ (4) ■ Күрше тавыгы күрекле, әтәчләре бүрекле ○ 5193 ● 9000; 9014; 10681 БҮРЕКЛЕНЕҢ (1) ■ Бүрекленең сүзе бер ○ 9005 БҮРЕКНЕ (3) ■ Башыңны бүрекле йөрт, бүрекне күрекле йөрт ○ 9000 ● 9018; 9020 БҮРЕКНЕҢ (1) ■ Бүрекнең күрке тунның гаебен каплый ○ 9004 БҮРЕКЧЕНЕҢ (2) ■ Бүрекченең ирке бар кайдан колак чыгарса ○ 9006 ● 9007 БҮРЕЛӘР (5) ■ Бер юлдан йөргән бүреләр берен бере ашамый ○ 2125 ● 2179; 2216; 2291; 3122 БҮРЕЛЕГЕН (1) ■ Бүре йонын алыштырыр, бүрелеген алыштырмас ○ 2146 БҮРЕНЕ (13) ■ Аюны аю ашамас, бүрене бүре ашамас ○ 2088 ● 2180-2185; 2217; 2286; 3452; 3583; 3615; 3678 БҮРЕНЕКЕ (2) ■ Бүренеке уртак, козгынныкы агач башында ○ 2186 ● 15692 БҮРЕНЕҢ (10) ■ Бүре тире суя, бүренең дә тиресен суялар ○ 2160 ● 2187-2190; 2192; 2210; 2213; 3567; 6054 БҮРЕСЕ (2) ■ Ялан җирнең бүресе күп ○ 2207 ● 2212 БҮРЕСЕЗ (2) ■ Урман бүресез, тау куянсыз булмас ○ 1858 ● 5049 БҮРКЕ (2) ■ Ике кешенең берсе өстен, бер кешенең бүрке өстен ○ 4908 ● 16857 БҮРКЕМ (3) ■ Үз бүркем үз күземә төшә ○ 9021 ● 9025 (2) БҮРКЕН (1) ■ Онытчак бүркен югалтыр, куркак башын югалтыр ○ 11259 БҮРКЕНӘ (1) ■ Бүркенә карама, бүрек астын кара ○ 9008 БҮРКЕҢ (1) ■ Башыңа кигән бүркең өстеңә кигәнеңнән яхшы булсын ○ 8999 БҮРКЕҢӘ (1) ■ Икәү булсаң, береңә киңәш; берәү булсаң, бүркеңә киңәш ○ 4912 БҮРКЕҢНЕ (1) ■ Заманың ничек булса, бүркеңне шулай ки ○ 821 БҮСЕРЕ (1) ■ Спекулянт - кытлык елның бүсере ○ 7963 БҮСЕРЕМ (1) ■ Эшкә кушсаң - бүсерем дә касыгым, аш дигәндә - кая минем кашыгым ○ 6327 БҮТӘГӘГӘ (1) ■ Бүтәгәгә бүз тургай ияләнер ○ 1265 БҮТӘН (5) ■ Син бер эшне яхшы белсәң, икенче кеше бүтән эшне яхшырак белә ○ 6371 ● 8372; 12919; 15095 (2) БЫЕЛ (10) ■ Былтыр кысканга быел кычкырмыйлар ○ 783 ● 784; 785; 3400; 3939; 4195; 4196; 7530; 7646; 8458 БЫЕЛГА (1) ■ Былтыргы кар быелга калмас ○ 1082 БЫЛАЗАУ (2) ■ Былазау кузгалганчы эшлекле эшләп ара ○ 6464 ● 6622 БЫЛАМЫТТАН (1) ■ Быламыттан чәй булыр ○ 1264 БЫЛБЫЛ (8) ■ Төлке - тиресе белән, былбыл өне белән кадерле ○ 2300 ● 3898; 3899; 4041; 4091; 4206; 11550; 16544 БЫЛБЫЛГА (1) ■ Былбылга бер гөл дә җитәр, үгез бөтен бакчаңны таптар ○ 4092 БЫЛБЫЛДАН (1) ■ Кеше үз кадерене белми кадирун кадерене белмәс, былбылдан үзгә кошлар гөлстан кадерене белмәс ○ 11154 БЫЛБЫЛНЫ (1 | 1) ■ Былбылны алтын читлеккә япсаң да, үз тал-тирәген сагынып сайрар ○ 4093 ● 4093:1 БЫЛБЫЛНЫҢ (2) ■ Былбылның өне бар, тургайның тубыр теле бар ○ 4094 ● 4095 БЫЛТЫР (9) ■ Былтыр кысканга быел кычкырмыйлар ○ 783 ● 784; 785; 3400; 3939; 4195; 4196; 8458; 13067 БЫЛТЫРГЫ (2) ■ Былтыргы эш - үткән эш ○ 786 ● 1082 БЫЛТЫРГЫНЫ (1) ■ Былтыргыны кар баскан ○ 787 БЫЛТЫРНЫ (1) ■ Былтырны шүрәле дә эзләп тапмаган ○ 788 БЫЛЧЫРАК (3) ■ Бер былчырак сыер бөтен көтүне былчырата ○ 3153 ● 10883; 11762 БЫЛЧЫРАТА (1) ■ Бер былчырак сыер бөтен көтүне былчырата ○ 3153 бырдый → ырдый-бырдый БЫТБЫЛДЫК (4) ■ Бытбылдык үз атын үзе сатар ○ 3909 ● 3911; 3915; 3916 БЫТБЫЛДЫКНЫҢ (1) ■ Бытбылдыкның төне юк, һәрвакытта: "бытбылдык" ○ 3911 БЫТБЫЛДЫКТАН (1) ■ Бытбылдыктан бер пот май чыккан да, аның да үзенә күрә бер үлчәве булган, ди ○ 3910 ВАГЫ (1) ■ Эресе эре, вагы вак - ашарга нәрсә юк ○ 659 ВАЕМ (1) ■ Яшь картайтмый, ваем картайта ○ 15105 ВАЕМСЫЗ (2) ■ Давылсыз көнне дау барын онытма, ваемсыз көндә яу барын онытма ○ 5564 ● 12838 ВАЙ (10) ■ Ат белән юлга чыккан ишәкнең вай хәленә ○ 2947 ● 7133; 7142; 7448 (2); 9502; 9986; 13299 (2); 15677 вай → ай-вай ВАК (10) ■ Диңгез вак елганы да кире какмый ○ 361 ● 420; 659; 1083; 1084; 4485; 4538; 5736; 9190; 12648 ВАКТАН (1) ■ Вактан эре җыела ○ 567 ВАКЫТ (11) ■ Вакыт акча түгел, югалтсаң таба алмассың ○ 794 ● 795; 796; 797 (2); 798; 1681; 3320; 6278; 6701; 10326 ВАКЫТЛЫ (1) ■ Вакытлы эш вакытында яхшы ○ 799 ВАКЫТНЫ (2) ■ Җәүһәрне сатып алып була, вакытны сатып алып булмый ○ 1022 ● 10133 ВАКЫТНЫҢ (2) ■ Вакытның дилбегәсе юк ○ 800 ● 801 ВАКЫТСЫЗ (8) ■ Вакытсыз ачылган гөл тиз сулар ○ 1266 ● 4366; 10070; 11936; 12051; 14853; 16271; 16636 ВАКЫТТА (12 | 1) ■ Үзең эчәсе коега бер вакытта да чүп салма ○ 489 ● 1819 (2); 2039; 7546 (2); 7954 (2); 9553:1; 10385; 13739; 13936; 16035 ВАКЫТЫ (4) ■ Һәр нәрсәнең вакыты бар ○ 1027 ● 1807; 6579; 10184 ВАКЫТЫМ (1) ■ Вакытым узган, туным тузган ○ 8955 ВАКЫТЫН (3) ■ Вакытын югалткан - малын югалткан ○ 802 ● 10197; 16046 ВАКЫТЫНДА (14 | 2) ■ Вакытлы эш вакытында яхшы ○ 799 ● 1329; 1424:3; 1657; 1827; 1956, :1; 3015; 5391; 6276 (2); 6587; 12519; 15191; 15996; 17046 ВАКЫТЫҢ (1) ■ Вакытың үтте - бәхетең китте ○ 803 ВАТ (2) ■ Көндез таш ват, төнлә тыныч йокла ○ 905 ● 5265 ВАТА (4) ■ Су тегермәнне дә вата ○ 433 ● 1545; 3304; 4812 ВАТАЛАР (1) ■ Ташны таш белән ваталар, тимерне тимер белән игиләр ○ 180 ВАТАН (5) ■ Ватан барыннан да газиз ○ 4898 ● 4899-4901; 5002 ВАТАНГА (1) ■ Ватанга хезмәт - үзеңә хезмәт ○ 4902 ВАТАНЫ (1) ■ Ватаны юк - җыры юк сандугач ○ 4903 ВАТАНЫМ ( | 1) ■ Былбылны да алтын читлеккә куйганнар - "Ах, Ватаным!" - дигән ○ 4093:1 ВАТАР (2) ■ Яшь мәхәббәт келәт ватар, карт мәхәббәт пулат ватар ○ 12784 (2) ВАТКАН (1) ■ Тегермәнне эшләткән дә су, ваткан да су ○ 465 ВАТМАС (1) ■ Баланы чүлмәкне ватмас борын кыйна ○ 13984 ВАТМАСТАН (1) ■ Чүлмәкне ватмастан элек сакла ○ 9987 ВАТСА (2) ■ Би ватса - каза, асрау ватса - җәза ○ 5764 (2) ВАТУ (1) ■ Үзең ясаган чүлмәкне вату авыр түгел ○ 10013 ВАТУДАН (1) ■ Ялган сүзне дөресләү таш ватудан авыррак ○ 16157 ВАТЫК (4) ■ Ватык гәрәбәдән туфрак яхшы ○ 278 ● 1905; 8363; 9893 ВАТЫЛА (8 | 1) ■ Таш чүлмәккә бәрелсә дә, чүлмәк ватыла; чүлмәк ташка бәрелсә дә, чүлмәк ватыла ○ 173 (2) ● 7016:2; 7017; 7083; 7094; 9974; 9985; 14831 ВАТЫЛАСЫ (1) ■ Ватыласы арба кырык көн алдан шыгырдый ○ 7014 ВАТЫЛГАЧ (2) ■ Арба ватылгач, юл күрсәтүче күп булыр ○ 6986 ● 6998 ВАТЫЛМЫЙ (2) ■ Ватылмый торган чикләвек ○ 1769 ● 9985 ВАТЫЛСА (2) ■ Күңел пыяла сарай кебек - ватылса төзәлми ○ 11213 ● 13600 ВАТЫЛЫР (4) ■ Каты таш ватылыр, каты агач шарт сынар ○ 126 ● 175; 199; 3297 ВАТЫП (4) ■ Боз ватып, су бир ○ 354 ● 3327; 8232; 9745 "ВАУ"НЫ (1) ■ "Әлиф"не таяк дип, "вау"ны чукмар дип белми ○ 16709 "ВАУ"Ы ( | 1) ■ Вәгъдәнең "вау"ы кырылу ○ 12648:1 "ВАУ"ЫН (1) ■ Вәгъдәнең "вау"ын вак таракан ашаган ○ 12648 ВАФА (2) ■ Яхшыдан вафа, яманнан җәфа ○ 12345 ● 13515 ВАФАЛЫ (1) ■ Вафасыз карендәштән вафалы әшнә яхшы ○ 14669 ВАФАСЫ (2) ■ Малы юкның вафасы юк ○ 7408 ● 14741 ВАФАСЫЗ (1) ■ Вафасыз карендәштән вафалы әшнә яхшы ○ 14669 вах → ах-вах ВӘ (1) ■ Бүре дә юлдашына касд кылмас, яхшы вә яман булса да, ялгыз ташламас ○ 2144 ВӘБАЛ (1) ■ Мал калса - вәбал кала, гыйлем калса - мал кала ○ 16627 ВӘГАЗЬ (1) ■ Ач карынга вәгазь сөйләмә ○ 9539 ВӘГЪДӘ (6) ■ Аз вәгъдә, күп эш ○ 6010 ● 12476-12479; 12623 ВӘГЪДӘДӘ (1) ■ Вәгъдәдә тормау - ышанычсызлыкның беренче баскычы ○ 12480 ВӘГЪДӘЛЕ (1) ■ Вәгъдәле үрдәк өч елдан әйләнеп кайтыр ○ 12481 ВӘГЪДӘНЕҢ (1 | 1) ■ Вәгъдәнең "вау"ын вак таракан ашаган ○ 12648 ● 12648:1 ВӘГЪДӘСЕН (1) ■ Вәгъдәсен ашыкмый биргән кеше вәгъдәсендә торучан була ○ 12482 ВӘГЪДӘСЕНДӘ (1) ■ Вәгъдәсен ашыкмый биргән кеше вәгъдәсендә торучан була ○ 12482 ВӘЗИР (1) ■ Урманда вәзир юк ○ 1871 ВӘЗИРЕҢ (1) ■ Суда солтан булсаң, вәзирең чуртан булыр ○ 5885 ВӘЙРАНЫ (1) ■ Ике сыерлының әйрәне бар, ике хатынлының вәйраны бар ○ 13806 ВӘЛИ (2) ■ Гали үз эшендә, Вәли үз эшендә ○ 6293 ● 12083 ВӘЛИӘХЕТКӘ (1) ■ Вәлиәхеткә - тәхет, калганнарга - бәхет ○ 5788 ВИНОВАТ (1) ■ Үткән эшкә салават, бүгенгесе виноват ○ 1003 ВЛАСТЬ (1) ■ Фәрештәгә власть бирсәң, аңа да мөгез үсә, ди ○ 5918 ВОЙНА (1) ■ Кемгә - война, кемгә - файда ○ 5584 ВӨҖДАН (2) ■ Вөҗдан хасталыгы тән хасталыгыннан куркынычрак ○ 11110 ● 14243 ВӨҖДАНСЫЗ (1) ■ Вөҗдансыз кеше үзәксез агач шикелле: үзлегеннән аварга тора ○ 11111 ВӨҖДАНЫ (2) ■ Ярлының дәрманы юк, байның вөҗданы юк ○ 7495 ● 11112 ВӨҖДАНЫН (1) ■ Түрә вөҗданын сатар, мулла иманын сатар ○ 17063 ВӨҖДАНЫҢ (1) ■ Акчаң булмаса да, вөҗданың булсын ○ 11060 ВӨҖДАНЫҢНЫ (1) ■ Күңелең рәхәт булсын дисәң, вөҗданыңны саф тот ○ 11233 ВРАЧ (1) ■ Кояш кермәгән өйгә врач керер ○ 39 ВЫРЫХЫН (1) ■ Кеше вырыхын суыра, үзенекен җил алмый ○ 1494 ГАБДРАХМАН (1) ■ Куй кытлыгы вакытында кәҗәгә Габдрахман патша диерләр ○ 3015 ГАБДУЛЛА (1) ■ Аша, ашаганнан үлмәссең, Габдулла биясе түгелсең ○ 9591 ГАДӘТ (7) ■ Башланган гадәт ташланмас, яңадан гадәт башланмас ○ 11100 (2) ● 11113; 11253; 11315; 11338; 13952 ГАДӘТЕ (3) ■ Кабарыну - күркә гадәте ○ 4259 ● 8354; 16273 гадәте → гореф-гадәте ГАДӘТЕН (1) ■ Тегермән ташы яларга өйрәнгән эт шул гадәтен ташлый алмас ○ 3526 ГАДӘТЛЕ (1) ■ Әдәпленең күлмәге сәдәпле, үзе матур гадәтле ○ 11327 ГАДӘТСЕЗ (1) ■ Кыз тыйнак булса, егет җыйнак була; кыз әдәпсез булса, егет гадәтсез була ○ 13095 ГАДЕЛ (8) ■ Гадел сакчылыкны эттән өйрән ○ 3476 ● 5299; 5731; 5789; 5853; 12483; 16240; 16540 ГАДЕЛЛЕГЕ (1) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 ГАДЕЛЛЕГЕНӘ (1) ■ Күселәр гаделлегенә калганчы песинең золымы яхшырак ○ 3404 ГАДЕЛЛЕК (2) ■ Патшалык - гаскәр белән, гаскәр - мал белән, мал - рәгыять белән, рәгыять гаделлек белән ○ 5874 ● 7896 ГАДЕЛСЕЗ (1) ■ Гаделсез булса, би уңмас, хатынсыз булса, өй уңмас ○ 5791 ГАЕБЕ (9 | 1) ■ Дус тотсаң, гаебе белән тот ○ 5372 ● 5828; 6720:2; 8314; 10718; 11735 (2); 12745; 14441; 15746 ГАЕБЕН (12) ■ Юлның гаебен ир ачар, итек гаебен су ачар ○ 6855 (2) ● 7156; 9004; 9016; 12484; 12520; 12523; 12625; 13457; 15298; 15864 ГАЕБЕНӘ (1) ■ Гаебенә күрә җәзасы ○ 12485 ГАЕБЕҢ (1) ■ Гафу үтенүгә караганда гаебең булмау яхшы ○ 12493 ГАЕБЕҢНЕ (2) ■ Кешенең төймәдәй гаебен күргәнче үзеңнең дөядәй гаебеңне күр ○ 12523 ● 15864 ГАЕП (40 | 1) ■ Хайванда арыклык гаеп ○ 2415 ● 2580 (2); 3455 (2); 5913 (2); 6227 (2); 6231 (2); 6610 (2); 6720 (2); 7423 (2); 9077; 10170 (2); 10805; 11359; 11707; 12486-12489; 12646; 13432; 13452:1; 15850; 15970 (2); 16393; 16526 (2); 16527 (2); 16607 (2); 16916 ГАЕПКӘ (1) ■ Гаепкә кермәсә, хисапка кермәс ○ 12490 ГАЕП-КЫЕК (1) ■ Мәкальдә гаеп-кыек юк, гаеп булса - үзеңдә ○ 16393 ГАЕПЛӘГӘН (1) ■ Үз котырыгына ияргән шайтанны гаепләгән ○ 16797 ГАЕПЛӘМӘ (1) ■ Йөзең кыек булса, көзгене гаепләмә ○ 10668 ГАЕПЛӘР (3) ■ Юньсез итекче безне гаепләр ○ 9070 ● 11451; 15261 ГАЕПЛЕ (12) ■ Алмалары булмаса, алмагач гаепле түгел ○ 1795 ● 2301; 2339; 2514; 2946; 3914 (2); 4200; 5644; 12491; 12527; 13600 ГАЕПЛИ (1) ■ Ике ахмак бер акыллыны җүләрлектә гаепли ○ 11562 ГАЕПНЕ (4) ■ Байлык белән акыл теләсә ни гаепне каплый, ярлылык белән наданлык аны ачып ташлый ○ 7242 ● 10686; 12602 (2) ГАЕПСЕЗ (5) ■ Гаепсез аш эзләмә - ач калырсың, гаепсез дус эзләмә - ялгыз калырсың ○ 5312 (2) ● 10070; 12492; 12675 ГАЕТ (4 | 1) ■ Яман кеше гает көнне дә яман ○ 12217 ● 16913; 16916; 16918, :1 ГАЕТКӘ (1) ■ Балыкка барсаң - гает кала, гаеткә барсаң - балык кала ○ 16913 ГАЕТТӘ (2) ■ Ярлы булсаң, туеңны гаеттә яса ○ 7450 ● 9642 ГАҖӘП (2) ■ Бер ярлы кеше әйткән: "Бу ни гаҗәп, бай кесәсенә акча җырлап керә, минем кесәгә елап керә дә, шундук дулап чыга", - дигән, ди ○ 7319 ● 9640 ГАҖӘПКӘ (1) ■ Кичәге гаҗәпкә бүген берәү дә гаҗәпләнми ○ 860 ГАҖӘПЛӘНГӘН (1) ■ Ике карга бер-берсенең каралыгына гаҗәпләнгән ○ 3941 ГАҖӘПЛӘНМИ (1) ■ Кичәге гаҗәпкә бүген берәү дә гаҗәпләнми ○ 860 ГАҖИЗ (1) ■ Арыслан сунар тапмактан гаҗиз калмас, карчыга чыпчык авызыннан җим алмас ○ 2047 ГАЗАБЫН (1) ■ Мулла аз бирсәң - "газабын әлим"; күп бирсәң - "Гафур-рәхим" ○ 17012 ГАЗАБЫННАН (1) ■ Ахирәтнең газабыннан дөньяның намусы көчле ○ 16894 ГАЗАП (1) ■ Сөю - бәхет, дошманлык - газап ○ 12762 ГАЗИЗ (4) ■ Ватан барыннан да газиз ○ 4898 ● 5131; 7512; 14272 ГАЗИЗРӘК (1) ■ Анаң кем генә булмасын, ул башкалардан газизрәк ○ 14232 ГАЗРАИЛ (2) ■ Мал малга җиткәнче газраил җанга җитәр ○ 7384 ● 16739 ГАИЛӘНЕҢ (1) ■ Тату гаиләнең бишеге буш булмый ○ 13202 ГАЙБӘТ (9) ■ Балалы өйдә гайбәт булмас ○ 13972 ● 15734; 15821-15825; 16152; 16272 ГАЙБӘТЕ (1) ■ Гайбәте түгел, гадәте ○ 16273 ГАЙБӘТЕҢНЕ (1) ■ Начар кеше түреңдә ята, түреңнән төшә - гайбәтеңне сата ○ 12156 ГАЙБӘТНЕ (1) ■ Гайбәтне әйт колакка, ишетелер еракка ○ 15826 ГАЙБӘТНЕҢ (2) ■ Бер гайбәтнең гомере - икенчесе чыкканчы ○ 15793 ● 15827 ГАЙБӘТТӘН (1) ■ Намуслы кеше гайбәттән курыкмый ○ 15945 ГАЙБӘТЧЕГӘ (1) ■ Гайбәтчегә бер таяк, әләкчегә биш таяк ○ 15828 ГАЙБӘТЧЕНЕҢ (2) ■ Гайбәтченең теле мең колач ○ 15829 ● 16142 ГАЙРӘТ (2) ■ Гайрәт иткән - таулар тишкән ○ 11114 ● 11192 ГАЙРӘТЕ (3) ■ Кызыл күрсә, күркәнең гайрәте килер ○ 4260 ● 13713; 14113 ГАЙРӘТЕҢ (1) ■ Чибәрлеккә бик чибәр, күрсәң гайрәтең чигәр ○ 10737 ГАЙРӘТЛЕ (6) ■ Ана корт гайрәтле булса, умарта куәтле булыр ○ 4712 ● 13887; 14350; 14394; 14572; 14889 ГАЙШӘ (1) ■ Гайшә ризыгы - атына, Фатыйма ризыгы - атына ○ 9201 ГАКАИД (1) ■ Укысаң Гакаид, калырсың акаеп ○ 16939 ГАКЫЛ (2) ■ Калага барган кешедән өч көнгәчә гакыл сорама ○ 5174 ● 7666 ГАКЫЛДАН (1) ■ Карыйлыктан яман нәрсә юк - алтмышка килсә гакылдан талдырган; ярлылыктан яман нәрсә юк - эчке серен дошманга алдырган ○ 15071 ГАКЫЛЛЫ ( | 1) ■ Юләр юкә суяр, гакыллы тәкә суяр ○ 11442:1 ГАКЫЛЫ (1) ■ Буйдакның гакылы ике күз ○ 13141 ГАЛӘМӘТЕ (3) ■ Тәкәбберлек - юләрлек галәмәте ○ 12046 ● 15738 (2) ГАЛӘМГӘ (2) ■ Ай шәүләсе - галәмгә, шәм шәүләсе - төбенә ○ 12 ● 16014 ГАЛИ (2) ■ Гали үз эшендә, Вәли үз эшендә ○ 6293 ● 12083 ГАЛИГӘ (1) ■ Сау булып тор әлегә, сәлам диген Галигә, бара калсаң Шәлегә ○ 5278 ГАЛИМ (25) ■ Патша залим булса - йорт тузар, патша галим булса - йорт узар ○ 5863 ● 7718; 11115; 16464; 16473; 16521; 16535; 16541-16545; 16546 (2); 16547-16550; 16570; 16633; 16639; 16650 (2); 16685; 16698 ГАЛИМГӘ (1) ■ Бер яхшыга бер яман, бер галимгә бер надан ○ 12110 ГАЛИМНӘР (1) ■ Картлар сүзен янчыкка җый, галимнәр сүзен кәгазьгә теркә ○ 16591 ГАЛИМНӘРГӘ (1) ■ Галимнәргә иярсәң, атлас бишмәт киярсең; наданнарга иярсәң, көрән чикмән киярсең ○ 16553 ГАЛИМНЕҢ (4) ■ Юләрнең мең гаебе дә кичелә, галимнең бер гаебе дә кичелми ○ 11735 ● 16551; 16552; 16592 ГАМӘЛ (2) ■ Үтә гомер, гамәл юк, тартып алыр әмәл юк ○ 14758 ● 16561 ГАМӘЛЕ (2) ■ Һәркем үзенең гамәле өчен җәзасын табар ○ 12641 ● 16545 ГАМӘЛЕНӘ (1) ■ Гарипнең гамәленә каршы ○ 14985 ГАМӘЛЕННӘН (1) ■ Мөселманның нияте кылган гамәленнән изге, имеш ○ 16828 ГАМӘЛСЕЗ (1) ■ Гамәлсез гыйлем - яңгырсыз болыт ○ 16554 ГАМЕ (1) ■ Малы азның гаме аз ○ 7403 ГАМЕН (2) ■ Кышның гамен җәй уйла ○ 877 ● 12109 ГАМЬ (3) ■ Бөтен дөньяны су алса, үрдәккә ни гамь бар ○ 4405 ● 10303; 14908 ГАРИП (6) ■ Гарип кошның баласы күп булыр ○ 3831 ● 3832; 5146; 15168; 15306; 15368 ГАРИПКӘ (2) ■ Мал гарипкә тансык ○ 7381 ● 7667 ГАРИПНЕҢ (1) ■ Гарипнең гамәленә каршы ○ 14985 ГАРИПСЕЗ (1) ■ Семья гарипсез булмый ○ 13201 ГАРИПТӘН (1) ■ Тәне гариптән көлгәннең җаны гарип ○ 15306 ГАРМУН (2) ■ Начар гармун көй бозар, начар хатын өй бозар ○ 13669 ● 16399 ГАРМУНГА (1) ■ Гармунга җырлыйм дип, Акбай да шыңшыган ○ 3477 ГАРМУНЧЫ (3) ■ Атасы гармунчы булса, баласы биюче булмый хәле юк ○ 14363 ● 16357; 16358 ГАРМУНЧЫНЫ (1) ■ Гармунчы гармунчыны күрсә, кулы тетри ○ 16357 ГАРЫЗЫМ (1) ■ Бүз алашам арыса, Бүре ханга җиталмам, энем-углым күп туды, күп туса да кол туды, ханга гарызым әйталмам ○ 5785 ГАРЬЛӘНЕП (1) ■ Белмәгәнен сорап өйрәнгән - галим, гарьләнеп сорамаган - үзенә залим ○ 16521 ГАРЬЛӘНЕР ( | 1) ■ Бай белән кода булсаң - гарьләнер, ярлы белән кода булсаң - зарланыр ○ 7155:2 ГАРЬЛЕ (2) ■ Ярлы булсаң да гарьле бул ○ 7449 ● 7535 ГАРЬЛЕК (2) ■ Арысланга тимер зынҗыр гарьлек түгел ○ 2053 ● 16687 ГАРЬЛЕЛӘР (1) ■ Гарьлеләр торып торганчы гарьсезләр ашап туяр ○ 11116 ГАРЬСЕЗ (1) ■ Аталы ятим - гарьсез ятим, аналы ятим - иркә ятим ○ 14419 ГАРЬСЕЗЛӘР (1) ■ Гарьлеләр торып торганчы гарьсезләр ашап туяр ○ 11116 ГАРЬЧЕЛ (1) ■ Ятим бала гарьчел була ○ 14193 ГАСКӘР (2) ■ Патшалык - гаскәр белән, гаскәр - мал белән, мал - рәгыять белән, рәгыять - гаделлек белән ○ 5874 (2) ГАСКӘРДӘ ( | 2) ■ Батыр - гаскәрдә, акыл иясе җыенда таныла ○ 5550:5 ● 5550:6 ГАУГА (2) ■ Йорттотмас ауга чыкса - артыннан гауга чыгар ○ 6487 ● 7908 ГАУГАГА (1) ■ Гаугага катышма, белмәгән эшкә атылма ○ 6345 ГАУГАЛАМА (1) ■ Ашаганда гаугалама ○ 9602 ГАУГАЛЫ (2) ■ Балалы тавык - гаугалы халык ○ 4269 ● 4877 ГАУГАСЫЗ (1) ■ Аз гына ашым, гаугасыз башым ○ 9419 ГАФИЛ (1) ■ Вакыт акчадыр: гафил булма, качадыр ○ 796 ГАФЛӘТ (1) ■ Тырышмау - гафләт ○ 6521 ГАФУ (2) ■ Гафу үтенүгә караганда гаебең булмау яхшы ○ 12493 ● 15830 ГАФУР-РӘХИМ (1) ■ Мулла аз бирсәң - "газабын әлим"; күп бирсәң - "Гафур-рәхим" ○ 17012 ГАШЫЙГЫНА (1) ■ Ашны ачыкканга бир, кызны гашыйгына бир ○ 13131 ГАШЫЙК (5) ■ Колак күздән элегрәк гашыйк булыр ○ 10409 ● 11634; 12676; 12677; 12798 ГАШЫЙКЛАР (2) ■ Дуслар - узганны, гашыйклар алдагы көнне сөйлиләр ○ 5382 ● 12774 ГАШЫЙКЛЫК (1) ■ Гашыйклык бер уттыр, кабынса сүндерү юктыр ○ 12678 ГАШЫЙКНЫҢ (1) ■ Гашыйкның маңгай күзе сукыр, күңел күзе ачык ○ 12679 ГӘПКӘ (2) ■ Яхшы килер һәр гәпкә, яман килмәс бер гәпкә ○ 12326 (2) ГӘРӘБӘ (2) ■ Гәрәбәнең агы да гәрәбә, сарысы да гәрәбә ○ 279 (2) ГӘРӘБӘДӘН (2) ■ Ватык гәрәбәдән туфрак яхшы ○ 278 ● 8767 ГӘРӘБӘНЕҢ (1) ■ Гәрәбәнең агы да гәрәбә, сарысы да гәрәбә ○ 279 ГӘРӘЙ (1) ■ Җиде Гәрәй җиде төштә, җидесе дә җиңел эштә ○ 8079 ГӘРӘНКӘ (1) ■ Кавын утырттым, гәрәнкә үсте ○ 1631 ГӘҮДӘГӘ (1) ■ Җан гәүдәгә йөк түгел ○ 11345 ГӘҮДӘДӘ (2) ■ Олылык гәүдәдә түгел, акылда ○ 11256 ● 11619 ГӘҮДӘДӘН (1) ■ Гәүдәдән баш китмәс, авыздан аш китмәс ○ 10757 ГӘҮДӘСЕ (1) ■ Гәүдәсе бар, башы юк ○ 10827 ГӘҮҺӘР (4) ■ Гәүһәр кечкенә булса да, бәясе зур ○ 280 ● 281; 6422; 13562 ГӘҮҺӘРЛЕ (1) ■ Һөнәрле булу гәүһәрле булудан мең артык ○ 6418 ГӘҮҺӘРНЕ (1) ■ Гәүһәрне мыскаллап үлчиләр ○ 282 ГЕЛ (13) ■ Ай гел болыт артында гына тормый ○ 5 ● 1537; 7479; 8199; 9202; 9941; 11085; 13346 (2); 14427; 14723; 14860; 17074 ГЕНӘ (94) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 15; 348; 804; 1130; 1467; 1545; 1651; 1890; 2310; 2403; 3014; 3150 (2); 3171; 3583; 3872; 3967; 4055; 4142; 4261; 4568; 4699; 4821; 4975; 5405; 5619; 5891 (2); 6074; 6165; 6291; 6299; 6625; 6988; 7019; 7021; 7465; 7488; 7524; 7771; 7890; 7891; 8021; 8769; 8923; 8975; 8985; 9002; 9202; 9371; 9670; 9821; 9838; 9844; 9985; 10513; 11026; 11034; 11050; 11131; 11255; 11646; 11726; 11994; 12069; 12133; 12437; 12546; 12799; 13076; 13240; 13690; 14232; 14277; 14723; 14939; 14943; 15210; 15236; 15542; 15673; 15753; 15954; 15996; 16186; 16330; 16412; 16567; 16650; 16852; 16858; 17021; 17076 ГЕНӘМ (1) ■ Кабык алачыгым, туз чиләгем, үз өй генәм булса иде ○ 8269 ГЕНЕРАЛ (1) ■ Һәр солдат генерал булырга тырыша ○ 5688 ГЕР (1) ■ Бизмән белән гер бергә, хатын белән ир бергә ○ 13803 ГЕРОЙ (2) ■ Фил колагында черки дә герой ○ 4810 ● 14119 ГИДАЙ (4) ■ Чит илдә бай булганчы, үз илеңдә гидай бул ○ 5085 ● 7333-7335 ГИДАЙЛЫК (1) ■ Бакча - байлык бер айлык, тагы да килер гидайлык ○ 1590 ГИДАЙМЫН (1) ■ Базарга барганда мин баймын, акчам санасам - гидаймын ○ 8030 ГИЗӘ (1) ■ Теле белән дөнья гизә ○ 15681 ГИЗӘР (2) ■ Елан бавыры белән ил гизәр, койрыгы белән кое казыр ○ 4587 ● 15928 ГИЗӘРСЕҢ (1) ■ Ялган белән дөнья гизәрсең, кире кайта алмассың ○ 16145 ГИЗДЕРГӘН (1) ■ Илдән биздергән дә мал, җиһан гиздергән дә мал ○ 7350 ГЛАЗА (1) ■ Ураза - три глаза ○ 16941 ГОМЕР (49) ■ Заман үтми, гомер үтә ○ 812 ● 1678; 1888; 5345; 5493; 6318; 6432; 6434; 7442 (2); 7734; 9854; 10381; 11117; 11214; 11701; 12814; 12979; 13137; 13156; 13528 (2); 14016; 14704; 14707-14714; 14716; 14746; 14754-14758; 15104; 15214; 15380; 15427; 15676; 16216; 16552; 16565; 16661; 16764 ГОМЕРГӘ (6) ■ Аю белән бүре гомергә дус булмас ○ 2073 ● 2076; 4922; 6496; 11168; 13952 ГОМЕРДӘ (1) ■ Гомердә бер тилелек терсәгеңне тешләтер ○ 11551 ГОМЕРДӘН (2) ■ Төбенә кадәр чөмергән мәхрүм калган гомердән ○ 9850 ● 14743 ГОМЕРЕ (17) ■ Умырзаяның гомере бер көн ○ 1318 ● 1698; 3303; 4068; 4127; 4565; 4693; 5798; 7191; 7208; 13884 (2); 14447; 14715; 15793; 16158; 16419 ГОМЕРЕМ (1) ■ "Гомерем үтте, ирем бер үпте, аны да каенанам күреп мине сүкте", - дип әйткән бер хатын ○ 14596 ГОМЕРЕНӘ (2) ■ Үз-үзен аяган - үз гомеренә яраган ○ 12054 ● 16551 ГОМЕРЕННӘН (1) ■ Шигырь гомере шагыйрь гомереннән озын ○ 16419 ГОМЕРЕҢ (6) ■ Үткән эшкә үкенмә, гомерең зая үтәр ○ 6272 ● 6526; 9363; 13242; 14763; 15603 ГОМЕРЕҢӘ (1) ■ Тугыз көнлек гомереңә ун көнлек азык җый ○ 9358 ГОМЕРЛЕК (4 | 1) ■ Матурлык - бер көнлек, дуслык - гомерлек ○ 5470 ● 7242:1; 12833; 15195; ГОМЕРНЕ (6) ■ Ялкаулык - гомерне кыскарта торган агу ○ 6598 ● 9809; 12539; 14942; 15004; ГОМЕРНЕҢ (2) ■ Күркәм холык - гомернең чәчәге ○ 11202 ● 16574 ГОМЕРСЕЗГӘ (1) ■ Гомерсезгә гомер ялгап булмый ○ 14716 ГОРЕФ-ГАДӘТЕ (1) ■ Һәр заманның үз гореф-гадәте ○ 1025 ГОРЯЧИЙ (1) ■ Горячий, үзе кара, үзе чи ○ 9457 ГӨБЕРЛЕ (1) ■ Колан коега төшкәндә, гөберле бака айгырлык кылыр ○ 2231 ГӨБЕСЕНӘ (1) ■ Көймәсенә күрә ишкәге, гөбесенә күрә пешкәге ○ 7055 ГӨЛ (39) ■ Ал да - бизәк, гөл дә - бизәк ○ 560 ● 624; 634; 656; 1213; 1266-1271; 1272 (2); 1273; 1291; 1308; 1313; 1324; 1342; 1350; 1357; 1483; 1531; 3899; 4092; 7811; 9156; 10659; 10733; 11034; 11146; 11550; 12115 (2); 12692; 12955; 13009 (2); 14723 ГӨЛГӘ (3) ■ Гөл булса, гөлгә куан, гөле булмаса, бөресенә куан ○ 1267 ● 1268; 13099 ГӨЛДӘЙ (2) ■ Һәммәсе дә бердәй, бакчадагы гөлдәй ○ 1369 ● 3213 ГӨЛДӘН (2) ■ Гөлдән - тигәнәк, тигәнәктән гөл чыкмас ○ 1273 ● 1357 ГӨЛДЕР (1) ■ Күгәрчен күгәрченне "гөлдер бу-у" дип мактаган ○ 4052 ГӨЛЕ (2) ■ Алы булды, гөле кирәк ○ 647 ● 1267 ГӨЛЕМ (1) ■ Туган телем - иркә гөлем, киңдер сиңа күңел түрем ○ 15630 ГӨЛЕН (3) ■ Гөлен яраткач, тикәнен дә ярат ○ 1274 ● 1323; 1793 ГӨЛЕНӘ (1) ■ Гөленә карама, төбенә кара ○ 1275 ГӨЛЛӘР (2) ■ Кызлар, чәчен тарап битен юса, гөлләр күк була, хатыннар - кызлар күк була ○ 10282 ● 13866 ГӨЛНЕҢ (2) ■ Гөлнең үскән җирендә бәһасе булмас ○ 1276 ● 1351 ГӨЛСТАН (3) ■ Үз илең - гөлстан, кеше иле - гүрстан ○ 5116 ● 11154; 13970 ГӨЛЧӘЧӘГЕ (1) ■ Кунак - хуҗаның гөлчәчәге ○ 10123 ГӨМАН (1) ■ Гөнаһлы эшне гуаһ табар, гөнаһсыз эшне гөман табар ○ 12497 ГӨМБӘ (5) ■ Кардан гөмбә эзләмә ○ 1104 ● 1277; 1343; 1355; 1801 ГӨНАҺ (5) ■ Балта ни гөнаһ эшләсә, сабы да шуны эшли ○ 1892 ● 5834; 12494; 12495; 12616 ГӨНАҺЛЫ (2) ■ Гөнаһлы кеше күп дога кыла ○ 12496 ● 12497 ГӨНАҺНЫҢ (2) ■ Аракы - гөнаһның анасы ○ 9806 ● 12498 ГӨНАҺСЫЗ (3) ■ Агач - ботаксыз, кеше гөнаһсыз булмый ○ 12410 ● 12497; 12617 ГӨНАҺТАН (1) ■ Бер гөнаһтан йөз туа ○ 12463 ГӨНАҺЫ (1) ■ Телнең буе кече, гөнаһы олы ○ 15615 ГӨНАҺЫН (1) ■ Гөнаһын танган - янган ○ 12499 ГӨНАҺЫНА (1) ■ Кешенең гөнаһына кереп булмый ○ 12522 ГӨНАҺЫҢ (1) ■ Үз гөнаһың үзеңә, ике инәгең үзеңә ○ 12661 ГӨНАҺЫСЫНА (1) ■ Хатын-кызга бәйләнсәң, "гөнаһысына" торырлык булсын ○ 13723 ГӨРЛӘВЕК (1) ■ Ташу барганда гөрләвек белән дә уйнама ○ 462 ГӨРЛӘШЕП (1) ■ Пар күгәрченнәрдәй гөрләшеп торалар ○ 4056 ГРАММ (1) ■ Эшләмәсәң план белән, ашарсың грамм белән ○ 6220 ГРӘЗГӘ (1) ■ Арышны көлгә чәчсәң гөл булыр, солыны грәзгә чәчсәң князь булыр ○ 1531 ГРИФТАР (1) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 ГРИШ-ГРИШ (1) ■ Гриш-гриш, барыбыз да бер иш ○ 5516 ГУАҺ (2) ■ Гөнаһлы эшне гуаһ табар, гөнаһсыз эшне гөман табар ○ 12497 ● 15847 ГУБЕРНАТОР (2) ■ Кызлы көтеп ятыр, уллы - губернатор ○ 14129 ● 14296 ГУБЕРНАТОРЫННАН (1) ■ Патшадан курыкма, губернаторыннан курык ○ 5872 ГУҖ (1) ■ Гуҗ тамак гаеттә үләр ○ 9642 ГУРИНЧАСЫ (1) ■ Гуринчасы биеккә карама, үрәсе сыек ○ 8364 ГҮЗӘЛ (6) ■ Бер гүзәл эш мең гүзәл сүздән яхшырак ○ 6041 (2) ● 8786; 10659; 10660; 12721 ГҮЛӘВЕННӘН (1) ■ Көчле умарта - гүләвеннән билгеле ○ 4740 ГҮР (13) ■ Хур күргән агачың гүр өстеңә күләгә булыр ○ 1704 ● 5022; 6832; 8277; 8835; 9699; 13453; 13469; 13498; 13597; 14062; 15413; 15439 ГҮРГӘ (9) ■ Акчасыз базарга барганчы, кәфенсез гүргә кер ○ 7844 ● 13164; 13328; 13597; 14925; 15125; 15376; 16493; 16667 ГҮРДӘ (5) ■ Гүрдә ятканчы түрдә ят ○ 8246 ● 11004; 15377; 15438; 15447 ГҮРДӘН (1) ■ Ирдән иргә йөргәнче гүрдән гүргә йөрсәңче ○ 13164 ГҮРЕ (1) ■ Изге хатын - оҗмах хуры, яман хатын - дөнья гүре ○ 13640 ГҮРЕНӘ (1) ■ Кеше гүренә кеше керми ○ 15378 ГҮРЕНДӘ (3) ■ Байның түрендә, ярлының гүрендә ○ 7305 ● 12288; 12295 ГҮРСЕЗ (1) ■ Байга бармак янама - эшсез калырсың; муллага бармак янама - гүрсез калырсың ○ 16967 ГҮРСТАН (2) ■ Үз илең - гөлстан, кеше иле - гүрстан ○ 5116 ● 13970 ГЫЙБАДӘТ (3) ■ Ахмакка гыйбадәт кылырга кушсаң, маңгаен тишеп бетерер ○ 11513 ● 16536; ГЫЙБРӘТ (9) ■ Югарыга карап үрнәк ал, түбәнгә карап гыйбрәт ал ○ 711 ● 1006; 4796; 4904; 6514; 11432; 11520; 12348; 16272 ГЫЙБРӘТЛЕ (2) ■ Ата гайрәтле булса, бала гыйбрәтле була ○ 14350 ● 14394 ГЫЙЛЕМ (27) ■ Акча, мал - бер көнлек, гыйлем, һөнәр - гомерлек ○ 16461 ● 16536; 16540; 16554-16568; 16577; 16582; 16598; 16615; 16626; 16627; 16660; 16675; 16681 ГЫЙЛЕМГӘ (1) ■ Гыйлемгә тотынган югалмас ○ 16569 ГЫЙЛЕМДӘ (1) ■ Тирәнлек - диңгездә, зирәклек - гыйлемдә ○ 16656 ГЫЙЛЕМЕ (2) ■ Кешенең акылы - эшеннән, гыйлеме сүзеннән беленер ○ 11598 ● 14330 ГЫЙЛЕМЕН (1) ■ Гыйлемен файдаланмаган галим җимешсез агач шикелле ○ 16570 ГЫЙЛЕМЛЕ (1) ■ Гыйлемсез бер яши, гыйлемле мең яши ○ 16575 ГЫЙЛЕМЛЕК (3) ■ Гыйлемлек - нур, наданлык - хур ○ 16571 ● 16572; 16628 ГЫЙЛЕМЛЕКНЕҢ (1) ■ Гыйлемлекнең тамыры ачы булса да, җимеше татлы ○ 16573 ГЫЙЛЕМНӘН (1) ■ Гыйлемнән яхшы дус юк, чирдән яман дошман юк ○ 15212 ГЫЙЛЕМНЕҢ (2) ■ Болыт астындагы кояшның җылысы юк, халыкка төшмәгән гыйлемнең файдасы юк ○ 16538 ● 16574 ГЫЙЛЕМСЕЗ (2) ■ Гыйлемсез бер яши, гыйлемле мең яши ○ 16575 ● 16675 ГЫЙЛЕМ-ҺӨНӘРГӘ (1) ■ Бай булмасаң бай булма, гыйлем-һөнәргә сай булма ○ 16471 ГЫЙЛЬЛӘТЕ (1) ■ Кыйммәт булса хикмәте бар, арзан булса гыйльләте бар ○ 7932 ГЫЙРАКТАН (1) ■ Гыйрактан тирьяк килгәнче, елан чаккан ир үләр ○ 15213 ГЫЙШКЫ (1) ■ Гыйшкы юк - ишәк, дәрте юк - күсәк ○ 12680 ГЫЙШЫГЫН (1) ■ Гыйшыгын гыйшык, йөрергә ката кыйшык ○ 12809 ГЫЙШЫК (16) ■ Күке гыйшык тота, баласын карга карый ○ 4060 ● 12664; 12681-12687; 12689; 12704; 12706; 12707; 12772; 12809; 12811 ГЫЙШЫККА (1) ■ Гыйшыкка ишек бикле булса, тәрәзәдән керер ○ 12688 ГЫЙШЫКНЫ (1) ■ Гыйшыкны гыйшык китәрер ○ 12689 ГЫЙШЫКНЫҢ (1) ■ Гыйшыкның карты-яше булмый ○ 12690 ГЫЙШЫКСЫЗ (1) ■ Дәртсез - дивана, гыйшыксыз - багана ○ 12697 ГЫЙШЫКТАН (3) ■ Ашыйсы килү - гыйшыктан яман ○ 9625 ● 12691; 12712 ГЫНА (52 | 2) ■ Ай гел болыт артында гына тормый ○ 5 ● 95; 98; 168; 274; 1508; 2265; 2412; 2441:1; 2676; 2929; 3116; 3149; 3699; 3932; 3949; 4002; 4107; 4115; 4300; 4318; 4350; 5290; 5325; 5985; 6246; 6315; 7232; 7527; 7575; 7651; 7880; 8321; 9059; 9064; 9270; 9419; 9974; 10494; 10634; 10641; 11803; 12089; 12091; 12166:2; 12401; 12906; 13720; 13958; 14398; 14661; 15360; 16648; 17046 ГЫНАМ (1) ■ Керпе баласын "йомры гынам, йомшак кынам" дип сөя, имеш ○ 2222 ДА (1230 | 29) ■ Ай якты да, җылытмый ○ 13 ● 15; 30; 35; 36; 42; 63; 68; 73 (2); 75; 78; 93; 94; 118; 121; 123; 124; 129; 140; 154; 159; 179; 187; 207; 208; 211; 219; 223; 244; 254; 255; 257; 268 (2); 270; 279 (2); 280; 286; 297; 306; 311; 318; 345; 347; 358; 361; 373; 376; 378; 385; 386; 400 (2); 404; 420; 424; 427; 458; 461; 465; 489; 490; 496; 511; 538; 541; 550; 551; 560; 562; 578; 583; 624; 627; 634; 649; 690 (2); 693; 739 (2); 749; 750; 752; 852; 869; 896; 933; 952; 993; 994; 999; 1076 (3); 1095; 1096; 1105; 1112 (2); 1115 (2); 1132; 1142; 1146; 1151; 1156; 1160; 1171; 1213; 1226; 1238; 1241; 1268; 1280; 1327; 1337; 1339; 1347; 1353; 1380; 1383; 1426; 1551; 1557; 1562; 1590; 1596; 1604; 1610; 1613; 1615; 1621; 1651; 1727; 1743; 1754; 1761; 1785; 1803; 1815; 1889-1892; 1902; 1916; 1921; 1929; 1933 (2), :1, :2; 1944; 1965; 1981; 1983; 1993; 2009; 2037; 2039; 2061; 2062; 2066; 2072; 2077 (2); 2084; 2089; 2097; 2103; 2123; 2129; 2133; 2134; 2143; 2144; 2148; 2156; 2167; 2187 (2); 2188; 2192; 2205; 2213; 2223:1; 2245; 2251; 2252; 2258; 2268; 2270; 2298; 2313; 2324; 2357; 2359 (2); 2376; 2381; 2425; 2434; 2441, :1; 2453; 2478; 2495; 2508; 2509; 2548 (2); 2559 (2); 2580; 2582 (2); 2598; 2602; 2603; 2671; 2704; 2712; 2716; 2723; 2745; 2748; 2763; 2771; 2773; 2797; 2802; 2820; 2829; 2847; 2848; 2880; 2897; 2904; 2907; 2946; 2949; 2954; 2956; 2969; 2974; 2975; 3042; 3043; 3050; 3076 (2); 3080 (2); 3081; 3085; 3093; 3112; 3152; 3156 (2); 3168; 3171; 3178; 3290; 3313; 3323; 3335 (2); 3363; 3367; 3368; 3374; 3401; 3403; 3408; 3414; 3425; 3440; 3446; 3477; 3514 (2); 3566; 3578; 3586; 3619; 3625 (2); 3660; 3663 (2); 3683; 3721; 3730 (2); 3772; 3814 (2); 3839; 3845; 3848; 3852; 3856; 3875; 3886; 3910 (2); 3928; 3950; 3952; 3955 (2); 3959; 3973-3975; 3990; 3992; 4000; 4001; 4007; 4032; 4036; 4041; 4045; 4049; 4080, :1; 4093, :1; 4097; 4098; 4106; 4120; 4124; 4132; 4133; 4152; 4153; 4180; 4183; 4184; 4192; 4197 (2); 4207; 4214; 4223; 4227:1, :1; 4237; 4244; 4247; 4249; 4250; 4287; 4291; 4298, :1; 4307; 4370; 4374; 4377 (2); 4396 (2); 4410; 4415; 4421; 4423; 4462; 4515; 4524; 4527; 4552; 4559-4561; 4577; 4593 (2); 4600; 4616; 4619; 4624; 4630; 4634 (2); 4636; 4651; 4652; 4657; 4668; 4673; 4676; 4681; 4682; 4686; 4692; 4710; 4713; 4715; 4732; 4733; 4739; 4745 (2); 4775; 4785; 4787, :1; 4797; 4808; 4830; 4832; 4864; 4898; 5035; 5037; 5042; 5046 (2); 5072; 5082; 5087; 5100; 5106; 5113; 5117; 5119; 5124; 5165; 5206; 5214; 5246; 5249; 5264; 5272; 5273; 5284; 5313; 5321; 5328; 5334; 5338; 5340; 5341; 5343; 5344; 5381; 5386; 5403; 5407; 5454; 5468 (2); 5473; 5479; 5482; 5489; 5516; 5519; 5577 (2); 5580 (2); 5588; 5602; 5605; 5659; 5703; 5722; 5725; 5730; 5731; 5746; 5754; 5755; 5773; 5785; 5837; 5851; 5852; 5858; 5877 (2); 5892; 5897; 5904; 5913; 5918; 5936; 5946; 5985; 5989; 6032; 6058; 6099; 6127; 6253; 6260; 6266; 6304 (2); 6364; 6395 (2); 6404; 6411; 6459; 6501; 6504; 6557; 6563; 6568; 6576; 6585; 6606; 6611; 6626 (2); 6658 (2); 6663; 6680; 6694; 6695; 6708; 6718; 6721; 6725; 6737-6739; 6766; 6781 (2); 6791; 6804; 6814 (2); 6817 (2); 6865; 6879; 6894; 6951; 6977; 6982; 6987; 7016; 7018; 7042; 7045; 7079; 7085; 7102; 7126-7128; 7146; 7220; 7223; 7226; 7262; 7265; 7298; 7302; 7312; 7315; 7338; 7394; 7396; 7410; 7448 (2); 7449; 7463, :1; 7468; 7469; 7477 (2); 7481; 7482 (2); 7485; 7489; 7511; 7529; 7530; 7576; 7598; 7608; 7631; 7633 (2); 7635; 7655; 7661 (2); 7664; 7696; 7709, :1; 7734; 7737; 7746; 7776; 7780; 7785; 7795; 7813:1; 7828; 7832; 7855; 7892; 7902; 7920; 7928; 7936; 7941; 7954; 7957, :1, :2; 8005; 8033; 8048; 8084; 8118, :1, :2; 8199; 8212; 8253; 8278; 8285; 8324, :2; 8342; 8363; 8371; 8372; 8392; 8453; 8454; 8459; 8467; 8471; 8479; 8482; 8494; 8533; 8552; 8595; 8618; 8626; 8631; 8643; 8650; 8656; 8657; 8684; 8713; 8732; 8761; 8797; 8811; 8814; 8816; 8832; 8860 (2); 8867; 8921; 8923; 8958; 8995; 9031; 9039; 9072; 9083; 9104 (2); 9160; 9189; 9190; 9202; 9215; 9261 (2); 9271; 9284; 9297; 9299; 9311; 9330; 9340; 9353; 9361; 9365; 9379; 9380; 9387; 9391; 9403; 9413; 9425; 9426 (2); 9443; 9446; 9476; 9526; 9530; 9562; 9586; 9621; 9629; 9664; 9673; 9675; 9681; 9697; 9715; 9717; 9735; 9738-9740; 9744; 9746; 9793; 9799; 9803; 9805; 9845; 9871; 9890; 9899; 9906 (2); 9914; 9916; 9949; 9952 (2); 9954; 9965; 9981; 9982; 9988; 9992; 10006; 10018; 10029; 10033 (2); 10052; 10053; 10069; 10084; 10122; 10139; 10150; 10195; 10209 (2); 10248; 10271; 10280; 10322; 10326; 10356; 10359; 10396; 10405; 10410; 10423; 10451; 10509; 10533; 10540; 10563; 10567; 10611; 10645; 10666; 10679, :1, :2; 10682 (2); 10700; 10701; 10718; 10733; 10739; 10747; 10762; 10892; 10900 (2); 10901 (2); 10905; 10941; 10958; 10965; 10988; 11015; 11024; 11044; 11060; 11084 (2); 11093; 11094; 11101; 11102; 11117; 11122; 11130; 11178 (2); 11185; 11206; 11252; 11273; 11297; 11317; 11337; 11340; 11358; 11398; 11401; 11465 (2); 11509; 11516; 11519; 11528; 11553; 11566; 11616; 11631, :1, :2 (2); 11657 (2); 11704; 11726; 11763; 11770; 11857; 11903; 11910; 11918; 11942; 11956 (2); 12001; 12010; 12012; 12013; 12034; 12057; 12073-12075; 12090 (2); 12098; 12139; 12165; 12171; 12177; 12220; 12244 (2); 12260; 12262 (2); 12266; 12284 (2); 12289; 12331; 12357; 12362; 12371; 12374; 12407; 12437; 12441 (2); 12443; 12471; 12486 (2); 12498; 12508; 12521; 12531; 12538; 12551; 12559; 12569 (2); 12575; 12579; 12583; 12603; 12647; 12653; 12665 (2); 12668; 12673; 12677; 12691; 12725; 12727; 12731; 12747; 12752; 12760 (2); 12778; 12794; 12799; 12808 (2); 12851 (2); 12853; 12863 (2); 12886; 12893 (2); 12895; 12913; 12919; 12931; 12934 (2); 12944; 12948; 12954 (2); 12971; 12982; 13003; 13012; 13035 (2); 13050 (2); 13057 (2), :1 (2), :2 (2); 13071 (2); 13097; 13124; 13147; 13189; 13210; 13228; 13231; 13299 (2); 13304; 13305; 13318; 13375 (2); 13422 (2); 13438; 13439; 13454; 13520; 13521 (2); 13544; 13554 (2); 13580 (2); 13589; 13591; 13612; 13617; 13623; 13630; 13638; 13649; 13652; 13657; 13679, :1; 13685; 13696; 13712; 13739; 13791 (2); 13822; 13823; 13838; 13841; 13844; 13869; 13882; 13895 (2); 13915; 13940; 13956; 13958; 13996; 14005; 14013; 14017 (2); 14069; 14100; 14104 (2); 14107; 14145 (2); 14146 (2); 14162; 14172; 14173 (3); 14180 (2); 14183; 14185 (2); 14194; 14198; 14201; 14221; 14228; 14250; 14252; 14261; 14264; 14320; 14325 (2); 14336; 14346; 14355; 14357; 14361; 14364; 14417; 14435; 14443; 14493; 14500; 14520; 14561 (2); 14575 (2); 14581; 14585 (2); 14596; 14609; 14637 (2); 14639 (2); 14647; 14653; 14662; 14689; 14718; 14723; 14724; 14726; 14728; 14731, :1; 14735; 14796; 14798; 14827; 14839; 14840; 14854; 14895; 14912; 14920; 14953; 14955 (2); 14956; 14994 (2); 15042 (2); 15063; 15086; 15110; 15114; 15145; 15162; 15172; 15178; 15197-15199; 15223; 15245; 15271; 15296; 15341; 15371 (2); 15374; 15399; 15425; 15429; 15446 (2); 15454; 15469; 15476; 15496; 15520; 15523 (2); 15538; 15539 (2); 15541; 15542; 15550; 15560 (2); 15563; 15571-15573; 15585; 15677 (2); 15684; 15698; 15726; 15749; 15784; 15825; 15833; 15835; 15842; 15855; 15878; 15894; 15897; 15929; 15938 (2); 15952; 15953; 15960; 15975; 15977; 16021; 16054; 16057; 16080 (2); 16186; 16199; 16210; 16236 (2); 16248; 16257; 16331; 16333; 16337; 16349; 16350; 16354; 16387; 16399; 16417 (2); 16431; 16451; 16469; 16475; 16484; 16562; 16573; 16650; 16686; 16688; 16697; 16698 (2); 16735; 16759; 16766; 16769; 16818; 16829; 16839; 16845; 16852; 16854 (2); 16862; 16864 (2); 16869; 16880 (2); 1689616898; 16905; 16916; 16918; 16922; 16931; 16948; 16958 (2); 16975; 16982; 16990; 17006 (2); 17026; 17061; 17079; 17083 ДАВЫЛ (11) ■ Давыл алды тын була ○ 1085 ● 1108; 1187; 4126; 4897; 7054; 10742; 13284; 13761; 15813; 16915 давыл → җил-давыл ДАВЫЛГА (1) ■ Җилнеке - давылга ○ 1202 ДАВЫЛДА (1) ■ Игенче явымда тынар, балыкчы давылда тынар ○ 1409 ДАВЫЛДАН (2) ■ Күмәк агач давылдан курыкмас ○ 1697 ● 1699 ДАВЫЛЛЫ (2) ■ Давыллы болытның явымы аз ○ 1086 ● 1087 ДАВЫЛНЫ (1) ■ Давылны явым басар ○ 1088 ДАВЫЛСЫЗ (1) ■ Давылсыз көнне дау барын онытма, ваемсыз көндә яу барын онытма ○ 5564 ДАВЫЛЫНА (1) ■ Явым теләсәң, давылына да чыда ○ 1151 ДАГА (2 | 1) ■ Атка дага какканда бака ботын кыстыра ○ 2478:3 ● 2502; 2889 ДАГАЛАГАНДА (1 | 2) ■ Ат аягын дагалаганда бака ботын кыстырган ○ 2478:1 ● 2478:2; 4553 ДАГАЛАСАҢ (1) ■ Чучканы алтын белән дагаласаң да, ат булмас ○ 2904 ДАГАЛАТКАНДА (1) ■ Ат аягын дагалатканда бака да ботын сузган ○ 2478 ДАГАЛАУ (1) ■ Тумаган тайны дагалау ○ 2873 ДАГАЛЫ (2) ■ Дагалы ат таймас ○ 2640 ● 2653 ДАГАСЫЗ (1) ■ Ат дагасыз булмас ○ 2492 ДАГАСЫНЫҢ (1) ■ Дагасының көмешенә мактанма, атыңның йөрешенә мактан ○ 7015 ДАЕТ (1) ■ Алла бирсә - бог дает, бирмәгәнгә чүп тә юк ○ 16836 ДАЛА (3) ■ Йөгерек атка дала кадерле ○ 2792 ● 5405; 14450 ДАЛАГА (4) ■ Шәһәргә килсә - дустын танымый, далага чыкса - атын танымый ○ 5280 ● 11512; 12255; 13913 ДАЛАДА (4) ■ Кулга өйрәнгән кош далада адашыр ○ 3860 ● 8454; 14270; 14504 ДАЛАНЫҢ (2) ■ Даланың бие булганчы, баяуның колы бул ○ 5169 ● 5170 ДАН (13 | 2) ■ Арыслан айга менмәсә дә, сикерүе дан ○ 2031 ● 2789; 4104; 5550:2, :2; 5657; 5920; 6674; 11068; 11070; 11118; 11282; 12834; 13765; 15496 ДАНА (3) ■ Күп картның эчендә бер бала булса, дана булыр; күп баланың эчендә бер карт булса, бала булыр ○ 15080 ● 15528; 16240 ДАНГА (1) ■ Улы данга чыкса, анасы яшәрер ○ 14298 ДАНЛЫ (3) ■ Күл - балыгы белән данлы, ил - халыгы белән данлы ○ 5023 (2) ● 14844 ДАНЛЫГЫ (1) ■ Маллыгыннан данлыгы ○ 2389 ДАНЛЫКЛЫ (1) ■ Алдынгы эшче - данлыклы кеше ○ 6017 ДАННЫ (2) ■ Данны басудан эзлә ○ 1393 ● 6055 ДАННЫҢ (1) ■ Данның төбе - хөрмәт, хөрмәтнең төбе - хезмәт ○ 6056 ДАНСЫЗ (1) ■ Яхшы ат йөгәнсез йөрмәс, яхшы кыз дансыз йөрмәс ○ 13049 ДАНЫ (17) ■ Атның даны егет кулында ○ 2572 ● 2573; 6515; 7279; 7632; 11069; 11085; 11671; 12829; 12830 (2); 12858; 14349 (2); 14377 (2); 16425 ДАНЫН (2) ■ Яхшы ат ирнең данын тарата ○ 2715 ● 4501 ДАНЫҢ (2) ■ Зур эштә, җаның чыкса да, даның калыр ○ 6058 ● 12314 ДАНЫҢНЫ (1) ■ Даныңны җуйганчы башыңны җуй ○ 11119 ДАР (1) ■ Шайтанның дуслыгы дар агачына хәтле ○ 16784 ДАРУ (15) ■ Мәкнең бер сабагы дару, бер сабагы агу ○ 1558 ● 1766; 3729; 4624; 4704; 6612; 9150; 9189; 11957; 12701; 14603; 15185; 15216; 15636; 16105 ДАРУГА (1) ■ Имгә эстәсәң, даруга юк ○ 15220 ДАРУНЫҢ (1) ■ Авыруның иясе була, даруның киясе була, ди ○ 15183 ДАРУСЫЗ (1) ■ Агусыз дару юк, дарусыз шифа юк ○ 15185 ДАРУЫ (3) ■ Дуракка доктор даруы дәрман бирмәс ○ 11557 ● 15401; 15936 ДАРЫ (3) ■ Дары белән ут бер җирдә булмый ○ 5565 ● 8498; 16726 ДАРЫМ-ШАРЫМ (1) ■ Дарым-шарым, тәңкә ярым ○ 8037 ДАУ (19) ■ Монда бүреләр өчен дау бара, анда төлке иркенләп кетәк аудара ○ 2291 ● 5546; 5564; 5572; 5664; 5756 (2); 5765; 5928; 5982; 6125; 6966; 7752; 8604; 12185; 12836; 14469; 15164; 15596 ДАУГА (7) ■ Яуга барсаң - барың бар, дауга барсаң - берең бар ○ 5670 ● 5671; 5969; 6962; 6976; 12922; 13996 ДАУДА (3 | 2) ■ Батыр яуда беленер, телчән дауда беленер ○ 5550 ● 5550:1, :2; 5551; 12901 ДАУДАН (1) ■ Егылган көрәштән туймас, яман даудан туймас ○ 12112 ДАУЛАРЫ (1) ■ Бай ике булса, даулары дүрт була ○ 7170 ДАУЛАШМА (4) ■ Бай белән даулашма, бүре белән талашма ○ 7152 ● 7153; 7391; 10784 ДАУЛЫ (1 | 1) ■ Үләнле җирдә мал симерә, даулы җирдә түрә симерә ○ 5980 ● 17077:1 ДАУНЫ (1) ■ Явын аямаган яуны җиңәр, малын аямаган дауны җиңәр ○ 5654 ДӘ (893 | 19) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ● 33; 49; 52; 115; 119; 128; 139; 173 (2); 209; 250; 258; 263; 291; 298; 311; 353; 373; 405; 417; 433; 462; 463; 465; 481; 495 (2); 560; 595; 597; 600 (2); 627; 681; 696; 749; 750; 766; 788; 817; 860; 872; 879; 890; 896; 936 (2); 937 (2); 938 (2); 939 (2); 947 (2); 955 (3); 959; 986; 1052; 1091; 1107; 1207; 1217 (2); 1226; 1238; 1274; 1303; 1343; 1369; 1391; 1413; 1414 (2); 1424:3; 1428; 1471; 1545; 1553; 1574; 1626; 1646; 1652; 1654; 1661:1; 1700; 1702; 1759; 1888; 1901; 1921; 1926; 1986; 2003; 2031; 2057 (2); 2124; 2135; 2142-2144; 2157; 2160; 2223:1; 2236; 2240; 2252; 2254; 2256; 2260; 2264 (2); 2271; 2284; 2288; 2295; 2303; 2343; 2403; 2461; 2508; 2577; 2580; 2587; 2593; 2665; 2748; 2749; 2754; 2788; 2791; 2821; 2887; 2892; 2933; 2939; 2941; 2953; 2966; 2973 (2); 3009; 3027; 3028; 3058; 3061; 3065; 3107; 3110; 3112; 3134; 3232; 3264 (2); 3292; 3293; 3320-3322; 3332; 3371; 3378; 3379; 3381; 3383; 3406; 3417; 3442; 3456 (2); 3495; 3587; 3611; 3625; 3630; 3633; 3671; 3723, :2; 3781; 3789; 3796 (2); 3813; 3848; 3878; 3914 (2); 3933; 3982; 3992; 3994; 4001; 4010; 4069; 4092; 4116; 4120; 4146; 4177; 4233; 4234:1; 4245; 4363; 4383; 4384; 4386; 4387; 4433; 4460; 4525; 4533; 4544; 4562; 4568; 4569; 4603; 4610; 4613; 4645; 4656; 4721; 4773; 4776; 4782; 4791; 4801; 4805; 4810; 4826; 4833; 4835; 4852; 4911; 4925; 4949; 4958; 4984; 4988; 4997; 5007; 5037; 5050; 5057; 5070; 5071; 5113; 5120; 5163; 5168; 5198; 5204; 5205; 5220; 5245; 5271; 5298; 5317 (2); 5385 (2); 5387; 5410; 5423; 5482; 5526; 5576; 5673; 5676; 5703; 5711; 5745; 5786 (2); 5797; 5893; 5898; 5902; 5904; 5913; 5984; 5990; 5996 (2); 5997; 6032; 6046 (2); 6051 (2); 6065; 6094; 6111; 6151; 6166; 6173; 6225; 6248; 6273; 6282; 6291; 6302 (3); 6310; 6324 (3); 6327; 6346; 6404; 6430; 6431; 6442; 6461; 6488; 6493; 6522; 6579; 6588; 6592; 6603; 6605; 6615; 6619; 6620; 6638; 6639 (4); 6663; 6694; 6698; 6700; 6711 (4); 6713 (4); 6727; 6750; 6784; 6843; 6860; 6877; 6927; 6955; 6976; 6988; 7016:1, :2, :3; 7017; 7056; 7076; 7078; 7148; 7156; 7159; 7169; 7177; 7197; 7200; 7208; 7230; 7233 (2); 7235 (4); 7242:2; 7278; 7281 (2); 7299; 7319; 7327 (2); 7332; 7338; 7350 (2); 7409; 7480; 7504; 7509 (2); 7510 (2); 7576; 7609 (2); 7663; 7697; 7704; 7710; 7747; 7749; 7755-7757; 7760; 7772; 7774; 7790; 7824; 7828; 7835; 7855; 7903; 7936; 7942; 7954; 8021; 8077; 8079; 8080; 8085; 8118:1; 8126:1; 8131; 8170; 8187 (2); 8204, :1; 8212; 8218; 8279; 8320; 8321; 8324, :1; 8357 (2); 8360; 8366; 8443; 8445; 8454; 8475; 8490; 8534; 8622; 8637; 8645; 8656; 8692; 8697; 8709 (2); 8742; 8785; 8786; 8792; 8796; 8817; 8831; 8856; 8885; 8895; 8898; 8913; 8930; 8952 (2); 8968; 8982; 8997; 9024; 9061; 9064; 9096; 9163; 9168; 9173; 9256; 9260; 9312; 9319 (2); 9381; 9473 (2); 9483; 9502; 9530; 9601; 9639 (2); 9668; 9688; 9707; 9713; 9717; 9722; 9770 (2); 9799; 9821; 9827 (2); 9834; 9852 (2); 9871; 9882; 9894; 9934; 9956; 9957; 9978:1; 9986 (2); 9993; 9998; 10053; 10054; 10100; 10150; 10216; 10218 (2); 10277; 10301 (2); 10328; 10343; 10369; 10406; 10410; 10413; 10432:1; 10453; 10454; 10500; 10502; 10512; 10536; 10628; 10660; 10691; 10702; 10703; 10706 (2); 10707; 10715; 10768; 10844; 10876; 10886; 10915; 10917; 10937; 10958:2, :3; 11021; 11079; 11087; 11095; 11118; 11146; 11170; 11182; 11186; 11190; 11196; 11208; 11221; 11222; 11285; 11291 (2); 11300; 11333; 11336; 11353; 11363; 11413; 11441; 11514; 11526; 11528-11530; 11552; 11586 (2); 11615; 11629; 11631, :1; 11639; 11656; 11671; 11686; 11687; 11705; 11706; 11714; 11726; 11727; 11735 (2); 11748; 11752; 11764; 11769; 11772; 11860; 11902; 11919; 11933; 11936; 11938; 11947; 11963; 11966; 12040; 12069; 12079; 12087-12089; 12126; 12165; 12217; 12220; 12240 (2); 12245; 12248 (2); 12264; 12329; 12335; 12391; 12395 (2); 12397; 12421 (2); 12427; 12435; 12439; 12446; 12449; 12453; 12462; 12468; 12487 (2); 12491; 12498; 12503; 12504; 12511; 12529; 12580; 12613; 12628; 12631; 12635; 12639; 12677; 12723; 12728 (2); 12730; 12753; 12755; 12766; 12768; 12796 (2); 12806; 12812; 12856; 12869; 12993; 13004; 13016; 13060 (2); 13076 (2); 13110; 13179; 13195; 13214; 13228; 13265; 13277 (2); 13364; 13372 (2); 13439; 13464; 13470; 13517 (2); 13519; 13545; 13560 (2); 13592; 13617; 13638; 13652; 13665; 13724; 13756; 13778 (2); 13818; 13822; 13849; 13860; 13869; 13871 (2); 13904 (2); 13905; 13914; 13930; 13941; 13943; 13960; 13985; 13986; 13995; 14009; 14018; 14100; 14186; 14187 (2); 14188 (2); 14195; 14239; 14307 (2); 14344; 14346; 14365; 14384; 14405; 14433; 14454 (2); 14529; 14582; 14622; 14641; 14642 (2); 14643; 14648; 14662 (2); 14664; 14675; 14725-14727; 14823 (2); 14827; 14830 (2); 14850; 14858; 14933; 14944; 14946; 14949; 14959; 14990; 14992; 15025; 15026; 15056; 15166; 15180; 15190; 15191; 15235; 15236; 15246; 15275; 15285; 15293; 15300; 15304; 15324; 15409; 15454; 15456 (2); 15479 (2); 15513 (2); 15549 (2); 15552; 15572; 15594; 15653 (2); 15673; 15747; 15769; 15776; 15784; 15801; 15822; 15832; 15841; 15851; 15861; 15899; 15946; 15964; 16006; 16021; 16031; 16082; 16117; 16122; 16126; 16141; 16143 (2); 16163; 16169; 16172; 16173, :1; 16186; 16197; 16211; 16216; 16253; 16287; 16320; 16350; 16354; 16365; 16366; 16395; 16401; 16412; 16429; 16443; 16475; 16484; 16543 (2); 16548 (2); 16561; 16562; 16603; 16616; 16654; 16655; 16690; 16700; 16758; 16763; 16875; 16892 (2); 16901 (2); 16903; 16907; 16919; 16925 (2); 16933; 16993 (2); 16999; 17001; 17023; 17025 (2); 17034 (2); 17041; 17076; 17081 (2); 17083; 17085 (2); 17088 ДӘВА (13) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 ● 2690; 2912; 6621 (2); 11056 (2); 12696 (2); 14947; 15250; 15394; 16187 ДӘВАЛАУ (1) ■ Холыкны дәвалау җәрәхәтне дәвалаудан авыррак ○ 11304 ДӘВАЛАУДАН (1) ■ Холыкны дәвалау җәрәхәтне дәвалаудан авыррак ○ 11304 ДӘВАСЫ (4) ■ Эч пошуның дәвасы - эш ○ 6158 ● 12451; 12469; 15278 ДӘВАСЫЗ (5) ■ Батыр ярасыз булмас, ярасы дәвасыз булмас ○ 5549 ● 12687; 15028; 15216; 16643 ДӘВӘНЕ (1) ■ Наданга максатыңны аңлату дәвәне чокыр атлатудан кыендыр ○ 16640 ДӘВЕР (2) ■ Картлык дәвер кышка охшар, яшьлек дәвер язга охшар ○ 15059 (2) ДӘГЪВӘКӘР (1) ■ Түрә дәгъвәкәр булса, йөгенеп булмас, түбә тайгак булса, чыгып булмас ○ 5909 ДӘЛИЛ (1) ■ Шайтанга кирәк булса, коръәннән дәлил китерә ○ 16774 ДӘЛИЛЕ (1) ■ Дәлиле азның сүзе озын ○ 15837 ДӘМЕН (1) ■ Аргамакның баласы аз утлар да күп юшар, атасы тарлауның дәмен татканга; азамат ирнең баласы аз сөйләр дә күп тыңлар, атасы йортка киңәш иткәнгә ○ 14346 ДӘРӘҖӘ (1) ■ Мәхәббәт дәрәҗә белән дә, тәрәзә белән дә исәпләшми ○ 12728 ДӘРӘҖӘГӘ (2) ■ Мактанчык кеше дәрәҗәгә менсә, баштан борыны уза, ди ○ 12024 ● 16639 ДӘРӘҖӘНЕҢ (1) ■ Белем - бәхет ачкычы, дәрәҗәнең баскычы ○ 16496 ДӘРӘҖӘСЕ (2) ■ Эш көне күпнең дәрәҗәсе биек, эш көне юкның һич ние юк ○ 6171 ● 8363 ДӘРӘҖӘСЕН (1) ■ Үз дәрәҗәсен үзе белгән хур булмый ○ 11339 ДӘРӘҖӘСЕНӘ (1) ■ Тәрәзәсенә карама, дәрәҗәсенә кара ○ 11294 ДӘРВИШ (2 | 1) ■ Дәрвиш - ашавыннан, бай - яшәвеннән билгеле ○ 16977 ● 16979, :1 ДӘРВИШКӘ (1) ■ Зәгыйфь бәндә, шул өчәүнең кулына төшмә: муллага, казыйга, дәрвишкә ○ 16978 ДӘРМАН (6) ■ Аш дигәндә - җан-фәрман, эш дигәндә - юк дәрман ○ 6287 ● 7309; 11365; 11366; 11557; 16871 ДӘРМАНЫ (1) ■ Ярлының дәрманы юк, байның вөҗданы юк ○ 7495 ДӘРМАНЫН (1) ■ Дәртен белгән дәрманын белер ○ 11120 ДӘРМАНЫНЧА (1) ■ Хәлле - хәленчә, юк - дәрманынча ○ 7600 ДӘРТ (10) ■ Март чыкмый дәрт чыкмас ○ 921 ● 9224; 11075; 11365; 12671; 12693; 12804; 12811; 12892; 15028 ДӘРТЕ (8) ■ Аты бар - чанасы юк, дәрте бар - чарасы юк ○ 2752 ● 7622 (2); 11355 (2); 12680; 12694; 12696 дәртем → исем-дәртем ДӘРТЕН (1) ■ Дәртен белгән дәрманын белер ○ 11120 ДӘРТЕНӘ (1) ■ Янган үз дәртенә янар ○ 12775 ДӘРТЕҢ (1) ■ Әүкәтең барда йөреп кал, дәртең барда күреп кал ○ 11335 ДӘРТЕҢНӘН (1) ■ Мине күр дә дәртеңнән үл ○ 12806 ДӘРТКӘ (1) ■ Дәрткә дәрман алу ○ 11366 ДӘРТЛЕ (1) ■ Дәртле - ялкын, дәртсез - салкын ○ 12695 ДӘРТЛЕГӘ (1) ■ Дәртлегә дәрте төшкәннән дәва, дәртсезгә ни дәва ○ 12696 ДӘРТСЕЗ (4) ■ Дәртсез баш карга куркылыгына ярый ○ 11121 ● 12695; 12697; 12698 ДӘРТСЕЗГӘ (2) ■ Авыруга дәва бар, дәртсезгә дәва юк ○ 11056 ● 12696 ДӘРЬЯ (11) ■ Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык ○ 283 ● 7168; 10414; 11196; 11209; 11411; 11614; 14269; 14730; 15537; 16613 ДӘРЬЯГА (3) ■ Дәрьяга яңгыр яуганнан ни файда ○ 1089 ● 1169; 12358 ДӘРЬЯДАГЫ (2) ■ Дәрьядагы балык сатылмас ○ 359 ● 4487 ДӘРЬЯНЫ (1) ■ Төкереп дәрьяны таштыра алмассың ○ 10586 ДӘРЬЯНЫҢ (1) ■ Һәр эшнең чамасы бар, һәр дәрьяның көймәсе бар ○ 6406 ДӘРЬЯҢ (1) ■ Анаң үлсә, дәрьяң кибәр; атаң үлсә тавың авар ○ 14391 ДӘҮЛӘТ (17) ■ Иртәгә аш калса - дәүләт, эш калса - михнәт ○ 836 ● 5244; 5419; 6514; 73367338; 7508; 7534; 7597; 11319; 12351; 13520 (2); 13521 (2); 14494 ДӘҮЛӘТ-БАЙЛЫК (1) ■ Дәүләт-байлык дус-иш аркасында, яхшы исем хатын аркасында ○ 13636 ДӘҮЛӘТЕ (5) ■ Кешенең иң зур дәүләте - чын дусы ○ 5458 ● 13773 (2); 14451 (2) ДӘҮЛӘТКӘ (1) ■ Дәүләткә кызыкма, ярлылыкка боекма ○ 7339 ДӘШ (1) ■ Ары дәш дисәң, бире ○ 16266 ДӘШМӘҮ (4) ■ Ачуның дәвасы - дәшмәү ○ 12451 ● 15838-15840 ДӘШМИ (4) ■ Аңгыра сөйләгәндә хәким дәшми торыр ○ 11527 ● 15841; 15842; 15963 ДЕГЕТ (7 | 3) ■ Дегет чиләге агармас ○ 1911 ● 6994; 7016, :1, :2, :3; 7017; 7099; 9834; 12839 ДЕГЕТКӘ (1) ■ Дегеткә тамагы туймаса арба да шыңшый ○ 7018 ДЕГЕТЛӘР (1) ■ Итеге юк егетләр чабатасын дегетләр ○ 12891 ДЕГЕТТӘН (1) ■ Арбаның шыгырдавы дегеттән, хатынның лыгырдавы ирдән ○ 13793 ДЕНСЕЗ (1) ■ Идел төпсез, ирләр "денсез" ○ 13458 ДЕРЕЛДИ (1) ■ Ярык чүлмәк дерелди ○ 9999 ДЕРЕНДӘ (1) ■ Дерен-дерен, дерендә, ике көннең берендә ○ 1037 ДЕРЕН-ДЕРЕН (3) ■ Дерен-дерен, дерендә, ике көннең берендә ○ 1037 ● 7179; 10069 ДЕРТ (1) ■ Утлы кисәү эләккән эт яшен яшьнәгән саен дерт итәр, ди ○ 3535 ДИ (235 | 5) ■ Һәркем үз менгән тавын, биек булсын, ди ○ 222 ● 610; 778; 866; 920; 955; 959; 961; 968; 978; 1321; 1564; 1574; 1596; 1645; 1733; 1922; 2051; 2084; 2184; 2191; 2223:2, :2; 2249; 2251; 2257; 2261; 2263; 2293; 2295; 2304; 2306; 2309; 2324; 2655; 2771; 2776; 2875; 2881; 2929; 2979; 3022; 3023; 3033; 3048; 3060; 3144; 3147; 3184; 3188; 3334; 3362; 3535; 3543; 3612; 3642; 3644, :1, :2; 3669; 3677; 3718; 3910; 3933; 3946; 3952; 3959; 3986; 3992; 4045; 4049; 4073; 4089; 4101; 4106 (2); 4122; 4146; 4152; 4178; 4181 (2); 4217; 4219; 4322; 4406; 4409; 4415; 4416; 4427; 4429; 4460; 4561; 4565; 4588; 4663; 4686; 4754; 4775; 4814; 4831; 5164; 5324; 5545 (2); 5567; 5577; 5751; 5842; 5918; 6467; 6558; 7016:1; 7189; 7228; 7276; 7319; 7368; 7455; 7497; 7643 (2); 7685; 7815; 7956; 8195; 8239; 8258; 8294; 8711; 9062; 9368; 9486; 9640; 9652; 9726; 9843; 9844; 9853; 9957; 9958; 10001; 10069; 10564 (2); 10715; 11462; 11479; 12015; 12024; 12149; 12193; 12403 (2); 12406 (2); 12416; 12610; 12669; 12691; 12693; 12698; 12732; 12815; 12936; 13011; 13020; 13076 (3); 13110; 13156; 13172; 13289; 13377; 13389; 13395; 13406; 13494; 13532; 13599; 13625; 13662; 13663; 13667; 13696; 13725; 13761; 13780; 13796; 13823; 13841; 13855; 13908; 14044; 14054; 14116 (2); 14294; 14327; 14439; 14444; 14447; 14599; 14609; 14639; 14647; 14789; 15003; 15005; 15102 (2); 15120; 15183; 15256; 15316; 15422; 15484 (2); 15794; 15832; 15835 (2); 15920; 15956; 16197; 16436; 16715; 16719; 16767; 16852; 16864; 16874; 16898; 16905; 16932; 16960; 17019; 17039; 17076 ДИВАНА (4) ■ Дивана бер дә юкка куана ○ 11552 ● 12028; 12682; 12697 ДИВАНАГА (2) ■ Башың диванага калса, баганага сәлам бирерсең ○ 10268 ● 11553 ДИВАНАДАН (1) ■ Диванадан ай башын сорама ○ 11554 ДИГӘН (95 | 8) ■ Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең ○ 483 ● 565; 1001; 1599; 1600; 1605 (2); 1621; 1644; 1810; 2158; 2198; 2252; 2268; 2293; 2304; 2309; 2446; 2638; 2848; 2939; 3001; 3044; 3144; 3225; 3289; 3375; 3644:2; 4093:1; 4308; 4559-4561; 4684; 4755; 4775; 5498; 5754; 5893; 5965; 6013; 6032; 6318 (2); 6439; 6596 (2); 6724; 6742 (2); 7034; 7319; 7547 (2); 7632; 8102; 8310; 9385; 9543; 9611, :1, :2, :3; 9643; 9662; 9712; 9898; 9958; 11638; 12030; 12037 (2); 12059; 12397; 12794; 13065; 13073; 13342, :1; 13437; 13446 (2); 13537; 13762 (2); 13780; 14588; 14649; 14793 (2); 14795; 14960; 14980; 15537; 15626 (2); 15809; 15960; 16138; 16516; 16816; 16837:1 (2) ДИГӘНГӘ (5) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 ● 8106; 8320; 15430 (2) ДИГӘНДӘ (19) ■ Карга "кар-кар" дигәндә, тартар да "тар-тар" ди ○ 3959 ● 6286 (2); 6287 (2); 6319 (2); 6327; 8177; 9131; 11040; 11397; 12094; 13289; 13290; 14545; 16319; 16449; 17076 ДИГӘНЕ (3) ■ Карганың "карык" дигәне үзенә ямь ○ 3997 ● 4466; 13326 ДИГӘНЕБЕЗНЕҢ (1) ■ Хаҗи дигәнебезнең куеныннан хачы чыкты ○ 16944 ДИГӘНЕН (1) ■ Чокырны икене казы, үзеңә дигәнен - тирәнрәк ○ 202 ДИГӘНЕНӘ (2) ■ Байның "юкмын" дигәненә, ярлының "тукмын" дигәненә ышанма ○ 7311 (2) ДИГӘНЕҢ (1) ■ Җен дигәнең саңгырау сазлыкта оялый ул ○ 16798 ДИГӘННӘН (1) ■ Ут дигәннән авыз көймәс ○ 8502 ДИГӘННӘР (5) ■ Кургашны көмеш дигәннәр, эрегән дә төшкән ○ 291 ● 2309; 2979; 5754; 15477 ДИГӘННЕ (10) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 (2) ● 7668; 8217 (2); 10701; 12152; 15289; 17021 (2) ДИГӘННЕҢ (10) ■ Эт дигәннең бите юк ○ 3584 ● 8086; 8099 (2); 8103; 8178; 9623; 12031; 13474; 13538 ДИГӘНЧӘ (1) ■ Алама ат менгәнче, йөгер үзең дигәнчә ○ 2455 ДИГӘНЧЕ (4) ■ Балта сабын тотам дигәнче, балтасын суга төшергән ○ 1979 ● 7584; 10129; ДИГӘЧ (18 | 1) ■ Торма: "Мин бал белән тәмле", - дигәч, бал аңа: "Мин синнән башка да тәмле!" - дигән ○ 1621 ● 2271; 2929; 3001; 3065; 3520; 6596 (2); 9227; 10082; 10213 (2); 10594; 11875; 12512:1; 13272 (2); 13315; 16840 ДИГЕН (10) ■ Яңгыры булсын димә, шифасы булсын диген ○ 1172 ● 1403 (2); 5278; 8119 (2); 9403; 10129; 16671; 16702 ДИДЕРМӘС (2) ■ Байлык ни дидермәс, ачлык ни җидермәс ○ 7250 ● 9568 ДИ-ДИ (2) ■ "Өй-өй" ди-ди өянәкле булырсың ○ 8330 ● 13923 ДИЕП (9) ■ Алай диеп бодай булмый, арпа чәчеп бодай булмый ○ 1514 ● 1848; 5547 (2); 7255; 8491; 10071 (2); 11880 ДИЕР (1) ■ Арпа әйтер: "Кырык биш көндә тишелеп чыгармын", - диер ○ 1519 ДИЕРЛӘР (2) ■ Куй кытлыгы вакытында кәҗәгә Габдрахман патша диерләр ○ 3015 ● 13685 ДИЛӘР (13 | 1) ■ Җимеш юк җирдә чөгендерне дә әфлисун диләр ○ 1626 ● 3711; 4158:1; 7202 (2); 7774; 9268 (2); 9947; 11252; 12185; 14015; 15982 (2) ДИЛБЕГӘ (4) ■ Яхшы атка дилбегә кагу да җитә ○ 2723 ● 15477; 15688; 16296 ДИЛБЕГӘНЕ (1) ■ Дилбегәне үз кулыңа алу ○ 11013 ДИЛБЕГӘҢНЕ (1) ■ Дилбегәңне тыя төш ○ 7104 ДИЛБЕГӘСЕ (1) ■ Вакытның дилбегәсе юк ○ 800 ДИЛБЕГӘСЕЗ (1) ■ Юрга атны дилбегәсез йөртмиләр ○ 2809 ДИЛБЕГӘСЕН (1) ■ Атыңны аллага тапшырсаң да, дилбегәсен үзең тот ○ 16862 ДИМ (4) ■ "Җил тегермәне икәнен беләм, суы кайдан керә?" - дим ○ 1512 ● 2535; 13222; 14471 ДИМӘ (32) ■ Яңгыры булсын димә, шифасы булсын диген ○ 1172 ● 2208 (2); 2519 (2); 4631; 4865 (2); 5311 (2); 5413; 5512 (2); 5666 (2); 7545 (2); 7952; 8131 (2); 8311; 10313; 11343; 11352 (2); 13194; 13979; 14184 (2); 15308 (2); 16671 ДИМӘГЕЗ (4) ■ Тай ябага димәгез, язга чыкса - ат була, кабык морҗа димәгез, төтен чыгарса була ○ 2859 (2) ● 8487 (2) ДИМӘДЕЛӘР (1) ■ Шуны тот дисәләр, йот димәделәр ич ○ 9790 ДИМӘК (4) ■ Солтан көнне төн дисә, кояшны ай димәк кирәк ○ 5883 ● 9151; 10074 (2) ДИМӘС (3 | 1) ■ Төшкә ни кермәс, дошман ни димәс ○ 5486 ● 9173; 10121, :1 ДИМӘҮ (2) ■ Ак димәү, кара димәү ○ 643 (2) ДИМИ (1) ■ Аю кыш буе йоклый, "йокым туйды" дими ○ 2079 ДИМИЛӘР (1) ■ Күк күкрәмичә "алла" димиләр ○ 1118 ДИМИМЕ (1) ■ Бакылдамый торса, бакылдыкның эче поша; кеше бакылдык димиме дип, үзенең коты оча ○ 15782 ДИМЛӘВЕ (1) ■ Кыз димләве бер алтын ○ 13187 ДИМЧЕ (5) ■ Димче диңгез кичерер, багучы өйдән яздырыр ○ 13151 ● 13152; 13153; 13191; ДИМЧЕНЕҢ (2) ■ Димченең дөрес сүзе булмас ○ 13154 ● 13155 ДИН (4 | 2) ■ Байлык - дингә терәк, дин - байлыкка терәк ○ 16815 ● 16816, :1 (2); 16817; 16818 ДИНГӘ (2) ■ Байлык - дингә терәк, дин - байлыкка терәк ○ 16815 ● 16824 ДИНГЕ ( | 1) ■ Дин, дин дип күп әйтсә, динге соравы түгелме? ○ 16816:1 "ДИНГЕ"ДӘН (1) ■ Дин дигән сүз "динге"дән алынган ○ 16816 ДИНДӘ (1) ■ Көннән якты нәрсә юк, көндез бар да төнлә юк; меллалыктан яхшы нәрсә юк, телдә бар да диндә юк ○ 17006 "ДИ"НЕ (1) ■ "Дыр" белән "ди"не иккәннәр дә, чыкмаган, ди ○ 15832 ДИНЕ (2) ■ Дине - Мөхәммәт дине, көне - эт көне ○ 16819 (2) ДИНЕМ (1) ■ Динем өчен түгел, көнем өчен ○ 16832 ДИНЧЕЛӘР (1) ■ Динчеләр, җинаять кылмыйча, гыйбадәт кылмыйлар ○ 16820 ДИҢГЕЗ (34) ■ Бер тамчыдан диңгез артмас, бер тамчыдан кимемәс ○ 350 ● 351; 360-365; 393; 463; 498; 505; 1139; 4116; 4486; 4523; 4937; 4983; 7020; 7158; 9832; 10411; 11153; 11178; 11192; 11203; 11411; 11658; 11860; 13151; 13152; 14227; 14765; 16081 ДИҢГЕЗГӘ (13) ■ Ашыккан су диңгезгә җитмәс ○ 344 ● 349; 366; 367; 376; 1132; 1145; 7211; 9988; 12121; 12371; 12701; 13174 ДИҢГЕЗДӘ (4) ■ Диңгездә булмаган - куркыныч күрмәгән ○ 368 ● 369; 9808; 16656 ДИҢГЕЗДӘН (3) ■ Диңгездән бер тамчы ○ 506 ● 507; 14409 ДИҢГЕЗНЕ (6) ■ Диңгезне аршин белән үлчәмиләр ○ 370 ● 371; 372; 4071; 4666; 11827 ДИҢГЕЗНЕҢ (4) ■ Диңгезнең дә чиге бар, елганың да яры бар ○ 373 ● 374; 431; 16047 ДИП (296 | 13) ■ Ярканат яратмый дип, кояш чыкмый тормый ○ 72 ● 174; 460; 625; 645; 863; 866; 884 (2); 920; 959; 961; 968; 978; 1008; 1012; 1400; 1574; 1596; 1733; 2032; 2048; 2056; 2159; 2165; 2222; 2223:3; 2249; 2251; 2257; 2261; 2263; 2295; 2338; 2445; 2503; 2524 (2); 2530; 2604; 2771; 2848; 2859:1; 2867; 2896; 2909; 2929; 2939; 2979; 2982; 3022; 3028; 3030; 3033; 3048; 3060; 3075; 3095 (2); 3172 (2); 3184; 3333; 3343; 3356; 3362; 3477; 3635; 3643; 3644, :1; 3649; 3670; 3904; 3933; 3946; 3952; 3956; 3973; 3977; 3985 (2), :2; 3986; 3992; 4000; 4037; 4044; 4052; 4073; 4079; 4089; 4106; 4127; 4141, :1, :2, :3; 4146; 4179; 4216 (2); 4244; 4371; 4375; 4376; 4406; 4409; 4415; 4416; 4425; 4429; 4452 (2); 4460; 4565; 4663; 4674; 4686; 4754; 4777; 4782; 4821; 4868 (2); 5068; 5164; 5330 (2); 5402; 5407; 5552; 5580; 5662 (2); 5672; 5714; 5778 (2); 5793 (2); 5829; 6021 (2); 6079; 6191; 6332; 6558; 6781; 6821; 6862; 7034; 7069; 7162 (2); 7217; 7228; 7454; 7493; 7530; 7603 (2); 7604 (2); 7705; 7729 (2); 7735; 7776; 7857 (2); 7895; 7900; 7988; 8087; 8258; 8395; 8417; 8576; 8588; 8607; 8844; 8879; 9048; 9057; 9161, :1, :2, :3, :4; 9368 (2); 9394 (2); 9454; 9526; 9536 (2); 9640; 9745; 9805; 10111 (2); 10391 (2); 10394; 10525; 10608; 10618; 10678; 10838; 11232; 11440; 11479; 11506; 12007; 12019; 12034; 12078; 12173 (2); 12193; 12318; 12396 (2); 12404; 12585; 12604; 12915; 13076; 13077 (2); 13084 (2); 13110; 13172; 13252; 13331; 13341; 13389; 13406; 13428 (4); 13454; 13475; 13563 (2); 13608 (2); 13625; 13696; 13761; 13766; 13796; 13855; 13884 (2); 13892; 13908; 13974; 14054; 14199; 14220; 14294; 14484; 14596; 14639; 14647; 14764; 14796; 14964, :1; 14992; 15113; 15256; 15312 (2); 15316; 15440; 15484 (2); 15504; 15659; 15782; 15838; 16190 (2); 16243; 16269 (2); 16319; 16376; 16517 (2); 16672 (2); 16709 (2); 16767; 16816:1; 16903; 16932; 17005 (2); 17039; 17054; 17076 ДИР (1) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр; мал тапмаган мал тапса, кешене күзгә алмам, дир ○ 7372 ДИРБИЯСЫ (1) ■ Дирбиясы төзек, кайдан тотсаң аннан өзек ○ 7105 ДИСӘ (10) ■ Кеше "ак" дисә, ул "кара" дияр ○ 650 ● 947 (2); 1222; 4146; 5760; 5883; 8513; 13625; 15093 ДИСӘЛӘР (5) ■ Шуны тот дисәләр, йот димәделәр ич ○ 9790 ● 12238 (2); 13668; 16702 ДИСӘҢ (49) ■ Басыйм дисәң, җир күп ○ 112 ● 2109 (2); 2396; 3111; 3253; 3339; 3686; 3791 (2); 3792 (2); 3948 (2); 4219 (2); 5219; 5321; 5364; 5411; 5838 (2); 5843; 6289 (2); 7513; 7605 (2); 7967; 9152; 10712 (2); 10903; 11233; 11285; 11389 (2); 11683; 11775 (2); 11831 (2); 12268; 14756; 15057; 16266; 16286; 16960; 17033 ДИСӘҢЧЕ (1) ■ Чаман егет дигәнче, яман егет дисәңче ○ 12910 ДИСБЕ (1) ■ Хаҗ бүләге - сакалсызга тарак, намазсызга - дисбе, исереккә - зәмзәм ○ 16943 ДИСЕҢ (3) ■ Күперне чыкканчы шайтанга да әти дисең ○ 6804 ● 16295 (2) ДИЮ (3) ■ Юләрдән дию пәрие дә качкан ○ 11727 ● 13694; 16760 ДИЮГӘ (1) ■ Диюгә тәмуг юлын күрсәтмәсәң, оҗмах юлын белмәс ○ 16727 ДИЮЛӘР (1) ■ Сөләйман үлде, диюләр котылды ○ 16752 ДИЯ (3) ■ Мөгезсез кәҗә үзен: "Мин - куй!" - дия икән ○ 3059 ● 8052; 13418 ДИЯР (25 | 5) ■ Кеше "ак" дисә, ул "кара" дияр ○ 650 ● 2223 (2), :1 (2); 3353; 3422; 3985:1, :1; 4221; 4378; 6462 (2); 6478; 6506 (2); 7193 (2); 7220; 9148; 10121, :1; 11163; 11722 (2); 12254; 14199; 14440; 15027 (2) ДИЯРГӘ (2) ■ "Мә" дигәндә алмасаң, соңыннан "бир" дияргә туры килә ○ 8177 ● 12658 ДИЯРЛӘР (3) ■ Ярлы ат менсә: "Кем аты?", тун кисә: "Кем киеме?" - диярләр ○ 7441 ● 11716; ДИЯРСЕҢ (3) ■ Заманасына күрә дуңгызны җизни диярсең ○ 816 ● 2900; 3012 ДОГА (9) ■ Ат дога белән йөрми, дуга белән йөри ○ 2493 ● 2912; 12496; 16742; 16915; 16924; 16936; 16949; 17038 ДОГАГА (1) ■ Кабул булмас догага амин тотма ○ 16921 ДОГАҢ (1) ■ Кесәң сай булса, догаң да ашмый ○ 16922 ДОГАСЫ (3) ■ Эт догасы кабул булса, күктән сөяк явар иде ○ 3585 ● 14231; 14395 ДОКТОР (1) ■ Дуракка доктор даруы дәрман бирмәс ○ 11557 ДОРБА (3) ■ Ат дорба төбен искәми туймас ○ 2494 ● 7006 (2) ДОРФА (2) ■ Дорфа сүздән дорфа эш яхшы ○ 15831 (2) ДОХОД (1) ■ Халык надан булса, муллага доход ○ 17067 ДОШМАН (72 | 2) ■ Дошман тегермәненә су кою ○ 1492 ● 3478; 3566; 5284; 5287; 5289; 5291; 5302; 5311; 5313-5325; 5329; 5344; 5349; 5350; 5352; 5355-5357; 5363; 5366; 5368; 5375; 5376; 5383; 5384; 5420; 5421; 5425; 5431; 5434; 5451; 5456; 5460; 5468; 5471; 5475; 5477; 5486; 5494; 5510; 5514; 5515; 5517; 5518; 5520; 5545; 5550:3, :4; 5570; 5586; 5596; 8135; 9342; 9830; 11956; 12433; 12630; 14526; 15212; 16568; 16635; 16742 ДОШМАНГА (9) ■ Дошманга ашыңны бирсәң, башыңа менәр ○ 5326 ● 5327; 5377; 5408; 5430; 5476; 13758; 14245; 15071 дошманга → дус-дошманга ДОШМАНЛЫГЫ (1) ■ Эт белән бүренең дошманлыгы: берсе алыр өчен, икенчесе бирмәс өчен ○ 3567 ДОШМАНЛЫК (2) ■ Зәңгелә тән җимерә, дошманлык өй җимерә ○ 5422 ● 12762 ДОШМАНЛЫКНЫҢ (2) ■ Ызгыш - дошманлыкның башы ○ 5490 ● 12524 ДОШМАННАН (8) ■ Акыллы дошманнан курыкма, ахмак дустан курык ○ 5288 ● 5292; 5309; 5328; 5464; 5498; 6922; 14245 ДОШМАННЫ (8) ■ Дошманны дус итә белү - һөнәр, дусын дошман ясаган - үләр ○ 5329 ● 5330-5333; 5397; 5466; 11956 ДОШМАННЫҢ (8) ■ Дошманның азы да күп ○ 5334 ● 5335-5339; 5385; 5423 ДОШМАНСЫЗ (1) ■ Әдәм бер дуссыз, бер дошмансыз булмас ○ 5506 ДОШМАНЫ (3) ■ Тырышлыкның иң зур дошманы - ялкаулык ○ 6520 ● 11853; 15622 ДОШМАНЫМ (2) ■ Һәр көлгәнне дусым димә, һәр ачуланганны дошманым димә ○ 5512 ● 15592 ДОШМАНЫН (3) ■ Елан, дошманын җиңә алмаса, үзен чагар ○ 4594 ● 4732; 14324 ДОШМАНЫҢ (8) ■ Еланның башын дошманың өзсен ○ 4640 ● 5294; 5296; 5340-5343; 5473 ДОШМАНЫҢА (7 | 1) ■ Еланны үтерергә дошманыңа куш ○ 4632 ● 5344; 5345; 5414, :1; 5415; 5465; 8933 ДОШМАНЫҢНЫ (1) ■ Дошманыңны сөендермә, дусыңны көендермә ○ 5346 ДОШМАНЫҢНЫҢ (1) ■ Дошманыңның җеназасын күреп сөенмә ○ 5347 ДӨГЕ (1) ■ Бәлеш! - эче дөге, тышы арыш ○ 9456 ДӨГЕСЕ-МАЕ (1) ■ Коры сүздән пылау булмас, дөгесе-мае булмаса ○ 15908 ДӨМБЕРГӘ ( | 1) ■ Туй узгач дөмбергә ○ 13322:1 ДӨНЬЯ (79 | 2) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 4125; 4931; 5420; 6385 (2); 7340-7342; 7376; 7787; 8316; 8492; 9833; 11122; 11881; 12436; 12500; 12596; 12699; 12700; 13562 (2); 13640; 13764; 13774; 14022; 14717-14726; 14727, :1, :2; 14728; 14729 (2); 14730-14734; 14742; 14744; 14745; 14747 (2); 14753; 1476014762; 14764; 14765; 14767-14771; 14774; 14775; 14779; 15048 (2); 15258; 15375; 15455; 15681; 15821; 15843; 16145; 16502; 16576; 16577; 16728; 16907 ДӨНЬЯГА (6) ■ Ике ерткыч бер яланга сыяр, ике патша дөньяга сыймас ○ 5801 ● 7394; 9200; 11014; 15541; 16903 ДӨНЬЯДА (23) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 ● 5487; 6057; 6465; 7340; 7343; 9203; 9826; 11828; 12701; 13637; 14005; 14013; 14443; 14735-14737; 15063; 15217; 15479; 15844; 16578; 16750 ДӨНЬЯДАН (3) ■ Башны мендәр астына тыгып кына дөньядан качып булмый ○ 14705 ● 14772; ДӨНЬЯЛАР (2) ■ Бу дөньялар үтәр-китәр, татулыкка ни җитәр ○ 5561 ● 14938 ДӨНЬЯНЫ (9 | 1) ■ Бөтен дөньяны су алса, үрдәккә ни гамь бар ○ 4405 ● 4405:1; 8716; 14738; 14739; 15029; 15076; 15542; 15845; 16418 ДӨНЬЯНЫҢ (13) ■ Атың - яхшы булса - бу дөньяның пырагы ○ 2617 ● 5779; 7785; 9029; 13638; 13750; 14706; 14737; 14740; 14741; 14766; 15538; 16894 ДӨНЬЯСЫ (1) ■ Карганың бар дөньясы агач башында, балалары тирәдә ○ 3995 ДӨНЬЯСЫН (1) ■ Тора белсәң - тормыш, тора белмәсәң - дөньясын җен ормыш ○ 14748 ДӨҢГЕЛДЕК (2) ■ Алтыда бер дөңгелдек, алтмышта бер дөңгелдек ○ 15007 (2) ДӨРЕС (23 | 1) ■ Таш яңлыш тияр, чүлмәк дөрес ватылыр ○ 175 ● 3387; 3392; 5359; 7312; 12425; 13154; 15266; 15767; 15846-15852; 15897; 15953; 15954; 16155; 16173:1; 16253; 16290 (2) ДӨРЕСЕН (1) ■ Дөресен әйткән котылыр, ялган әйткән тотылыр ○ 15853 ДӨРЕСЕҢӘ (1) ■ Бер ялган сөйләсәң тугыз дөресеңә дә ышанмаслар ○ 15801 ДӨРЕСЛӘҮ (1) ■ Ялган сүзне дөресләү таш ватудан авыррак ○ 16157 ДӨРЕСЛЕК (4) ■ Алмаз алмаз белән киселә, ялган дөреслек белән чишелә ○ 15756 ● 15803; 15854; 16153 ДӨРЕСНЕ (1) ■ Дөресне ялган бервакытта да җиңмәс ○ 15855 ДӨРЕСНЕҢ (1) ■ Дөреснең аргы ягында булу ○ 16274 ДӨЯ (25) ■ Ат - айлык юлын, дөя - еллык юлын уйлый ○ 2466 ● 2496; 2585; 2913-2920; 2926; 2943; 2944; 3035; 3193; 4213; 4214; 5166; 8140; 8714; 8986; 12605; 14281; 15102 ДӨЯГӘ (2) ■ Бөедән куркып дөягә менү ○ 4842 ● 7828 ДӨЯДӘ (1) ■ Бер дөядә ике өркәч, бере шилсә беренең көче юк ○ 2911 ДӨЯДӘЙ (2) ■ Дөядәй алтының булганчы төймәдәй акылың булсын ○ 11560 ● 12523 ДӨЯДӘН (2) ■ Аттан егылганга - ырым, дөядән егылганга - кабер ○ 2586 ● 3331 ДӨЯ-ДӨЯ (2) ■ Ерак җиргә кода булсаң, дөя-дөя аш килер, якын җиргә кода булсаң, дөя-дөя сүз килер ○ 14597 (2) ДӨЯНЕ (4) ■ Дөяне кесәгә яшереп куеп булмый ○ 2921 ● 4804; 10453; 11514 ДӨЯНЕҢ (4) ■ Атның даны зур, дөянең табаны зур ○ 2573 ● 2922; 2927; 3112 ДӨЯСЕ (1) ■ Дөясе булганның капка башы биек булыр ○ 2923 ДРАНЧАГА (1) ■ Үрдәк ашаганда: "Бөлдерим, бөлдерим, өй түбәсен төшерим, дранчага калдырыйм", - дип ашар, имеш, ди ○ 4416 ДУАМАЛ (1) ■ Дурак дуамал күтәрер ○ 11555 ДУАМАЛЧЫГА (1) ■ Тел юмалаучыга да корал, дуамалчыга да корал ○ 15560 ДУГА (10) ■ Берәү печәнне чалгы белән чаба, берәү дуга белән чаба ○ 1261 ● 1913; 1924; 2493; 2502 (2); 7068; 8702; 10141; 17038 ДУГАҢА (1) ■ Ояңа карап канат как, дугаңа карап кыңгырау так ○ 7067 ДУГАСЫ (2) ■ Ханның да бер дугасы җитмәгән ○ 5936 ● 12628 ДУЕНЫ (2) ■ Уен кебек җиңел эштән соң дуены була ○ 6682 ● 6717 ДУЛАП (10) ■ Койрык дулап баш булмас ○ 2369 ● 2855; 2914; 3186; 4174; 4807; 4811; 4812; 7073; 7319 ДУЛАСА (4) ■ Сыер дуласа аттан яман ○ 3187 ● 3257; 3304; 6987 ДУЛКЫН (2) ■ Дулкын җил астына ята ○ 375 ● 7066 ДУЛКЫННАН (1) ■ Биек көймә дулкыннан курыкмас ○ 7010 ДУЛКЫНЫ (1) ■ Ил сүзе - диңгез дулкыны ○ 4937 ДУЛЫЙ (1) ■ Ярлы кесәсенә кергән акча шешәгә кергән чебен кебек дулый, ди ○ 7455 ДУМБРА (1) ■ Туйдан соң - думбра ○ 13322 ДУМБРАЧЫ (1) ■ Яучы телен саклый, думбрачы кылын саклый ○ 13223 ДУМБРАЧЫГА (1) ■ Кызны үз иркенә куйсаң, думбрачыга барыр, ди ○ 13020 ДУМБЫРА (3) ■ Думбыра туй төшкән өйгә килешер ○ 16359 ● 16451; 16456 ДУМБЫРАЧЫ (1) ■ Яучы телен саклый, думбырачы кылын саклый ○ 16424 ДУҢГЫЗ (28) ■ Эт елының игенен дуңгыз елны урырсың ○ 972 ● 2140; 2874; 2876-2887; 2901; 2906; 2908; 2958; 3258; 3586; 3917; 4612; 4918; 4983; 5437; 9206; 15215 ДУҢГЫЗГА (6) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 ● 2888-2890; 2905; 3021 ДУҢГЫЗДАН (2) ■ Дуңгыздан бер кыл ○ 2891 ● 2892 ДУҢГЫЗНЫ (9) ■ Заманасына күрә дуңгызны җизни диярсең ○ 816 ● 2880; 2893-2896; 2900; 2902; 2909 ДУҢГЫЗНЫҢ (4) ■ Дуңгызның ите харам булса да, акчасы хәләл ○ 2897 ● 2898; 2899; 3727 ДУҢГЫЗЫ (1) ■ Аның дуңгызы да боламык ашый ○ 2907 ДУРАК (2) ■ Дурак дуамал күтәрер ○ 11555 ● 11771 ДУРАККА (3) ■ Дуракка акыл кирәкми ○ 11556 ● 11557; 11558 ДУРАКТАГЫ (1) ■ Дурактагы мал - иләктәге су ○ 11559 ДУРБАЛА (1) ■ Алыстан арбаланганчы, якыннан дурбала ○ 675 ДУС (106) ■ Агачның тамырына балта чабып, яфрагы белән дус булма ○ 1669 ● 2073; 3024; 3434; 3568; 3571; 4029; 4590; 5225; 5286; 5292; 5295; 5297; 5298; 5306; 5309; 5312; 5315; 5329; 5348-5354; 5355 (3); 5356-5358; 5359 (2); 5360 (2); 5361-5363; 5365-5370; 5371 (2); 5372-5376; 5411; 5419; 5424; 5431; 5432; 5434; 5435; 5451; 5454; 5460; 5464; 5467-5469; 5471; 5474; 5481; 5485; 5487; 5488; 5489 (2); 5496; 5497; 5499; 5501; 5511; 5515; 5518; 5519; 5675; 7219; 7661; 9342; 9352; 9601; 10380; 11832; 11956; 12129; 12433; 12630; 13046; 13262; 13918; 14324; 14668; 14780; 15212; 16078; 16568; 16724; 17014; 17018 ДУС-ДОШМАНГА (1) ■ Һөнәрле ир хур булмас, дус-дошманга зар булмас ○ 6419 ДУС-ИШ (1) ■ Дәүләт-байлык дус-иш аркасында, яхшы исем хатын аркасында ○ 13636 ДУС-ИШЛӘРЕҢ (1) ■ Атаң-анаң - чын дустың, дус-ишләрең - юлдашың ○ 14430 ДУС-ИШЛЕ (1) ■ Дус-ишле булыйм дисәң, кинә тотма ○ 5364 ДУСКА (3) ■ Буласы дуска ышанып иске дустан аерылма ○ 5310 ● 5377; 7486 ДУСЛАНМА (1) ■ Ут белән шаярма, су белән дусланма, җилгә ышанма ○ 8501 ДУСЛАР (12) ■ Дуслар акчаң барда күп була ○ 5378 ● 5379-5384; 5436; 5505; 5509; 9402; 14677 ДУСЛАРНЫҢ (2) ■ Дусларның йөзе дә аз, дошманның берсе дә күп ○ 5385 ● 5386 ДУСЛАРЫ (2) ■ Дошманың бер булса, унга сана: аның да дуслары бар ○ 5340 ● 11303 ДУСЛАРЫН (2) ■ Дусларын онытканның үзен дә онытырлар ○ 5387 ● 5388 ДУСЛАРЫҢ (1) ■ Хатының матур булса, дусларың сукыр булсын ○ 13749 ДУСЛАШМА (1) ■ Бай белән дуслашма, көчле белән судлашма ○ 7154 ДУСЛАШСАҢ (1) ■ Эт белән дуслашсаң, таягыңны ташлама ○ 3569 ДУСЛЫГЫ (3) ■ Эт белән мәче дуслыгы кебек ○ 3787 ● 5398; 16784 ДУСЛЫГЫНА (2) ■ Дусының хатасын яшергән - дуслыгына тап төшергән ○ 5409 ● 7712 ДУСЛЫГЫҢНЫ (1) ■ Дус булсаң, дуслыгыңны күрсәт: бүрәнәнең авыр башын күтәр ○ 5358 ДУСЛЫК (16) ■ Ара өзек булса, дуслык төзек була ○ 5293 ● 5361 (2); 5389-5393; 5461; 5463; 5470; 5484; 7973; 8135; 8194; 14670 ДУСЛЫКНЫ (2) ■ Дуслар арасындагы шелтәләшү дуслыкны яңарта ○ 5379 ● 5394 ДУСНЫ (5) ■ Ашны күрсәң кадер тот, дусны күрсәң гадел тот ○ 5299 ● 5395-5397; 5485 ДУСНЫҢ (7) ■ Дусның дуслыгы өч көннән түгел, өч елдан соң беленер ○ 5398 ● 5399; 5400; 5433 (2); 5504; 5507 ДУССЫЗ (6) ■ Балык сусыз торалмый, кеше дуссыз торалмый ○ 5300 ● 5401; 5467; 5481; 5493; ДУСТАН (13) ■ Акыллы дошман надан дустан яхшырак ○ 5287 ● 5288; 5289; 5310; 5316; 5373; 5424; 5425; 5431; 5462; 5500; 5520; 9830 ДУСТЫ (3) ■ Фәкыйрьнең дусты кояш ○ 7424 ● 12383; 12559 ДУСТЫМ (1) ■ Дустым күп дип йөрерсең, эшең төшкәч белерсең ○ 5402 ДУСТЫН (2) ■ Шәһәргә килсә - дустын танымый, далага чыкса - атын танымый ○ 5280 ● 11451 ДУСТЫҢ (9) ■ Артыңдагы дошманың - алдыңдагы дустың ○ 5294 ● 5296; 5403; 5404; 5426; 5427 (2); 5452; 14430 ДУСТЫҢА (4) ■ Аерылмас дустыңа онытылмас сүз әйтмә ○ 5285 ● 5321; 5502; 5503 ДУСТЫҢНАН (2) ■ Белексез дустыңнан белекле дошман артык ○ 5302 ● 14094 ДУСТЫҢНЫҢ (1) ■ Якын күргән дустыңның атын алма, таен ал ○ 5495 ДУСЫ (12) ■ Этнең дусы бетми, ди ○ 3718 ● 5405 (2); 5406; 5407; 5455; 5458; 5472; 5494; 9836; 12544; 15588 ДУСЫМ (2) ■ Дусым дип сереңне әйтмә, дусыңның да дусы бар ○ 5407 ● 5512 ДУСЫН (3) ■ Акылсыз кеше бәлагә калса гына дусын хәтерли ○ 5290 ● 5329; 5408 ДУСЫНА (1) ■ Дусның суы - дусына бал ○ 5399 ДУСЫНЫҢ (2) ■ Дус - дусының көзгесе ○ 5362 ● 5409 ДУСЫҢ (6) ■ Берәү җан дусың, берәү мал дусың ○ 5308 (2) ● 5410-5412; 5498 ДУСЫҢА (5 | 1) ■ Дошманыңа әйтергә ярамаганны дусыңа да әйтмә: аның иртәгә дошман булуы бар ○ 5344 ● 5413; 5414, :1; 5415; 5491 ДУСЫҢНАН (2) ■ Дусыңнан аерыласың килсә, бурычка бир ○ 5416 ● 5473 ДУСЫҢНЫ (3) ■ Дошманыңны сөендермә, дусыңны көендермә ○ 5346 ● 5417; 5508 ДУСЫҢНЫҢ (2) ■ Дусым дип сереңне әйтмә, дусыңның да дусы бар ○ 5407 ● 5418 ДҮКӘЛЕГӘ (1) ■ Дүкәлегә хатын алып гомер буе торган, ди, берәү ○ 13156 ДҮНДЕРЕР (1) ■ Яхшы юлдаш юлга күндерер, яман юлдаш юлдан дүндерер ○ 6974 ДҮҢ (1) ■ Тәкә булыр кузының маңгай алды дүң булыр ○ 3140 ДҮРТ (26) ■ Дүрт ягың - кыйбла ○ 732 ● 2357; 2495; 2571; 2614; 2641; 3368; 3387; 4272; 5337; 6822; 7019; 7170; 7920; 7942; 8411; 8644; 10004; 10377; 10472; 10473; 11020; 12449; 13454; 16236; 16287 ДҮРТӘҮ (2) ■ Би икәү булса, дау дүртәү ○ 5765 ● 16149 ДҮРТЕНЧЕ (1) ■ Кунакныкы - ике кич, өченче кич - сәдака, дүртенче кич - оятсызлык ○ 10136 ДҮРТЕСЕ (1) ■ Бер эт белеп өргән, дүртесе белми өргән ○ 3467 ДҮРТКӘ (1) ■ Кунакның иң кадерлесе бер кич - ике кич, өчкә китсә - хуҗага көч, дүрткә китсә - дуга белән ыңгырчак, суган белән сарымсак ○ 10141 ДҮШӘМБЕГӘ (1) ■ Күзләре берсе чәршәмбегә, берсе дүшәмбегә караган ○ 10519 ДЫМ (1) ■ Тал ком ярата, усак дым ярата ○ 1749 ДЫМЫ (1) ■ Яңгырсыз болытның җиле бар, дымы юк; уңмаган егетнең теле бар, юне юк ○ 12917 ДЫҢГЫРЫ (1) ■ Буш арбаның дыңгыры күп ○ 7011 ДЫР (2) ■ "Дыр" белән "ди"не иккәннәр дә, чыкмаган, ди ○ 15832 ● 16345 "ДЫР"ГА (2) ■ "Дыр"га чыпчык та кунмый, дырылтый да очып төшә ○ 15833 ● 15834 "ДЫР"НЫ (2) ■ "Дыр"ны чәчкәнгә илле ел, ди, һаман да тишелмәгән, ди ○ 15835 ● 15836 ДЫРЫЛТЫЙ (1) ■ "Дыр"га чыпчык та кунмый, дырылтый да очып төшә ○ 15833 ЕГА (10) ■ Агачны ега белмәгән үз өстенә аударыр ○ 1882 ● 1891; 5842; 10785 (2); 11443; 11644; 12222; 14911; 15162 ЕГАЛАР (1) ■ Көч белән көрәшәләр, сол белән егалар ○ 6666 ЕГАР (3) ■ Яз башының җиле ярдай атаңны егар ○ 974 ● 16531 (2) ЕГӘРЛЕ (1) ■ Егет чак - егәрле чак, арыслан тотып җигәрлек чак ○ 12864 ЕГЕРМЕ (2) ■ Атның бер аягы ак булса - бер йөз сум, ике аягы ак булса - ике йөз сум, өч аягы ак булса - өч йөз сум, дүрт аягы ак булса - егерме биш сум ○ 2571 ● 13690 ЕГЕРМЕДӘ (1) ■ Егермедә тай менмәгән кырыкта ат менмәс ○ 15030 ЕГЕТ (130 | 1) ■ Атның даны егет кулында ○ 2572 ● 4906; 4909; 4993; 5535; 5536; 5546 (2); 5571; 5829; 6326; 6346; 6962; 7923; 8708:1; 10093; 12053; 12817; 12819; 12820 (2); 1282212830; 12832; 12834; 12835; 12836 (2); 12838-12842; 12843 (2); 12844 (2); 12845; 12846 (2); 12847-12865; 12866 (2); 12867-12870; 12884; 12890; 12893; 12894 (2); 12895; 12898; 12901 (2); 12902-12904; 12907 (2); 12908; 12909; 12910 (2); 12911-12913; 12914 (2); 12915; 12922; 12924; 12926-12933; 13077; 13079-13084; 13089 (2); 13090; 13094; 13095 (2); 13105; 13106; 13108; 13109; 13111; 13158; 13400; 13499; 13553; 14884; 15031; 15070 егет → ир-егет ЕГЕТЕ (4) ■ Башка авылның егете - үз авылыңның эте ○ 12837 ● 12886; 12896; 12919 ЕГЕТЕНӘ (3) ■ Читнең егетенә булганчы, авылның этенә булсын ○ 5241 ● 12923; 13104 ЕГЕТКӘ (12 | 1) ■ Эткә типсәң, егеткә тия ○ 3693 ● 6720:2; 6956; 12815; 12818; 12821; 12885; 12906; 12920; 12925; 13078; 13100; 13189 ЕГЕТЛӘР (6) ■ Икмәк илә су - егетләр ашы ○ 12887 ● 12891; 13076 (2); 13229; 15052 ЕГЕТЛӘРНЕКЕН (1) ■ Картлар сүзен капчыкка сал, яшь егетләрнекен янчыкка сал ○ 16372 ЕГЕТЛӘРНЕҢ (1) ■ Егетләрнең асылы - арысланнар нәселе ○ 12874 ЕГЕТЛЕ (2) ■ Егетле өйнең утыны булмый, кызлы өйнең суы булмый ○ 13085 ● 13191 ЕГЕТЛЕГЕ (2) ■ Егетнең егетлеге ат җигүеннән билгеле ○ 12876 ● 12877 ЕГЕТЛЕГЕН (1) ■ Егет егетлеген итмәсә, аты корысын ○ 12849 ЕГЕТЛЕГЕҢНЕ (1) ■ Егет булсаң, егетлегеңне эштә күрсәт ○ 12847 ЕГЕТЛЕК (6) ■ Байлык - бер айлык, егетлек - гомерлек ○ 12833 ● 12871; 12872; 13973; 15032; ЕГЕТЛЕККӘ (1) ■ Егетлеккә этлек итмиләр ○ 12873 ЕГЕТМЕН (1) ■ Сиксәндәге егетмен дисә, сызгырып күрсәтсен ○ 15093 ЕГЕТНЕ (4) ■ Мин-минләнгән егетне яу килгәндә күрербез ○ 12900 ● 12916; 13086; 13135 ЕГЕТНЕҢ (27 | 1) ■ Ажгырган айгырның өерен күр, мин-минләнгән егетнең өен күр ○ 11983 ● 12816; 12830; 12831; 12850; 12857:1; 12875-12883; 12888; 12899 (2); 12917; 12918; 12921; 13103; 13459; 13460; 13537; 13555; 13997; 14683 егетнең → ир-егетнең ЕГЕТТӘ (1) ■ Йокычан егеттә дәрт булмас ○ 12892 егеттә → ир-егеттә ЕГЕТТӘН (4) ■ Ай егеткә абынма, аек егеттән аерылма ○ 12818 ● 12889; 12897; 12905 ЕГЪЛАМА (1) ■ Ач булдым дип егълама, күп ачның бер туклыгы булыр; тук булдым дип куанма, күп тукның бер ачлыгы булыр ○ 9536 ЕГЫЛ (1) ■ Асылсаң асыл асыл агачка, егылсаң егыл мамык түшәккә ○ 1674 ЕГЫЛА (3) ■ Егыла башласаң, җиргә ябыш ○ 1394 ● 1659; 6258 ЕГЫЛА-ЕГЫЛА (1) ■ Бала егыла-егыла егылмаска белер ○ 13931 ЕГЫЛАСЫМНЫ (1) ■ Кайда егыласымны белсәм, алдан салам түшәп куяр идем ○ 6780 ЕГЫЛГАН (11) ■ Югарыдан егылган сау калмый ○ 713 ● 1912; 2691; 3159; 6751; 6872; 11808; 12112; 13485; 14093; 15952 ЕГЫЛГАНГА (4) ■ Аттан егылганга дөя кирәк ○ 2585 ● 2586 (2); 6752 ЕГЫЛГАНДА (1) ■ Туган, йыгырганда кирәк булмаса, егылганда кирәк булыр ○ 14510 ЕГЫЛГАННЫ (2) ■ Егылганны елан чагар ○ 4584 ● 6753 ЕГЫЛГАНЫ (2) ■ Сарыкның егылганы да күренми, дөянең сөренгәне дә күренә ○ 3112 ● 7280 ЕГЫЛГАЧ (1) ■ Аттан егылгач: "Мин үзем дә төшә идем!" ○ 2587 ЕГЫЛМАС (1) ■ Бер чабуда агач егылмас ○ 1906 ЕГЫЛМАСКА (1) ■ Бала егыла-егыла егылмаска белер ○ 13931 ЕГЫЛМЫЙ (1) ■ Ялганга егылмый, чынга кагылмый ○ 16316 ЕГЫЛСА (9) ■ Колан кодыкка егылса, кыр бакасы колагына чыга, имеш ○ 2230 ● 2496 (2); 2782; 2843; 3587; 11857; 12853; 15261 ЕГЫЛСАҢ (4) ■ Асылсаң асыл асыл агачка, егылсаң егыл мамык түшәккә ○ 1674 ● 2924; 6634; ЕГЫЛУ (1) ■ Ишәктән егылу аттан егылудан яманрак ○ 2989 ЕГЫЛУДАН (2) ■ Биек күтәрелгән егылудан курка ○ 680 ● 2989 ЕГЫЛУНЫ (1) ■ Атка менмәгән егылуны каян белсен ○ 2551 ЕГЫЛЫП (9) ■ Айга сикермә, егылып төшәрсең ○ 20 ● 679; 6754; 6883; 8399; 8475; 10559; 11712; 16148 ЕГЫЛЫР (2) ■ Аргамак егылса алдына егылыр ○ 2782 ● 6644 ЕГЫЛЫРГА (2) ■ Саламга абынып егылырга тору ○ 6897 ● 10857 ЕГЫЛЫРСЫҢ (2) ■ Артыңда ни барын белмәсәң - тотылырсың, алдыңда ни барын күрмәсәң егылырсың ○ 678 ● 6964 ЕККАН (3) ■ Мәйданда еккан батырдан яуда еккан батыр олы ○ 5601 (2) ● 11288 ЕКМАГАН (1) ■ Ишәккә мөгез чыкса, екмаган затын калдырмас иде ○ 2977 ЕКМЫЙ (1) ■ Үзеңнеке этеп екмый ○ 14530 ЕКМЫЙЧА (1) ■ Агачны екмыйча ботап булмый ○ 1883 ЕКСА (1) ■ Бүре екса - эт тә туя, кош та туя, ә козгынныкы агач башында ○ 2145 ЕЛ (55 | 4) ■ Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс ○ 140 ● 696; 736; 751; 790; 823 (2); 987; 1001; 1046; 1056; 1122; 1386; 1557; 1615; 1663; 1687; 1768; 1915; 2306; 2444; 3908 (2); 3982; 4372; 4942; 5127; 6309; 6663; 7166 (2), :1 (2); 7167; 7390; 8306; 9080; 9145 (2); 9178; 9746; 9975; 10549; 11616; 12368; 12476; 13721; 13743; 14447; 14599; 15021; 15095; 15835; 16536 (2); 16581 (2); 16729:1 (2) ЕЛА (2) ■ Чыдасаң чыда, чыдамасаң ела ○ 11980 ● 16875 ЕЛАВЫК (1) ■ Елавык булса да, балаң булсын; бакравык булса да, кәҗәң булсын ○ 14017 ЕЛАВЫҢ (1) ■ Уеныңны кайда уйнасаң, елавың шунда булсын ○ 6693 ЕЛАГАН (10) ■ Арбасы ватылгач елаган, аты үлгәч көлгән ○ 6998 ● 14032; 14035; 14145 (2); 14149 (2); 14290 (2); 14913 ЕЛАГАНГА (1) ■ Ашаганга аш бирә, елаганга яшь бирә ○ 9600 ЕЛАГАНДА (1) ■ Ярлы башын тырнап елаганда, бай корсагын сыйпап җырлар ○ 7445 ЕЛАГАННАН (1) ■ Елаганнан сорама, елмайганнан сора ○ 14861 ЕЛАГАННЫ (1) ■ Сук - елаганны, орыш - тыңлаганны ○ 5626 ЕЛАГАННЫҢ (1) ■ Елаганның бер кайгысы, көлгәннең - биш ○ 14862 ЕЛАГАЧ (2) ■ Чын күңелдән елагач сукыр күздән яшь чыгар ○ 11309 ● 14959 ЕЛАК (3) ■ Хатыннарның кайгысы - елак бала, чи утын ○ 13738 ● 14046; 14291 ЕЛАККА (1) ■ Елакка елан сөлтәре ○ 14986 ЕЛАМА (1) ■ Тапканыңа куанма, җуйганыңа елама ○ 7417 ЕЛАМАГАН (2) ■ Еламаган бала көлә дә белмәс ○ 14018 ● 14019 ЕЛАМАС (3) ■ Эт үлгәнгә бүре еламас ○ 3679 ● 6872; 14093 ЕЛАМАСА (1) ■ Бала еламаса, ана сөт бирмәс ○ 14283 ЕЛАМЫЙ (2) ■ Теш чыккач бала еламый ○ 14049 ● 15001 ЕЛАН (97 | 1) ■ Кара җир астында кара елан да туйган ○ 124 ● 1260; 2280; 2995; 3194; 4549; 4552; 4562; 4567; 4573; 4580; 4583-4588; 4589 (2); 4590-4599; 4600 (2); 4601-4606; 4607 (2); 4608-4618; 4634 (2); 4636; 4637; 4648; 4662; 4665; 4667; 4668; 4673; 4675; 4685; 4687-4689; 4692; 4694; 4695; 4699; 4701-4703; 4708; 4709; 4711; 4729; 5421; 5792; 5815; 10862; 11349; 12155; 12281; 12842; 13921; 14180; 14366; 14986; 15180; 15213; 15480; 15510; 15856; 16178; 16257; 16300; 16729, :1 ЕЛАНГА (8) ■ Бата торган - еланга да тотына ○ 345 ● 4585; 4619-4623; 4698 ЕЛАНДАЙ (1) ■ Җордай юртак, еландай елдам булу ○ 2346 ЕЛАННАН (7) ■ Елан еланнан башка ни тудырсын ○ 4595 ● 4624; 4625; 4704; 11863; 15775; ЕЛАННЫ (17) ■ Җир астыннан йөргән еланны да сизәләр ○ 211 ● 4549; 4596; 4626-4632; 4659; 4660; 4662; 4710; 5072; 14082; 15520 ЕЛАННЫҢ (38) ■ Карлыгачның койрыгы җәпле, еланның - теле ○ 4021 ● 4597; 4633-4657; 4661; 4672; 4693; 4696; 4707; 5915; 7344; 11829; 12113; 15857; 17043 ЕЛАНЫ (1) ■ Мечкәйнең эчендә еланы бар ○ 16741 ЕЛАП (10) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 5032; 6840; 6892; 7319; 8195; 13932; 14020; 14989; 16360 ЕЛАП-СЫКТАП (1) ■ Яшь чактагы нужалар уйнап-көлеп узалар, карт чактагы нужалар елапсыктап узалар ○ 15112 ЕЛАР (10) ■ Чәчкән - җыяр, чәчмәгән - елар ○ 1461 ● 5127 (2); 6669; 13599; 13655; 13961 (2); 14787; 14921 ЕЛАРСЫҢ (2) ■ Яман белән көлсәң, азагында еларсың ○ 12210 ● 14859 ЕЛАСА (1) ■ Дошман алдында, эчең еласа да, тышың көлсен ○ 5313 ЕЛАСАҢ (3) ■ Иген чәчкәндә еласаң, сукканда шатланырсың ○ 1398 ● 15329; 15858 ЕЛАТА (4) ■ Кунак "китәм-китәм" дип сыйлата, хаста "үләм-үләм" дип елата ○ 10111 ● 14721; 15312; 15539 ЕЛАТМА (1) ■ Ятимне елатма ○ 14203 ЕЛАТЫР (2) ■ Авыру елатыр, гыйшык сайратыр ○ 12664 ● 14159 ЕЛАУ (1) ■ Елау - көчсезлек билгесе ○ 14863 ЕЛАУСЫЗ (1) ■ Үлем - елаусыз, туй үпкәсез булмас ○ 15416 ЕЛАШМА (1) ■ Тереклектә сыйлашмасаң, үлгәннән соң елашма ○ 15386 ЕЛАШЫП (1) ■ Орышмый аерылган елашып күрешер ○ 5041 ЕЛАШЫРГА (1) ■ Елашырга үз яхшы, сыйлашырга ят яхшы ○ 14671 ЕЛГА (21 | 1) ■ Елга күпме боргаланса да диңгезгә төшәр ○ 376 ● 395; 419 (2); 468; 473; 486; 766; 2084; 2236; 2271; 2967; 5567; 5586; 6043; 9820; 11214; 12107; 13496; 13648; 16918, :1 ЕЛГАГА (2 | 1) ■ Коры елгага су керсә, үкерә дә бакыра ○ 405 ● 515; 1868:2 ЕЛГАДА (1) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 ЕЛГАДАН (1) ■ Күп елгадан Идел дә болгана ○ 417 ЕЛГАЛАР (1) ■ Кечкенә чишмәләрдән зур елгалар була ○ 396 ЕЛГАНЫ (2) ■ Диңгез вак елганы да кире какмый ○ 361 ● 7045 ЕЛГАНЫҢ (3) ■ Диңгезнең дә чиге бар, елганың да яры бар ○ 373 ● 378; 508 ЕЛГЫР (2) ■ Песи уңган булса, тычкан да елгыр булыр ○ 3374 ● 11830 ЕЛДА (4 | 1) ■ Бер елда ике яз булмый ○ 767 ● 999; 11066; 12015; 14727:2 ЕЛДАМ (2) ■ Җордай юртак, еландай елдам булу ○ 2346 ● 13837 ЕЛДАМЛАНА (1) ■ Кайтыр юлга чыккач ат та елдамлана ○ 2652 ЕЛДАН (8) ■ Арыш саламы алты елдан алтын булыр ○ 1526 ● 1922; 2935; 5398; 5489; 5799; 12481; 12531 ЕЛКЫ (5) ■ Елкы елың алдында ○ 1038 ● 2642; 2643; 2844; 6646 ЕЛЛАГАН (1) ■ Еллаган, айлаган да табанын майлаган ○ 11015 ЕЛЛЫГЫ (1) ■ Сагызакның җиде еллыгы, чакса, кеше үтерә ○ 4806 ЕЛЛЫГЫН (1) ■ Еллыгын уйламаган ирдән биз, айлыгын уйламаган хатыннан биз ○ 13805 ЕЛЛЫК (4) ■ Ат - айлык юлын, дөя - еллык юлын уйлый ○ 2466 ● 13315; 13414 (2) ЕЛМАГАЙ (1) ■ Ялагай дус елмагай ○ 5496 ЕЛМАЕП (3) ■ Чырай сытып аш биргәнче елмаеп агу бир ○ 10189 ● 12869; 13494 ЕЛМАЙГАННАН (1) ■ Елаганнан сорама, елмайганнан сора ○ 14861 ЕЛМАЮ (1) ■ Йөз матурлыгы - елмаю белән ○ 10663 ЕЛНЫ (11) ■ Бер елны бүдәнә симерсә, икенче елны тартар симерә ○ 768 (2) ● 972; 1801 (2); 2246; 4104; 8933 (3); 13229 ЕЛНЫҢ (3) ■ Ак алабута - ачлык елның бодае ○ 1249 ● 1254; 7963 ЕЛСЫЗ (1) ■ Айсыз атың мактама, елсыз хатының мактама ○ 13594 ЕЛТЫРАГЫНА (1) ■ Еланның елтырагына ышанма ○ 4643 ЕЛТЫРАТЫР (1) ■ Зыянчы песи күзен елтыратыр ○ 3338 ЕЛЫ (2) ■ Безнең авылның көне бик озын, кечкенә авылның елы хәтле бар ○ 5263 ● 7646 ЕЛЫЙ (9) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 ● 1639; 4199; 5696; 13256; 13897; 14800 (2); 14996 ЕЛЫЙМ (1) ■ Үзем алам, үзем елыйм ○ 8226 ЕЛЫЙСЫ (1) ■ Елыйсы килгән бала атасының сакалы белән уйнар ○ 14372 ЕЛЫМНЫҢ (1) ■ Елымның төбе суда ○ 4488 ЕЛЫНА (5) ■ Елына күрә җылы шулпа ○ 1039 ● 1278; 3188; 9204; 16916 ЕЛЫНДА (1) ■ Ат аенда сыналыр, ир елында сыналыр ○ 13444 ЕЛЫНЫҢ (1) ■ Эт елының игенен дуңгыз елны урырсың ○ 972 ЕЛЫҢ (1) ■ Елкы елың алдында ○ 1038 ЕЛЫП (1) ■ Елан елып керер, чагып чыгар ○ 4598 ЕРА (4) ■ Карт бүре көрт ера ○ 2193 ● 4130; 4797; 9935 ЕРАГРАК (1) ■ Югары менгән саен, алга ераграк карарга кирәк ○ 702 ЕРАГЫ (1) ■ Усалның ерагы яхшы ○ 12179 ЕРАК (59 | 2) ■ Күккә баксам - күк ерак, җиргә баксам - җир каты ○ 100 ● 117; 141; 487; 603; 608; 683; 1310; 1652; 1659; 1698; 1787; 2666; 3860:1, :2; 3861; 3933; 4332; 5171; 5793; 5795; 5849; 5862; 6755-6759; 6952; 6967; 6993; 7345; 8529; 9063; 9116; 9924; 10079; 10204; 10211; 10423 (2); 10430 (2); 10431; 10908; 11135; 11236; 11485; 11590; 11787; 11832 (2); 12203; 12267; 12375; 12589; 13407; 14597; 14712; 14902; 16518 ЕРАККА (5) ■ Еракка куйсаң, якыннан алырсың ○ 684 ● 1783; 4917; 13018; 15826 ЕРАКЛЫГЫ (1) ■ Мәхәббәтне ара ераклыгы сыный ○ 12736 ЕРАКТА (5 | 1) ■ Еракта - чап, якында - чак ○ 685:1 ● 733; 10605; 10793; 14898; 16144 ЕРАКТАГЫ (6 | 4) ■ Ерактагы кояш җылы була, якынга килгәч чак була ○ 27 ● 27:1, :2, :3; 379; 685, :2; 5566; 14672; 16579 ЕРАКТАГЫСЫН (1) ■ Якындагы хәтәр ерактагысын ышыклый ○ 14965 ЕРАКТАН (16 | 1) ■ Ерактан арба белән китергәнче, якыннан капчык белән китер ○ 686 ● 687689; 714; 734; 1285; 1661:1; 2038; 2448; 2714; 3775; 4473; 12505; 16343; 16361; 16452 ЕРАКТЫР (1) ■ Ерактыр да - якындыр, якындыр да - ялкындыр ○ 690 ЕРГАН (1) ■ Телен тилчә ерган ○ 15701 ЕРГАНАКЛАР (1) ■ Ерганаклар Идел ясар, аларны Идел ашар ○ 380 ЕРТА (4 | 1) ■ Ямый белмәсә дә, ерта белә ○ 8885 ● 9935, :1; 11275; 14687 ЕРТКАН (1) ■ Ачкан ябар, ерткан ямар ○ 8850 ЕРТКАННЫ (1) ■ Җир ертканны ярата ○ 1478 ЕРТКЫЧ (4) ■ Ерткыч тырнагыннан билгеле ○ 2015 ● 2023; 3417; 5801 ЕРТКЫЧЫНА (1) ■ Ерткычына күрә капканы ○ 2016 ЕРТЛАЧ (1) ■ Юаш әдәм оялчан булыр, ертлач әдәм соранчак булыр ○ 12190 ЕРТМА (1) ■ Йөзәүнең йөзен ертма ○ 5004 ЕРТМЫЙ (1) ■ Майлы кашык авыз ертмый ○ 9942 ЕРТТЫ ( | 1) ■ Эт этлеген итте, тун чабуын ертты ○ 3654:2 ЕРТЫГЫ (5) ■ Йомырканың җөе юк, җырның ертыгы юк ○ 16367 ● 16438-16441 ЕРТЫГЫННАН (1) ■ Теләнче оятын кесәсенә салган, ул да ертыгыннан төшеп калган ○ 5892 ЕРТЫК (15) ■ Суык төлке тунлы кешегә сәлам бирә, ертык тунлы кешенең куенына керә, имеш ○ 1126 ● 7169; 8705; 8853-8859; 8895; 8896; 12298; 12382; 15859 ЕРТЫККА (2) ■ Тишеккә - тыгын, ертыкка - ямау ○ 8871 ● 8880 ЕРТЫКЛЫГЫННАН (1) ■ Акчаң булмаса, кесәң ертыклыгыннан ни зыян ○ 7725 ЕРТЫКНЫ (2) ■ Ертыкны япсаң да күренә, ямасаң да беленә ○ 8860 ● 8861 ЕРТЫЛА (3) ■ Куян туны эт өрсә дә ертыла, имеш ○ 2260 ● 8865; 8898 ЕРТЫЛГАН (2) ■ Каз кебек кычкырамын дип, карганың арты ертылган, ди ○ 3946 ● 4135 ЕРТЫЛГАЧ (1) ■ Туган кадере - аерылгач, тун кадере - ертылгач ○ 14509 ЕРТЫЛМАС (2) ■ Эт сөяк йотар, арты ертылмас ○ 3631 ● 3634 ЕРТЫЛМЫЙ (2) ■ Эт авызына кергән белен ертылмый чыкмас ○ 3542 ● 9639 ЕРТЫЛСА (1) ■ Җырның ертыгы юк, ертылса ямавы юк ○ 16438 ЕРТЫЛСЫН (1) ■ "Ир" дип әйтмә, ирене-борыны ертылсын ○ 13475 ЕРТЫЛЫР (3) ■ Киң киңәшеп ертылыр, тар тартышып ертылыр ○ 590 (2) ● 8913 ЕРТЫП (1) ■ Эт этлеген итәр - итәкне ертып китәр ○ 3654 ЕРТЫР (2) ■ Тай бияне тыңламаса, бүре ертыр ○ 2854 ● 3678 ЕРТЫШЫ (1) ■ Агай-эненең тартышы - туй бүләге ертышы ○ 14551 ЕРЫК (2) ■ Шапырыкның арты ерык ○ 12047 ● 14913 ЕФӘГЕННӘН (1) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 ЕФӘК (9) ■ Тышы ефәк, эче кибәк ○ 657 ● 4124; 7817; 8677; 8684; 12337; 12989; 13318; 15120 ЕФӘККӘ (1) ■ Шалканны ефәккә төргәннән бәясе артмас, энҗене ыштырга төргәннән бәясе кимемәс ○ 1624 ЕФӘКНЕ (1) ■ Ефәкне утка якын куярга ярамый ○ 8678 ЕФӘКТӘЙ (1) ■ Ирнең күңеле ефәктәй, бер төйнәлсә чишелмәс ○ 13546 ЕШ (4) ■ Йоны бик еш коелса да, бүренең холкы үзгәрми ○ 2192 ● 5225; 13002; 16369 ЕШЫП (1) ■ Яманның утырган җирен ешып ал ○ 12296 ЖАР (1) ■ Җил дә тими, жар да тими ○ 1238 ЖӘЛ (6) ■ Җилдән килгән жәл түгел ○ 1197 ● 1933 (2); 4246; 10318 (2) ЖӘЛКЕ (1) ■ Болак күперен чыкканчы - теләнчегә бер тәңкә, чыккач - бер тиен дә жәлке ○ 6750 ЖӘЛЛӘМӘ (2) ■ Чикләвек ашыйсың килсә, тешеңне жәлләмә ○ 1763 ● 9195 ЖӘЛЛӘМИ (1) ■ Үлем койтысын ирәми, яхшысын жәлләми ○ 15420 ЖӘЛЛИЛӘР (1) ■ Бәхетлене сөйлиләр, бәхетсезне жәллиләр ○ 14848 ҖАВАБЫ (4) ■ Тупка каршы тупның җавабы бар ○ 5634 ● 5991; 16030; 16935 ҖАВАБЫН (1) ■ Тылмач үз җавабын үзе табар ○ 15634 ҖАВАБЫНА (1) ■ Сүзенә күрә җавабы, җавабына күрә савабы ○ 16030 ҖАВАП (16) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 ● 10310; 10759; 11539; 11686; 12660; 13241; 15562; 15815; 15848; 15964; 15965; 16156; 16261; 16641; 16934 ҖАЕ (8) ■ Эшне эшләргә кем белми, тик җае туры килми ○ 6392 ● 6404; 11348; 11982; 13389; 14742; 15774; 16306 ҖАЕК (3) ■ Җаек баштан җил иссә, яз булса да кыш булыр ○ 490 ● 3940 (2) ҖАЕН (4) ■ Игеннең җаен иккән белер, арбаның җаен җиккән белер ○ 1405 (2) ● 2391 (2) ҖАЕНА (3) ■ Җаена сыпырсаң - юрга булыр, кирегә сыпырсаң - чыгымчы булыр ○ 2813 ● 3940; 13959 ҖАЕНДА (1) ■ Күңел урынында булса, җан җаенда ○ 11216 ҖАЕҢНЫ (1) ■ Кашың кара, күзең кара, үз җаеңны үзең кара ○ 10478 ҖАЙ (9) ■ Үгез җиксәң ашыкма, җай йөргәнгә пошыкма ○ 3312 ● 4920; 5413; 6090; 6408; 6436; 9187; 9300; 13987 җай → ип-җай ҖАЙГА (2) ■ Бурый-бурый кар яуса, буран атны үтерер; аз кешене күп кеше ничек тә җайга китерер ○ 4894 ● 6359 ҖАЙЛАМЫЙЧА (1) ■ Майламыйча - арба, җайламыйча чана йөрми ○ 7063 ҖАЙЛАП (1) ■ Атны сыйлап, хатынны җайлап өйрәтәләр ○ 13607 ҖАЙЛЫ (2) ■ Бака лайлы җир эзли, ялкау җайлы җир эзли ○ 6448 ● 16256 ҖАЙНЫ (2) ■ Кышкы көннәр җәйне әйтер, җәйге көннәр җайны әйтер ○ 875 ● 4533 ҖАЙСЫЗЛАНСА (1) ■ Җае килсә - күгәрчен, җайсызланса - ябалак ○ 11982 ҖАН (74 | 1) ■ Яңа чакта җан күк ○ 626 ● 661; 986; 1019; 1176; 1298; 1899:1; 2365; 2373; 2649; 2699; 4901; 5308; 5360; 5968; 5982; 6440; 7287; 7379; 7511; 7512; 7726; 7831; 8093; 8345; 9787; 10238; 10317; 10506; 10800; 10816; 11062; 11123; 11141; 11201; 11216; 11342-11345; 11358; 11364; 11378; 11395; 11914; 12369; 12407; 12620; 12639; 12772; 12776; 12793; 13186 (2); 13468; 13687; 13815; 13991 (2); 14094; 14531; 14532; 14650; 15178; 15201; 15406; 15849; 16063; 16090; 16192; 16194; 16195; 16256; 16659; 16660 ҖАНАГА (1) ■ Биага - бөтен ир, җанага - ярты ир ○ 14593 ҖАНАГАЙ (2) ■ Җан сөйгәнем җанагай, ярты җаным аныкы ○ 14650 ● 14651 ҖАНГА (10) ■ Мал малга җиткәнче газраил җанга җитәр ○ 7384 ● 10959; 12280; 12411; 13647; 16178; 16193 (2); 16254; 16739 ҖАНДАЙ (1) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 ҖАНЛАНЫР (1) ■ Аңа әйткәнче бер ташка әйтсәң, таш җанланыр иде ○ 224 ҖАНЛЫ (1) ■ Җанлы мал - ярты мал ○ 2424 ҖАННАН (7) ■ Шаулап яуган яңгыр яннан үтәр, сибәләп яуган яңгыр - җаннан ○ 1148 ● 7326; 7512; 11247; 12738; 12793; 15177 ҖАННЫ (7) ■ Җылы сөяк сындырмый, салкын җанны тындырмый ○ 1205 ● 4764; 4858; 7183; 15424; 15960; 17068 ҖАННЫҢ (4) ■ Байлык кадерен бөлгәндә, җанның кадерен үлгәндә белерсең ○ 7247 ● 10664; 12334; 14034 ҖАНСЫЗ (5) ■ Малсыз кеше - җансыз кеше ○ 2392 ● 7401; 7892; 11346; 11350 ҖАН-ФӘРМАН (1) ■ Аш дигәндә - җан-фәрман, эш дигәндә - юк дәрман ○ 6287 ҖАНЫ (39 | 1) ■ Аю артына чуан чыккан, ялый-ялый җаны чыккан ○ 2070 ● 2293; 2674; 3043; 5658 (2); 5858; 6323; 6515; 6523; 7050 (2); 7185; 7291; 7404 (2); 7405; 7703; 8451; 9376; 10637; 10673, :1; 10809; 11347-11349; 11358; 12281; 12303; 12323; 12640; 12716; 12782; 12802; 13883; 14002; 15275; 15306; 15655 ҖАНЫЙ (1) ■ Җаның бирми җаный юк ○ 12795 ҖАНЫМ (10) ■ Ярмам арыш, җаным тыныч ○ 1587 ● 5710; 10363; 11033; 11358; 11396; 12406; 12794; 13784; 14650 ҖАНЫМНЫ (1) ■ Тамагымны сыйламыйм, җанымны кыйнамыйм ○ 9778 ҖАНЫН (6) ■ Җанын аяган яу җиңә алмас ○ 5686 ● 7388 (2); 11350 (2); 15364 ҖАНЫННАН (1) ■ Аз биргән җаныннан бирер, күп биргән малыннан бирер ○ 8083 ҖАНЫҢ (16) ■ Күршең яхшы булса, җаның тыныч ○ 5223 ● 6058; 8280; 11072; 11316; 11317; 11351-11353; 12314; 12795; 13119; 13203; 13624; 15308; 15727 ҖАНЫҢА (2) ■ Өйләнү - җаныңа җавап, башыңа - савап ○ 13241 ● 17007 ҖАНЫҢНЫ (3) ■ Яуга, җаныңны бирсәң дә, сереңне бирмә ○ 5673 ● 11346; 12978 ҖАНЫҢНЫҢ (1) ■ Эшнең очы - җаныңның тынычы ○ 6250 ҖӘЕЛ (1) ■ Җәй көне җәел ○ 1014 ҖӘЕЛӘ (3) ■ Авыздан чыккан сүз - һавага җәелә, түз ○ 15724 ● 16014; 16120 ҖӘЕЛМӘСӘ (1) ■ Табын җәелмәсә бер гаеп, җәелсә - ун гаеп ○ 10170 ҖӘЕЛСӘ (2) ■ Табын җәелмәсә бер гаеп, җәелсә - ун гаеп ○ 10170 ● 10963 ҖӘЕМ (1) ■ Бер җәем токмач белән туй үтми ○ 9179 ҖӘЕН (8) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 ● 4498; 4503; 4528; 4532; 4533; 7440; 9414 ҖӘЕННӘН (1) ■ Көз килеше җәеннән билгеле ○ 883 ҖӘЕННЕ (1) ■ Йөр инде: тотарсың коры җирдән җәенне ○ 4539 ҖӘЕҢ (1) ■ Кыйбладан җил торса - карың китәр, төньяктан җил иссә - җәең китәр ○ 1113 ҖӘЕП (2) ■ Йошак җәеп катыга яткыра ○ 8437 ● 11134 ҖӘЗА (3) ■ Би ватса - каза, асрау ватса - җәза ○ 5764 ● 6200; 12464 ҖӘЗАҢНЫ (3) ■ Ат кадерен белмәсәң, җәяүлек бирсен җәзаңны; аш кадерен белмәсәң, ачлык бирсен җәзаңны ○ 2499 (2) ● 9134 ҖӘЗАСЫ (3) ■ Патша җәзасы кичекмәс, алланыкы кичегер ○ 5871 ● 12485; 13575 ҖӘЗАСЫН (3) ■ Яманга юлдаш булсаң, җәзасын үзең күрерсең ○ 6970 ● 10233; 12641 ҖӘЙ (27) ■ Яшел төс - яз күрке, сары төс - көз күрке, ал да гөл - җәй күрке, ак төс - кыш күрке ○ 624 ● 823; 843; 867; 868; 870; 877; 924; 950 (2); 1008-1016; 1021; 1067-1069; 6995; 7531; 11322; 15079 ҖӘЙГӘ (6 | 1) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 1019; 1020; 3644, :2; 3915; 8996 ҖӘЙГӘН (2) ■ Йомшак җәйгән какка ауната белер ○ 8409 ● 8687 ҖӘЙГӘНДӘ (1) ■ Киленне - килгәндә, келәмне җәйгәндә макта ○ 13373 ҖӘЙГЕ (5) ■ Кышкы көннәр җәйне әйтер, җәйге көннәр җайны әйтер ○ 875 ● 1017; 1018; 1206; ҖӘЙДӘ (1) ■ Былтыр җәйдә без булмаган, кызлар өч тәңкә булган ○ 13067 ҖӘЙДӘН (1) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 ҖӘЙЛӘДЕМ (1) ■ Җәй җәйләдем, кыш кышладым, мич башыннан төшмәдем ○ 1069 ҖӘЙЛӘМӘС (1) ■ Бүре утлагында ишәк җәйләмәс ○ 2166 ҖӘЙЛӘР (1) ■ Ничә җәйләр, ничә кышлар ○ 1053 ҖӘЙЛӘҮГӘ (2) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 ● 14339 ҖӘЙЛӘҮДӘ (1) ■ Бозлавыкта бозау ташлар, җәйләүдә җилен башлар ○ 3246 ҖӘЙМӘ (4) ■ Алдыңнан артың яхшы - юлларыңа ак җәймә ○ 722 ● 8452; 9506; 11134 ҖӘЙМӘГӘ (1) ■ Коры җәймәгә дога булмас ○ 16924 ҖӘЙМӘЛЕ (1) ■ Ак җәймәле көн туу ○ 1029 ҖӘЙМӘҢНЕ (1) ■ Җәяүлек юлга чыксаң, аш җәймәңне калдырма ○ 6878 ҖӘЙНЕ (3) ■ Кышкы көннәр җәйне әйтер, җәйге көннәр җайны әйтер ○ 875 ● 1020; 11322 ҖӘЙНЕКЕН (1) ■ Кышлык киемне тектергәнче боз китә, җәйнекен тектергәнче боз тота ○ 8803 ҖӘЙНЕҢ (4) ■ Җәйнең күрке яр булыр, ярның күрке тал булыр ○ 492 ● 930; 4061; 13401 ҖӘЙСӘҢ (1) ■ Ишәккә түшәк җәйсәң, тәгәрәп төшәр ○ 2980 ҖӘЛ (3) ■ Яңгыр яуса бала җәл, таш яуса баш җәл ○ 14084 (2) ● 14343 ҖӘМАЛ (1) ■ Мәхәббәт җәмал теләмәс ○ 12734 ҖӘМӘК (1) ■ Әмәк белән Җәмәк, көрәк белән сәнәк ○ 5524 ҖӘМИЛӘ (1) ■ Җиттек, Җәмилә, Казанга ○ 5283 ҖӘНҖАЛ (1) ■ Ишектән көндәш керсә, тишектән җәнҗал керә ○ 13651 ҖӘНЛЕККӘ (1) ■ Һәр җәнлеккә тозак бар ○ 2027 ҖӘННӘТ (8) ■ Кыш - кыямәт, яз - җәннәт ○ 864 ● 5058; 5244; 9833; 12639; 16630; 16906; 16909 ҖӘННӘТТӘ (2) ■ Яман белән җәннәттә булганчы, яхшы белән җәһәннәмдә бул ○ 12212 ● 16897 ҖӘННӘТТӘЙ (1) ■ Якты дөнья җәннәттәй - яхшы булса хатының; тормыш тәмуг утыдай яман булса хатының ○ 13764 ҖӘПЛӘКӘСЕ (1) ■ Сәнәге кыйбат түгел, җәпләкәсе кыйбат ○ 1305 ҖӘПЛЕ (2) ■ Карлыгачның койрыгы җәпле, еланның - теле ○ 4021 ● 8639 ҖӘРӘХӘТ (2) ■ Җәрәхәт урыны җөйсез булмый ○ 15343 ● 16193 ҖӘРӘХӘТЕ (4) ■ Ачу китсә дә, ясаган җәрәхәте калыр ○ 12439 ● 15516 (2); 15564 ҖӘРӘХӘТЕН (1) ■ Бер яхшы сүз мең күңелнең җәрәхәтен төзәтә ○ 15804 ҖӘРӘХӘТЕННӘН (1) ■ Тел җәрәхәте сөңге җәрәхәтеннән яман ○ 15564 ҖӘРӘХӘТКӘ (1) ■ Җәрәхәткә тоз сибү ○ 15367 ҖӘРӘХӘТЛӘМИ (1) ■ Уң кул сул кулны җәрәхәтләми ○ 10967 ҖӘРӘХӘТНЕ (1) ■ Холыкны дәвалау җәрәхәтне дәвалаудан авыррак ○ 11304 ҖӘҮЗА (2) ■ Кавәс тумый кыш булмый, җәүза тумый җәй булмый ○ 843 ● 1021 ҖӘҮҺӘР (5) ■ Бикле сандыкта җәүһәр ятыр ○ 275 ● 327; 6936; 9884; 15283 ҖӘҮҺӘРГӘ (1) ■ Заманны бернинди җәүһәргә дә алмашып булмый ○ 817 ҖӘҮҺӘРНЕ (3) ■ Җәүһәрне искегә төрмиләр ○ 328 ● 1022; 7767 ҖӘҮҺӘРНЕҢ (1) ■ Җәүһәрнең кыйммәте зур, үгетнең кыйммәте юк ○ 329 ҖӘҮҺӘРЧЕ (1) ■ Җәүһәр кадерен җәүһәрче белер ○ 327 ҖӘФА (5) ■ Яхшыдан вафа, яманнан җәфа ○ 12345 ● 13515; 13926 (2); 14495 ҖӘФАМНЫ (2) ■ Үтмәс пычак, яман ат икеләтте җәфамны; яман хатын, яшь бала җиделәтте җәфамны ○ 13779 (2) ҖӘФАНЫ (1) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 ҖӘФАСЫ (1) ■ Дөньяның җәфасы җөп, вафасы так ○ 14741 ҖӘҺӘННӘМ (1) ■ Бар да оҗмахка керсә, җәһәннәм буш калыр иде ○ 16896 ҖӘҺӘННӘМДӘ (1) ■ Яман белән җәннәттә булганчы, яхшы белән җәһәннәмдә бул ○ 12212 ҖӘҺӘТРӘК (1) ■ Кулың менә терәк, эшең әнә терәк, тотын җәһәтрәк ○ 11037 ҖӘЯ (6) ■ Төз агачтан ук чыгар, кәкредән - җәя ○ 1947 ● 5538; 5635; 5713; 9506; 12270 ҖӘЯДӘН (1) ■ Кәкре җәядән туры ук ○ 5595 ҖӘЯҢНЕ (1) ■ Җәяңне бик киермә - сындырырсың ○ 5687 ҖӘЯР (1) ■ Яраусыз кешегә сүз әйтсәң, ярыла-ярыла йортка җәяр ○ 12305 ҖӘЯРГӘ (1) ■ Җәймә түгел җәяргә, ука түгел чукларга ○ 8452 ҖӘЯСЕ (1) ■ Ялгызның җәясе дә югалыр, күмәкнең угы да югалмас ○ 5113 ҖӘЯСЕН (3) ■ Угын аткач, җәясен яшермә ○ 5641 ● 5690; 7616 ҖӘЯҮ (6) ■ Яман атка менгәнче, җәяү йөре талганчы ○ 2705 ● 2734; 9538; 12044; 15319; 16856 ҖӘЯҮГӘ (3) ■ Карт атын мактаган кеше кара җәяүгә калган ○ 2656 ● 2750; 6891 ҖӘЯҮЛЕ (3) ■ Җәяүле атлыга юл бирер ○ 6875 ● 6978; 10058 ҖӘЯҮЛЕГӘ (2) ■ Җәяүлегә янчык авыр ○ 6876 ● 6905 ҖӘЯҮЛЕК (3) ■ Ат кадерен белмәсәң, җәяүлек бирсен җәзаңны; аш кадерен белмәсәң, ачлык бирсен җәзаңны ○ 2499 ● 6877; 6878 ҖӘЯҮЛЕКТӘН (1) ■ Ат аягын кызганган җәяүлектән котылмас ○ 2479 ҖӘЯҮЛЕЛӘР (1) ■ Атлылар аттан төшеп, җәяүлеләр ятып карарлык түгел ○ 2747 ҖӘЯҮЛЕНЕҢ (2) ■ Ялгызның сүзе үтми, җәяүленең туфрагы тузмый ○ 5111 ● 6736 ҖӘЯҮНЕҢ (3) ■ Җәяүнең сукмагы тар, алай да турылыгы бар ○ 6879 ● 6880; 6881 ҖЕБЕ (4) ■ Дуслык җебе - ачык йөз ○ 5393 ● 8188; 8722; 13104 ҖЕБЕГӘН (2) ■ Алдан җилкенгән - соңыннан җебегән ○ 11793 ● 12843 ҖЕБЕГӘНГӘ (1) ■ Җитезгә йөз өлеш, җебегәнгә бер өлеш ○ 6618 ҖЕБЕДӘЙ (1) ■ Килгән җире киләп җебедәй, килмәгән җире киле сабыдай ○ 8690 ҖЕБЕМИ (1) ■ Суга төшкән җебеми чыкмас ○ 445 ҖЕБЕН (4) ■ Тана күзен сөзсә, үгез җебен өзә ○ 3278 ● 8194; 8756; 9822 ҖЕБЕНӘ (1) ■ Энәсеннән җебенә кадәр ○ 8753 ҖЕБЕНГӘН (1) ■ Алдан җилкенгән - соңыннан җебенгән ○ 757 ҖЕБЕНЛЕК (1) ■ Җебенлек белән саранлык - яман холык ирләргә ○ 13582 ҖЕБЕННЕ (1) ■ Музыка җебенне баһадирландырыр, саранны юмартландырыр ○ 16386 җебеңне → энә-җебеңне ҖЕБЕП (2) ■ Егет булса, җебеп тормас; җебеп торса, егет булмас ○ 12844 (2) ҖЕГӘРЛӘ (1) ■ Җеп җегәрлә, киндер сук, шуннан башка нәрсә юк ○ 8725 ҖЕГЕРЛӘР (1) ■ Ата күргән ук юнар, ана күргән җеп җегерләр ○ 14411 ҖЕККӘ (1) ■ Юлга чыкканда җеккә йөрмә ○ 6934 ҖЕЛЕГЕН (1) ■ Канын эчеп, җелеген суырган ○ 10834 ҖЕЛЕК (4) ■ Хайван башта җелек тутыра, аннан ит җыя, аннан соң гына май җыя башлый ○ 2412 ● 12848; 12865; 14446 ҖЕЛЕККӘ (1) ■ Җил җелеккә үтәр ○ 1190 ҖЕЛЕКЛЕ (1) ■ Белекле - борыны җелекле ○ 16699 ҖЕЛЕКСЕЗ (1) ■ Ылак - җелексез, олан - белексез ○ 14070 ҖЕМ (1) ■ Алтын җем итә, табынганны җен итә ○ 7761 ҖЕМЕЛДӘГӘН (1) ■ Йолдыз җемелдәгән саен күз йоммыйлар ○ 28 ҖЕН (8) ■ Алтын җем итә, табынганны җен итә ○ 7761 ● 12411; 14748; 16746; 16747; 16782; 16798; 16799 ҖЕНАЗА (1) ■ Кеше туй сөйләгәндә ул җеназа сөйләгән ○ 16280 ҖЕНАЗАНЫ (1) ■ Җеназаны зираттан кире алып кайтмыйлар ○ 15434 ҖЕНАЗАСЫН (1) ■ Дошманыңның җеназасын күреп сөенмә ○ 5347 ҖЕНГӘ (2) ■ Төшкә ышанган - тиле, җенгә ышанган - җүләр ○ 16754 ● 16799 ҖЕНЕ (1) ■ Һәр пәринең җене бар ○ 16802 ҖЕНЕСЕН (1) ■ Дуңгыз котырса, үз җенесен ашый, ди ○ 2881 ҖЕНЛЕГӘ (1) ■ Җенлегә якын торма ○ 11750 ҖЕННӘН (3) ■ Түшәктән тәгәрәмәскә түмгәк, җеннән курыкмаска иптәш ○ 8441 ● 16808; 16813 ҖЕННӘР (2) ■ Тыныч күлдә җеннәр күп үрчи ○ 475 ● 16801 ҖЕННЕ (1) ■ Җенне күреп шаккатмасаң, шундук күздән юк булыр ○ 16800 ҖЕП (24) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 ● 4616; 4956; 5129; 7338; 7514; 8586; 8672; 8694; 8697; 8711; 8712; 8723-8725; 8730; 8744; 9515; 13500; 14183; 14411; 14827; 15947; 16040 ҖЕПКӘ (3) ■ Арканны җепкә ялгамыйлар ○ 7001 ● 13910 (2) ҖЕПНЕ (3) ■ Тычкан песи бәйләп куйган җепне кимерер ○ 3413 ● 7091; 8726 ҖЕПТӘ (3) ■ Ике тирәк бер төптә, ике төймә бер җептә ○ 1770 ● 8734; 8897 ҖЕПТӘН (1) ■ Еланнан курыккан ала җептән атламас ○ 4625 ҖЕТЕ (3) ■ Җете кызыл тиз уңа ○ 632 ● 9351; 11967 ҖЕТЕРЕР (2) ■ Юньле юнең җетерер, иске исең китәрер ○ 8003 ● 16928 ҖИБӘР (3) ■ Бетне таякка җибәр - аякка менәр ○ 4767 ● 15052; 16447 ҖИБӘРӘ (2) ■ Шайтан үзе керә алмаган җиргә аракысын җибәрә, ди ○ 9853 ● 17046 ҖИБӘРЕП (1) ■ Астан ут җибәреп яту ○ 8555 ҖИБӘРЕРМЕН (2) ■ Кызыл үгез җибәрермен ○ 3325 ● 9092 ҖИБӘРМӘ (4) ■ Һавадагы торнаны тотам дип, кулыңдагы чыпчыкны җибәрмә ○ 4141 ● 8710; 16973 (2) ҖИБӘРМӘС (3) ■ Куркак эт тотканын җибәрмәс ○ 3510 ● 14200; 14902 ҖИБӘРМИ (3) ■ Күңел ни теләми, язык җибәрми ○ 12541 ● 12639; 14223 ҖИБӘРМИЛӘР (1) ■ Яхшы кызны авылдан җибәрмиләр ○ 13053 ҖИБӘРСӘ (1) ■ Йорт эте куянны куып җибәрсә, тоттыга сана ○ 3485 ҖИБӘРСӘҢ (4 | 1) ■ Этне илчегә җибәрсәң, илгә бәла китерер ○ 3700 ● 4110; 7016:3; 13978; ҖИБӘРҮ (2) ■ Кызыл әтәч җибәрү ○ 4389 ● 10510 ҖИГӘ (2) ■ Аты бар җигә белер, җиккәч китә белер ○ 2588 ● 2769 ҖИГӘЛӘР (3) ■ Карт бияне төпкә җигәләр, яшь бияне кырга җигәләр ○ 2827 (2) ● 4214 ҖИГӘН (3) ■ Тилемзәк җигән аекмас ○ 1314 ● 4532; 11940 ҖИГӘР (3) ■ Җигә белгән айгыр җигәр ○ 2769 ● 10783 (2) ҖИГӘРГӘ (1) ■ Байлыкка чама юк, җигәргә чана юк ○ 7525 ҖИГӘРЕҢӘ (1) ■ Күршең бай булса да, җигәреңә тай булсын ○ 5214 ҖИГӘРЛЕК (1) ■ Егет чак - егәрле чак, арыслан тотып җигәрлек чак ○ 12864 ҖИГЕЛӘ (1) ■ Күндәм ат күп җигелә ○ 2669 ҖИГЕЛЕР (1) ■ Аргамакка авыр булса, арбага җигелер ○ 2785 ҖИГЕЛҮ (1) ■ Тормыш арбасына җигелү ○ 14773 ҖИГҮГӘ (1) ■ Тал дуга талдырып җигүгә яхшы ○ 7068 ҖИГҮЕННӘН (1) ■ Егетнең егетлеге ат җигүеннән билгеле ○ 12876 ҖИГҮЛЕ (1) ■ Тилегә акыл бирсәң, атың җигүле булсын ○ 11653 ҖИДӘҮ (2) ■ Берәү - сука белән, җидәү - кашык белән ○ 1387 ● 9908 ҖИДЕ (73 | 1) ■ Җидегән йолдыз җиде әйләнә, Тимерказык урынында ○ 76 ● 249; 250; 865; 1031; 1065; 1122; 1348; 1557; 1565; 1765; 1915; 1922; 2286; 2973; 3376; 4364; 4806; 5127; 6736; 6917; 7730; 8015; 8079 (2); 8100; 8590; 8727; 8947; 8982; 9062; 9208; 10072; 10113; 10224; 10874; 11700; 11751; 12227; 12377; 12462; 12693; 12732; 13059; 13091; 13159; 13400; 13441; 13623 (2); 13646; 13725; 13780; 14054; 14095; 14109; 14204, :1; 14231; 14533 (2); 14537; 14641; 14652; 14702; 15094; 15436; 15563; 16294; 16692 (2); 16791; 16814; 16909 ҖИДЕГӘ (1) ■ Җиңел-җиңел җидегә төйим дә, тугызарлап тырмалыйм ○ 8080 ҖИДЕГӘН (2) ■ Җидегән йолдыз җиде әйләнә, Тимерказык урынында ○ 76 ● 77 ҖИДЕЛӘТТЕ (1) ■ Үтмәс пычак, яман ат икеләтте җәфамны; яман хатын, яшь бала җиделәтте җәфамны ○ 13779 ҖИДЕНЕ (1) ■ Эте җидене балаласа да, савып эчәр сөт бирмәс ○ 3683 ҖИДЕНЧЕ (1) ■ Җиденче кат күктә хис итү ○ 106 ҖИДЕРЕП (1) ■ Татлы җидереп, ачы костыру ○ 9783 ҖИДЕРМӘС (2) ■ Байлык ни дидермәс, ачлык ни җидермәс ○ 7250 ● 9568 ҖИДЕСЕ (1) ■ Җиде Гәрәй җиде төштә, җидесе дә җиңел эштә ○ 8079 ҖИДЕСЕН (1) ■ Ишәк җиде төрле йөзә белсә дә, су янына килгәч, җидесен дә онытыр ○ 2973 ҖИДЕСЕНДӘ (1) ■ Җидесендә ни булса, җитмешендә шул булыр ○ 15142 ҖИДЕШӘР (1) ■ Мулла белән ишанның корсаклары җидешәр тиредән тегелгән була, ди ○ 17019 ҖИЗ (11) ■ Эшләгән җиз ялтырар, эшләмәгән - черер ○ 324 ● 2452; 6617; 7731; 7756; 7770; 8757; 11053; 12821; 13158; 14657 ҖИЗНӘ (1) ■ Ата - җизнә, ана - казна ○ 14415 ҖИЗНӘМ (2) ■ Агам кемне алса, җиңгәм шул; апам кемгә барса, җизнәм шул ○ 14555 ● 14654 ҖИЗНӘСЕ (2) ■ Этнең җизнәсе күп булыр ○ 3738 ● 14653 ҖИЗНЕ (2) ■ Җизне ялтырату белән алтын булмас ○ 326 ● 7749 ҖИЗНЕҢ (1) ■ Тилеләргә кыңгырау таксалар, җизнең бәясе алтынга чыгар иде ○ 11666 ҖИЗНИ (6) ■ Заманасына күрә дуңгызны җизни диярсең ○ 816 ● 2896; 2909; 3012; 4646; 14254 ҖИК (4) ■ Атның кечкенәсен макта, зурысын җик ○ 2574 ● 2657; 2725; 13314 ҖИКӘН (3) ■ Җирле - җирендә, җикән - күлендә ○ 218 ● 4175; 4981 ҖИКЕРМӘ (1) ■ Җилгә каршы төкермә - кире битеңә кайтачак; җилгә каршы җикермә - сүзең җилгә китәчәк ○ 1193 ҖИККӘН (6) ■ Игеннең җаен иккән белер, арбаның җаен җиккән белер ○ 1405 ● 2733; 5124; 6470; 11144; 12924 ҖИККӘНДӘ (1) ■ Ага акканда, җиңгә җиккәндә яхшы ○ 14541 ҖИККӘННӘН (1) ■ Яман атны җиккәннән яхшы ат белән үлгәнең артык ○ 2708 ҖИККӘНЧЕ (1) ■ Атасы ат җиккәнче улы атланып чапкан ○ 14359 ҖИККӘЧ (1) ■ Аты бар җигә белер, җиккәч китә белер ○ 2588 ҖИКМӘ (1) ■ Ат янына сыер җикмә ○ 2532 ҖИКМӘСӘҢ (2) ■ Җикмәсәң дә ат яхшы, сөймәсәң дә яр яхшы ○ 12796 ● 13060 ҖИКСӘҢ (2) ■ Сыер җиксәң, ат йөрешен көтмә ○ 3199 ● 3312 ҖИКСЕНСӘҢ (1) ■ Кара ипине җиксенсәң, кара көнгә калырсың ○ 9263 ҖИКСЕТӘ (1) ■ Эш бәрәңге ашау түгел, кайчак бәрәңге дә җиксетә ○ 6166 ҖИЛ (87 | 2) ■ Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән ○ 86 ● 151; 375; 490; 641; 708; 1084; 1113 (2); 1154; 1157; 1177-1191; 1201; 1207; 1226; 1237-1243; 1429; 1494; 1512; 1713; 2233; 2536; 3079; 3142; 3667; 3777; 3967; 5442; 5854; 5949; 5952; 5976; 7007; 7021; 7092; 8057; 8290; 8509; 8570; 8637; 8638 (2); 8653; 8854; 8924; 8971; 10340; 10725; 11471; 12797; 12851; 13109; 13284; 13564; 13623; 13725; 13761; 14190; 14574; 14845; 14878; 15120; 15718; 15733, :1; 15845, :1; 15859; 16068 ҖИЛӘГЕ (4) ■ Кыш уртасында - кура җиләге ○ 1043 ● 1807; 14195; 16426 ҖИЛӘК (6) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 ● 1772; 1825; 1826; 5128; 8474 ҖИЛӘККӘ (2) ■ Чикләвек җыйганда җиләккә бармыйлар ○ 1764 ● 1826 ҖИЛӘКНЕ (1) ■ Җиләкне вакытында җыялар ○ 1827 ҖИЛӘН (2) ■ Кыш көне җиде җилән кигәнче бер тун ки ○ 865 ● 8947 ҖИЛӘНЕ (1) ■ Егет җилле, җиләне кыскарак ○ 12932 ҖИЛӘННӘН (1) ■ Җәйгә чыкса - чикмәннән, кышка керсә - җиләннән ○ 8996 ҖИЛӘР (1) ■ Җиткән егеткә ни кирәк - менеп җиләр ат кирәк ○ 12925 ҖИЛӘТӘ (1) ■ Гел бер ипи генә ашасаң, ул да җиләтә ○ 9202 ҖИЛГӘ (19) ■ Болыт җилгә каршы йөрми ○ 1079 ● 1192; 1193 (3); 1194-1196; 1198; 1245; 1485; 3275; 4263; 7093; 8501; 8637; 12792; 15040; 15052 ҖИЛГӘНДӘ (2) ■ Юрганың кадере җилгәндә беленер ○ 2810 ● 12196 ҖИЛГӘРЕРСЕҢ (1) ■ Ничек чәчсәң шулай җилгәрерсең ○ 1430 ҖИЛ-ДАВЫЛ (1) ■ Бер караганда ал да гөл, бер караганда җил-давыл ○ 1213 ҖИЛДӘ (1) ■ Ялгыз агач җилдә тиз сына ○ 1711 ҖИЛДӘЙ (1) ■ Җиккән атың җилдәй булсын ○ 2733 ҖИЛДӘН (7) ■ Җилдән килгән жәл түгел ○ 1197 ● 1198; 1721; 3442; 5900; 13780; 16365 ҖИЛДЕРМИ (1) ■ Җилдерми йөгерек басылмый ○ 2814 ҖИЛЕ (4) ■ Яз башының җиле ярдай атаңны егар ○ 974 ● 1199; 12917; 13880 ҖИЛЕГЕРСЕҢ (1) ■ Күккә карап йөрсәң абынырсың, җиргә карап йөрсәң җилегерсең ○ 57 ҖИЛЕК (2) ■ Эттән калган сөяктән җилек көтмә ○ 3741 ● 11602 ҖИЛЕККӘ (1) ■ Ит - иткә, мае - җилеккә ○ 9229 ҖИЛЕКТЕРМИ (1) ■ Җир алмасы җилектерми ○ 1627 ҖИЛЕМ (1) ■ Кайчы белән җилем - белеме сайга гыйлем ○ 16582 ҖИЛЕН (2) ■ Бозлавыкта бозау ташлар, җәйләүдә җилен башлар ○ 3246 ● 14655 ҖИЛЕНЕНДӘ (3) ■ Сыер җиленендә сөт ачымый ○ 3200 ● 3216; 3217 ҖИЛЕНЕННӘН (1) ■ Сыерның сөте җиленендә, җилененнән алда телендә ○ 3217 ҖИЛЕНЛӘГӘНДӘ (1) ■ Тана сыер җиленләгәндә белми, бозаулаганда белә ○ 3279 ҖИЛЕНЛӘП (2) ■ Җилгә җиленләп, бозга бозаулап ○ 1245 ● 3275 ҖИЛЕП (1) ■ Егетлек җилеп үтә, картлык чабып җитә ○ 15033 ҖИЛКӘ (7) ■ Йорт җилкә өстендә ○ 8264 ● 10856; 10875; 10876; 14434; 15474; 16559 җилкә → арка-җилкә ҖИЛКӘГӘ (1) ■ Көянтә суга бара, җилкәгә суга бара ○ 9938 ҖИЛКӘМ (1) ■ Кияү-кияү дия җилкәм җиргә тия ○ 13418 ҖИЛКӘН (2) ■ Буяулы ишкәктән чыпта җилкән артык ○ 7012 ● 12851 ҖИЛКӘНГӘ (2) ■ Җилкәнгә карап җил исми ○ 7092 ● 12851 ҖИЛКӘНЕ (1) ■ Җилкәне юк тал каек җилгә каршы баралмас ○ 7093 ҖИЛКӘННЕ (1) ■ Зур җилкәнне каты җил генә өреп тутыра ала ○ 7021 ҖИЛКӘҢӘ (1) ■ Эшең калса иртәгә, чуан чыгыр җилкәңә ○ 6194 җилкәңне → арка-җилкәңне ҖИЛКӘСЕ (4) ■ Яз җиткәнне җилкәсе җылынгач белгән ○ 1061 ● 7308; 10835; 10877 ҖИЛКӘСЕН (2) ■ Бүре, ач булса да, җилкәсен көдрәйтер ○ 2129 ● 13875 ҖИЛКӘСЕНӘ (1) ■ Уракчының җилкәсенә карама, көлтәсенә кара ○ 1457 ҖИЛКӘСЕНДӘ (2) ■ Бүрәнәнең юан башы кем җилкәсендә булса, шуңа авыр ○ 1910 ● 12445 ҖИЛКӘСЕННӘН (1) ■ Эт этне, җиңсә, җилкәсеннән талар ○ 3657 ҖИЛКЕНӘ (1) ■ Шомырт чәчәк аткан вакытта кызлар җилкенә, балан чәчәк аткан вакытта балык сикерә ○ 1819 ҖИЛКЕНГӘН (2) ■ Алдан җилкенгән - соңыннан җебенгән ○ 757 ● 11793 ҖИЛКЕНЕП (1) ■ Ашаганда колагың селкенеп торсын, эшләгәндә йөрәгең җилкенеп торсын ○ 6026 ҖИЛКЕНСӘ (1) ■ Тиле җилкенсә тирәк селкенә ○ 11651 ҖИЛКЕНСЕН ( | 1) ■ Эшләгәндә йөрәгең җилкенсен, ашаганда колагың селкенсен ○ 6026:1 ҖИЛ-КӨН (1) ■ Аса-көсә айбатакка җил-көн үтмәсен ○ 1208 ҖИЛЛӘМИ (1) ■ Җил җилләми, томан ачылмый ○ 1191 ҖИЛЛӘР (1) ■ Нинди җилләр ташлады? ○ 1223 ҖИЛЛӘТӘ (1) ■ Җәйге эшләпә җилләтә, кышкы эшләпә тирләтә ○ 1018 ҖИЛЛЕ (7) ■ Җилле яңгыр тиз туктый, җирән ат тиз арый ○ 1200 ● 4952; 6300; 10841; 12890; 12931; 12932 ҖИЛЛЕЛЕК (1) ■ Егетлек - җиллелек, яшьлек - тилелек ○ 12871 ҖИЛЛЕРӘК (1) ■ Карын тирәсендә май җиллерәк була ○ 9266 ҖИЛНЕ (3) ■ Яландагы җилне кем тоткан ○ 1153 ● 1201; 1713 ҖИЛНЕКЕ (1) ■ Җилнеке - давылга ○ 1202 ҖИЛНЕҢ (1) ■ Җилнең эше суырмак, утның эше куырмак ○ 1203 ҖИЛСЕЗ (4) ■ Сусыз юа, җилсез киптерә ○ 532 ● 1204; 1391; 1759 ҖИЛ-ЯҢГЫР (1) ■ Җил-яңгыр тидермәү ○ 1244 ҖИМ (17 | 3) ■ Арыслан сунар тапмактан гаҗиз калмас, карчыга чыпчык авызыннан җим алмас ○ 2047 ● 2366; 2535 (2); 2647; 3829; 3879; 3942; 4190; 4229, :1; 4234, :1 (2); 4452; 4715; 12870; 14471; 17008 (2) ҖИМӘДЕМ (1) ■ Төядәй кыз биреп, төймәдәй ит җимәдем ○ 13254 ҖИМӘС (7) ■ Эттән калганны арыслан җимәс ○ 2064 ● 3824; 5835 (2); 9185; 9750; 9794 ҖИМӘСӘҢ (1) ■ Бирмәсә дә бай яхшы, җимәсәң дә май яхшы ○ 7327 ҖИМӘСЛӘР (1) ■ Зәхмәтсез бал җимәсләр ○ 4730 ҖИМГӘ (1) ■ Карга җимгә төшмәс борын ○ 4014 ҖИМЕ (2) ■ Күкнең кошын җирнең җиме һәлак итә ○ 61 ● 215 ҖИМЕН (3) ■ Тозакчы күренмәс, җимен күрсәтер ○ 2020 ● 2703; 3872 ҖИМЕРӘ (7) ■ Тауны тәкә сөзеп җимерә алмый ○ 169 ● 4174; 4807; 5422 (2); 10290; 13844 ҖИМЕРГӘН (2) ■ Бер кортлы кәҗә бөтен читәнне җимергән ○ 3005 ● 13844 ҖИМЕРГӘННЕҢ (1) ■ Өй җимергәннең өе булмас ○ 8331 ҖИМЕРЕК (1) ■ Балта остасының үз йорт тирәсе һаман җимерек ○ 1895 ҖИМЕРЕЛЕР (1) ■ Бер тай әйткән: "Тагын да ныграк чабар идем, җир җимерелер дип куркам!" - дигән ○ 2848 ҖИМЕРЕЛСӘ (2) ■ Яр җимерелсә, җәен үлә ○ 4528 ● 7440 ҖИМЕРЕП ( | 1) ■ Насыйп аш теш җимереп керә ○ 9186:1 ҖИМЕРЕРГӘ (1) ■ Аракының биргән көче авыз җимерергә ярый ○ 9818 ҖИМЕРСЕН (1) ■ Кәҗәсе тал кимерсен, егете идән җимерсен ○ 12896 ҖИМЕРТСЕН (1) ■ Бай булсын, абзары тулы тай булсын, ул тайларны симертсен, абзарларын җимертсен ○ 7519 ҖИМЕРҮ (1) ■ Арт белән киртә җимерү ○ 8641 ҖИМЕТЕНӘ (1) ■ Җиметенә карама, егетенә кара ○ 12923 ҖИМЕШ (17 | 1) ■ Җимеш юк җирдә чөгендерне дә әфлисун диләр ○ 1626 ● 1782; 1784; 1800; 1804; 1806; 1810; 1814; 1816; 1818; 1820; 1822; 1828; 1847; 1850; 6049; 7491; 14288:1 ҖИМЕШЕ (21) ■ Җиренә күрә җимеше ○ 217 ● 1628 (2); 1780; 1781; 1817; 1837; 5389; 6008; 6148; 7825 (2); 11802; 11919; 12441 (2); 13929; 13934; 14087; 15866; 16573 ҖИМЕШЕН (2) ■ Җимешен аша, бакчасын сорама ○ 1829 ● 1830 ҖИМЕШЕННӘН (2) ■ Агач беленә җимешеннән, әдәм - кылынмышыннан ○ 6007 ● 11058 ҖИМЕШЕНЧӘ (1) ■ Ире - җиренчә, җире - җимешенчә ○ 13526 ҖИМЕШЛӘР (1) ■ Томан төшә - җимешләр пешә ○ 1141 ҖИМЕШЛЕ (4) ■ Җимешле агач зур булмый ○ 1831 ● 1832; 1835; 13951 ҖИМЕШНЕ (1) ■ Җимешне вакытында аша, эшне вакытында эшлә ○ 6276 ҖИМЕШНЕҢ (3) ■ Җимешнең асылын эт ашый ○ 1833 ● 1838; 1839 ҖИМЕШСЕЗ (4) ■ Җимешсез агач - утын, яңгырсыз болыт - төтен ○ 1834 ● 1835; 1836; 16570 ҖИМЕШТӘН (2) ■ Тирәк, башын югары күтәргән өчен, җимештән коры калган ○ 1753 ● 1849 ҖИМИ (2) ■ Берен җими ярлы үләр, меңен җими бай үләр ○ 7320 ● 7320 ҖИМНЕ (1) ■ Ач балык җимне кармагы белән йотар ○ 4441 ҖИНАЯТЬ (2) ■ Нәфес - җинаять җитәкчесе ○ 11883 ● 16820 ҖИНАЯТЬЧЕНЕҢ (1) ■ Җинаятьченең җаны уч төбендә ○ 12640 ҖИҢ (9) ■ Байның кулы сынса - җиң эчендә ○ 7285 ● 8900; 8901; 8946; 8965; 8992; 8994; 10251; ҖИҢӘ (15) ■ Эт күп булса, бүрене җиңә ○ 3615 ● 4594; 5686; 6519; 7795; 11354; 11838; 14231; 14290; 14889; 15339 (2); 15946; 16610 (2) ҖИҢӘР (12) ■ Арка ишле эт бүрене җиңәр ○ 3452 ● 3511; 4100 (2); 4794; 4822; 4836; 5654 (2); 6394; 12442; 16533 ҖИҢГӘ (7) ■ Итәктән тартсаң - җиңгә, җиңнән тартсаң итәккә җитми ○ 8967 ● 13157 (2); 13413; 13424; 14541; 14658 ҖИҢГӘДӘ (1) ■ Каз ачуы каргада, кыз ачуы җиңгәдә ○ 13088 ҖИҢГӘМ (1) ■ Агам кемне алса, җиңгәм шул; апам кемгә барса, җизнәм шул ○ 14555 ҖИҢГӘН (9) ■ Бүре булышкач, черки дә атны җиңгән ○ 4773 ● 5556; 6006; 10448; 11180; 11350; 12461 (2); 16674 ҖИҢГӘНЕН (1) ■ Галим белгәнен әйтер, ахмак җиңгәнен әйтер ○ 16542 ҖИҢГӘСЕ (1) ■ Кызы бар өйнең җиңгәсе сөйкемле ○ 13101 ҖИҢГӘСЕЗНЕҢ (1) ■ Ардаксызның аркасы туза, җиңгәсезнең җиңе туза ○ 14586 ҖИҢГӘСЕН (1) ■ Ахмак килен җиңгәсен асрау дип белер ○ 13341 ҖИҢГИ (7) ■ Кирәк булса - кәҗәне җиңги, тәкәне җизни диярсең ○ 3012 ● 13110; 14560; 14636 (2); 14656; 14657 ҖИҢДЕМ (2) ■ Юләр "җиңдем" дияр, акыллы "юл бирдем" дияр ○ 11722 ● 12173 ҖИҢДЕРМӘС (1) ■ Батыр ир яуда җиңелмәс, матур хатын ирдән җиңдермәс ○ 13798 ҖИҢЕ (12) ■ Бишмәтенең җиңе юк, ыштанының төбе юк ○ 8954 ● 8961; 8976; 8982; 8993; 8994; 9045; 10849; 11642; 11673; 12770; 14586 җиңе → итәге-җиңе, итәк-җиңе ҖИҢЕЛ (35) ■ Ташны ташлыйсы җиңел, күтәрәсе авыр ○ 182 ● 233; 402; 539; 1682; 1921; 2464; 3473; 5395; 5826; 5931; 6190 (2); 6277; 6682; 6996; 7046; 7917; 7975; 8079; 9343; 9528; 9737; 10428; 10741; 11914; 11992; 12712 (2); 13286; 14628; 14776; 15110; 15169; 16407 ҖИҢЕЛӘЯ (1) ■ Авыр таш, кузгатсаң, җиңеләя ○ 109 ҖИҢЕЛГӘН (1) ■ Песине җиңеп, тычканнан җиңелгән ○ 3428 ҖИҢЕЛДЕР (1) ■ Галим булмак җиңелдер, әдәм булмак читендер ○ 11115 ҖИҢЕЛЕН (1) ■ Элек җиңелен эшләсәң, соңыннан авыры кала ○ 6157 ҖИҢЕЛЕР (2) ■ Сөзешкәндә мөгезсез тәкә җиңелер ○ 3135 ● 6394 ҖИҢЕЛ-ҖИҢЕЛ (1) ■ Җиңел-җиңел җидегә төйим дә, тугызарлап тырмалыйм ○ 8080 ҖИҢЕЛЛЕК (2) ■ Күршеңә бәла килү сиңа җиңеллек түгел ○ 5228 ● 14777 ҖИҢЕЛМӘС (1) ■ Батыр ир яуда җиңелмәс, матур хатын ирдән җиңдермәс ○ 13798 ҖИҢЕЛНЕ (4) ■ Җиңелне эзләгән авырга каба ○ 640 ● 641; 6619; 14972 ҖИҢЕЛРӘК (2) ■ Кәкре агачны төзәйтүдән төзен кәкрәйтү җиңелрәк ○ 1927 ● 5715 ҖИҢЕМ (2) ■ Җиңем яман булса да, якам яхшы ○ 8995 ● 14585 ҖИҢЕН (2) ■ Үз илендә йөри җиңен салып, чит илдә - мескен, гарип ○ 5146 ● 14654 ҖИҢЕННӘН (2) ■ Егет булган кеше җиңеннән елан чыгарыр ○ 12842 ● 13851 ҖИҢЕҢ (2) ■ Бай булсаң, барың белән битеңне сөрт, ярлы булсаң җиңең белән тиреңне сөрт ○ 7163 ● 10979 җиңең → итәк-җиңең ҖИҢЕП (4) ■ Песине җиңеп, тычканнан җиңелгән ○ 3428 ● 5324; 11605; 12177 ҖИҢМӘГӘННЕ (1) ■ Беләк җиңмәгәнне белек җиңәр ○ 16533 ҖИҢМӘС (4) ■ Кичүсез елга юк, батыр җиңмәс дошман юк ○ 5586 ● 12442; 15855; 16294 ҖИҢМИ (1) ■ Җиңми беләк, җиңә теләк ○ 11354 ҖИҢМИЛӘР (1) ■ Бәлане кайгырып җиңмиләр ○ 14819 ҖИҢНӘН (2) ■ Итәктән тартсаң - җиңгә, җиңнән тартсаң итәккә җитми ○ 8967 ● 11010 җиңне → итәк-җиңне ҖИҢСӘ (1) ■ Эт этне, җиңсә, җилкәсеннән талар ○ 3657 ҖИҢҮ (1) ■ Дошманны көч белән җиңүгә караганда акыл белән җиңү файдалырак ○ 5331 ҖИҢҮГӘ (2) ■ Дошманны көч белән җиңүгә караганда акыл белән җиңү файдалырак ○ 5331 ● 5575 ҖИР (112 | 3) ■ Күк ялынып та бирми, җир соратып та тормый ○ 53 ● 55; 63; 79; 100; 107; 112; 124; 149; 210; 211; 212, :1, :2, :3; 213; 226 (2); 243; 249-252; 253 (2); 288; 459; 604; 1348; 1374 (2); 1375; 1404; 1425; 1438; 1451; 1455; 1478-1481; 1627; 2283; 2462; 2482; 2511; 2552; 2613; 2788; 2848; 3848; 3933; 4046 (2); 4531; 4617; 4701; 4710; 4888; 4893; 4932 (2); 4935; 4967; 5042; 5048; 5061; 5062; 5072; 5125; 5126 (2); 5981; 5982; 6034; 6448 (2); 6617; 6866; 6874; 6887; 6901; 6983; 7502; 7730; 7814; 8439; 8447; 8507; 8757; 9028; 10367; 10721; 10736; 11090; 11236; 12269; 12313; 12884; 12886; 13467; 13525; 13583; 13871; 14335; 14470; 14622; 15160; 15224; 15405; 15428; 15563; 15671; 16979; 17078 җир → йорт-җир ҖИРӘН (3) ■ Җилле яңгыр тиз туктый, җирән ат тиз арый ○ 1200 ● 6430; 12347 ҖИРӘНӘ (1) ■ Кичә йомыркадан чыкты, бүген кабыгыннан җирәнә ○ 4352 ҖИРӘНГӘН (6) ■ Чиләктән җирәнгән бия ач калыр ○ 2835 ● 3295; 4122; 12269; 13572 (2) ҖИРӘНЕР (2) ■ Үгез судан җирәнер, су үгездән җирәнер ○ 3305 (2) ҖИРӘНСӘ (2) ■ Колан кактан җирәнсә, как таба алмый чүлдә үләр ○ 2229 ● 14566 ҖИРӘНЧӘК (1) ■ Җирәнчәк аш җимәс ○ 9750 ҖИРГӘ (100 | 1) ■ Күк үзенең яхшылыгын җиргә төшерә ○ 54 ● 55; 57; 100; 101; 127; 128; 227; 251; 436; 457 (2); 1102; 1150; 1165; 1228; 1284; 1394; 1463; 1472; 1482; 1483; 1566; 1579; 1661:2; 1728; 1936; 1989; 2476; 2502; 2552; 2703; 2940; 3035; 3369; 3785; 3849; 4084; 4779; 4816; 5024; 5047 (2); 5060; 5063; 5587; 5642; 5643; 5919; 6877; 6885; 7447; 7604; 8284; 8463; 8608; 8625; 8632; 8639; 8870; 9853; 10025; 10178; 10237; 10325; 10357; 10595; 10648; 10765; 10787; 10847; 10978; 10985; 10994; 11012; 11070; 11208; 11268; 11280; 11989; 13075; 13190 (2); 13418; 13888; 14079; 14083; 14575; 14597 (2); 14795; 14818; 14920; 15050; 15625; 15922; 15967 (2); 16100; 16468; 17059 ҖИРДӘ (141 | 8) ■ Түбәң күктә булса да, аягың җирдә булыр ○ 68 ● 129; 135; 168:2; 184; 185; 193; 255; 271; 272 (3); 281; 450; 458; 478; 484 (2); 521; 592 (2); 615 (2); 653; 654; 694 (2); 741; 1250; 1279 (2); 1326; 1462:1, :2; 1626; 1648; 1651; 1733; 1800; 1898; 1949; 1969; 2204; 2473; 2502; 3023; 3282; 3298; 3352; 3577; 3640; 3817; 3844; 4314; 4413; 4460; 4508; 4589 (2); 4676; 4711; 4817; 4884; 4899; 5073; 5087; 5165; 5301 (2); 5478 (2); 5480 (2); 5565; 5609; 5614; 5649 (2); 5980 (2); 6120; 6249; 6397; 7006; 7048; 7266; 7597 (2); 7742; 7743; 7805; 7807; 7922; 7942; 7964; 8319; 8352; 8813; 8922; 9130 (2); 9655; 9973; 10090; 10168; 10766; 11004; 11063; 11175; 11458; 11561; 11656; 11849; 12099; 12239 (2); 12271 (2); 12365; 12389 (2), :1 (2); 12761 (2); 12872; 13267; 13491; 13557; 14508; 14795; 14927; 15447; 15544 (2); 15963; 16049; 16231; 16607; 16959 (2); 16998 (2); 17058; 17077 (2), :1 (3) ҖИРДӘГЕ (1) ■ Канаты бәйсез азат кош җирдәге тозакка үзе төшәр ○ 3837 ҖИРДӘГЕН (1) ■ Җирдәген - бармак белән, судагын - кармак белән ○ 1484 ҖИРДӘЙ (1) ■ Туган җирдәй җир булмас, туган илдәй ил булмас ○ 5061 ҖИРДӘН (48 | 1) ■ Җирдән бизеп күккә чыгып булмый ○ 80 ● 102; 299; 1102; 1400; 1406; 1485; 1513; 1649; 1945; 1952; 1957 (2); 2767; 2878; 4539; 4687; 4867; 5029; 5062; 5707; 5717; 6582; 7345; 7709:1; 8444; 8528; 8538; 8556; 8723; 9384; 10178; 10223; 10428; 10472; 10749; 12663; 13344 (3); 13563; 13797; 14837; 16109; 16464; 16465; 16512; 16877; 16885 ҖИРЕ (21) ■ Җире байның иле бай ○ 214 ● 215; 216; 459; 1373; 1486; 2298; 4972; 5058; 5126; 6997; 8031 (2); 8690 (2); 8961; 8991; 13526; 14590; 15193; 15227 ҖИРЕМ (4) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 ● 4089; 4106; 13574 ҖИРЕМӘ (1) ■ Хода күген белсен, минем җиремә тимәсен ○ 16873 ҖИРЕН (8) ■ Куян бала тапкан, куяр җирен тапмаган ○ 2248 ● 2253; 2388; 5038; 8484; 8506; 12296; 15345 җирен → илен-җирен, йорт-җирен ҖИРЕНӘ (14) ■ Таш төшкән җиренә авар ○ 171 ● 217; 491; 1837; 2381; 3152; 3418; 3850; 4132; 4814; 6039; 6607; 6997; 11967 ҖИРЕНДӘ (14) ■ Таш төшкән җирендә мүкләнсен ○ 172 ● 218; 1276; 2164; 3089; 3214; 4168; 5012 (2); 6528; 7753; 7884; 13183; 16549 ҖИРЕННӘН (4) ■ Арышның баш чыгарган җиреннән урак йөри ○ 1532 ● 5127; 13485; ҖИРЕНЧӘ (1) ■ Ире - җиренчә, җире - җимешенчә ○ 13526 ҖИРЕҢ (4) ■ Үз җирең бер карыш булса да яхшы ○ 208 ● 1487; 1488; 5124 ҖИРЕҢӘ (2) ■ Баскан җиреңә үлән бетте ○ 1354 ● 1452 ҖИРЕҢДӘ (3) ■ Үз җиреңдә теләсә ни эшләсәң дә ирекле ○ 209 ● 5120; 5128 ҖИРЕҢНӘН (1) ■ Зыян күргән җиреңнән файда көтмә ○ 7899 җиреңне → йортыңны-җиреңне ҖИРЕҢНЕҢ (1) ■ Игенче булсаң, җиреңнең башында бул; хатын булсаң, өеңнең башында бул ○ 13639 ҖИРЛӘР (1) ■ Аңарчы тигез җирләр түмгәккә әйләнер әле ○ 225 ҖИРЛӘРДӘ (1) ■ "Каен агачы бар җирдә авыру бар микән?" - дип әйтәләр, ди, каен агачы юк җирләрдә ○ 1733 ҖИРЛӘРЕ (1) ■ Өртенә белми өртенгән - ят җирләре күренгән ○ 8834 ҖИРЛЕ (4) ■ Җирле - җирендә, җикән - күлендә ○ 218 ● 2119; 2274 (2) ҖИРЛЕК (1) ■ Ир-егеттә ирлек бар, батырлыкка җирлек бар ○ 13484 ҖИРНЕ (19 | 2) ■ Күккә карап, җирне уйла ○ 58 ● 245; 261; 1102; 1345; 1427; 1445; 1455; 1489; 1490; 2939; 8436; 10107; 10899; 10983; 11078:2, :2; 13446; 15232; 15354; 15699 ҖИРНЕҢ (13) ■ Күкнең кошын җирнең җиме һәлак итә ○ 61 ● 81; 125; 143; 144; 219; 221; 2207; 2318; 3319; 5983; 8759; 12955 ҖИРСИ (1) ■ Чит җирдә мал да җирси ○ 5087 ҖИСӘҢ (1) ■ Берәүнең түшен җисәң, үзеңнең очаңны сайла ○ 9635 ҖИСЕМЕ (1) ■ Җисеме булса, исеме булыр ○ 633 ҖИСЕМЕНӘ (1) ■ Нәрсәнең исеме җисеменә муафыйк булсын ○ 605 ҖИСЕМСЕЗ (1) ■ Исемсез, җисемсез нәрсә булмас ○ 571 ҖИТ (2) ■ Әйт тә сүзеңә җит, меңгәш тә өеңә җит ○ 16207 (2) ҖИТАЛМАМ (1) ■ Бүз алашам арыса, Бүре ханга җиталмам, энем-углым күп туды, күп туса да кол туды, ханга гарызым әйталмам ○ 5785 ҖИТӘ (30) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ● 36; 420; 696; 775; 2655; 2723; 3437; 3945; 4795; 4864 (2); 5809; 5817 (2); 6874; 6877; 7617; 7818; 11231; 11566; 12020; 12368; 13653; 13930; 15033; 15428; 15999; 16350; 16918 ҖИТӘК (2) ■ Җитәк белән Тотак ○ 5525 ● 8964 ҖИТӘККӘ (1) ■ Баланың берсе итәктән җитәккә күчкәнче, икенчесе итәккә менеп утыра ○ 13988 ҖИТӘКЛӘП (1) ■ Куй күрмәгән куй күрсә, җитәкләп йөреп утлатыр ○ 3096 ҖИТӘКЛИ (1) ■ Бер төлке җиде бүрене җитәкли ○ 2286 ҖИТӘКТӘ (1) ■ Бала җитмештә дә җитәктә ○ 13960 ҖИТӘКЧЕДӘН (1) ■ Начар җитәкчедән яхшыга рәхмәт, яманга нәләт юк ○ 5860 ҖИТӘКЧЕҢ (1) ■ Алдыңда җитәкчең булсын, артыңда терәкчең булсын ○ 670 ҖИТӘКЧЕСЕ (1) ■ Нәфес - җинаять җитәкчесе ○ 11883 ҖИТӘР (26 | 2) ■ Аз булса җитәр, күп булса бетәр ○ 542 ● 1093; 2546; 3284; 4092; 4129; 5361; 5561; 5734; 5793 (2); 6563; 6766; 7384; 9186:2, :2; 11070; 11786; 11812; 11816; 11967; 12961 (2); 15458; 15922; 16186; 16468; 16739 ҖИТӘРГӘ (1) ■ Юлга чыксаң алдагы кешене җитәргә тырыш, арттагын көтмә ○ 6847 ҖИТӘРДӘ (1) ■ Иргә дәүләт җитәрдә карга салса да каз алыр, ирдән дәүләт китәрдә лачын салса да аз алыр ○ 13521 ҖИТӘРЛЕК (3) ■ Көчең җитәрлек эшне барын да кылма ○ 6099 ● 9194; 10356 ҖИТӘРСЕЗ (1) ■ Аерылсагыз айга җитәрсез, бүленсәгез көндә бетәрсез ○ 5132 ҖИТӘРСЕҢ (5) ■ Яхшы белән юлдаш булсаң җитәрсең син моратка, яман белән юлдаш булсаң калырсың син оятка ○ 6973 ● 8596; 11817; 12211; 12312 ҖИТӘСЕМӘ (1) ■ Тегеләй иттем, болай иттем - җитәсемә барып җиттем ○ 6899 ҖИТӘЧӘК (1) ■ Көтәчәк - җитәчәк, узган кайтмый ○ 911 ҖИТЕЗ (8) ■ Җитез кеше җир астыннан җиз энә табып алыр ○ 6617 ● 11968; 13400; 13623; 13780; 14095; 14136; 14387 ҖИТЕЗГӘ (2) ■ Җитезгә йөз өлеш, җебегәнгә бер өлеш ○ 6618 ● 11969 ҖИТЕЗЛЕК (1) ■ Гаделлек белән сәүдә ит, җитезлек белән файда ит ○ 7896 ҖИТЕН (5) ■ Җитен талкымыйча йомшармас ○ 1573 ● 1574; 1575; 8728; 13109 ҖИТЕП (1) ■ Канатлы очып җитмәс җир, кайгаклы җитеп басмас җир ○ 226 ҖИТЕШКӘН (2) ■ Җитешкән җиде җилән кияр ○ 8947 ● 11999 ҖИТИМ (1) ■ Теләгеңә барып җитим дисәң, аңа бара торган күперне дә үзең сал ○ 11285 ҖИТКӘН (26) ■ Кулың җиткән ботакның алмасын өз ○ 1809 ● 3424; 3850; 4006; 6333 (2); 6486; 6873; 10347; 10348; 10977; 11144; 11336; 11785; 11808; 11888; 11899; 12924; 12925; 1306113063; 13333; 15000; 15005; 15694 ҖИТКӘНГӘ (1) ■ Көче җиткәнгә көчек тә ябыша ○ 3808 ҖИТКӘНДӘ (1 | 1) ■ Кыдырым хатын өенә җиткәндә алгысыр ○ 13653:1 ● 15101 ҖИТКӘНЕН (3) ■ Төянең койрыгы җиргә җиткәнен кем күргән? ○ 2940 ● 3146; 3613 ҖИТКӘННЕ (3) ■ Яз җиткәнне җилкәсе җылынгач белгән ○ 1061 ● 4440; 15639 ҖИТКӘНЧЕ (8) ■ Абага чәчәге ут булыр, атып җиткәнче юк булыр ○ 1247 ● 3506; 6063; 6299; 7041; 7384; 11989; 16739 ҖИТКӘЧ (7) ■ Вакыт җиткәч агач та чери ○ 1681 ● 4306; 6476; 8480; 13059; 13140; 15141 ҖИТКЕЗМӘ (1) ■ Ишектә утырып түргә телең җиткезмә ○ 15486 ҖИТКЕЗМӘС (1) ■ Үткән эшкә үкенмә, үкенсәң дә җиткезмәс ○ 6273 ҖИТКЕР (2) ■ Ат алганчы сарай җиткер ○ 2467 ● 16042 ҖИТКЕРӘ (2) ■ Башлый белсәң бетерә бел, эшеңне җиренә җиткерә бел ○ 6039 ● 13826 ҖИТКЕРГӘНЧЕ (1) ■ Юк әзерләп җиткергәнче бай ашап туя ○ 7435 ҖИТКЕРЕР (5) ■ Тай атка җиткерер, ат моратка җиткерер ○ 2853 (2) ● 6334 (2); 16130 ҖИТКЕРМӘ (1) ■ "Әлиф"тән үткәрмә, "ба"га җиткермә ○ 16711 ҖИТКЕРҮ (1) ■ Йорт җиткерү йон теттерү түгел ○ 8265 ҖИТМӘВЕ (1) ■ Күз күрә торып кул җитмәве яман ○ 10424 ҖИТМӘГӘН (14) ■ Атына көче җитмәгән тәртәсен кыйнар ○ 2607 ● 3540; 4393; 5936; 6873; 9085; 9148; 10295; 10777; 10977; 14247; 15085; 15193; 15922 ҖИТМӘГӘНГӘ (1) ■ Көчең җитмәгәнгә көчәнмә ○ 10780 ҖИТМӘГӘНЕНӘ (1) ■ Хәзрәтеңә хәзер акча, җитмәгәненә бакыр акча ○ 7839 ҖИТМӘГӘННЕҢ (1) ■ Авызына көче җитмәгәннең теле башына җитәр ○ 15458 ҖИТМӘГӘЧ (2) ■ Төлке дә йөземгә буе җитмәгәч: "Пешмәгән әле", - дип әйтте, ди ○ 2295 ● 3353 ҖИТМӘДЕ (1) ■ Олы телдән үтмәде, кече телгә җитмәде ○ 15666 ҖИТМӘС (38) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 226; 344; 385; 538; 2546; 3035; 3596; 5643; 5890; 6484; 6593; 8320; 8697; 8806; 8853; 9637; 9664; 9738; 9998; 10369; 10467; 10978; 11070; 11752; 11812; 12959; 13649; 14406 (2); 14575 (2); 14792; 15433; 15903 (2); 15973; 16468 ҖИТМӘСӘ (3 | 1) ■ Боерган ашка теш җитәр, яз җитмәсә кыш җитәр ○ 9186:2 ● 10776; 12540; ҖИТМӘСЕНӘ (1) ■ Җитмәсенә җиң булдым, булмасына буй булдым ○ 8992 ҖИТМӘСНЕҢ (2) ■ Җитмәснең үзенә дә җитмәс ○ 11752 ● 14654 ҖИТМӘСТӘЙГӘ (1) ■ Буең җитмәстәйгә сузылма ○ 10752 ҖИТМЕШ (12) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 ● 1565; 4599; 4665; 4935; 6346; 9150; 11728; 12856; 13342; 14116; 15140 ҖИТМЕШЕНДӘ (1) ■ Җидесендә ни булса, җитмешендә шул булыр ○ 15142 ҖИТМЕШКӘ (1) ■ Җитмешкә җиткәч китмеш ○ 15141 ҖИТМЕШТӘ (1) ■ Бала җитмештә дә җитәктә ○ 13960 ҖИТМИ (22 | 2) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ● 505; 859 (2); 924 (2); 925; 2247; 3071; 3466; 4515; 5809; 6202; 6234; 8805; 8967; 9811; 10502; 10958:2, :3; 11003; 11967; 12264; ҖИТМИЧӘ (1) ■ Сөтле сыер базарга барып җитмичә кала ○ 3228 ҖИТСӘ (24) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 870 (2); 986; 1062 (2); 2017; 2517; 3055; 3592; 6461; 6642; 7148 (2); 8697; 9998; 11322; 14165 (2); 14875; 15025; 15026; 15102; 15103 ҖИТСӘМ (2) ■ Бай, ханга җитсәм, дияр; ярлы, байга җитсәм, дияр ○ 7193 (2) ҖИТТЕ (4) ■ Покрау үтте - кыш җитте ○ 932 ● 6893; 8643; 14631 ҖИТТЕК (1) ■ Җиттек, Җәмилә, Казанга ○ 5283 ҖИТТЕМ (2) ■ Тегеләй иттем, болай иттем - җитәсемә барып җиттем ○ 6899 ● 15037 ҖИТҮ (3) ■ Кәҗә асрап ни файда, дуңгызга җитү кайда ○ 3021 ● 10597; 11380 ҖИҺАЗ (1) ■ Кыз - бишектә, җиһаз - сандыкта ○ 12984 ҖИҺАЗЫН (1) ■ Өенә күрә җиһазын кыл, заманына күрә рәвешен кыл ○ 1000 ҖИҺАН (1) ■ Илдән биздергән дә мал, җиһан гиздергән дә мал ○ 7350 ҖИҺАНДА (1) ■ Ач җиһанда нан юк санар ○ 9556 ҖИЯН (1) ■ Җиян кардәш булмас, җилен аш булмас ○ 14655 ҖИЯННЕКЕ (1) ■ Җиңги хатын җияннеке ○ 14656 ҖИЯР (6) ■ Яман сыер ябуын җияр ○ 3237 ● 9946 (2); 11870; 13142 (2) ҖИЯРСЕҢ (1) ■ Саяк йөрсәң, таяк җиярсең ○ 5044 ҖОМГА (2 | 1) ■ Атнада җиде җомга ○ 1031 ● 16918, :1 ҖОН (1) ■ Көтәсенә җон тетәм ○ 8739 ҖОНЫ (1) ■ Аю дисәң өне юк, бүре дисәң җоны юк ○ 2109 ҖОРДАЙ (1) ■ Җордай юртак, еландай елдам булу ○ 2346 ҖОРЛАНМА (1) ■ Улың белән җорланма, җорлансаң улың сине елатыр ○ 14159 ҖОРЛАНСАҢ (1) ■ Улың белән җорланма, җорлансаң улың сине елатыр ○ 14159 ҖОТ (2) ■ Җот йортсыз калыр ○ 9751 ● 9752 ҖОФАРНЫ (1) ■ Җофарны яшерсәң дә исеннән беленер ○ 2343 ҖӨЕ (3) ■ Җөе күпнең көе күп ○ 8881 ● 16367; 16441 ҖӨЕН (1) ■ Җөйче җөен җөйләгәндә көйче көен көйләр ○ 8729 ҖӨЕНӘ (1) ■ Җөенә чөй кагу ○ 2007 ҖӨЙ (4) ■ Йомыркадан җөй эзләмә ○ 4277 ● 4351; 8721; 14646 ҖӨЙЛӘГӘНДӘ (1) ■ Җөйче җөен җөйләгәндә көйче көен көйләр ○ 8729 ҖӨЙЛӘП (1) ■ Авызыңны җөйләп куй ○ 10544 ҖӨЙЛӘСӘҢ (1) ■ Ертык күлмәкне никадәр җөйләсәң дә эзе кала ○ 8895 ҖӨЙСЕЗ (3) ■ Җөйсез йомырка була, сөяксез бәрәңге була ○ 4346 ● 8882; 15343 ҖӨЙЧЕ (1) ■ Җөйче җөен җөйләгәндә көйче көен көйләр ○ 8729 ҖӨЙЧЕДӘН (1) ■ Җөйчедән җеп сорама, тимерчедән тимер сорама ○ 8730 ҖӨП (1) ■ Дөньяның җәфасы җөп, вафасы так ○ 14741 ҖӨЯЛЕ (1) ■ Җөяле сүз җөясен табар, җөясез сүз иясен табар ○ 16258 ҖӨЯСЕЗ (1) ■ Җөяле сүз җөясен табар, җөясез сүз иясен табар ○ 16258 ҖӨЯСЕН (1) ■ Җөяле сүз җөясен табар, җөясез сүз иясен табар ○ 16258 ҖУЕЛГАН (1) ■ Утка барган уелган, суга барган җуелган ○ 8511 ҖУЕЛМАС (1) ■ Хисаплы мал җуелмас ○ 7427 ҖУЕЛМЫЙ (1) ■ Хатка язган җуелмый ○ 16678 ҖУЕЛЫР (1) ■ Ишленең мең хатасы җуелыр, ялгызның бер хатасы мең булыр ○ 5000 ҖУЙ (1) ■ Даныңны җуйганчы башыңны җуй ○ 11119 ҖУЙГАНЧЫ (1) ■ Даныңны җуйганчы башыңны җуй ○ 11119 ҖУЙГАНЫҢА (1) ■ Тапканыңа куанма, җуйганыңа елама ○ 7417 ҖУЙМА (1) ■ Алам дип, абруеңны җуйма ○ 8087 ҖУЙМАС (1) ■ Алтын пычракка төшсә дә бәһасен җуймас ○ 7747 ҖУЮ (1) ■ Астан уеп, өстән җую ○ 726 ҖУЯ (1) ■ Тиен тәңкәне җыя, тәңкә тиенне җуя ○ 7803 ҖУЯР (1) ■ Яхшы җыяр, яман җуяр ○ 12336 ҖУЯРСЫҢ (1) ■ Акыллы белән эш йөртсәң - акыл җыярсың, юләр белән эш йөртсәң - үз акылыңны җуярсың ○ 11429 ҖҮЛӘР (7) ■ Акча белән җүләр дә байый ○ 7663 ● 11252; 11565; 11833; 14484; 15841; 16754 ҖҮЛӘРГӘ (3) ■ Ант - акыллыга каты, җүләргә уен ○ 12420 ● 14717; 16443 ҖҮЛӘРДӘ (1) ■ Егет күңеле җүләрдә, кыз күңеле көләрдә ○ 13081 ҖҮЛӘРЛЕК (2) ■ Ачуның башы җүләрлек, ахыры үкенеп үләрлек ○ 12450 ● 12785 ҖҮЛӘРЛЕКТӘ (1) ■ Ике ахмак бер акыллыны җүләрлектә гаепли ○ 11562 ҖҮЛӘРНЕ (1) ■ Алтыны барда җүләрне дә акыллы диләр ○ 7774 ҖҮН (1) ■ Җан биргәнгә җүн биргән ○ 11344 ҖҮПЛӘР (1) ■ Тиле үз сүзен үзе җүпләр ○ 11647 ҖЫБЫТКЫ (4) ■ Җыбыткының эше дә җыбыткы ○ 6620 ● 9453; 11965; 13753 ҖЫБЫТКЫНЫҢ (1) ■ Җыбыткының эше дә җыбыткы ○ 6620 ҖЫЕГЫЗ (1) ■ Кортлар, тизрәк бал җыегыз, чебен агагызның ашыйсы килгән! ○ 4784 ҖЫЕЛА (8) ■ Күл тамчыдан җыела ○ 410 ● 567; 1297; 2477; 3401; 4814; 7380; 9215 ҖЫЕЛГАН (1) ■ Хәрәмнән җыелган әрәмгә китә ○ 12601 ҖЫЕЛМАС (1) ■ Кардәш-ырулы хатынның түшәге җыелмас ○ 14491 ҖЫЕЛМЫЙ (3) ■ Печән чабып җыелмый, тарап җыела ○ 1297 ● 1595; 14640 ҖЫЕЛСА (3) ■ Җыен йолдыз җыелса да яктылыгы айдай юк ○ 78 ● 136 (2) ҖЫЕЛУ (1) ■ Баш очына болыт җыелу ○ 10329 ҖЫЕЛЫП (3) ■ Бүре җыелып мең булмас ○ 2170 ● 5846 (2) ҖЫЕЛЫР (2) ■ Су чокыр җиргә җыелыр ○ 436 ● 3418 ҖЫЕН (8) ■ Җыен йолдыз җыелса да яктылыгы айдай юк ○ 78 ● 2221; 4395; 4836; 5016; 6536; 11848; 13304 ҖЫЕНДА (4 | 1) ■ Батыр - гаскәрдә, акыл иясе җыенда таныла ○ 5550:5 ● 6689; 6706; 12243; ҖЫЕП (5) ■ Алып алты булмас, җыеп җиде булмас ○ 8100 ● 8795; 9026; 10537; 15730 ҖЫЕРЫЛМАС (1) ■ Башлык булсаң башлы бул, җыерылмас кашлы бул ○ 5748 ҖЫЕШТЫРЫП (1) ■ Итәк-җиңне җыештырып йөрү ○ 8966 ҖЫЙ (9) ■ Хут мартка: "Селәгәең җый, әй селәгәй", - дип әйтә, ди ○ 961 ● 1339; 1543 (2); 3924; 9358; 16462; 16591; 16592 ҖЫЙГАН (4) ■ Чәчәк җыйган чәнечкедән курыкмый ○ 1328 ● 11578; 12359 (2) ҖЫЙГАНДА (2) ■ Чикләвек җыйганда җиләккә бармыйлар ○ 1764 ● 11772 ҖЫЙМАК (1) ■ Дөньяда мал җыймак - олы ташны биек тауга мендермәк ○ 7343 ҖЫЙМАС (11) ■ Аргамак атның билгесе - казылык җыймас, ял җыяр ○ 2781 ● 3532; 3771; 4713 (2); 4805; 7421; 10617; 12823; 13650; 16323 ҖЫЙМАСАҢ (1) ■ Итәгеңне җыймасаң, аягыңа уралыр ○ 8899 ҖЫЙМАСЛАР (1) ■ Зәхмәтсез мал җыймаслар ○ 7347 ҖЫЙМЫЙ (2) ■ Корт үзенә бал җыймый ○ 4736 ● 4757 ҖЫЙМЫЙМ (1) ■ Мәкаль җыймыйм - акыл җыям ○ 16392 ҖЫЙНА (1) ■ Һәлак булыйм дисәң, я мал җыйна, я надан кал ○ 7513 ҖЫЙНАК (2) ■ Кунак булсаң, тыйнак бул, егет булсаң, җыйнак бул ○ 10093 ● 13095 ҖЫЙНАКСЫЗ (1) ■ Тыйнаксызның эше дә җыйнаксыз ○ 12040 ҖЫЙНАЛА (1) ■ Җиләк бердән җыйнала ○ 1825 ҖЫЙСА (1) ■ Анасыз корт бал җыймас, бал җыйса да, мул җыймас ○ 4713 ҖЫЙСАҢ (8) ■ Чүп җыйсаң - чүмәлә, чүмәлә җыйсаң - богыл ○ 1331 (2) ● 3924; 7091; 7253; 7394; 8726; 14183 ҖЫЛАВЫ (1) ■ Көзге көннең көлүе, көлүе дә җылавы ○ 890 ҖЫЛАП (1) ■ Ялган көлеп килер, җылап китәр ○ 16150 ҖЫЛЫ (15 | 2) ■ Ерактагы кояш җылы була, якынга килгәч чак була ○ 27 ● 27:1, :2; 69; 950; 1039; 1205; 2363; 3606; 8877; 9204; 9510; 9744; 10063; 11830; 14775; 15960 ҖЫЛЫГА (2) ■ Елан җылыга ияләшә ○ 4618 ● 8937 ҖЫЛЫДА (1) ■ Башны - салкында, корсакны - ачлыкта, аякны җылыда сакла ○ 10257 ҖЫЛЫ-ҖЫЛЫ (1) ■ Җылы-җылы сөйләсәң, елан да өненнән чыга ○ 16257 ҖЫЛЫЙ (2) ■ Көзге көн ул бала кебек: әле көлә, әле җылый ○ 889 ● 11892 ҖЫЛЫЛЫК (2) ■ Бүрек күрек өчен генә түгел, җылылык өчен ○ 9002 ● 14238 ҖЫЛЫЛЫККА (1) ■ Тун матурлыкка түгел, җылылыкка ○ 8929 ҖЫЛЫНГАНЧЫ (1) ■ Олы казанның төбе җылынганчы, кече казанда пешереп ашыйлар ○ 9945 ҖЫЛЫНГАЧ (1) ■ Яз җиткәнне җилкәсе җылынгач белгән ○ 1061 ҖЫЛЫНМАС (1) ■ Ялгыз утын янмас, ялгыз куен җылынмас ○ 13218 ҖЫЛЫНУЫНА (1) ■ Кышкы көннең җылынуына ышанма ○ 874 ҖЫЛЫНЫ (1) ■ Суыкка туңмаган җылыны кимәс ○ 1127 ҖЫЛЫНЫП (1) ■ Тун кадерен белмәгән утка җылынып утырыр ○ 8925 ҖЫЛЫНЫРСЫҢ (2) ■ Кыш туңсаң, җәй җылынырсың ○ 868 ● 8549 ҖЫЛЫРАК (1) ■ Ана куены туннан җылырак ○ 14224 ҖЫЛЫСЫ (7) ■ Өйнең җылысы нигезендә ○ 8343 ● 8577; 8864; 10253; 14230 (2); 16538 ҖЫЛЫСЫН (1) ■ Тун җылысын иясе белер ○ 8931 ҖЫЛЫТА (2) ■ Тун югында чикмән дә җылыта ○ 8930 ● 15960 ҖЫЛЫТМАСА (1) ■ "Рәхмәт" дигән җылы сүз тәнне җылытмаса да, җанны җылыта ○ 15960 ҖЫЛЫТМЫЙ (3) ■ Ай якты да, җылытмый ○ 13 ● 5195; 7232 ҖЫР (23) ■ Инештә су бетмәсә, бездә җыр бетмәс ○ 513 ● 13340; 14629; 16340; 16345; 16348; 16361; 16363; 16402; 16411; 16417 (2); 16421; 16428; 16429 (3); 16430-16433; 16449; 16949 ҖЫРГА (1) ■ Эчкә сыймаган җырга чыга ○ 16422 ҖЫРЛА (1) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырла, кем чанасына утырсаң, аның чаңын как ○ 7036 ҖЫРЛАГАН (1) ■ Ерактан җырлаган җыр матур ишетелә ○ 16361 ҖЫРЛАГАННЫҢ (1) ■ Җырлаганның биергә исәбе бар ○ 16434 ҖЫРЛАМА (2) ■ Сукыр алдында биемә, саңгырау алдында җырлама ○ 15260 ● 16435 ҖЫРЛАМЫЙЛАР (1) ■ Иң яхшы көйне дә рәттән өч кат җырламыйлар ○ 16366 ҖЫРЛАМЫЙЧА (1) ■ Тамчы төшми чәчәк ачылмый, җырламыйча йөрәк басылмый ○ 16410 ҖЫРЛАП (3) ■ Кем дә кем иген игә - ул җырлап яши, кем дә кем сату итә - ул чирләп яши ○ 1414 ● 7319; 16360 ҖЫРЛАР (3) ■ Әгәр тавышы булса, балык та җырлар иде ○ 4529 ● 7445; 13340 ҖЫРЛАРГА (1) ■ Аңа җырларга кушалар, ул: "Аягым авырта" ○ 16448 ҖЫРЛАРЛАР (1) ■ Җырлама кеше җыруын, үз җыруың җырларлар ○ 16435 ҖЫРЛАРСЫҢ (1) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырларсың, һич булмаса аның көенә сызгырырсың ○ 7037 ҖЫРЛАСАҢ (1) ■ Кемнең җырын җырласаң, шуның көен көйләрсең ○ 16375 ҖЫРЛАШЫП (1) ■ Ярлының кесәсенә акча ыңгырашып керә, җырлашып чыга, ди ○ 7497 ҖЫРЛЫЙ (8) ■ Мәче: "Мич башында калаем, сәндерәдә сараем", - дип җырлый, имеш ○ 3356 ● 3878; 12691; 13256; 16436; 16437; 16452; 16457 ҖЫРЛЫЙЛАР (1) ■ Яхшы атны сыйпыйлар да сыйлыйлар, яхшы кызны җырлыйлар да сөйлиләр ○ 13050 ҖЫРЛЫЙМ (2) ■ Гармунга җырлыйм дип, Акбай да шыңшыган ○ 3477 ● 16376 ҖЫРНЫ (1) ■ Җырны берәү шатлыктан, берәү кайгыдан җырлый ○ 16437 ҖЫРНЫҢ (6) ■ Йомырканың җөе юк, җырның ертыгы юк ○ 16367 ● 16425; 16438-16441 ҖЫРУ (1) ■ Авызыңны борсаң җыру була, аягыңны атсаң бию була ○ 16339 ҖЫРУЫН (1) ■ Җырлама кеше җыруын, үз җыруың җырларлар ○ 16435 ҖЫРУЫҢ (1) ■ Җырлама кеше җыруын, үз җыруың җырларлар ○ 16435 ҖЫРЫ (3) ■ Ватаны юк - җыры юк сандугач ○ 4903 ● 16442; 16445 ҖЫРЫН (4) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырла, кем чанасына утырсаң, аның чаңын как ○ 7036 ● 7037; 16375; 16376 ҖЫРЫҢНЫ (1) ■ Кеше җырын җырлыйм дип, үз җырыңны онытма ○ 16376 ҖЫЮДА (1) ■ Байлык хәзинә җыюда түгел, булганны белеп тотуда ○ 7251 ҖЫЯ (14) ■ Караңгылык барын да бергә җыя ○ 852 ● 872; 1260 (2); 2412 (2); 7322; 7783; 7803; 10549; 10623; 11422 (2); 11927 ҖЫЯЛАР (3) ■ Чәчәкне вакытында җыялар ○ 1329 ● 1827; 6824 ҖЫЯМ (1) ■ Мәкаль җыймыйм - акыл җыям ○ 16392 ҖЫЯР (11) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 ● 1461; 2781; 3366; 11635; 11939; 12232; 12336; 12823 (2); 13827 ҖЫЯРГА (5) ■ Кеше чикләвек җыярга барганда ул җиләк җыярга бара ○ 1772 (2) ● 1807; 3645; ҖЫЯРСЫҢ (4) ■ Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың ○ 1168 ● 1340; 1458; 11429 ҖЫЯСЫ (2) ■ Эш бетте, көлтә җыясы гына калды ○ 1508 ● 6315 ЗАИГЪ (1) ■ Үтерекче кешенең чын сүзе заигъ булыр ○ 16255 ЗАКОН (6) ■ Башбаштакка закон юк ○ 5747 ● 5794; 5888; 5905; 10923; 11607 ЗАКОНЫ (3) ■ Комы юк су булмас, биге юк ил булмас, якасы юк тун булмас, законы юк йорт булмас ○ 5847 ● 5964; 5991 ЗАЛИМ (8) ■ Гадел башлык - халык өчен, залим башлык - тамак өчен ○ 5789 ● 5795; 5853; 5863; 6914; 7718; 12114; 16521 ЗАЛИМНӘРНЕҢ (1) ■ Яманнарның кулыннан, залимнәрнең теленнән сакласын ○ 12273 ЗАЛИМНЫҢ (1) ■ Залимның - золымыннан, патшаның хөкеменнән саклан ○ 5796 ЗАМАН (11) ■ Заман бер төсле генә тормый ○ 804 ● 805-812; 818; 16396 ЗАМАНА (3) ■ Авыл башы - манара, акыл башы - замана ○ 746 ● 813; 814 ЗАМАНАГА (1) ■ Заманага оемый хәлең юк ○ 815 ЗАМАНАСЫНА (4) ■ Заманасына күрә дуңгызны җизни диярсең ○ 816 ● 2900; 8247; 13947 ЗАМАНГА (3) ■ Заман сиңа буен куймас, син заманга буең куй ○ 807 ● 808; 9012 ЗАМАНДА (1) ■ Элекке заманда бер хатын: "Яшь чакта җил идем, давыл идем, бер көнгә биш көлтә ура торган идем", - дип мактанган, ди ○ 13761 ЗАМАННЫ (2) ■ Заманны бернинди җәүһәргә дә алмашып булмый ○ 817 ● 818 ЗАМАННЫҢ (3) ■ Заманның ялына ябыш ○ 819 ● 1025; 16444 ЗАМАНЫ (2) ■ Сакла саламны - килер заманы ○ 1439 ● 9894 ЗАМАНЫНА (3) ■ Заманына күрә заңы ○ 820 ● 946; 1000 ЗАМАНЫНДАГЫЛАРНЫ (1) ■ Мамай заманындагыларны белә ○ 1051 ЗАМАНЫННАН (1 | 1) ■ Нух пәйгамбәр заманыннан ○ 1054 ● 6001:1 ЗАМАНЫҢ (2) ■ Заманың ничек булса, бүркеңне шулай ки ○ 821 ● 822 ЗАҢЫ (2) ■ Заманына күрә заңы ○ 820 ● 5790 ЗАПАС (5) ■ Кышка каршы тиен дә запас җыя ○ 872 ● 7346; 7594; 8888 (2) ЗАР (4) ■ Һөнәрле ир хур булмас, дус-дошманга зар булмас ○ 6419 ● 7925; 10180; 12709 ЗАРАР (8) ■ Зарар күрмичә файда күреп булмый ○ 7897 ● 7898; 7928; 7990; 7991; 11751; 12432; ЗАРАРСЫЗ (1) ■ Арзан зарарсыз булмас, кыйммәт файдасыз булмас ○ 7858 ЗАРАРЫ (4) ■ Белмичә кылган эшнең файдасыннан зарары күбрәк булыр ○ 6341 ● 7970; 12108; ЗАРИФ (1) ■ Карга үзенең баласына: "Зариф зирәктән туган", - дип әйтә, ди ○ 3986 ЗАРЛАНА (1) ■ Карак - каргана, мулла - зарлана ○ 16992 ЗАРЛАНЫР ( | 1) ■ Бай белән кода булсаң - гарьләнер, ярлы белән кода булсаң - зарланыр ○ 7155:2 ЗАРЛЫ (2) ■ Ялгыз кеше барлы булса да зарлы ○ 5100 ● 7459 зарлы → моңлы-зарлы ЗАРЫН (3) ■ Бар барын әйтер, юк зарын әйтер ○ 7541 ● 14280; 14303 ЗАРЫҢ (1) ■ Патша - ерак, алла - биек, кемгә зарың сөйләрсең ○ 5862 ЗАТ (4) ■ Зат затына тарта ○ 568 ● 9243; 14481; 14485 ЗАТЛЫ (4) ■ Кәҗә үзе затсыз булса да, күне затлы ○ 3042 ● 7953; 7993; 16064 ЗАТЛЫДАН (1) ■ Татлыдан татлы - яхшы сүз, затлыдан затлы - якты йөз ○ 16064 ЗАТНЫ (1) ■ Тауны-ташны җил бозар, әдәм затны сүз бозар ○ 16068 ЗАТСЫЗ (2) ■ Кәҗә үзе затсыз булса да, күне затлы ○ 3042 ● 7132 ЗАТЫ (5) ■ Аты бер булса да, заты башка ○ 562 ● 631; 648; 11064; 16506 ЗАТЫН (1) ■ Ишәккә мөгез чыкса, екмаган затын калдырмас иде ○ 2977 ЗАТЫНА (4) ■ Зат затына тарта ○ 568 ● 9243; 14481; 14485 ЗАЯ (4) ■ Үткән эшкә үкенмә, гомерең зая үтәр ○ 6272 ● 11455; 12352; 16172 ЗӘБИДӘ (1) ■ Ашка дисәң - Зәбидә, эшкә дисәң - юк өйдә ○ 6289 ЗӘВАЛ ( | 1) ■ Илчегә зәвал юк ○ 4991:1 ЗӘВАЛЫ (1) ■ Һәр кәмальнең бер зәвалы бар ○ 636 ЗӘВЫК (2) ■ Кара җиргә кар яуса, карны күрү бер зәвык; кара җирдән кар китсә, җирне күрү бер зәвык ○ 1102 (2) ЗӘГЪФРАН (1) ■ Ишәк зәгъфран кадерен белмәс ○ 2957 ЗӘГЫЙФЬ (2) ■ Дошман зәгыйфь күренсә дә хур тотма, көчле күренсә дә курыкма ○ 5317 ● 16978 ЗӘМЗӘМ (1) ■ Хаҗ бүләге - сакалсызга тарак, намазсызга - дисбе, исереккә - зәмзәм ○ 16943 ЗӘҢГӘР (2 | 1) ■ Зәңгәр бака үз сазын танымас ○ 4658 ● 8956, :1 ЗӘҢГӘРЕСЕ (1) ■ Аша кызыл тиз аный, зәңгәресе яхшырак ○ 563 ЗӘҢГЕЛӘ (2) ■ Зәңгелә кач, идел кич, иске авызга яңа аш ○ 1845 ● 5422 ЗӘҢКИ (1) ■ Зәңки кешегә гөл бирсәң, гөл корыр ○ 12115 ЗӘХМӘТСЕЗ (2) ■ Зәхмәтсез бал җимәсләр ○ 4730 ● 7347 ЗӘҺӘР (8) ■ Еланның тышы йомшак булса да, эче зәһәр ○ 4652 ● 12116; 13562; 15464; 15481; 15572; 16080 (2) ЗӘҺӘРЕ (2) ■ Еланны сөт белән туендырсаң да, зәһәре кимемәс ○ 4630 ● 16092 ЗӘҺӘРЕННӘН (1) ■ Еланга төкерсәң, зәһәреннән үләр ○ 4621 ЗӘҺӘРСЕЗ (1) ■ Тикәнсез гөл булмас, зәһәрсез бал булмас ○ 1313 ЗИМАГУР (1) ■ Зимагур белән тавык икесе дә, кайда ни тибенеп тапса, шуны ашар ○ 5797 ЗИМАГУРНЫҢ (2) ■ Зимагурның гомере кәркешен урап үтәр ○ 5798 ● 5799 ЗИНДАНЫ (1) ■ Имам йорты - хатыннар зинданы ○ 16981 ЗИННӘТ (2) ■ Иргә корал, хатынга зиннәт йөк түгел ○ 13847 ● 15839 ЗИННӘТЕ (7) ■ Мал белән бала - дөнья зиннәте ○ 7376 ● 8759; 11201 (2); 12976; 15616; 16598 ЗИННӘТЛӘҮ (1) ■ Киемне зиннәтләүгә караганда акылны зиннәтләү файдалы ○ 11600 ЗИННӘТЛӘҮГӘ (1) ■ Киемне зиннәтләүгә караганда акылны зиннәтләү файдалы ○ 11600 ЗИР (1) ■ Гөл кадерен былбыл белер, зир кадерен зирәкләр белер ○ 11550 ЗИРАТ (1) ■ Сиңа да бер зират капкасы, миңа да ○ 15446 ЗИРАТТАН (1) ■ Җеназаны зираттан кире алып кайтмыйлар ○ 15434 ЗИРӘК (6) ■ Әтәч синнән зирәк булмасын, син әтәчтән зирәк бул ○ 4379 (2) ● 11561 (2); 12884; ЗИРӘКЛӘР (1) ■ Гөл кадерен былбыл белер, зир кадерен зирәкләр белер ○ 11550 ЗИРӘКЛЕК (1) ■ Тирәнлек - диңгездә, зирәклек - гыйлемдә ○ 16656 ЗИРӘКТӘН (1) ■ Карга үзенең баласына: "Зариф зирәктән туган", - дип әйтә, ди ○ 3986 ЗИРЕК (4) ■ Зирек хәлен зирек белер ○ 1724 (2) ● 13157 (2) ЗИРЕКТӘН (2) ■ Зиректән дуга бөгелмәс ○ 1913 ● 7074 ЗИҺЕН (3) ■ Эшне акыл белән башла, зиһен белән тәмам ит ○ 6235 ● 6427; 16388 ЗИҺЕНЕ (1) ■ Аңарда каз зиһене бар ○ 4256 ЗИЯРӘТ (2) ■ Һәм зиярәт, һәм тиҗарәт ○ 8081 ● 14429 ЗОЛОТНИГЫ (1) ■ Көзен купынасы бер тиен, язын золотнигы золотой ○ 894 ЗОЛОТОЙ (1) ■ Көзен купынасы бер тиен, язын золотнигы золотой ○ 894 ЗОЛЫМ (1) ■ Бүрегә мәрхәмәт итсәң, сарыкка золым итәрсең ○ 2174 ЗОЛЫМЛЫК (1) ■ Әгәр кылыч булмаса, золымлык бигрәк күп булыр иде ○ 5681 ЗОЛЫМНЫҢ (1) ■ Золымның кылычы озын ○ 5800 ЗОЛЫМЫ (1) ■ Күселәр гаделлегенә калганчы песинең золымы яхшырак ○ 3404 ЗОЛЫМЫННАН (1) ■ Залимның - золымыннан, патшаның хөкеменнән саклан ○ 5796 ЗУР (102) ■ Кояш бик зур да, аны капларга кечкенә болыт та җитә ○ 36 ● 154; 266; 268; 280; 319; 329; 396; 561; 569; 585 (2); 1158; 1426; 1604; 1691; 1757; 1831; 1891; 1916; 2397; 2573 (2); 2949; 3119; 3332; 3417; 3488; 3827; 4491; 4494; 4745; 4798; 5002; 5456; 5458; 5695; 5725; 5979; 6058; 6074; 6200; 6368; 6520; 7020; 7021; 7523; 7733; 7736; 7737; 7865; 8591 (2); 8632; 8773; 8861; 8886; 9198; 9276; 9529; 10089; 10188 (2); 10532 (2); 10744; 10777; 10881; 11255; 11421 (3); 11490; 11495; 11503; 11545; 11680; 11693; 11822; 11853; 11986; 12006; 12070; 12554; 12625; 13068; 13263; 14196; 14217; 14566; 14578; 15217; 15248; 15462; 15860; 15870; 16429; 16510; 16540; 16578; 17024; 17055 ЗУРАЕП (1) ■ Ямьсезгә матур дисәң - зураеп китәр, матурга ямьсез дисәң - черәеп китәр ○ 10712 ЗУРАЕР (1) ■ Күп сөйләмә, авызың зураер ○ 16282 ЗУРАЙГАЧ (1 | 1) ■ Чыбык вакытында бөкмәсәң, зурайгач бөгә алмассың ○ 1956 ● 1956:1 ЗУРАЙСА (1) ■ Ертык зурайса, ямаулык җитмәс ○ 8853 ЗУРАЙТЫРГА (1) ■ Үз хатасын оныткан кеше башкалар хатасын зурайтырга маташыр ○ 12626 ЗУРАТ (2) ■ Бурлакка башын кояштан яшерергә зурат бар ○ 5780 ● 11771 ЗУРАТЛАРЫ (1) ■ Ураклары урылган, зуратлары куелган ○ 1504 ЗУРЛАГАН (1) ■ Үз анасын зурлаган кеше анасын хурламас ○ 14244 ЗУРЛАР (2) ■ Үзеңне зур тотма, кешене хур тотма - үзеңнән зурлар чыкса, ике күзең шунда чыгар ○ 12070 ● 15860 ЗУРЛЫГЫ (1) ■ Өем дигән - өй зурлыгы таш күтәрә ○ 8310 ЗУРЛЫЙЛАР (1) ■ Яхшы атны урлыйлар, яхшы кызны зурлыйлар ○ 13051 ЗУРЛЫЙМ (1) ■ Акчаны зурлыйм дип үзеңне хурлама ○ 7705 ЗУРЛЫК (3) ■ Тырышлык - зурлык, ялкаулык - хурлык ○ 6518 ● 7246; 16025 ЗУРНЫҢ (1) ■ Бәләкәйнең зуры булганчы, зурның бәләкәе булу яхшы ○ 566 ЗУРЫ (1) ■ Бәләкәйнең зуры булганчы, зурның бәләкәе булу яхшы ○ 566 ЗУРЫНА (1) ■ Аз ялкаулык күпкә китәр, аз кимчелек зурына илтәр ○ 6444 ЗУРЫСЫН (1) ■ Атның кечкенәсен макта, зурысын җик ○ 2574 ЗУРЫСЫНА (1) ■ Бәләкәй мәшәкатьтән качкан - зурысына капкан ○ 14821 ЗЫНҖЫР (1) ■ Арысланга тимер зынҗыр гарьлек түгел ○ 2053 ЗЫЯН (9 | 2) ■ Биш тиенлек куян, ун тиенлек зыян ○ 2239 ● 2239:1, :2; 3050; 3294; 7725; 7842; 7899; 7921; 10254; 16779 ЗЫЯНДАШКА (1) ■ Бизгәктән котылган - зыяндашка тотылган ○ 15207 ЗЫЯНЧЫ (1) ■ Зыянчы песи күзен елтыратыр ○ 3338 ЗЫЯНЫ (2) ■ Бар нәрсәнең зыяны булмый ○ 7549 ● 8066 И (7) ■ Атаң колы булса да, гадел бигә башың и ○ 5731 ● 6727; 11768; 16881-16883; 16917 ИБЕН (1) ■ Ибен тапкан егеткә тәңкә мая ○ 12885 ИБЕНӘ (1) ■ Идел каргасы Идел ибенә, Җаек каргасы Җаек җаена очар ○ 3940 ИБЛИС (2) ■ Кайда ил - шунда иблис ○ 5006 ● 16731 ИБЛИСНЕ (1) ■ Иблисне иманга өндәү ○ 16804 ИБЛИСТӘН (1) ■ Акылсыздан акыл сорау - иблистән иман сорау ○ 11482 ИБНЕ (1) ■ Ибне әдәм кисә торыр - урман халкы үсә торыр ○ 1914 ИГӘ (5) ■ Игә белгән иген ашар ○ 1410 ● 1414; 6466; 12118; 16491 ИГӘН (3) ■ Балтага имән дә башын игән ○ 1901 ● 11935; 13823 ИГӘРТЧЕЛЕК (1) ■ Игәчем өенә барганчы игәртчелек он иләрмен ○ 14565 ИГӘЧЕМ (1) ■ Игәчем өенә барганчы игәртчелек он иләрмен ○ 14565 ИГЕ (8) ■ Атадан бала туса - иге, атаның юлын куса - иге; үзенә охшап тумаса, атасының юлын кумаса, туганнан да тумаганы - иге ○ 14355 (3) ● 14357 (5) ИГЕЗ (4) ■ Сарык игез бәрән тапса, үлән башы аеры үсә, имеш ○ 3108 ● 5363; 13477; 13481 ИГЕЗӘК (1) ■ Ир белән хатын - игезәк җан ○ 13815 ИГЕЗНЕ (1) ■ Уңган хатын ул табар, изге хатын игезне табар ○ 13701 ИГЕЗНЕҢ (1) ■ Икенең бере - игезнең сыңары ○ 7907 ИГЕЛЕК (10) ■ Синнән игелек күргәнче, еланның тәпиен күрерсең ○ 4707 ● 4974; 10101; 10656; 12394 (2); 14235; 14474; 15074; 15087 ИГЕЛЕКЛЕ (2) ■ Игелекле эшнең иртә-киче юк ○ 6059 ● 12117 ИГЕЛЕКСЕЗ (4) ■ Илен белмәгән - игелексез, халкын белмәгән - холыксыз ○ 4973 ● 6466; 6467; 12118 ИГЕН (21 | 1) ■ Кар күп булса, иген уңар ○ 1094 ● 1395-1400; 1410; 1411; 1414; 1444; 1460; 1462:2; 1470; 2177; 3421; 4825; 4905; 13563; 14864 (2); 16580 ИГЕНГӘ (1) ■ Тирес түксәң җиреңә, ындырың тулыр игенгә ○ 1452 ИГЕНЕ (2) ■ Начар чәчүченең игене дә начар була ○ 1428 ● 1471 ИГЕНЕМ (1) ■ Игенем күп булды дип куанма, базарың булсын ○ 7900 ИГЕНЕН (1) ■ Эт елының игенен дуңгыз елны урырсың ○ 972 ИГЕНЕҢНЕ (1) ■ Игенеңне яшел урма, урагыңның теше сынар ○ 1401 ИГЕНЛЕ (1) ■ Игенле байның исе бар, игенсез байның нисе бар ○ 1402 ИГЕННЕ (3) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 ● 1404; ИГЕННЕҢ (1) ■ Игеннең җаен иккән белер, арбаның җаен җиккән белер ○ 1405 ИГЕНСЕЗ (1) ■ Игенле байның исе бар, игенсез байның нисе бар ○ 1402 ИГЕНЧЕ (7) ■ Игенче орлык чәчә - җирдән ризык юлын ача ○ 1406 ● 1407-1409; 1509; 6857; ИГЕНЧЕДӘН (1) ■ Иренчәк игенчедән илгәзәк мәзәкче узган ○ 1412 ИГИЛӘР (1) ■ Ташны таш белән ваталар, тимерне тимер белән игиләр ○ 180 ИГЪТИБАРСЫЗ (1) ■ Телгә ихтыярсыз - илдә игътибарсыз ○ 15567 ИДӘН (6) ■ Иске себерке идән себерергә ярый ○ 8407 ● 8412; 8448; 12896; 16350 (2) ИДӘНДӘ (1) ■ Син дигәндә аяк идәндә ○ 11040 ИДӘНДӘГЕ (1) ■ Идәндәге чүп түргә чыгар ○ 8405 ИДӘНЕ (2) ■ Идәне җир булса да егете ир булсын ○ 12886 ● 13525 ИДЕ (44 | 2) ■ Ай - кояш булса, кеше өстенә чыгып карамас иде ○ 85 ● 93; 224; 348; 1886; 1933:1; 2885; 2977; 3347; 3362 (2); 3585; 3927:1; 4529; 5681; 5891; 6579; 7983 (2); 8269; 9382; 9698; 10618; 11012; 11043; 11666; 11716; 11981; 13076; 13094 (2); 13940; 14102; 14223; 14744; 14774 (2); 15440; 15659; 15705; 15706; 15709; 15781; 15884; 16097; 16896 ИДЕК (1) ■ Тәян фарсит итәр идек, туры килми чамага ○ 6676 ИДЕЛ (29 | 2) ■ Ерганаклар Идел ясар, аларны Идел ашар ○ 380 ● 380-388; 417; 509; 510; 511 (2); 514; 951; 1845; 1933:2, :2; 3940 (2); 4236; 4478; 4906; 4962; 11578; 12119; 13458; 13858; 14743 ИДЕЛГӘ (4) ■ Чишмәне Иделгә түккән ○ 536 ● 2554; 11993; 13522 ИДЕМ (33 | 1) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 920; 959; 1505; 1574; 1848; 2158; 2159; 2446; 2587; 2771 (2); 2848; 3048; 3644, :1; 6291; 6780; 9454; 9476; 9508; 12087; 13389; 13623 (2); 13761 (3); 15431; 15440; 16312 (2); 16320; 16321 ИДЕҢ (3 | 1) ■ Теш корты булсаң, сулыш алырга да ирек бирмәс идең ○ 10645 ● 10958:2; 15364; ИДЕҢМЕ (1) ■ Төлкегә: "Кыздырган тавык ашар идеңме?" - дигәннәр. "Кешенең көләсен китермәгез әле", - дигән, ди ○ 2309 ИДЕРӘ (1) ■ Корал сәлам бирдерә, башың җиргә идерә ○ 5587 ИДЕРГӘН (1) ■ Авыру - патшаны да баш идергән ○ 15172 ИЕЛӘ (1) ■ Тук башак аска иелә, буш башак өскә үрелә ○ 1454 ИЕЛГӘН (5) ■ Иелгән агачка үрмәләү җиңел ○ 1682 ● 1683; 1955; 5568; 10279 ИЕЛГӘНЕ (2) ■ Имән агачының иелгәне - сынганы ○ 1726 ● 13459 ИЕЛЕР (1) ■ Агач, җимеше күп булган саен, ныграк иелер ○ 1781 ИЕЛМӘГӘНГӘ (1) ■ Иелмәгәнгә бөгелмә ○ 11988 ИЕЛСӘ (3) ■ Халык иелсә дә сынмый ○ 5070 ● 12580; 16122 ИЕЛҮЕ (1) ■ Имән агачының иелүе - сыну шикелле, ир егетнең ике сөйләве - үлү шикелле ○ 13460 ИЕРЛЕ (1) ■ Иерле җирдә ир үлмәс, андызлы җирдә ат үлмәс ○ 1279 ИҖТИҺАД (1) ■ Иҗтиһад иткән - морадына җиткән ○ 6486 ИЗ (2) ■ Көчсез калып изелгәнче, көчәнеп из дошманны ○ 5466 ● 9171 ИЗӘЛӘР (1) ■ Хатыннар камырны изәләр кичтән, уңмаса, күрәләр мичтән ○ 13734 ИЗӘР (1) ■ Күп сөйләгән изәр, күп кыдырган гизәр ○ 15928 ИЗГЕ (14) ■ Изге урын буш булмас ○ 691 ● 3270; 11145; 11295; 11324; 12119; 12167; 12407; 12893; 13640; 13700; 13701; 13768; 16828 ИЗГЕГӘ (1) ■ Каләм өйрән, каләм изгегә тартыр, каләм белгән кешенең бәхете артыр ○ 16589 ИЗГЕЛӘР (2) ■ Явызлар куркытып буйсындырыр, изгеләр оялтып буйсындырыр ○ 12201 ● 16730 ИЗГЕЛЕГЕҢ (1) ■ Изгелегең тигән кешенең явызлыгыннан саклан ○ 12120 ИЗГЕЛЕК (12) ■ Туфракны җир иткән - изгелек күргән, җирне туфрак иткән - ачтан үлгән ○ 1455 ● 12121; 12122; 12123 (2); 12124; 12125; 12132; 12162; 12258; 14238; 16777 ИЗГЕЛЕККӘ (1) ■ Үзе тавышчан да, изгелеккә авышчан ○ 16333 ИЗГЕСЕ (1) ■ Баланың изгесе - җан сөенече, явызы - җан көенече ○ 13991 ИЗЕЛГӘНЧЕ (1) ■ Көчсез калып изелгәнче, көчәнеп из дошманны ○ 5466 ИЗЕЛМИ (1) ■ Тел бәрәңге түгел, изелми, теләсә ни сөйли ○ 15536 ИЗРӘГӘН (1) ■ Изрәгән арыш боламыгы ○ 9458 ИКӘН (34) ■ Чулманда икән чурагай ○ 537 ● 967; 978; 1255 (2); 1779; 2268; 2397; 2979; 3048; 3059; 3095 (2); 3933; 4216; 4219; 4604; 4782; 4968; 5893; 9089; 9196; 9514 (2); 9805; 10342; 10343; 12805; 13333; 14818; 14978 (2); 15443; 15838 ИКӘНЕН (10) ■ "Җил тегермәне икәнен беләм, суы кайдан керә?" - дим ○ 1512 ● 2945; 3380; 4833; 5418; 5457; 6917; 7500; 10332; 15546 ИКӘНЕҢНЕ (2) ■ Юләр икәнеңне яшерә белү дә акыл ○ 11714 ● 13178 ИКӘНЛЕГЕҢНЕ (1) ■ Әйт дусыңны - әйтермен кем икәнлегеңне ○ 5508 ИКӘННЕ (2) ■ Ике сигез уналты икәнне кем дә белә ○ 7903 ● 15197 ИКӘНСЕҢ (1) ■ Үзең гөмбә икәнсең, туз чиләккә кер дә ят ○ 1343 ИКӘҮ (6) ■ Икәү булсаң, береңә киңәш; берәү булсаң, бүркеңә киңәш ○ 4912 ● 5765; 6437; 7008; 16149; 16670 ИКЕ (353 | 6) ■ Бер күктә ике ай булмас ○ 26 ● 306; 389; 512; 549; 570; 729; 735; 737; 765; 767; 829; 1037; 1539; 1602; 1630; 1676; 1706; 1719; 1770 (2); 1804; 1940; 1946; 1985; 2099; 2191; 2234; 2238; 2240-2242; 2279; 2316; 2430; 2525; 2571 (2); 2633; 2644; 2645; 2730; 2755; 2765; 2812; 2818; 2911; 2915 (2); 2999; 3007; 3090; 3091; 3131; 3132; 3164; 3262; 3274; 3386; 3398; 3466; 3479; 3480; 3804; 3890; 3941; 3942; 4025; 4064; 4142; 4190; 4349; 4367; 4489; 4558; 4563; 4731; 4747; 4907-4911; 4975; 4984; 5227; 5307; 5423; 5424; 5521; 5558; 5569; 5749; 5750; 5752; 5801 (2); 5802; 5806 (2); 5844; 5932; 6060; 6353; 6445; 6467; 6469; 6470; 6471, :1, :2; 6472; 6644; 6679; 6692; 6710; 6760; 6954; 7022-7024; 7170; 7218; 7230; 7317; 7318; 7348; 7397; 7703; 7706; 7759; 7778; 7788; 7826; 7829; 7832; 7881; 7901-7905; 7942 (2); 7954; 8038 (2); 8039-8041; 8072; 8089 (2); 8106; 8160; 8248; 8406; 8454; 8459; 8460 (2); 8557; 8558; 8598; 8599; 8734 (2); 8892; 8897; 8957; 8975; 9001; 9024; 9040-9042; 9163; 9205; 9356; 9371; 9421; 9427; 9513; 9627; 9769; 9825; 10026; 10136; 10137; 10141; 10201; 10259; 10276; 10277; 10346; 10383-10385; 10405; 10460; 10472-10476; 10531 (2); 10554; 10828; 10911; 10919-10921; 10930; 10932; 10971; 11010; 11016-11021; 11043; 11104; 11123 (2); 11478; 11534; 11535; 11538; 11541; 11562; 11563; 11564 (2); 11565 (2); 11566; 11678; 11713; 11828; 11863; 12070; 12126; 12127 (2); 12128 (2); 12129 (2); 12245; 12262; 12464; 12466; 12661; 12670 (2); 12671; 12702; 12727; 12765 (2); 12843; 12854; 12878; 12909; 12950; 13066; 13103; 13130; 13141; 13159; 13160; 13161 (2); 13257; 13343; 13344 (2); 13346; 13347; 13348 (2); 13460; 13641, :1; 13642; 13682; 13806 (2); 13843; 13926; 13948; 13961; 14005; 14021; 14022; 14048 (2); 14108; 14384; 14482-14484; 14535; 14598; 14599; 14660; 14673; 14674; 14724; 14762; 14767-14772; 14797; 14865; 14866; 15034; 15104; 15218; 15253; 15254; 15277; 15417; 15473; 15797; 15861-15863; 15880; 16268; 16287; 16362; 16399; 16483; 16515; 16536; 16585; 16673; 16701; 16821; 16868; 16907; 16914; 16916; 16918, :1; 16923; 16949; 16979 (2), :1 (2); 16980 ИКЕБЕЗ (1) ■ Син дә эштә, мин дә эштә, икебез дә фәрештә ○ 6302 ИКЕГӘ (2) ■ Берне сугып икегә тию ○ 5692 ● 12703 ИКЕДӘН (1) ■ Икегә ышанган - ирсез, икедән калган - берсез ○ 12703 ИКЕДЕР (1) ■ Мөселманлык икедер: комган белән пәкедер ○ 16825 ИКЕЙӨЗЛЕ (1) ■ Икейөзле дустан дошман яхшы ○ 5425 ИКЕЛӘТӘ (3) ■ Эшкә киткән көч икеләтә кайтыр ○ 6196 ● 6449; 14954 ИКЕЛӘТТЕ (1) ■ Үтмәс пычак, яман ат икеләтте җәфамны; яман хатын, яшь бала җиделәтте җәфамны ○ 13779 ИКЕЛЕ (1) ■ Ни акыллы, ни тиле, ни булса да икеле ○ 11770 ИКЕЛЕНЕҢ (1) ■ Икеленең шикелле, өчленеке тамаша ○ 14023 ИКЕНДЕ (1) ■ Иренчәк икенде җиткәч эшкә тотына ○ 6476 ИКЕНДЕДӘ (1) ■ Икендедә ил ташлама ○ 6761 ИКЕНЕ (3) ■ Чокырны икене казы, үзеңә дигәнен - тирәнрәк ○ 202 ● 7173; 7906 ИКЕНЕҢ (2) ■ Агачның башын киссәң, төбе калыр; икенең берсе үлсә, берсе калыр; ялгызның үзе үлсә, кеме калыр? Менгән аты, кигән туны ятка калыр ○ 4859 ● 7907 ИКЕНЧЕ (24 | 3) ■ Бер елны бүдәнә симерсә, икенче елны тартар симерә ○ 768 ● 2293; 6371; 8149; 8933; 9036:2; 9152; 9447; 9449; 10091; 10379; 10471; 10548; 10551:2; 10879; 11005; 11504; 11861; 13621; 13627; 13992; 14567; 15206; 16173:1; 16534; 16601; 16803 ИКЕНЧЕГӘ (2) ■ Бер өйнең лампасы икенчегә яктыртмый ○ 8404 ● 14801 ИКЕНЧЕЛӘР (1) ■ Берәү мөгез тота, икенчеләр сыер сава ○ 3160 ИКЕНЧЕНЕ (1) ■ Кулы берне эшли, теле икенчене сөйли ○ 6296 ИКЕНЧЕНЕҢ (2) ■ Берәүнең бөлүе - икенченең көлүе ○ 7325 ● 15475 ИКЕНЧЕСЕ (15) ■ Кәҗәнең бер исеме кәҗә, икенчесе - каза ○ 3051 ● 3082; 3468; 3567; 7367; 8216; 9823; 10378; 12590; 13512; 13625; 13630; 13740; 13988; 15793 ИКЕНЧЕСЕНӘ (1) ■ Бер чебеш алган карчыга икенчесенә янә кайтыр ○ 4024 ИКЕНЧЕСЕНДӘ (1) ■ Бер аягында ката, икенчесендә чабата ○ 9075 ИКЕНЧЕСЕННӘН (1) ■ Тыңлаусызга сүз әйтсәң, бер колагыннан керде, икенчесеннән чыкты ○ 16101 ИКЕҢӘ (1) ■ Юлдашыңның югын табыш, табылса икеңә дә яхшы ○ 6955 ИКЕСЕ (17) ■ Ак белән кара - икесе ике юлдан бара ○ 549 ● 595; 1986; 4562; 5266; 5797; 6111; 8645; 9674; 10005; 11629; 11955; 13816; 16399; 16632; 16763; 17001 ИКЕСЕНӘ (1) ■ Ике баҗа, икесенә бер кәҗә ○ 14660 ИКЕСЕННӘН (3) ■ Бер иске дус яңаның икесеннән артык ○ 5306 ● 8856; 16907 ИККӘН (3) ■ Игеннең җаен иккән белер, арбаның җаен җиккән белер ○ 1405 ● 1518; 14852 ИККӘНГӘ (1) ■ Иген - иген иккәнгә, рәхәт - михнәт чиккәнгә ○ 14864 ИККӘННӘР (1) ■ "Дыр" белән "ди"не иккәннәр дә, чыкмаган, ди ○ 15832 ИКМӘ (1) ■ Тургайдан курыксаң, тары икмә ○ 1568 ИКМӘГӘН (3) ■ Язын иген икмәгән әтәмбигә моң булыр ○ 1470 ● 3421; 4932 ИКМӘГЕ (13) ■ Алабута - ачлык елның икмәге ○ 1254 ● 1480; 4971 (2); 6468; 7480; 8421; 9112; 9206; 9207; 9275; 9707; 13486 ИКМӘГЕН (2) ■ Берәү судагы балыкка карап ярты икмәген ашаган ○ 4483 ● 12149 ИКМӘГЕНӘ (1) ■ Эштән качкан - кеше икмәгенә авыз ачкан ○ 6256 ИКМӘГЕҢ (5) ■ Җирең нинди булса, икмәгең шундый була ○ 1487 ● 9208; 9282; 9405; 11317 ИКМӘГЕҢНЕ (1) ■ Үз икмәгеңне үзеңнән урлап ашарга калма ○ 9747 ИКМӘК (44 | 2) ■ Ашлаган җир икмәк ашата ○ 1375 ● 1598; 3401; 3696; 5040; 5135; 6112; 6453; 6846; 7530; 9111 (2); 9128; 9174; 9176; 9209 (2); 9210; 9212-9215; 9228; 9292; 9459; 9491; 9580; 9582; 9640; 10898; 12887; 12965; 13010; 13165; 13471; 13524; 13643; 13698:1; 13892 (2); 14214:1; 15950; 16219; 16303; 16341; 16659 икмәк → тоз-икмәк ИКМӘККӘ (2) ■ Иренгәннең ирене икмәккә тимәс ○ 6473 ● 9262 ИКМӘКЛЕ (1) ■ Хикмәтле сүз икмәкле ○ 16125 ИКМӘКЛЕК (1) ■ Байның бура төбендә дә бер икмәклек он була ○ 7278 ИКМӘКНЕ (2) ■ Икмәкне катыкка манган ач булмый ○ 9216 ● 9380 ИКМӘКСЕЗ (6) ■ Су янына икмәксез утырганы юк ○ 522 ● 7719; 9102; 9217; 13507; 13873 ИКМӘКСЕЗНЕҢ (1) ■ Икмәксезнең иманы юк ○ 16822 ИКМӘКТӘ (2) ■ Ачның күзе икмәктә, тукның күзе хикмәттә ○ 9577 ● 9579 ИКМӘК-ТОЗ (2) ■ Икмәк-тоз - карулы ○ 9211 ● 11948 ИКМӘС (4) ■ Чикерткәдән курыккан иген икмәс ○ 1460 ● 2177; 4138; 4825 ИКМИ (1) ■ Икми иген шытмас, өйрәнми белем йокмас ○ 16580 ИКСӘҢ (2) ■ Иксәң иген, ашарсың тиген ○ 1411 ● 8129 ИЛ (153 | 6) ■ Кара алтын - җир мае, аның белән ил байый ○ 288 ● 457; 1376; 1481; 2901; 3481; 4167; 4587; 4715 (2); 4860; 4861 (2); 4867; 4871; 4888; 4891; 4895; 4905; 4906; 4911; 4913-4920; 4921 (2); 4922-4924; 4925 (2); 4926-4931; 4932 (2); 4933-4958; 4967; 4992 (2), :1 (2), :2 (2), :3 (2); 4994; 5006; 5015; 5022; 5023; 5042; 5045-5047; 5049; 5051; 5055; 5061; 5063; 5064; 5066; 5082; 5093-5095; 5123 (2); 5125; 5126; 5133; 5136; 5137; 5149; 5426; 5570; 5662; 5803; 5804; 5847; 5859; 5886; 5938; 5964; 5981; 5982; 6162; 6175; 6367; 6450; 6507; 6761; 6801 (2); 8249; 8903; 9394; 11085; 11090; 11127; 11431 (2); 11563; 11567; 12126; 12166; 12207; 12483; 12501; 12835; 13121; 13227; 14335; 14470; 15035 (2); 15098; 15656; 15864; 16067; 16094; 16363; 16666 (2); 16731; 17020 ИЛАУ (1) ■ Иртән көлгән бала кичен илау сала ○ 14026 ИЛӘ (9) ■ Аю илә сыер туган түгел ○ 2078 ● 6388; 7626 (2); 10393; 11027 (2); 12887; 13604 ИЛӘГЕ (2) ■ Иләкченең иләге юк, чиләкченең - чиләге ○ 9900 ● 13107 ИЛӘГЕНӘ (1) ■ Иләгенә күрә кысасы ○ 9896 ИЛӘГЕННӘН (2) ■ Син иләсәң он иләгеннән, сине иләрләр кыл иләгеннән ○ 9955 (2) ИЛӘК (16) ■ Ил авызын иләк белән япмассың ○ 4913 ● 7678; 9897; 9898; 9956 (2); 10000; 10027; 10562; 10563; 11654; 11875; 13398; 14724; 15045; 16263 ИЛӘККӘ ( | 1) ■ Иләктәген чиләккә, чиләкнекен иләккә ○ 10028:1 ИЛӘКНЕҢ (2) ■ Илдә йөргән иләкнең төбе тиз төшәр ○ 9895 ● 9899 ИЛӘКТӘ (3 | 1) ■ Иләктә су тормас, чәчмәгән ашлык үсмәс ○ 1462:3 ● 9901; 11572; 15865 ИЛӘКТӘГЕ (1) ■ Дурактагы мал - иләктәге су ○ 11559 ИЛӘКТӘГЕН (1 | 3) ■ Иләктәген чиләккә, чиләктәген чүлмәккә ○ 10028 ● 10028:1, :2, :3 ИЛӘКТӘН (5) ■ Кешене син койсаң чиләктән, кеше сине иләр иләктән ○ 9928 ● 10040; 13153; 13158 (2) ИЛӘКЧЕНЕҢ (1) ■ Иләкченең иләге юк, чиләкченең - чиләге ○ 9900 ИЛӘК-ЧҮМЕЧ (1) ■ Он-тоз өйдә, иләк-чүмеч чөйдә ○ 9484 ИЛӘМӘН (3) ■ Ил иле белән булганда, иләмән үзе белән була ○ 4927 ● 4954; 5137 ИЛӘМИ (1) ■ Иләми күн булмас, тиресез тун булмас ○ 2358 ИЛӘНМӘГӘН (2) ■ Бөтенегез бердәй - иләнмәгән күндәй ○ 2429 ● 5996 ИЛӘП (1) ■ Бодай иләп арпа төшмәс ○ 1541 ИЛӘР (2) ■ Кешене син койсаң чиләктән, кеше сине иләр иләктән ○ 9928 ● 13158 ИЛӘРЛӘР (1) ■ Син иләсәң он иләгеннән, сине иләрләр кыл иләгеннән ○ 9955 ИЛӘРМЕН (1) ■ Игәчем өенә барганчы игәртчелек он иләрмен ○ 14565 ИЛӘСӘ (1) ■ Егет ягы җиз иләктән иләсә, кыз ягы кыл иләктән иләр ○ 13158 ИЛӘСӘҢ (3) ■ Каз тиресен иләсәң дә, каеш булмас ○ 4245 ● 9955; 11943 ИЛӘТЕ (1) ■ Ил - иләте белән, бай - келәте белән ○ 4928 ИЛГӘ (31) ■ Идел суы, бал булса да, илгә җитмәс ○ 385 ● 1675; 3700; 4904; 4929; 4959-4964; 4994; 4996; 5051; 5052; 5138; 5805; 8249; 8365; 8397; 11231; 11567; 12385; 13842; 13882; 14077; 14079; 14709; 15568; 15864; 15876 ИЛГӘЗӘК (4) ■ Иренчәк игенчедән илгәзәк мәзәкче узган ○ 1412 ● 5138; 6481; 8365 ИЛДӘ (28) ■ Эт юк илдә песиләр өрә ○ 3661 ● 4873; 4876; 4877 (2); 4965-4968; 5085; 5086; 5108; 5117; 5139; 5146; 5427; 6713 (2); 7349; 8448; 9895; 11063; 11367; 11568; 11569; 13644; 13799; ИЛДӘЙ (1) ■ Туган җирдәй җир булмас, туган илдәй ил булмас ○ 5061 ИЛДӘН (11) ■ Бәхетең, ирдән булмаса, илдән булсын ○ 4896 ● 4961; 4997; 5054; 5135; 5140; 5143; 5900; 7350; 14183; 16464 ИЛДӘН-КӨННӘН (1) ■ Илдән-көннән иртәрәк ○ 5141 ИЛДӘТНӘ (2) ■ Илдән кайтмас илдәтнә ○ 5140 ● 13644 ИЛЕ (17) ■ Җире байның иле бай ○ 214 ● 216; 3726; 4734; 4738; 4748; 4927; 4969-4972; 4981; 4993; 5048; 5116; 5131; 15482 ИЛЕКМӘС (2) ■ Кеше баласы кештәккә тыксаң да илекмәс, бүре баласы бүреккә салсаң да илекмәс ○ 14185 (2) ИЛЕМ (5) ■ Сандугачлар да, - тигәнәк башы, ди, йортлары - "үз илем, үз җирем" дип сайрыйлар, ди ○ 4106 ● 4216; 5114; 5115; 5547 ИЛЕН (11 | 1) ■ Атасын югалткан - бөлгән, илен югалткан - үлгән ○ 4869 ● 4973-4975; 4976 (2); 5038; 5091; 5121 (2); 5805; 6720:2 ИЛЕНӘ (2) ■ Иленә кайтканның ояты юк ○ 4978 ● 5806 ИЛЕНДӘ (7) ■ Чыпчык - илендә, җикән - күлендә ○ 4175 ● 4995; 5009; 5118; 5146; 11744; 16650 ИЛЕН-ҖИРЕН (1) ■ Илен-җирен сөйгән чыпчык үз җирендә үлмәс ○ 4168 ИЛЕННӘН (3) ■ Иленнән аерылганның канаты каерылган ○ 4977 ● 5127; 6347 ИЛЕҢ (3) ■ Туган илең - туган анаң, чит ил - үги ана ○ 5055 ● 5116; 5122 ИЛЕҢӘ (3) ■ Илдә яшисең икән - илеңә хезмәт ит ○ 4968 ● 4999; 5053 ИЛЕҢДӘ (6) ■ Илеңдә булса, иренеңә тия ○ 4979 ● 5085; 5086; 5089; 5117; 5118 ИЛЕҢНӘН (1) ■ Чакмы-чокмы, үз илеңнән чыкма ○ 5084 ИЛЕҢНЕ (2) ■ Илеңне яу басса, йортыңны кар басар ○ 4980 ● 11663 ИЛЕҢНЕҢ (1) ■ Чит илнең карчыгасын үз илеңнең каргасы талый ○ 4033 ИЛЕҢЧӘ (1) ■ Илгә илеңчә кер, суга билеңчә кер ○ 4959 ИЛЕРТКӘН (1) ■ Илерткән дә аракы, тилерткән дә аракы ○ 9827 ИЛИ (1) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 ИЛЛА (1) ■ Көчкә илла алла белән, кырык-илле мулла белән ○ 16884 ИЛЛӘР (1) ■ Телләр белгән - илләр белгән ○ 15611 ИЛЛЕ (26) ■ Идел суы илле батман ○ 510 ● 1467; 1663; 4515; 4909; 4914; 4935; 4936; 4942; 49514953; 4966; 4981; 4984; 4986; 5142; 5426; 5427; 7941; 10550 (2); 11570; 11571; 11696; 15835 илле → кырык-илле ИЛЛЕГӘ (2) ■ Иллегә берсе тулмаган ○ 8042 ● 8052 ИЛЛЕДӘГЕ (1) ■ Илледәге ил агасы - алтмыштагы ил атасы ○ 15035 ИЛЛЕДӘГЕНЕҢ (1) ■ Илледәгенең акылы үзендә, тезгене телендә ○ 15036 ИЛЛЕЛЕК (1) ■ Кем бирсә иллелек - аның сүзе иң элек ○ 8165 ИЛЛЕНЕ (2) ■ Илгә чыккан иллене кунган ○ 4963 ● 4964 ИЛНЕ (5) ■ Бер каенның күләгәсе бөтен илне капламас ○ 1722 ● 4982; 5003; 11107; 11541 ИЛНЕКЕ (2) ■ Илнеке - диңгез, аны ашаган - дуңгыз ○ 4983 ● 13406 ИЛНЕКЕННӘН (1) ■ Илнекеннән ике илле дә калма ○ 4984 ИЛНЕҢ (23) ■ Чит илнең карчыгасын үз илеңнең каргасы талый ○ 4033 ● 4888; 4985-4989; 4990 (2); 5056-5058; 5114; 5142; 5144 (2); 11086; 12109 (2); 12334; 12955; 15656; 16738 ИЛСЕЗ (1) ■ Илдә булса - үлмәссең, илсез көн күрмәссең ○ 4965 ИЛТ (1) ■ Ишәк йөккә килмәсә, йөкне ишәккә илт ○ 2961 ИЛТӘ (3) ■ Ашлыкны арба өйгә кертә, чана базарга илтә ○ 1379 ● 8519; 15559 ИЛТӘР (1) ■ Аз ялкаулык күпкә китәр, аз кимчелек зурына илтәр ○ 6444 ИЛТЕР (2) ■ Сабырлык куанычка илтер, ашыгу көенечкә илтер ○ 11896 (2) ИЛТЕРМЕН (1) ■ Бәрәңге әйткән: "Илтүен илтермен, кайтуыңны үзең кайгырт", - дигән ○ 1599 ИЛТИФАТ (1) ■ Хан хакына этенә илтифат ○ 5930 ИЛТМИЛӘР (2) ■ Урманга ботак илтмиләр ○ 1864 ● 9237 ИЛТҮЕН (1) ■ Бәрәңге әйткән: "Илтүен илтермен, кайтуыңны үзең кайгырт", - дигән ○ 1599 ИЛЧЕГӘ (3 | 2) ■ Этне илчегә җибәрсәң, илгә бәла китерер ○ 3700 ● 4991, :1, :2; 15629 ИЛЧЕДӘН (1) ■ Ияләштерү илчедән, ялыктыру ялчыдан ○ 5001 ИЛЧЕМЕН (1) ■ Ир малына илчемен, ул малына ялчымын ○ 13585 ИЛЧЕСЕ (1) ■ Малчының инчесе булыр, патшаның илчесе булыр ○ 5855 ИМ (6) ■ Тәкә ите им булыр, кәҗә ите җил булыр ○ 3142 ● 4599; 9168; 12306; 12343; 14234 ИМАМ (1) ■ Имам йорты - хатыннар зинданы ○ 16981 ИМАМДА (1) ■ Алтын - имамда, хатын - ишанда ○ 16961 ИМАМНЫҢ (1) ■ Имамның да имансызы була ○ 16982 ИМАН (10) ■ Эткә иман юк, койрыгы кәкре ○ 3688 ● 5901; 7487; 11269; 11482; 12477; 16778; 16779; 16833; 16930 ИМАНА (1) ■ Сарыктан - йон, кешедән - имана ○ 5882 ИМАНГА (1) ■ Иблисне иманга өндәү ○ 16804 ИМАНЛЫ (1) ■ Үзем күптән иманлы, күршеләрем өчен кайгырам ○ 16834 ИМАНСЫЗЫ (1) ■ Имамның да имансызы була ○ 16982 ИМАНЫ (3) ■ Сәүдәгәрнең иманы акча ○ 7971 ● 16821; 16822 ИМАНЫН (1) ■ Түрә вөҗданын сатар, мулла иманын сатар ○ 17063 ИМӘ (6) ■ Имә белгән кузы ике ананы имәр, имә белмәгән кузы үз анасын имә алмас ○ 3091 (3) ● 3262; 6852 (2) ИМӘН (20) ■ Имән агач - каты агач, каен агач - чырагач ○ 1725 ● 1726-1730; 1735; 1745; 1748; 1777; 1901; 1915; 5450; 8734; 13459; 13460; 13823; 13862; 13863; 14473 ИМӘНДӘ (2) ■ Имәндә алма үсмәс ○ 1731 ● 1742 ИМӘНДӘЙ (1) ■ Эшләгән кеше имәндәй, ялкау кеше яфрактай ○ 6546 ИМӘННӘН (1) ■ Имәннән чикләвек, мулладан кешелек көтмә ○ 16983 ИМӘННЕҢ (3) ■ Агачның биегенә, имәннең ныгына асылын ○ 1667 ● 1737; 1739 ИМӘР (3) ■ Авызы йомшак колын биш бияне имәр ○ 2837 ● 3082; 3091 ИМГӘ (4) ■ Кара елан каны җитмеш төрле имгә ярый ○ 4665 ● 12168; 15219; 15220 ИМГӘК (12) ■ Эш эшләнгәч - ирмәк, бетми калса - имгәк ○ 6179 ● 6704; 7136; 8674; 11581; 13248; 14867; 14960; 15887; 15989; 16005; 16753 ИМГӘККӘ (1) ■ Ил телен алмаган имгәккә калыр ○ 4939 ИМГӘКЛЕ (2) ■ Уен төбе - имгәкле ○ 6684 ● 13477 ИМГӘКЛЕК (1) ■ Имгә калган - имгәклек ○ 15219 ИМГӘКНЕҢ (1) ■ Имгәкнең имен эзләми булмый ○ 15221 ИМГӘКСЕЗ (1) ■ Имгән бозау имгәксез булыр ○ 3260 ИМГӘН (3 | 1) ■ Имгән бозау имгәксез булыр ○ 3260 ● 3261; 3262; 11324:1 ИМГӘНСӘҢ (1) ■ Бер имгәнсәң, бер кинәнерсең ○ 6042 ИМЕЗӘ (2) ■ Сыер үги бозау имезә ○ 3197 ● 15994 ИМЕЗЕР (1) ■ Сүз бозау имезер, сыртка таяк тигезер ○ 15993 ИМЕН (2) ■ Алла сакласын, бака чакмасын: бака чакса, имен тапмассың ○ 4550 ● 15221 ИМЕП (1) ■ Сөтен имеп туйган, күкрәген тешләгән ○ 14306 ИМЕШ (76 | 3) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 352; 389; 922; 959; 1122; 1126; 1278; 1810; 2038; 2149; 2161; 2222; 2230; 2260; 2384; 2939; 3036; 3040; 3049; 3108; 3333; 3353; 3356; 3358; 3416; 3501; 3716; 3901; 3977; 3985:2; 4054; 4181; 4217; 4281; 4378; 4416; 4425; 4427; 4777; 4782; 4786; 4809; 4821; 5778; 7069; 7348; 7454; 8728; 8913; 10389; 10792; 12367 (2); 12449; 12510; 12574; 13516; 13623; 14032; 14211; 14282; 14610; 15094; 15326; 15334; 16137; 16180; 16408; 16484 (2); 16726; 16729, :1; 16828; 16838; 17021; 17047, :1 ИМЕШЕН (2) ■ Үз имешен сөйләгән ахмак - бер ахмак, башкалар имешен сөйләгән - йөз ахмак ○ 16245 (2) "ИМЕШ"НЕҢ (1) ■ "Имеш"нең җимеше юк ○ 15866 ИМИЛӘР (1) ■ Эт алдында баш имиләр ○ 3549 ИМИН (1) ■ Теле татлының башы хәтәрдән имин ○ 15587 ИММӘС (1) ■ Сөлек сау канны иммәс ○ 4677 ИМЧӘГЕН (1) ■ Бер бәрән - сарыкның имчәген, икенчесе койрыгын имәр ○ 3082 ИМЧӘК (2) ■ Мөңрәмәгән бозауга имчәк бирмиләр ○ 3265 ● 14019 ИМЧЕ (1) ■ Авырсаң, имче күбәер ○ 15158 ИНАНА (2) ■ Ялганга ялкау инана, я булмаса аңкау инана ○ 16160 (2) ИНАНМА (1) ■ Байга инанма, суга таянма ○ 7206 ИНАНЫЧ (1) ■ Ялганчының киртәсенә дә инаныч юк ○ 16169 ИНӘ (3) ■ Инә күзеннән дөя күрү ○ 2943 ● 14234; 14235 ИНӘГЕ (1) ■ Инәге булса, чиләге булыр ○ 3165 ИНӘГЕҢ (1) ■ Үз гөнаһың үзеңә, ике инәгең үзеңә ○ 12661 ИНӘДӘН (1) ■ Инәдән дөя ясау ○ 2944 ИНӘЙНЕҢ (1) ■ Үги инәйнең үтен ал ○ 14262 ИНӘЛЕ (2) ■ Кинәле кеше - инәле кеше ○ 12525 ● 14418 ИНӘНЕҢ (1) ■ Йөрмәгән-тормаган кеше - инәнең карыныннан тумаган кеше ○ 6779 ИНӘСЕЗ (1) ■ Инәсез торып була, энәсез торып булмый ○ 8679 ИНДЕ (22) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 ● 1635; 2432; 3171; 4539; 5704; 6622; 6623; 7099; 8362; 8985; 9774; 10029; 10214; 10636; 10650; 11756; 11981; 13072 (2); 14340; 15708 ИНДЕРЕР (1) ■ Юньле бала ат мендерер, юньсез бала аттан индерер ○ 14072 ИНЕШ (1) ■ Шешә суы түгел инеш суы да җитмәс ○ 538 ИНЕШТӘ (1) ■ Инештә су бетмәсә, бездә җыр бетмәс ○ 513 ИНКУБАТОР (2) ■ Инкубатор чебеше ата-анасын танымас ○ 4273 ● 4274 ИННЕК-КЕРШӘННӘН (1) ■ Ир хатынын сөймәсә, иннек-кершәннән ни файда ○ 13840 ИНСАФ (1) ■ Мөселманлык - туклыкта, инсаф китәр юклыкта ○ 16827 ИНСАФЛЫ (1) ■ Уйнашчы хатын - күзеннән, инсафлы хатын сүзеннән билгеле ○ 13689 ИНСАФЛЫНЫҢ (1) ■ Инсафлының теле саф ○ 15483 ИНСАФЫ (2) ■ Нәрсә арзанланган саен алучының инсафы китә, нәрсә кыйммәтләнгән саен сатучының инсафы китә ○ 7943 (2) ИНТЕККӘН (2) ■ Аракы эчкән азыкка интеккән, тәмәке тарткан кәгазьгә интеккән ○ 9810 (2) ИНТЕКМӘС (1) ■ Эш эшләгән интекмәс, эшләмәгән көн итмәс ○ 6180 ИНЧЕК (1) ■ Ирләр менгән инчек бүз ир менәргә туп булсын; ирдән ирнең нисе ким, әйткән сүзе берек булсын ○ 13533 ИНЧЕСЕ (1) ■ Малчының инчесе булыр, патшаның илчесе булыр ○ 5855 "ИНШАЛЛА"НЫҢ (1) ■ "Ләхәүлә"нең биле сынган, "иншалла"ның таягы сынган ○ 16926 ИҢ (42 | 1) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 ● 2313; 4158:1; 4491; 4628; 4629; 4900; 5002; 5458; 5573; 6200; 6368; 6465; 6520; 6595; 8165; 8244; 9248; 10141; 11087; 11838; 11853; 12003; 12067; 12218; 13171 (2); 13737; 14261; 14371; 14609; 15217 (2); 15462; 15479 (2); 15487; 15870; 16365; 16366; 16578; 16681; 17022 ИҢӘ (2) ■ Арыш унике көн баш чыгара, унике көн серкәдә утыра, унике көн эч иңә ○ 1527 ● 2816 ИҢӘР (3) ■ Көчле күккә менгәндә көчсез җиргә иңәр ○ 10787 ● 14719; 16493 ИҢЕ (6) ■ Иңе барның буе бар, буе барның сыны бар ○ 581 ● 582 (2); 8048; 10940; 15580 ИҢЕМДӘ (1) ■ Бал белән май ашадым - авызымда юк, ал белән гөл кидем - иңемдә юк ○ 9156 ИҢЕН (1) ■ Җитмәснең иңен тотканчы җизнәм җиңен тотсамчы ○ 14654 ИҢЕННӘН (1) ■ Ире яманның иңеннән билгеле, хатыны яманның җиңеннән билгеле ○ 13851 ИҢЕҢ (1) ■ Кулың белән тукыганны иңең белән күтәрерсең ○ 8696 ИҢЕП (1) ■ Аттан иңеп, җәяүгә калу ○ 2750 ИҢКӘЙ (1) ■ Иңкәйгәнгә иңкәй башың җиргә тигәнче, чалкайганга чалкай башың күккә җиткәнче ○ 11989 ИҢКӘЙГӘНГӘ (1) ■ Иңкәйгәнгә иңкәй башың җиргә тигәнче, чалкайганга чалкай башың күккә җиткәнче ○ 11989 ИҢМИ (3) ■ Төшкә ни иңми, күңелгә ни килми ○ 6677 ● 9319 (2) ИҢСӘНЕ (1) ■ Белгән һөнәр иңсәне басмый ○ 6339 ИҢСӘСЕ (1) ■ Маңгае киңнән түңелмә, иңсәсе киңгә үрелмә ○ 10289 ИП (2) ■ Ип белән сөйләгәннең ирене авыртмый ○ 15867 ● 16040 ИП-ҖАЙ (1) ■ Ип-җай булса, ит-май була ○ 9218 ИПИ (20) ■ Арыш чәчсәң, ипи ашарсың ○ 1529 ● 6065; 9202; 9219; 9220; 9256; 9261; 9410 (2); 9460; 9563; 9667; 9770; 10017; 10119; 10225; 12957; 13454; 15900; 16409 ИПИГӘ (1) ■ Ач эт ипигә дә килә, бәрәңгегә дә килә ○ 3456 ИПИДӘ (1) ■ Минем күңелем Микидә, Мики күңеле ипидә ○ 9479 ИПИДӘН (2) ■ Ач әйткән: "Тулы капчык ипидән буш корсак авыррак" ○ 9555 ● 11325 ИПИЕ (1) ■ Ир булсын, ипие булсын ○ 13473 ИПИЕНЕҢ (1) ■ Арыш ипиенең көче күп ○ 9113 ИПИЕННӘН (1) ■ Эшләп ашасаң, арыш ипиеннән дә күмәч тәме килә ○ 6225 ИПИЕҢ (2) ■ Сука тотып кулың кабармыйча, мичкә ягып ипиең кабармас ○ 1441 ● 13645 ИПИНЕ (2) ■ Кара ипине җиксенсәң, кара көнгә калырсың ○ 9263 ● 13556 ИПИСЕЗ (1) ■ Иписез, тозсыз аш - ярты аш ○ 9221 ИПИ-ТОЗ (2) ■ Ипи-тоз, якты йөз ○ 9461 ● 10118 ИПКӘ (1) ■ Ипкә тартсаң, кушка килми ○ 11971 ИПЛӘГӘН (1) ■ Ипләгән дә сипләгән ○ 8366 ИПЛӘП (1) ■ Искене ипләп ки ○ 8866 ИПЛЕ (7) ■ Ипле кеше иленнән китми ○ 6347 ● 6381; 11564; 11831; 12964; 14111; 15868 ИПЛЕГӘ (2) ■ Эш иплегә ипле, ипсезгә юлы бикле ○ 6381 ● 11831 ИПЛЕЛЕГЕН (1) ■ Иплегә "ипле" дисәң - иплелеген арттырыр, тилегә "тиле" дисәң - тилелеген арттырыр ○ 11831 ИПСЕЗ (1) ■ Ипсез кыз үзенә ир тапмас ○ 12958 ИПСЕЗГӘ (1) ■ Эш иплегә ипле, ипсезгә юлы бикле ○ 6381 ИПТӘШ (7 | 1) ■ Иптәш иптәш өчен утка керер ○ 5428 (2) ● 6916; 6923:2; 8441; 9984; 12838; 16808 ИПТӘШЕ (1) ■ Бәхете барның иптәше үзенә тиң була ○ 12672 ИПТӘШЕМ (1) ■ Аракы бер стакан эчкәч әйтә икән: "Иптәшем калды, аны да алып кер!" - дип ○ 9805 ИПТӘШЕҢ (3) ■ Иптәшең үзеңнән яхшы булсын ○ 5429 ● 13206; 14686 ИПТӘШЕҢНЕ (1) ■ Юлга чыксаң янып чык, иптәшеңне танып чык ○ 6938 ИПТӘШКӘ (1) ■ Иптәшкә ярамаган ирдән эт яхшы ○ 13461 ИПТӘШЛӘРЕНӘ (1) ■ Кешенең кемлеген беләсең килсә, иптәшләренә кара ○ 5459 ИПТӘШЛЕ (1) ■ Эт иярткән - иптәшле ○ 3590 ИР (256 | 6) ■ Суы булган җир кадерле, җире булган ир кадерле ○ 459 ● 1279; 2578; 2613; 2646; 4906; 4920; 4921 (2); 4925 (2); 4929; 4938; 4940 (2); 4941; 4947 (2); 4961; 4992 (2), :1 (2), :2 (2), :3 (2); 4993-4995; 5038; 5048; 5353; 5530; 5571; 5777; 5806; 5938; 6419; 6567; 6734; 6855; 6910; 6920; 7025; 7137; 7693; 7814; 9270; 11124; 11431 (2); 11790; 11806; 12367; 12461 (2); 12886; 12958; 13092 (2); 13162; 13436; 13441; 13443-13453; 13456; 13457; 13459; 13460; 13462-13466; 13467 (2); 13468-13475; 13477; 13485-13487; 13488 (2); 13489-13516; 13517 (2); 13518; 13519; 13525; 13533; 13544; 13552-13555; 13558; 13559; 13560 (2); 13561; 13564-13570; 13572; 1357613579; 13581; 13583-13586; 13602; 13790; 13791; 13798; 13799; 13802-13804; 13807; 13808; 13810-13821; 13822 (2); 13823-13830; 13831 (2); 13832-13837; 13840-13846; 13871; 13881; 13884-13890; 13891 (2); 13893; 13894; 13895 (2); 13896; 13897; 13899; 13900; 13906-13909; 13919; 14024; 14112-14119; 14121; 14122; 14381; 14444; 14528; 14593 (2); 14600; 14601 (2); 14643; 14644; 14651 (3); 14683; 14884; 15097; 15098; 15213; 16962 ИР-АТ (1) ■ Ир-ат булса, йорт-җирен макта; хатын-кыз булса, аш-суын макта ○ 13809 ИРӘМИ (1) ■ Үлем койтысын ирәми, яхшысын жәлләми ○ 15420 ИРӘН (1) ■ Туры әйткән ил алдында ирән булган ○ 16094 ИРГӘ (26) ■ Ил - иргә, ир - илгә таяна ○ 4929 ● 4994; 4996; 12959; 13068; 13163-13166; 13174; 13209; 13248; 13454; 13508; 13520-13522; 13842; 13847-13849; 13854; 13882; 13888; 13894; 14125 ИРДӘ (5) ■ Урланган мал бурда тормас, урланган кыз ирдә тормас ○ 13208 ● 13523; 13541; 13557; 13835 ИРДӘН (18) ■ Бәхетең, ирдән булмаса, илдән булсын ○ 4896 ● 4997; 11087; 13164-13166; 13461; 13520; 13521; 13524; 13533; 13563; 13793; 13797; 13798; 13805; 13853; 13896 ИРДӘҮКӘ (1) ■ Ирдәүкә булса хатының - яу, катынша булса ирең - яу ○ 13850 ИРЕ (10) ■ Ире ир булсын, идәне җир булсын ○ 13525 ● 13526; 13543; 13792; 13796; 13801; 13851; 13880; 13912 (2) ИР-ЕГЕТ (3) ■ Ир-егет ата-анасын ташламас ○ 13476 ● 13477; 13478 ИР-ЕГЕТНЕҢ (5) ■ Ир-егетнең аты - чапкын, пычагы - үткен, хатыны уңган булыр ○ 13479 ● 13480-13483 ИР-ЕГЕТТӘ (1) ■ Ир-егеттә ирлек бар, батырлыкка җирлек бар ○ 13484 ИРЕК (8 | 1) ■ Эт печән ашамас, сарыкка ирек бирмәс ○ 3624 ● 3624:1; 3782; 4032; 8348; 10645; 11125; 13535; 14337 ИРЕККӘ (1) ■ Атаң булса да кол, син иреккә омтыл ○ 5730 ИРЕКЛЕ (8) ■ Үз җиреңдә теләсә ни эшләсәң дә ирекле ○ 209 ● 2647; 3676; 3885; 4576; 5120; 8461; 13486 ИРЕКМӘС (1) ■ Ике яхшы ирекмәс, ике яман берекмәс ○ 12128 ИРЕКСЕЗДӘН (1) ■ Ирексездән - табиб ○ 15352 ИРЕКСЕЗЛӘП (1) ■ Ирексезләп ачкан күзнең нуры юк ○ 10386 ИРЕКТӘ (4) ■ Кошларга иректә очу алтын читлектә торудан артыграк ○ 3853 ● 3876; 4102; 4215 ИРЕМ (6) ■ Ирем - алгандагыдай, көнем бәйрәмдәгедәй ○ 13527 ● 13574; 13800 (2); 13913; 14596 ИРЕН (7) ■ Кабык ирен, без танау ○ 10640 ● 13544; 13852; 13853; 13901; 13903; 14602 ИРЕНӘ (4) ■ Ялкау уйларга да иренә ○ 6576 ● 13892; 13904; 14613 ИРЕНГӘН (6 | 1) ■ Иренгән ике атлар ○ 6469 ● 6470; 6471, :1; 6472; 6547; 6548 ИРЕНГӘННЕҢ (3) ■ Иренгәннең ирене икмәккә тимәс ○ 6473 ● 6474; 6515 ИРЕНЕ (6) ■ Иренгәннең ирене икмәккә тимәс ○ 6473 ● 6483; 12801; 12802; 13685; 15867 ИРЕНЕ-БОРЫНЫ (1) ■ "Ир" дип әйтмә, ирене-борыны ертылсын ○ 13475 ИРЕНЕН (1 | 1) ■ Эшләмәгән иренен тешләгән ○ 6217 ● 6471:1 ИРЕНЕННӘН (1) ■ Ирененнән сөте кипмәгән ○ 10639 ИРЕНЕҢ (1) ■ Иркә хатын иренең сакалына тотыныр ○ 13857 ИРЕНЕҢӘ (1) ■ Илеңдә булса, иренеңә тия ○ 4979 ИРЕНЕР (1) ■ Иренчәкне эшкә күндерсәң, туктарга иренер ○ 6482 ИРЕНЛЕ (1) ■ Ат иренле булыр, ир борынлы булыр ○ 13447 ИРЕНМӘ (2) ■ Авызыңа кергәнне чәйнәргә иренмә ○ 9520 ● 10202 ИРЕНМӘГӘН (1) ■ Иренмәгән - иртәгесе эшен бүген бетергән ○ 6475 ИРЕНМИ (1) ■ Эт түнгәккә чылатырга иренми ○ 3647 ИРЕННӘН (1) ■ Чиста хатын иреннән күренә ○ 13898 ИРЕНЧӘК (15 | 1) ■ Иренчәк игенчедән илгәзәк мәзәкче узган ○ 1412 ● 6442; 6471:2; 64766481; 6562; 11832; 12894; 12914; 13854; 15166; 16164 ИРЕНЧӘКНЕ (1) ■ Иренчәкне эшкә күндерсәң, туктарга иренер ○ 6482 ИРЕНЧӘКНЕҢ (2) ■ Иренчәкнең ирене коры ○ 6483 ● 6484 ИРЕҢ (9 | 1) ■ Аең-көнең уртак булса да, ирең уртак булмасын ○ 13438 ● 13571; 13573; 13580; 13850; 13855; 13856; 14136, :1; 15320 ИРЕҢӘ (1) ■ Каткан ипине иреңә күрсәтмә ○ 13556 ИРЕШЕР (2) ■ Омтылган ирешер, омтылмаган черәшер ○ 11258 ● 13569 ИРКӘ (12) ■ Иренчәк иркә булыр ○ 6477 ● 7290 (2); 11833; 13264; 13528; 13857; 14024; 14025; 14027; 14419; 15630 ИРКӘГӘ (1) ■ Иркәгә ай эссе, көн суык ○ 11834 ИРКӘГЕ (1) ■ Арысланның иркәге дә арыслан, тешесе дә арыслан ○ 2057 ИРКӘЛӘГӘННЕ (1) ■ Карт мәче иркәләгәнне яратмый ○ 3342 ИРКӘЛӘСӘҢ (2) ■ Этне иркәләсәң, авыз ялар ○ 3701 ● 11667 ИРКӘЛӘҮ (1) ■ Баланы иркәләү аны типкәләүдән яман ○ 13977 ИРКӘЛӘҮЧЕ (1) ■ Ир булыр, иркәләүче булмас ○ 13472 ИРКӘЛЕ (1) ■ Аталы бала - аркалы, инәле бала - иркәле ○ 14418 ИРКӘЛЕК (2) ■ Иркәлек бозар, катылык төзәр ○ 11835 ● 11836 ИРКӘНЕҢ (1) ■ Иркәнең күзе кипмәс, юрганың тире кипмәс ○ 11837 ИРКӘСЕ (1) ■ Кыз иркәсе тиле булыр ○ 12987 ИРКЕ (8) ■ Тимерче тимерне бөксә дә ирке, сукса да ирке ○ 311 (2) ● 4697; 5760; 9006; 13870; 16786; 16857 ИРКЕН (4) ■ Иле иркеннең көне иркен ○ 4969 ● 5018; 11230; 12829 ИРКЕНӘ (1) ■ Кызны үз иркенә куйсаң, думбрачыга барыр, ди ○ 13020 ИРКЕНДӘ (1) ■ Йөгәнсез ат үз иркендә ○ 2648 ИРКЕНЛӘП (3) ■ Монда бүреләр өчен дау бара, анда төлке иркенләп кетәк аудара ○ 2291 ● 6764; 14115 ИРКЕНЛЕК (1) ■ Ир табыла, иркенлек табылмый ○ 13504 ИРКЕННЕҢ (1) ■ Иле иркеннең көне иркен ○ 4969 ИРКЕҢ (1) ■ Үз түреңдә үз иркең ○ 8346 ИРЛӘР (17) ■ Эт ирләр янында, мәче хатыннар янында ○ 3588 ● 13458; 13531-13534; 1386113869; 13910; 13934 ИРЛӘРГӘ (4) ■ Ирләргә ирек бирсәң, атланып чабарлар ○ 13535 ● 13562 (2); 13582 ИРЛӘРДӘ (1) ■ Дәрт, ирләрдә бер өлеш булса, хатыннарда җиде өлеш була, ди ○ 12693 ИРЛӘРНЕ (1) ■ Һаваны - йолдыз, ирләрне - сакал, хатын-кызны чәч нурлый ○ 10320 ИРЛӘРНЕҢ (2) ■ Ирләрнең нужа камытын салдырырга ярамый ○ 13536 ● 13870 ИРЛЕ (6) ■ Ирле гомер - иркә гомер ○ 13528 ● 13529; 13858-13860; 13911 ИРЛЕК (3) ■ Һөнәр алды - ирлек, бәхет алды - берлек ○ 6409 ● 13484; 13530 ИРЛЕКСЕЗ (1) ■ Ир үзеннән күрер, ирлексез юлдашыннан күрер ○ 13518 ИРМӘК (5) ■ Күмәк эш - ирмәк эш ○ 6103 ● 6179; 6645; 6704; 16005 ИРМЕН (2) ■ Ирмен дигән егетнең эчендә иярле ат ятыр ○ 13537 ● 13538 ИРНЕ (16 | 1) ■ Алаша да әйтә ди: "Алтмыш ирне тартыр идем, алты хатынны тартмас идем", дип ○ 2771 ● 5022; 5094; 5793; 6757; 6915; 10283; 12681; 13086; 13437; 13539; 13540; 13558:1; 13871; 13902; 14879 (2) ИРНЕКЕ (1) ■ Ирнеке ирдә югалмый ○ 13541 ИРНЕҢ (33) ■ Яхшы ат ирнең данын тарата ○ 2715 ● 4990 (2); 5526; 6260; 7614; 8759; 11055; 12684 (2); 13145; 13439; 13440; 13442; 13455; 13533; 13542-13549; 13741; 13872-13875; 13883; 14344; 14346; 14382 ИРСӘК (1) ■ Ирсәк иргә китмәс, ашыккан өенә җитмәс ○ 12959 ИРСӘКНЕҢ (1) ■ Ирсәкнең җиде чикмәне булыр, алтысы кешедә булыр ○ 13646 ИРСЕЗ (11) ■ Икегә ышанган - ирсез, икедән калган - берсез ○ 12703 ● 12945; 13041; 13550; 13551; 13688; 13758; 13858; 13876-13878 ИРТӘ (33 | 1) ■ Иртә барсаң ит пешәр, соңга калсаң бит пешәр ○ 824 ● 825-835; 3943; 3944; 4057:3; 4058; 4169; 4368; 5190; 5960; 6604; 6759; 10071; 12888; 13167 (2); 13168 (2); 13169; 14899; 15484; 16919; 16920; 16971 ИРТӘГӘ (30) ■ Бүгенге хисап иртәгә ярамый ○ 792 ● 836; 1034; 1036; 1392; 1925; 3068; 3252; 3289; 5344; 5784; 6061; 6194; 6292; 6478; 7245; 8693; 9232; 9502; 9643; 11987; 12475; 14480; 14859; 14868; 14869; 15438; 15440; 16888; 16899 ИРТӘГӘГӘ (2) ■ Иртәгәгә ышанып, бүгенге көнеңне кулдан ычкындырма ○ 840 ● 2243 ИРТӘГӘГЕ (4) ■ Иртәгәге койрыктан бүгенге үпкә артык ○ 837 ● 838; 839; 6062 ИРТӘГӘНЕ (1) ■ Иртәгәне алдан киртәлә ○ 841 ИРТӘГӘСЕН (1) ■ Иртәгәсен исәпләмәгән - тәүбәсез үлгән ○ 842 ИРТӘГЕ (2) ■ Иртәге өчен ишәк кайгырыр ○ 2950 ● 3580 ИРТӘГЕНЕКЕННӘН (1) ■ Бер бүгенгенеке ике иртәгенекеннән яхшы ○ 765 ИРТӘГЕСЕ (2) ■ Бүгеннең иртәгесе бар ○ 793 ● 6475 ИРТӘГЕСЕН (1) ■ Бүген монда, иртәгә анда, иртәгесен күрербез таңда ○ 1036 ИРТӘДӘН (1) ■ Яхшы көн иртәдән үк күренә ○ 997 ИРТӘ-КИЧЕ (1) ■ Игелекле эшнең иртә-киче юк ○ 6059 ИРТӘ-КИЧЕН (1) ■ Март әйтә, имеш: "Көндез-көндез көләрмен, иртә-кичен бөгәрмен" ○ 922 ИРТӘН (4) ■ Тукран кич тәүбә итәр, иртән онытыр ○ 4148 ● 6063; 14026; 14870 ИРТӘНГӘ (1) ■ Бүгенге эшен иртәнгә калдырган кешенең эше һич бетмәс ○ 6052 ИРТӘНГЕ (5) ■ Иртәнге чыпчык тешен казыр, соңгы чыпчык күзен казыр ○ 4170 ● 4998; 7908; 9644; 11573 ИРТӘНГЕСЕ (2) ■ Кичке эш кичегер, иртәнгесе ашыгыр ○ 6085 ● 9659 ИРТӘНЧӘК (1) ■ Ир белән хатын иртәнчәк кыешалар, кичтән сөешәләр ○ 13817 ИРТӘҢГЕ (1) ■ Иртәңге яңгыр төшкә хәтле ○ 1090 ИРТӘРӘК (1) ■ Илдән-көннән иртәрәк ○ 5141 ИРТӘСЕ-КИЧЕ (1) ■ Игелекле эшнең иртәсе-киче юк ○ 12117 ИРТӘСЕННӘН (1) ■ Көннең киче иртәсеннән билгеле ○ 910 ИР-ХАТЫН (1) ■ Ир-хатын талашыр, талашыр да ярашыр ○ 13838 ИР-ХАТЫННЫҢ (1) ■ Ир-хатынның арасына сүз салма, башыңа авыру алма ○ 13839 ИС (5) ■ Сарымсак ашамаганның авызыннан ис килмәс ○ 1612 ● 5572; 8538; 16599 (2) ИСӘ (5) ■ Җил кайсы яктан исә, ул да шул яктан кисә ○ 1241 ● 1888; 9782; 13179; 16327 ИСӘБЕ (2) ■ Кисәге булса, исәбе булыр ○ 588 ● 16434 ИСӘБЕНӘ (2) ■ Ул комның исәбенә чыга ○ 247 ● 7910 ИСӘБЕН-ХИСАБЫН (1) ■ Кәбабен-шәрабен - өф-өф, исәбен-хисабын - ах-вах ○ 7918 ИСӘН (8) ■ Иске кибәнем исән булсын ○ 1493 ● 3124; 4409; 6762; 8367; 15223; 15436; 15441 ИСӘН-ӘМАН (1) ■ Туганың яман булса да, исән-әман булсын ○ 14520 ИСӘНДӘ (1) ■ Баш исәндә мал татлы, баш авырса җан татлы ○ 15201 ИСӘНЛӘШКӘНЕ (1) ■ Этнең ырылдашканы - исәнләшкәне ○ 3731 ИСӘНЛЕГЕН (1) ■ Бурыччы бурычлының исәнлеген тели ○ 8148 ИСӘНМЕ (2) ■ Куян тиреләре базарда: "Исәнме, менә тагын күрештек", - дип әйтерләр, ди ○ 2257 ● 9763 ИСӘП (13) ■ Өйдәге исәп кырга ярамый ○ 1475 ● 6870; 7688; 7909; 7935; 8038; 8043-8045; 11577; 14872; 14942; 15222 ИСӘПКӘ (3) ■ Өсәккә кермәсә, исәпкә кермәс ○ 1476 ● 7912; 8046 ИСӘПЛӘ (1) ■ Уйна да көл, исәплә дә бел ○ 6694 ИСӘПЛӘМӘГӘН (2) ■ Иртәгәсен исәпләмәгән - тәүбәсез үлгән ○ 842 ● 3833 ИСӘПЛӘМИ (1 | 1) ■ Исәпләми сөйләсәң, авырмый үләрсең ○ 15777:1 ● 16109 ИСӘПЛӘСӘҢ (1) ■ Яшьлек - юләрлек, исәпләсәң, үләрлек ○ 15123 ИСӘПЛӘШКӘН (1) ■ Исәпләшкән дуслар орышышмас ○ 5436 ИСӘПЛӘШМИ (1) ■ Мәхәббәт дәрәҗә белән дә, тәрәзә белән дә исәпләшми ○ 12728 ИСӘПЛЕ (3) ■ Исәпле дус аерылмас ○ 5435 ● 7428; 13650 ИСӘПЛЕНЕҢ (1) ■ Исәпленең малы төгәл ○ 7913 ИСӘПНЕ (2) ■ Өеңдәге исәпне базардагы хак бозар ○ 8008 ● 14872 ИСӘПСЕЗ (2) ■ Михнәтсез тапкан мал исәпсез китәр ○ 7412 ● 7964 ИСӘП-ХИСАПСЫЗ (1) ■ Исәп-хисапсыз колхоз - йозаксыз амбар ○ 7911 ИСӘР (12) ■ Ил эчендә исәр үлмәс ○ 4946 ● 11569; 11576-11580; 11607; 11698; 11749; 14027; 15223 ИСӘРГӘ (2) ■ Исәргә иш юк, ялкауга эш юк ○ 6485 ● 11581 ИСӘРЛӘР (1) ■ Чибәрләр дә күп, исәрләр дә күп ○ 10706 ИСӘРНЕ (1) ■ Юләр белән исәрне чәчеп үстермиләр ○ 11709 ИСӘРНЕҢ (1) ■ Исәрнең акча түләгәч исенә төшәр ○ 11582 ИСЕ (16) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 ● 576; 784; 1289; 1351; 1402; 3400; 5130; 7763; 8458; 9388; 9544; 9650; 9679; 9838 (2) ИСЕМ (9) ■ Байгыш та үз баласына лачын дип исем кушкан ○ 3904 ● 6067; 8611 (2); 11063; 11126; 11318; 13636; 14059 ИСЕМДӘ (1) ■ Иртәгә үләсем исемдә иде, мондый хәлне күрермен дип уйламаган идем ○ 15440 ИСЕМ-ДӘРТЕМ (1) ■ Исем-дәртем - Искәндәр ○ 12803 ИСЕМЕ (8) ■ Нәрсәнең исеме җисеменә муафыйк булсын ○ 605 ● 633; 3051; 3493; 6294; 12889 (2); 16167 ИСЕМЕМ (3) ■ Эт, өрмәсә, исемем югалыр дип курка ○ 3670 ● 11367; 14987 ИСЕМЕҢНЕ (1) ■ Исемеңне ташка язма, ил йөрәгенә яз ○ 11127 ИСЕМНЕ (1) ■ Исем кешене бизәми, кеше исемне бизи ○ 11126 ИСЕМСЕЗ (1) ■ Исемсез, җисемсез нәрсә булмас ○ 571 ИСЕН (4) ■ Сарымсакны серкәгә салып тотсаң да, сигез ел исен саклый ○ 1615 ● 4043; 4196; ИСЕНӘ (4) ■ Исенә төшкәч, Идел кичәр ○ 514 ● 6844; 11582; 13102 ИСЕНДӘ (1) ■ Куян тауга үпкәләгән, тауның исендә дә юк ○ 2256 ИСЕННӘН (4) ■ Җофарны яшерсәң дә исеннән беленер ○ 2343 ● 9544; 12380; 16726 ИСЕҢ (6) ■ Искегә тисәң, исең китәр ○ 575 ● 3391; 4999; 8003; 8958; 9227 ИСЕҢДӘ (1) ■ Яхшылыкны онытма, яманлыкны исеңдә тотма ○ 12372 ИСЕП (1) ■ Мал - исеп китә торган җил, түрәлек - күчә торган күләгә ○ 5854 ИСЕРГӘН (3) ■ Бурычка эчкән - ике исергән ○ 9825 ● 9855; 9864 ИСЕРГӘННЕ (1) ■ Исергәнне төртәсе юк - үзе авар ○ 9828 ИСЕРЕК (6) ■ Исерек акчасын эчми, акылын эчә ○ 9829 ● 9830; 9831; 9843; 9866; 11575 ИСЕРЕККӘ (5) ■ Исереккә диңгез тубыктан ○ 9832 ● 9833; 9834; 9842; 16943 ИСЕРЕКЛӘР (1) ■ Исерекләр арасында аек - үлекләр арасында терек кебектер ○ 9835 ИСЕРЕКНЕҢ (3) ■ Аекның күңелендә, исерекнең телендә ○ 9798 ● 9836; 9837 ИСЕРЕКТӘ (1) ■ Исеректә акыл исе булмас, аракы исе генә булыр ○ 9838 ИСЕРЕРСЕҢ (1) ■ Искегә тисәң исерерсең ○ 574 ИСЕРТӘ (1) ■ Сүз шәраб кебек: исертә дә, айныта да ○ 16021 ИСЕРТКЕЧ (1) ■ Исерткеч яман түгел, исерү яман ○ 9839 ИСЕРҮ (1) ■ Исерткеч яман түгел, исерү яман ○ 9839 ИСКӘ (4) ■ Искә алмаган түмгәк чана аудара ○ 120 ● 777; 14474; 15407 ИСКӘМИ (1) ■ Ат дорба төбен искәми туймас ○ 2494 ИСКӘН (1) ■ Җил искән якка аву ○ 1239 ИСКӘНДӘР (1) ■ Исем-дәртем - Искәндәр ○ 12803 ИСКӘРМӘГӘН (1) ■ Ис китмәгән яу яман, искәрмәгән дау яман ○ 5572 ИСКӘРМӘС (1) ■ Искәрмәс эт каты тешли ○ 3482 ИСКЕ (68 | 2) ■ Иске тимерне сакласаң, алтын булыр ○ 284 ● 443; 476; 572; 573; 1493; 1845; 1850; 1971; 5249; 5306; 5310; 5424; 5430-5433; 5434 (2); 5510; 5867; 5994; 7076; 7351-7353; 7833; 7834; 7962; 8003; 8250; 8273; 8367; 8407; 8408, :1, :2; 8646 (2); 8680; 8862-8865; 8867; 8878; 8898; 8958-8960; 9019; 9020; 9043; 9073; 9078; 9222; 9299; 9902; 9903; 10604; 11579; 12649; 12804; 13431; 13647; 14206; 14725; 14871; 16275; 16453 ИСКЕГӘ (6) ■ Җәүһәрне искегә төрмиләр ○ 328 ● 574-577; 12130 ИСКЕДЕР (1) ■ Яңадыр да буяудыр, искедер дә сипледер ○ 627 ИСКЕНЕ (5) ■ Яңа булды дип, искене ташлама ○ 625 ● 628; 8866; 8867; 8879 ИСКЕҢ (3) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 ● 8852; 8868 ИСКЕРГӘН (1) ■ Скрипка искергән саен яхшырыр ○ 16400 ИСКЕСЕ (4) ■ Искесе юкның яңасы да булмас ○ 578 ● 5507; 8851; 14383 ИСКЕСЕЗ (2) ■ Искесез яңа булмас, ямансыз яхшы булмас ○ 579 ● 12131 ИСКЕСЕН (2) ■ Яңа дуслар тап, искесен ташлама ○ 5505 ● 8305 ИСЛӘНӘ (1) ■ Торган су исләнә ○ 472 ИСЛӘНГӘН (1) ■ Исләнгән итне чебен табар ○ 9223 ИСЛЕ (5) ■ Имән күмере исле булыр ○ 1729 ● 4775; 11574; 11606; 15862 ИСЛЕМАЙ (1) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 ИСМИ (2) ■ Җил исми яфрак селкенми ○ 1179 ● 7092 ИСНӘГӘН (1) ■ Эт иснәгән судан арыслан эчмәс ○ 2063 ИСНӘМИ (1) ■ Эт этне туктатып иснәми китмәс ○ 3656 ИСНӘР (1) ■ Ялкау төшкә кадәр йоклар, кичкә хәтле иснәр ○ 6575 ИСНӘРГӘ (1) ■ Ишәккә иснәргә мәтрүшкә биргәннәр - капкан да чәйнәгән ○ 2975 ИСНӘШЕП (1) ■ Әдәм сөйләшеп, хайван иснәшеп таныша ○ 16204 ИСНӘШЕР (1) ■ Эт талашыр-талашыр, иснәшер дә ярашыр ○ 3633 ИСРАФЧАН (1) ■ Исрафчан бай ярлы булыр ○ 7354 ИСРАФЧЫ (2) ■ Исрафчы хатын елга утыз пот май чыгарып түгәр ○ 13648 ● 13649 ИСРАФЧЫНЫКЫ (1) ■ Саранның чыгымы исрафчыныкы белән бер ○ 11924 ИССӘ (7) ■ Җаек баштан җил иссә, яз булса да кыш булыр ○ 490 ● 1113; 1180; 1182; 1184; 1240; ИСТӘ (1) ■ Туклыкта ачлыкны истә тот ○ 9719 ИСТӘН (1) ■ Куян төстән чыга, әйткән сүз истән чыга ○ 15912 ИТ (102 | 4) ■ Тулган ай - тураган ит ○ 67 ● 600 (2); 695 (2), :1 (2), :2 (2); 824; 903; 2154; 2412; 3308; 3328; 3640; 3642; 3955; 4027; 4444; 4536; 4968; 5011; 6235; 6698; 7098; 7583; 7855; 7896 (2); 7914; 9046; 9169; 9175; 9224-9247; 9265; 9285; 9286; 9337; 9425; 9606; 10105 (2); 10404; 10564; 10677; 10919; 10922; 11489; 11543 (2); 11547; 11592; 11824; 12121; 12123; 12132; 12278 (2); 12353; 12354; 12361; 12378 (2); 12460 (2); 12546; 12659; 12890; 13214; 13254; 13650; 14320; 14405; 14429 (2); 14485; 14486; 14515; 16595 (2); 16690; 16855 ИТӘ (49 | 2) ■ Күкнең кошын җирнең җиме һәлак итә ○ 61 ● 964; 1414; 1899, :2; 1925; 3145; 3524; 3654:3; 3706; 3931; 4186; 4722; 4788; 5314; 5329; 6232; 7607; 7674; 7761 (2); 7916; 8787 (2); 9391; 9991; 10343; 11532; 11705; 12020; 12124; 12495; 12681 (2); 12682; 13203; 13543; 13968 (2); 15168 (2); 15302; 15322; 15368 (2); 16497; 16663; 16883; 16953; 16997; 17009 ИТӘГЕ (6) ■ Итәге бар, җиңе юк, сөяп куяр җире юк ○ 8961 ● 8976; 8982; 8993; 8994; 11642 ИТӘГЕ-ҖИҢЕ (2) ■ Итәге-җиңе тулган ○ 8962 ● 12180 ИТӘГЕН (3 | 1) ■ Тик торганчы тун итәген уа тор ○ 6134 ● 6471:2; 6554; 12214 ИТӘГЕНӘ (3) ■ Ярлы кешенең итәгенә салсаң бодае чәчелә ○ 7467 ● 8464; 14856 ИТӘГЕҢНЕ (3) ■ Искең барда итәгеңне яп ○ 8868 ● 8899; 12223 ИТӘК (14) ■ Айны итәк белән каплап булмый ○ 21 ● 4490; 4926; 8047; 8519; 8559; 8900; 8901; 8963-8965; 8994; 13827; 13934 ИТӘК-ҖИҢЕ (2) ■ Ага булыр егетнең итәк-җиңе мул булыр ○ 12816 ● 12918 ИТӘК-ҖИҢЕҢ (1) ■ Балыкның байлыгы - итәк-җиңең кипкәнче ○ 4467 ИТӘК-ҖИҢНЕ (1) ■ Итәк-җиңне җыештырып йөрү ○ 8966 ИТӘККӘ (4) ■ Яман эт итәккә ябыша ○ 3752 ● 8967; 12233; 13988 ИТӘКНЕ (2) ■ Эт этлеген итәр - итәкне ертып китәр ○ 3654 ● 14025 ИТӘКТӘ ( | 1) ■ Итәктә чакта сөендерә, итәктән төшкәч көендерә ○ 13945:1 ИТӘКТӘН (4 | 1) ■ Дошман якадан тотса, эт итәктән тота ○ 3478 ● 5668; 8967; 13945:1; 13988 ИТӘЛӘР (1) ■ Угрыны урлаган өчен түгел, тотылган өчен хөкем итәләр ○ 12567 ИТӘЛСӘ (1) ■ Башчы башлык итәлсә, ун көнлек эш бер көндә эшләнер ○ 6040 ИТӘМ (1) ■ Ахмак кеше ярдәм итәм дип ярдан этәр ○ 11506 ИТӘР (45 | 5) ■ Күктән ни яуса да, җир кабул итәр ○ 63 ● 323; 2038; 2893; 3364; 3535; 3570; 3654, :1; 3924; 4148; 4149; 4854, :1 (2); 5039; 5361; 5483; 5966; 6529; 6583; 6676; 7214; 7335; 7770; 8829; 9636; 9815; 10392; 10884; 11328; 11668; 13224; 13506; 13698 (2), :1 (2); 13902; 13903; 14131 (2); 14213 (2); 14602; 15176; 15527 (2); 16788; 17073 ИТӘРГӘ (9) ■ Ялкауга ял итәргә дә авыр ○ 6592 ● 7389; 8024 (2); 12262 (2); 12264; 12357; 13206 ИТӘРМЕН (1) ■ Олтырагың булып хезмәт итәрмен ○ 9084 ИТӘРСЕҢ (5) ■ Бүрегә мәрхәмәт итсәң, сарыкка золым итәрсең ○ 2174 ● 2273; 12191; 15488 (2) ИТӘСЕ (1) ■ Тирес кондызының да чәчәккә менеп балдан авыз итәсе килә ○ 4808 ИТӘСЕҢ (1) ■ Бер югыңны бар итим дигәнче, бер барыңны юк итәсең ○ 7584 ИТЕ (25) ■ Дуңгызның ите харам булса да, акчасы хәләл ○ 2897 ● 2987; 3053; 3142 (2); 3886; 4011; 4777; 6065; 7276; 7375; 8892; 9507 (2); 10829; 10855; 11277; 11349; 11940; 13919 (2); 14033 (2); 14414; 15180 ИТЕГЕ (9) ■ Ят авылның яңа итеге үз авылыңның иске чабатасына да тормый ○ 5249 ● 6554; 9028; 9044; 9045; 9049; 12214; 12891; 13465 ИТЕГЕН (5) ■ Юньсез итеген майлар, итеге итәген майлар ○ 6554 ● 9051; 9052; 11682; 12214 ИТЕГЕҢ (2) ■ Аягыңдагы итегең тар булса, дөньяның киңлегендә ни файда ○ 9029 ● 13750 ИТЕГЕҢНЕ (2) ■ Су күрмичә, итегеңне салма ○ 428 ● 9055 ИТЕК (14) ■ Идел күрми итек чишмиләр ○ 384 ● 388; 2882; 6855; 7530; 7915; 8762; 9030; 90469048; 9063; 9247; 13069 ИТЕКТӘ (1) ■ Кулак белән мулла икесе дә бер итектә ○ 17001 ИТЕКЧЕ (1) ■ Юньсез итекче безне гаепләр ○ 9070 ИТЕКЧЕНЕҢ (1) ■ Итекченең итеге сүтек, тимерченең балтасы китек ○ 9049 ИТЕЛГӘН (1) ■ Вәгъдә ителгән хәлвәдән кулга кергән серкә яхшы ○ 12478 ИТЕЛЕРСЕҢ (1) ■ Кешене хөкем итсәң, үзең хөкем ителерсең ○ 5824 ИТЕЛМИ (1) ■ Бер кул белән чәбекәй ителми ○ 10913 ИТЕМНЕ (1) ■ Аяк итемне ашап кына йөрдем ○ 10993 ИТЕН (6) ■ Эт итен эт ашамый ○ 3589 ● 4777; 9145 (2); 9777; 10491 ИТЕНӘ (2) ■ Йөрәк итенә ябышып үсү ○ 11368 ● 12084 ИТЕНЕШМЕ (1) ■ Итенешме итенә, төкермиләр битенә ○ 12084 ИТЕНМЕШЕҢ (1) ■ Итенмешең илдән аерым ○ 5143 ИТЕП (26) ■ Бәрәңгене буяу белән алма итеп булмый ○ 1601 ● 1696; 1987; 2091; 2981; 4766; 4840; 5493; 7003; 8084; 8294; 8425; 8893; 8953; 9122; 9789 (2); 10315; 10487; 13171 (2); 13855 (2); 15148; 15888; 16144 ИТИМ (4) ■ Алла һәлак итим дигән кырмыскасына канат үстерер ○ 4755 ● 7584; 9501 (2) ИТКӘ (5) ■ Сөт бирмәгән сыерны иткә суялар ○ 3227 ● 3353; 6372; 9229; 9230 ИТКӘН (28 | 1) ■ Туфракны җир иткән - изгелек күргән, җирне туфрак иткән - ачтан үлгән ○ 1455 (2) ● 4229:1; 6096; 6486; 7566 (2); 7929; 8957 (2); 11114; 11144; 11253; 11323; 11433; 11808; 11888; 11964; 12122; 12261; 12560; 12943; 13282; 13871 (2); 14454 (2); 14972; 16144 ИТКӘНГӘ (2) ■ Кәсеп иткәнгә насыйп иткән ○ 6096 ● 14346 ИТКӘНДӘ (2) ■ Нәрсәнең нәрсәлеге эш иткәндә беленер ○ 607 ● 4186 ИТКӘНЕ (1) ■ Кәҗә тәкәсен беркем дә көтү башы иткәне юк - үзе алдан ○ 3134 ИТКӘНЕМ (1) ■ Иткәнем - коллык, күргәнем - хурлык ○ 5992 ИТКӘННӘР (1) ■ Карганы патша иткәннәр дә, "кар-р" дип кычкыра белмәгән барлык кошларның да күзен чукыган, ди ○ 3992 ИТКӘННЕҢ (2) ■ Гаеп иткәннең өенә барыш ○ 12488 ● 12577 ИТКӘЧ (1) ■ Бохар ханына: "Халык бик ачка үлә", - дип хәбәр иткәч, "Нигә пылау ашамыйлар?" - дип сораган, имеш ○ 5778 ИТ-МАЙ (1) ■ Ип-җай булса, ит-май була ○ 9218 ИТМӘ (24) ■ Тузандайны тубалдай итмә ○ 186 ● 5354; 5469; 7793; 8166; 8789; 9384; 9606; 11485 (2); 11547; 12124; 12357; 12381 (2); 12621; 12781; 13122 (2); 13379; 14428 (2); 16052; 16855 ИТМӘГӘН (4) ■ Азга канәгать итмәгән күбен күрмәс ○ 11779 ● 13939; 15085; 16035 ИТМӘС (14 | 1) ■ Үшән атка камчы кяр итмәс ○ 2732 ● 4034; 6180; 7574; 7929; 8786; 9815; 10299; 10311; 11131; 11574; 12352; 13432; 13452:1; 14700 ИТМӘСӘ (4) ■ Эт, тешләргә итмәсә, тешен күрсәтми ○ 3638 ● 3653; 12849; 14700 ИТМӘСЕН (1) ■ Алла бер кулны икенче кулга мохтаҗ итмәсен ○ 10879 ИТМИ (5) ■ Сау үгезгә черек салам зыян итми ○ 3294 ● 3652; 5752; 6398; 15303 ИТМИЛӘР (3) ■ Балыкка әппәр итмиләр ○ 4464 ● 11707; 12873 ИТМИСЕҢ (1) ■ Гөнаһ кылмый тәүбә итмисең ○ 12494 ИТНЕ (5) ■ Ат суйган көнне ашка итне күп салалар ○ 2510 ● 3375; 9223; 9231 (2) ИТНЕҢ (5) ■ Итче итнең муенын үзе ашый ○ 2360 ● 9106; 9109; 9248; 9249 ИТСӘ (4) ■ Хуҗасы кемне кабул итсә, эт шуңа койрык болгар ○ 3538 ● 8056; 10884; 12916 ИТСӘҢ (17) ■ Челләдә черем итсәң, кыш рәхәт йокларсың ○ 971 ● 2174; 3707; 4622; 5824; 5842; 6145; 6763; 7619; 7915; 11877; 11889; 12098; 12123; 12142; 12355; 12356 ИТСЕН (3) ■ Бай-бай итсен, байлар итсен, көтү көтсен, йон тетсен ○ 7517 (2) ● 8789 ИТТӘН (6) ■ Арык иттән симез котлет пешереп булмый ○ 9110 ● 9250; 9304; 10962; 15869; 16009 ИТТЕ (1 | 1) ■ Эт этлеген итте, тун чабуын ертты ○ 3654:2 ● 8056 ИТТЕМ (3) ■ Тегеләй иттем, болай иттем - җитәсемә барып җиттем ○ 6899 (2) ● 7857 ИТТЕҢ (2) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 (2) ИТҮ (14) ■ Җиденче кат күктә хис итү ○ 106 ● 236; 245; 1399; 6434; 7648 (2); 8751; 9343; 11397; 11407; 14709 (2); 14710 ИТҮДӘ (3) ■ Күп бәрәкәт - күп хәрәкәт итүдә ○ 6795 ● 8000 (2) ИТЧЕ (4) ■ Итче ак сарыкны да суя, кара сарыкны да суя ○ 2359 ● 2360; 2409; 3483 ИТЧЕГӘ (1) ■ Ит сөяген итчегә кире илтмиләр ○ 9237 ИТЧЕДӘ (1) ■ Кәҗәдә җан кайгысы, итчедә май кайгысы ○ 2373 ИХ (1) ■ Их, татар мунчасы, пары кызу булсачы ○ 8647 ИХАТАСЫЗ (1) ■ Йорт ихатасыз булмый ○ 8605 ИХТЫЯРСЫЗ (1) ■ Телгә ихтыярсыз - илдә игътибарсыз ○ 15567 ИХТЫЯРЫ (1) ■ Агач үз ихтыяры белән урманын ташламый ○ 1658 ИЧ (1) ■ Шуны тот дисәләр, йот димәделәр ич ○ 9790 ИШ (19) ■ Аю баласын алга алсаң да иш булмас ○ 2072 ● 2133; 5009; 5291; 5411; 5437-5445; 5516; 6485; 7114; 13159; 14487 иш → дус-иш ИШАН (4) ■ Бәладән ишан да кача ○ 16975 ● 16984; 16985; 17075 ИШАНГА (1) ■ Ишанга кул биргән, шайтанга юл биргән ○ 16986 ИШАНДА (1) ■ Алтын - имамда, хатын - ишанда ○ 16961 ИШАННЫ (1) ■ Салават, тәкбир әйтеп ишанны да алдап була ○ 16931 ИШАННЫҢ (1) ■ Мулла белән ишанның корсаклары җидешәр тиредән тегелгән була, ди ○ 17019 ИШАРӘ (1) ■ Акыллыга - ишарә, сукырга - таяк ○ 11456 ИШАРӘТ (1) ■ Акыллыга ишарәт, акылсызга бишәр әйт ○ 11457 ИШАРӘТКӘ (1) ■ Һәр ишарәткә чапкан эт тиз арыр ○ 3768 ИШӘ (4) ■ Берсе уңга ишә, берсе сулга ишә ○ 731 (2) ● 7026; 7027 ИШӘГЕ (2) ■ Иш - ише белән, Хуҗа - ишәге белән ○ 5440 ● 10126 ИШӘГЕНӘ (1) ■ Ишәгенә күрә тышавы ○ 2951 ИШӘЙ (1) ■ Ишәй белән кушай ○ 5522 ИШӘК (52) ■ Иртәгәге өчен ишәк кайгырган ○ 839 ● 2166; 2486; 2946; 2948-2950; 2952; 2953 (2); 2954-2968; 2969 (2); 2970-2974; 2979; 2990; 2991; 2994-2999; 3002; 3706; 5443; 7996; 11583; 12680; 13552; 13566; 13829; 14846; 16732 ИШӘККӘ (13) ■ Кассапчыга мал кайгы, карт ишәккә җан кайгы ○ 2365 ● 2961; 2974-2980; 2992; 5807; 9288; 12838 ИШӘКЛЕГЕ (1) ■ Ишәк янына атны бәйләсәң, ишәклеге йогар ○ 2972 ИШӘКЛЕГЕНӘ (1) ■ Ишәк ишәклегенә барыр ○ 2959 ИШӘКНЕ (5) ■ Ишәк ишәкне бурычка кашыр ○ 2960 ● 2981-2983; 16863 ИШӘКНЕҢ (9) ■ Алла, ишәкнең кем икәнен белгәнгә, мөгез бирмәгән ○ 2945 ● 2947; 29842988; 2993; 11399 ИШӘКТӘН (2) ■ Ишәктән егылу аттан егылудан яманрак ○ 2989 ● 15781 ИШӘР (1) ■ Иш ишәр, тап табар ○ 14487 ИШӘРГӘ (1) ■ Ярдан торып ишәргә өйрәтмә ○ 7088 ИШЕ (15) ■ Ише килмәсә, төсе килми ○ 580 ● 2958; 5437-5440; 5446-5449; 11583; 11734; 13192; 14081; 16732 ИШЕГЕ (5) ■ Нәрсәнең ишеге ябык, эче караңгы ○ 606 ● 8251; 8358; 13989; 15418 ИШЕГЕМ (1) ■ Өем читтә, ишегем чыпта ○ 8389 ИШЕГЕН (5) ■ Кол ишеген теләр, олан бишеген теләр ○ 5830 ● 9862; 11907; 14037; 16909 ИШЕГЕНЕҢ (1) ■ Ишегенең кайсы якка ачылганын белмәү ○ 8368 ИШЕГЕННӘН (5) ■ Ярлылык тырыш кешенең, тәрәзәсеннән караса да, ишегеннән керә алмас ○ 6611 ● 7281; 8357; 8570; 12380 ИШЕГЕҢНЕ (3) ■ Кайтып керер ишегеңне каты япма ○ 8272 ● 10095; 16843 ИШЕГЕ-ТҮРЕ (1) ■ Кечкенә өйнең ишеге-түре юк ○ 8276 ИШЕДӘН (1) ■ Көлмә кешедән, көлсәң көл үзең ишедән ○ 14918 ИШЕК (32) ■ Ишек алдыннан аккан суның кадере юк ○ 390 ● 1365; 3166; 7282; 7789; 8229; 8252-8258; 8270; 8271; 8355; 8359; 8360; 8369; 8604; 10522; 11250; 12289; 12688; 13115 (2); 13170; 13408; 13411; 14600; 14644; 15485 ИШЕККӘ (7) ■ Арбалы кеше ишеккә сыймас ○ 6992 ● 8230; 8231; 8370; 12187; 14358; 15903 ИШЕКЛӘР (1) ■ Ачык йөз - ишекләр ачкычы, биек таулар баскычы ○ 10654 ИШЕКЛӘРНЕҢ (1) ■ Стеналарның - колаклары, ишекләрнең күзләре бар ○ 8283 ИШЕКНЕ (2) ■ - Ялкау, ач ишекне! - Кисәүне алып бир! ○ 6564 ● 8232 ИШЕКНЕҢ (1) ■ Һәр ишекнең үз ачкычы ○ 8353 ИШЕКСЕЗ (1) ■ Учетсыз оешма - ишексез өй ○ 7989 ИШЕКТӘ (3) ■ Бер ишектә ике теләнче булмас ○ 5750 ● 10529; 15486 ИШЕКТӘГЕ (2) ■ Ишектәге песигә "перес!" дисәң, түрдәге песигә тияр ○ 3339 ● 14358 ИШЕКТӘН (16) ■ Март ишектән бактырыр, сәнәк-көрәк яктырыр ○ 918 ● 5808; 8140; 8259; 8260; 9270; 11128; 11334; 11861 (2); 13651; 14825; 14833; 15167; 16552; 16648 ИШЕЛЕР (1) ■ Өен яхшы өймәгәннең өе башына ишелер ○ 8312 ИШЕЛҮ (1) ■ Җирдә елан кебек ишелү ○ 4711 ИШЕН (3) ■ Иш - ишен табар, су - тишеген табар ○ 5441 ● 5442; 5450 ИШЕНӘ (1) ■ Иш - ишенә тартыр, ишәк - абзарына тартыр ○ 5443 ИШЕП (1) ■ Бер кылдан аркан ишеп булмый ○ 2353 ИШЕТ (6) ■ Кеше киңәшен ишет, үз акылың белән эш ит ○ 5011 ● 5267; 10404; 10455; 11592; ИШЕТӘ (4) ■ Безнең тавык күкәй салганны бөтен мәхәллә ишетә, күршенең байталы колынласа да, һич тавыш чыкмый ○ 5264 ● 6797; 7668; 15252 ИШЕТӘСЕН (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 ИШЕТӘСЕҢ (2) ■ Яхшыны ишетәсең килсә, яман сөйләмә ○ 16200 ● 16249 ИШЕТЕЛӘ (2) ■ Күңелсез хәбәр тау артыннан ишетелә ○ 15940 ● 16361 ИШЕТЕЛЕР (5) ■ Урманда ни аваз кычкырсаң, шул ишетелер ○ 1872 ● 2887; 11183; 15826; 16144 ИШЕТЕЛЕРЛЕК (1) ■ Чебен очканы ишетелерлек ○ 4853 ИШЕТЕЛМӘС (1) ■ Би әйткәнне кол әйтер, кол авызыннан ишетелмәс ○ 5766 ИШЕТЕП (1) ■ Ерактан - ишетеп беленә, якыннан - күренә ○ 687 ИШЕТЕР (15) ■ Җирнең колагы бар: ялгыз калганда да сөйләмә, ишетер ○ 219 ● 5175; 8217; 10405; 10456; 10465; 10539; 12167 (2); 13832; 14909; 15258; 15272; 16072; 17021 ИШЕТЕРСЕҢ (2) ■ Аз сөйләсәң, күп ишетерсең ○ 15739 ● 15770 ИШЕТКӘН (5) ■ Ишеткән белән күргән бер түгел ○ 10387 ● 10388-10390; 10448 ИШЕТКӘНГӘ (1) ■ Чукрак ишетмәс, ишеткәнгә салыныр ○ 15327 ИШЕТКӘНЕҢӘ (1) ■ Һәр ишеткәнеңә ышанма, һәр ышанганыңны сөйләмә ○ 16259 ИШЕТКӘННӘН ( | 1) ■ Ун кат ишеткәннән бер кат күргән яхшы ○ 10382:1 ИШЕТКӘННӘРНЕ (1) ■ Ишеткәннәрне ияк кагу белән уздыру ○ 10352 ИШЕТКӘНЧЕ (1) ■ Бай рәхмәтен ишеткәнче ярлының җаны чыгар ○ 7185 ИШЕТМӘ (1) ■ Ике кеше сүз әйтсә, берәвен дә ишетмә ○ 15861 ИШЕТМӘГӘН (2) ■ Колак ишетмәгән, күз күрмәгән ○ 10492 ● 15193 ИШЕТМӘДЕМ (1) ■ Син әйтмәдең, мин ишетмәдем ○ 16291 ИШЕТМӘС (5) ■ Каладагы ишетмәс, саладагы ишетер ○ 5175 ● 8217; 10458; 14909; 15327 ИШЕТМӘСӘҢ (2) ■ Ишетмәсәң ишет: Кышкар артында Кишет ○ 5267 ● 15920 ИШЕТМӘССЕҢ (1) ■ "Мин яман" дигәнне һичберәүдән ишетмәссең ○ 12152 ИШЕТМИ (4) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 ● 15443; 15784; 17021 ИШЕТСӘҢ (1) ■ Тутый кош кебек, ни ишетсәң шуны сөйләмә ○ 16099 ИШЕТТЕМ (1) ■ "Ишеттем" дип әйтмә, "аңладым" дип әйт ○ 10391 ИШЕТТЕР (1) ■ Суксаң - авырттыр, әйтсәң - ишеттер ○ 15966 ИШЕТҮ (2) ■ Сөйгәнеңнән битәр ишетү дә татлы ○ 12753 ● 15997 ИШЕТҮГӘ (1) ■ Күз күрүгә туймас, колак ишетүгә туймас ○ 10422 ИШЕТҮДӘН (1) ■ Бер тапкыр күрү йөз тапкыр ишетүдән артык ○ 10382 ИШКӘГЕ (1) ■ Көймәсенә күрә ишкәге, гөбесенә күрә пешкәге ○ 7055 ИШКӘК (1) ■ Ишә белгән агымга каршы ишкәк салыр ○ 7026 ИШКӘКНЕ (1) ■ Олы дулкын күргәч тә ишкәкне кулыңнан ташлама ○ 7066 ИШКӘКТӘН (1) ■ Буяулы ишкәктән чыпта җилкән артык ○ 7012 ИШКӘН (1) ■ Сөйләсеннәр - сүтелмәбез: ишкән дилбегә түгел ○ 16296 ИШКӘННЕ (1) ■ Көймә ишкәнне ярдан карап тору җиңел ○ 7046 ишләрең → дус-ишләрең ИШЛЕ (6) ■ Арка ишле эт бүрене җиңәр ○ 3452 ● 5449; 5450; 7355; 8732; 14816 ишле → дус-ишле ИШЛЕНЕҢ (1) ■ Ишленең мең хатасы җуелыр, ялгызның бер хатасы мең булыр ○ 5000 ИШМӘ (1) ■ Тирескә ишмә, уңайга иш, бәреп бәбәген тиш ○ 7114 ИШМӘТ (1) ■ Иш янына ишмәт, тун янына бишмәт ○ 5444 ИШМИЛӘР (1) ■ Комнан аркан ишмиләр ○ 138 ИШСӘҢ (2) ■ Аркан ишсәң, бау булыр, арбаң-чанаң сау булыр ○ 7000 ● 11791 ИШТЕҢ (1) ■ Иштең ишәк чумарын ○ 2997 ИШҮ (1) ■ Комнан аркан ишү ○ 229 ИЯ (13) ■ Хаким халыкка ия, халык җиргә ия ○ 5919 (2) ● 7415; 8214; 11495 (2); 12056 (2); 12068 (2); 13052; 15720 (2) ИЯГЕНӘ (2) ■ Анасыз калган бала үз иягенә генә таяна ○ 14277 ● 15014 ИЯГЕННӘН (1) ■ Асыл кош иягеннән асылына ○ 3823 ИЯК (4) ■ Ишеткәннәрне ияк кагу белән уздыру ○ 10352 ● 10353; 16364; 16397 ИЯЛӘНДЕ (1) ■ Килә дә ява, килә дә ява, ияләнде бер болыт ○ 1217 ИЯЛӘНДЕРЕП (1) ■ Бүрене кулга ияләндереп булмый ○ 2181 ИЯЛӘНЕР (2) ■ Бүтәгәгә бүз тургай ияләнер ○ 1265 ● 15323 ИЯЛӘШӘ (2) ■ Кеше түгел аю да кулга ияләшә ○ 2103 ● 4618 ИЯЛӘШЕР (1) ■ Талашлы табынга шайтан ияләшер ○ 9339 ИЯЛӘШКӘН (1) ■ Көтүгә ияләшкән бүре бөтен көтүне буар ○ 2197 ИЯЛӘШТЕРӘ (1) ■ Бал - чебенне, яхшы сүз әдәмне ияләштерә ○ 15783 ИЯЛӘШТЕРҮ (1) ■ Ияләштерү илчедән, ялыктыру ялчыдан ○ 5001 ИЯР (14) ■ Заман сиңа иярмәсә, син заманга ияр ○ 808 ● 1377; 2513; 2664; 2974; 3201; 3251; 6982; 7002; 7004; 7028; 8896; 12338; 15989 ИЯРӘ (12) ■ Карлыгач сандугачка иярә алмас ○ 4020 ● 7138 (2); 8698; 10683 (2); 10956; 13946; 14820; 15010 (2); 15547 ИЯРГӘ (1) ■ Бер ияргә икәү атланып булмый ○ 7008 ИЯРГӘН (12) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 (2) ● 12246; 12247 (2); 12339 (2); 12340 (2); 12412 (2); 16797 ИЯРДӘН (1) ■ Ат иярдән, кол боярдан качар ○ 5727 ИЯРЕ (2) ■ Ат үлсә, ияре калыр ○ 2545 ● 11069 ИЯРЕН (2) ■ Ишәкнең иярен алыштырып кына холкын алыштырып булмый ○ 2986 ● 12826 ИЯРЕП (4) ■ Җитен: "Тырмага ияреп тишелеп чыгар идем дә, кешедән оялам", - дип әйтә, ди ○ 1574 ● 2825; 12048; 14836 ИЯРЕР (15) ■ Җилгә тузан иярер ○ 1195 ● 2465; 2538 (2); 2679; 2845; 2860 (2); 3725; 4039; 10680 (2); 13316; 15503 (2) ИЯРЛӘГӘН (1) ■ Иске дус - иярләгән ат ○ 5432 ИЯРЛЕ (3) ■ Ат тапканчы ияр тап - иярле атка атланыр ○ 7002 ● 12387; 13537 ИЯРЛЕ-ЙӨГӘНЛЕ (2 | 1) ■ Егет кешенең эчендә иярле-йөгәнле ат ятыр ○ 12857 ● 12857:1; 13482 ИЯРМӘ (1) ■ Сүз биргәнгә иярмә, бүз биргәнгә ияр: сүз имгәк булыр, бүз күлмәк булыр ○ 15989 ИЯРМӘСӘ (1) ■ Заман сиңа иярмәсә, син заманга ияр ○ 808 ИЯРМИ (1) ■ Тигәнәк арасына кермәгәнгә тигәнәк иярми ○ 1306 ИЯРСӘҢ (4) ■ Яхшыга иярсәң - бизәккә, яманга иярсәң - тизәккә ○ 12341 (2) ● 16553 (2) ИЯРСЕЗ (1) ■ Таныксыз сүз - иярсез ат кебек ○ 16059 ИЯРТӘ (4) ■ Күрекле - берне, холыклы меңне ияртә ○ 11200 ● 11702; 16719 (2) ИЯРТКӘН (1) ■ Эт иярткән - иптәшле ○ 3590 ИЯРТМӘ (3) ■ Этне ияртмә, ияртсәң сукма ○ 3702 ● 8431; 11463 ИЯРТМӘС (1) ■ Бер сәфәр ир картайтмас, яман юлдашын ияртмәс ○ 6910 ИЯРТСӘҢ (2) ■ Этне ияртмә, ияртсәң сукма ○ 3702 ● 3703 ИЯСЕ (22 | 2) ■ Мал иясе - таз торна ○ 2382 ● 2789; 2824; 2832; 2852; 3048; 3258; 3682; 3722; 5550:5, :6; 6146 (2); 6411; 7382; 7432; 8931; 9132; 14278; 14683; 15183; 15998; 16047; 16725 ИЯСЕЗ (3) ■ Иясез мал - йөгәнсез ат ○ 7356 ● 8261; 12926 ИЯСЕН (17 | 2) ■ Туар иясен таба ○ 2408 ● 2497; 2965; 3484; 3502; 3591; 3607; 3628, :2, :3; 4156; 7377; 8322; 11532; 12612; 13901; 15654; 16162; 16258 ИЯСЕНӘ (15) ■ Бакча иясенә түтәл юк, өй иясенә бүкән юк ○ 1591 (2) ● 2383; 2384; 2498; 2684; 2826; 6299; 7413; 8902; 10144; 12939; 15553; 16568 (2) ИЯСЕНЕҢ (2) ■ Кунак өй иясенең ишәге ○ 10126 ● 15508 ИЯСЕННӘН (3) ■ Эт үлсә, иясеннән сөйрәтәләр ○ 3680 ● 10231; 15999 ЙӘ (3) ■ Тешләгән эткә йә таяк, йә сөяк кирәк ○ 3528 (2) ● 16319 ЙӘТ (1) ■ Акрын барсаң - күп барырсың, йәт барсаң - аз барырсың ○ 11788 ЙЕГ (1) ■ Һавадагы торнадан кулыңдагы чыпчык йег ○ 4140 ЙЕТЕРМӘС (1) ■ Ашыгып эшен бетермәс, акыллы ир атын йетермәс ○ 11806 ЙОГА (1) ■ Акка кара тиз йога ○ 555 ЙОГАР (11) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 (2) ● 2972; 5462 (2); 6951; 8469; 9912; 12134 (2); 12250 ЙОГЫШЛЫ (3) ■ Яман гадәт йогышлы була ○ 11315 ● 15224; 15238 ЙОДРЫГЫН (2) ■ Кеше йодрыгын күрмәгән үз йодрыгын батмандай санар ○ 10926 (2) ЙОДРЫГЫНДА (1) ■ Законы йодрыгында, җавабы кулында ○ 5991 ЙОДРЫГЫҢ (1) ■ Безгә йодрык белән суксаң, үз йодрыгың авыртыр ○ 5691 ЙОДРЫК (12) ■ Аем туры бакканда йолдызларга йодрык ○ 2 ● 5691; 5709; 5935; 8972; 9076; 10923; 10963; 11022; 11181; 14241; 16012 ЙОДРЫКНЫ (1) ■ Йодрыкны кесәдә йөртү ○ 11023 ЙОДЫРЫК (1) ■ Егылганга - йодырык ○ 6752 ЙОЗАГЫ (6) ■ Ашлыкның йозагы - салам, акчаның йозагы - саран ○ 1381 (2) ● 8228; 11792 (2); ЙОЗАК (5) ■ Алтын ачкыч ачалмаган йозак юк ○ 7732 ● 12687; 13824; 16498; 16576 ЙОЗАККА (2) ■ Ачык йозакка ачкыч орма ○ 8233 ● 8241 ЙОЗАКЛЫ (2) ■ Ясаклы - йозаклы ○ 5971 ● 15664 ЙОЗАКСЫЗ (1) ■ Исәп-хисапсыз колхоз - йозаксыз амбар ○ 7911 ЙОКЛА (3) ■ Көндез таш ват, төнлә тыныч йокла ○ 905 ● 6632; 12241 ЙОКЛАГАН (13) ■ Ат бер юлга күнеп алса, йоклаган килеш тә йөри ○ 2488 ● 3344; 4659-4661; 6646; 6647; 6659; 6672 (2); 6702; 8450; 15925 ЙОКЛАГАНГА (1) ■ Йоклаганга өлеш юк ○ 6648 ЙОКЛАГАНДА (3) ■ Ул йоклаганда хет туй уйна ○ 6715 ● 6850; 12401 ЙОКЛАМА (2) ■ Көн күрәсең килсә, көндез йоклама ○ 899 ● 1013 ЙОКЛАМАГАН (2) ■ Йоклаган йокы тапкан, йокламаган елкы тапкан ○ 6646 ● 6647 ЙОКЛАМАГАННЫҢ (1) ■ Иртә торганның эше үрчи, төн йокламаганның юлы үрчи ○ 830 ЙОКЛАМАС (1) ■ Елан йоклар, дошман йокламас ○ 5421 ЙОКЛАМАСА (1) ■ Ашамаса тамак яман, йокламаса кабак яман ○ 9609 ЙОКЛАМЫЙ (3) ■ Күршеләр төн йокламый чыкканны туйчылар белмәс ○ 5203 ● 6585; 16623 ЙОКЛАП (2) ■ Йоклап яткан мәче авызына тычкан үзе килеп керми ○ 3340 ● 6707 ЙОКЛАР (5) ■ Төлке төнлә йөрер, көндез йоклар ○ 2302 ● 5421; 6575; 9587; 10059 ЙОКЛАРГА (2) ■ Көн - эшләргә, төн - йокларга ○ 6664 ● 16888 ЙОКЛАРСЫҢ (1) ■ Челләдә черем итсәң, кыш рәхәт йокларсың ○ 971 ЙОКЛАСА (2) ■ Мәче, үзе йокласа да, күсене күрә ○ 3363 ● 6585 ЙОКЛАСАҢ (1) ■ Йокының батманын йокласаң, почыгы кала ○ 6657 ЙОКЛАСЫН (2) ■ Бер колагың йокласын, икенчесе тыңласын ○ 10378 ● 12826 ЙОКЛАТА (1) ■ Татлы сүз тыңлата, мәгънәсез сүз йоклата ○ 16060 ЙОКЛАТМЫЙ (1) ■ Кайгы күзгә күренми, ләкин тыныч йоклатмый ○ 14882 ЙОКЛАТУ (1) ■ Аяк үрә йоклату ○ 10996 ЙОКЛЫЙ (8) ■ Аю кыш буе йоклый, "йокым туйды" дими ○ 2079 ● 2138; 4199; 4267; 6577; 9562; 9587; 13906 ЙОКЛЫЙСЫ (1) ■ Өй салуның ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; өйләнүнең ние бар, кочаклыйсы да йоклыйсы ○ 13228 ЙОКМАС (5) ■ Аккош аягына су йокмас ○ 3897 ● 4242; 9727; 12147; 16580 ЙОКМЫЙ (2) ■ Кулы кулга йокмый ○ 11028 ● 15697 ЙОКЫ (19 | 2) ■ Аюның йөрәген май басар, майдан йокы басар ○ 2095 ● 6549; 6636; 6646; 6649-6654; 6655, :1, :2; 6656; 6659; 9546; 9674; 12704; 12705; 15127; 15994 ЙОКЫГА (2) ■ Акчасыз ялга туймас, акчалы йокыга туймас ○ 7721 ● 8146 ЙОКЫДАН (2) ■ "Тор-тор!" дан хәбәр килсә, йокыдан әмәл китәр ○ 6674 ● 8146 ЙОКЫМ (2) ■ Аю кыш буе йоклый, "йокым туйды" дими ○ 2079 ● 4113 ЙОКЫНЫҢ (2) ■ Йокының батманын йокласаң, почыгы кала ○ 6657 ● 6658 ЙОКЫҢ (1) ■ Көндез сөйләшсәң - эшең кала, кич сөйләшсәң - йокың кала ○ 15921 ЙОКЫҢНЫ (2) ■ Начар - йокыңны ачар ○ 601 ● 12154 ЙОКЫСЫ (5) ■ Давыллы көннең ышыгы бар, явымлы көннең йокысы бар ○ 1087 ● 4113; 7501; 9624; 14286 ЙОКЫСЫЗ (1) ■ Аракы эчү, карта уйнау, йокысыз төн - өч агу ○ 9812 ЙОКЫСЫН (1) ■ Таң йокысын йоклаган - бәхетен йоклаган ○ 6672 ЙОКЫЧАН (4) ■ Йокычан төлке тавык алдамас ○ 2287 ● 6479; 12892; 16164 ЙОЛ (1) ■ Иртә кычкырган әтәчнең түбә чәчен йол ○ 4368 ЙОЛАСЫ (2) ■ Әүвәлгесе - ил йоласы, соңгысы - йөз карасы ○ 13227 ● 13487 ЙОЛДЫЗ (16) ■ Ай яктыртканда, йолдыз күренми ○ 14 ● 24 (2); 28; 31; 33; 34; 76; 78; 92; 953; 2883; 6721; 10283; 10320; 13106 ЙОЛДЫЗГА (1) ■ Тол хатын - тулган ай, толлыгын сакламаса, йолдызга турала ○ 13678 ЙОЛДЫЗЛАР (2) ■ Ай симерсә йолдызлар арык ○ 9 ● 11 ЙОЛДЫЗЛАРГА (1) ■ Аем туры бакканда йолдызларга йодрык ○ 2 ЙОЛДЫЗЛАРДАН (1) ■ Кояш йолдызлардан нур алмый ○ 37 ЙОЛДЫЗНЫ (1) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ЙОЛДЫЗНЫҢ (1) ■ Җидегән йолдызның койрыгы таңга сызылыр ○ 77 ЙОЛДЫЗЫ (2) ■ Таң йолдызы сүнә, дан йолдызы сүнми ○ 11282 (2) ЙОЛДЫЗЫНА (1) ■ Нигезен кыек салсаң, түбәсен Тимерказык йолдызына хәтле меңгерсәң дә кыек булыр ○ 8279 ЙОЛКА (4) ■ Дуңгыздан кыл йолка белү дә һөнәр ○ 2892 ● 7171; 11394; 17030 ЙОЛКЫМЫЙЛАР (1) ■ Тотылмаган киекнең йонын йолкымыйлар ○ 2021 ЙОЛКЫП (1) ■ Тавык түгел, йолкып ашамаслар ○ 4359 ЙОЛЫКСАҢ (1) ■ Дошманнан төк йолыксаң да файда ○ 5328 ЙОМ (5) ■ Бөтен авыл сукыр булса, син дә бер күзеңне йом ○ 5168 ● 5221; 5403; 10439; 16459 ЙОМАКЛАП (1) ■ Йомры телен йомаклап, ясмак телен тасмалап сөйләү ○ 15665 ЙОМАРЛАГАН (1) ■ Байның кызы бай кебек, өйрәнмәгән тай кебек, ярлы кызы, җан кисәгем, йомарлаган май кебек ○ 7287 ЙОМАРЛАМА (1) ■ Юмарт булсаң, учыңа йомарлама ○ 11950 ЙОМГАКНЫҢ (3) ■ Йомгакның очы була ○ 8681 ● 8735; 8736 ЙОМГАН (1) ■ Авызын акайтып, күзен йомган ○ 10606 ЙОМГАНЧЫ (1) ■ Күз ачып йомганчы ○ 10499 ЙОМДЫРА (1) ■ Күрәсе - күз йомдыра ○ 14923 ЙОММА (1) ■ Күзеңне йомма, авызыңны йом ○ 10439 ЙОММЫЙЛАР (1) ■ Йолдыз җемелдәгән саен күз йоммыйлар ○ 28 ЙОМРАН (2) ■ Йомран койрыксыз булмый ○ 2325 ● 2344 ЙОМРЫ (5) ■ Керпе баласын "йомры гынам, йомшак кынам" дип сөя, имеш ○ 2222 ● 8043; 15488; 15665; 16236 ЙОМШАГЫМ (3 | 4) ■ Керпе баласын "йомшагым" дияр, аю баласын "аппагым" дияр ○ 2223 ● 2223:1, :2, :3; 2252; 3985, :1 ЙОМШАГЫН (2) ■ Агач йомшагын корт басар, әдәм йомшагын сүз басар ○ 12096 (2) ЙОМШАК (24) ■ Йомшак агачны корт басар ○ 1684 ● 1688; 2222; 2837; 4652; 5386; 5916; 6195; 6568; 7677; 8298; 8399; 8409; 8677; 9717; 15582; 15825; 15871 (2); 15872; 15886; 15964; 16087; ЙОМШАККА (1) ■ Җитезгә йөз өлеш, йомшакка бер өлеш ○ 11969 ЙОМШАКЛЫГЫ (1) ■ Курку - йөрәкнең йомшаклыгы ○ 11176 ЙОМШАРМАС (1) ■ Җитен талкымыйча йомшармас ○ 1573 ЙОМШАРТА (1) ■ Ут кына тимерне йомшарта ○ 8503 ЙОМШАРТАЛАР (1) ■ Сугып тимерне генә йомшарталар ○ 5619 ЙОМШЫЙ (1) ■ Берәүнең бәхетенә таш йомшый, берәүнең бәхетенә май ката ○ 14804 ЙОМЫК (2) ■ Йомык авыз белән чебен тотып булмый ○ 10565 ● 10620 ЙОМЫЛСА (1) ■ Уч җәелсә - юмартлык, уч йомылса - йодрык ○ 10963 ЙОМЫЛЫР (1) ■ Ике күз бер вакытта йомылыр ○ 10385 ЙОМЫП (2) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 ● 6954 ЙОМЫРКА (21 | 2) ■ Бу чакта йомырка тавыктан күп белә ○ 780 ● 838; 4007; 4231; 4252; 4265; 4268; 4275; 4276; 4279; 4285, :1, :2; 4305; 4318; 4334; 4338; 4339; 4346; 4356; 4365; 12593; 16236 ЙОМЫРКАДАН (8) ■ Йомыркадан җөй эзләмә ○ 4277 ● 4296; 4336; 4350-4352; 4388; 14646 ЙОМЫРКАНЫ (1) ■ Күп кытаклаган тавык йомырканы аз сала ○ 4290 ЙОМЫРКАНЫҢ (1) ■ Йомырканың җөе юк, җырның ертыгы юк ○ 16367 ЙОМЫРКАСЫ (4) ■ Кеше тавыгы каз кебек, йомыркасы баш кебек ○ 4280 ● 4306; 5137; 5192 ЙОМЫРКАСЫН (1) ■ Үрдәк йомыркасын тавык басар, бәбкәсе суга качар ○ 4422 ЙОМЫЧКА (2) ■ Балта чапкан чакта йомычка чәчрәми булмас ○ 1897 ● 16236 ЙОМЫЧКАНЫ (1) ■ Йомычканы йомыш итеп йөри ○ 1987 ЙОМЫЧКАСЫ (2) ■ Балта остасының йомычкасы күп булыр, тимерченең акчасы күп булыр ○ 1893 ● 5161 ЙОМЫЧКАСЫЗ (1) ■ Урман кискән җирдә йомычкасыз булмас ○ 1949 ЙОМЫШ (3) ■ Йомычканы йомыш итеп йөри ○ 1987 ● 3689; 4930 ЙОМЫШКА (1) ■ Баланы йомышка җибәрсәң, артыннан үзең бар ○ 13978 ЙОМЫШЛЫГА (1) ■ Ясаклыга ятыш юк, йомышлыга йөреш юк ○ 5972 ЙОМЫШЫ (5) ■ Ил йомышы - олы йомыш ○ 4930 ● 5303; 5922; 6844; 9007 ЙОМЫШЫҢ (1) ■ Тырышка эшең төшсә - "хуп" дияр, булдыксызга йомышың төшсә - "юк" дияр ○ 6506 ЙОН (24) ■ Көн узсын, йон тузсын ○ 1044 ● 1058; 2361; 2404; 3009; 3419; 4025; 4064; 4188; 4204; 4572; 5882; 7086; 7517; 8172; 8262; 8265; 8698; 8721; 9425; 11370; 11927; 14137; 16283 ЙОНГА (2) ■ Әй дөнья, буялган йонга, буялса иде мамыкка, рәхәт булыр иде халыкка ○ 14774 ● 16040 ЙОНЛЫ (1) ■ Сакаллы сабый, йонлы кукы ○ 10360 ЙОНЛЫДАН (1) ■ Айгыр куйсаң өнледән куй, кучкар куйсаң йонлыдан куй ○ 2758 ЙОННЫ (3) ■ Йонны ятышына таба сыпырган яхшы ○ 2362 ● 2431; 16040 ЙОНСЫЗ (3) ■ Йонсыз җылы табылмас ○ 2363 ● 8438; 13576 ЙОНЫ (7) ■ Бүре тиресе янында сарык тиресенең йоны коелыр, имеш ○ 2161 ● 2192; 3592; 3791; 3927; 4206; 11389 ЙОНЫН (4) ■ Тотылмаган киекнең йонын йолкымыйлар ○ 2021 ● 2146; 3719; 10818 ЙОНЫҢ (1) ■ Бала, бала ди-ди, бала йоның коела ○ 13923 ЙОРТ (43 | 1) ■ Сусыз җиргә йорт корма, утсыз җиргә ил корма ○ 457 ● 1895; 3198; 3455; 3485; 3531; 4406; 4790; 5020; 5150; 5808; 5847; 5863 (2); 6916; 7352; 7828; 8261-8265; 8487; 8605; 10134 (2); 11163; 12008; 13013 (2); 13429; 13631; 13642; 13652 (2); 13743; 13877; 13900; 14137, :1; 14138; 14236; 14329 (2) ЙОРТ-ҖИР (1) ■ Уңмаган ат тәртә сындыра, уңмаган хатын йорт-җир туздыра ○ 13704 ЙОРТ-ҖИРЕН (1) ■ Ир-ат булса, йорт-җирен макта; хатын-кыз булса, аш-суын макта ○ 13809 ЙОРТКА (21) ■ Бер тарыдан ботка булмас, ботка булса йортка булмас ○ 1538 ● 3236; 4019; 4091; 5954; 8243; 8274; 8281 (2); 8599; 10101; 12227; 12305; 13172; 13173; 13632; 13682; 14014; 14346; 15150; 16973 ЙОРТЛАРЫ (1) ■ Сандугачлар да, - тигәнәк башы, ди, йортлары - "үз илем, үз җирем" дип сайрыйлар, ди ○ 4106 ЙОРТЛЫ (1) ■ Йортлы еланны йортсыз елан куалаган ○ 4662 ЙОРТНЫ (1) ■ Бик йортны тота ○ 8240 ЙОРТНЫҢ (10) ■ Иске йортның кадерен яңасында беләсең ○ 8250 ● 8266; 8267; 12983; 13082 (2); 13148; 14408 (2); 16692 ЙОРТСЫЗ (3) ■ Йортлы еланны йортсыз елан куалаган ○ 4662 ● 4790; 9751 ЙОРТСЫЗ-СЕМЬЯСЫЗ (1) ■ Бөркет булмый таусыз-кыясыз, әдәм булмый йортсыз-семьясыз ○ 13149 ЙОРТТА (9 | 1) ■ Терлек-туарның йортта кунганы яхшы ○ 2402 ● 3834; 3860:1; 6764; 7964; 8268; 8286; 10147; 13718; 13928 ЙОРТТАГЫ (1) ■ Ерак кияүнең башына чатыр корыр, йорттагы кияүнең башына таяк орыр ○ 13407 ЙОРТТАН (2) ■ Йорттан аерылган илне яу чабар ○ 5003 ● 13682 ЙОРТТОТМАС (1) ■ Йорттотмас ауга чыкса - артыннан гауга чыгар ○ 6487 ЙОРТЫ (14) ■ Халыкның бер йорты бар, ул да булса - туган ил ○ 5082 ● 5923 (4); 7265; 7368; 8371; 8378; 11122; 14325 (2); 15002; 16981 ЙОРТЫГЫЗДА (1) ■ Йортыгызда очкан кош та күренми ○ 3891 ЙОРТЫМ (1) ■ Йортым читән булса да, сортым бүтән ○ 8372 ЙОРТЫН (2) ■ Берәү, патша йортын күреп кайткач, үз өенә ут төрткән, ди ○ 8239 ● 9646 ЙОРТЫНДА (2) ■ Кеше йортында йөреп солтан булганчы, үз йортыңда йөреп олтан бул ○ 5010 ● 7317 ЙОРТЫҢ (5) ■ Начар булса да, үз йортың булсын ○ 8278 ● 8288; 8292; 13750; 15388 ЙОРТЫҢА (2 | 1) ■ Яхшы дустыңа барма, яман йортыңа бар ○ 5502 ● 5940; 14137:2 ЙОРТЫҢДА (2) ■ Кеше йортында йөреп солтан булганчы, үз йортыңда йөреп олтан бул ○ 5010 ● 16925 ЙОРТЫҢНЫ (1) ■ Илеңне яу басса, йортыңны кар басар ○ 4980 ЙОРТЫҢНЫ-ҖИРЕҢНЕ (2) ■ Читкә китсәң, йортыңны-җиреңне торгызып кит ○ 5088 ● 8301 ЙОТ (5) ■ Берсен кап, берсен йот, өченчесен әзер тот ○ 9631 ● 9790; 13345; 14971; 16211 ЙОТА (5) ■ Малны тота бел, ашны йота бел ○ 7399 ● 8750; 9417; 9521; 12435 ЙОТАР (11) ■ Кабып йотар алдыннан төлке дә тавыкны мактый ○ 2288 ● 2296; 3631; 4440; 4441; 4502; 9615; 11286; 12109 (2); 16791 ЙОТАРЛЫК (3) ■ Бер кашык су белән йотарлык ○ 503 ● 10023; 10041 ЙОТАРСЫҢ (1) ■ Бал белән балта йотарсың ○ 9154 ЙОТКАН (5 | 1) ■ Бал тоткан - бармак йоткан ○ 9162:2 ● 9645; 9729; 10566; 12517; 16851 ЙОТКАНГА (1) ■ Янган белән йотканга берни төтмәс ○ 9736 ЙОТКАНДА (1) ■ Май ашаганда ят яхшы, кан йотканда - карендәш ○ 14676 ЙОТКАНДАЙ (1) ■ Уклау йоткандай төз каткан ○ 10047 ЙОТКАНЫҢ (1) ■ Чәйнәгәнеңнән йотканың артык ○ 9730 ЙОТКЫЛЫК (2) ■ Ашар - тамак, йотар - йоткылык ○ 9615 ● 9645 ЙОТЛЫК (1) ■ Бай мактанса - бер йотлык, батыр мактанса - бер уклык ○ 7181 ЙОТЛЫККАН (1) ■ Йотлыккан йортын мактый ○ 9646 ЙОТЛЫКМАС (1) ■ Җәен койрыгы җигән йотлыкмас ○ 4532 ЙОТМА (2) ■ Энәдән куркып лом йотма ○ 8717 ● 15778 ЙОТМАС (2) ■ Тарлан җирне саз йотмас ○ 1445 ● 4522 ЙОТМЫЙ (2) ■ Үрдәк, үзенә ышанмаса, әкәлә йотмый ○ 4430 ● 7130 ЙОТМЫЙЛАР ( | 2) ■ Бал татлы дип бармакны йотмыйлар ○ 9161:1 ● 10551:1 ЙОТНЫҢ (1) ■ Итнең төбе бот булыр, йотның төбе юк булыр ○ 9249 ЙОТСА (1) ■ Эт башта сөяк йотса, соңыннан кайгыра ○ 3564 ЙОТСАҢ (1) ■ Ачу - агу, йотсаң - бал-шикәр ○ 12426 ЙОТТЫҢ (1) ■ Алдың - оттың, саттың - йоттың ○ 7848 ЙОТТЫРА (1) ■ Май уклау йоттыра ○ 9302 ЙОТТЫРМА (1) ■ Ашаганны аркылы йоттырма ○ 9605 ЙОТТЫРЫР ( | 1) ■ Бал балчык ашатыр, май чабата йоттырыр ○ 9153:3 ЙОТУ (3) ■ Ике кабып бер йоту ○ 9769 ● 12434; 12686 ЙОТЫЛА (1) ■ Азлап капкан җиңел йотыла ○ 9528 ЙОТЫЛМАС ( | 1) ■ Бер төкергән төкерек кире йотылмас ○ 10551:3 ЙОТЫМ (2) ■ Ачлыкта алтыннан бер йотым ярма артык ○ 9569 ● 9820 ЙОТЫП (6) ■ Җил йотып торып булмый ○ 1181 ● 9161; 10551; 12434; 16223; 16567 ЙОШАК (1) ■ Йошак җәеп катыга яткыра ○ 8437 ЙӨГӘН (5) ■ Арыган атка йөгән дә йөк ○ 2461 ● 2468; 2872; 5807; 16985 ЙӨГӘНЕ (1) ■ Аты булса, йөгәне табылыр ○ 2591 ЙӨГӘНЕН (1 | 1) ■ Атыңны урласалар, йөгәнен чыгарып ташла ○ 2621 ● 2621:1 ЙӨГӘНЕННӘН (1) ■ Атны йөгәненнән башка сатмыйлар ○ 2561 ЙӨГӘНЕҢ (2) ■ Ат югалтсаң, йөгәнең ташла ○ 2529 ● 7029 ЙӨГӘНЕҢНЕ (1 | 1) ■ Атыңнан элек йөгәнеңне әзерлә ○ 2618 ● 2621:3 йөгәнле → иярле-йөгәнле ЙӨГӘНСЕЗ (7) ■ Йөгәнсез ат үз иркендә ○ 2648 ● 7356; 12820; 12903; 13049; 13876; 15121 ЙӨГЕ (5) ■ Соңгы дөянең йөге авыр ○ 2927 ● 2941; 6732; 8186; 16559 ЙӨГЕНЕП (2) ■ Куба тал шарт сынар, сары тал йөгенеп калыр ○ 1744 ● 5909 ЙӨГЕҢ (1) ■ Йөгең авыр булса, комлы тауга да сәлам бирерсең ○ 121 ЙӨГЕР (4) ■ Алама ат менгәнче, йөгер үзең дигәнчә ○ 2455 ● 2456; 5580; 6781 ЙӨГЕРӘ (3) ■ Ир кешегә бер елмаеп карасаң, кар өстеннән яланаяк йөгерә, ди ○ 13494 ● 13653; ЙӨГЕРГӘН (2) ■ Боерган кушкан, йөгергән куштан ○ 5776 ● 11875 ЙӨГЕРГӘННЕКЕ (1) ■ Йөгергәннеке түгел, боерганныкы ○ 14873 ЙӨГЕРГӘНЧЕ (1) ■ Йөгергәнче үрмәләп йөрергә өйрән ○ 6765 ЙӨГЕРДЕМ (1) ■ "Әлиф"тән "би"гә кадәр, йөгердем өйгә кадәр ○ 16710 ЙӨГЕРЕГЕ (2) ■ Тел йөгереге - башка, аяк йөгереге - ашка ○ 15540 (2) ЙӨГЕРЕГЕН (2) ■ Эт йөгереген төлке сөйми ○ 3593 ● 15332 ЙӨГЕРЕК (13) ■ Ат та йөгерек булсын, җир дә тигез булсын ○ 2788 ● 2792-2794; 2814; 2994; 3784; 5809; 7617; 11067 (2); 11839; 11953 ЙӨГЕРЕККӘ (1) ■ Камчылатып чапкан атның йөгереккә саны юк ○ 2796 ЙӨГЕРЕП (3) ■ Утырып акыл җыялар, йөгереп куян куалар ○ 6824 ● 11782; 11783 ЙӨГЕРЕР (5) ■ Уңмаганның эте кырын карап йөгерер ○ 6540 ● 7271; 10336; 11683; 11730 ЙӨГЕРМӘК (1) ■ Боермак сездән, йөгермәк бездән ○ 5988 ЙӨГЕРМИЛӘР (1) ■ Яңгыр үткәч, артыннан ябынча белән йөгермиләр ○ 1166 ЙӨГЕРСӘ (3) ■ Кем боерса, шул солтан; кем йөгерсә, шул куштан ○ 5821 ● 10889 (2) ЙӨДӘГӘН (1) ■ Аптыраган, йөдәгән, мичкә артын терәгән ○ 14785 ЙӨДӘТӘ (1) ■ Барлык өйрәтә, юклык йөдәтә ○ 7570 ЙӨДӘТЕР (1) ■ Эшли белсәң - эш үзеңне өйрәтер, эшли белмәсәң - йөдәтер ○ 6387 ЙӨДӘШ (1) ■ Аптыраш белән йөдәш кергәннәр, ди, өйдәш ○ 14789 ЙӨЗ (75 | 3) ■ Элпә йөз кат ялтыраса да, якут нуры артык булыр ○ 318 ● 391; 439; 638; 955 (2); 1384; 1644; 2120; 2571 (3); 2756 (2); 3945; 3982; 4131; 4909; 4936; 5393; 5451; 5452 (2); 5453 (2); 5489; 6618; 6888; 7030; 7217; 7390; 7493; 7791; 7933; 7983; 8044; 8884; 9461; 9975; 10118; 10382; 10654; 10655; 10661 (2); 10662-10664; 10669; 10686; 10726; 10727; 11248; 11275; 11542; 11584; 11969; 12133; 12463; 12561; 12858; 13227; 13414; 13740; 13968; 14202; 15021; 15095; 15873; 15874; 16064; 16070:1; 16245; 16581 (2); 16729, :1 (2) ЙӨЗӘ (8) ■ Йөзә белмәгән - суга китәр ○ 392 ● 446; 2973; 4399; 4407; 7300; 15875; 16849 ЙӨЗӘР (4) ■ Аптыраган үрдәк алдына да, артына да йөзәр ○ 4396 ● 4439 (2); 6425 ЙӨЗӘРГӘ (4) ■ Суга кергәнче йөзәргә өйрән ○ 442 ● 3316; 4418; 4465 ЙӨЗӘСЕҢ (1) ■ Суның агымына карап йөзәсең ○ 453 ЙӨЗӘҮНЕҢ (1) ■ Йөзәүнең йөзен ертма ○ 5004 ЙӨЗГӘ (6) ■ Йөзгә бер тулмаган ○ 8049 ● 10687; 10729; 12455; 15037; 15806 ЙӨЗГӘН (2) ■ Вак балыклар арасында йөзгән чабаклар түгел без ○ 4538 ● 12848 ЙӨЗГӘННЕҢ (1) ■ Сайда йөзгәннең арты күренә ○ 421 ЙӨЗДӘ (1) ■ Туксанда теш төшәр, йөздә яңадан тешәр ○ 15096 ЙӨЗДӘН (3) ■ Йөздән юрга чыгар, меңнән толпар чыгар ○ 2795 ● 14883; 15489 ЙӨЗЕ (21) ■ Айның йөзе тулы булып күп тормас ○ 23 ● 638; 888; 4479; 5385; 7539; 7715; 7995; 8077; 8224; 10665-10667; 10676; 11112; 11157; 11264; 12880; 13889; 15583; 16029 ЙӨЗЕГЕ (2) ■ Йөзеге барда Сөләйман, йөзеге юкта сөмәйгән ○ 8772 (2) ЙӨЗЕК (8) ■ Йөзек кашы зур булмый ○ 8773 ● 8774; 8843; 9011; 10609; 13004; 14620; 16523 ЙӨЗЕКТӘН (1) ■ Йөзгә җиттем - йөзектән үттем ○ 15037 ЙӨЗЕМ (6) ■ Бәрмәчлектән йөзем булмас ○ 1723 ● 9861; 10728; 11031; 11296; 14195 ЙӨЗЕМГӘ (1) ■ Төлке дә йөземгә буе җитмәгәч: "Пешмәгән әле", - дип әйтте, ди ○ 2295 ЙӨЗЕН (2) ■ Йөзәүнең йөзен ертма ○ 5004 ● 9854 ЙӨЗЕНӘ (2) ■ Бакма кешенең йөзенә, бак син әйткән сүзенә ○ 15780 ● 16979 ЙӨЗЕНДӘ (1) ■ Батыр йөзендә яра - бизәк өстенә бизәк ○ 5548 ЙӨЗЕННӘН (1) ■ Булырдайның - сүзеннән, булмастайның - йөзеннән ○ 15811 ЙӨЗЕҢ (4) ■ Эчәрсең йөзем суын, түгәрсең йөзең суын ○ 9861 ● 10063; 10668; 10950 ЙӨЗЕҢӘ (2 | 1) ■ Күккә төкерсәң, йөзеңә төшәр ○ 59:1 ● 4654; 12209 ЙӨЗЕҢНЕ (1) ■ Кунак ишегеңне ачса, син йөзеңне ач ○ 10095 ЙӨЗЕП (3) ■ Агымга каршы йөзеп булмый ○ 338 ● 13174; 14620 ЙӨЗЕСЕ (1) ■ Иске дусның бересе - яңа дусның йөзесе ○ 5433 ЙӨЗЛЕ (5) ■ Ачык йөзле кешедән игелек көт ○ 10656 ● 11863; 12909 (2); 14074 ЙӨЗЛЕК (1) ■ Йөзлек белән туу ○ 14098 ЙӨЗМИ (1) ■ Эт койрыгына су тими йөзми ○ 3604 ЙӨЗНЕ (4) ■ Ачык йөзне ачасы юк ○ 10657 ● 10669; 10670; 14945 ЙӨЗНЕҢ (1 | 1) ■ Никадәр санасаң да, йөзнең яртысы илле ○ 7941 ● 16070:1 ЙӨЗСӘҢ (1) ■ Йөзсәң, югарыга йөз ○ 391 ЙӨЗСЕЗ (1) ■ Үзе йөзсез, сүзе тозсыз ○ 11392 ЙӨЗТҮБӘН (1) ■ Ачуың килсә, йөзтүбән ятып тор ○ 12456 ЙӨЗҮ (2) ■ Алтын эчендә йөзү ○ 330 ● 9443 ЙӨК (21) ■ Йөк өстендә куян тотмыйлар ○ 2244 ● 2461; 2697; 2913; 2918; 2919; 2925; 2939; 2990; 3098; 4219; 6843; 6999; 7004; 8045; 9214; 11345; 11992; 13629; 13796; 13847 ЙӨККӘ (3) ■ Ишәк йөккә килмәсә, йөкне ишәккә илт ○ 2961 ● 8161; 16973 ЙӨКЛӘГӘН (1) ■ Аз йөкләгән күп ташыр ○ 544 ЙӨКЛӘМӘГӘН (1) ■ Йөкләмәгән ишәк урыныннан кузгалмый ○ 2991 ЙӨКЛӘП (1) ■ Учлап чәчсәң, йөкләп җыярсың ○ 1458 ЙӨКЛӘР (1) ■ Кул теккәнен буй йөкләр ○ 8695 ЙӨКЛӘТ (1) ■ Атыңны көченә күрә йөкләт ○ 2620 ЙӨКНЕ (4) ■ Бер черек алма бөтен йөкне черетә ○ 1805 ● 2449; 2685; 2961 ЙӨКСЕЗ (1) ■ Гыйшык - төтенсез ут, ачкычсыз йозак, дәвасыз авыру, савытсыз эчемлек, йөксез авырлык, туктау урыны билгесез сәфәр ○ 12687 ЙӨКТӘ (1) ■ Йөктә җиңел, бәядә авыр ○ 7917 ЙӨКТӘН (2) ■ Төя качып йөктән котылмас ○ 2934 ● 7031 ЙӨНДӘҮГӘ (2) ■ Өндәүгә килмәсә, йөндәүгә килер ○ 2419 ● 3235 ЙӨР (8) ■ Алдыңны-артыңны белеп йөр ○ 671 ● 4539; 5413; 6728; 6836; 10210; 10749; 13219 ЙӨРӘГЕ (12) ■ Куян, үз койрыгын күргәч, "кудылар, тоттылар!" дип, йөрәге ярылып үлгән, ди ○ 2263 ● 4186; 9298; 11142; 11388; 12851; 14269; 14287; 14409 (2); 14438; 14521 ЙӨРӘГЕН (4) ■ Җан тынычы яңгыр, байның йөрәген яндыр ○ 1176 ● 2095; 4600; 13532 ЙӨРӘГЕНӘ (4) ■ Иренгәннең йөрәгенә мүк үсәр ○ 6474 ● 10685; 11073; 11127 ЙӨРӘГЕНДӘ (3) ■ Йөрәгендә барның беләгендә бар ○ 11129 ● 11467; 15702 ЙӨРӘГЕНЕҢ (1) ■ Ата-ана йөрәгенең тирәнлеген балалар белми ○ 14396 ЙӨРӘГЕҢ (5 | 1) ■ Ашаганда колагың селкенеп торсын, эшләгәндә йөрәгең җилкенеп торсын ○ 6026 ● 6026:1; 8842; 11071; 11101; 11130 ЙӨРӘГЕҢӘ (2) ■ Иң элек йөрәгеңә ышан, аннан коралыңа ышан ○ 5573 ● 11103 ЙӨРӘГЕҢНЕ (1) ■ Йөрәгеңне югары тотсаң да, борыныңны түбән тот ○ 10567 ЙӨРӘК (28) ■ Авыр эшкә беләк бар, кыю эшкә йөрәк бар ○ 6005 ● 6277; 7050; 10513; 10709; 11131-11134; 11145 (2); 11368; 12548; 12581; 12804; 13919; 13934; 13965 (4); 14033; 14113; 14407; 14434; 16234; 16410; 16917 ЙӨРӘККӘ (21) ■ Казгансаң - мал табыла, йөрәккә кан савыла ○ 7358 ● 9332; 11125; 11136; 11143; 11369-11375; 11997; 12666; 13709; 13936; 15878; 15904; 16011; 16175; 16430 ЙӨРӘКЛЕ (3) ■ Йөргән йөрәкле булыр ○ 6769 ● 13859; 15109 ЙӨРӘКНЕ (4) ■ Җиргә карар, йөрәкне ягар ○ 13075 ● 14950; 15481; 16348 ЙӨРӘКНЕҢ (2) ■ Йөрәкнең серен күзнең нуры фаш итәр ○ 10392 ● 11176 ЙӨРӘКСЕЗДӘН (1) ■ Йөрәксездән ерак кач ○ 11135 ЙӨРӘКТӘ (13) ■ Качканның батырлыгы аякта, сугышканның йөрәктә ○ 5582 ● 10793; 11096; 11195; 12727; 13489; 13530; 13545; 13937; 14832; 14874; 14898; 16348 ЙӨРӘКТӘН (5) ■ Суык колактан алыр, сылу йөрәктән алыр ○ 10694 ● 11083; 11136; 15878 (2) ЙӨРГӘН (41) ■ Йөргән таш шомарыр, яткан таш мүкләнер ○ 122 ● 211; 683; 1970; 2125; 2851; 3430; 4672; 4710; 4931; 4967 (2); 5091; 5292; 6749; 6755; 6766-6771; 6796; 6797; 6800; 6828; 6868; 9116; 9895; 9909; 10155; 10956; 10973; 11790; 12258; 13578; 14625; 15186; 15926; 16549; 16617 ЙӨРГӘНГӘ (3) ■ Үгез җиксәң ашыкма, җай йөргәнгә пошыкма ○ 3312 ● 6772; 6773 ЙӨРГӘНДӘ (1) ■ Мыекка үпкәләп йөргәндә сакал чыкты ○ 10297 ЙӨРГӘНЕҢ (1) ■ Чирле булып атка утырып йөргәнче, таза булып җәяү йөргәнең артык ○ 15319 ЙӨРГӘННӘН (2) ■ Күп торганнан сорама, күп йөргәннән сора ○ 6799 ● 16618 ЙӨРГӘННЕҢ (2) ■ Йөргәннең юлы үтә, утырганның көне үтә ○ 6774 ● 6813 ЙӨРГӘНЧЕ (2) ■ Ирдән иргә йөргәнче гүрдән гүргә йөрсәңче ○ 13164 ● 15319 ЙӨРГЕЗӘ (2) ■ Һөнәрле - ком өстеннән көймә йөргезә ○ 6420 ● 11798 ЙӨРДЕМ (1) ■ Аяк итемне ашап кына йөрдем ○ 10993 ЙӨРЕ (2) ■ Яман атка менгәнче, җәяү йөре талганчы ○ 2705 ● 13601 ЙӨРЕМ (1) ■ Йөргәнгә йөрем бирсен, калганга түзем бирсен ○ 6772 ЙӨРЕМНӘН (2) ■ Яман йөремнән яхшы үлем артык ○ 12215 ● 15391 ЙӨРЕМСЕЗ (2) ■ Йөремсез ат җан кыйнар ○ 2649 ● 6600 ЙӨРЕМТӘК (1) ■ Йөремтәк атны кешәнлиләр ○ 2650 ЙӨРЕМЧӘН (1) ■ Малы беткән кешенең эте өрүчән, аты йөремчән була ○ 7406 ЙӨРЕП (15) ■ Атыңны йөреп торганда камчыла ○ 2619 ● 3096; 3979; 4780; 5010 (2); 5098 (2); 6733; 6762; 6775; 6952; 8171; 11335; 13105 ЙӨРЕР (30) ■ Бүре бер эздән йөрер ○ 2139 ● 2302; 2506; 3531; 3577; 3666; 3739; 4344; 4601; 4609; 4718; 4754; 5870; 6831; 6979; 7060; 7898; 11194; 11436; 12048; 12870; 13002; 14620 (2); 15108; 15263; 15366; 15431; 16771; 17071 ЙӨРЕРГӘ (4) ■ Йөгергәнче үрмәләп йөрергә өйрән ○ 6765 ● 9422; 12809; 13933 ЙӨРЕРСЕҢ (5) ■ Дустым күп дип йөрерсең, эшең төшкәч белерсең ○ 5402 ● 6079; 6764; 12318; ЙӨРЕТӘ (1) ■ Теле белән күктәге айны йөретә белгән, кулы белән казандагы майны эретә белмәгән ○ 15683 ЙӨРЕШ (1) ■ Ясаклыга ятыш юк, йомышлыга йөреш юк ○ 5972 ЙӨРЕШЕ (2) ■ Кешенең йөреше нинди - эше дә шундый булыр ○ 6784 ● 12307 ЙӨРЕШЕМ (1) ■ Юлыма күрә йөрешем, үземә күрә өлешем ○ 6903 ЙӨРЕШЕН (4) ■ Яхшы ат, картайса да, йөрешен куймас ○ 2716 ● 3199; 3979 (2) ЙӨРЕШЕНӘ (1) ■ Дагасының көмешенә мактанма, атыңның йөрешенә мактан ○ 7015 ЙӨРЕШЕҢ (2) ■ Ай-һай синең йөрешең, бардыр синең бер эшең ○ 6283 ● 15876 ЙӨРЕШКӘНГӘ (1) ■ Танышканга тел бирмәс, йөрешкәнгә юл бирмәс ○ 5523 ЙӨРИ (49) ■ Яз көне ут: "Кая сикереп төшим икән?" - дип кенә йөри, ди ○ 978 ● 1532; 1987; 2413; 2422; 2488; 2493; 3443; 3807; 4409; 4485; 4675; 5076; 5146; 5423; 6776; 6777; 6887; 7291; 7990; 8238; 8444; 8649; 9059; 9209; 9758; 10158 (2); 10631; 12171; 12291; 12428 (2); 13933; 14377 (2); 14808; 14811; 14813; 14815; 14849; 14957; 15160; 15395; 15626; 15877; 16198; 16425; 16436 ЙӨРИ-ЙӨРИ (1 | 1) ■ Дегет чиләге арбага тагылып йөри-йөри дә барыбер ватыла ○ 7016:2 ● 7017 ЙӨРИЛӘР (2) ■ Ялган белән яла бер арбада йөриләр ○ 16147 ● 16801 ЙӨРИМ (1) ■ Карга, саескан йөрүен йөрим дип, үз йөрүен оныткан, имеш ○ 3977 ЙӨРИСЕ (1) ■ Һөнәрне күтәреп йөрисе юк ○ 6428 ЙӨРИСЕҢ (1) ■ Асау ат кебек йөрисең ○ 2738 ЙӨРМӘ (10) ■ Һавага карап йөрмә - абынырсың ○ 82 ● 1586; 6767; 6773; 6934; 7110; 8255; 9279; 13601; 15148 ЙӨРМӘГӘН (2) ■ Аучы үзе йөрмәгән урманны ауга бай саный ○ 2012 ● 9538 ЙӨРМӘГӘНГӘ (1) ■ Йөргәнгә йөрмә эләгә, йөрмәгәнгә юкә эләгә ○ 6773 ЙӨРМӘГӘН-КҮРМӘГӘН (1) ■ Йөрмәгән-күрмәгән - энә күзен үтмәгән ○ 6778 ЙӨРМӘГӘН-ТОРМАГАН (1) ■ Йөрмәгән-тормаган кеше - инәнең карыныннан тумаган кеше ○ 6779 ЙӨРМӘС (9) ■ Мондый көндә яхшы кешенең эте дә йөрмәс ○ 1052 ● 2660; 2712; 2720; 6880; 9576; 10261; 13049 (2) ЙӨРМӘСӘҢ (1) ■ Тик йөрмәсәң, тук булырсың ○ 6129 ЙӨРМӘСЕН (1) ■ Безне чаккан елан җир өстендә йөрмәсен ○ 4701 ЙӨРМИ (20) ■ Болыт җилгә каршы йөрми ○ 1079 ● 2336; 2493; 2579; 4345; 6413; 6866; 7063; 7077; 9209; 10312; 10887; 14379; 14808; 14815; 14816; 14836; 15395; 15998; 16427 ЙӨРМИЛӘР (1) ■ Белемлекне күтәреп йөрмиләр ○ 16507 ЙӨРМИЧӘ (1) ■ Җәяү йөрмичә, ат кадерен белмәссең ○ 2734 ЙӨРСӘ (16) ■ Бозау анасыннан алга узып йөрсә, бүре ашар ○ 3256 ● 3297 (2); 3594; 4603; 6860; 6979; 7291; 8238; 8982; 10981; 12446; 13517; 13869; 16198; 16548 ЙӨРСӘҢ (14) ■ Күккә карап йөрсәң абынырсың, җиргә карап йөрсәң җилегерсең ○ 57 (2) ● 904 (2); 5044; 5056; 6488; 6836 (2); 11993; 12529; 13006; 13030; 15124 ЙӨРСӘҢЧЕ (1) ■ Ирдән иргә йөргәнче гүрдән гүргә йөрсәңче ○ 13164 ЙӨРТ (4) ■ Башыңны бүрекле йөрт, бүрекне күрекле йөрт ○ 9000 (2) ● 11626; 15600 ЙӨРТӘ (4) ■ Атны камчы йөртми, капчык йөртә ○ 2563 ● 11799; 15707; 16629 ЙӨРТӘДЕР (1) ■ Куян да баласын "Кушколак пәһлеван" дип йөртәдер, ди ○ 2251 ЙӨРТӘК (1) ■ Йөртәк бичә өенә җитә йөгерә ○ 13653 ЙӨРТЕР (3) ■ Чебеннән курыккан чыбылдыгын бергә йөртер ○ 4820 ● 5717; 15078 ЙӨРТЕРГӘ (1) ■ Уңмаган хатын сүз йөртергә уңган булыр ○ 13705 ЙӨРТЕРЛЕК (1) ■ Уч төбендә генә йөртерлек ○ 11050 ЙӨРТКӘН (2) ■ Ишек йөрткән тупсадыр, эшне йөрткән акчадыр ○ 7789 (2) ЙӨРТКӘННЕҢ (1) ■ Хисабын хак йөрткәннең йөзе ак ○ 7995 ЙӨРТМӘ (2) ■ Телең белән фикер йөртмә, акылың белән фикер йөрт ○ 11626 ● 15600 ЙӨРТМӘК (1) ■ Үлән арасыннан ут йөртмәк ○ 1367 ЙӨРТМИ (1) ■ Атны камчы йөртми, капчык йөртә ○ 2563 ЙӨРТМИЛӘР (2) ■ Юрга атны дилбегәсез йөртмиләр ○ 2809 ● 10697 ЙӨРТСӘҢ (2) ■ Акыллы белән эш йөртсәң - акыл җыярсың, юләр белән эш йөртсәң - үз акылыңны җуярсың ○ 11429 (2) ЙӨРТҮ (3) ■ Итәк астыннан ут йөртү ○ 8559 ● 8963; 11023 ЙӨРҮ (20) ■ Кара болыт булып йөрү ○ 1216 ● 1227; 1507; 2439; 3393; 3795; 3797; 3889; 6707; 6837; 6889; 8065; 8737; 8966; 9088; 10043; 10875; 13165; 13166 (2) ЙӨРҮЕН (4) ■ Карга, саескан йөрүен йөрим дип, үз йөрүен оныткан, имеш ○ 3977 (2) ● 4075 (2) ЙӨРҮНЕ (1) ■ Ялкау өмәгә йөрүне ярата ○ 6584 ЙӨРҮЧӘН (1) ■ Кияү бирүчән булса, җиңгә йөрүчән булыр ○ 13413 ЙӨРҮЧЕ (1) ■ Кызлар артыннан йөрүче коемчыга еш йөрер ○ 13002 ЙӨТКЕРӘСЕҢ (1) ■ Йөткерәсең барга алдан авызыңны ачып куйма ○ 10568 ЙӨТКЕРЕКНЕ (1) ■ Ютәл йөткерекне баса ○ 15335 ЙЫГЫРГАНДА (1) ■ Туган, йыгырганда кирәк булмаса, егылганда кирәк булыр ○ 14510 КАБА (5) ■ Җиңелне эзләгән авырга каба ○ 640 ● 1946; 4452; 5967; 11133 КАБАГА (2) ■ Туй килде капкага, кыз утырды кабага ○ 13291 ● 14630 КАБАГАНГА (1) ■ Тибәгәнгә тибәрмә, кабаганга кабарма ○ 5630 КАБАГЫН (1) ■ Бир дә тизрәк кабагын тык ○ 8218 КАБАК (6) ■ Кабак баштан ярылыр ○ 1603 ● 1604; 1605; 1608; 9609; 10110 КАБАККА (2) ■ Ачы кабакка эт тә тими ○ 1588 ● 14630 КАБАКНЫ (1) ■ Кавынны бушлай биргәч алмаган, кабакны акча түләп алган ○ 8050 КАБАЛАНА (1) ■ Син ашыксаң, ул кабалана ○ 11976 КАБАЛАНГАН (1) ■ Ашыккан ашка пешәр, кабаланган сазга төшәр ○ 11810 КАБАЛАНУ (1) ■ Кече морҗасына ут капкандай кабалану ○ 8561 КАБАМ (3) ■ Балык кармакны кабам дип капмый, җим кабам дип каба ○ 4452 (2) ● 14617 кабам → орчык-кабам КАБАН (1) ■ Кабан кабанның карынын ярмас ○ 2326 КАБАННЫҢ (1) ■ Кабан кабанның карынын ярмас ○ 2326 кабаңны → орчык-кабаңны КАБАР (10) ■ Усал эт арттан килеп өрми кабар ○ 3533 ● 3607; 3628; 3762; 4156; 4499; 6455; 8791; 12153; 15266 КАБАРА (5) ■ Эт өрмәсә, авызы кабара, ди ○ 3669 ● 5813; 9379; 11507; 14885 КАБАРГАН (1) ■ Хан кызының кубыз тотып кулы кабарган ○ 5927 КАБАРМА (2) ■ Тибәгәнгә тибәрмә, кабаганга кабарма ○ 5630 ● 7162 КАБАРМАС (1) ■ Сука тотып кулың кабармыйча, мичкә ягып ипиең кабармас ○ 1441 КАБАРМЫЙ (1) ■ Утсыз юка да кабармый ○ 9365 КАБАРМЫЙЧА (1) ■ Сука тотып кулың кабармыйча, мичкә ягып ипиең кабармас ○ 1441 КАБАРМЫН (1) ■ Аямда булса ялармын, апамда булса кабармын ○ 14562 КАБАРСЫҢ (3) ■ Ни эзләсәң - шуны табарсың, ни тапсаң - шуны кабарсың ○ 6113 ● 10536; КАБАРТА (1) ■ Эт арыгын белгертми, бүрегә каршы сыртын кабарта ○ 3552 КАБАРТКАН (1) ■ Хатын-кыз мамык түшәк: кабарткан да ир, калҗайткан да ир ○ 13895 КАБАРТМА (2) ■ Коймак кунак яклы, кабартма хаҗәен яклы ○ 9283 ● 9313 КАБАРТУ (1) ■ Арка йонын кабарту ○ 10818 КАБАРТЫР (1) ■ Бүре арыгын белгертмәс, эткә сыртын кабартыр ○ 2128 КАБАРУ (1) ■ Ачы катык кебек кабару ○ 9424 КАБАРЫНСАҢ (1) ■ Кабарынсаң чәпчерсең, камыр булсаң күпчерсең ○ 11990 КАБАРЫНУ (1) ■ Кабарыну - күркә гадәте ○ 4259 КАБАРЫР (1) ■ Аждаһаның эчкән саен сусыны кабарыр, ди ○ 16715 КАБАСЫ (1) ■ Кабасы кайда, орчыгы шунда ○ 8682 КАБАТ (1) ■ Кабат эшләнгән эш сабак булыр ○ 6064 КАБАХӘТЛЕК (1) ■ Иң зур кабахәтлек - ялганчылык ○ 15870 КАБЕР (3 | 1) ■ Яратмаган агачың, үлгәч, кабер баш очыңа үсәр ○ 1704:1 ● 2586; 15210; 15432 КАБЕРГӘ (5) ■ Күз - хайванны казанга, әдәмне кабергә кертә ○ 10427 ● 12384; 12403; 14490; КАБЕРДӘ (1) ■ Ялчы кабердә ял итәр ○ 5966 КАБЕРЕН (1) ■ Теренең өен таны, үленең каберен бел ○ 15387 КАБЕРЕНДӘ (1) ■ Җитмеш яшеңдә курай уйнарга өйрәнгән курайны каберендә уйнар ○ 15140 КАБЕРЕҢ (5) ■ Бай кешегә каберең якын булмасын ○ 7174 ● 8292; 12164; 15388; 15437 КАБУ (1) ■ Авызга су кабу ○ 10598 КАБУЛ (6) ■ Күктән ни яуса да, җир кабул итәр ○ 63 ● 3538; 3585; 12033; 16035; 16921 КАБУЛЫМ (1) ■ Кайтсаң - кабулым бар, кайтмасаң - сабырым бар ○ 11972 КАБЫ (4 | 1) ■ Елан кабы җитмеш төрле авыруга им ○ 4599 ● 10679, :1; 10682 (2) КАБЫГЫ (6 | 1) ■ Бер уч көнбагыш ашасаң, ике уч кабыгы чыгар ○ 1539 ● 1617; 1632; 1642; 1766; 1967; 10679:2 КАБЫГЫН (5) ■ Елан, кабыгын салса да, елан йөрәген үзенә калдыра ○ 4600 ● 4703; 17059КАБЫГЫНА (1) ■ Үз кабыгына гына бикләнеп яши ○ 12091 КАБЫГЫННАН (2) ■ Карама кабыгыннан как ясап булмас ○ 1918 ● 4352 КАБЫЗСА (1) ■ Түрәгә ут төртсә дә гаеп юк, кара кешегә шәм кабызса да гаеп ○ 5913 КАБЫЗЫР (1) ■ Койрыгыннан ныграк кыссаң, куян да шырпы кабызыр ○ 2245 КАБЫК (14 | 1) ■ Тышы мамык, эче кабык ○ 658 ● 1242; 1916, :1; 1937; 1988; 2859; 8269; 8388; 8487; 10640; 10734; 13782; 14325; 15134 КАБЫКТАЙ (1) ■ Алыптай алты малайны кабыктай бер ана асрый ○ 14266 КАБЫН (1) ■ Каты серкә кабын бозар ○ 9267 КАБЫНА (3) ■ Сүнәр алдыннан шәм нык кабына ○ 8420 ● 8546; 12694 КАБЫНСА (1) ■ Гашыйклык бер уттыр, кабынса сүндерү юктыр ○ 12678 КАБЫНУ (1) ■ Күкерт кебек кабыну ○ 8564 КАБЫП (8) ■ Кабып йотар алдыннан төлке дә тавыкны мактый ○ 2288 ● 3180; 6292; 7876; 9769; 12321; 13441 (2) КАБЫРГА (1) ■ Казанга сыймас кабырга ○ 9462 КАБЫРГАЛАРЫ (1) ■ Кабыргалары күренеп тора ○ 10830 КАБЫРГАЛЫ (1) ■ Кәкре кабыргалы ○ 10837 КАБЫРГАНЫ (1) ■ Болай да ярлы, өстенә кабырганы сындырдым ○ 7529 КАБЫРГАСЫ (2) ■ Алафасы олы, кабыргасы коры ○ 5689 ● 11360 КАБЫРГАСЫН (1) ■ Белмәгән эшнең кабыргасын ярып булмый ○ 6343 КАБЫРЧЫГЫНА (1) ■ Ташбака үз кабырчыгына карап: "Үз өем, үз ташпулатым!" - дигән ○ 4684 КАБЫШ (2) ■ Ит - табыш, тураганда бер кабыш ○ 9239 ● 9241 КАВӘС (1) ■ Кавәс тумый кыш булмый, җәүза тумый җәй булмый ○ 843 КАВЕМЕ (2) ■ Авылы барның кавеме бар ○ 5154 ● 5155 КАВЕМЕҢ (1) ■ Ат алсаң, авылың белән; хатын алсаң, кавемең белән ○ 13123 КАВЫЗЫ (1) ■ Авызы - иске тегермән кавызы ○ 10604 КАВЫН (1) ■ Кавын утырттым, гәрәнкә үсте ○ 1631 КАВЫННЫ (1) ■ Кавынны бушлай биргәч алмаган, кабакны акча түләп алган ○ 8050 КАВЫШКАН (1) ■ Ат белән ишәк кавышкан, ике арада качыр туган ○ 2999 КАГА (4 | 2) ■ Күзмә күпер суга, Микула кадак кага ○ 914 ● 4933; 4992:1, :2; 6516; 13490 КАГА-КАГА (2) ■ Ат менмәгән ат менсә чаба-чаба үтерер, тун күрмәгән тун күрсә кага-кага туз дырыр ○ 2507 ● 8928 КАГАЛАР (1) ■ Казыкны кергән җиргә кагалар ○ 8608 КАГАР (1) ■ Тырышкан табар, ташка кадак кагар ○ 6510 КАГАРГА (1) ■ Шымчы шына кагарга оста булыр ○ 5652 КАГАРЛАР (2) ■ Какма кеше капкасын, кагарлар үз капкаңны ○ 8610 ● 8611 КАГАСЫ (2) ■ Киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 1551 ● 8324 КАГУ (6) ■ Сыймаган җиргә чөй кагу ○ 1989 ● 2002; 2007; 2723; 7124; 10352 КАГУГА (1) ■ Ашны кире кагуга караганда таш белән ору артыграк ○ 9138 КАГЫЙДӘСЕ (1) ■ Картның, куәте булмаса, кагыйдәсе бар ○ 15065 КАГЫЛГАН (1) ■ Кагылган ишек ачылмый булмас ○ 8270 КАГЫЛМЫЙ (2) ■ Тик торган пияшкә берәү дә кагылмый ○ 8490 ● 16316 КАГЫНА (1) ■ Әлү кагына шикәр төреп ашама ○ 9401 КАГЫП (4) ■ Ил өстенә энә какмакчы булсаң, үз өстеңә без кагып кара ○ 4957 ● 13175; 16409; КАДА (4) ■ Пычакны әүвәл үзеңә када, авыртмаса, күршеңә када ○ 5230 (2) ● 9951 (2) КАДАГЫ (1) ■ Аптекада тозның кадагы кырык тиен ○ 9105 КАДАК (4) ■ Күзмә күпер суга, Микула кадак кага ○ 914 ● 6510; 8633; 16217 КАДАККА (1) ■ Бер кадакка күп элеп булмый ○ 8401 КАДАКЛЫ (1) ■ Ясаклының арты кадаклы ○ 5973 КАДАЛ (1) ■ Тигәнәк булып аякка кадалганчы, гөл булып якага кадал ○ 1308 КАДАЛА (1) ■ Дөреслек күзгә кадала ○ 15854 КАДАЛГАНДАЙ (1) ■ Йөрәккә тигәнәк кадалгандай булу ○ 11374 КАДАЛГАНЧЫ (1) ■ Тигәнәк булып аякка кадалганчы, гөл булып якага кадал ○ 1308 КАДАЛМА (2) ■ Чәчкәсенә алданып, чәнечкесенә кадалма ○ 1325 ● 1865 КАДАЛУ (2) ■ Талпан булып кадалу ○ 4848 ● 10351 КАДАЛЫП (1) ■ Илгә каза теләгән кадалып үләр ○ 4960 КАДАУ (1) ■ Аркадан килеп пычак кадау ○ 10822 КАДӘР (27) ■ Бакырны ни кадәр юсаң да, алтын булмас ○ 270 ● 4394; 6575; 8753; 8782; 9850; 10843; 11646; 11974; 13681; 14012; 14490; 15075 (2); 15076; 15091; 15147; 15717 (2); 16004; 16657; 16710 (2); 16729 (2); 17010 (2) КАДӘРЕ ( | 1) ■ Таудагы таш чокырга кадәре тәгәри ○ 168:1 КАДӘРЛЕ ( | 1) ■ Дегет чиләген арбага тагып җибәрсәң, кая кадәрле дә өстерәлә ○ 7016:3 КАДЕР (8) ■ Ашны күрсәң кадер тот, дусны күрсәң гадел тот ○ 5299 ● 8807; 11137; 14399 (2); 14492; 14605; 17055 КАДЕРЕ (49) ■ Кояшның кадере баегач сизелә ○ 48 ● 322; 335; 390; 455; 602; 2810; 5419 (2); 7025; 7254; 7328 (2); 7336; 7420; 7506; 7550; 7629; 7670; 7737; 7766; 7772; 7773; 7986; 8480; 8941; 9043; 10096; 10771; 11061 (2); 11137; 11340; 11466; 11473 (3); 12196 (2); 13993; 14065; 14156; 14509 (2); 14550; 15034; 15385 (2); 16038 КАДЕРЕН (51 | 1) ■ Җәүһәр кадерен җәүһәрче белер ○ 327 ● 2499 (2); 2734; 2957; 2968; 3462; 4105; 4932 (2); 5056; 6249; 7139 (2); 7247 (2); 7357 (2); 7606 (2); 7671; 8250; 8925; 9121; 9133 (2); 9134; 9538 (2); 9552:1; 11340; 11550 (2); 11781 (2); 11948; 12158; 12276; 12375; 13488; 14004; 14222; 14323; 14683; 15032 (2); 15156; 15170; 15181; 15249; 16546 (2) КАДЕРЕНЕ (5) ■ Кеше үз кадерене белми кадирун кадерене белмәс, былбылдан үзгә кошлар гөлстан кадерене белмәс ○ 11154 (3) ● 12798; 14511 КАДЕРЕҢ (8) ■ Атың арыса - абруең китәр, карының ачса - кадерең китәр ○ 2609 ● 5404; 7133; 11138 (2); 15379 (2); 15754 КАДЕРЕҢНЕ (2) ■ Ашка килсәң элек кил, үз кадереңне белеп кил ○ 10060 ● 13267 КАДЕРЛӘГӘН (1) ■ Туган телне кадерләгән халык кадерле булыр ○ 15631 КАДЕРЛӘН (2) ■ Кадерең барда кадерлән, кадерең беткәч үләргә әзерлән ○ 11138 ● 15379 КАДЕРЛЕ (29) ■ Суы булган җир кадерле, җире булган ир кадерле ○ 459 (2) ● 1324; 2300; 2792; 3169; 4065; 4577; 4995; 5048 (2); 5115; 5301 (2); 7277; 7345; 7753; 9923; 10097; 10153; 10161; 11247; 12960; 14450 (2); 14572; 15631; 15781; 16500 КАДЕРЛЕРӘК (2) ■ Вакыт акчадан кадерлерәк ○ 795 ● 10319 КАДЕРЛЕСЕ (1) ■ Кунакның иң кадерлесе бер кич - ике кич, өчкә китсә - хуҗага көч, дүрткә кит сә - дуга белән ыңгырчак, суган белән сарымсак ○ 10141 КАДЕРСЕЗ (1) ■ Эттән әрсез, Алабайдан кадерсез ○ 3801 КАДИРУН (1) ■ Кеше үз кадерене белми кадирун кадерене белмәс, былбылдан үзгә кошлар гөлстан кадерене белмәс ○ 11154 КАДЫЙЛАР (1) ■ Бакыр зур булса да, комган төбе ямыйлар, алтын кечкенә булса да, күкрәккә кадыйлар ○ 268 КАЕК (4) ■ Акыллы карачы кара җирдән каек йөртер ○ 5717 ● 7033; 7047; 7093 КАЕКЛЫ (1) ■ Көймәле килсә, каеклы качар ○ 7052 КАЕКЧЫ (1) ■ Каекчы көймәчегә юл бирер ○ 7032 КАЕМЫ (1) ■ Каемы килсә, каек арбага менә ○ 7033 КАЕН (14) ■ Җил өрмәгәнче каен башы кыймылдамый ○ 1188 ● 1725; 1732 (2); 1733 (2); 17341736; 1761; 1768; 2003; 8606; 14614 КАЕНАНА (12) ■ Ир үз сүзе белән йөрсә, үзе дә ир булыр, каенана - ана, килен дә хатын булыр ○ 13517 ● 14603-14607; 14619-14621; 14639; 14646; 14886 КАЕНАНАГА (4) ■ Килен булдым - каенанага ярамадым, каенана булдым - киленгә ярамадым ○ 14619 ● 14622; 14642; 14647 КАЕНАНАДАГЫ (1) ■ Каенанадагы кияүдән карганылган эт артык ○ 14608 КАЕНАНАМ (1) ■ "Гомерем үтте, ирем бер үпте, аны да каенанам күреп мине сүкте", - дип әйткән бер хатын ○ 14596 КАЕНАНАМНЫҢ (1) ■ Кайгы юкта кайгыдыр каенанамның кайгысы ○ 14615 КАЕНАНАНЫҢ (4) ■ Каенананың иң яхшысыннан да козгын тавышы килә, ди ○ 14609 ● 14610; 14611; 14648 КАЕНАНАСЫ (3) ■ Каенанасы нинди - килене шундый ○ 14612 ● 14616; 14634 КАЕНАНАСЫН (1) ■ Ирен сөйгән хатын каенанасын хөрмәт итәр ○ 14602 КАЕНАНАСЫНА (2) ■ Каенанасына яраган - иренә яраган ○ 14613 ● 14639 КАЕНАТА (1) ■ Ата йорты салам булса да сарай, каената йорты кабык булса да тәмуг ○ 14325 КАЕНАТАНЫҢ (1) ■ Әлеге дә баягы, каенатаның таягы ○ 14664 КАЕНГА (4) ■ Ялгыз каенга кош кунмас ○ 1767 ● 1768; 1773; 12147 КАЕННЫҢ (2) ■ Бер каенның күләгәсе бөтен илне капламас ○ 1722 ● 1737 КАЕНСАР (1) ■ Каенсар төбендә кар булмас, кайгылы йөрәктә май булмас ○ 14874 КАЕНСАРДАН (1) ■ Казанга каенсардан юл туры ○ 6890 КАЕНСЕҢЕЛ (1) ■ Каенсеңел - каен шырпы ○ 14614 КАЕНЫ (2) ■ Тимере бар тилмермәс, каены бар кайгырмас ○ 301 ● 1738 КАЕНЫМ (1) ■ Чыпчык "чыбыгым" ди, карга "каеным" ди, имеш ○ 4181 КАЕРА (1) ■ Борыны болытны каера ○ 10633 КАЕРГАН (1) ■ Карга, казга охшыйм дип, ботын каерган ○ 3956 КАЕРМА (1) ■ Тәртәңне зиректән каерма - тиз сынар ○ 7074 КАЕРМАС (1) ■ Кош канатын үзе каермас, яхшы ир хатын аермас ○ 13881 КАЕРЫЛГАН (1) ■ Иленнән аерылганның канаты каерылган ○ 4977 КАЕРЫЛЫП (2) ■ Каракошка ут тигән, каерылып караса үз йоны ○ 3927 ● 15728 КАЕРЫМСЫЗ (1) ■ Каерымсыз булса - ханнан биз, үткелсез булса - судан биз, ашусыз булса таудан биз, файдасыз булса - байдан биз ○ 5811 КАЕРЫП (1) ■ Теш арасыннан каерып та алып булмый ○ 10643 КАЕШ (10) ■ Тумаган тайга - каеш камыт ○ 2864 ● 4245; 7062; 7084; 7085; 7090; 7106; 8824; 8989; 14331 КАЕШКА (1) ■ Майлаган каешка эт үч ○ 3518 КАЕШТАН (1) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 КАЕШЫ (1) ■ Эт каешы булып беткән ○ 3793 КАЕШЫН (1) ■ Кешенең юкәсен өзсәң, каешын да өзәрсең ○ 7042 КАЗ (66 | 4) ■ Бер каз килү белән яз булмас ○ 769 ● 845; 3080; 3946; 3966; 3968; 4012; 4185; 4189; 4218; 4227:1, :1; 4229; 4230 (2); 4231 (2); 4232 (2); 4235-4238; 4239 (2); 4240; 4241, :1; 4242-4248; 4251-4253; 4255-4258; 4280; 4414; 4419; 4420; 4424; 4433; 4435; 4436; 4663; 4777; 5093; 5192; 6065; 8203; 8210; 9507; 9656; 10205; 10231; 10610; 12010; 13061; 13088; 13278; 13520; 13521; 13863; 14731:2 КАЗА (15) ■ Кәҗә бар җирдә каза була, ди ○ 3023 ● 3051; 4960; 5391; 5764; 7392; 10058 (2); 10102; 10254; 11922; 13729; 14792; 14875; 14909 КАЗАГА (1) ■ Бер казага ике җәза юк ○ 12464 КАЗАДАН (2) ■ Ашыкканның башы казадан чыкмас ○ 11814 ● 14869 КАЗАК (1) ■ Чыда, казак, атаман булырсың ○ 5648 КАЗАЛЫ (2) ■ Ярлы булыр кешегә казалы мал тап булыр ○ 7452 ● 12502 КАЗАН (40) ■ Бәкедән күпме бу чыкса да, казан булмас ○ 358 ● 719; 2276; 2427; 3299; 3550; 5260; 8524; 9127; 9559; 9902; 9904-9909; 9918; 9920; 9967; 9973; 9992; 10007; 10022; 10030; 10072; 10097; 10098; 10106; 10242; 10671; 10763; 11140; 13008; 13175; 13699; 13713; 14617; 14732; 16929 КАЗАНГА (23) ■ Атны алсаң, абзарга каратып ал, казанга каратып алма ○ 2560 ● 2644; 3090; 3131; 3132; 4249; 4493; 5283; 6890; 9462; 9651; 9910-9912; 9958; 9984; 10029; 10427; 11446; 12134; 12403; 13796; 14488 КАЗАНДА (8) ■ Бар да әзер: камыт Казанда, арба базарда ○ 7631 ● 9881; 9913; 9914; 9943-9945; КАЗАНДАГЫ (2) ■ Казандагы хәлләрне чүмеч яхшы белә ○ 9915 ● 15683 КАЗАНЛЫК (1) ■ Байныкы - базарлык, ярлыныкы - казанлык ○ 7260 КАЗАННЫҢ (7) ■ Казанның капкачы китсә, этнең ояты китә ○ 3486 ● 3487; 9916; 9917; 9925; 9945; 9997 КАЗАНЧЫ (2) ■ Ала карга - азанчы, кара карга - казанчы ○ 3930 ● 9918 КАЗАНЫ (6) ■ Бирмәснең ашы пешмәс, казаны уттан төшмәс ○ 8126 ● 8378; 9919; 11254; 11826; 13349 КАЗАНЫНА (2) ■ Казанына күрә учагы, биленә күрә кушагы ○ 8775 ● 14313 КАЗАНЫНДА (2) ■ Кеше казанында аш кайната алмассың ○ 9927 ● 10008 КАЗАНЫННАН (1) ■ Байның бакыр казаныннан үзеңнең чуен казаның яхшырак ○ 7270 КАЗАНЫҢ (2) ■ Байның бакыр казаныннан үзеңнең чуен казаның яхшырак ○ 7270 ● 14876 КАЗАНЫҢА (1) ■ Ашка барсаң, казаныңа ашың салып бар ○ 10061 КАЗАНЫҢНЫ (2) ■ Кунакка барсаң, казаныңны юып кит ○ 10131 ● 13309 КАЗАСЫ (6) ■ Мал казасы эткә яхшы ○ 2385 ● 3519; 10288 (2); 13575; 14820 КАЗАСЫНА (1) ■ Кеше казасына көлмә, үзеңнеке түтәлдә ○ 14897 КАЗГА (6 | 2) ■ Карга, казга охшыйм дип, ботын каерган ○ 3956 ● 4233; 4234, :1; 4249; 10271; 14731, :1 КАЗГАНГАН (1) ■ Казганган каз ите ашаган, казганмаган кара ипи дә тапмаган ○ 6065 КАЗГАНМАГАН (1) ■ Казганган каз ите ашаган, казганмаган кара ипи дә тапмаган ○ 6065 КАЗГАНСАҢ (1) ■ Казгансаң - мал табыла, йөрәккә кан савыла ○ 7358 КАЗГАНЫР (1) ■ Карга казганыр, тилгән кинәнер ○ 3957 КАЗДА (1) ■ Кайсы сарыкта, кайсы казда, әле төшмәгән базга ○ 9463 КАЗДАЙ (1) ■ Күршенең тавыгы - каздай, хатыны - кыздай ○ 5208 КАЗИЛЕДӘН (1) ■ Казиледән килеп казык каккан Биләрдән килеп биләгән ○ 5172 КАЗНА (6) ■ Казынган казна табар ○ 6066 ● 6659; 12502; 12995; 13729; 14415 КАЗНАГА (3) ■ Ирмәк куган - бәлагә, хезмәт куган - казнага ○ 6645 ● 6839; 16001 КАЗНАДАН (1) ■ Михнәт чигеп тапкан бер тәңкә тиген килгән казнадан яхшырак ○ 14934 КАЗНАСЫ (2) ■ Бездә Әндри казнасы юк ○ 7528 ● 14225 КАЗНАСЫН (1) ■ Ишәк, хөкүмәт казнасын ташыса да, барыбер ишәк булып калыр ○ 2969 КАЗНАСЫНДА (1) ■ Патша казнасында ни юк булса, хәерче капчыгында шул бар ○ 5864 КАЗНЫ (2 | 1) ■ Таркалган казны тупланган карга җим иткән ○ 4229:1 ● 4250; 16987 КАЗНЫҢ (2) ■ Ялгыз казның тавышы чыкмый ○ 4254 ● 13048 КАЗУ (2) ■ Су чыкмаган җирдә кое казу ○ 521 ● 16665 КАЗУСЫЗ (1) ■ Чакырусыз туйга барганчы казусыз гүргә бар ○ 13328 КАЗЫ (9 | 1) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 202; 261; 397; 2565; 4458; 9169; 9346; 9657; 12000:5 КАЗЫГА (1) ■ Казыга туйгач, карта сасы булыр ○ 9251 КАЗЫГАН (3 | 2) ■ Чүлгә кое казыган - бер саваплы, сазга күпер салган - ике саваплы, юлга агач утырткан - өч саваплы ○ 1706 ● 6801; 6803; 12000:1, :2 КАЗЫГЫ (6) ■ Чыбыгы тисә иелгән казыгы тисә калкыр ○ 1955 ● 7198; 8650; 11086; 16063; 16192 КАЗЫГЫЗ (1) ■ Сүз булмаганда сүз булсын: "Ата казыгыз күкәй саламы?" ○ 16298 КАЗЫГЫН (1) ■ Ат әйләнеп казыгын табар, су әйләнеп ярыгын табар ○ 2540 КАЗЫГЫНА (2) ■ Арканлы ат казыгына уралыр ○ 2459 ● 2542 КАЗЫГЫҢ (2) ■ Иртә намаз, кич намаз, каккан казыгың калмас ○ 16920 ● 16925 КАЗЫДЫҢМЫ (1) ■ Суы чыксын, суы тәмле булсын! - "Энә белән казыдыңмы?" - дип сорамаслар ○ 460 КАЗЫЙ (6) ■ Энә белән кое казый ○ 8743 ● 12012; 16987-16989; 17028 КАЗЫЙГА (2) ■ Зәгыйфь бәндә, шул өчәүнең кулына төшмә: муллага, казыйга, дәрвишкә ○ 16978 ● 17028 КАЗЫЙЛАР (1) ■ Кайда су чыкса, коены шунда казыйлар ○ 394 КАЗЫЙСЫ (1) ■ Төкермә иске коега, яңасын казыйсы булыр ○ 476 КАЗЫК (19) ■ Каты җиргә казык кермәс ○ 127 ● 5024; 5172; 5933; 6013; 8378; 8607; 8621; 8625; 8630; 8632; 8639; 8644; 8648; 8649; 8658; 10342; 12660; 14826 КАЗЫККА (4) ■ Ике ат бер казыкка бәйләнмәс ○ 2645 ● 8623; 8626; 8635 КАЗЫКНЫ (2) ■ Казык какмаган кеше казыкны үзе үсеп чыккан дип уйлый ○ 8607 ● 8608 КАЗЫКСЫЗ (1) ■ Куш казыксыз читән дә булмый ○ 8622 КАЗЫЛЫК (3) ■ Аргамак атның билгесе - казылык җыймас, ял җыяр ○ 2781 ● 3343; 12823 КАЗЫМА (1 | 2) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 12000:2, :4 КАЗЫМАС (2) ■ Күп аю өн казымас ○ 2105 ● 2342 КАЗЫМЫЙЛАР (1) ■ Диңгез янында кое казымыйлар ○ 365 КАЗЫН (1) ■ Кайда базың, шунда казын ○ 8609 КАЗЫНА (1) ■ Тычкан, казына торгач, мәчене китереп чыгарган ○ 3409 КАЗЫНГАН (3) ■ Казынган карга кар астыннан калҗа тапкан, казынмаган - кар астында катып үлгән ○ 3947 ● 6066; 6659 КАЗЫНМАГАН (1) ■ Казынган карга кар астыннан калҗа тапкан, казынмаган - кар астында катып үлгән ○ 3947 казынып → тырнап-казынып КАЗЫҢ (1) ■ Туйга барсаң туеп бар, актык казың суеп бар ○ 13306 КАЗЫҢНЫ (1) ■ Кешенең чебешен ашасаң, казыңны бирерсең ○ 4282 КАЗЫҢНЫҢ (1) ■ Берәүнең үрдәген ашасаң, казыңның аягыннан тотып тор ○ 4404 КАЗЫП (3) ■ Арык ат, симерсә, җир казып чабар ○ 2462 ● 10899; 15432 КАЗЫР (4) ■ Иртәнге чыпчык тешен казыр, соңгы чыпчык күзен казыр ○ 4170 (2) ● 4587; 11768 КАЗЫРГА (2) ■ Ут чыккач кое казырга тотынмыйлар ○ 8510 ● 9689 КАЗЫСАҢ (4 | 2) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 397; 398; 12000, :3, :5 КАЙ (6) ■ Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр ○ 1182 ● 1240; 2929; 3537; 12797; 15227 КАЙВАКЫТ (1) ■ Кайвакыт юләрнең бер сүзе ярап куя ○ 11585 КАЙГАКЛЫ (1) ■ Канатлы очып җитмәс җир, кайгаклы җитеп басмас җир ○ 226 КАЙГЫ (52 | 1) ■ Кассапчыга мал кайгы, карт ишәккә җан кайгы ○ 2365 (2) ● 4405:1; 5008; 7324 (2); 8142; 9181 (2); 10278 (2); 11553; 11894; 12465; 13098 (2); 13553; 13775; 14029 (2); 14370 (2); 14615; 14803 (2); 14833; 14868; 14877-14879; 14880 (2); 14881-14888; 14890; 14903 (2); 14915 (2); 14954 (2); 14960; 14961; 14983; 14988; 16417; 16721 КАЙГЫГА (1) ■ Кайгы кайгыга охшамый, кайгы урыны бушамый ○ 14880 КАЙГЫДАН (4) ■ Берәүләр кайгыдан саргая, берәүләр - тәмәкедән ○ 9824 ● 14800; 14888; КАЙГЫДЫР (2) ■ Кайгы юкта кайгыдыр каенанамның кайгысы ○ 14615 ● 14886 КАЙГЫЛЫ (2) ■ Ашап эчкәндә дус яхшы, кайгылы көндә үз яхшы ○ 14668 ● 14874 КАЙГЫМ (4) ■ Сыерым юк киртәдә, кайгым юк иртәгә ○ 3252 ● 3329; 12808; 14174 КАЙГЫНЫ (10) ■ Аз кайгыны аш баса, күп кайгыны дус баса ○ 5286 (2) ● 9862; 14780 (2); 14865; 14889-14891; 16431 КАЙГЫНЫҢ (2) ■ Эчү бер кайгыны басса, ун кайгының ишеген ача ○ 9862 ● 14948 КАЙГЫҢ (2) ■ Ялгыз башың - бер кайгың ○ 5097 ● 14898 КАЙГЫҢНЫ (1) ■ Үз кайгыңны үзең йот ○ 14971 КАЙГЫР (2) ■ Атың айгыр булса, ят та кайгыр, атың ак та булса, утыр да макта ○ 2763 ● 6015 КАЙГЫРА (2) ■ Эт башта сөяк йотса, соңыннан кайгыра ○ 3564 ● 11570 КАЙГЫРАМ (2) ■ Үзем күптән оҗмахлы, күршем өчен кайгырам ○ 5281 ● 16834 КАЙГЫРГАН (3) ■ Иртәгәге өчен ишәк кайгырган ○ 839 ● 14255; 14616 КАЙГЫРМА (3) ■ Акча беткәнгә кайгырма, эш беткәнгә кайгыр ○ 6015 ● 6016; 7724 КАЙГЫРМАС (3) ■ Тимере бар тилмермәс, каены бар кайгырмас ○ 301 ● 1738; 2042 КАЙГЫРМЫЙ (1) ■ Өй почмагына ут капса да кайгырмый ○ 8392 КАЙГЫРТ (3) ■ Яз кайгысын кыш кайгырт, кыш кайгысын яз кайгырт ○ 976 (2) ● 1599 КАЙГЫРТА (2) ■ Чирле - җанны кайгырта, мулла малны кайгырта ○ 17068 (2) КАЙГЫРТКАН (1) ■ Артын кайгырткан арымас ○ 677 КАЙГЫРУДА (1) ■ Чарасы юк эш өчен кайгыруда мәгънә юк ○ 6376 КАЙГЫРЫП (2) ■ Бәлане кайгырып җиңмиләр ○ 14819 ● 14892 КАЙГЫРЫР (2) ■ Иртәге өчен ишәк кайгырыр ○ 2950 ● 4425 КАЙГЫСЫ (26) ■ Киләсе көннең билгесе юк, үткән көннең кайгысы юк ○ 857 ● 2373 (2); 5831 (2); 7586; 9776 (2); 13489 (2); 13738; 14255; 14312 (2); 14318 (2); 14615; 14616; 14862; 14886; 14898-14900; 14975 (2); 15226 КАЙГЫСЫЗ (2) ■ Кайгысыз кара суга симерер ○ 14893 ● 14894 КАЙГЫСЫН (4) ■ Яз кайгысын кыш кайгырт, кыш кайгысын яз кайгырт ○ 976 (2) ● 5924 (2) КАЙГЫ-ХӘСРӘТ (1) ■ Яшь чакта кайгы-хәсрәт, булса да, җиңел үтә ○ 15110 КАЙДА (62 | 3) ■ Диңгез кайда, чырылдак су шунда ага ○ 362 ● 393; 394; 1960; 2228; 3021; 3189; 3726; 3958; 4216; 4257; 4492; 4705; 4774; 4883; 5005; 5006; 5036; 5156; 5303 (2); 5797; 6067; 6295 (2); 6488; 6569; 6596; 6693; 6780; 7215; 7230; 8024; 8067; 8162; 8271; 8609; 8682; 8683; 8708, :1; 9252; 9253; 10098 (2); 10332 (2); 10337; 10415; 10671 (2); 10890; 11078:1, :1; 11139; 11205; 11833; 12095; 12744 (2); 13333; 14190 (2); 16731; 16829 КАЙДАН (14) ■ Җил кайдан - болыт шуннан ○ 1183 ● 1512; 2924; 4331; 6771; 6979; 6981; 7105; 7333; 9006; 13097; 14553 (2); 16010 КАЙКАЕП (1) ■ Каенана кайкаеп тормас, килен киерелеп тормас ○ 14607 КАЙМАК (7) ■ Тәүфыйклы песи дә каймак ашый ○ 3379 ● 3388; 9162; 9254; 9268; 9333; 9334 КАЙМАКТАН (1) ■ Авыз күнгән ачы катык күнмәгән каймактан яхшырак ○ 9094 КАЙНА (1) ■ Утыр, кунагым, алты ай; кайна, самоварым, җиде ай ○ 10224 КАЙНАГАН (5) ■ Аҗаган кайнаган урын ○ 1212 ● 9310; 9943; 9944; 10030 КАЙНАГАНЧЫ (1) ■ Сөт кайнаганчы түзгән, суынганчы түзмәгән ○ 9493 КАЙНАМАС (3) ■ Казан капкачын япмыйча кайнамас ○ 9905 ● 9918; 13713 КАЙНАМАСА (1) ■ Казанчы кайнамаса, казан кайнамас ○ 9918 КАЙНАМЫЙ (1) ■ Үзең бер кайнап чыкмыйча ашың кайнамый ○ 9409 КАЙНАП (3) ■ Үзең бер кайнап чыкмыйча ашың кайнамый ○ 9409 ● 9916; 11150 КАЙНАР (6) ■ Кайнар ат тиз аручан була ○ 2651 ● 9431; 10031; 10113; 10720; 12962 КАЙНАРГА (1) ■ Салкынга өшетми, кайнарга пешерми ○ 1224 КАЙНАСА (1) ■ Казанда коры су кайнаса да ямь ○ 9914 КАЙНАТА (4) ■ Үз өендә селте кайната белмәгән - кеше өендә әлбә пешергән ○ 9407 ● 9927; 13699; 14258 КАЙНАТМА (1) ■ Авызыңда ботка кайнатма ○ 10541 КАЙНАТСАҢ (2) ■ Үпкәне күпме кайнатсаң да, өресе чыкмас ○ 9413 ● 10029 КАЙНАШАСЫҢ (1) ■ Кайнаган казан шикелле кайнашасың ○ 10030 КАЙНИШ (1) ■ Килен кайниш туфрагыннан алына ○ 13355 КАЙНЫЙ (5) ■ Саескан сагыз чәйни, карганың күзе кайный ○ 4076 ● 10007; 10072; 10097; КАЙРАГАН (1) ■ Тары чалгы кайраган тавышка үсә, ди ○ 1564 КАЙРАК (1) ■ Озак ятса, камыр өсте дә кайрак була ○ 9312 КАЙРАУ (2) ■ Кара тимер кайрау белән корыч булмас ○ 290 ● 293 КАЙРЫ (1) ■ Бер агачта ике кайры булмас ○ 1676 КАЙРЫСЫНДА (1) ■ Кайрысында кипкән агач чатнамый ○ 1917 КАЙСЫ (14) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 ● 1184; 1241; 1650; 4249; 5068 (2); 5812 (2); 8368; 8575; 9381; 9463 (2) КАЙСЫН (2) ■ Ике чабата бер кием, теләсәң кайсын киен ○ 9042 ● 10917 КАЙТ (8) ■ Исең барда илеңә кайт ○ 4999 ● 5674; 10178; 12635; 13305; 13319; 16201; 16209 КАЙТА (23) ■ Ташыган диңгез дә кайта ○ 463 ● 637; 2381; 2420; 3152; 3933; 4116; 4132; 4137; 5574; 6892; 7413; 7429; 10428; 10888; 12015 (2); 12044; 12595; 14989; 15381; 15417; 16145 КАЙТАДАН ( | 1) ■ Бер ташлаган чабатаны кайтадан кимиләр ○ 9036:1 КАЙТАЕН (2) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 (2) КАЙТА-КАЙТА (1) ■ Сөйләгән сүзең татлы булса да, кайта-кайта сөйләмә ○ 15975 КАЙТАР (1) ■ Чабатаны кайтаруын гына кайтар, тезүен кем дә тезәр ○ 9064 КАЙТАРА (3) ■ Тау, бик зур булса да, үзенә кычкырганны яратмый: тавышны кире кайтара ○ 154 ● 14228; 14725 КАЙТАРГАН (4) ■ Күмәкләшкән - яу кайтарган ○ 5026 ● 13279 (2); 16189 КАЙТАРМЫЙ (1) ■ Аның морҗасы төтен кайтармый ○ 8551 КАЙТАРУ (2) ■ Йөзе белән кайтару ○ 8224 ● 15314 КАЙТАРУЛЫ (1) ■ Барымта карулы, кире кайтарулы ○ 5543 КАЙТАРУЫН (1) ■ Чабатаны кайтаруын гына кайтар, тезүен кем дә тезәр ○ 9064 КАЙТАРЫП (5) ■ Чабата кайтарып йөрү ○ 9088 ● 15803; 16038; 16223; 16227 КАЙТАСЫ (1) ■ Әйткән сүзнең кайтасы юк, әйтмәгәннең хатасы юк ○ 16224 КАЙТАСЫҢ (1) ■ Базарга барасың куанып, кайтасың юанып ○ 7875 КАЙТАЧАК (1) ■ Җилгә каршы төкермә - кире битеңә кайтачак; җилгә каршы җикермә - сүзең җилгә китәчәк ○ 1193 КАЙТКАН (8) ■ Куян табыш артыннан киткән, койрыксыз кайткан ○ 2255 ● 2332; 3242; 7345; 7359; 13252; 13257; 13427 КАЙТКАНДА (4) ■ Кырга барганда мактанма, кайтканда мактан ○ 1418 ● 6743; 11985; 15785 КАЙТКАННЫҢ (3) ■ Иленә кайтканның ояты юк ○ 4978 ● 6788; 8314 КАЙТКАНЧЫ (1) ■ Яудан коры кайтканчы, яралы кайт ○ 5674 КАЙТКАЧ (3) ■ Берәү, азрак шәһәрдә торып кайткач, печән кибәннәрен: "Бу нинди чәүмәл чекләр?" - дип сораган, ди ○ 5164 ● 8239; 13297 КАЙТКАЧ-СУККАЧ (1) ■ Кырдагы бодай - алтмыш пот, кайткач-суккач - алты пот ○ 1556 КАЙТМА (1) ■ Сүзне әйтмә, әйтсәң - кайтма ○ 16041 КАЙТМАК (2) ■ Килмәк - күңел, кайтмак - рәхәт ○ 10078 ● 16229 КАЙТМАС (12) ■ Аккан су кире кайтмас ○ 339 ● 2034; 5140; 5383; 5540; 7966; 11967; 12862; 13514; 15370; 15765; 16216 КАЙТМАСА (3) ■ Ала каргада аласың булсын, кыш кайтмаса, яз кайтыр ○ 3935 ● 12015; 14769 КАЙТМАСАҢ (1) ■ Кайтсаң - кабулым бар, кайтмасаң - сабырым бар ○ 11972 КАЙТМАССЫҢ (1) ■ Күзең бакага төшсә, күл буеннан кайтмассың ○ 4670 КАЙТМАСЫН (1) ■ Әдәм шул: әйткән сүзеннән кайтмасын ○ 16205 КАЙТМЫЙ (7) ■ Заман кош кебек: очып киткәч кире кайтмый ○ 805 ● 911; 6269; 12550; 15122; 15381; 16218 КАЙТМЫЙЛАР (1) ■ Җеназаны зираттан кире алып кайтмыйлар ○ 15434 КАЙТСА (5 | 2) ■ Ташкыны кайтса да, юшкыны калыр ○ 461 ● 1613; 6730, :1, :2; 10208; 13912 КАЙТСАМ (1) ■ Бу куянны атсам, тиресен тунап сатсам, бер тай алып кайтсам, килер көзгә ат булыр ○ 2278 КАЙТСАҢ (2) ■ Кайтсаң - кабулым бар, кайтмасаң - сабырым бар ○ 11972 ● 13763 КАЙТСЫН (2) ■ Сөягем тиягемә кайтсын ○ 5145 ● 10803 КАЙТТЫ (1) ■ Өтәргә дип барды, өтелеп кайтты ○ 5714 КАЙТТЫК (1) ■ Канат алырга бардык, койрыксыз кайттык ○ 3892 КАЙТТЫМ (1) ■ Әйттем, әйттем исә кайттым, әйтеп кенә бактым ○ 16327 кайттым → алдым-кайттым КАЙТУ (6) ■ Әвен сугып кайту ○ 1510 ● 2280; 5180; 7837; 13237; 16237 КАЙТУДАН (1) ■ Кенәргә кайту Бохарадан кайтудан авыр ○ 5180 КАЙТУЫ (2) ■ Кимнең ташуы бар, ташуның кайтуы бар ○ 587 ● 1002 кайтуы → баруы-кайтуы КАЙТУЫҢНЫ (1) ■ Бәрәңге әйткән: "Илтүен илтермен, кайтуыңны үзең кайгырт", - дигән ○ 1599 КАЙТЫП (9 | 1) ■ Коега төкермә, кайтып су эчәрсең ○ 403 ● 5574; 6720, :1; 8259; 8272; 13115; 13697; 13795; 15729 КАЙТЫР (22) ■ Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр ○ 4 ● 6; 586; 2652; 2825; 3066; 3935; 4024; 5383; 6196; 8302 (2); 10071; 10133; 12356; 12371; 12481; 13174 (2); 13832; 15370; 15817 КАЙТЫРСЫҢ (2) ■ Куян эзе белән барсаң, тычкан эзе белән кайтырсың ○ 2262 ● 9318 КАЙТЫРЫ (1) ■ Аның әйтере бар, кайтыры бар ○ 16265 КАЙТЫРЫП (1) ■ Акча биреп яшь гомерне кире кайтырып булмый ○ 15004 КАЙЧАГЫНДА (2) ■ Кайчагында тавык та әтәч булып кычкыра ○ 4278 ● 5575 КАЙЧАК (3) ■ Эш бәрәңге ашау түгел, кайчак бәрәңге дә җиксетә ○ 6166 ● 11586 (2) КАЙЧАКТА (2) ■ Тимер балта булдыра алмаганны кайчакта юкә чөй булдыра ○ 1942 ● 2653 КАЙЧАН (6) ■ Дуңгыз әллә кайчан үлсә дә, "хор-хоры" ишетелер ○ 2887 ● 4788; 5837; 7102; 15709; 16320 КАЙЧАН-КАЙЧАН (1) ■ Капкан саен бал капмыйлар, кайчан-кайчан кара ипи дә ярый ○ 9256 КАЙЧЫ (1) ■ Кайчы белән җилем - белеме сайга гыйлем ○ 16582 КАЙЧЫМ (1) ■ Мыяу-мыяу мәчем бар, колак кисәр кайчым бар ○ 10523 КАЙЧЫСЫ (1) ■ Әҗәт кайчысы дуслык җебен кисәр ○ 8194 КАК (10) ■ Пешмәгән җимештән катмаган как ○ 1849 ● 1918; 2229; 5245; 7036; 7067; 10831; 11849; 13557; 14566 КАККА (2) ■ Йомшак җәйгән какка ауната белер ○ 8409 ● 13356 КАККАН (8) ■ Тавыкка күз салып, сарыктан колак каккан ○ 4361 ● 4992; 5172; 8644; 8650; 9903; 16217; 16920 КАККАНДА ( | 1) ■ Атка дага какканда бака ботын кыстыра ○ 2478:3 КАККАННЫ (2 | 2) ■ Ир бакканны ил баккан, ир какканны ил каккан ○ 4992 ● 4992:1, :2; 13490 КАКЛЫ (1) ■ Каклы чәкчәк хаклы ○ 13268 КАКМА (4) ■ Сыймас җиргә чөй какма ○ 1936 ● 5186; 8610; 8611 КАКМАГАН (1) ■ Казык какмаган кеше казыкны үзе үсеп чыккан дип уйлый ○ 8607 КАКМАКЧЫ (1) ■ Ил өстенә энә какмакчы булсаң, үз өстеңә без кагып кара ○ 4957 КАКМАС (1) ■ Саран ишеген кунак какмас ○ 11907 КАКМАСАҢ (1) ■ Минем капкам кыңгыраулы, какмасаң да шалтырый ○ 8657 КАКМЫЕК (1) ■ Агай-эне ак мыек, бер-беребезне какмыек ○ 14546 КАКМЫЙ (4) ■ Диңгез вак елганы да кире какмый ○ 361 ● 3777; 5188; 8653 КАКМЫЙЛАР (6) ■ Дуңгызга дага какмыйлар ○ 2889 ● 4038; 13266; 15254; 15344; 16374 КАКСА (3) ■ Тавык канат какса да очалмас ○ 4307 ● 4843; 4933 КАКСАҢ (2) ■ Каксаң - ачарлар, сорасаң - бирерләр ○ 8163 ● 16451 КАКСЫК (1) ■ Барда - каксык, юкта - таксык ○ 7558 КАКТАН (2) ■ Колан кактан җирәнсә, как таба алмый чүлдә үләр ○ 2229 ● 14566 КАКТЫК (1) ■ Төрттек-тарттык - баш саптык, кактык-суктык - олтан кактык ○ 9087 КАКТЫК-СУКТЫК (1) ■ Төрттек-тарттык - баш саптык, кактык-суктык - олтан кактык ○ 9087 КАКТЫМ-СУКТЫМ (1) ■ Кактым-суктым кәҗәне, таптым үземә бәлане ○ 3069 КАКТЫҢ (1) ■ Өй салуның ние бар: өйдең - өй, кактың - чөй ○ 8326 КАКШАГАН (3) ■ Эшләгән - ашаган, эшләмәгән - какшаган ○ 6204 ● 7035; 10569 КАКЫЛДАУДАН (1) ■ Каз какылдаудан туймас, үрдәк бакылдавын куймас ○ 4240 КАЛ (16 | 2) ■ Яңгыр яуганда чиләгеңне тотып кал ○ 1164 ● 2610 (2); 4626; 5660; 6762 (2); 6941; 7513; 7957, :1, :2; 8229; 10267; 11335 (2); 14400; 16015 КАЛА (72) ■ Ялгыз таш - кала булмас ○ 203 ● 423; 1107; 1303; 1898; 1954; 1968; 1972; 2148; 2702 (2); 2970; 3137; 3228; 3980; 4153; 4515; 4651; 5173; 5231; 5232; 6013; 6157; 6657; 6741; 6742; 7079; 7669; 7847; 7849; 7915 (2); 8462; 8530; 8534; 8626; 8895; 9046 (2); 9247 (2); 9633; 9899; 9982; 10118; 10577; 11057; 12224; 12346 (2); 12945; 13041; 13083; 13463; 13756; 14028; 14322; 14460 (2); 14574; 14793; 14892; 15114; 15310; 15455; 15921 (2); 16294; 16627 (2); 16913 (2) КАЛАГА (2) ■ Калага барган кешедән өч көнгәчә гакыл сорама ○ 5174 ● 13913 КАЛАГЫ (2) ■ Ашына күрә табагы, балына күрә калагы ○ 9146 ● 9879 КАЛАДА (3) ■ Салада бул салача, калада бул калача ○ 5233 ● 5268; 7669 КАЛАДАГЫ (1) ■ Каладагы ишетмәс, саладагы ишетер ○ 5175 КАЛАДЫР (1) ■ Син уйлыйсың алтыга, ул каладыр яртыга ○ 7961 КАЛАЕМ (1) ■ Мәче: "Мич башында калаем, сәндерәдә сараем", - дип җырлый, имеш ○ 3356 КАЛАЙ (3) ■ Түбәң калай - яңгыр үтми ○ 8382 ● 12013; 16281 КАЛАЙНЫ (1) ■ Калайны күпме шомартсаң да, көмеш булмас ○ 286 КАЛАК (1) ■ Калак тотса, хан кызының кулы кабара ○ 5813 КАЛАКЛАП (1) ■ Үзләре теләгәнгә алаплап, үзләре теләмәгәнгә калаклап ○ 10014 КАЛАМ (4) ■ Барам дигән бара алмаган, калам дигән кала алмаган ○ 6742 ● 14793; 16903; 17076 КАЛАНЫ (1) ■ Каланы макта, салада тор ○ 5176 КАЛАНЫҢ (4) ■ Даланың бие булганчы, каланың эте бул ○ 5170 ● 5177-5179 КАЛАСЫН (1) ■ Ват каласын, юл өстенә салмасын ○ 5265 КАЛАСЫҢ (1) ■ Ашыксаң, соңга каласың ○ 11819 КАЛАЧ (9) ■ Авыр эш калач ашата ○ 6004 ● 9410 (2); 9427; 9662; 10085; 11511; 15041; 15042 КАЛАЧА (1) ■ Салада бул салача, калада бул калача ○ 5233 КАЛАЧТАН (1) ■ Ач чагында биргән көлчә тук чагында биргән калачтан артык ○ 9554 КАЛАЧЫ (3) ■ Ярлының ярты калачы булса, ятып йокысы килмәс ○ 7501 ● 14217; 15042 КАЛАЧЫННАН (3) ■ Үз икмәгең кеше калачыннан татлырак ○ 9405 ● 15041 (2) КАЛӘМ (15) ■ Каз канаты каләм булыр ○ 4241 ● 10521; 16583-16588; 16589 (3); 16611; 16613; 16654; 16655 каләмең → телең-каләмең КАЛӘМФЕР (1) ■ Каләмфер дә үтми, ярты ипи дә төтми ○ 9770 КАЛГАН (98 | 3) ■ Артта калган - чаба-чаба талган ○ 676 ● 737; 755; 825; 856; 941; 1059; 1071; 1419; 1579; 1753; 1996; 2324; 2432 (2); 2656; 2745; 2935; 3026; 3060; 3105; 3243; 3263; 3741; 4079; 4081; 4133; 4155; 4296; 4382; 4546; 4743; 4782; 5032; 5099; 5579; 5814; 5858; 5892; 6001, :1; 6043; 6049; 6061; 6068; 6069; 6678; 6786; 6823; 7521; 8557; 9089; 9255; 9850; 10005; 10046; 10215; 10634; 10836; 10897; 11141; 11261; 11288; 11350; 11758-11761; 11783; 12064; 12503; 12703; 13011; 13117; 13118; 13160; 13688; 13758; 13858; 14103; 14277; 14518 (2); 14658; 14756; 14772; 14869; 14980; 15219; 15342; 15404; 15405; 15436; 15938; 16137; 16380; 16844; 16847, :1 (2); 16893 калган → төшкән-калган КАЛГАНГА (3) ■ Соңга калганга сумала ○ 942 ● 6772; 6787 КАЛГАНДА (1) ■ Җирнең колагы бар: ялгыз калганда да сөйләмә, ишетер ○ 219 КАЛГАНДЫР (1) ■ Монысы әле аның баласы, пичтә калгандыр анасы ○ 14304 КАЛГАННАН (1) ■ Дөнья кама кигәннән дә үтә, карап калганнан да үтә ○ 14726 КАЛГАННАРГА (1) ■ Вәлиәхеткә - тәхет, калганнарга - бәхет ○ 5788 КАЛГАННЫ (3) ■ Эттән калганны арыслан җимәс ○ 2064 ● 6782; 16278 КАЛГАНЧЫ (5) ■ Күселәр гаделлегенә калганчы песинең золымы яхшырак ○ 3404 ● 4429; 5660; 14400; 14453 КАЛГАНЫ (1) ■ Рәхмәт сезгә, калганы безгә ○ 16289 КАЛГАНЫМ (2) ■ Ике туып бер калганым түгел ○ 14535 ● 15448 КАЛГАНЫН (2) ■ Булсын ашап туярлык, калганын алып куярлык ○ 9641 ● 10479 КАЛГАНЫНА (1) ■ Үткән эшкә салават, калганына бәрәкәт ○ 6271 КАЛГАНЫҢ (1) ■ Акылсыз калудан ике күзсез калганың артык ○ 11478 КАЛДЫ (13 | 1) ■ Ай күрде, кояш алды - безгә нәрсәсе калды? ○ 87 ● 1047 (2); 1508; 2915; 6315; 9805; 10349; 10363; 14337 (2); 14661; 16755, :1 КАЛДЫГЫН (1) ■ Акчаны тоту рәхәт, калдыгын санау кыен ○ 7707 КАЛДЫК (2) ■ Атайдан яшь калдык, акылдан буш калдык ○ 11766 (2) КАЛДЫМ (2) ■ Атадан яшь калдым, акылдан буш калдым ○ 14341 (2) КАЛДЫР (4) ■ Күпме дошман булсаң да, дус булырга да бер юл калдыр ○ 5468 ● 9732; 13313; КАЛДЫРА (3) ■ Елан, кабыгын салса да, елан йөрәген үзенә калдыра ○ 4600 ● 9322; 10709 КАЛДЫРГАН (4) ■ Иртәгәгә калдырган өчен куянның койрыгы үсмәгән ○ 2243 ● 6052; 9177; КАЛДЫРГАНЧЫ (1) ■ Эшне ярты юлда калдырганчы башламаганың яхшы ○ 6244 КАЛДЫРМА (10) ■ Җәй дип колакчын калдырма ○ 1008 ● 1017; 2074; 2173; 5631; 6053; 6848; 6878; 10964; 14734 КАЛДЫРМАС (4) ■ Ишәккә мөгез чыкса, екмаган затын калдырмас иде ○ 2977 ● 5762; 10708; КАЛДЫРМЫЙЛАР (1) ■ Алган сыныкны калдырмыйлар ○ 9531 КАЛДЫРСАҢ (1) ■ Дуслар хәтерен калдырсаң, дошман хәтерен табарсың ○ 5383 КАЛДЫРЫЙМ (1) ■ Үрдәк ашаганда: "Бөлдерим, бөлдерим, өй түбәсен төшерим, дранчага калд ырыйм", - дип ашар, имеш, ди ○ 4416 КАЛДЫРЫР (4) ■ Яман юлдаш яуга алдырыр, яман би дауга калдырыр ○ 5969 ● 6201; 6255; 6962 КАЛДЫРЫРЛЫК (1) ■ Төлкене көлкегә калдырырлык ○ 2322 КАЛҖА (10 | 2) ■ Казынган карга кар астыннан калҗа тапкан, казынмаган - кар астында катып үлгән ○ 3947 ● 9175; 9260, :1, :2; 9276; 9295 (2); 9366 (2); 9384; 16972 КАЛҖАЙГАН (1) ■ Картайган да калҗайган ○ 15145 КАЛҖАЙТКАН (1) ■ Хатын-кыз мамык түшәк: кабарткан да ир, калҗайткан да ир ○ 13895 КАЛҖАСЫ (1) ■ Һәр кашыкның да калҗасы бер булмый ○ 10018 КАЛҖАСЫН (1) ■ Ала карга алдан кычкырып харап итә, калҗасын төлке алып китә ○ 3931 КАЛКА (2) ■ Алтын төпкә бата, тирес өскә калка ○ 7751 ● 16123 КАЛКАДЫР (1) ■ Авыр басканчы, җиңел калкадыр ○ 539 КАЛКАН (1) ■ Яхшының күкрәге илгә калкан ○ 12385 КАЛКАНЫ (2) ■ Акыл белән эш итү - мең бәланең калканы ○ 11407 ● 12364 КАЛКАНЫҢ (1) ■ Сөңгеле яуга тимер калканың әзер булсын ○ 5628 КАЛКА-ЧЫГА (1) ■ "Ып" дияргә ярамый, калка-чыга ачуым ○ 12658 КАЛКУНЫҢ (1) ■ Һәр калкуның бер чокыры бар ○ 220 КАЛКЫДЫ (1) ■ Ай кебек калкыды, кояш кебек балкыды ○ 84 КАЛКЫР (5) ■ Таң атса, Чулпан калкыр ○ 65 ● 1955; 6522; 10741; 13485 КАЛКЫТМА (1) ■ Үлгән еланның башын калкытма ○ 4696 КАЛЛАП (1) ■ Халыкта барда каллап ачка үлмәс ○ 5083 КАЛМА (17 | 1) ■ Алда барма, артта калма ○ 665 ● 3288; 4141:2; 4984; 5315; 6021 (2); 6266; 6688; 6782; 6941; 8406; 9747; 10844; 12242; 13245; 13659; 14417 КАЛМАГАН (2) ■ Ач калмаган аш кадерен белмәс, җәяү йөрмәгән ат кадерен белмәс ○ 9538 ● 15389 КАЛМАДЫ (1) ■ Боткалык дип тора идем, өйрәлек тә калмады ○ 9454 КАЛМАК (2) ■ Күңел тапмак бер калҗа, күңел калмак бер калҗа ○ 9295 ● 9366 КАЛМАМ (3) ■ Эш дигәндә мин бармам, аш дигәндә мин калмам ○ 6319 ● 6328; 9395 КАЛМАС (37) ■ Алмаз таш туфракта ятса да, күргән кеше алмый калмас ○ 254 ● 1082; 1096; 1453; 2047; 2919; 2954; 3652; 3870; 4003; 4456; 4493; 6092; 6268; 6397; 6504; 6508; 6746; 7352 (2); 9585; 9887; 10090; 10280; 10558; 10573; 10990; 11338; 11755; 12099; 12122; 12355; 12872; 16312; 16919; 16920; 16925 КАЛМАСА (2) ■ Ябу астында ял калыр, ял калмаса йон калыр ○ 7086 ● 8855 КАЛМАССЫҢ (1) ■ Ир белән хатын - ут белән төтен, арасына керсәң, калмассың бөтен ○ 13819 КАЛМАСЫН (5) ■ Этеңне, артыңнан калмасын дисәң, ач тот ○ 3686 ● 4828; 9734; 12813; 14764 КАЛМАУ (2) ■ Таш өстендә таш калмау ○ 239 ● 8747 КАЛМЫЙ (21) ■ Югарыдан егылган сау калмый ○ 713 ● 2473; 2970; 3551; 3937; 4732; 6036; 6813; 6841; 7956; 8462; 8530; 9944; 10813; 12710; 13323; 13736; 14152 (2); 15389; 16991 КАЛПАГЫ (1) ■ Купайның калпагы да калай ○ 12013 КАЛСА (17) ■ Иртәгә аш калса - дәүләт, эш калса - михнәт ○ 836 (2) ● 2954; 3901; 5290; 6179; 6194; 8875; 9232; 10268; 10347; 13890 (2); 14455 (2); 16627 (2) КАЛСАК (1) ■ Кеше алдында мин оста, икәү калсак ул оста ○ 6437 КАЛСАҢ (8) ■ Бер көн артка калсаң, биш көн артка калырсың ○ 774 ● 824; 831; 5278; 6266; 13305; 14320; 14417 КАЛСЫН (9) ■ Дусың дус булып калсын дисәң, аңа баш булма, иш бул ○ 5411 ● 9502; 9920; 10445 (2); 10907; 14453; 14736; 14858 КАЛТАК (1) ■ Ир көнләмәгән ишәк, хатын көнләмәгән калтак ○ 13829 КАЛТАҢНЫ (1) ■ Урманга барсаң - балтаңны, муллага барсаң калтаңны онытма ○ 17065 КАЛТЫРА (1) ■ Караңгыда ялтыраганчы, яктыда калтыра ○ 851 КАЛТЫРАВЫК (1) ■ Еланга төк беткән саен, калтыравык булыр ○ 4620 КАЛТЫРАР (4) ■ Эт йоны җитсә калтырар ○ 3592 ● 8804; 8819; 8820 КАЛТЫРЫЙ (3) ■ Куйны кырыкканда тәкә калтырый ○ 3100 ● 10854; 15054 КАЛУ (16) ■ Югары менү - морат, аста калу - оят ○ 705 ● 735; 1040; 1985; 2434; 2442; 2750; 6891; 7797; 8579; 9026; 10051; 10073; 10183; 10831; 15441 КАЛУДАН (2) ■ Батыр ялгыз калудан курыкмас ○ 11092 ● 11478 КАЛУШНЫҢ (1) ■ Иске калушның кадере юк ○ 9043 КАЛУЫ (1) ■ Сүзнең сөйләнгән җирдә калуы яхшы ○ 16049 КАЛФАК (1) ■ Кантарда калфак кимә, яз көне бүрек кимә ○ 844 КАЛФАКНЫ (2) ■ Калфакны кантарда киеп булмый ○ 9009 ● 9013 КАЛЫБЫ (2) ■ Закон кирпеч калыбы: һәркемне үз үлчәвенә суга ○ 5794 ● 15766 КАЛЫЙК (3) ■ Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк ○ 251 ● 3144; 13402 КАЛЫКТЫ (1) ■ Чулпан калыкты - ай батты ○ 70 КАЛЫМ (3) ■ Кызыңа тиң кияү килсә, калым димә, тиген бир ○ 13194 ● 13269; 13273 КАЛЫН (6) ■ Калын сандал чүкечтән курыкмас ○ 287 ● 1106 (2); 1453; 11672; 14505 КАЛЫНЛЫГЫ (2) ■ Энә калынлыгы ут, җеп калынлыгы төтен ○ 8586 (2) КАЛЫНЛЫГЫНА (2) ■ Көзге бозның көзге калынлыгына да ышан, язгы бозның ястык калынлыгына да ышанма ○ 1115 (2) КАЛЫН-ЮАН (1) ■ Калын-юан булса да, ялгыз агач өй булмас; күпме изге булса да, ялгыз егет би булмас ○ 12893 КАЛЫП (4) ■ Сыерга тозлы су күрсәтмә: ач калып, сөт бирмәс ○ 3204 ● 5466; 9092; 15397 КАЛЫР (98) ■ Кояшка күп караган - күзсез калыр ○ 45 ● 75; 461; 599; 641; 717; 1666; 1744; 2545; 2711; 2801; 2807; 2835; 2969; 3493; 4090; 4424; 4521; 4613; 4688; 4859 (4); 4939; 4985 (2); 5020 (2); 5034; 5467; 5635; 6043; 6058; 6702; 6793; 6949; 7006; 7028; 7086 (2); 7340; 7400; 7592; 8812 (2); 8875; 9269 (2); 9285; 9661; 9751; 10171; 10406; 10677; 10883; 11069 (2); 11262; 11782; 11795; 11996; 12059; 12302; 12390 (2); 12439; 12632; 12675; 12738 (2); 12764; 12829 (2); 13117; 13147; 13369; 13451 (2); 13710; 13952; 14504; 14680; 14948 (2); 15537; 15977; 16148; 16312; 16506 (2); 16549 (2); 16593; 16628; 16850; 16896; 16974 КАЛЫРСЫҢ (27) ■ Бер көн артка калсаң, биш көн артка калырсың ○ 774 ● 881; 5312 (2); 5481; 5912; 6745; 6960; 6973; 9263; 9589; 11265; 11480; 11789; 11877; 11965; 12211; 12312; 12404; 12720; 14595; 14795; 16514; 16773; 16939; 16967 (2) КАМА (2) ■ Өйнең яме бала белән, күлнең яме кама белән ○ 14091 ● 14726 КАМАГАННЫ ( | 1) ■ Ир камаганны ил камый, ир какканны ил кага ○ 4992:2 КАМАР (1) ■ Камар агасы юк, куркыр хуҗасы юк ○ 14580 КАМАУГА (1) ■ Табышлы бүре өненә керә, табышсыз бүре камауга эләгә ○ 2201 КАМАША (1) ■ Килдем тау аша, күп сөйләшмим - тешем камаша ○ 228 КАМАШКАН (1 | 2) ■ Баласы алма капканга анасының теше камашкан ○ 14288 ● 14288:1, :2 КАМАШКАНДА (1) ■ Берәүләрнең теше ачыдан камашканда, берәүләрнеке төчедән камашыр ○ 9183 КАМАШЫР (2) ■ Берәүләрнең теше ачыдан камашканда, берәүләрнеке төчедән камашыр ○ 9183 ● 14364 КАМИЛЛӘНГӘЧ (1) ■ Кешенең, акылы камилләнгәч, сүзе азая ○ 15902 КАМИЛЛӘШКӘЧ (1) ■ Ир кешенең асылы камилләшкәч сүзе аз була ○ 13495 КАМИЛЛЕККӘ (1) ■ Надан дәрәҗәгә омтыла, галим - камиллеккә ○ 16639 КАМКА (1) ■ Кием кисәң, камка ки: эче тузмый тышы уңмас ○ 8689 КАМЧАТ (2) ■ Кияү - камчат бүрек ○ 13415 ● 16368 КАМЧЫ (21 | 2) ■ Акбүз атка җиз камчы ○ 2452 ● 2464; 2553; 2563; 2567:1; 2628 (2); 2693; 2721; 2722 (2); 2732; 2793; 3000; 5986:2; 7360; 8289; 10989; 13225; 15041; 15042; 15582; 16793 КАМЧЫДЫР (1) ■ Ир коралы камчыдыр, кулда барда кадере юк ○ 7025 КАМЧЫЛА (1) ■ Атыңны йөреп торганда камчыла ○ 2619 КАМЧЫЛАСАҢ (1) ■ Яман ат, камчыласаң да, үргә чапмас ○ 2704 КАМЧЫЛАТЫП (1) ■ Камчылатып чапкан атның йөгереккә саны юк ○ 2796 КАМЧЫҢ (1) ■ Арысланга атлансаң, камчың кылыч булсын ○ 2052 КАМЧЫСЫ (3) ■ Яман хатын - шайтан камчысы ○ 13767 ● 14385; 15042 КАМЧЫСЫНА (1) ■ Карт куенында калач бар - калачыннан кан татыр, яшь куенында камчы бар - камчысыннан бал татыр; калачыннан бизәрмен, камчысына түзәрмен ○ 15041 КАМЧЫСЫННАН (1) ■ Карт куенында калач бар - калачыннан кан татыр, яшь куенында камчы бар - камчысыннан бал татыр; калачыннан бизәрмен, камчысына түзәрмен ○ 15041 КАМЫЙ ( | 1) ■ Ир камаганны ил камый, ир какканны ил кага ○ 4992:2 КАМЫЛЫННАН (1) ■ Иген камылыннан билгеле ○ 1395 КАМЫР (16) ■ Тимер белән камыр басып булмый ○ 296 ● 9153; 9254; 9257; 9258; 9312; 9315; 9427; 9464; 9482; 9582; 9772; 11990; 13165; 14639; 14771 КАМЫРГА (1) ■ Камырга - чүпрә, катыкка - оеткы ○ 9259 КАМЫРДАН (2) ■ Бер пешкән икмәк бер күәшнә камырдан артык ○ 9176 ● 13816 КАМЫРНЫ (1) ■ Хатыннар камырны изәләр кичтән, уңмаса, күрәләр мичтән ○ 13734 КАМЫРЫ (1) ■ Ирләр имән тамыры, кызлар бодай камыры ○ 13862 КАМЫТ (11) ■ Мөгезең зур булса, агач камыт кидерәләр икән ○ 2397 ● 2471; 2503; 2633; 2777; 2864; 3202; 7631; 10293; 10355; 14331 КАМЫТКА (2) ■ Ат камытка муенын үзе суза ○ 2500 ● 2562 КАМЫТНЫ (1) ■ Атны камытка үлчәп алмыйлар, камытны атка үлчәп алалар ○ 2562 КАМЫТЫ (3) ■ Аты булса, камыты булмый ○ 2592 ● 9878; 15766 КАМЫТЫН (1) ■ Ирләрнең нужа камытын салдырырга ярамый ○ 13536 КАМЫШ (6 | 1) ■ Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр ○ 1182 ● 1189; 1280; 1281; 1285; 13558:1; 13654 КАМЫШНЫ (2) ■ Бетеше яман камышны су эчендә үрт алыр ○ 1262 ● 1282 КАМЫШТАН (1) ■ Куян үлеме камыштан, ир үлеме намустан ○ 13558 КАМЫШЫ (2) ■ Камышы күренсә, чишмәсе табылыр ○ 1283 ● 12181 КАН (34) ■ Бүре туе кан белән ○ 2163 ● 2187 (2); 4776; 4923; 5284; 5657; 5815; 5920; 5925; 6852; 7358; 7653; 8548; 10540; 10743; 10758-10761; 10815; 13510; 13965; 14213; 14360; 14515; 14532; 14676; 14695; 14999; 15041; 15042; 15882; 16195 КАНАР (3) ■ Үксез бозау ашка тисә, борыны канар ○ 3271 ● 5682; 10844 КАНАТ (18) ■ Караңгының канат асты киң ○ 854 ● 2327; 3830; 3877; 3890; 3892; 4307; 4755; 5463; 7067; 13880; 13957; 14127; 14392; 14414; 15015; 16563; 16958 КАНАТЛАНЫП (2) ■ Тулпар, аягы кызса, канатланып очар ○ 2803 ● 12263 КАНАТЛЫ (6) ■ Ай - мөгезле, алтын - канатлы ○ 7 ● 226; 3148; 3347; 14388; 14401 КАНАТСЫЗ (5) ■ Атсыз ир - канатсыз кош ○ 2578 ● 3835; 3893; 7402; 16000 КАНАТЫ (15 | 1) ■ Милчәнең канаты зур да - оча алмый ○ 1426 ● 2589; 2646; 3836; 3837; 3842; 3854; 3922; 4241, :1; 4977; 13180; 13771; 13891 (2); 16597 КАНАТЫН (3) ■ Карга, ни хәтле канатын кыеп очса да, карчыга булмас ○ 3975 ● 4189; 13881 КАНАТЫНА (3) ■ Һәр кош канатына күрә оча ○ 3880 ● 3887; 4242 КАНАТЫННАН (1) ■ Казны канатыннан бәйләсәң, күпме талпынса да очалмас ○ 4250 КАНАТЫРСЫҢ (1) ■ Борыныңны бик күтәрмә, егылып канатырсың ○ 10559 КАНӘГАТЬ (5) ■ Барына канәгать кыл, югына сабыр ит ○ 7583 ● 11779; 11780; 11840; 11841 КАНӘГАТЬЛЕ (2) ■ Канәгатьле кешедә көнчелек булмас ○ 11842 ● 11858 КАНӘГАТЬЛЕК (1) ■ Байлык - бер айлык, канәгатьлек - зур байлык ○ 11822 КАНӘГАТЬСЕЗЛЕК (1) ■ Канәгать карын туйдырыр, канәгатьсезлек ялгыз тавыкны суйдырыр ○ 11841 КАНӘГАТЬСЕЗНЕҢ (3) ■ Канәгатьсезнең авызында аш, күзендә яшь ○ 11843 ● 11844; 11845 КАНӘФЕР (1) ■ Түтәнәгә алма - шалкан, ком - талкан, чыпчык тизәге - канәфер ○ 9723 КАНГА (6) ■ Асыл шоңкар, каз алса, канатын канга тигезмәс ○ 4189 ● 5653; 5865; 10759; 10760; КАНГАНЧЫ (2) ■ Ак кандала кызарганчы эчәр, кызыл кандала канганчы эчәр ○ 4753 ● 13023 КАНДАЛА (5) ■ Ак кандала кызарганчы эчәр, кызыл кандала канганчы эчәр ○ 4753 (2) ● 4775КАНДАЛАГА (1) ■ Каенана белән кандалага дару юк ○ 14603 КАНДАЛАДАН (1) ■ Кандаладан бет туа, беттән - эт ○ 4778 КАНДАЛАНЫ (1) ■ Кырмыска кандаланы кырыр ○ 4789 КАНДАЛАСЫ (1) ■ Яңа өйнең кандаласы очлы була, ди ○ 4831 КАНДЫР (1) ■ Ачны туйдыр, сусаганны кандыр ○ 9573 КАНДЫРА (1) ■ Чык суы матур булса да, сусын кандыра алмассың ○ 1146 КАНҖЫГАҢНЫ (1) ■ Чөймәгә бирсәң, карчыга бир - канҗыгаңны буш итмәс ○ 4034 КАНЛЫ (3) ■ Канлы булма, канунлы бул ○ 5810 ● 7304; 14670 КАНМАС (1) ■ Учлап эчкәннең сусыны канмас ○ 9728 КАНМЫЙ (1) ■ Ерактагы су белән сусын канмый ○ 379 КАННЫ (3) ■ Сөлек сау канны иммәс ○ 4677 ● 5812; 10761 КАНСЫЗ (1) ■ Бәйдәге эт явыз була, хуҗасыннан кансыз була ○ 3472 КАНСЫЗГА (1) ■ Кансызга кот кунмас, умартасында корт тормас ○ 12135 КАНТАРДА (2) ■ Кантарда калфак кимә, яз көне бүрек кимә ○ 844 ● 9009 КАНУН ( | 1) ■ Каз канаты канун язар ○ 4241:1 КАНУНЛЫ (1) ■ Канлы булма, канунлы бул ○ 5810 КАНУНЫҢ (1) ■ Кануның кан булмасын, күңелеңдә елан тормасын ○ 5815 КАНЧЫК (1) ■ Хан йорты канчык йорты, би йорты бичә йорты ○ 5923 КАНЫ (5) ■ Кара елан каны җитмеш төрле имгә ярый ○ 4665 ● 6034; 7292; 10766; 10858 КАНЫЙ (1) ■ Үксезнең авызы балга тисә, борыны каный ○ 14216 КАНЫККАН (1) ■ Ачу белән каныккан зарар белән утырыр ○ 12432 КАНЫККАННАН (1) ■ Ашыккан каныкканнан яман ○ 11811 КАНЫМ (1) ■ Яхшыга "җаным" ди, яманга "каным" ди ○ 12406 КАНЫН (2) ■ Бетен сыгып, канын эчә ○ 4839 ● 10834 КАНЫҢ (1) ■ Сыек булса да, үз каның ○ 14500 КАНЫ-СҮЛЕ (1) ■ Яшь йөрәге үзендә, каны-сүле эчендә ○ 11388 КАҢГЫДА (1) ■ Кыз бала - каңгыда яткан ук ○ 12973 КАҢГЫЙДАН (1) ■ Бүз бала каңгыйдан кыз ала ○ 13150 КАҢГЫЛДАМАСА (1) ■ Ана каз каңгылдамаса, ата каз бармас ○ 4232 КАҢГЫЛДАП (1) ■ Карга каңгылдап каз булмас ○ 3968 КАҢГЫЛДАСА (1) ■ Карга карылдаса кышны чакырыр, каз каңгылдаса язны чакырыр ○ 3966 КАҢГЫРА (1) ■ Аңгыра бер дә юкка каңгыра ○ 11526 КАҢГЫРЫР (1) ■ Яман хатын үлсә, түшәк яңарыр; яхшы хатын үлсә, баш каңгырыр ○ 13769 КАП (9) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 5007; 9098 (2); 9527; 9631; 9683; 9886; 16231 КАПИТАЛ (1) ■ Дин капитал саклый, мулла-поп шуны яклый ○ 16817 КАПКА (24) ■ Кичә аунаган кабак бүген капка аша баккан ○ 1608 ● 2923; 3507; 3776; 5067; 5254; 5941; 8612; 8637; 8640 (2); 8651; 8652; 10570; 11854; 13683; 14099; 14617; 14631; 14645; 15052; 15718; 16371; 16592 КАПКАГА (3) ■ Туй килде капкага, кыз утырды кабага ○ 13291 ● 13333; 17042 КАПКАДА (1) ■ Җил капкада җил тормый ○ 8638 КАПКАДАН (1) ■ Ачык капкадан ат та керә ○ 8594 КАПКАК (1) ■ Бер илле авызга илле капкак ○ 10550 КАПКАМ (1) ■ Минем капкам кыңгыраулы, какмасаң да шалтырый ○ 8657 КАПКАН (24 | 3) ■ Ташына ут капкан ○ 242 ● 1848; 2028 (2); 2975; 5499; 5736; 6809; 6815 (2); 8393; 8567; 9158; 9256; 9260, :1, :2; 9528; 9647; 10533:1; 10610; 10611; 14674 (2); 14821; 15771; КАПКАНГА (1) ■ Баласы алма капканга анасының теше камашкан ○ 14288 КАПКАНДАЙ (1) ■ Кече морҗасына ут капкандай кабалану ○ 8561 КАПКАНМЫНИ (1) ■ Әвененә ут капканмыни ○ 8587 КАПКАННЫ (1) ■ Ашаган үтми, капканны көтми ○ 9762 КАПКАНЫ (6) ■ Ерткычына күрә капканы ○ 2016 ● 8592; 8629 (2); 15522; 15749 КАПКАҢ (3) ■ Тәвәче белән күрше булсаң, капкаң биек булсын ○ 2931 ● 5204; 5215 КАПКАҢНЫ (2) ■ Какма кеше капкасын, кагарлар үз капкаңны ○ 8610 ● 8611 КАП-КАРА (3) ■ Мәче битен юа - колак арты кап-кара ○ 3351 ● 4279; 9432 КАПКАСЫ (4 | 1) ■ Каланың капкасы кырык ○ 5177 ● 7171; 8391; 9978:3; 15446 КАПКАСЫН (4) ■ Күрше капкасын какма, үзеңнекен сындырырлар ○ 5186 ● 8610; 8611; 8617 КАПКАСЫНА (5) ■ Үз капка алдыңның карын күрше капкасына көрәмә ○ 5254 ● 8618; 9978; 11142; 13014 КАПКАСЫННАН (2) ■ Капкасыннан эт бакмый, төнлегеннән җил какмый ○ 3777 ● 8653 КАПКАЧ (3 | 1) ■ Такта чиләкне такта капкач белән каплыйлар ○ 9966 ● 9978:2; 10019; 12701 КАПКАЧЫ (5 | 2) ■ Казанның капкачы китсә, этнең ояты китә ○ 3486 ● 7998; 8391; 9977; 9978, :1, :3 КАПКАЧЫН (2) ■ Ауган чиләк тәгәрәп капкачын тапкан ○ 9870 ● 9905 КАПКЫНГА (2) ■ Төлкенең тәҗрибәлесе капкынга ике аягы белән эләгер ○ 2316 ● 3857 КАПЛА (1) ■ Иләк авызга чиләк капла ○ 10562 КАПЛАГАН (5) ■ Битенә дуңгыз тиресе каплаган ○ 2908 ● 4083; 4123; 7962; 10729 КАПЛАМАС (1) ■ Бер каенның күләгәсе бөтен илне капламас ○ 1722 КАПЛАМЫЙ (1) ■ Зур ертыкны бәләкәй ямау капламый ○ 8861 КАПЛАН (1) ■ Каплан - песинең агасы ○ 2328 КАПЛАНЫРСЫҢ (2) ■ Кеше сүзе белән коега капланырсың ○ 15890 ● 16353 КАПЛАП (2) ■ Айны итәк белән каплап булмый ○ 21 ● 10910 КАПЛАРГА (2) ■ Кояш бик зур да, аны капларга кечкенә болыт та җитә ○ 36 ● 15802 КАПЛАУЛЫ (2) ■ Каплаулы казан каплаулы калсын ○ 9920 (2) КАПЛЫЙ (11) ■ Кызарып чыккан кояшны болыт каплый ○ 50 ● 7156; 7242; 7488; 9004; 9016; 9313; 10401; 10686; 12151; 15298 КАПЛЫЙЛАР (1) ■ Такта чиләкне такта капкач белән каплыйлар ○ 9966 КАПМА (2) ■ Капма тәмлене, телеңне тешләрсең ○ 9648 ● 9683 КАПМАС (3) ■ Бер су белән генә торып булса, балык кармакка капмас иде ○ 348 ● 2519; 6860 КАПМАСЫН (1) ■ Елан булсын да чакмасын, эт булсын да капмасын! ○ 4593 КАПМЫЙ (4 | 1) ■ Балык кармакны кабам дип капмый, җим кабам дип каба ○ 4452 ● 4497; 7130; 9260:2; 12772 КАПМЫЙЛАР (1) ■ Капкан саен бал капмыйлар, кайчан-кайчан кара ипи дә ярый ○ 9256 КАПРОН (1) ■ Картлар күңеле пыяла - җиргә төшсә уала; яшьләр күңеле капрон - чарт та чорт ○ 15050 КАПСА (5) ■ Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авырса - саулыгым ○ 1341 ● 3772; 5701; 8392; 8552 КАПСАҢ (2) ■ Азлап капсаң тук булырсың, зур капсаң тыгылырсың ○ 9529 (2) КАПТЫ (1) ■ Ни тапты - шуны капты ○ 7532 КАПТЫМ (1) ■ Таптым исә каптым ○ 9782 КАПТЫРА (1) ■ Ана балага авызыннан өзеп каптыра ○ 14267 КАПТЫРГАНДА (1) ■ Бал каптырганда бармак тешли ○ 9444 КАПТЫРМЫЙЛАР (1) ■ Малың булса, утыртырлар уртага, малың булмаса, каптырмыйлар шурпа да ○ 7410 КАПЧЫГЫ (3) ■ Патшаның капчыгы тулмас ○ 5878 ● 5897; 11844 КАПЧЫГЫН (3) ■ Хәерчегә капчыгын яшереп торасы юк ○ 5942 ● 9903; 11759 КАПЧЫГЫНДА (2) ■ Патша казнасында ни юк булса, хәерче капчыгында шул бар ○ 5864 ● 7733 КАПЧЫГЫҢ (1) ■ Үз капчыгың артта, кешенеке алда ○ 10009 КАПЧЫК (19 | 2) ■ Ерактан арба белән китергәнче, якыннан капчык белән китер ○ 686 ● 1384; 1486; 2563; 2567:1; 5895; 5944; 7322; 7559; 7783; 8684; 8878; 9035:1; 9319; 9555; 9888; 10032; 10545; 11413; 12548; 13375 КАПЧЫККА (2) ■ Буш сүз капчыкка керми ○ 15812 ● 16372 КАПЧЫКНЫҢ (1) ■ Капчыкның авызына карама, төбенә кара ○ 9921 КАПЧЫКТА (2) ■ Без капчыкта ятмас ○ 9035 ● 15790 КАПША (1) ■ Патша килә, патша: кесәңне капша, балаңны базда сакла ○ 5866 КАПШАР (1) ■ Күзенә ышанмаган кулы белән капшар ○ 10437 КАР (68) ■ Апрель кергәч эт биеклеге кар ява ○ 759 ● 787; 1042; 1055; 1076; 1082; 1091; 1092 (2); 1093 (2); 1094-1096; 1097 (2); 1098; 1100; 1102 (2); 1103; 1162; 1215; 1218-1220; 1419; 1425; 1712; 3191; 3947 (2); 3948; 3960; 3969; 3978; 4044; 4155; 4863; 4894; 4980; 5816 (2); 5817 (2); 6069; 7361 (2); 7500; 8273; 9261; 10632; 10762; 12147; 12667; 12961 (2); 13046; 13087; 13269; 13494; 13699; 13703; 14221; 14599; 14874; 15053; 16373 КАРА (183 | 1) ■ Бер тауга кара, бер ташка кара ○ 116 (2) ● 123; 124 (2); 125; 227; 276; 288-290; 549; 555; 556; 559; 583 (2); 584; 639; 643-645; 650; 662; 667; 668 (2); 672; 771; 846; 928; 953; 1040; 1099 (2); 1100; 1101; 1102 (2); 1216; 1275; 1457; 1852; 1866; 2211; 2320; 2348; 2359; 2656; 2850; 3076; 3085; 3092; 3093; 3167; 3168; 3247; 3385; 3439-3441; 3488; 3489; 3555; 3821; 3930; 3949; 3950; 3952; 4007; 4037; 4552; 4664; 4665; 4709; 4774; 4779; 4843; 4957; 5295 (2); 5454; 5459; 5501; 5717; 5818; 5913; 6065; 6070; 6071; 6141; 6727; 6729; 6788 (2); 6891; 6926; 7049; 7496; 7618:1; 7654; 7796; 7885; 7919; 8067; 8685; 9008; 9255; 9256; 9261; 9262; 9263 (2); 9325; 9457; 9652; 9663; 9906; 9921; 10065 (2); 10100; 10209; 10280; 10302; 10477; 10478 (3); 10479 (2); 10482; 10540; 10652; 10653; 10672; 10673; 10674 (2); 10728; 10796; 10862; 10866; 10904; 11054; 11143; 11151; 11294; 11297; 11314; 11387; 11674; 11694; 12504; 12609; 12642; 12879; 12923; 13133 (2); 13325; 13714; 13792; 13866; 14032; 14056; 14180; 14297; 14426 (2); 14489; 14501 (2); 14893; 14905; 14999; 15049; 15818 (2); 16022; 16036; 16355; 16644; 17050 кара → кап-кара, кеше-кара, ак-кара КАРАБОДАЙ (1) ■ Башын карабодай белән япкан ○ 1577 КАРАВАТ (2) ■ Кечкенә карават та дүрт аяклы була ○ 8411 ● 15179 КАРАВАТТА (1) ■ Баланы караватта аркылы ятканда тыңлата алмасаң, буй яткач тыңлатырмын димә ○ 13979 КАРАВЫ (2) ■ Хуҗаның каравы атка дәва ○ 2690 ● 10416 КАРАВЫЛ (5) ■ Кәбестә бакчасына кәҗәне каравыл куймыйлар ○ 3018 ● 3364; 5712; 10457; КАРАВЫЛГА (1) ■ Сукырны каравылга куйсаң, өстеңә яу китерер ○ 15270 КАРАВЫНДА (1) ■ Егет шул егет була - каравында өмет була ○ 12866 КАРАГА (3) ■ Акны күп таушалдырсаң, карага әйләнер ○ 557 ● 559; 12106 КАРАГАЙ (1) ■ Карагай башы ку булыр, хан билгесе ту булыр ○ 5819 КАРАГАЙНЫҢ (1) ■ Карагайның көле күп, имәннең күмере күп ○ 1739 КАРАГАН (5 | 1) ■ Кояшка күп караган - күзсез калыр ○ 45 ● 688; 6865; 10519; 12512:1; 14488 КАРАГАНДА (16) ■ Арттан караганда алда, үзе һаман анда ○ 723 ● 1213 (2); 5063; 5331; 8145; 8146; 9138; 9172; 10276; 11600; 11698; 12493; 13983; 15930; 16611 КАРАГЫЗ (1) ■ Карагыз сүземә, карамагыз үземә ○ 16276 КАРАДАН (2) ■ Акны карадан аера белү ○ 646 ● 5820 КАРАДЫ (2) ■ Хатын иргә карады, ир җиргә карады ○ 13888 (2) КАРАК (27) ■ Карак мәче син таяк алганчы сизенеп качар ○ 3341 ● 3474; 8462; 11471; 12473; 12505; 12506 (2); 12507; 12508 (2); 12509-12511; 12513; 12569 (2); 13655; 14505; 15311; 16990-16996 КАРА-КАРШЫ (2) ■ Бәйрәм ашы - кара-каршы ○ 6640 ● 10936 КАРАККА (2) ■ Хан йомышы каракка төшкән ○ 5922 ● 12507 КАРАКЛЫГЫН (1) ■ Карак караклыгын куйса да, карак аты онытылмас ○ 12508 КАРАКЛЫК (1) ■ Хезмәтсез яшәү - караклык белән бер ○ 6150 КАРАКНЫ (2) ■ Каракны яшергән кеше үзе дә карак ○ 12511 ● 16997 КАРАКНЫҢ (1) ■ Каракның бүреге яна ○ 12512 КАРАКОШ (2) ■ Каракош басып ашар ○ 3925 ● 3926 КАРАКОШКА (1) ■ Каракошка ут тигән, каерылып караса үз йоны ○ 3927 КАРАКОШНЫҢ (1) ■ Каракошның күзләре үткен булса да, тамыры черегән агачка оя ясый ○ 3928 КАРАКТАН (1) ■ Бай - көндез уттан, төнлә карактан куркыр ○ 7180 КАРАКУРА (1) ■ Каргалган йортка каракура үсәр ○ 8274 КАРАЛА (1) ■ Кара тула юган саен карала, ак тула юган саен агара ○ 8685 КАРАЛМАС (2) ■ Кояш каралмас, алтын тутыкмас ○ 38 ● 2680 КАРАЛТА (2) ■ Бай үзе эшне ярата, шикәрне вак тарата, шатырдатып капкан чакта ак чыраен каралта ○ 5736 ● 12220 КАРАЛТЫ (3) ■ Каралты салудан элек түбәсен хәзерлә ○ 8613 ● 8614; 8776 КАРАЛЫГЫ (1) ■ Йөз каралыгы китерү ○ 10726 КАРАЛЫГЫН (1) ■ Күңел каралыгын бернинди сабын да агарта алмый ○ 11206 КАРАЛЫГЫНА (1) ■ Ике карга бер-берсенең каралыгына гаҗәпләнгән ○ 3941 КАРАМА (34) ■ Күккә карама, авызыңа чәүкә кунар ○ 56 ● 703; 1275; 1457; 1740; 1760; 1771; 1918; 5449; 6071; 6141; 7049; 7876; 8120; 8364; 8560; 8889; 9008; 9921; 10133; 10302; 10796; 10904; 11143; 11294; 11694; 12308; 12789; 12879; 12923; 13935; 14489; 16369; 17050 КАРАМАГЫЗ (1) ■ Карагыз сүземә, карамагыз үземә ○ 16276 КАРАМАНЫ (1) ■ Карышып үскән караманы турайталмассың ○ 1741 КАРАМАС (7) ■ Ай - кояш булса, кеше өстенә чыгып карамас иде ○ 85 ● 2227; 5669; 5761; 6958; 11312; 12071 КАРАМАСАҢ (3) ■ Карасаң - каралты, карамасаң - таралды ○ 8614 ● 12071; 13619 КАРАМАСЛАР (1) ■ Тиленең башына чиртеп карамаслар, кылган эшенә карарлар ○ 11670 КАРАМЫЙ (5) ■ Арыслан бер вакытта да юлбарыс белән күсегә бер төсле карамый ○ 2039 ● 7855; 14829; 14847; 15001 КАРАМЫЙЛАР (2) ■ Бүләк атның тешенә карамыйлар ○ 2639 ● 8156 КАРАМЫК (1) ■ Бәхете караның боламыктан теше сынар, баласына карамык чыгар ○ 14838 КАРАНА (1) ■ Таба ялаган мәче шикелле карана ○ 3394 КАРАНЫ (1) ■ Ак белән караны аера белмәү ○ 642 КАРАНЫҢ (2 | 1) ■ Акның аты бар, караның таты бар ○ 558 ● 10673:1; 14838 КАРАҢГЫ (18) ■ Кич караңгы булган саен, йолдыз яктырак була ○ 31 ● 584; 606; 847; 848; 861; 879; 6573; 6723; 10152; 10675; 11152; 12248 (2); 13437; 13491; 13710; 16485 КАРАҢГЫДА (12) ■ Караңгыда күз кыскан беленми ○ 849 ● 850; 851; 3290; 6860; 8414; 12504; 12506; 12609; 13428; 14493; 15225 КАРАҢГЫЛЫК (2) ■ Караңгылык барын да бергә җыя ○ 852 ● 853 КАРАҢГЫЛЫКТАН (1) ■ Наданлык караңгылыктан түбән ○ 16645 КАРАҢГЫНЫ (1) ■ Бүре караңгыны ярата ○ 2147 КАРАҢГЫНЫҢ (2) ■ Караңгының канат асты киң ○ 854 ● 855 КАРАП (87 | 7) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ● 57 (2); 58; 82; 160; 161 (2); 162; 414; 453; 695 (2), :1 (2), :2 (2); 709 (2); 710 (2); 711 (2); 1474; 1557; 1660; 1746; 1821; 1826; 2134; 2349 (2); 2667; 3505; 3884; 4216; 4321; 4415; 4483; 4684; 5052; 6072; 6077; 6540; 6915; 6999 (2); 7046; 7067 (2); 7092; 7161; 7709:1; 7957, :1; 8429; 8673; 8686; 8793 (2); 8794; 8936; 8948; 9054; 9242; 9430; 9649; 9922; 10085 (2); 10312; 10506; 10791; 11149:1; 11238; 11599 (2); 13253; 13540; 13586; 13897; 14313 (2); 14317 (2); 14367; 14390 (2); 14568; 14726; 15094; 15423; 16108; 16330 КАРАР (26) ■ Бүре баласын бүреккә салсаң, урманга карар ○ 2132 ● 2394 (2); 2476 (2); 3849 (2); 4723; 4742 (2); 5356 (2); 5726 (2); 6511; 9651; 10417; 11144; 11312; 11423; 11751; 12209; 13075; 14085; 14142 (2) КАРАРАГЫ (1) ■ Ак кәҗә синеке, карарагы минеке ○ 3067 КАРАРГА (2) ■ Югары менгән саен, алга ераграк карарга кирәк ○ 702 ● 13999 КАРАРЛАР (1) ■ Тиленең башына чиртеп карамаслар, кылган эшенә карарлар ○ 11670 КАРАРЛЫ (1) ■ Хатын булсаң да, карарлы бул ○ 13712 КАРАРЛЫК (1) ■ Атлылар аттан төшеп, җәяүлеләр ятып карарлык түгел ○ 2747 КАРАСА (6) ■ Югары менми менгән - түбән караса түнгән ○ 704 ● 3927; 6611; 12403 (2); 15328 КАРАСАҢ (17) ■ Тауга карасаң, тау биек ○ 163 ● 336; 663; 667; 3162; 5943; 8614; 9447 (2); 10339; 11182; 13494; 13586; 14982 (2); 16803 (2) КАРАСЫ (12) ■ Көчекнең аласы да, карасы да бер була ○ 3814 ● 4634; 4635; 9912; 11140 (2); 11278; 12133; 12134; 13227; 13740 (2) КАРАСЫН (1) ■ Су һәр нәрсәне агарта, йөз карасын агарта алмый ○ 439 КАРАСЫҢ (1) ■ Таба казанга: "Син карасың", - дигән, ди ○ 9958 КАРАТЫП (2) ■ Атны алсаң, абзарга каратып ал, казанга каратып алма ○ 2560 (2) КАРАТЫР (1) ■ Булган оратор мең авызны каратыр, булмаган оратор болгатыр да таратыр ○ 15476 КАРАУ (3) ■ Җебен тартып карау ○ 8756 ● 10469; 10626 КАРАУГА (1) ■ Чатнаган чынаяк чиртеп карауга билгеле ○ 9976 КАРАУДА (1) ■ Бер карауда кесәңә дә керә, эчеңә дә керә ○ 8952 КАРАУДАН (1) ■ Авыру караудан авырыйсы җиңел ○ 15169 КАРАУЛЫ (1) ■ Тик торган караулы тирәккә тимиләр ○ 1752 КАРАУЧЫГА (3) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 (2) ● 14753 КАРАЧМАН (1) ■ Карачман кыз - кайнар кыз, сары кыз - салкын кыз ○ 12962 КАРАЧЫ (1) ■ Акыллы карачы кара җирдән каек йөртер ○ 5717 КАРАЧЫГА (1) ■ Ханның эше карачыга, байның эше уракчыга төшәр ○ 5937 КАРБЫЗ (5 | 1) ■ Ике карбыз бер култыкка сыймас ○ 1602 ● 1605; 1632; 1634; 11149, :1 КАРБЫЗГА (1) ■ Кабак карбызга әйткән: "Мин олы", - дигән. Карбыз әйткән: "Син олы булсаң, мин баллы", - дигән ○ 1605 КАРБЫЗДА (2) ■ Буш карбызда орлык күп ○ 1593 ● 1625 КАРГА (115 | 6) ■ Кар астыннан карга тизәге дә табылмас ○ 1091 ● 1103; 2964; 3929; 3930 (2); 3931-3933; 3936; 3938; 3939; 3941-3943; 3947; 3949; 3951-3960; 3961 (2); 3962; 3963, :1 (2); 3964-3981; 3982 (2); 3983; 3984; 3985, :1, :2; 3986-3988; 3999-4004; 4006-4008; 4010-4014; 4016; 4017; 4039; 4050; 4059; 4060; 4100; 4102; 4104; 4126; 4181; 4220; 4229:1; 4237; 4244; 4316; 4340; 4745; 4953; 5117; 8213; 8649; 8844; 10334; 10542; 10618; 10855; 11121; 12005; 12513; 13521; 14398; 14440; 14856; 15504; 15659; 15705; 15706; 15818 (2); 16544; 16958; 16998; 17066, :1; 17087 КАРГАГА (9) ■ Йөз каргага бер таш җитә ○ 3945 ● 3948; 4015; 4062; 4182; 4190; 4229; 11587; КАРГАДА (3) ■ Ала каргада аласың булсын, курыкма ○ 3934 ● 3935; 13088 КАРГАДАЙ (1) ■ Ала каргадай алдан олы кычкыру ○ 4009 КАРГАДАН (4 | 1) ■ Балалы каргадан чүп тә калмый ○ 3937 ● 3988; 3989, :1; 4028 КАРГАЛАР (1) ■ Ирләр - мунчадагы пирләр, хатыннар - кара каргалар, кызлар - кызыл гөлләр ○ 13866 КАРГАЛГАН (1) ■ Каргалган йортка каракура үсәр ○ 8274 КАРГАЛЫ (1) ■ Арбалыга Каргалы ерак түгел ○ 6993 Каргалы → Оренбур-Каргалы КАРГАЛЫКТАН (1) ■ Асыл буяуга төшкән белән карга каргалыктан чыкмас ○ 3936 КАРГАМЫНИ (1) ■ Сиңа алла булып, миңа каргамыни ○ 16890 КАРГАНА (1) ■ Карак - каргана, мулла - зарлана ○ 16992 КАРГАНЫ (6 | 1) ■ Кара карганы сабынлап юсаң да агармас ○ 3950 ● 3987:1; 3990-3993; 4037 КАРГАНЫКЫ (3) ■ Карганыкы көн дә каркылдау ○ 3994 ● 4042; 4111 КАРГАНЫЛГАН (1) ■ Каенанадагы кияүдән карганылган эт артык ○ 14608 КАРГАНЫҢ (10 | 1) ■ Иртә торган карганың авызы-борыны май була ○ 3944 ● 3946; 3963; 3995; 3996; 3997, :1; 3998; 4005; 4076; 4135 КАРГАНЫП (2) ■ Карга карганып ышандыра ○ 3962 ● 12513 КАРГАНЫР (2) ■ Бурычка биргән битәрләр, бурычка алган карганыр ○ 8143 ● 13655 КАРГАП (1) ■ Карганы каргап биздерә алмассың ○ 3991 КАРГАСА (4) ■ Карга каргаса - үз башына ○ 3964 ● 5066 (2); 16277 КАРГАСЫ (4) ■ Идел каргасы Идел ибенә, Җаек каргасы Җаек җаена очар ○ 3940 (2) ● 4031; КАРГАУ (1) ■ Усал каргау ишетер, изге мактау ишетер ○ 12167 КАРГЫ (1) ■ Каргы - карчыганың азганы ○ 4026 КАРГЫШ (9) ■ Эткә каргыш төшми ○ 3690 ● 12754; 15755; 15879; 15880; 15881 (2); 15882; КАРГЫШТАН (2) ■ Кәҗә асраган каргыштан чыкмас ○ 3020 ● 15884 КАРГЫШЫ (9) ■ Тычкан каргышы мәчегә төшми ○ 3410 ● 3595; 3596; 3597 (2); 7172; 14223; 14386 (2) КАРДАН (5) ■ Кара суык кардан яман ○ 1101 ● 1104; 3965; 12143; 15959 КАРДӘШ (9) ■ Бер күргән - белеш, ике күргән - таныш, өченче күргән - кардәш ○ 5307 ● 14490; 14496 (2); 14638; 14655; 14670; 16818 (2) КАРДӘШЕ (8) ■ Ашыгу - үкенечнең кыз кардәше ○ 11805 ● 14531 (2); 14600; 14643 (2); 14644 (2) КАРДӘШЕҢ (1) ■ Җиде авылда җиде кардәшең булсын ○ 14533 КАРДӘШЕҢДӘЙ (1) ■ Туган күп тә, бертугандай булмый; таныш күп тә, кардәшеңдәй булмый ○ 14678 КАРДӘШЛӘР (1) ■ Файда белән зарар - кардәшләр ○ 7991 КАРДӘШЛӘШ (1) ■ Якын белән ярдәмләш, ят белән кардәшләш ○ 14684 КАРДӘШЛЕК (3) ■ Дуслык - фикердәшлек белән, туганлык - кардәшлек белән ○ 5392 ● 8105; КАРДӘШЛЕКТӘН (1) ■ Күршелек кардәшлектән якын ○ 5201 КАРДӘШНЕ (1) ■ Кардәш кардәшне кабергә кадәр ташламый ○ 14490 КАРДӘШНЕҢ (2) ■ Кардәшнең бае яхшы, хатынның савы яхшы ○ 13658 ● 14493 КАРДӘШСЕЗГӘ (1) ■ Кардәшсезгә куәт юк, угылсызга дәүләт юк ○ 14494 КАРДӘШТӘН (2) ■ Ерак кардәштән тату күрше яхшы ○ 5171 ● 15164 КАРДӘШ-ЫРУЛЫ (1) ■ Кардәш-ырулы хатынның түшәге җыелмас ○ 14491 КАРЕНДӘШ (9) ■ Җан карендәш булса да, мал карендәш түгел ○ 7511 (2) ● 9560; 14488; 14495; 14504; 14536; 14566; 14676 КАРЕНДӘШЕ (1) ■ Йокы - үлем карендәше ○ 6656 КАРЕНДӘШЕҢ (1) ■ Тауда булыр таргыл таш, тарыкса күздән чыгар яшь, тар култыктан ук тисә, тартып алыр карендәш, карендәшең булмаса, далада калыр ялгыз баш ○ 14504 КАРЕНДӘШКӘ (1) ■ Карендәш карендәшкә җәфа кылмас ○ 14495 КАРЕНДӘШЛЕК (1) ■ Ара өзек булса, карендәшлек якын була ○ 14472 КАРЕНДӘШТӘН (2) ■ Авыру аштан, дау карендәштән ○ 14469 ● 14669 КАР-КАР (1) ■ Карга "кар-кар" дигәндә, тартар да "тар-тар" ди ○ 3959 КАРКЫЛДАГАН (1) ■ Козгын каркылдаган саен кауга какмыйлар ○ 4038 КАРКЫЛДАП (1) ■ Ялгыз карга каркылдап яу китермәс ○ 4004 КАРКЫЛДАУ (1) ■ Карганыкы көн дә каркылдау ○ 3994 КАРЛЫГАН (1) ■ Атасы карлыган ашаган булса, балаларының да теше камашыр ○ 14364 КАРЛЫГАЧ (7) ■ Бер карлыгач белән яз булмый ○ 770 ● 4018-4020; 4023; 5117; 14471 КАРЛЫГАЧКА (1) ■ Аданаш аданашка дим бирә, карлыгач карлыгачка җим бирә ○ 14471 КАРЛЫГАЧНЫҢ (1) ■ Карлыгачның койрыгы җәпле, еланның - теле ○ 4021 КАРЛЫГАЧТАН (1) ■ Карлыгачтан көнне сора, сандугачтан төнне сора ○ 4022 КАРМАГЫ (2) ■ Ач балык җимне кармагы белән йотар ○ 4441 ● 4442 КАРМАК (4) ■ Җирдәген - бармак белән, судагын - кармак белән ○ 1484 ● 5832; 11603; 11859 КАРМАККА (5) ■ Бер су белән генә торып булса, балык кармакка капмас иде ○ 348 ● 4493; 4497; 4499; 4504 КАРМАКНЫ (1) ■ Балык кармакны кабам дип капмый, җим кабам дип каба ○ 4452 КАРМАКСЫЗ (1) ■ Балыкка кармаксыз бармыйлар ○ 4463 КАРМАКТА (1) ■ Балыкчының күзе кармакта ○ 4480 КАРМАЛА (1) ■ Ятка ялынганчы, ят та яныңны кармала ○ 14692 КАРМАН (2) ■ Яманга ялынганчы, ят та яныңны карман ○ 12252 ● 12405 КАРНЫ (1) ■ Кара җиргә кар яуса, карны күрү бер зәвык; кара җирдән кар китсә, җирне күрү бер зәвык ○ 1102 КАРНЫҢ (1) ■ Карның базга салганы да бетә ○ 1105 КАР-Р (1) ■ Карганы патша иткәннәр дә, "кар-р" дип кычкыра белмәгән барлык кошларның да күзен чукыган, ди ○ 3992 КАРР-КАРР (1) ■ Баланың ата-анасы, карга булса, "карр-карр" дияр ○ 14440 КАРСАК (1) ■ Карсак ишәккә һәркем менә ○ 2992 КАРТ (55 | 1) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 ● 1685; 1686; 1768; 1919; 2193; 2194; 2289; 2365; 2654-2656; 2774-2777; 2827; 3169; 3170; 3290; 3342; 3406; 3490; 3811; 4171, :1; 4369; 9265; 11101; 11588; 11846; 12706-12708; 12784; 12785; 13176; 13554; 13794; 15010; 15022; 15028; 15029; 15031; 15038; 15040-15043; 15045; 15080; 15106; 15107; 15111; 15112; 16748 КАРТА (4) ■ Атны туйдыр арпа белән, сине туйдырыр казы, карта белән ○ 2565 ● 9251; 9264; 9812 КАРТАДАН (1) ■ Таңдагы казы белән картадан бүгенге үпкә белән бавыр яхшы ○ 9346 КАРТАДЫР (2) ■ Ит яманы картадыр, зат затына тартадыр ○ 9243 ● 14485 КАРТАЕР (2) ■ Ат тоз дип картаер, егет кыз дип картаер ○ 13077 (2) КАРТАЕРГА (2) ■ Картаерга ашыксаң, карт ит аша ○ 9265 ● 15044 КАРТАЕРСЫҢ (4) ■ Яхшы белән юлдаш булсаң шатланырсың, яман белән юлдаш булсаң картаерсың ○ 6971 ● 8418; 15056; 16622 КАРТАЙГАН (6 | 1) ■ Кәкре үсеп картайган агачны төз итеп булмый ○ 1696 ● 2962; 3491; 12340; 13190:1; 15145; 15149 КАРТАЙГАННАН (1) ■ Өйләнми картайганнан акыл сорама ○ 13232 КАРТАЙГАНЧЫ (3) ■ Кече этнең картайганчы көчек исеме калыр ○ 3493 ● 12709; 13219 КАРТАЙГАНЫН (2) ■ Күсә картайганын белмәс ○ 10285 ● 13552 КАРТАЙГАЧ (2) ■ Картайгач бармак бөгелми ○ 15046 ● 16590 КАРТАЙМАС (3) ■ Гомер картайса да, күңел картаймас ○ 11117 ● 12946; 13036 КАРТАЙМЫЙ (3) ■ Бер алтын гына картаймый ○ 274 ● 3949; 12988 КАРТАЙМЫШ (1) ■ Төпчегең - картаймыш көнеңдә ярдәмчең ○ 14066 КАРТАЙСА (12) ■ Арыслан, картайса, тычкан өнен күзәтер ○ 2040 ● 2148; 2149; 2716; 3598; 3921; 4601; 11117; 12514; 13492 (2); 15136 КАРТАЙТА (5) ■ Ит күп ашау картайта, катык күп ашау картлыкны туктата ○ 9234 ● 13086; 14879; 14908; 15105 КАРТАЙТМАС (1) ■ Бер сәфәр ир картайтмас, яман юлдашын ияртмәс ○ 6910 КАРТАЙТМЫЙ (2) ■ Кешене эш картайтмый, гамь картайта ○ 14908 ● 15105 КАРТАЙТЫР (3) ■ Яхшы юлдаш ярпайтыр, яман юлдаш картайтыр ○ 6975 ● 13901 (2) КАРТАЙТЫРГА (1) ■ - Кайгы, кая барасың? - Картайтырга барамын. - Сагыш, кая барасың? - Саргайтырга барамын ○ 14881 КАРТАМАН (1) ■ Картаман картайса ялганчы булыр ○ 12514 КАРТАНЫ (1) ■ Үзең тапкан картаны үпкәгә алыштырма ○ 9411 КАРТАНЫҢ (1) ■ Карын туйганда картаның исе чыга ○ 9650 КАРТАҢ (1) ■ Теләп алган картаң ○ 9496 КАРТАСЫННАН (2) ■ Аша, кода, картасыннан, картасыннан, үзең чыгып тартырсың тәртәсеннән ○ 14587 (2) КАРТАЯ (5 | 1) ■ Тимер дә картая ○ 298 ● 3665; 13105; 13190, :2; 15003 КАРТ-КАРЧЫК (1) ■ Карт-карчык сыйлы була ○ 15039 КАРТЛАР (21) ■ Бала якланса бер төрле, картлар якланса бик көлке ○ 15017 ● 15032; 1504715055; 15125; 15127; 16341; 16369-16373; 16377; 16591 КАРТЛАРГА (1) ■ Картларга юл куй, үзең дә картаерсың ○ 15056 КАРТЛЫГЫ (1) ■ Баласызның җаны тыныч, ә картлыгы - куркыныч ○ 14002 КАРТЛЫГЫМ (1) ■ Яшьлеген аның яшен атсын, картлыгым минем чәчәк атсын ○ 15152 КАРТЛЫГЫН (1) ■ Хатын белән хатын талашса, яшьлеге белән картлыгын әйтер; бай белән ярлы талашса, барлыгы белән юклыгын әйтер ○ 7426 КАРТЛЫГЫНДА (2) ■ Яшьлегендә яшьнәмәгән картлыгында кала алса да танылмас ○ 15114 ● 15115 КАРТЛЫГЫҢ (5) ■ Алтмышта картлыгың каршы алыр ○ 15006 ● 15057; 15116-15118 КАРТЛЫГЫҢДА (1) ■ Яшьлегеңдә мәзәкче булсаң, картлыгыңда такмакчы булырсың ○ 15119 КАРТЛЫГЫҢНЫ (1) ■ Яшьлегемне кызык уздырам, дип картлыгыңны алдан туздырма ○ 15113 КАРТЛЫК (9) ■ Егетлек җилеп үтә, картлык чабып җитә ○ 15033 ● 15058-15063; 15133; 16560 КАРТЛЫКНЫ (1) ■ Ит күп ашау картайта, катык күп ашау картлыкны туктата ○ 9234 КАРТЛЫКТА (3) ■ Бер картлыкта, бер яшьлектә ○ 15018 ● 15023; 15124 КАРТНЫ (1) ■ Яшьне яшьлек яхшырта, картны кием яхшырта ○ 15130 КАРТНЫҢ (6) ■ Бер картның, бер яшьнең сүзен тот ○ 15019 ● 15064-15066; 15080; 16592 КАРТЫ (2) ■ Карты бар өйнең китабы бар ○ 15067 ● 15068 КАРТЫМ (1) ■ Картым - убырга тартым ○ 13587 КАРТЫ-ЯШЕ (1) ■ Гыйшыкның карты-яше булмый ○ 12690 КАРУ (2) ■ Каруга кару, карт алашага ябу ○ 11846 ● 15957 КАРУГА (1) ■ Каруга кару, карт алашага ябу ○ 11846 КАРУЛЫ (2) ■ Барымта карулы, кире кайтарулы ○ 5543 ● 9211 КАРУЛЫНЫҢ (1) ■ Карулының тозагы корулы ○ 12515 КАРУН (1) ■ Карун малын күсе ашар ○ 11847 КАРУЫ (2) ■ Җил каруы - яңгыр ○ 1185 ● 5793 КАРЧЫГА (15) ■ Арыслан сунар тапмактан гаҗиз калмас, карчыга чыпчык авызыннан җим алмас ○ 2047 ● 3975; 3989; 4024; 4025; 4027-4030; 4032; 4034; 4067; 4201; 4205; 8093 КАРЧЫГАДАН (2) ■ Бүре карчыгадан качмас ○ 2150 ● 4035 КАРЧЫГАНЫ (1) ■ Әтәлгене куй, карчыганы чөй ○ 4222 КАРЧЫГАНЫҢ (2 | 1) ■ Каргы - карчыганың азганы ○ 4026 ● 4203:2; 13555 КАРЧЫГАСЫ (2) ■ Күрше авылның карчыгасы - үз авылыңның каргасы ○ 4031 ● 5248 КАРЧЫГАСЫН (1) ■ Чит илнең карчыгасын үз илеңнең каргасы талый ○ 4033 КАРЧЫК (6) ■ Хатын - алтын, кыз - көмеш, карчык - бакыр ○ 13708 ● 15015; 15038; 15072; 15079; 15094 карчык → карт-карчык КАРЧЫККА (1) ■ Карт күзе карчыкка төшәр ○ 15043 КАРЧЫКЛАР (1) ■ Карчыклар - өй йозагы ○ 15073 КАРШЫ (30) ■ Тауга каршы сикерү ○ 235 ● 338; 872; 1079; 1192; 1193 (2); 1194; 1740; 1920; 2536; 2692; 3552; 5052; 5634; 5949; 6285; 7026; 7093; 8793; 9777; 10073; 11599; 11848; 12264; 12636; 12851; 12855; 14985; 15006 каршы → кара-каршы КАРШЫДА (1) ■ Каршыда бай булса, языгы ярлыга ○ 7362 КАРШЫДАГЫ (1) ■ Каршыдагы чөй күзне андый ○ 8410 КАРШЫЛА (1) ■ Кырмыскадан гыйбрәт ал - яздан кышны каршыла ○ 4796 КАРШЫНА (1) ■ Язык казык башына, җавап алла каршына ○ 12660 КАРШЫНДА (1) ■ Үз кадерен белмәгән кешенең башкалар каршында да кадере булмый ○ 11340 КАРШЫҢА (2) ■ Бүрене телгә алсаң, каршыңа чыгар, ди ○ 2184 ● 9362 КАРШЫСЫНА (1) ■ Яхшылык ит, каршысына яхшылык көтмә ○ 12353 КАРШЫСЫНДА (1) ■ Арыслан киек үз каршысында тау барга кайгырмас ○ 2042 КАРЫ (4) ■ Кара көзнең кары ятмас ○ 846 ● 1106; 1107; 12503 КАРЫЗ (1) ■ Карыз, карызны бирү - фарыз ○ 8164 КАРЫЗНЫ (1) ■ Карыз, карызны бирү - фарыз ○ 8164 КАРЫЙ (19) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 35; 104; 248; 3334; 4060; 4533 (2); 7665; 10524; 11446 (2); 13620 (2); 14361; 14833; 15069; 15070; 16866 КАРЫЙ-КАРЫЙ (1) ■ Тыңлаусызга сүз әйтсәң, карый-карый артыннан барырсың ○ 11934 КАРЫЙЛЫК (1) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 КАРЫЙЛЫКТАН (1) ■ Карыйлыктан яман нәрсә юк - алтмышка килсә гакылдан талдырган; ярлылыктан яман нәрсә юк - эчке серен дошманга алдырган ○ 15071 КАРЫЙМЫН (1) ■ Мин карыймын кояшка, кояш карый Кодашка ○ 104 КАРЫК (1) ■ Карганың "карык" дигәне үзенә ямь ○ 3997 КАРЫЛДАП (1) ■ Карга - карылдап, карак карганып котылыр ○ 12513 КАРЫЛДАСА (2) ■ Карга карылдаса кышны чакырыр, каз каңгылдаса язны чакырыр ○ 3966 ● 3974 КАРЫЛДАУ (1) ■ Карга карылдау белән генә җил килмәс ○ 3967 КАРЫЛДАУДАН (1) ■ Карга баласының авызын таш белән томаламасаң, карылдаудан туктамас ○ 3953 КАРЫМТА (1 | 1) ■ Барымтага - карымта ○ 5543:1 ● 7203 КАРЫН (10) ■ Үз капка алдыңның карын күрше капкасына көрәмә ○ 5254 ● 6681; 6721; 8844; 9266; 9367; 9649; 9650; 9659; 11841 КАРЫНГА (5) ■ Ач карынга вәгазь сөйләмә ○ 9539 ● 9540; 9754-9756 КАРЫНДА (1) ■ Сау карында балта сабы да сеңә ○ 9681 КАРЫНДАГЫ (1) ■ Карындагы бала - алынмаган кала ○ 14028 КАРЫННЫҢ (1) ■ Миннәтле аштан карынның ачлыгы яхшы ○ 9308 КАРЫНЫ (20) ■ Кара җирнең карыны киң ○ 125 ● 954; 1852; 2191; 3113; 3530; 5167; 5939; 7329; 9630; 9651-9654; 9771; 9799; 10632; 11862; 14204; 17045 КАРЫНЫМ (1) ■ Кулым камыр, карыным ач ○ 9772 КАРЫНЫН (1) ■ Кабан кабанның карынын ярмас ○ 2326 КАРЫНЫНА (1) ■ Җир карынына көл салган, көленнән күмәч алган ○ 1479 КАРЫНЫННАН (1) ■ Йөрмәгән-тормаган кеше - инәнең карыныннан тумаган кеше ○ 6779 КАРЫНЫҢ (4) ■ Атың арыса - абруең китәр, карының ачса - кадерең китәр ○ 2609 ● 6025; 9655; 10762 КАРЫНЫҢА (1) ■ Бәрәңге әйткән: "Кырык биш көндә карыныңа керермен", - дигән ○ 1600 КАРЫҢ (1) ■ Кыйбладан җил торса - карың китәр, төньяктан җил иссә - җәең китәр ○ 1113 КАРЫШ (4) ■ Үз җирең бер карыш булса да яхшы ○ 208 ● 873; 1523; 8041 КАРЫШЛАВЫК (1) ■ Карышлавык карышлап йөреп ашар ○ 4780 КАРЫШЛАП (1) ■ Карышлавык карышлап йөреп ашар ○ 4780 КАРЫШЛАР (1) ■ Тегүче - карчык буен карап та чамалый, ә кыз буен җиде карышлар, имеш ○ 15094 КАРЫШМА (1) ■ Халык белән хаклыкка карышма ○ 5069 КАРЫШМЫЙ (3) ■ Арбавын белсәң, кара елан да карышмый ○ 4552 ● 6233; 10933 КАРЫШЫП (1) ■ Карышып үскән караманы турайталмассың ○ 1741 КАС (4) ■ Шырпылы агач кулга кас ○ 1963 ● 5653 (2); 12129 КАСД (1) ■ Бүре дә юлдашына касд кылмас, яхшы вә яман булса да, ялгыз ташламас ○ 2144 КАССАП (1) ■ Кассап күп булса, хайван мордар китәр ○ 2364 КАССАПТАН (1) ■ Сарыкның үлеме кассаптан ○ 3114 КАССАПЧЫГА (1) ■ Кассапчыга мал кайгы, карт ишәккә җан кайгы ○ 2365 КАСТЫ (1) ■ Яхшының дусты күп, яманның касты күп ○ 12383 КАСЫГЫМ (1) ■ Эшкә кушсаң - бүсерем дә касыгым, аш дигәндә - кая минем кашыгым ○ 6327 КАТ (25 | 4) ■ Җиденче кат күктә хис итү ○ 106 ● 249; 250; 318; 1489 (2); 1617; 1873; 2238; 3376; 4795; 6842; 8727 (2); 8914; 8975; 9036:2; 9712; 10382:1, :1; 10551:2; 10874; 12462; 15563; 15800; 15873 (2); 16366; 16923 КАТА (4) ■ Бер аягында ката, икенчесендә чабата ○ 9075 ● 12809; 14804; 16195 КАТА-БАТА (2) ■ Ката-бата, елап кайта ○ 6892 ● 14989 КАТАР (1) ■ Туксанның бере туса, тулыксаган Идел катар ○ 951 КАТАРГЫ (1) ■ Көймә килсә - каек качар, катаргы килсә - көймә качар ○ 7047 КАТАРСЫҢ (1) ■ Ашатсаң ашарсың, ашатмасаң катарсың ○ 9620 КАТАУ (1) ■ Мал - кырау, баш - катау ○ 7383 КАТКАКТА (1) ■ Ишәк эзе каткакта калмый, баткакта кала ○ 2970 КАТКАН (7) ■ Койрыгы бозга каткан ○ 2433 ● 9282; 9509; 10047; 10899; 12922; 13556 КАТКАНДАЙ (1) ■ Яхшы белән сөйләшсәң, балга шикәр каткандай; яман белән сөйләшсәң, эткә сөяк аткандай ○ 12310 КАТКАН-КОТКАН (1) ■ Бар дигән даны бар, каткан-коткан туны бар ○ 7632 КАТ-КАТ (2) ■ Кат-кат кигән катып үлгән ○ 8777 ● 13785 КАТЛАВЫ (1) ■ Алган сабагың бер булсын, катлавы мең булсын ○ 16463 КАТЛАП (1) ■ Катлап кигән чабата нык була ○ 9050 КАТЛАСАҢ (2) ■ Чабатаны катласаң ныгыр, сүзне катласаң сүтелер ○ 16128 (2) КАТЛЫ (1) ■ Кырык катлы чикмәнең булганчы кырык төкле туның булсын ○ 8915 КАТМА (4) ■ Юлдашың яман булса, ерак йөреп төн катма ○ 6952 ● 9317; 12136; 16100 КАТМАГАН (1) ■ Пешмәгән җимештән катмаган как ○ 1849 КАТНАШСАҢ (1) ■ Яман кеше белән катнашсаң, яман булырсың ○ 12216 КАТНАШТЫРСАҢ (1) ■ Алтынга бакыр катнаштырсаң, бозарсың ○ 262 КАТСА (1) ■ Сыны катса да, серен бирмәс ○ 12653 КАТСАҢ (1) ■ Әйберне әйбергә катсаң - заты беленер, ташны ташка чаксаң - уты беленер ○ 631 КАТУ (3) ■ Итә белмәсәң сату - чыгар эчеңә кату ○ 7916 ● 8660; 15182 КАТУЫ (1) ■ Сатуы барның катуы бар ○ 7958 КАТЫ (62) ■ Күккә баксам - күк ерак, җиргә баксам - җир каты ○ 100 ● 126 (2); 127; 973; 1108; 1133; 1338; 1473; 1687; 1688; 1725; 1727; 1728; 1920; 2698; 3457; 3482; 3492; 3775; 5106; 5386; 6148; 6195; 6725; 7021; 7443; 7523; 7613; 8272; 8672; 9203 (2); 9267; 9717; 9755; 9847; 9891; 10309 (2); 11145; 11246; 11270; 11849; 12420; 12516 (2); 13087; 13217; 13557; 13630; 14184; 14218; 15582; 15695; 15885 (2); 15886; 15964; 16044; 16177; 16843 КАТЫГА (2) ■ Ялкау йомшак урын булмаса катыга ятарга да риза ○ 6568 ● 8437 КАТЫГЫ-СӨТЕ (1) ■ Катыгы-сөте миңа, сыегы-саркыты сиңа ○ 9466 КАТЫК (16) ■ Көзге катык - көмеш кашык, язгы катык - ярты азык ○ 886 (2) ● 990; 3778; 9094; 9234; 9268; 9269; 9278; 9332; 9424; 9468; 10724; 13425 (2); 13671 КАТЫККА (2) ■ Икмәкне катыкка манган ач булмый ○ 9216 ● 9259 КАТЫКЛЫ (1) ■ Катыклы аш ир кешегә ишектән чыкканчы гына ○ 9270 КАТЫКНЫ (1) ■ Көзге катыкны кияүдән кызганмыйлар ○ 13426 КАТЫ-КОТЫ (4) ■ Икмәк югы ямандыр, каты-коты кимертер ○ 9212 ● 9446; 9465; 13643 КАТЫКТАН (1) ■ Энәне катыктан тотып булмый ○ 8719 КАТЫЛЫГЫН (1) ■ Җирнең катылыгын үгез үгездән күрә ○ 3319 КАТЫЛЫК (1) ■ Иркәлек бозар, катылык төзәр ○ 11835 КАТЫМША (1) ■ Хатын-кыз эшенә катышма, катымша булырсың ○ 13722 КАТЫНДА (4) ■ Бүре катында үскән эт куй ашар ○ 3475 ● 7328 (2); 14600 КАТЫНША (1) ■ Ирдәүкә булса хатының - яу, катынша булса ирең - яу ○ 13850 КАТЫНШАДАН (1) ■ Катыншадан хатын артык ○ 13879 КАТЫП (6) ■ Челлә чагында катып үлгән ○ 1060 ● 3947; 4790; 6709; 8777; 11288 КАТЫРА (1) ■ Катыра торган таракан оятсыз була ○ 4781 КАТЫРАК (2) ■ Тычканга йон чыккан саен катырак чиный ○ 3419 ● 10397 КАТЫР-КОТЫР (1) ■ Арпа бирсәң атка бир, катыр-котыр чәйнәсен ○ 1516 КАТЫРЫРЛЫК (1) ■ Таракан катырырлык суык ○ 4849 КАТЫСЫЗ (1) ■ Ипи катысыз пешми ○ 9219 КАТЫША (2) ■ Ашыгыч эшкә шайтан катыша ○ 11807 ● 16762 КАТЫШМА (3) ■ Ике эт талашканда, өченче эт, син катышма ○ 3480 ● 6345; 13722 КАТЫШМАСАҢ (1) ■ Муллаларга катышмасаң, дога белмәсәң - шайтан сиңа дошман түгел ○ 16742 КАТЫШМЫЙЧА (1) ■ Туфракка су катышмыйча, балчык булмас ○ 189 КАТЫШТЫРСАҢ (1) ■ Алтынга бакыр катыштырсаң бозарсың ○ 7762 КАТЫШЫР (1) ■ Ашыккан эшкә шайтан катышыр ○ 16720 КАУГА (1) ■ Козгын каркылдаган саен кауга какмыйлар ○ 4038 КАУГАСЫ (1) ■ Авылы кайда - каугасы шунда ○ 5156 КАУДАН (2) ■ Каудан җиргә үрт салма ○ 1284 ● 8463 КАУЛАНГА (1) ■ Кауланга кошың төшмәсен, наданга эшең төшмәсен: кошың табылмый калыр, надан якаңнан алыр ○ 16593 КАУЛАУ (1) ■ Барган атны каулау яхшы ○ 2626 КАУРЫЕ (1 | 1) ■ Тавис - каурые белән матур ○ 4119 ● 4119:1 КАУРЫЕН (1) ■ Торна каурыен салган - аяклары да томшыгы калган ○ 4133 КАУРЫЕНА (1) ■ Тутый кош каурыена төренгән карга ○ 4017 КАУРЫЙ (1) ■ Каурый тоткан хур булмас ○ 16596 КАУРЫЙЛАРЫ (1) ■ Тавис каурыйлары таккан карга ○ 4016 КАУШАМЫЙ (1) ■ Түбәгә чыксаң каушамый чык ○ 8295 КАУШАР (1) ■ Эшләгән ашар, эшләмәгән каушар ○ 6205 КАФ (2) ■ Карар иткән - үгез җиккән, Каф тавына җиткән ○ 11144 ● 17040 КАҺӘР (1) ■ Кайгы - күздән, каһәр - йөздән беленә ○ 14883 КАҺӘРЕН (1) ■ Каһәрен йоткан - пәһлеван ○ 12517 КАЧ (16 | 1) ■ Нәрсә аермаган кешедән ерак кач ○ 603 ● 1845; 2621:2; 3698; 5795; 5849; 8128; 9535; 10179; 10435; 10534; 11135; 12176; 12223; 12267; 12344; 14645 КАЧА (9) ■ Кача белү дә бер һөнәр ○ 5576 ● 5954; 7332; 7868 (2); 11087; 15552; 16726; 16975 КАЧАГАН (2) ■ Качаган мал кашкырга җим ○ 2366 ● 3010 КАЧАДЫР (1) ■ Вакыт акчадыр: гафил булма, качадыр ○ 796 КАЧАР (15) ■ Карак мәче син таяк алганчы сизенеп качар ○ 3341 ● 4422; 4427; 5475; 5727; 7047 (2); 7052; 8419; 9338; 9807; 11303; 14739; 15971; 16744 КАЧАРГА (2) ■ Бүре баласын тотарга өйрәтсә, сарык баласын качарга өйрәтә ○ 2137 ● 11084 КАЧАРДА (1) ■ Иргә дәүләт бетәрдә коладын салса каз алыр, ирдән дәүләт качарда лачын салса да аз алыр ○ 13520 КАЧАСЫ (1) ■ Күрмәгәннең күрәсе килер, күргәннең качасы килер ○ 10452 КАЧАСЫМ (1) ■ "Кыз" дигәч кочасым килә, "мал" дигәч качасым килә ○ 13272 КАЧКАН (24) ■ Тамчыдан качкан явымга юлыгыр ○ 1137 ● 1715; 4136; 4494; 5034; 5577-5579; 5728 (2); 6061; 6256; 11524; 11727; 12399 (2); 12963; 13694; 14356 (2); 14821; 16780; 16856; 16864 КАЧКАНДА (2) ■ Качканда да, куганда да "тота" дип йөгер ○ 5580 ● 6781 КАЧКАННЫ (1) ■ Качканны кума ○ 5581 КАЧКАННЫҢ (1) ■ Качканның батырлыгы аякта, сугышканның йөрәктә ○ 5582 КАЧКЫН (1) ■ Атың качкын булсын, йөрәгең ялкын булсын ○ 11071 КАЧМА (3) ■ Тәвәгә менеп чокырга качма ○ 2928 ● 8509; 14818 КАЧМАК (1) ■ Кол кайгысы бер качмак, би кайгысы бер чапмак ○ 5831 КАЧМАС (5) ■ Арыслан юлбарыстан качмас ○ 2049 ● 2150; 3373; 4427; 6168 КАЧСА (2) ■ Төлке никадәр качса да, барыр җире күрекче кибетендә ○ 2298 ● 5661 КАЧСАМ (1) ■ Урман чытырман, качсам тоттырмам ○ 1876 КАЧСАҢ (1) ■ Дөньяны кусаң - качар, качсаң - куар ○ 14739 КАЧУ (3) ■ Төлкенең уены күп булса да, иң яхшысы - качу ○ 2313 ● 3292; 5575 КАЧУДА (1) ■ Дошман күп булганда качуда файда юк ○ 5320 КАЧЫНЫР (1) ■ Матур ачылыр, ямьсез качыныр ○ 10684 КАЧЫП (9) ■ Яңгырдан качып, дәрьяга төшкән ○ 1169 ● 1232; 1413; 2934; 5035; 10836; 13613; 14705; 15417 КАЧЫП-ПОСЫП (1) ■ Качып-посып каз ашаудан тынычлап ачы суган ашавың яхшырак ○ 9656 КАЧЫР (2) ■ Ат белән ишәк кавышкан, ике арада качыр туган ○ 2999 ● 5807 КАЧЫРА (1) ■ Кырау яңгырны качыра ○ 1114 КАЧЫРГА (1) ■ Качырга: "атаң кем?" дигәч, "ат" дигән ○ 3001 КАЧЫРДАН (1) ■ Качырдан ат та тумас, ишәк тә тумас ○ 3002 КАЧЫРНЫ (1) ■ Бер камчы мең качырны өркеткән ○ 3000 КАЧЫРНЫҢ (1) ■ Качырның фамилиясе юк ○ 3003 КАШ (13) ■ Адашмыймын дигән кеше каш белән күз арасында адашыр ○ 6724 ● 8812; 10066; 10087; 10393; 10394; 10500; 10503; 10505; 10521; 13126; 14708; 15393 КАШАВАЙ (1) ■ Туйга барсаң җик кашавай: чана печән ашамай ○ 13314 КАШАВЫ (1) ■ Атның яме - ашавы белән дә кашавы белән ○ 2577 КАШКА (6) ■ Яхшы атның башы кашка ○ 2726 ● 3149; 3150; 6668; 7534; 12103 КАШКЫРГА (1) ■ Качаган мал кашкырга җим ○ 2366 КАШЛЫ (1) ■ Башлык булсаң башлы бул, җыерылмас кашлы бул ○ 5748 КАШТА (1) ■ Күздә, кашта, йөрәк башта, эшем синдә генә ○ 10513 КАШЫ (3) ■ Йөзек кашы зур булмый ○ 8773 ● 10960; 12320 КАШЫГЫ (4) ■ Ашы бар, кашыгы юк ○ 9143 ● 9567; 10020; 14687 КАШЫГЫМ (1) ■ Эшкә кушсаң - бүсерем дә касыгым, аш дигәндә - кая минем кашыгым ○ 6327 КАШЫГЫН (3) ■ Бака кашыгын тут басмас ○ 4564 ● 9565; 15266 КАШЫГЫНА (1) ■ Кашыгына тигән май сабына да тияр ○ 9271 КАШЫГЫНДА (1) ■ Сабында да бар, кашыгында да бар ○ 9952 КАШЫГЫҢА (2) ■ Ашыңа ни салсаң, кашыгыңа шул чыгар ○ 9147 ● 9922 КАШЫГЫҢНЫ (1) ■ Туяр алдыннан туя бел, кашыгыңны куя бел ○ 9721 КАШЫЙ (3) ■ Эшләгән ашый, эшләмәгән башын кашый ○ 6206 ● 15199; 15354 КАШЫК (37 | 1) ■ Бер кашык су белән йотарлык ○ 503 ● 886; 967; 1387; 1975; 6596; 7168; 7503 (2); 9162; 9163; 9277; 9558; 9564; 9627; 9868; 9873; 9877; 9885 (2); 9889; 9908; 9911; 9923; 9935 (2), :1; 9942; 10023; 10041; 10042; 10223; 10572; 12224; 12319 (2); 13425 (2) КАШЫК-АЯК (3) ■ Йортта кашык-аяк шалтырамый булмый ○ 8268 ● 13656; 14722 КАШЫККА (1) ■ Кашыкка да эләкми, авызга да тими ○ 10033 КАШЫКНЫ (1) ■ Яхшы аш начар кашыкны да алтын итә ○ 9391 КАШЫКНЫҢ (2) ■ Аш бетте - кашыкның бәясе төште ○ 9872 ● 10018 КАШЫКСЫЗ (1) ■ Бармагына ышанган кашыксыз калган ○ 10897 КАШЫКТАН (1) ■ Кашыктан авызга хәтле ерак юл бар ○ 9924 КАШЫМА (1) ■ Үз кутырыңны үзең кашыма ○ 15340 КАШЫМАГА (1) ■ Кашымага тырнак кирәк ○ 10924 КАШЫМЫЙЛАР (1) ■ Кычытмаган җирне кашымыйлар ○ 15232 КАШЫНА (1) ■ Егетнең кашына карама, эшенә кара ○ 12879 КАШЫНСА (1) ■ Ярлы кашынса, мулла сәдака өмет итәр ○ 17073 КАШЫНЫР (1) ■ Кыш хәстәрен күрмәгән кысылыр да кашыныр ○ 869 КАШЫҢ (5) ■ Үз өеңдә ашың булсын, кеше өендә кашың булсын ○ 8350 ● 10064; 10395; 10478; КАШЫҢ-КҮЗЕҢ (1) ■ Кашың-күзең кара, калганын үзең кара ○ 10479 КАШЫР (4) ■ Ишәк ишәкне бурычка кашыр ○ 2960 ● 6286; 15348 (2) КАШЫРГА (1) ■ Баш кашырга да вакыт юк ○ 10326 КАШЫСА (1) ■ Бай ботын кашыса, мулла кулын суза ○ 16965 КАШЫТЫРЛЫК (1) ■ Хәле җилкә кашытырлык булу ○ 10856 КАЮЛЫ (2) ■ Каюлы агач озак чыдый ○ 1689 ● 1690 КАЮЫ (1) ■ Каюлы агачның каюы чыкмый булмый ○ 1690 КАЯ (32 | 1) ■ Кая барсаң да, бер кояш ○ 30 ● 668; 978; 1791; 2352; 3092; 3395; 3848; 4007; 4257; 4682; 4708; 4737; 5725; 6327; 6893; 7016:3; 7078; 7478; 7920; 8302; 8712; 8980; 10243; 10280; 12289; 13177; 14063; 14775; 14881 (2); 14895; 15551 КАЯН (10) ■ Алдыңа кара - кая барганыңны белерсең, артыңа кара - каян чыкканыңны белерсең ○ 668 ● 2200; 2551; 2820; 7178; 7438; 7500; 9990; 11094; 12807 КӘБАБЕН-ШӘРАБЕН (1) ■ Кәбабен-шәрабен - өф-өф, исәбен-хисабын - ах-вах ○ 7918 КӘБАП (1) ■ Уңган хатын арыш онын кәбап итәр, уңмаган хатын бодай онын харап итәр ○ 13698 КӘБЕСТӘ (10) ■ Кәбестә аркасында суган да су эчә ○ 1610 ● 1635; 3011; 3018; 3024; 3032; 3034; 3073; 11321; 16370 КӘВЕШКӘ (1) ■ Ике аяк бер кәвешкә сыймас ○ 9040 КӘВЕШЛӘРЕ (1) ■ Кәвешләре бер магазинда булган ○ 9081 КӘГАЗЬ (1) ■ Кәгазь - дәрья, каләм - көймә ○ 16613 КӘГАЗЬГӘ (4) ■ Аракы эчкән азыкка интеккән, тәмәке тарткан кәгазьгә интеккән ○ 9810 ● 16591; 16614; 16615 КӘГАЗЬДӘ (1) ■ Белемле үлсә, кәгазьдә хаты калыр; оста үлсә, эшләгән заты калыр ○ 16506 КӘГЪБӘГӘ (1) ■ Дөя кәгъбәгә бару белән хаҗи булмас ○ 2917 КӘЕФСЕЗ (1) ■ Яшьлегең үтсә тәртипсез, картлыгың үтәр кәефсез ○ 15118 КӘҖӘ (69 | 1) ■ Дуңгызны кыйнап кәҗә ясамыйлар ○ 2894 ● 3004-3010; 3013; 3014; 3016; 3017; 3019-3043; 3051; 3058-3060; 3062; 3065-3068; 3070; 3074; 3095; 3115; 3130; 3133; 3134; 3142; 3310; 5219; 6434; 7224; 7934; 11607; 12512:1; 13145; 13330; 13884; 14102; 14618; 14637; 14638; 14660; 16852 КӘҖӘГӘ (7) ■ Кемгә нәстә, кәҗәгә кәбестә ○ 3011 ● 3015; 3044; 3045; 3061; 3071; 3072 КӘҖӘДӘ (3) ■ Кәҗәдә җан кайгысы, итчедә май кайгысы ○ 2373 ● 3046; 10301 КӘҖӘДӘН (1) ■ Сарыктан кәҗә тумый, кәҗәдән сарык тумый ○ 3115 КӘҖӘЛӘР (1) ■ Тәкәләр сөзешкәндә кәҗәләр ял итә ○ 3145 КӘҖӘЛӘРЕ (1) ■ Ике дошманның кәҗәләре дә аерым йөри ○ 5423 КӘҖӘНЕ (6) ■ Кирәк булса - кәҗәне җиңги, тәкәне җизни диярсең ○ 3012 ● 3018; 3047; 3069; 3073; 12280 КӘҖӘНЕҢ (10) ■ Атның киеге - колан, кәҗәнең киеге - коралай ○ 2226 ● 3048-3055; 3063 КӘҖӘҢ (1) ■ Елавык булса да, балаң булсын; бакравык булса да, кәҗәң булсын ○ 14017 КӘҖӘҢНЕ (1) ■ Бер калҗа ит өчен кәҗәңне суйма ○ 9175 КӘҖӘСЕ (3) ■ Кәҗәсе кыйбат түгел, мәҗәсе кыйбат ○ 3056 ● 7498; 12896 КӘҖӘСЕН (1) ■ Тинтәк ике кәҗәсен берьюлы суяр ○ 11678 КӘҖӘСЕНӘ (1) ■ Кәҗәсенә күрә сакалы ○ 3057 КӘҖӘСЕНДӘ (1) ■ Хикмәт мөгезендә түгел, кәҗәсендә ○ 3064 КӘҖӘСЕННӘН (1) ■ Байдан хакымны алам дип, ярлы актык кәҗәсеннән язган, ди ○ 7228 КӘЙЛӘ (1) ■ Кәйлә белән түгел, хәйлә белән ○ 12532 КӘЙЛӘМ (1) ■ Кәйләм үтмәсә, хәйләм үтәр ○ 12651 КӘКЕРЕ (1) ■ Һәркемнең бармагы үзенә таба кәкере ○ 10980 КӘКЕРЕГӘ (1) ■ Туп-турыдан туп пошел, кәкерегә не ходи ○ 6900 КӘКЕРЧЕК (1) ■ Кәкре агачтан кәкерчек, чатлы агачтан чата ○ 1928 КӘККҮК (2) ■ Карга күке баласын күпме ашатса да, "кәккүк" дип кычкырыр ○ 3973 ● 4333 КӘККҮКНЕҢ ( | 2) ■ Алдан кычкырган кәккүкнең башы ярыла ○ 4057:1 ● 4057:3 КӘКРӘЙГӘН (1) ■ Юкка кәпрәйгән - вакытсыз кәкрәйгән ○ 12051 КӘКРӘЙТӘ (1) ■ Байлык батырайта, ярлылык кәкрәйтә ○ 7241 КӘКРӘЙТҮ (1) ■ Кәкре агачны төзәйтүдән төзен кәкрәйтү җиңелрәк ○ 1927 КӘКРЕ (29 | 1) ■ Кәкре белән бөкере - икесе дә бер ○ 595 ● 597; 1696; 1773; 1853; 1927; 1928; 2929; 3688; 3721; 4603; 5595; 5602; 5635; 5893; 6968; 7044; 7272; 8453; 8471; 8623; 8633; 10837; 10954; 10955; 12147; 12533; 12628; 13057:2; 13592 КӘКРЕГӘ (1) ■ Кәкрегә бөкре килү ○ 15355 КӘКРЕДӘН (2) ■ Төз агачтан ук чыгар, кәкредән - җәя ○ 1947 ● 6820 КӘКРЕМЕ (1) ■ Кәкреме, төзме - бер сүз булсын ○ 15917 КӘКРЕНЕ (2) ■ Кәкрене турайта алмассың ○ 596 ● 651 КӘКРЕНЕҢ (1) ■ Кәкренең шәүләсе дә кәкре ○ 597 КӘКРЕСЕН (1) ■ Елан үз кәкресен белмәс, дуңгыз үз бөкресен белмәс ○ 4612 КӘЛӘШЕН (1) ■ Көйсез кияү кияүләп ятканчы көйле кияү кәләшен алып кайткан ○ 13427 КӘЛТӘ (2) ■ Елан теле белән кәлтә теле бер ○ 4605 ● 4680 КӘЛТӘНЕҢ (1) ■ Кәлтәнең койрыгын киссәң, яңадан үсәр ○ 4669 КӘЛЯМ (1) ■ Әүвәл сәлам, аннан кәлям ○ 16244 КӘЛЯМНӘН (1) ■ Кәлямнән әүвәл сәлам кирәк ○ 15918 КӘМАЛЬНЕҢ (1) ■ Һәр кәмальнең бер зәвалы бар ○ 636 КӘНДИ (1) ■ Аңа ике дөнья - бер кәнди ○ 14762 КӘНФИТ (3) ■ Бай белән күрше тору сызлаган тешкә кәнфит ашаган кебек ○ 7157 ● 9290; 9291 КӘПӘРЕНҮ (1) ■ Кәпәренү күркәгә килешә ○ 12017 КӘПРӘЙГӘН (1) ■ Юкка кәпрәйгән - вакытсыз кәкрәйгән ○ 12051 КӘПРӘЙГӘННЕҢ (1) ■ Мактанчыкның өенә бар, кәпрәйгәннең туена бар ○ 12029 КӘРВАН (4) ■ Кәрван кичәр - ут калыр, халык кичәр - йорт калыр ○ 5020 ● 6792; 6793; 6831 КӘРВАНГА (2) ■ Этнең табаны кычытса, кәрванга иярер ○ 3725 ● 6835 КӘРВАНЧЫ (1) ■ Дөянең телен кәрванчы белә ○ 2922 КӘРЗИН (1) ■ Алтмыш талдан бер кәрзин ○ 1885 КӘРКЕШЕН (2) ■ Зимагурның гомере кәркешен урап үтәр ○ 5798 ● 6573 КӘРЛӘ (1) ■ Киберлек - кәрлә сыйфаты, кечелек - бәндә сыйфаты ○ 12011 КӘРНИЗ (1) ■ Болдыр ягына кәрниз ясамыйлар ○ 8242 КӘРЧЕМӘ (1) ■ Йокы кәрчемә кебек: биш сәгать эчендә ойый, алты сәгатьтә ачый ○ 6650 КӘРЧЕ-МӘРЧЕ (1) ■ Кәрче-мәрче, орлык пәрәмәче ○ 9472 КӘСАСЕ (1) ■ Күңел кәсасе бер түгелсә тулмас ○ 11211 КӘСАФӘТЕ (3) ■ Яманның кәсафәте бер чакырым алдан йөри ○ 12291 ● 12386; 12389 КӘСӘРТКЕЛЕК (1) ■ Елан өчкә өзелсә дә, кәсәрткелек хәле бар ○ 4610 КӘСЕП (2) ■ Кәсеп иткәнгә насыйп иткән ○ 6096 ● 12916 КӘСЕПНЕҢ (1) ■ Хәләл кәсепнең яманы юк ○ 12597 КӘФЕН (2) ■ Күлмәк кигән бер кайтыр, кәфен кигән кайтмас ○ 5383 ● 15444 КӘФЕНЕМНЕ (1) ■ Үләсемне белсәм, кәфенемне муеныма урап йөрер идем ○ 15431 КӘФЕНСЕЗ (2) ■ Акчасыз базарга барганчы, кәфенсез гүргә кер ○ 7844 ● 7938 КӘШӘМИР (1) ■ Башың буш булгач кәшәмир яулыктан ни файда ○ 10266 КВАС (1) ■ Коры квас, сай чүмеч ○ 9470 КЕБЕК (139) ■ Ай кебек калкыды, кояш кебек балкыды ○ 84 (2) ● 89; 308; 512; 519; 524; 656 (2); 805; 889; 1046 (2); 1211; 1635; 1776; 1841; 2277; 2738; 2742 (2); 2776; 3128; 3388-3390; 3393; 3783; 3787; 3800; 3946; 4079; 4225; 4280 (2); 4353-4355; 4433; 4535; 4616; 4711; 4751; 4752; 4844; 5401; 5405; 5499; 5998; 6088 (2); 6137; 6288 (2); 6432; 6570; 6650; 6682; 6697 (2); 6721 (2); 7111; 7157; 7186 (2); 7287 (3); 7455; 7833; 7837; 8261; 8564; 8577; 8661; 8738; 8744; 9424; 9477; 9488; 10498; 10518; 10710 (2); 10859; 11048; 11204; 11213; 11481 (2); 11512; 11742; 11845; 12220; 12263; 12434 (2); 12469; 12708; 12846; 12904; 12981; 13063; 13087; 13236 (2); 13588 (2); 13670; 13719; 13743; 13877; 13951; 14178; 14719; 14750; 14782; 14786; 14831; 15510; 15547 (2); 15640 (2); 15648 (2); 15696; 15753; 15822; 15885; 15919; 16021; 16059; 16061; 16099; 16170; 16397; 16636 КЕБЕКТЕР (1) ■ Исерекләр арасында аек - үлекләр арасында терек кебектер ○ 9835 КЕЗ (1) ■ Яман тел без кебек, яхшы тел кез кебек ○ 15648 КЕЛӘМ (1) ■ Келәм астында барабан какмыйлар ○ 16374 КЕЛӘМГӘ (1) ■ Келәмгә биргесез алача бар, булышканга биргесез арача бар ○ 5583 КЕЛӘМНЕ (1) ■ Киленне - килгәндә, келәмне җәйгәндә макта ○ 13373 КЕЛӘТ (3) ■ Акыл келәт түгел, яңадан салып булмый ○ 11412 ● 12784; 13824 КЕЛӘТЕ (1) ■ Ил - иләте белән, бай - келәте белән ○ 4928 КЕЛӘТЕН (1) ■ Теләвен теләткән, келәтен бураткан ○ 16806 КЕЛӘТЕННӘН (1) ■ Келәтеннән озын бастырыгы ○ 8654 КЕЛӘТТӘ (1) ■ Келәттә оның булмаса да, хатының уңган булсын ○ 13657 КЕЛИНДЕР (1) ■ Аның өчен ике калач бер тиен, бер келиндер өч тиен ○ 9427 КЕМ (97) ■ Яренгә кем бар, кем юк ○ 1064 (2) ● 1153; 1414 (4); 1415; 1782; 1910; 2940; 2945; 3001; 3146; 3259; 3453; 3587; 3673; 3704; 3722; 3998; 4310; 4627; 4646; 4667; 4748; 4791; 5418; 5457; 5508; 5552; 5676; 5821 (2); 5899; 5924; 5997; 6073; 6230; 6392; 6917; 7036 (2); 7037; 7059; 7441 (2); 7526; 7608; 7903; 7999; 8165; 8513; 8520; 8592; 8615; 8857; 8903; 8968; 9064; 9560; 10218; 10707; 11146; 12088; 12137; 12139; 12200; 12518; 12710 (3); 12798; 13178; 13281; 13980; 14232; 14578; 14581; 14598; 14979; 14992; 15226; 15442; 15747; 16228 (2); 16305; 16325 (2); 16702; 16901; 16993 (2); 16999; 17039; 17085 КЕМӘЕННӘН (1) ■ Кызның кемлеге кемәеннән күренә ○ 13022 КЕМГӘ (18) ■ Таякның кемгә төшәсен бел ○ 1941 ● 3011; 3599; 5218; 5584 (2); 5862; 8615; 9056; 9590; 11413; 12710; 13094; 14465; 14555; 16141; 16989; 17028 КЕМДӘ (1) ■ Ачу кемдә дә бар, аны йота белү кирәк ○ 12435 КЕМДӘДЕР (1) ■ Зәңгәр төймәм кемдәдер, минем күңелем шундадыр ○ 8956 КЕМЕ (3) ■ Агачның башын киссәң, төбе калыр; икенең берсе үлсә, берсе калыр; ялгызның үзе үлсә, кеме калыр? Менгән аты, кигән туны ятка калыр ○ 4859 ● 4985; 16859 КЕМЛЕГЕ (1) ■ Кызның кемлеге кемәеннән күренә ○ 13022 КЕМЛЕГЕН (4) ■ Кешенең кемлеген беләсең килсә, иптәшләренә кара ○ 5459 ● 6081; 12519; 15543 КЕМЛЕГЕҢНЕ (1) ■ Үзеңнең кемлегеңне беләсең килсә, күршеңнән сора ○ 5258 КЕМНӘН (1) ■ Кемнән туган - шуны куган ○ 14445 КЕМНЕ (7) ■ Хуҗасы кемне кабул итсә, эт шуңа койрык болгар ○ 3538 ● 12721; 13094; 13643; 14160 (2); 14555 КЕМНЕКЕ (10) ■ Җир кемнеке - икмәге шуныкы ○ 1480 ● 2501 (2); 5886 (2); 7202; 7221; 8297; 8785; 14199 КЕМНЕҢ (13) ■ Кемнең тарысы - шуның тавыгы ○ 1549 ● 6917; 6918; 7038; 8275; 8464; 8774; 10925; 12519; 15227; 15490; 16375; 16594 КЕНӘ (17 | 1) ■ Кечкенә булса да, эче төш кенә ○ 649 ● 978; 2601; 3033; 3188; 3723:1; 3807; 4399; 4469; 4546; 10296; 10315; 12034; 13804; 16319; 16327; 16409; 17079 КЕНӘРГӘ (1) ■ Кенәргә кайту Бохарадан кайтудан авыр ○ 5180 КЕНӘРИ (1) ■ Кенәри үзе читлектә, күңеле иректә ○ 4215 КЕНДЕГЕН (2) ■ Кыз бала үз кендеген үзе кисә ○ 12977 ● 14211 КЕНДЕГЕҢ (1) ■ Син дә коры калма, ату кендегең канар ○ 10844 КЕНДЕК (1) ■ Тумаган балага кендек әби кирәкми ○ 14060 КЕР (23) ■ Пычрак суда кер юа ○ 517 ● 553; 772; 1296; 1343; 1865; 4959 (2); 7207; 7844; 8161; 8253; 8760; 8822; 8823; 9805; 10362; 10481; 10961; 13173; 13814; 13910; 14641 КЕРӘ (57 | 3) ■ Яз җитсә чебенгә дә җан керә ○ 986 ● 1126; 1512; 2201; 2423; 2502; 3357; 3619; 4324 (2), :1; 6611; 6710; 7210; 7242:2; 7281 (2); 7319 (2); 7497; 8140; 8231; 8357 (2); 8592; 8594; 8828; 8952 (2); 9186, :1; 9226 (2); 9801; 9853; 9913; 9953; 10374; 10896; 11025; 11199; 11276; 11334; 11952; 11997; 13375; 13651; 13841; 14470 (2); 14833; 14899; 15005; 15163; 15167; 15173; 15633; 15878; 16104 (2) КЕРӘЛӘР (2) ■ Бер тиен белән керәләр, ярты тиен белән чыгалар ○ 7830 ● 8230 КЕРӘЛЕ (1) ■ Аның акылы керәле дә чыгалы ○ 11764 КЕРӘМ (2) ■ Бәрәңге: "Мин патшалар авызына да керәм!" - дип әйтер, ди ○ 1596 ● 15316 КЕРӘН (4) ■ Керән тормадан татлы булмас ○ 1606 ● 1607; 1630; 9272 КЕРӘСЕ (1) ■ Чыгасы мал чыкмыйча, керәсе мал керми ○ 7431 КЕРӘСЕҢ (1) ■ Күрәсегә үзең барып керәсең ○ 14924 КЕРӘСЕҢНЕ (1) ■ Ишектән арт белән чыгып киткәндә ал белән кайтып керәсеңне онытма ○ 8259 КЕРӘ-ЧЫГА (1) ■ Бусагамны төшерде инде керә-чыга ○ 8362 КЕРГӘН (47) ■ Җир тишегенә кергән ○ 252 ● 528; 1154; 1950; 2447; 2502; 3125; 3542; 3543; 3776; 4299 (2); 4325; 4560; 4592; 5199; 5987 (2); 6746; 6829; 6921; 7455 (2); 7779; 7921; 8102; 8514; 8608; 8624; 9796; 10507; 10894; 10957; 12478; 13172; 13952; 14240; 15194; 15200; 15376 (2); 15439; 15575; 15904; 15923; 15970; 16118 КЕРГӘНГӘ (1) ■ Туганнан алып кабергә кергәнгә кадәр өйрән ○ 16657 КЕРГӘНДӘ (1) ■ Еланны өненә кергәндә койрыгыннан тартып алырмын димә ○ 4631 КЕРГӘННӘР (1) ■ Аптыраш белән йөдәш кергәннәр, ди, өйдәш ○ 14789 КЕРГӘННЕ (1) ■ Авызыңа кергәнне чәйнәргә иренмә ○ 9520 КЕРГӘНЧЕ (7) ■ Суга кергәнче йөзәргә өйрән ○ 442 ● 1866; 5213; 7207; 8161; 13173; 13814 КЕРГӘЧ (8) ■ Апрель кергәч эт биеклеге кар ява ○ 759 ● 2688; 4399; 5954; 8332; 11128; 12384; КЕРДЕ (6) ■ Кибәнгә тычкан керде ○ 3427 ● 8477 (2); 10471; 16101; 16940 КЕРЕ (3) ■ Керне юган саен кере чыга ○ 8779 ● 11207 (2) КЕРЕМ (1) ■ Керем бар җирдә чыгым бар ○ 7922 КЕРЕН (1) ■ Киемдәге керне юып бетерәсең, күңел керен бетерү читен ○ 11162 КЕРЕП (19 | 1) ■ Суга кереп коры чыгар ○ 523 ● 725; 1546; 3438; 4216; 5270; 5282; 5904; 6856; 8229; 8260; 9791; 12170; 12522; 14925; 14964, :1; 15552; 15679; 16948 КЕРЕР (30) ■ Кояш кермәгән өйгә врач керер ○ 39 ● 1496; 2030; 2196; 4598; 4603; 4609; 4738; 4819; 4834; 5024; 5375 (2); 5428; 5476; 5547; 5808; 6386; 8272; 8463; 8632; 9910; 10365; 12335; 12688; 13115; 13140; 14099; 15549; 16279 КЕРЕРГӘ (2) ■ Юктан бар булган кеше менәргә тау тапмас, бардан юк булган кеше керергә тишек тапмас ○ 7625 ● 8370 КЕРЕРЛЕК (3) ■ Тереләй җир астына керерлек булу ○ 243 ● 253; 10516 КЕРЕРМЕН (1) ■ Бәрәңге әйткән: "Кырык биш көндә карыныңа керермен", - дигән ○ 1600 КЕРЕРСЕҢ (2) ■ Күршегә, онга кермәсәң дә, көлгә керерсең ○ 5198 ● 5218 КЕРЕШ (1) ■ Песием, "перес", аягың-кулың дөрес, тычкан тотарга кереш ○ 3392 КЕРЕШӘ (1) ■ Кунак килгәнне күрсә, мулла намазга керешә ○ 17002 КЕРЕШЕҢ (1) ■ Өлешең булмаса, керешең булмасын ○ 8201 КЕРЕШЕР (2) ■ Кулыннан килмәгән күркә асрарга керешер ○ 6489 ● 14621 КЕРЕШЕРМЕН (1) ■ Арзан керешермен, ашавым белән кыйммәткә төшерермен ○ 9533 КЕРЕШМӘ (1) ■ Юкәңне хәзерләмичә чабатага керешмә ○ 9069 КЕРЕШМИЛӘР (1) ■ Сусагач кына кое казырга керешмиләр ○ 9689 КЕРЛӘНЕР (1) ■ Күлмәк якасы алдан керләнер ○ 8918 КЕРЛӘНМӘСЛЕК (1) ■ Керләнмәслек ак булмас, сөренмәслек ат булмас ○ 8778 КЕРМӘ (7) ■ Урманга себерке белән кермә ○ 1867 ● 2856; 7027; 7604; 10922; 15875; 17000 КЕРМӘГӘН (11) ■ Кояш кермәгән өйгә врач керер ○ 39 ● 5199; 8277; 8358; 9450; 10335; 10420; 10638; 13682; 14226; 15051 КЕРМӘГӘНГӘ (1) ■ Тигәнәк арасына кермәгәнгә тигәнәк иярми ○ 1306 КЕРМӘГӘННЕ (1) ■ Ана сөте белән кермәгәнне тормыш кертә ○ 14703 КЕРМӘМ (1) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 КЕРМӘС (21) ■ Каты җиргә казык кермәс ○ 127 ● 1476; 4407; 5486; 6466; 7788; 7912; 8625; 8639; 9220; 9546; 9969; 10325; 10994; 11902; 12490; 14226; 14673; 16075; 16313; 16904 КЕРМӘСӘ (5) ■ Өсәккә кермәсә, исәпкә кермәс ○ 1476 ● 7912; 11997; 12335; 12490 КЕРМӘСӘҢ (1) ■ Күршегә, онга кермәсәң дә, көлгә керерсең ○ 5198 КЕРМӘССЕҢ (1) ■ Белеп өрәсең, эт булсаң, урамнан кермәссең ○ 3773 КЕРМИ (27) ■ Төлке саклы бакчага керми ○ 2299 ● 3280; 3340; 4493; 5197; 5209; 5323; 7431; 7694; 7893; 7960; 8570; 8616; 8630; 9117; 10419; 10774; 11136; 11362; 11991; 13508; 14770; 14896; 15378; 15812; 15878; 15915 КЕРМИБЕЗ (1) ■ Әлхәм белән Әбҗәткә без кермибез әҗәткә ○ 16955 КЕРМИЛӘР (2) ■ Ачык ишекне ватып кермиләр ○ 8232 ● 8461 КЕРМИЧӘ (3) ■ Пәҗи килегә кермичә, мае чыкмас ○ 1559 ● 2168; 7956 КЕРНЕ (3) ■ Керне юган саен кере чыга ○ 8779 ● 8809; 11162 КЕРОСИН (1) ■ Утка керосин сибү ○ 8581 КЕРПЕ (4 | 4) ■ Керпе баласын "йомры гынам, йомшак кынам" дип сөя, имеш ○ 2222 ● 2223, :1, :2, :3; 2252; 3985, :1 КЕРПЕНЕКЕ (1) ■ Керпенеке шырпылы ○ 2224 КЕРПЕНЕҢ (1) ■ Керпенең аягын күреп булмый ○ 2225 КЕРСӘ (23 | 1) ■ Җиде кат җир астына керсә дә, эзләп табу ○ 250 ● 405; 3644:1; 7460; 7820; 8337 (2); 8462; 8616; 8996; 9807; 10243; 10335; 10896; 11044; 11861; 13386 (2); 13534; 13651; 14133; 14825; 16896; 17014 КЕРСӘМ (2) ■ Куян: "Урманга керсәм - бет ашый, кырга чыксам - эт ашый", - дип әйтә, ди ○ 2261 ● 8662 КЕРСӘҢ (12 | 1) ■ Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагыңнан тартыр ○ 101 ● 285 (2); 367; 1020; 5377 (2); 6377; 8617; 13697; 13819; 14964:1; 15568 КЕРТ (1) ■ Килгәнне өеңә керт, алдына тоз-икмәк куй ○ 10076 КЕРТӘ (4) ■ Ашлыкны арба өйгә кертә, чана базарга илтә ○ 1379 ● 4163; 10427; 14703 КЕРТӘБЕЗ (1) ■ Ишәккә: "Сине оҗмахка кертәбез", - дигәннәр икән, ишәк: "Анда шайтан таягы бармы соң?" - дип сораган, ди ○ 2979 КЕРТӘМ (2) ■ Хайванга караса - казанга кертәм, ди, кешегә караса - кабергә кертәм, ди ○ 12403 (2) КЕРТЕП (2) ■ Акча белән шайтанны да мәчеткә кертеп була ○ 7664 ● 10923 КЕРТЕР (3) ■ Бер кәҗә тәкәсе мең сарыкны суйгакка кертер ○ 3130 ● 9703; 12555 КЕРТЕРСЕҢ (1) ■ Көрсенмә - дошманыңа көч кертерсең ○ 5465 КЕРТКӘН (2) ■ Базар керткән - баеган ○ 7871 ● 12942 КЕРТМӘКЧЕ (1) ■ Таягы керсә, аягын да кертмәкче була ○ 11044 КЕРТҮ (2) ■ Тавык кетәгенә кертү ○ 4357 ● 7118 КЕРҮ (11) ■ Яфрак астына керү ○ 1720 ● 2435; 4845; 5305; 10325; 10723; 10865; 10866; 10994; 11382; 15314 КЕРҮЕҢ (2) ■ Күршең аркылы оҗмахка кергәнче, туры тәмугка керүең артык ○ 5213 ● 6894 КЕРҮЕҢНӘН (1) ■ Керүеңнән алда чыгуыңны уйла ○ 6783 КЕРФЕГЕ (1) ■ Керфеге кер күтәрми ○ 10481 КЕРФЕК (1) ■ Керфек күзгә терәлеп торса да, күз күрми ○ 10396 КЕРЧӘН (2) ■ Кеше аты тирчән, кеше киеме керчән ○ 2658 ● 8781 КЕРШӘН (1) ■ Акыл өләшкәндә кершән буянып калган ○ 11760 кершәннән → иннек-кершәннән КЕСӘ (16) ■ Ындыр тулы кибән - кесә тулы акча ○ 1466 ● 5455 (2); 6020; 6822 (2); 7135; 7809; 8028; 8905; 8906; 8969; 11219; 12928; 16307; 16947 КЕСӘБИКӘ (1) ■ Өстә кесәбикә бөтен җире бизәк, күлмәк тә юк, башкасы нигә кирәк ○ 8991 КЕСӘГӘ (4) ■ Дөяне кесәгә яшереп куеп булмый ○ 2921 ● 7319; 7363; 8970 КЕСӘДӘ (5) ■ Кырдагы - кырда, өсәктәге - кесәдә ○ 1423 ● 7672; 7790; 8971; 11023 КЕСӘДӘГЕ (1) ■ Куендагы - юлдагы, кесәдәге - кулдагы ○ 8911 КЕСӘДӘН (1) ■ Кесәдән йодрык күрсәтү ○ 8972 КЕСӘЛЕ (1) ■ Кесәле өйдә, сүге тышта ○ 9467 КЕСӘМДӘ (1) ■ Чабата кесәмдә берәү калган икән ○ 9089 КЕСӘНЕ (1) ■ Чәй көлдерер, кесәне бөлдерер ○ 9372 КЕСӘҢ (4) ■ Акчаң булмаса, кесәң ертыклыгыннан ни зыян ○ 7725 ● 8907; 16922; 17000 КЕСӘҢӘ (2) ■ Бер карауда кесәңә дә керә, эчеңә дә керә ○ 8952 ● 10270 КЕСӘҢДӘ (5) ■ Амбарыңда булса, кесәңдә булыр ○ 1371 ● 7364; 7791; 15491; 17018 КЕСӘҢНЕ (3) ■ Шәһәрне бак, шәһәрне бак, әйләндер дә кесәңне как ○ 5245 ● 5866; 7885 КЕСӘСЕ (3) ■ Фәкыйрьнең күңеле тулы, кесәсе буш ○ 7425 ● 7444; 9852 КЕСӘСЕН (1) ■ Акча беткәч, ахмак та кесәсен карый ○ 7665 КЕСӘСЕНӘ (4) ■ Теләнче оятын кесәсенә салган, ул да ертыгыннан төшеп калган ○ 5892 ● 7319; 7455; 7497 КЕСӘСЕНДӘ (1) ■ Кунак килсә бетермәс, кесәсендә китермәс ○ 10103 КЕСӘСЕНДӘГЕ (3) ■ Хәерче кесәсендәге шикәр кебек шомарган ○ 5998 ● 7454; 8785 КЕСӘСЕНДӘГЕН (1) ■ Үз акчасы булмаган кеше кесәсендәген санар, ди ○ 7815 КЕТӘГЕН (1) ■ Тавык үз кетәген мактый ○ 4328 КЕТӘГЕНӘ (1) ■ Тавык кетәгенә кертү ○ 4357 КЕТӘК (4) ■ Монда бүреләр өчен дау бара, анда төлке иркенләп кетәк аудара ○ 2291 ● 2304; 2315; 7368 КЕЧЕ (21) ■ Олы ташны кече таш белән оралар ○ 147 ● 585; 2674; 3493; 4502; 6712; 8281; 8561; 9925; 9945; 10763 (2); 13384; 13385; 14029 (2); 15082; 15131; 15148; 15615; 15666 КЕЧЕГӘ (1) ■ Үзеңнән олыга барма, үзеңнән кечегә калма ○ 13245 КЕЧЕЛӘРГӘ (1) ■ Олыларга хөрмәт кыл, кечеләргә шәфкать кыл ○ 15088 КЕЧЕЛЕГЕҢ (1) ■ Олылыгың арткан саен кечелегең артсын ○ 15090 КЕЧЕЛЕК (1) ■ Киберлек - кәрлә сыйфаты, кечелек - бәндә сыйфаты ○ 12011 КЕЧЕНЕКЕН (1) ■ Бер олыныкын, бер кеченекен тыңла ○ 15020 КЕЧЕНЕҢ (1) ■ Бер олының сүзен тот, бер кеченең сүзен тот ○ 15795 КЕЧЕСЕ (3) ■ Борынгының кешесе - бу көнгенең кечесе ○ 779 ● 11159; 15024 кечесе → олысы-кечесе КЕЧЕСЕНДӘ (1) ■ Кечесендә әдәп юк, олысында белек юк ○ 11376 КЕЧКЕНӘ (40) ■ Кояш бик зур да, аны капларга кечкенә болыт та җитә ○ 36 ● 130; 268; 280; 395; 396; 569; 649; 1130; 1691; 1742; 1891; 2367; 2657; 3332; 3494; 3806; 4098; 4370; 4745; 5263; 5456; 6074; 7733; 7737; 8276; 8411; 8713; 10744; 10764; 10765; 10881; 13361; 13936; 15074; 15217; 15337; 15541; 15542; 15753 КЕЧКЕНӘДӘН (2) ■ Булырдай кечкенәдән "мин баш" дияр, булмастай үлгәнче "мин яшь" дияр ○ 6462 ● 14078 КЕЧКЕНӘНЕ (1) ■ Өлкәнне сакла, кечкенәне макта ○ 15137 КЕЧКЕНӘСЕ (2) ■ Бүренең өлкәне уламыйча кечкенәсе уламый ○ 2190 ● 8159 КЕЧКЕНӘСЕН (1) ■ Атның кечкенәсен макта, зурысын җик ○ 2574 КЕШ (1) ■ Кайда эш - анда кеш, кайда аш - анда баш ○ 6295 КЕШӘН (3) ■ Без дә кеше булырбыз: атка кешән салырбыз ○ 2754 ● 11363; 14186 КЕШӘНДӘ (1) ■ Кирәкле ат көтүдә, сөекле ат кешәндә ○ 2661 КЕШӘНЛӘСӘҢ (1) ■ Кеше баласы кешәнләсәң дә тормас, үз балаң типкәләсәң дә китмәс ○ 14187 КЕШӘНЛЕ (1) ■ Кешәнле ат кирәгеннән ары йөрмәс ○ 2660 КЕШӘНЛИЛӘР (1) ■ Йөремтәк атны кешәнлиләр ○ 2650 КЕШЕ (632 | 11) ■ Ай - кояш булса, кеше өстенә чыгып карамас иде ○ 85 ● 93; 254; 446; 534; 650; 904; 1432 (2); 1494; 1495; 1511; 1772; 1776; 1846; 1921; 2103; 2195; 2330; 2392 (2); 2456; 2569; 2635; 2656; 2658 (2); 2659; 2754; 3048; 3211 (2); 3807; 4075; 4162; 4280; 4281; 4364; 4606; 4688; 4806; 4868; 4894; 4907; 4958; 4966; 5008-5012; 5019; 5021; 5100; 5101; 5102 (2); 5116; 5118; 5290; 5300; 5384; 5405 (2); 5457; 5463; 5597; 5656; 5751 (2); 5822; 5823; 5850 (2); 5963; 6008; 6014; 6017; 6075-6078; 6163; 6242; 6254; 6256; 6264; 6318 (2); 6347; 6348; 6371; 6389; 6432; 6433 (2); 6437; 6439; 6453; 6460; 6465; 6468; 6480; 6481 (2); 6488; 6492; 6508; 6509; 6528-6531; 6542; 6546 (2); 6570; 6571 (4); 6615; 6617; 6631; 6660; 6696; 6706; 6724; 6733; 6748; 6779 (2); 6786 (2); 6808; 6851 (2); 6907; 6909; 6913; 6927; 6950; 6992; 7024; 7039; 7040; 7161; 7173; 7275; 7319; 7365 (2); 7366; 7388; 7402; 7433; 7456; 7457; 7458 (2); 7459 (2); 7460; 7461 (2); 7462 (2); 7463 (2); 7464; 7505; 7599 (2); 7625 (2); 7718 (2); 7738; 7771; 7815; 7889; 8166; 8167; 8184; 8209; 8231; 8277; 8311; 8323; 8350; 8403; 8412; 8413; 8548; 8570; 8580; 8607; 8610; 8611; 8616 (2); 8617; 8618; 8755; 8757; 8763; 8780; 8781 (2); 8782; 8783; 8790; 8808 (2); 8917; 8939; 9165 (4); 9173; 9205; 9207; 9273-9280; 9405; 9407; 9408; 9468; 9469; 9490; 9541; 9595; 9640; 9679; 9709; 9710; 9716 (2); 9821 (2); 9831 (2); 9858; 9909; 9926-9928; 10011; 10034; 10099; 10125; 10281; 10304 (2); 10397, :1; 10398-10400; 10483; 10540; 10652 (10); 10672 (2); 10674; 10716; 10744; 10745 (2); 10763-10766; 10770; 10772 (2); 10785; 10795; 10798; 10807; 10815; 10835; 10838; 10926; 11073; 11078:2; 11079; 11111; 11126; 11146 (2); 11147 (4); 11148; 11149, :1; 11150-11156; 11158; 11169; 11170; 11220; 11250; 11264; 11302 (2); 11305; 11307; 11312; 11326; 11331; 11363; 11377; 11379 (2); 11432; 11433; 11434 (2); 11435; 11506; 11525; 11545; 11570 (2); 11571 (2); 11574; 11578; 11589-11595; 11679; 11696 (2); 11729; 11748; 11778; 11798; 11818; 11836; 11838; 11850; 11872 (2); 11875; 11908; 11909; 11928 (2); 11943; 11967; 11984; 11991 (2); 11992-11999; 12024; 12036; 12050; 12060; 12067 (2); 12071; 12072; 12085; 12097; 12114; 12119; 12138; 12143; 12155 (2); 12156; 12168; 12169 (4); 12170; 12186; 12207; 12208; 12216-12222; 12233; 12317; 12318; 12319 (2); 12320 (2); 12321 (2); 12395 (2); 12401; 12410; 12445; 12469; 12482; 12491; 12492; 12496; 12511; 12520; 12521; 12525 (2); 12530 (2); 12534; 12535; 12537 (2); 12552; 12557; 12586 (2); 12588; 12602; 12607; 12625; 12626; 12700; 12711 (2); 12715; 12759; 12789; 12842; 12852 (2); 12853-12855; 12980; 12989; 13014; 13159 (2); 13171; 13181; 13216 (2); 13233 (2); 13244; 13351; 13357 (3), :1 (3), :2 (3); 13358; 13452; 13470; 13471; 13493; 13508; 13529 (2); 13659; 13690; 13715; 13756; 13782; 13783; 13892; 13893 (2); 13902; 13903; 13941; 13951; 13954; 13964; 13966 (2); 13967 (2); 14128 (4); 14147 (2); 14182; 14184-14188; 14208; 14237; 14244; 14371; 14473; 14474; 14576; 14701 (2); 14744 (2); 14766; 14783; 14786; 14896 (2); 14897-14902; 14904; 14914; 14937; 15040; 15075; 15155; 15170; 15222; 15235; 15241; 15288; 15303; 15332; 15348; 15378 (2); 15405 (2); 15419; 15463; 1549215494; 15620 (2); 15761; 15764; 15782; 15791; 15798; 15861; 15862 (2); 15884; 15887-15890; 15891 (2); 15892-15899; 15945; 15952; 15974 (2); 16066; 16070:1; 16133; 16243; 16250; 1627816280; 16315; 16376; 16435; 16436; 16454; 16467; 16475 (2); 16504; 16547 (2); 16548 (2); 16623; 16634; 16635; 16651; 16824; 16959; 16980 (2); 16988 (2); 17029; 17066, :1 КЕШЕГӘ (118 | 5) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 132; 397; 398; 856; 1126; 1467 (2); 2451:2; 2503; 2622; 2756; 3821; 4608; 5598 (2); 5913; 6075; 6173; 6200; 6344 (2); 6346; 6385 (2); 6661; 6700; 6718; 7174; 7368; 7452; 7465; 7673; 7674; 7698; 8166-8169; 8611; 8686; 8711; 8830; 9270; 9326; 9406; 9542 (2); 9543; 9544; 9629; 9657; 9752; 9794; 10306; 10682 (2); 10808; 10836; 10951; 11346; 11378; 11591; 11596; 11597; 11607; 11748; 11769; 11832; 11851; 11941; 11957; 12000, :1, :2, :3, :5; 12001-12003; 12079; 12115; 12140-12142; 12157; 12305; 12397; 12403; 12446; 12453; 12545; 12546 (2); 12622; 12856; 13193; 13494; 14198; 14781; 14899; 14903; 14990; 15005; 15083; 15246; 15321; 15380; 15477; 15638 (2); 15892; 15900; 16036; 16078; 16120; 16186; 16187; 16249; 16287; 16595; 16682; 16690 КЕШЕДӘ (13) ■ Бер кешедә бер акыл, халыкта мең акыл ○ 4874 ● 7175; 8078; 8390; 9658; 10377; 10675; 11842; 12147; 13646; 14939; 15576; 16135 КЕШЕДӘН (49) ■ Нәрсә аермаган кешедән ерак кач ○ 603 ● 1574; 2195; 4173; 5129; 5174; 5715; 5882; 5958 (2); 6349; 6552; 6719; 6912; 7514; 9476; 9485; 9517; 10656; 10786; 11157; 11235; 11948; 11964; 12138; 12159; 12203; 12223-12225; 12234; 12375; 12394; 12447; 12663; 14870; 14901; 14904-14907; 14918; 14991; 15084; 15943; 15983; 16688; 16689; 16712 КЕШЕ-КАРА (1) ■ Кеше-кара күргәнче, кара көчек өргәнче ○ 10482 КЕШЕЛӘР (3) ■ Бер табактан ашый торган кешеләр ○ 10024 ● 12669; 16841 КЕШЕЛӘРНЕ (3) ■ Кешеләрне көймәдә чыгарсаң, ярга җиткәнче чыгар ○ 7041 ● 12069; КЕШЕЛЕГЕ (2) ■ Кешенең кешелеге сүз белән түгел, эш белән ○ 6082 ● 8833 КЕШЕЛЕГЕН (2) ■ Эш көнендә кешелеген кигән ял көнендә эш киемен кияр ○ 8821 ● 8833 КЕШЕЛЕК (3) ■ Ике кеше тартылса, бер кешелек урын булыр ○ 4907 ● 12920; 16983 КЕШЕЛЕКЛЕ (1) ■ Кеше булу кыен түгел, кешелекле булу кыен ○ 11148 КЕШЕМ (1) ■ Эшем дә юк, кешем дә юк, авызымда тешем дә юк ○ 6324 КЕШЕМЕН (1) ■ Кешемен дип йөрерсең, башыңа эш төшсә белерсең ○ 6079 КЕШЕ-МЕШЕ (1) ■ Кеше-меше, эш белгәне - кеше ○ 6348 КЕШЕНЕ (61 | 1) ■ Бурый-бурый кар яуса, буран атны үтерер; аз кешене күп кеше ничек тә җайга китерер ○ 4894 ● 5205; 5558; 5637; 5824; 6009; 6169; 6337; 6372; 6402; 6630; 6749; 6823 (2); 6847; 6860; 6919; 7048; 7244; 7372; 7674; 7675; 7738; 8783; 8786; 9371; 9928; 10089; 10299; 10702; 10880; 11126; 11158; 12004-12007; 12036; 12070; 12153; 12564; 12662; 12682; 13999; 14744 (2); 14745; 14776 (2); 14908; 14919; 15450; 15511; 15643; 15845:1; 15901; 15910; 16006; 16066; 16384; 16663; 16691 КЕШЕНЕКЕ (7) ■ Икесе кешенеке, өчесе күршенеке ○ 5266 ● 8076; 10009; 11852; 12008; 12077; КЕШЕНЕКЕН (3) ■ Өйлеге юк кешелеген кияр, кешелеге юк кешенекен кияр ○ 8833 ● 12009; КЕШЕНЕҢ (142 | 1) ■ Мондый көндә яхшы кешенең эте дә йөрмәс ○ 1052 ● 1126; 1278; 2309; 2549; 2870; 4282; 4786; 4908 (2); 5458; 5459; 5818; 6052; 6054; 6071; 6080-6084; 6091; 6191; 6197; 6351; 6452; 6533; 6555; 6611; 6784; 6887; 7042; 7176; 7177; 7248; 7367; 7406; 7434; 7436; 7466-7468; 7792; 8077; 9281; 9282; 9351; 9412; 9518; 9545; 9705; 9768; 9814 (2); 10148; 10570; 10673 (2); 10676; 10792; 10805; 11147 (2); 11157; 11159-11161; 11254; 11260; 11266; 11300; 11340; 11355; 11356; 11432; 11436; 11437; 11507; 11586; 11598; 11602; 11853; 11870; 11876; 11910; 11951; 11962; 12010; 12025; 12116; 12120; 12149; 12171; 12197; 12226-12229; 12307; 12308; 12322-12325; 12367 (2); 12512:1; 12522; 12523; 12559; 12628; 12745; 12857; 13495; 13577 (2); 14111; 14241; 14618; 14688; 14817; 14860; 15385; 15495; 15496; 15543; 15594; 15737; 15780; 15902; 15929; 16016; 16028; 16253; 16255; 16260; 16432; 16445; 16589; 16597; 16636; 16637; 16733 КЕШЕҢ (1) ■ Сөймәгән кешең ашамый - чапылдый, атламый - тапылдый ○ 12757 КЕШЕҢӘ (1) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 КЕШЕСЕ (5) ■ Борынгының кешесе - бу көнгенең кечесе ○ 779 ● 5823; 11377; 14729; 15024 КЕШЕСЕН (2) ■ Туңган елан эреткән кешесен чагар ○ 4685 ● 14245 КЕШЕСЕНӘ (3) ■ Киемне кешесенә карап кисәләр ○ 8794 ● 11142; 16108 КЕШЕСЕНЕҢ (1) ■ Юл кешесенең юлда булуы яхшы ○ 6838 КЕШНӘГӘН (1) ■ Эшләгән - тешләгән, эшләмәгән - кешнәгән ○ 6210 КЕШНӘМӘ (1) ■ Алыс булса - кешнәмә, якын булса - тешләмә ○ 673 КЕШНӘП (2) ■ Эшләп түгел, кешнәп ярый ○ 6330 ● 13848 КЕШНӘШЕП (1 | 1) ■ Ат кешнәшеп белешә, әдәм сөйләшеп таныша ○ 15762 ● 15762:1 КЕШНӘШЕР (2) ■ Еракта - кешнәшер, якында - тешләшер ○ 733 ● 2448 КЕШНИ (1) ■ Язгы айгыр яткан җирдән кешни ○ 2767 КЕШТӘККӘ (1) ■ Кеше баласы кештәккә тыксаң да илекмәс, бүре баласы бүреккә салсаң да илекмәс ○ 14185 КЕШТӘКТӘ (2) ■ Үзеңнеке үзәктә, кешенеке кештәктә ○ 12077 ● 14208 КИ (12) ■ Заманың ничек булса, бүркеңне шулай ки ○ 821 ● 865; 4073; 5996; 6228 (2); 8689; 8830; 8841; 8866; 8933; 9054 КИБӘ (2) ■ Болагы булмаса, үзән дә кибә ○ 353 ● 15858 КИБӘГЕ (2) ■ Арыш кибәге алдан оча, бодай кибәге төпкә төшә ○ 1525 (2) КИБӘГЕҢНЕ (1) ■ Кибәгеңне туздырма, күзгә керер ○ 1496 КИБӘК (7 | 1) ■ Тышы ефәк, эче кибәк ○ 657 ● 1392; 3274; 6467; 9471; 10508; 13698:1; 15689 КИБӘККӘ (1 | 1) ■ Карт чыпчыкны кибәккә алдый алмассың ○ 4171 ● 4171:1 КИБӘКЛЕККӘ (1) ■ Килен алдым - кинәндем, кибәклеккә сөялдем ○ 13352 КИБӘКСЕЗ (3) ■ Орлык кибәксез булмас ○ 1431 ● 4905; 15934 КИБӘН (9) ■ Күбәдән чүмәлә, чүмәләдән кибән ○ 1290 ● 1466; 3233; 3402; 4680; 5268; 9645; 10454; 17034 КИБӘНГӘ (3) ■ Чүмәлә көенә кибәнгә үрелмә ○ 1330 ● 1416; 3427 КИБӘНЕМ (1) ■ Иске кибәнем исән булсын ○ 1493 КИБӘНЕН (1) ■ Бодай кибәнен арыш саламы белән ябалар ○ 1542 КИБӘНЕНӘ (1) ■ Күрше кибәненә сәнәк белән күрсәтмә ○ 5187 КИБӘННӘН (2) ■ Алаша кибәннән өрекмәс ○ 2770 ● 3411 КИБӘННӘРЕН (1) ■ Берәү, азрак шәһәрдә торып кайткач, печән кибәннәрен: "Бу нинди чәүмәл чекләр?" - дип сораган, ди ○ 5164 КИБӘР (1) ■ Анаң үлсә, дәрьяң кибәр; атаң үлсә тавың авар ○ 14391 КИБӘРСЕҢ (1) ■ Хатының яхшы булса, аргамак менәрсең; хатының яман булса, саргаеп кибәрсең ○ 13751 КИБЕРЛЕК (1) ■ Киберлек - кәрлә сыйфаты, кечелек - бәндә сыйфаты ○ 12011 КИБЕТ (3) ■ "Көмеш кармакка" кибет балыгы кабар ○ 4499 ● 7886; 7923 КИБЕТЕНӘ (1) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 КИБЕТЕНДӘ (1) ■ Төлке никадәр качса да, барыр җире күрекче кибетендә ○ 2298 КИГӘВЕН (1) ■ Күзен алган кигәвен кебек ○ 4844 КИГӘВЕНЕ (1) ■ Ат кигәвене корт түгел, бал җыймый ○ 4757 КИГӘН (23) ■ Агачның башын киссәң, төбе калыр; икенең берсе үлсә, берсе калыр; ялгызның үзе үлсә, кеме калыр? Менгән аты, кигән туны ятка калыр ○ 4859 ● 5357; 5383 (2); 7438; 8764; 8777; 8808 (2); 8821; 8836; 8876; 8894 (2); 8903; 8920; 8926 (2); 8999; 9050; 9051; 13339; 13584 КИГӘНДӘ (3) ■ Ярлының бәйрәме яңа күлмәк кигәндә ○ 7494 ● 14205; 14928 КИГӘНЕҢНӘН (1) ■ Башыңа кигән бүркең өстеңә кигәнеңнән яхшы булсын ○ 8999 КИГӘННӘН (1) ■ Дөнья кама кигәннән дә үтә, карап калганнан да үтә ○ 14726 КИГӘННӘР (1) ■ Кимәгәнне киярсең, кигәннәр өстеңнән төшмәсен ○ 8799 КИГӘННЕКЕ (1) ■ Ат кемнеке - менгәннеке, тун кемнеке - кигәннеке ○ 2501 КИГӘНЧЕ (1) ■ Кыш көне җиде җилән кигәнче бер тун ки ○ 865 КИГЕЗӘ (1) ■ Сүз бозау имезә, йокы козау кигезә ○ 15994 КИГЕЗМИЛӘР (1) ■ Бер атка ике камыт кигезмиләр ○ 2633 КИГИЛӘРЕ (1) ■ Көпчәк суга кем белмәс - кигиләре килешмәс ○ 7059 КИДЕ (3) ■ Бай киде - котлы булсын! Ярлы киде - каян алдың? ○ 7178 (2) ● 8988 КИДЕМ (2) ■ Итек кидем дип, чабатаны чыгарып ташлама ○ 9048 ● 9156 КИДЕРӘЛӘР (1) ■ Мөгезең зур булса, агач камыт кидерәләр икән ○ 2397 КИДЕРГӘЧ (1) ■ Тун кидергәч, түнгәк тә туй кодасы булыр ○ 8927 КИДЕРЕП (1) ■ Ишәккә йөгән орып качыр булмас, куравычка тун кидереп хатын булмас ○ 5807 КИДЕРЕР (1) ■ Һөнәр: туйдырыр, ат мендерер, тун кидерер ○ 6414 КИДЕРМИЛӘР (2) ■ Бүрегә бүрек кидермиләр ○ 2172 ● 3202 КИДЕРСӘҢ (1) ■ Сарыкка эт тиресе кидерсәң дә, бүредән куркыр ○ 3110 КИДЕРТМИ (1) ■ Сүз күлмәк кидертми ○ 16002 КИЕГЕ (3) ■ Атның киеге - колан, кәҗәнең киеге - коралай ○ 2226 (2) ● 11320 КИЕЗ (9 | 1) ■ Дуңгыз кылыннан киез итек басып булмый ○ 2882 ● 5024; 8632; 8687; 9030 (2); 10397, :1; 10484; 14120 КИЕЗДЕР (1) ■ Оятсызның бите - киездер ите ○ 11277 КИЕК (5) ■ Ышанган тауда киек юк ○ 197 ● 2041; 2042; 4400; 13061 киек → арыслан-киек КИЕККӘ (1) ■ Киеккә үлем сәгате җитсә, туп-туры аучыга чабар ○ 2017 КИЕКНЕҢ (2) ■ Тотылмаган киекнең йонын йолкымыйлар ○ 2021 ● 13039 КИЕКСЕЗ (3) ■ Җир чокырсыз булмас, урман киексез булмас ○ 213 ● 1859; 12501 КИЕКТӘН (1) ■ Киектән курыксаң, урманга барма ○ 2018 КИЕКЧЕГӘ (1) ■ Ике карчыга сугышкан, киекчегә йон файда ○ 4025 КИЕЛМӘГӘН (1) ■ Киелмәгән кием тузмый ○ 8784 КИЕМ (46 | 1) ■ Көзге юлга кием ал, язгы юлга азык ал ○ 892 ● 1170; 4991:2; 5015; 6320; 7202; 7515; 8432; 8673; 8686; 8688; 8689; 8711; 8759; 8760; 8763; 8776; 8780; 8783-8789; 8807; 8816; 8829; 8862; 8877; 8879; 9041; 9042; 9583; 9765; 11201; 11565; 12098; 12711; 13559; 13773; 15130; 15285; 16377; 16598; 16682; 16899 КИЕМГӘ (3) ■ Киемгә хезмәт итмә, кием сиңа хезмәт итсен ○ 8789 ● 11599; 15317 КИЕМДӘ (1) ■ Килбәт - киемдә ○ 8798 КИЕМДӘГЕ (1) ■ Киемдәге керне юып бетерәсең, күңел керен бетерү читен ○ 11162 КИЕМЕ (12) ■ Кеше аты тирчән, кеше киеме керчән ○ 2658 ● 7441; 7469; 8434; 8781; 8782; 8790; 8791; 8800; 11341; 11393; 15313 КИЕМЕН (2) ■ Киемен күр дә хәлен күр ○ 8792 ● 8821 КИЕМЕҢ (3) ■ Киемең киң булганчы күңелең киң булсын ○ 11164 ● 11379; 16599 КИЕМЕҢӘ (1) ■ Киемеңә карап каршы алалар, акылыңа карап озаталар ○ 8793 КИЕМЕҢНЕ (3) ■ Юлга чыксаң, кышкы киемеңне калдырма ○ 6848 ● 11165; 12176 КИЕМЛЕГӘ (1) ■ Ялангачка яз яхшы, киемлегә көз яхшы ○ 995 КИЕМЛЕГЕҢ (1) ■ Өскә - киемлегең, тамакка - туемлыгың булсын ○ 8837 КИЕМЛЕКТӘН (1) ■ Үзе әдәмлектән чыкканның киеме киемлектән чыгар ○ 11341 КИЕМНЕ (14) ■ Бай капкасы тимерле, өзә, йолка киемне ○ 7171 ● 8783; 8794; 8795; 8803; 8826; 8830; 8838; 8854; 8863 (2); 8873; 11600; 14919 КИЕМНЕҢ (2) ■ Ертык киемнең ямарлыгы калмаса, үзе ямауга китәр ○ 8855 ● 8864 КИЕМСЕЗ (1) ■ Эчтән азыксыз, тыштан киемсез ○ 8847 КИЕН (1) ■ Ике чабата бер кием, теләсәң кайсын киен ○ 9042 КИЕНӘ (1) ■ Көтүче хатыны кич киенә, ди ○ 13667 КИЕНГӘН (2) ■ Алдан аягын киенгән алга чыгар ○ 6726 ● 10878 КИЕНГӘНГӘ (1) ■ Шәһәр кызы киенгәнгә авыл кызы сөенгән ○ 5242 КИЕНДЕРӘ (3) ■ Киндер ыстаны киендерә, чүпләме күзне сөендерә ○ 1550 ● 8691; 8716 КИЕНДЕРСӘҢ (2) ■ Киендерсәң, бүкән төбе дә чибәрләнә ○ 8796 ● 8797 КИЕНДЕРҮ (1) ■ Кыл чабата киендерү ○ 9079 КИЕНЕР (2) ■ Тавис киенер дә ясаныр, аккош коеныр да сыйпаныр ○ 4120 ● 13912 КИЕНСӘ (3) ■ Бай, ертык киенсә дә, - бай ○ 7169 ● 13099 (2) КИЕП (5) ■ Калфакны кантарда киеп булмый ○ 9009 ● 9052; 10043; 13311; 13924 КИЕРГЕ (1) ■ Кирәкмәгән киерге иртәгә кирәгер ○ 8693 КИЕРДЕМ (1) ■ Бастым - киез булды, киердем - киез итек ○ 9030 КИЕРЕЛЕП (1) ■ Каенана кайкаеп тормас, килен киерелеп тормас ○ 14607 КИЕРЕП (1) ■ Үз өең үзеңә ирек, утыр түшеңне киереп ○ 8348 КИЕРМӘ (1) ■ Җәяңне бик киермә - сындырырсың ○ 5687 КИЕРТМӘ (1) ■ Кипкән кисмәккә кыршау киертмә ○ 9931 КИЕРТМИЛӘР (3) ■ Айга күлмәк киертмиләр ○ 19 ● 10911; 11240 КИЕРТҮ (2) ■ Чабак колакчын киертү ○ 9027 ● 10487 КИЗӘК (1) ■ Турбы тулганда кизәк табылды ○ 9968 КИЗӘНГӘЧ (1) ■ Кизәнгәч - сук ○ 5585 КИЗӘНСӘҢ (1) ■ Бер бал кортына кизәнсәң, унысы сиңа ташланыр ○ 4725 КИКЕРГӘН (1) ■ Бер керән ашап, ике атна кикергән ○ 1630 КИКРЕГЕ (1) ■ Әтәчнең күрке - кикреге дә койрыгы ○ 4384 КИКРИКҮК (2) ■ Тавык "кикрикүк" дигән белән әтәч булмас ○ 4308 ● 4393 КИЛ (5) ■ Ялкауга: "Әйдә эшкә барыйк", - дигәч, "Хәлем юк", - дигән. "Кил ашарга", - дигәч, "Кайда минем тәти кашык?" - дигән ○ 6596 ● 8293; 10060 (2); 10074 КИЛӘ (79) ■ Каз килсә - яз килә ○ 845 ● 848; 1217 (2); 1474; 2521; 3456 (2); 3520; 3600; 4117; 4243; 4383; 4808; 5662; 5866; 5910; 5925 (3); 6225; 6604; 6785; 7269; 7338; 7678; 7790; 7818; 7930; 8116; 8177; 8195; 8937; 9394; 9674; 10080; 10116; 10155; 10169; 10196; 10630; 11118; 11223; 11224; 11268; 11716; 11947; 12322 (2); 12851 (2); 12963; 13191 (2); 13193; 13272 (2); 13361 (3); 13362 (3); 13405 (2); 14083; 14261; 14606; 14609; 14750; 14814; 14823; 14827; 15191; 15309; 15422; 16555; 16845; 17011 килә → чаба-килә КИЛӘ-КИЛӘ (5) ■ Ерактагы чап була, килә-килә чак була ○ 685 ● 2417; 3118; 3240; 5159 КИЛӘП (2) ■ Килгән җире киләп җебедәй, килмәгән җире киле сабыдай ○ 8690 ● 8737 КИЛӘСЕ (4) ■ Киләсе көннең билгесе юк, үткән көннең кайгысы юк ○ 857 ● 7369; 10255; 14909 КИЛӘЧӘГЕНӘ (1) ■ Байлыгына багып чыкма, киләчәгенә багып чык ○ 13132 КИЛӘЧӘК (1) ■ Киләчәк тавыктан килгән күкәй яхшы ○ 4283 КИЛӘЧӘККӘ (1) ■ Үткәннәрдән гыйбрәт ал, киләчәккә үрнәк бул ○ 1006 КИЛБӘТ (1) ■ Килбәт - киемдә ○ 8798 КИЛБӘТЕ (1) ■ Килбәте нинди - күләгәсе шундый ○ 10767 КИЛБӘТЕН (1) ■ Килбәтен күргәч, өрәк өркер ○ 10730 КИЛБӘТЛЕ (2) ■ Килбәтле кыз килен булгач күренер ○ 13350 ● 13359 КИЛБӘТСЕЗ (2) ■ Буе-сыны килбәтсез, сөйләр сүзе хикмәтсез ○ 10826 ● 13360 КИЛГӘН (74 | 1) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 748; 749 (2); 756 (2); 825; 896 (2); 1197; 1198; 3037; 3173; 3313; 3907:1; 4155; 4283; 4344; 4784; 4922 (2); 5043; 5096; 5365; 5464 (2); 5574; 6401; 6895; 7132; 7330; 7331; 7508; 7800; 7841 (2); 8629 (2); 8690; 9712; 10057 (2); 10071 (2); 10075; 10081; 10150 (2); 10161; 10185-10187; 10212; 10820; 11014; 11223; 12436; 12645; 12875; 13097; 13695; 14372; 14782; 14934; 15150; 15573; 15731 (2); 16381; 16505; 16623; 16736 (2); 16916; 16945 КИЛГӘНГӘ (4) ■ Ай да килгәнгә аяк, көн дә килгәнгә таяк ○ 750 (2) ● 10054 (2) КИЛГӘНДӘ (17) ■ Дус дус өчен мал бирер, яу килгәндә җан бирер ○ 5360 ● 5552; 5667; 6446; 6997; 7338; 8318; 9735; 10145; 10210; 12437; 12900; 13373; 14783; 14807; 14827; 16015 КИЛГӘННӘР (1) ■ Былазау белән этләч - пар килгәннәр инде ○ 6622 КИЛГӘННЕ (6) ■ Тилегә буш килгәнне исерек түләп алган, ди ○ 9843 ● 10076; 15609; 15725 (2); КИЛГӘННЕҢ (5) ■ Төстән килгәннең төсе башка ○ 5065 ● 9624 (2); 10188 (2) КИЛГӘНСЕҢ (1) ■ Әйрән сорап килгәнсең - чиләгеңне яшермә ○ 8191 КИЛГӘНЧЕ (5) ■ Ишек алдыннан дау килгәнче өй артыннан яу килсен ○ 8604 ● 10077; 10673; 13402; 15213 КИЛГӘЧ (7 | 1) ■ Ерактагы кояш җылы була, якынга килгәч чак була ○ 27 ● 685:2; 2498; 2973; 7978; 10077; 13404; 13416 КИЛДЕ (13) ■ Ялкауга ял килде ○ 6629 ● 8055 (2); 12230 (2); 13291; 13417 (2); 14627 (2); 14630; 14796; 17005 КИЛДЕМ (6) ■ Килдем тау аша, күп сөйләшмим - тешем камаша ○ 228 ● 1578; 8131; 8221; 13428 (2) КИЛЕ (6) ■ Килгән җире киләп җебедәй, килмәгән җире киле сабыдай ○ 8690 ● 9930; 11639; 13800 (2); 15717 КИЛЕГӘ (5) ■ Килегә салып су төймиләр ○ 399 ● 1559; 9929; 9971; 11668 КИЛЕН (63 | 3) ■ Көзге көн - кияү акылы, язгы көн - яшь килен йөзе ○ 888 ● 13096; 13112; 13122; 13264 (2); 13341; 13342, :1; 13344 (3); 13345 (2); 13346; 13350; 13351 (2); 13352-13356; 13357, :1, :2; 13358-13360; 13361 (2); 13362 (2); 13363-13371; 13381; 13384; 13386; 13387; 13389; 13390; 13392; 13394-13398; 13400; 13401; 13421; 13517; 13942; 14428; 14598; 14605; 14607; 14619; 14642; 14647 КИЛЕНГӘ (6) ■ Китек салма - киленгә ○ 13378 ● 13379; 13383; 13384; 14619; 14620 КИЛЕНДӘ (1) ■ Килендә дә бар, кимпердә дә бар ○ 13372 КИЛЕНДӘШ (1) ■ Китап - якын сердәш, ялкаулык - яман килендәш ○ 16604 КИЛЕНДӘШНЕҢ (1) ■ Ике көндәшнең башы бер мендәргә сыя, ике килендәшнең башы бер мендәргә сыймый ○ 13348 КИЛЕНЕ (5) ■ Байның килене булганчы, ярлы кызы булсамчы ○ 7283 ● 13349; 13377; 14612; КИЛЕНЕМ (8) ■ Кызым, сиңа әйтәм, киленем, син тыңла ○ 13113 ● 13385 (2); 13399; 13425; 14138; 14634; 14639 КИЛЕНЕН (1) ■ Киленен яратмаган каенана аш утыртканда намазга керешер ○ 14621 КИЛЕНЕҢ (2) ■ Заманы үтсә, таш киленең дә төбе төшә ○ 9894 ● 14160 КИЛЕНЕҢНЕҢ (1) ■ Кияүнең начарлыгын кызыңнан күр, киленеңнең начарлыгын үзеңнән күр ○ 13423 КИЛЕН-КИРТӘ (2) ■ Ашап калыйк үлгәнче, килен-киртә килгәнче ○ 13402 ● 13403 КИЛЕННӘР (3) ■ Көз көне - яшь кияүләр акылы, яз көне - яшь киленнәр акылы ○ 885 ● 13375; КИЛЕННӘРНЕҢ (1) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 КИЛЕННЕ (2) ■ Киленне - килгәндә, келәмне җәйгәндә макта ○ 13373 ● 13404 КИЛЕННЕКЕ (2) ■ Килен таянып төшкән мал киленнеке була ○ 13366 ● 13382 КИЛЕННЕҢ (6) ■ Балыкның - ике күзе, киленнең бер күзе сукыр ○ 13343 ● 13347; 13374; 13380; 13393; 14570 КИЛЕНЧӘК (1) ■ Хатын бала тапмыйча, киленчәк аты китмәс ○ 13391 КИЛЕП (21 | 1) ■ Бер кара тургай килеп, яз башын китерми ○ 771 ● 1700; 3340; 3533; 3838; 4018 (2); 4266; 5172 (2); 6255; 6720:1; 10822; 11003; 11163; 11601; 13795; 14631; 15460; 15943; 15999; 16856 КИЛЕР (41) ■ Язган булса язга килер, язмаган булса көзгә килер ○ 1063 (2) ● 1184; 1439; 1590; 2278; 2419; 2898; 3313; 4069; 4260; 4469; 4517; 5743 (2); 5838 (2); 6002; 6201 (2); 6730; 9374; 10100; 10452 (2); 10966; 12043; 12326; 13281; 14357; 14451; 14554 (2); 14597 (2); 14906; 14916 (2); 16150; 16637; 16779 КИЛЕРМЕН (1) ■ Рәхмәт сыйга-хөрмәткә, кич килермен калган үрдәккә ○ 10215 КИЛЕСЕ (2) ■ Өй артында килесе, килесе янында тилесе ○ 11777 (2) КИЛЕСЕНӘ (1) ■ Исәбенә күрә хисабы, килесенә күрә кисабы ○ 7910 КИЛЕШ (2) ■ Ат бер юлга күнеп алса, йоклаган килеш тә йөри ○ 2488 ● 10406 КИЛЕШӘ (15 | 2) ■ Көтүче белән бүре бервакытта да килешә алмый ○ 2376 ● 4261; 5591; 9010; 9057; 10679, :1, :2; 10682 (2); 12017; 12906; 13001; 15182 (2); 16056; 16790 КИЛЕШЕ (3) ■ Атна кичнең килеше чәршәмбедән билгеле ○ 761 ● 883; 909 КИЛЕШЕН (1) ■ Ләкләкнең килешен сорама, китешен сора ○ 4070 КИЛЕШЕР (4) ■ Баткак бакага килешер ○ 113 ● 1609; 9548; 16359 КИЛЕШЕРГӘ (1) ■ Талашсаң килешергә юл калдыр ○ 16058 КИЛЕШКӘН (2) ■ Сабанда килешкән ындырда сугышмас ○ 1434 ● 8152 КИЛЕШКӘНДӘ (1) ■ Үткәндә аша, килешкәндә ки ○ 8841 КИЛЕШМӘГӘН (1) ■ Килешмәгән каенанага борының белән җир сөрсәң дә ярамассың ○ 14622 КИЛЕШМӘГӘННЕҢ (1) ■ Төсе килешмәгәннең эше килешми ○ 10699 КИЛЕШМӘС (5) ■ Сыерга ияр килешмәс ○ 3201 ● 3605; 7059; 9691; 16352 КИЛЕШМИ (5 | 1) ■ Биисе килмәгән аюга көй килешми ○ 2101 ● 3205; 8919; 9015; 10699; 16352:1 КИЛЕШТЕРҮЧЕ (1) ■ Илне килештерүче - тунга төймә тегүче ○ 4982 КИЛМӘ (1) ■ Әдәпсез хуҗага кунак булып килмә ○ 10198 КИЛМӘГӘН (12) ■ Килмәгән болыт, яумаган яңгырга чиләк тотмыйлар ○ 1109 ● 1110; 2101; 2625; 5694; 6356; 6489; 8690; 10101; 15988; 16249; 16945 КИЛМӘГӘНГӘ (2) ■ Кулыңнан килмәгәнгә телең белән сүз бирмә ○ 15911 ● 16352 КИЛМӘГӘНДӘ (2) ■ Күрәсең килмәгәндә кибән дә күренми ○ 10454 ● 16052 КИЛМӘГӘННӘН (1) ■ Бер кеше килмәгәннән базар тукталмый ○ 7889 КИЛМӘГӘННЕҢ (1) ■ Эшлисе килмәгәннең эче авыртыр ○ 6203 КИЛМӘК (3) ■ Килмәк - күңел, кайтмак - рәхәт ○ 10078 ● 14907; 15384 КИЛМӘКЧЕ (1) ■ Чүпрәкчедән күрмәкче чүлмәкче дә килмәкче ○ 9993 КИЛМӘС (17) ■ Сарымсак ашамаганның авызыннан ис килмәс ○ 1612 ● 2636; 3967; 3970; 6033; 6466; 7369; 7501; 11720; 12031; 12118 (2); 12326; 14635; 15988; 16491; 16637 КИЛМӘСӘ (13) ■ Ише килмәсә, төсе килми ○ 580 ● 2419; 2961; 5447; 6604; 7930; 9289; 9930; 10254; 11947; 12145; 12357; 14906 КИЛМӘСӘҢ (1) ■ Син килмәсәң, эчем күгәрә ○ 10845 КИЛМӘСЕН (1) ■ Кунак килсен, каза килмәсен ○ 10102 КИЛМӘҮ (1) ■ Чама чамага туры килмәү ○ 8069 КИЛМЕШӘК (2) ■ Килмешәк эткә хәерче дә хуҗа ○ 3495 ● 11163 КИЛМИ (30) ■ Идел суы да барып алмыйча килми ○ 386 ● 580; 582 (2); 859; 3561; 4177; 4211; 5447; 6392; 6676; 6677; 7102; 10254; 10794 (2); 10915; 11385; 11971; 12505; 13066; 14809; 14816; 14836; 14887; 15104; 15417; 15419; 15421; 16555 КИЛСӘ (113 | 2) ■ Иңе килсә - буе килми, буе килсә - иңе килми ○ 582 (2) ● 845; 899; 1103; 1763; 1828; 2259; 2485; 2764; 2874 (2); 3423; 3432; 3433; 3600; 3610; 3969; 4243; 4446; 4458; 4904; 5161; 5173; 5204; 5258; 5280; 5416; 5418; 5459; 5526; 5637; 5756 (2); 6084; 6303 (2); 6326; 6490; 6674; 7033; 7047 (2); 7052; 7056; 7683; 8301; 8419; 9264; 9374; 9826; 9930; 10065 (2); 10079; 10084; 10103-10110; 10195; 10953; 11982; 12144; 12361; 12438; 12455-12458; 12673; 12841; 12952; 13178; 13194; 13205; 13388; 13599; 13627; 13641 (2), :1 (2); 13754; 13777; 13976; 14344; 14483; 14526; 14617 (2); 14643 (2); 14645 (2); 14697 (2); 14792; 14814; 14823; 15031 (2); 15070 (2); 15071; 15678 (2); 15862; 16022; 16200; 17011 КИЛСӘМ (1) ■ Килсәм кунак, китсәм ерак ○ 10211 КИЛСӘҢ (5 | 1) ■ Ерактагы кояш җылы була, якын килсәң пешерә ○ 27:2 ● 2457 (2); 10060; 12134 (2) КИЛСЕН (6 | 1) ■ Тавыкның астына күкәй куймасаң, чебеш кайдан килсен ○ 4331 ● 6730:1; 8604; 10102; 10255; 15153; 15573 КИЛҮ (8) ■ Бер каз килү белән яз булмас ○ 769 ● 4143; 5228; 9625; 10038; 10350; 15355; 16704 КИЛҮЕ (1) ■ Кунакның килүе үзеннән, китүе хуҗадан ○ 10142 КИМ (10 | 2) ■ Ким артыр, тулы кайтыр ○ 586 ● 589; 1937; 9400; 13357, :1, :2; 13375; 13533; 14276; 14904; 16251 КИМӘ (8) ■ Кантарда калфак кимә, яз көне бүрек кимә ○ 844 (2) ● 8780; 8873; 9057; 12711; 13375 (2) КИМӘГӘН (1) ■ Тун кимәгән тун кисә, кага-кага туздырыр ○ 8928 КИМӘГӘННЕ (1) ■ Кимәгәнне киярсең, кигәннәр өстеңнән төшмәсен ○ 8799 КИМӘС (1) ■ Суыкка туңмаган җылыны кимәс ○ 1127 КИМЕ (1) ■ Яман-яхшы булса да, беткән эшнең моңы юк, бетергән ирнең киме юк ○ 6260 КИМЕК ( | 1) ■ Кирәкмәс балта кимек чабарга ярый ○ 1974:1 КИМЕКЛЕ (1) ■ Ир икмәге - ирекле, ашый белсәң - кимекле ○ 13486 КИМЕКНЕҢ (1) ■ Кимекнең матурлыгы - җилек, кешенең матурлыгы - акыл ○ 11602 КИМЕМӘС (4) ■ Бер тамчыдан диңгез артмас, бер тамчыдан кимемәс ○ 350 ● 1624; 3609; 4630 КИМЕМИ (1) ■ Өмет үлмәсә, ризык кимеми ○ 9404 КИМЕНДӘ (1) ■ Ай кимендә артыр, тулысында кайтыр ○ 6 КИМЕР (1) ■ Аш - капкан саен кимер, сүз - әйткән саен артыр ○ 15771 КИМЕРӘ (3) ■ Арыслан үлгәннән соң, азу тешен тычканнар кимерә, ди ○ 2051 ● 3019; 11273 КИМЕРЕП (1) ■ Комсыз тау кимереп диңгез суын эчсә дә туймас ○ 11860 КИМЕРЕР (2) ■ Тычкан песи бәйләп куйган җепне кимерер ○ 3413 ● 3415 КИМЕРСӘҢ (1) ■ Шикәрне кайсы ягыннан кимерсәң дә тәмле ○ 9381 КИМЕРСЕН (1) ■ Кәҗәсе тал кимерсен, егете идән җимерсен ○ 12896 КИМЕРТӘ (1) ■ Икмәк югы ямандыр, каты-коты кимертә; хатын югы ямандыр, әллә кемне сөйдертә ○ 13643 КИМЕРТЕР (1) ■ Икмәк югы ямандыр, каты-коты кимертер ○ 9212 КИМИ (5) ■ Сыерның тубыгына су тисә, сөте кими ○ 3218 ● 6837; 8137; 9152 (2) КИМИЛӘР (1 | 2) ■ Бер ташлаган чабатаны яңадан кимиләр ○ 9036 ● 9036:1, :2 КИМЛЕК (2) ■ Барлыкта тарлык юк, киңлектә кимлек юк ○ 7572 ● 12032 КИМНЕҢ (1) ■ Кимнең ташуы бар, ташуның кайтуы бар ○ 587 КИМПЕРДӘ (1) ■ Килендә дә бар, кимпердә дә бар ○ 13372 КИМСЕНМӘ (1) ■ Тимтенсәң дә кимсенмә ○ 14949 КИМҮДӘН (1) ■ Яшь ай кимүдән курыкмас ○ 74 КИМЧЕЛЕГЕ (1) ■ Сөйгәнеңнең артыклыгы була, кимчелеге булмый ○ 12751 КИМЧЕЛЕГЕН (2) ■ Хатыныңның кимчелеген анаң яхшы белер ○ 13755 ● 13825 КИМЧЕЛЕК (1) ■ Аз ялкаулык күпкә китәр, аз кимчелек зурына илтәр ○ 6444 КИМЧЕЛЕКСЕЗ (1) ■ Гүзәл дә кимчелексез булмый ○ 10660 КИНӘ (5) ■ Дөя кинә саклар ○ 2916 ● 5364; 12272; 12524; 12608 КИНӘЛЕ (1) ■ Кинәле кеше - инәле кеше ○ 12525 КИНӘНГӘН (4) ■ Тавис кошы койрыгына баккан - кинәнгән, аягына бакса - җирәнгән, ди ○ 4122 ● 4220; 9240; 13169 КИНӘНДЕМ (2) ■ "Кинәндем дә куандым, тиле улыма кыз алдым". - "Бирдем исә котылдым синекеннән биш битәр" ○ 13179 ● 13352 КИНӘНДЕРГӘН (1) ■ Белмәгән эше юк, кинәндергән төше юк ○ 6435 КИНӘНЕП (1) ■ "Атаң кинәнеп йөк артыннан бара", - дип әйтте, ди, бер хатын, ире төнлә печән белән Казанга киткәч, үзе тышка чыгып туңып кергәч ○ 13796 КИНӘНЕР (2) ■ Карга казганыр, тилгән кинәнер ○ 3957 ● 5376 КИНӘНЕРСЕҢ (1) ■ Бер имгәнсәң, бер кинәнерсең ○ 6042 КИНӘНЕЧ (1) ■ Иген төбе - кинәнеч ○ 1397 КИНӘСЕ (3) ■ Энәсе белән кинәсе тел очында ○ 8752 ● 12384 (2) КИНӘТ (3) ■ Агачны кинәт бөксәң шарт сынар ○ 1884 ● 7368; 13987 КИНӘЧЕЛ (1) ■ Яман кеше - кинәчел ○ 12219 КИНДЕР (18) ■ Бер кояшта киндер киптергәннәр ○ 91 ● 1550-1553; 8324; 8691; 8692; 8725; 8728; 8732; 8733; 8797; 8828; 8904; 8908; 12074; 14315 КИНДЕРАШ (3) ■ Киндердән киндер дә була, киндераш та була ○ 1553 ● 8692; 12786 КИНДЕРӘ (1) ■ Иске чабатага яңа киндерә үргән ○ 9078 КИНДЕРӘДӘН (1) ■ Елан чаккан кеше киндерәдән куркыр ○ 4606 КИНДЕРӘСЕ (1) ■ Чабатасына күрә киндерәсе ○ 9065 КИНДЕРӘСЕН (1) ■ Ялкау киндерәсен ураганчы, тырыш эшен бетерер ○ 6572 КИНДЕРДӘН (4) ■ Киндердән киндер дә була, киндераш та була ○ 1553 ● 1554; 8692; 16026 КИНДЕРЕ (1) ■ Акка тук, печмәгә киндере юк ○ 9420 КИНДЕРНЕ (1) ■ Киндерне башлау белән бетерү кебек ○ 8738 КИҢ (54) ■ Кара җирнең карыны киң ○ 125 ● 589-591; 592 (2); 615; 694; 854; 878; 1852; 1937; 4926; 5015; 5081; 5405; 5480; 5879; 6943; 7020; 7057 (2); 7110; 7264; 7334; 7422; 7601; 8227; 8238; 8292; 8688; 8909; 9708; 11098; 11122; 11164 (2); 11208; 11209; 11230-11232; 11237; 11301; 11958; 12918; 13016; 13376; 13559; 14747; 15388; 15903 (2); 16377 КИҢӘШ (18) ■ Ике киңәш бер булса, илле егет йөз була ○ 4909 ● 4912 (2); 4998; 5013; 5671 (2); 8910; 9561; 11459; 11512; 11543 (2); 11547 (2); 14346; 16595; 16690 КИҢӘШЕ (1) ■ Хатын киңәше ханга ярый ○ 13716 КИҢӘШЕН (1) ■ Кеше киңәшен ишет, үз акылың белән эш ит ○ 5011 КИҢӘШЕҢНЕ (1) ■ Сереңне бер генә кешегә сөйлә, киңәшеңне мең кешегә ит ○ 12546 КИҢӘШЕП (2) ■ Киң киңәшеп ертылыр, тар тартышып ертылыр ○ 590 ● 15419 КИҢӘШКӘ (2) ■ Халык күплеге эшкә ярар, киңәшкә ярамас ○ 5074 ● 14339 КИҢӘШКӘН (1) ■ Киңәшкән үкенмәс ○ 5014 КИҢӘШЛЕ (5) ■ Киңәшле ил азмас, киң кием тузмас ○ 5015 ● 5016; 12960; 13270; 13559 КИҢӘШМӘ (1) ■ Ерактан киңәшмә, якыннан сөйләшмә ○ 689 КИҢӘШСЕЗ (1) ■ Киңәшсез эш тарыкмый ○ 6087 КИҢӘШТӘ (1) ■ Симез - табакта, дус киңәштә беленә ○ 5474 КИҢӘШТӘН (1) ■ Акылдан зур байлык, наданлыктан зур ярлылык, киңәштән зур таяныч юк ○ 11421 КИҢӘШҮ (1) ■ Бүрек белән киңәшү ○ 9023 КИҢГӘ (2) ■ Маңгае киңнән түңелмә, иңсәсе киңгә үрелмә ○ 10289 ● 14747 КИҢДЕР (1) ■ Туган телем - иркә гөлем, киңдер сиңа күңел түрем ○ 15630 КИҢЛЕГЕ (1) ■ Өең тар булса, дөнья киңлеге беленмәс ○ 8316 КИҢЛЕГЕНДӘ (1) ■ Аягыңдагы итегең тар булса, дөньяның киңлегендә ни файда ○ 9029 КИҢЛЕГЕННӘН (1) ■ Хатының яман булса, йортың тынычлыгыннан ни файда; итегең тар булса, дөньяның киңлегеннән ни файда ○ 13750 КИҢЛЕКТӘ (2) ■ Киңлектә тарлык юк ○ 593 ● 7572 КИҢНӘН (1) ■ Маңгае киңнән түңелмә, иңсәсе киңгә үрелмә ○ 10289 КИҢНЕҢ (1) ■ Холкы киңнең тереклеге киң ○ 11301 КИҢЧЕЛЕК (2) ■ Тарчылык булмыйча, киңчелек булмый ○ 616 ● 7371 КИПКӘН (6) ■ Кипкән җимеш күк куырылган ○ 1847 ● 1917; 4541; 5101; 9931; 13964 КИПКӘНЧЕ (2) ■ Балыкның байлыгы - итәк-җиңең кипкәнче ○ 4467 ● 12384 КИПМӘГӘН (2) ■ Борын асты кипмәгән ○ 10622 ● 10639 КИПМӘС (4) ■ Уңганнан тир кипмәс, ялкаудан чир китмәс ○ 6534 ● 6561; 11837 (2) КИПМИ (3) ■ Бер тамчы су, диңгезгә төшсә, кипми ○ 349 ● 6524; 14920 КИПТЕРӘ (3) ■ Сусыз юа, җилсез киптерә ○ 532 ● 7476; 9085 КИПТЕРГӘН (2) ■ Күп типтергән - үзен киптергән ○ 9840 ● 10859 КИПТЕРГӘННӘР (1) ■ Бер кояшта киндер киптергәннәр ○ 91 КИПТЕРДЕК (1) ■ Чыландык та киптердек, яңгыр безне нишләтсен ○ 1230 КИПТЕРЕП (1) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 КИПТЕРМӘ (1) ■ Идел кичмичә аягыңны киптермә ○ 383 КИПТЕРҮ (1) ■ Бер кояшта киндер киптерү ○ 8733 КИРӘГӘГӘ (1) ■ Кәҗә тиресен кирәгәгә тарт, күнчегә сат ○ 3039 КИРӘГЕН (3) ■ Базарга һәркем барыр, үзенең кирәген алыр ○ 7879 ● 12471; 16565 КИРӘГЕНӘ (2) ■ Акча бездә күп түгел, кирәгенә юк түгел, килә тора, китә тора, кирәгенә җитә тора ○ 7818 (2) КИРӘГЕННӘН (1) ■ Кешәнле ат кирәгеннән ары йөрмәс ○ 2660 КИРӘГЕҢӘ (1) ■ Кирәкмәсне алсаң, кирәгеңә зар булырсың ○ 7925 КИРӘГЕҢНЕ (2) ■ Кирәгеңне тырнап-казынып табарга тавыктан өйрән ○ 4284 ● 7924 КИРӘГЕР (1) ■ Кирәкмәгән киерге иртәгә кирәгер ○ 8693 КИРӘК (130 | 4) ■ Кирәк таш кулга эләкми ○ 133 ● 134; 165 (2); 403:1; 638; 647; 702; 1353; 1392; 1592 (2); 1663; 1922; 1974:2; 2019 (2); 2469; 2585; 2938; 3012; 3111; 3528; 3790; 4462; 4835; 4914; 5189; 5487; 5639; 5737 (2); 5883; 6395 (2); 6403; 6408 (2); 6431; 6493 (2); 6496; 6497; 7214; 7504; 7510 (2); 7618, :1, :2; 7710; 7935; 8044 (3); 8045 (3); 8273 (2); 8281 (2); 8521; 8620; 8633; 8991; 8994; 9187 (2); 9288 (2); 9442 (2); 9542 (2); 9695; 9956 (2); 10286; 10563; 10641; 10691 (2); 10776; 10924; 11281 (2); 11464; 11493 (2); 11503; 11561; 11596; 11615 (2); 12034; 12271; 12368; 12435; 12723 (2); 12925 (2); 13124 (2); 13204; 13214 (2); 14172; 14510 (2); 14737; 14799 (2); 14843; 14910; 14911; 14943; 15013 (2); 15079 (2); 15360; 15609; 15618; 15629; 15802; 15803; 15851; 15918; 16443; 16770; 16774; 17035 КИРӘКЛЕ (4) ■ Кирәкле кишер яфрагы ○ 1633 ● 2661; 8303; 11082 КИРӘКМӘГӘН (4) ■ Кирәкмәгән балтасап җиде елдан соң кирәк була, ди ○ 1922 ● 1923; 7895; КИРӘКМӘГӘННЕ (1) ■ Кирәкмәгәнне алсаң, кирәгеңне сатарсың ○ 7924 КИРӘКМӘС (2 | 2) ■ Кирәкмәс балта кимек чабарга ярый ○ 1974:1 ● 1974:2; 2534; 15884 КИРӘКМӘСНЕ (1) ■ Кирәкмәсне алсаң, кирәгеңә зар булырсың ○ 7925 КИРӘКМИ (36) ■ Кояш чыккач ай кирәкми ○ 41 ● 2175; 2793; 2808; 4063; 4925; 7393; 7453; 7824; 8241; 8486; 9360; 9392; 11556; 11577; 11652; 12178; 12202; 13225 (2); 13590; 13747 (2); 13752; 14060; 14805; 14824 (2); 15044; 15297; 15847; 16089; 16116; 16776; 16912; 17036 КИРӘКНЕҢ (1) ■ Кирәкнең кыйммәте юк ○ 7926 КИРӘМӘТКӘ (1) ■ Тәңрегә әйткән, кирәмәткә биргән ○ 16891 КИРЕ (39 | 2) ■ Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр ○ 4 ● 154; 339; 361; 805; 1193; 2038; 2420; 3474; 3933; 4027; 4408; 4592; 5540; 5543; 6068; 6269; 7429; 8023; 8332; 9138; 9237; 9389; 10551, :1, :3; 11854; 11855; 12015; 14972; 15004; 15376; 15434; 15729; 15765; 15817; 15885; 16145; 16216; 16218; 16219 КИРЕГӘ (5) ■ Җаена сыпырсаң - юрга булыр, кирегә сыпырсаң - чыгымчы булыр ○ 2813 ● 3361; 6163; 13377; 16749 КИРЕЛӘНСӘ (2) ■ Яз киреләнсә кыштан яман ○ 977 ● 3029 КИРЕЛЕК (1) ■ Һәр кешенең сүзенә ышану - ахмаклык, һичкемгә ышанмау - кирелек ○ 16260 КИРЕНЕ (1) ■ Уңны белми, кирене куймый ○ 740 КИРЕНЕҢ (1) ■ Күңелләре киренең туннары тире ○ 11879 КИРЕРӘК (1) ■ Карт юләр яшь юләрдән кирерәк була ○ 11588 КИРПЕЧ (2) ■ Ялгыз агач урман булмас, ялгыз кирпеч курган булмас ○ 1709 ● 5794 КИРТӘ (8) ■ Озын булса - киртә булыр, кыска булса - тәртә булыр ○ 611 ● 2558; 4174; 8593; 8641; 11855; 13377; 16642 киртә → килен-киртә КИРТӘДӘ (2) ■ Сыерым юк киртәдә, кайгым юк иртәгә ○ 3252 ● 8908 КИРТӘДӘН (1) ■ Иртәгә калган эш - киртәдән качкан мал ○ 6061 КИРТӘЛӘ (1) ■ Иртәгәне алдан киртәлә ○ 841 КИРТӘЛӘГӘН (1) ■ Аты юк абзар киртәләгән ○ 2595 КИРТӘЛЕ (1) ■ Киртәле кибәнгә мал тими ○ 1416 КИРТӘЛЕК (1) ■ Иркәлек - кеше булуга киртәлек ○ 11836 КИРТӘНЕ (1) ■ Куш казык киртәне тота ○ 8621 КИРТӘСЕ (1) ■ Китәсе малның киртәсе юк ○ 7370 КИРТӘСЕНӘ (1) ■ Ялганчының киртәсенә дә инаныч юк ○ 16169 КИРТЕП ( | 1) ■ Колакка киртеп кую ○ 10487:2 КИРТҮ ( | 1) ■ Колакка киртү ○ 10487:1 КИС (9 | 3) ■ Агач киссәң озын кис, чаба-килә кыскарыр ○ 1879 ● 1879:1, :1; 2806; 5414, :1; 8015; 8673; 8688; 8727; 9667; 10085 КИСАБЫ (1) ■ Исәбенә күрә хисабы, килесенә күрә кисабы ○ 7910 КИСАП (5) ■ Кыл да сыймый, кисап та тукрамый ○ 2441 ● 8038; 9971; 13362; 15717 КИСӘ (16) ■ Җил кайсы яктан исә, ул да шул яктан кисә ○ 1241 ● 1900 (2); 1914; 2157; 2953; 6452; 7441; 8928; 9406; 11797; 12977; 13109 (2); 14211; 14410 КИСӘВЕ (1) ■ Уты сүнсә дә кисәве кала ○ 8534 КИСӘВЕҢ (1) ■ Агай-энең сау булса - әдәм тимәс, кисәвең озын булса - кулың көймәс ○ 14552 КИСӘГЕ (1) ■ Кисәге булса, исәбе булыр ○ 588 КИСӘГЕМ (1) ■ Байның кызы бай кебек, өйрәнмәгән тай кебек, ярлы кызы, җан кисәгем, йомарлаган май кебек ○ 7287 КИСӘК (4) ■ Күпкә кисәк атма ○ 5031 ● 7909; 8828; 9580 КИСӘ-КИСӘ (1) ■ Кием киссәң, киң кис - кисә-кисә тараер ○ 8688 КИСӘККӘ (1) ■ Тары ярмасы сөттә җитмеш җиде кисәккә ярыла ○ 1565 КИСӘЛӘР (6) ■ Алмазны алмаз белән кисәләр ○ 256 ● 5888; 8794; 9347; 10868; 15612 КИСӘҢ (5) ■ Кышның күзе караңгы: ни кисәң дә ярый ○ 879 ● 7915; 8669; 8689; 8831 КИСӘР (12) ■ Атның башын нукта кисәр ○ 2570 ● 2727; 5590; 5685; 8194; 10016; 10523; 11579; 11580; 15654 (2); 16087 КИСӘРГӘ (2 | 1) ■ Агачны үстерергә илле ел, кисәргә биш минут кирәк ○ 1663 ● 10017; 10397:1 КИСӘРЛӘР (2) ■ Үзең ипи киссәң ипи кисәрләр, калач киссәң калач кисәрләр ○ 9410 (2) КИСӘРЛЕК (1) ■ Юләрнең теле үз бугазын кисәрлек озын булыр ○ 11736 КИСӘРМЕН (2) ■ Үңәчеңнән күмәч кисәрмен ○ 10873 ● 12643 КИСӘҮ (7) ■ Утлы кисәү эләккән эт яшен яшьнәгән саен дерт итәр, ди ○ 3535 ● 8459; 8460; 8465; 8466; 9961; 13735 КИСӘҮЛЕ (1) ■ Ай да килгән аяулы, көн дә килгән кисәүле ○ 749 КИСӘҮНЕ (1) ■ - Ялкау, ач ишекне! - Кисәүне алып бир! ○ 6564 КИСЕК (1) ■ Колагың кисек булса, чәчең белән каплый бел ○ 10401 КИСЕЛӘ (3) ■ Чикмән буйга карап киселә ○ 8936 ● 15756; 15794 КИСЕЛГӘН (2) ■ Ил белән киселгән бармактан кан чыкмый ○ 4923 ● 12965 КИСЕЛЕР (1) ■ Алмаз алмаз белән киселер, угыры угыры белән тотылыр ○ 12419 КИСЕП (12 | 1) ■ Астыннан кисеп, өстеннән ямый ○ 728 ● 1692; 3496; 3723:1; 8883; 8900; 8965; 10300; 10397 (2); 10489; 11024; 12223 КИСКАС (1) ■ Кечкенә көчек һаман кискас ○ 3806 КИСКӘ (2 | 1) ■ Балта чапканчы кискә ял итә ○ 1899 ● 1899:1; 9865 КИСКӘККӘ (1) ■ Аскакка куеп асармын, кискәккә куеп кисәрмен ○ 12643 КИСКӘН (19) ■ Урманда агач күп булыр, башын кискән бер булыр ○ 1869 ● 1949; 1986; 4353; 4702; 5282; 5856; 6354; 8369; 8755; 8909; 8910; 9174; 10341; 10490; 14786; 16213; 16219; 16767 КИСКӘНГӘ (1) ■ Яман эт койрыгын кискәнгә ялыныр ○ 3753 КИСКӘНДӘ (3) ■ Балта гомер буе баш исә дә, кискәндә аяуны белми ○ 1888 ● 9220; 10398 КИСКӘННӘР (1) ■ Бер урманда утын кискәннәр ○ 1982 КИСКӘННЕ (3) ■ Койрыгын кем кискәнне елан онытмас ○ 4667 ● 8707; 14366 КИСКӘНЧЕ (1) ■ Кызыл ит кыя кискәнче ○ 9286 КИСМӘ (2) ■ Алмасын ашарсың - агачын кисмә ○ 1799 ● 5068 КИСМӘГӘН (2) ■ Урманы үсмәгән, агачы кисмәгән ○ 1878 ● 8755 КИСМӘГЕНӘ (1) ■ Кисмәгенә күрә кыршавы ○ 9932 КИСМӘК (2) ■ Баш кисмәк бар, тел кисмәк юк ○ 15471 (2) КИСМӘККӘ (2) ■ Кипкән кисмәккә кыршау киертмә ○ 9931 ● 10044 КИСМӘКНЕҢ (1) ■ Кисмәкнең ярыгын томалый алмассың ○ 9933 КИСМӘС (5 | 1) ■ Балта агачны кисмәс иде, агач сабы булмаса ○ 1886 ● 3927:1; 5568; 7741; 9948; 10279 КИСМӘСЕН (1) ■ Телеңне теш артында тот, колагыңны кисмәсен ○ 15606 КИСМИ (2) ■ Балта да чапкан төштән генә кисми ○ 1890 ● 8677 КИСМИЛӘР (7) ■ Караңгыда тырнак кисмиләр ○ 850 ● 1683; 1887; 1952; 8686; 10898; 14061 КИССӘ (3) ■ Этнең койрыгын кем киссә, иясе шул була ○ 3722 ● 4646; 5745 КИССӘҢ (11 | 1) ■ Агачның башын киссәң төбе калыр ○ 1666 ● 1879; 3723, :2; 4639; 4669; 4859; 8688; 8700; 9410 (2); 11529 КИСТЕМ (1) ■ Кистем кискә, аракысы бер мичкә ○ 9865 КИСТЕРӘ (1) ■ Акча таш кистерә ○ 7691 КИСТЕРМӘ (4) ■ Ачтан камыр бастырма, туктан икмәк кистермә ○ 9582 ● 9583; 9720; 10403 КИСҮ (1) ■ Туйда түр башында утыру утын кисү түгел ○ 13321 КИСҮДӘН (1) ■ Тинтәкне укытуы таш кисүдән авыррак ○ 11689 КИСҮЧЕ (1) ■ Үзе утырган ботагын кисүче ○ 2005 КИСҮЧЕГӘ (1) ■ Агач хәтта үзен кисүчегә дә күләгә бирә ○ 1654 КИТ (8) ■ Качып китсәң дә, чәчеп кит ○ 1413 ● 5088; 8301; 10074; 10131; 10738; 12270; 13410 КИТАБЫ (1) ■ Карты бар өйнең китабы бар ○ 15067 КИТАП (10) ■ Борынгыларның кара сүзе китап белән янәшә ○ 16355 ● 16469; 16600-16604; 16608; 16658; 16693 КИТАПКА (1) ■ Картлар сүзе китапка кермәгән, китаптан чыкмаган ○ 15051 КИТАПНЫҢ (3) ■ Борынгылар әйткән сүз китапның эчендә дә түгел, тышында да түгел ○ 16354 ● 16562; 16605 КИТАПСЫЗ (1) ■ Китапсыз өй - тәрәзәсез бүлмә ○ 16606 КИТАПТАН (2) ■ Картлар сүзе китапка кермәгән, китаптан чыкмаган ○ 15051 ● 16465 КИТӘ (45 | 1) ■ Яраксыз табылган таш өй почмагына китә ○ 205 ● 423; 598; 966; 2249; 2588; 3486; 3654:3; 3931; 4244; 4491; 4866; 5772; 5854; 6748; 6785; 7331; 7394; 7677; 7678; 7818; 7943 (2); 8010; 8195; 8803; 9227 (2); 10037; 10080; 10169; 10908; 11118; 11140; 11278; 11861; 12044; 12148; 12384 (2); 12601; 14349 (2); 15055; 16038; 17076 КИТӘМ (4) ■ Ярлы кесәсендәге бер тиен "байга китәм!" дип, баш күтәргән, имеш ○ 7454 ● 10082; 15312; 15449 КИТӘМ-КИТӘМ (1) ■ Кунак "китәм-китәм" дип сыйлата, хаста "үләм-үләм" дип елата ○ 10111 КИТӘН (2) ■ Иске китән бүз булмас, иске дошман дус булмас ○ 5434 ● 8908 КИТӘР (74) ■ Йөзә белмәгән - суга китәр ○ 392 ● 473; 575; 748; 1103; 1113 (2); 1932; 2038; 2355; 2364; 2609 (2); 2662; 3654; 3841; 3969; 4069; 4149; 4517; 4922; 5509; 5539; 6163; 6444; 6491; 6539; 6674; 6816; 6882; 7024; 7335; 7412; 7508; 7683; 8812 (2); 8855; 9402; 10100; 10197; 10618; 10687; 10712 (2); 11113; 11207; 11686; 11804; 11869; 12025; 12438; 12967; 13054 (2); 13140; 13619 (2); 14451; 14752; 15103; 15125; 15516; 15659; 15706; 15754 (2); 15808 (2); 16150; 16381; 16599; 16788; 16827 китәр → үтәр-китәр КИТӘРГӘ (1) ■ Чакырмый килгән кунакка рөхсәтсез китәргә ярый ○ 10185 КИТӘРДӘ (1) ■ Иргә дәүләт җитәрдә карга салса да каз алыр, ирдән дәүләт китәрдә лачын салса да аз алыр ○ 13521 КИТӘРЕР (2) ■ Юньле юнең җетерер, иске исең китәрер ○ 8003 ● 12689 КИТӘРЛЕК (1) ■ Өрсәң очып китәрлек ○ 10870 КИТӘРМӘ (1) ■ Киемең белән ис китәрмә, белемең белән ис китәр ○ 16599 КИТӘРНЕҢ (1) ■ Кирегә китәрнең килене киртә сүтәр, ди ○ 13377 КИТӘРСЕҢ (4) ■ Тик утырып, китәрсең котырып ○ 6135 ● 9129; 11787; 11817 КИТӘРТЕР (1) ■ Ачу акыл китәртер, көн дә күсәк күтәртер ○ 12427 КИТӘСЕ (5) ■ Китәсе мал китмичә, киләсе мал килмәс ○ 7369 ● 7370; 13069; 13379; 13380 КИТӘСЕҢ (2) ■ Читкә китәсең килсә, йортыңны-җиреңне торгызып кит ○ 8301 ● 11178 КИТӘЧӘК (1) ■ Җилгә каршы төкермә - кире битеңә кайтачак; җилгә каршы җикермә - сүзең җилгә китәчәк ○ 1193 КИТЕГЕ (1) ■ Җырның ертыгы юк, көйнең китеге юк ○ 16439 КИТЕК (7) ■ Балтачының балтасы китек, пыялачының тәрәзәсе ватык ○ 1905 ● 1923; 5092; 9049; 9934; 12319; 13378 КИТЕЛӘ (4) ■ Ай - тулгач кителә ○ 10 ● 1973; 10015; 14749 КИТЕП (4) ■ Үзе китеп үзе кайткан сыер - солтан ○ 3242 ● 3757; 10832; 15875 КИТЕР (4) ■ Ерактан арба белән китергәнче, якыннан капчык белән китер ○ 686 ● 6325; 13754; КИТЕРӘ (14) ■ Өрә белмәгән эт авылга бүре китерә ○ 3764 ● 6262; 7342; 7487; 10154; 11594 (2); 12465; 13826; 15496 (2); 15628; 16017; 16774 КИТЕРӘЧӘК (1) ■ Иртәгә кайгы китерәчәк шатлыкның мәгънәсе юк ○ 14868 КИТЕРГӘН (1) ■ Карга теләген теләшкән тартай үзенә давыл китергән ○ 4126 КИТЕРГӘНЧЕ (1) ■ Ерактан арба белән китергәнче, якыннан капчык белән китер ○ 686 КИТЕРЕП (4) ■ Тора-тора да, тагын бер китереп ора ○ 1142 ● 1943; 3409; 12222 КИТЕРЕР (18) ■ Миләш дигән җимеш авыздан - су, күздән яшь китерер, имеш ○ 1810 ● 3689; 3700; 3765; 4894; 5456; 6517; 7498; 12430 (2); 13700 (2); 14790; 15270; 15758; 15987; 16153 (2) КИТЕРМӘГЕЗ (1) ■ Төлкегә: "Кыздырган тавык ашар идеңме?" - дигәннәр. "Кешенең көләсен китермәгез әле", - дигән, ди ○ 2309 КИТЕРМӘС (2) ■ Ялгыз карга каркылдап яу китермәс ○ 4004 ● 10103 КИТЕРМИ (1) ■ Бер кара тургай килеп, яз башын китерми ○ 771 КИТЕРМИЛӘР (1) ■ Чәй эчеп беткәч, шикәр китермиләр ○ 9375 КИТЕРСӘҢ (2) ■ Аз китерсәң сүгәрләр, күп китерсәң түгәрләр ○ 545 (2) КИТЕРҮ (2) ■ Йөз каралыгы китерү ○ 10726 ● 14248 КИТЕРҮНЕ (1) ■ Җир тиресләүне, мулла китерүне ярата ○ 17078 КИТЕШЕН (1) ■ Ләкләкнең килешен сорама, китешен сора ○ 4070 КИТКӘЛИ (1) ■ Килгәндә киткәли йөр ○ 10210 КИТКӘН (37 | 2) ■ Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән ○ 86 ● 700 (2); 1002; 1198; 1875; 2255; 2293; 2332; 4244; 4408; 6115; 6196; 6786; 7763 (2); 8836; 8958; 9598; 9759; 10081; 10227; 11336; 11481; 11855; 12964-12966; 13252; 13327; 13660; 14142:2, :2; 14382; 14972; 15370 (2); 15381; 15817 КИТКӘНГӘ (1) ■ Киткәнгә юл яхшы, калганга өй яхшы ○ 6787 КИТКӘНДӘ (7) ■ Кар яуганда салкын булмый, кар киткәндә суыта ○ 1097 ● 2773; 7338; 8259; 10145; 14827; 14857 КИТКӘНЕН (1) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 КИТКӘННЕҢ (2) ■ Бәхете кире киткәннең эте карак киткәч өрер ○ 3474 ● 6788 КИТКӘНЧЕ (1) ■ Миннән киткәнче, иясенә җиткәнче генә эшләү ○ 6299 КИТКӘЧ (11) ■ Заман кош кебек: очып киткәч кире кайтмый ○ 805 ● 3474; 3513; 5663; 7739; 8010; 9675; 10429; 13416; 13796; 14294 КИТМӘ (6) ■ Килеп кунмыйча, очып китмә ○ 3838 ● 3893; 4997; 6820; 13563 (2) КИТМӘГӘН (1) ■ Ис китмәгән яу яман, искәрмәгән дау яман ○ 5572 КИТМӘНДӘЙ (1) ■ Бала сүзе батмандай, килен сүзе китмәндәй ○ 13942 КИТМӘНЛӘГӘН (1) ■ Киткән кайта, китмәнләгән кайтмый ○ 15381 КИТМӘС (24) ■ Күктәге айның нуры китмәс ○ 62 ● 3548; 3656; 4402; 4843 (2); 6534; 6561; 7070; 7766; 8823; 10006; 10757 (2); 11113; 12133; 12352; 12959; 13391; 14187; 14188; 15364; 15516; КИТМӘСЕН (3) ■ Мәче төчкергән саен исең китмәсен ○ 3391 ● 8844; 15526 КИТМЕШ (1) ■ Җитмешкә җиткәч китмеш ○ 15141 КИТМИ (16) ■ Коралай килми - кыш җитми, коралай китми - яз җитми ○ 859 ● 1310; 6347; 6524; 9292; 9957; 10449; 11140; 11278; 11385; 12148; 12380 (2); 12503; 12663 (2) КИТМИЧӘ (1) ■ Китәсе мал китмичә, киләсе мал килмәс ○ 7369 КИТСӘ (17) ■ Күпкә китсә, чүпкә китә ○ 598 ● 1102; 2933; 3486; 4116; 7078; 9957; 10079; 10141 (2); 10244; 10261; 12439; 12503; 14605 (2); 14839 КИТСӘМ (1) ■ Килсәм кунак, китсәм ерак ○ 10211 КИТСӘҢ (3) ■ Качып китсәң дә, чәчеп кит ○ 1413 ● 4997; 5088 КИТСЕН ( | 1) ■ Углың - Румга, кызың Кырымга китсен ○ 14142:1 КИТТЕ (13 | 1) ■ Вакытың үтте - бәхетең китте ○ 803 ● 1361; 2601; 6901 (3); 8056; 8071; 13076; 13913; 14125 (2); 16755, :1 КИТТЕК (3) ■ Киттек әйдә Чиләбегә, ничу монда чиләнергә ○ 5269 ● 16297 (2) КИТТЕМ (3) ■ Ала карга көз көне бер авыл җир очып бара икән дә, "ерак киттем бугай" дип, кире әйләнеп кайта, ди ○ 3933 ● 4782; 13913 КИТТЕМЕ (1) ■ Акчаң киттеме дип сорамыйлар, эшең беттеме дип сорыйлар ○ 7729 КИТТЕҢ (1) ■ Аяк арбадан яхшы - киттең дә бардың ○ 10886 КИТҮ (1) ■ Куян булып китү, елан булып кайту ○ 2280 КИТҮЕ (2) ■ Кунакның килүе үзеннән, китүе хуҗадан ○ 10142 ● 15325 КИЧ (31) ■ Кич караңгы булган саен, йолдыз яктырак була ○ 31 ● 832 (2); 834; 858; 1023; 1845; 4148; 4934; 6604; 8479; 8514; 9513 (2); 10071; 10136 (3); 10141 (2); 10215; 11166; 13667; 14605 (2); 14870; 14899; 15921; 16767; 16919; 16920 КИЧӘ (4) ■ Кичә аунаган кабак бүген капка аша баккан ○ 1608 ● 4352; 14015; 15443 КИЧӘГЕ (3) ■ Кичәге гаҗәпкә бүген берәү дә гаҗәпләнми ○ 860 ● 4772; 5460 КИЧӘНЕҢ (1) ■ Һәр кичәнең көндезе бар ○ 1026 КИЧӘР (13) ■ Исенә төшкәч, Идел кичәр ○ 514 ● 2672; 4962; 5020 (2); 6509; 6793; 6803; 11299; 13436 (2); 13465; 13703 КИЧӘРГӘ (1) ■ Суы юк эчәргә, күпере юк кичәргә ○ 533 КИЧӘСЕ (2) ■ Айның ундүртенче кичәсе кебек ○ 89 ● 10048 КИЧӘСЕҢ (1) ■ Курку төбе диңгез - батасың да китәсең, тәвәккәл төбе көймә - утырасың да кичәсең ○ 11178 КИЧЕ (3) ■ Көннең киче иртәсеннән билгеле ○ 910 ● 1028; 10115 киче → иртәсе-киче, иртә-киче КИЧЕГЕР (2) ■ Патша җәзасы кичекмәс, алланыкы кичегер ○ 5871 ● 6085 КИЧЕКМӘС (1) ■ Патша җәзасы кичекмәс, алланыкы кичегер ○ 5871 КИЧЕКСӘ (1) ■ Бурыч кичексә, аягына баса ○ 8138 КИЧЕКСӘҢ (1) ■ Бер көнгә кичексәң, бер ай куып җитә алмассың ○ 775 КИЧЕЛӘ (2) ■ Юләрнең мең гаебе дә кичелә, галимнең бер гаебе дә кичелми ○ 11735 ● 12778 КИЧЕЛЕР (1) ■ Ялгыш әйтсәң кичелер, ялган әйтсәң кичелмәс ○ 16174 КИЧЕЛМӘС (2) ■ Диңгезнең суы ни эчелмәс, ни кичелмәс ○ 374 ● 16174 КИЧЕЛМИ (1) ■ Юләрнең мең гаебе дә кичелә, галимнең бер гаебе дә кичелми ○ 11735 КИЧЕН (5) ■ Көндез чыра яндырган кичен караңгыда утырыр ○ 8414 ● 11508; 13775 (2); кичен → иртә-кичен КИЧЕНӘ (1) ■ Кунак килгән киченә борай салган миченә ○ 10212 КИЧЕНЕР (1) ■ Әрлән урлап киченер, тотсаң биткә сикерер ○ 2340 КИЧЕП (1) ■ Көймә белән елганы кичеп булса да, туктатып булмый ○ 7045 КИЧЕРӘ (2) ■ Кыюлык тау ашыра, гайрәт диңгез кичерә ○ 11192 ● 16081 КИЧЕРГӘН (1) ■ Күпер салган - ил кичергән, кое казыган - ил эчергән ○ 6801 КИЧЕРЕЛСӘ (1) ■ Үпкә кичерелсә дә, күңелдәге эзе бетмәс ○ 12631 КИЧЕРЕР (5) ■ Кичке карын кичерер, иртәнгесе кичермәс ○ 9659 ● 13151; 13152; 14358 (2) КИЧЕРМӘС (1) ■ Кичке карын кичерер, иртәнгесе кичермәс ○ 9659 КИЧКӘ (8) ■ Бер кичкә кер мичкә ○ 772 ● 4998; 6575; 6759; 8782; 11573; 12526; 15903 КИЧКӘН (4) ■ Ил кичкән күпердән кич, ул эчкән чишмәдән эч ○ 4934 ● 6354; 12119; 13858 КИЧКӘНДӘ (2) ■ Күпләр көлеп күл кичкәндә ялгыз елап ярда калган ○ 5032 ● 5547 КИЧКӘЧ (2) ■ Кичүне кичкәч макта ○ 6789 ● 11578 КИЧКЕ (6) ■ Көндезге эш кичке эштән көләр ○ 907 ● 6085; 6086; 7908; 9644; 9659 КИЧЛЕК (2) ■ Төшлек гомерең булса, кичлек тырыш ○ 6526 ● 9363 КИЧМӘСЛЕК (1) ■ Ир кичмәслек елга юк ○ 13496 КИЧМИ (1) ■ Идел кичми ил булмас, куркак егет ир булмас ○ 4906 КИЧМИЛӘР (1) ■ Чулманны чуманга утырып кичмиләр ○ 480 КИЧМИЧӘ (1) ■ Идел кичмичә аягыңны киптермә ○ 383 КИЧНЕҢ (3) ■ Атна кичнең килеше чәршәмбедән билгеле ○ 761 ● 948; 1028 КИЧТӘ (1) ■ Караңгы кичтә күләгә булмый ○ 847 КИЧТӘГЕСЕ (1) ■ Иртәнге киңәш кичкә ярамый, кичтәгесе һич тә ярамый ○ 4998 КИЧТӘН (4) ■ Иртә кичтән хәерлерәк ○ 826 ● 10115; 13734; 13817 КИЧТЕРӘ (1) ■ Матурлык дәрья кичтерми, акыллылык - кичтерә ○ 11614 КИЧТЕРМИ (1) ■ Матурлык дәрья кичтерми, акыллылык - кичтерә ○ 11614 КИЧҮ (4) ■ Кечкенә елга ташыса кичү бирмәс ○ 395 ● 486; 6898; 14710 КИЧҮГӘ (1) ■ Көймәнеке - кичүгә ○ 7053 КИЧҮЕ (1) ■ Тау нихәтле биек булса да, кичүе булыр ○ 159 КИЧҮНЕ (1) ■ Кичүне кичкәч макта ○ 6789 КИЧҮСЕЗ (1) ■ Кичүсез елга юк, батыр җиңмәс дошман юк ○ 5586 КИШЕР (2) ■ Кишер - эчеңә килешер ○ 1609 ● 1633 КИШЕТ (1) ■ Ишетмәсәң ишет: Кышкар артында Кишет ○ 5267 КИШТӘ (1) ■ Киштә артында җеп чермәс ○ 8694 КИШТӘДӘ (2) ■ Китән күлмәк киштәдә, киндер күлмәк киртәдә ○ 8908 ● 13435 КИШТӘДӘГЕ (1) ■ Киштәдәге казылык өзелеп төшә дип, песи ачка үлгән ○ 3343 КИЮ (6) ■ Шалкан кабыгы кию ○ 1642 ● 6231; 8795; 8987; 9013; 10355 КИЮДӘН (1) ■ Киемне кию белән, киюдән бигрәк җыеп кую белән ○ 8795 КИЯ (2) ■ Балдакны атсыз бармак кия ○ 8766 ● 13662 КИЯВЕ (1) ■ Өенә күрә иләге, кызына күрә кияве ○ 13107 КИЯВЕМ (2) ■ Көзге катык, көмеш кашык киявем белән кызыма; язгы катык, ярык кашык киленем белән улыма ○ 13425 ● 14617 КИЯВЕҢ (4) ■ Киявең куса, ишек бавын тот, улың куса, бишек бавын тот ○ 13408 ● 13409; 13410; 14160 КИЯВЕҢНЕҢ (1) ■ Киявеңнең түреннән улыңның ишек төбе артык ○ 13411 КИЯ-КИЯ (1) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 КИЯЛЕГЕ (1) ■ Кызны еракка юллатма - киялеге тияр ○ 13018 КИЯР (11) ■ Ат аяган ат менәр, тун аяган тун кияр ○ 2475 ● 7334; 8801 (2); 8821; 8833 (2); 8947; 9618; 10881 (2) КИЯРЕН (1) ■ Яз киярен кыш кигән - ярлы каян баесын ○ 7438 КИЯРЕНӘ (1) ■ Ашарына юк тәмле ашар, кияренә юк яхшы кияр ○ 9618 КИЯРСЕҢ (8) ■ Киндер чәчсәң, күлмәк киярсең ○ 1552 ● 8799; 8831; 8872; 9063; 9537; 16553 (2) КИЯСЕ (2) ■ Үзең киясе киемне үзең сайла ○ 8838 ● 15183 КИЯҮ (38) ■ Көзге көн - кияү акылы, язгы көн - яшь килен йөзе ○ 888 ● 5206; 7127; 8797; 13091; 13122; 13194; 13252; 13371; 13397; 13405; 13406; 13412-13415; 13416 (2); 13417; 13419-13421; 13427 (2); 13428; 13429; 13431 (2); 13432-13435; 14132; 14314; 14318; 14319; 14428; 14642 КИЯҮГӘ (11) ■ Сарымсакны кияүгә биргәннәр, өч көн сасымаган ○ 1614 ● 12944; 13069; 13070; 13138; 13242; 13247; 13251; 13422; 13424; 13430 КИЯҮДӘН (4) ■ Җиткән кыз кияүдән курыкмас ○ 13062 ● 13172; 13426; 14608 КИЯҮ-КИЯҮ (1) ■ Кияү-кияү дия җилкәм җиргә тия ○ 13418 КИЯҮЛӘП (1) ■ Көйсез кияү кияүләп ятканчы көйле кияү кәләшен алып кайткан ○ 13427 КИЯҮЛӘР (1) ■ Көз көне - яшь кияүләр акылы, яз көне - яшь киленнәр акылы ○ 885 КИЯҮНЕҢ (3) ■ Ерак кияүнең башына чатыр корыр, йорттагы кияүнең башына таяк орыр ○ 13407 (2) ● 13423 КЛАДИ (1) ■ Яхшы-яман - клади карман ○ 12405 КНЯЗЬ (1) ■ Арышны көлгә чәчсәң гөл булыр, солыны грәзгә чәчсәң князь булыр ○ 1531 КОБА (1) ■ Кодагыйга коба җыр ○ 14629 КОДА (17 | 4) ■ Эт белән кода булсаң, сөяк белән кунак итәр ○ 3570 ● 3570:1; 7155 (2), :1, :2 (2); 7458; 9258; 9763; 11502; 13414; 14587; 14597 (2); 14617; 14623; 14624; 14635; 14659; 14663 КОДАГЫЕҢ (1) ■ Кодаң кордашыңдай булсын, кодагыең ахирәтеңдәй булсын ○ 14633 КОДАГЫЙ (6) ■ Эт белән эт булганчы, мәче белән кодагый бул ○ 3573 ● 7651; 14623; 14627; 14628; 14649 кодагый → кода-кодагый КОДАГЫЙГА (1) ■ Кодагыйга коба җыр ○ 14629 КОДАГЫЙНЫҢ (1) ■ Ике кодагыйның арасына алтмыш ел элек кар тавы үсеп куя, ди ○ 14599 КОДА-КОДАГЫЙ (4) ■ Кода-кодагый аш ашар, арада йөргән ни ашар ○ 14625 ● 14626 (2); 14661 КОДАЛАР (2) ■ Кодалар килде кабакка, кыз терәлде кабага ○ 14630 ● 14631 КОДАЛАШКАЧ (1) ■ Кода булганчы бик сынаш, кодалашкач бик сыйлаш ○ 14624 КОДАНЫКЫ (1) ■ Кодача - коданыкы, тәкъдир - ходаныкы ○ 14632 КОДАҢ (1) ■ Кодаң кордашыңдай булсын, кодагыең ахирәтеңдәй булсын ○ 14633 КОДАСЫ (5) ■ Эт кодасы бер ындыр ○ 3601 ● 3717; 8927; 9857; 13301 КОДАЧА (3) ■ Ашамыйм дигән кодача ашаган алтмыш юача ○ 14588 ● 14632; 14665 КОДАШКА (1) ■ Мин карыймын кояшка, кояш карый Кодашка ○ 104 КОДЫККА (1) ■ Колан кодыкка егылса, кыр бакасы колагына чыга, имеш ○ 2230 КОЕ (20) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 365; 397; 398; 400; 521; 1706; 2422; 2828; 4344; 4587; 4666; 6801; 6803; 8510; 8743; 9664; 9689; 14894; 16665 КОЕГА (17 | 2) ■ Коега су салмыйлар ○ 401 ● 402; 403, :1, :2; 476; 479; 489; 507; 535; 1868; 2231; 3729; 5832; 11603; 11859; 12462; 15890; 16212 КОЕДА (3) ■ Коеда да су бетә ○ 404 ● 4495; 7823 КОЕДАН (1) ■ Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең ○ 483 КОЕЛА (2) ■ Матур чәчәк тиз коела ○ 1292 ● 13923 КОЕЛГАЧ (1) ■ Чәчәге коелгач, җимеше булыр ○ 1817 КОЕЛМЫЙ (2) ■ Аш түгел - суынмый, ашлык түгел - коелмый ○ 9434 ● 16572 КОЕЛСА (1) ■ Йоны бик еш коелса да, бүренең холкы үзгәрми ○ 2192 КОЕЛЫП (1) ■ Алма ничек пешкән - эргәсенә шулай коелып төшкән ○ 1789 КОЕЛЫР (2) ■ Бүре тиресе янында сарык тиресенең йоны коелыр, имеш ○ 2161 ● 11088 КОЕМЧЫ (1) ■ Туй башы сугымчы, аннан коемчы, аннан уенчы ○ 13287 КОЕМЧЫГА (1) ■ Кызлар артыннан йөрүче коемчыга еш йөрер ○ 13002 КОЕМЧЫДАН (1) ■ Алтынны саррафтан сора, җәүһәрне - коемчыдан ○ 7767 КОЕНЫ (1) ■ Кайда су чыкса, коены шунда казыйлар ○ 394 КОЕНЫҢ (1) ■ Коеның суы салкын, саранның күзе салкын ○ 11856 КОЕНЫР (1) ■ Тавис киенер дә ясаныр, аккош коеныр да сыйпаныр ○ 4120 КОЕҢА ( | 1) ■ Су эчкән коеңа төкермә ○ 403:3 КОЕҢНАН (1) ■ Эчмәм дигән коеңнан өч әйләнеп эчәрсең, кочмам дигән бикәңне үбә-үбә кочарсың ○ 13762 КОЕП (1) ■ Коеп куйган кургашын ○ 331 КОЕСЫННАН (1) ■ Күршең бай булса, коесыннан су алма ○ 5216 КОЗАУ (2) ■ Үзен-үзе белмәгән - артына козау элмәгән ○ 12062 ● 15994 КОЗГЫН (12) ■ Аучы козгын ауламас, үрдәк аулар ○ 2010 ● 3988; 4036-4040; 4043; 4238; 7534; 14261; 14609 КОЗГЫНГА (3) ■ Ике карга талашса, бер козгынга җим төшәр ○ 3942 ● 4041; 17008 КОЗГЫННАН (1) ■ Каргадан карга туа, козгыннан козгын туа ○ 3988 КОЗГЫННЫКЫ (3) ■ Бүре екса - эт тә туя, кош та туя, ә козгынныкы агач башында ○ 2145 ● 2186; 4042 КОЙ (1) ■ Үги ана - бавырсак, кой төбенә сарымсак ○ 14256 КОЙГАН (2) ■ Үз утына кан койган, кеше утына май коймас ○ 8548 ● 10815 КОЙГАННАР (1) ■ Тату туганнар таштан койма койганнар ○ 14503 КОЙКАҢНЫ ( | 1) ■ Ачта ашаган койкаңны тук булгач та онытма ○ 9553:2 КОЙМА (8) ■ Багана ауса, койма да ава ○ 8595 ● 8600; 11854; 14503; 14574; 14760; 15485; 15626 КОЙМАК (17 | 1) ■ Этнең тешен майлы коймак сындыра ○ 3728 ● 6641; 6691; 9253; 9283; 9305; 9307; 9611; 9667; 9676; 9726; 10157; 10225; 13342:1; 13383; 14314; 14742; 15638 КОЙМАККА (1) ■ Этнең акылсызы коймакка нәфесен сузар ○ 3713 КОЙМАНЫ (1) ■ Маңгаең белән таш койманы җимерә алмассың ○ 10290 КОЙМАНЫҢ (1) ■ Койманың колагы бар ○ 8619 КОЙМАС (2) ■ Үз утына кан койган, кеше утына май коймас ○ 8548 ● 10815 КОЙМАССЫҢ (1) ■ Кайгырып кала коймассың ○ 14892 КОЙМАСЫ (1) ■ Байларның коймасы биек була ○ 7236 КОЙРЫГЫ (53) ■ Җидегән йолдызның койрыгы таңга сызылыр ○ 77 ● 90; 2243; 2270; 2311; 2321; 2327; 2433; 2940; 2952; 3035; 3119; 3158; 3389; 3435; 3494; 3522; 3602; 3603; 3688; 3720; 3721; 3759; 3767; 3792; 3842; 3887; 4021; 4085; 4123; 4257; 4353; 4384; 4398; 4453; 4498; 4532; 4542; 4587; 4638; 4639; 4642; 4644; 4645; 4656; 5485; 9717; 11184; 11866; 12331; 16043; 17004; 17046 КОЙРЫГЫМ (1) ■ Сиртмә койрык: "Минем койрыгым сиксән пот", - ди, имеш ○ 4217 КОЙРЫГЫН (46 | 2) ■ Ике куянның койрыгын тоталмассың ○ 2242 ● 2253; 2263; 2284; 2434; 2776; 3009; 3027; 3030 (2); 3043; 3082; 3424; 3426; 3461; 3468; 3469; 3496; 3497; 3504; 3506; 3512; 3534; 3537; 3603; 3610; 3673; 3722; 3723, :1, :2; 3745; 3753; 3775; 3779; 3815; 4503; 4641; 4646; 4667; 4669; 5068; 7023; 7024; 10770; 13492; 14366; 16768 КОЙРЫГЫНА (15) ■ Төлке койрыгына ышаныр ○ 2297 ● 2702; 3031; 3403; 3416; 3422; 3536; 3604; 4121; 4122; 4597; 4647; 4661; 4668; 5907 КОЙРЫГЫНДАГЫ (1) ■ Су башындагы - саф су эчәр, койрыгындагы - куерык су эчәр ○ 425 КОЙРЫГЫННАН (5) ■ Койрыгыннан ныграк кыссаң, куян да шырпы кабызыр ○ 2245 ● 2317; 3036; 4631; 7188 КОЙРЫГЫҢ (1) ■ Ор, ор да койрыгың бор ○ 5605 КОЙРЫГЫ-ЯЛЫ (1) ■ Балык башы - байлар ашы, койрыгы-ялы - ялчы ашы ○ 4448 КОЙРЫК (27) ■ Кызыл кар яуса, куянга койрык үссә ○ 1219 ● 2264; 2275; 2308; 2329; 2352; 2368; 2369; 2435; 3081; 3098; 3498; 3538; 3551; 3641; 3733; 3782; 3784; 3790; 3890; 4217; 5775; 5977; 6321; 7156; 11937; 12446 КОЙРЫККА (5) ■ Орды бүрене койрыкка ○ 2217 ● 2436; 3449; 3651; 3754 КОЙРЫКЛЫ (3) ■ Койрыклы йолдыз көн дә тумый ○ 33 ● 2430; 3779 КОЙРЫКНЫ (3) ■ Койрыкны бот арасына кыстыру ○ 2437 ● 2438; 2439 КОЙРЫКСЫЗ (7) ■ Урманда урынсыз, кырда койрыксыз ○ 1877 ● 2255; 2325; 3892; 4602; 5792; КОЙРЫКТАН (2) ■ Иртәгәге койрыктан бүгенге үпкә артык ○ 837 ● 4447 КОЙРЫКЧЫ (1) ■ Ике койрыкчы бер көймәне батырыр ○ 7022 КОЙСА (1) ■ Бүре, ябагасын койса да, холкын үзгәртми ○ 2167 КОЙСАҢ (1) ■ Кешене син койсаң чиләктән, кеше сине иләр иләктән ○ 9928 КОЙТЫ (4 | 1) ■ Үзең койты булгач, көзгене хурлама ○ 8839 ● 10717; 13190:2; 13611 (2) КОЙТЫСЫН (1) ■ Үлем койтысын ирәми, яхшысын жәлләми ○ 15420 КОЛ (50) ■ Эт булып кол булганчы, бүре бул да азат бул ○ 2205 ● 5483; 5727-5730; 5734; 5744; 5752; 5753 (2); 5754; 5760; 5766 (2); 5777; 5785; 5817; 5825-5836; 5838 (2); 5839 (2); 5846; 5977; 5984; 6088; 6920; 12894; 13424; 13455; 14037; 14131; 14210; 14354; 14356; 14427; 16270; 16761 КОЛА (2) ■ Аттан ала да туар, кола да туар ○ 2582 ● 2761 кола → ала-кола КОЛАГЫ (16 | 1) ■ Җирнең колагы бар: ялгыз калганда да сөйләмә, ишетер ○ 219 ● 955; 1041; 2151; 2963; 4986; 7623; 8619; 10143; 10397, :1; 10605; 11467; 13591; 13757; 15184; 15272 КОЛАГЫМ (3) ■ Тыныч башым, тыныч колагым ○ 5706 ● 9757; 10484 КОЛАГЫМА (1) ■ Колагыма эш ясама ○ 10485 КОЛАГЫМНАН (2) ■ Кеше сүзе бер колагымнан керер, бер колагымнан чыгар ○ 16279 (2) КОЛАГЫМНЫ (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 КОЛАГЫН (7) ■ Колагын яткырган аттан саклан ○ 2663 ● 2687; 5651; 10398; 11529; 13589; КОЛАГЫНА (7) ■ Колан кодыкка егылса, кыр бакасы колагына чыга, имеш ○ 2230 ● 2843; 3250; 3506; 10487; 10488; 11902 КОЛАГЫНДА (1) ■ Фил колагында черки дә герой ○ 4810 КОЛАГЫННАН (4) ■ Арысланны - тырнагыннан, куянны колагыннан таныйлар ○ 2055 ● 2445; 3060; 16101 КОЛАГЫҢ (12 | 1) ■ Туздырма тузны - колагың чукракланыр ○ 1316 ● 6026, :1; 10378; 10397; 10401; 10407; 10465; 10539; 13217; 14604; 14909; 15920 КОЛАГЫҢА (2) ■ Колагыңа ышанма, күзеңә ышан ○ 10402 ● 10528 КОЛАГЫҢНАН (1) ■ Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагыңнан тартыр ○ 101 КОЛАГЫҢНЫ (4) ■ Колагыңны кызганып, башыңны кистермә ○ 10403 ● 10472; 10489; 15606 КОЛАДЫН (1) ■ Иргә дәүләт бетәрдә коладын салса каз алыр, ирдән дәүләт качарда лачын салса да аз алыр ○ 13520 КОЛАК (26) ■ Урман - колак, кыр - күз ○ 1860 ● 3351; 4361; 5148; 8761; 9006; 10260; 10383; 10404; 10405; 10406 (2); 10408; 10409; 10422; 10456; 10458; 10491-10494; 10522; 10523; 10531; 14207; 15968 КОЛАКАЙНЫҢ (1) ■ Аяксызның җитмәгән җире юк, колакайның ишетмәгән сүзе юк ○ 15193 КОЛАК-БОРЫН (1) ■ Колак-борын кискән күк ○ 10490 КОЛАККА (5 | 2) ■ Көн суыгы - колакка көч, юл бозыгы - аякка көч ○ 1117 ● 10487:1, :2; 10496; 10597; 15826; 15878 КОЛАКЛАР (1) ■ Колаклар үрә тору ○ 10495 КОЛАКЛАРЫ (2) ■ Стеналарның - колаклары, ишекләрнең күзләре бар ○ 8283 ● 10324 КОЛАКЛАРЫҢ (1) ■ Башың түгәрәк икән дә, колакларың мишәйт итә ○ 10343 КОЛАКЛЫ (2) ■ Ялган озын аяклы, гайбәт озын колаклы ○ 16152 ● 16181 КОЛАКНЫ (2) ■ Алтын сырга колакны уяр, алтын итек аякны уяр ○ 8762 ● 10459 колакны → күз-колакны КОЛАКНЫҢ (1) ■ Ишеткән колакның языгы юк ○ 10390 КОЛАКСЫЗ (1) ■ Урам күзсез булмас, урман колаксыз булмас ○ 5237 КОЛАКТА (1) ■ Авызы - колакта, колагы - еракта ○ 10605 КОЛАКТАН (11) ■ Алдан чыккан колактан соң чыккан мөгез узар ○ 2347 ● 2370; 2915; 10471 (2); 10694; 14039; 15165; 15885; 15904; 16013 КОЛАКЧЫН (2) ■ Җәй дип колакчын калдырма ○ 1008 ● 9027 КОЛАН (12) ■ Җирле боланны тирле колан куалаган ○ 2119 ● 2226-2233; 4648; 14362; 14566 КОЛАННЫҢ (2) ■ Тауда туган коланның ике күзе ташта булыр ○ 2234 ● 4648 коласы → ала-коласы КОЛАЧ (10) ■ Төн карыны бер колач ○ 954 ● 5539; 5828; 10921; 10927 (2); 11274; 15428; 15524; КОЛГА (5) ■ Бер колга: "Азат булдың", - дигәннәр. "Алай булгач, акча табам да кол сатып алам!" - дигән ○ 5754 ● 5837; 5838; 8620; 13758 КОЛДАН (3) ■ Колдан туган кол булмас, яман туган кол булыр ○ 5839 ● 5840; 5974 КОЛЛАУЧЫГА (1) ■ Коллаучыга кыз ошатып булмас ○ 5841 КОЛЛЫК (1) ■ Иткәнем - коллык, күргәнем - хурлык ○ 5992 КОЛЛЫККА (3) ■ Бүре ачка түзәр, коллыкка түзмәс ○ 2130 ● 5787 (2) КОЛМАК (1) ■ Ир - имән, хатын - колмак, аны сарган да башыннан игән, ди ○ 13823 КОЛНЫ (2) ■ Колны баш итсәң, тавышы белән таш манара ега, ди ○ 5842 ● 5843 КОЛНЫКЫ (1) ■ Би сөйләсә - бинеке, кол сөйләсә - колныкы ○ 16270 КОЛНЫҢ (2) ■ Колның - бер күзе, ялчының ике күзе сукыр ○ 5844 ● 5845 КОЛХОЗ (1) ■ Исәп-хисапсыз колхоз - йозаксыз амбар ○ 7911 КОЛХОЗЫҢ (2) ■ Колхозың алда булса, авызың балда булыр ○ 6089 ● 6090 КОЛЫ (8) ■ Даланың бие булганчы, баяуның колы бул ○ 5169 ● 5731; 5757 (2); 5939; 7284; 8110; КОЛЫМ (1) ■ Сатсам - пулым, асрасам - колым ○ 5995 КОЛЫН (11) ■ Ат эзен колын таптар ○ 2526 ● 2820; 2822; 2823; 2831; 2837; 2838; 2841-2843; КОЛЫНА (2 | 1) ■ Кол дип егет асылын хур тотма, колына тормас байлар бар ○ 5829 ● 16837, :1 КОЛЫНЛАГАН (1) ■ Табышсыз егеттән колынлаган бия артык ○ 12905 КОЛЫНЛАСА (1) ■ Безнең тавык күкәй салганны бөтен мәхәллә ишетә, күршенең байталы колынласа да, һич тавыш чыкмый ○ 5264 КОЛЫНЛЫ (1) ■ Колынлы биядән кое суы артмас ○ 2828 КОЛЫНЛЫЙ (1) ■ Бәхетең булса, алашаң колынлый ○ 14841 КОЛЫННАН (5 | 1) ■ Мал - колыннан, акча - тиеннән ○ 2386 ● 2642; 2844; 5822; 7794; 16837:1 КОЛЫННЫҢ (4) ■ Анасы типкән колынның тәне авыртмас ○ 2839 ● 2840; 2845; 14048 КОЛЫНЧАККА (1) ■ Кыз - курчакка, малай - колынчакка ○ 14123 КОЛЫНЫН (1) ■ Бия колынын типсә дә биртә типмәс ○ 2821 КОЛЫНЫНА (1) ■ Колан башына эш төшсә, колынына карамас ○ 2227 КОЛЫНЫҢ (1) ■ Айгырың ала булса, колының кола булыр ○ 2761 КОМ (17) ■ Ком бар җирдә тал бар ○ 135 ● 136; 387; 423; 724; 1749; 1844; 2233; 5403; 5846; 6284; 6420; 7740; 9723; 10496; 11623; 13543 КОМАГАЙ (4) ■ Ачлыкта комагай алдан үләр ○ 9570 ● 9660-9662 КОМАГАЙГА (2) ■ Комагайга кара боламык та аш ○ 9663 ● 9664 КОМАГАЙЛЫГЫМ (1) ■ Тәмлегә талымым юк, тәмсезгә комагайлыгым юк ○ 9788 КОМАГАЙНЫҢ (1) ■ Комагайның борыны кырык көн алдан кычытыр ○ 9665 КОМАЧ (3) ■ Иске бүздән комач чыкмый ○ 8680 ● 8848; 12974 КОМГА (7) ■ Комга су төтми ○ 137 ● 798; 4213; 4540; 7107; 12253; 13000 КОМГАН (3) ■ Бакыр зур булса да, комган төбе ямыйлар, алтын кечкенә булса да, күкрәккә кадыйлар ○ 268 ● 16825; 16833 КОМГАНГА (1) ■ Комсыз комганга тыгылыр ○ 9666 КОМКОРСАК (1) ■ Комкорсак комлы суда булыр ○ 4496 КОМЛЫ (4) ■ Йөгең авыр булса, комлы тауга да сәлам бирерсең ○ 121 ● 378 (2); 4496 КОМНАН (2) ■ Комнан аркан ишмиләр ○ 138 ● 229 КОМНЫ (2) ■ Комны күпме әвәләсәң дә берекмәс ○ 139 ● 798 КОМНЫҢ (1) ■ Ул комның исәбенә чыга ○ 247 КОМСЫЗ (6) ■ Комсыз ту бия ашаса да туймас ○ 2829 ● 9666; 11857-11860 КОМСЫЗГА (1) ■ Комсызга коймак артыннан ипи кис ○ 9667 КОМСЫЗЛЫГЫН (1) ■ Диңгезне күмеп була, әдәмнең комсызлыгын күмеп булмый ○ 11827 КОМСЫЗЛЫК (3) ■ Комсызлык бер ишектән керсә, бәхет икенче ишектән чыгып китә ○ 11861 ● 16607 (2) КОМСЫЗНЫҢ (1) ■ Комсызның карыны туяр, күзе туймас ○ 11862 КОМЫ (2) ■ Комы юк су булмас, биге юк ил булмас, якасы юк тун булмас, законы юк йорт булмас ○ 5847 ● 14948 КОМЫРЫГЫМ (1) ■ Бака да: "Комырыгым, томырыгым - оҗмах", - дигән, ди ○ 4561 КОНДЫЗ (4) ■ Колан - кырда, кондыз - суда ○ 2232 ● 2893; 2900; 13106 КОНДЫЗГА (1) ■ Кондызга койрык ялганып тора ○ 2329 КОНДЫЗЫНЫҢ (1) ■ Тирес кондызының да чәчәккә менеп балдан авыз итәсе килә ○ 4808 КОНФЕТ (1) ■ И ходаем, тәүфикъ бир, чәй эчәргә конфет бир ○ 16881 КОНЫ (1) ■ Әдәм дисәң - коны юк, хайван дисәң - йоны юк ○ 11389 КОҢГЫЗ (1) ■ Күчле корт бал ашый, күчмә коңгыз үләксә ашый ○ 4741 КОПШАНГЫ (1) ■ Копшангы: "Хуш, сау булыгыз, мин Һиндстанга киттем", - дип очкан икән дә, тик юлда ат тизәге күргәч, шунда кунып калган, имеш ○ 4782 КОР (1) ■ Кызамыкка кызыл кор ○ 15230 КОРАБКА (1) ■ Зур корабка - киң диңгез ○ 7020 КОРАЛ (8) ■ Корал сәлам бирдерә, башың җиргә идерә ○ 5587 ● 6350; 6355; 6393; 6396; 13847; 15560 (2) КОРАЛАЙ (3) ■ Коралай килми - кыш җитми, коралай китми - яз җитми ○ 859 (2) ● 2226 КОРАЛДА (1) ■ Коралда кырык кешенең көче бар ○ 6351 КОРАЛЛЫ (1) ■ Бер кораллы мең коралсызны җиңгән ○ 5556 КОРАЛЛЫНЫҢ (1) ■ Коралсызның кулы ике, кораллының унике ○ 6353 КОРАЛНЫ (1) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 КОРАЛСЫЗ (1) ■ Коралсыз кул - сапсыз сәнәк ○ 6352 КОРАЛСЫЗНЫ (1) ■ Бер кораллы мең коралсызны җиңгән ○ 5556 КОРАЛСЫЗНЫҢ (1) ■ Коралсызның кулы ике, кораллының унике ○ 6353 КОРАЛЫ (4) ■ Начар останың коралы үтми ○ 6361 ● 7025; 10713; 10929 КОРАЛЫН (1) ■ Коралын тапкан - таш кискән, әмәлен тапкан - су кичкән ○ 6354 КОРАЛЫННАН (1) ■ Оста коралыннан билгеле ○ 6363 КОРАЛЫҢА (1) ■ Иң элек йөрәгеңә ышан, аннан коралыңа ышан ○ 5573 КОРАМА (1) ■ Кырык корама, йөз ялгау ○ 8884 КОРБАН (3) ■ Баш өчен сакал корбан ○ 10252 ● 12369; 14446 КОРБАНДА (1) ■ Эт буранда котыра, мулла корбанда тутыра ○ 17069 КОРБАННЫ (1) ■ Корбанны ике кат чалмыйлар ○ 16923 КОРБАНСЫЗ (1) ■ Сугыш корбансыз булмый ○ 5621 КОРГАК (1) ■ Сабанчы яңгыр тели, юлаучы - коргак ○ 1437 КОРГАКСЫК (1) ■ Җире - коргаксык, кулы - коры капчык ○ 1486 КОРГАН (2) ■ Корган капкан, үзе капкан ○ 2028 ● 8323 КОРГАННАР (1) ■ Тәмугны да яхшы нияттән корганнар, ди ○ 16905 КОРДАШ (1) ■ Кордаш тапкан кол азмас, юлдаш тапкан ир азмас ○ 6920 КОРДАШЫННАН (2) ■ Юрга менгән юлдашыннан аерылыр, күп яшәгән кордашыннан аерылыр ○ 15100 ● 15932 КОРДАШЫҢДАЙ (1) ■ Кодаң кордашыңдай булсын, кодагыең ахирәтеңдәй булсын ○ 14633 КОРМА (7) ■ Сусыз җиргә йорт корма, утсыз җиргә ил корма ○ 457 (2) ● 1155; 5047 (2); 7887; КОРМАГАН (2) ■ Үзең кормаган мылтыкны атма ○ 5684 ● 8397 КОРМАС (5) ■ Тозагын кормас борын көртлеген ашый башлама ○ 4047 ● 4166; 4910; 13197 (2) КОРМЫЙЛАР (1) ■ Килмәгән болыттан куркып чатыр кормыйлар ○ 1110 КОРСАГЫ (7 | 2) ■ Кышның корсагы киң ○ 878 ● 10825; 11027; 13375 (2); 13376; 14204:1; 17047, :1 КОРСАГЫМ (1) ■ Колагым киез, корсагым тигез ○ 10484 КОРСАГЫН (1) ■ Ярлы башын тырнап елаганда, бай корсагын сыйпап җырлар ○ 7445 КОРСАГЫНА (2) ■ Эт корсагына сары май килешмәс ○ 3605 ● 3606 КОРСАГЫҢ (1) ■ Корсагың белән тыңлама, колагың белән тыңла ○ 10407 КОРСАК (11) ■ Икмәк корсак артыннан йөрми, корсак икмәк артыннан йөри ○ 9209 (2) ● 9555; 9572; 9707; 9737; 9739-9743 КОРСАККА (1) ■ Ятыр корсакка җылы су да аш ○ 9744 КОРСАКЛАРЫ (1) ■ Мулла белән ишанның корсаклары җидешәр тиредән тегелгән була, ди ○ 17019 КОРСАКНЫ (1) ■ Башны - салкында, корсакны - ачлыкта, аякны җылыда сакла ○ 10257 КОРСАКТА (2) ■ Корсакта бүреләр улау ○ 2216 ● 9294 КОРСЫН (4) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 (2) ● 7589; 15192 КОРТ (46) ■ Тын сазда корт күп була ○ 191 ● 267; 470; 471 (2); 481; 1260; 1665; 1684; 1688; 1692; 1705; 1797; 4194; 4712-4715; 4721; 4723 (2); 4726-4728; 4731-4736; 4741; 4744; 4748; 4750; 4751; 4757; 4783; 6631; 7433; 8440; 11371; 12096; 12135; 12527; 14236; 14627 КОРТКА (1) ■ Тәмен сизгән бу кортка, тагын килгән бу йортка ○ 15150 КОРТЛАГАН (1) ■ Үзе ятып йоклаган, сәке башы кортлаган ○ 8450 КОРТЛАР (2 | 1) ■ Елына бер балтырган ашамаган кешенең эче кортлар, имеш ○ 1278 ● 4449:1; КОРТЛЫ (4) ■ Кызыл алманың эче кортлы булучан ○ 1808 ● 3005; 3013; 15674 КОРТЛЫЙ (2) ■ Акмаган күл кортлый ○ 342 ● 9246 КОРТНЫҢ (4) ■ Кортның анасы кая кунса, күче шунда сарыр ○ 4737 ● 4738; 4739; 14178 КОРТЫ (14) ■ Агачның корты эченнән булыр ○ 1668 ● 1838; 4716-4718; 4719 (2); 4729; 4743; 4746; 4749; 4830; 8266; 10645 КОРТЫНА (1) ■ Бер бал кортына кизәнсәң, унысы сиңа ташланыр ○ 4725 КОРТЫНЫҢ (1) ■ Бал кортының балы бар, балга хәтле назы бар ○ 4720 КОРУ (2) ■ Яумаган яңгырга балаган кору ○ 1233 ● 4846 КОРУЛЫ (1) ■ Карулының тозагы корулы ○ 12515 КОРЧАҢГЫ (8) ■ Бер корчаңгы ат ун атны бозар ○ 2634 ● 2664; 2665; 2830; 3006; 3014; 3677; КОРЧАҢГЫНЫ (1) ■ Корчаңгыны кырчын күралмый ○ 15228 КОРЧАҢГЫНЫҢ (1) ■ Кем кайгысы нәрсәдә, корчаңгының - мунчада ○ 15226 КОРЪӘНЕН (1) ■ Хәлвә күрсә, мулла коръәнен оныта ○ 9398 КОРЪӘННӘН (1) ■ Шайтанга кирәк булса, коръәннән дәлил китерә ○ 16774 КОРЪӘННЕ (1) ■ Мулла, хәлвә күрсә, коръәнне онытыр ○ 17027 КОРЫ (66 | 2) ■ Коры җиргә никадәр су сипсәң дә, юеш булмас ○ 128 ● 129; 405; 494; 515; 523; 599; 1486; 1555; 1693; 1753; 2246; 2564; 2915; 2935; 3060; 3203; 3446; 4141:2; 4460; 4497; 4539; 5461 (2); 5674; 5689; 6294; 6483; 6721; 6867; 7048; 8467; 8468; 8546; 8655; 8663; 8800; 9470; 9471; 9914; 9935, :1; 9936; 10083; 10768; 10769; 10844; 11329; 11360; 11877; 12143; 12632; 12712 (2); 13659; 13742; 14446; 15376; 15537; 15905; 15906; 15907 (2); 15908; 15909; 16455; 16773; 16924 КОРЫГА (1) ■ Куркак эт корыга өрә ○ 3508 КОРЫГАН (3) ■ Корыган камыш ерактан тавыш бирер ○ 1285 ● 1743; 1924 КОРЫГАЧ (2) ■ Суның кадере чишмә корыгач беленә ○ 455 ● 15385 КОРЫГЫ (1) ■ Патшаның култыгы киң, корыгы озын ○ 5879 КОРЫДА (2) ■ Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың ○ 1168 ● 1340 КОРЫДАН (2) ■ Барма турыдан, бар корыдан ○ 6744 ● 14849 КОРЫЙ (4) ■ Ике чишмәне бергә кушсаң, берсе корый, имеш ○ 389 ● 1280; 1745; 2564 КОРЫКЧЫ (1) ■ Тар җирдә тамаша булма, киң җирдә корыкчы булма ○ 694 КОРЫЛМАГАН (2) ■ Мәскәү бер көндә корылмаган ○ 5229 ● 5567 КОРЫМ (2) ■ Корымнан корым йогар, начар дустан сөрем йогар ○ 5462 ● 8469 КОРЫМАС (1) ■ Аягың калмас, кулың корымас ○ 10990 КОРЫМНАН (3) ■ Корымнан корым йогар, начар дустан сөрем йогар ○ 5462 ● 8469; 9907 КОРЫМЫ (2) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 ● 5246 КОРЫМЫЙ (2) ■ Хаклык агачы ташка утыртсаң да корымый ○ 12579 ● 15518 КОРЫНЫ (1) ■ Диңгезне макта, корыны тапта ○ 371 КОРЫП (1) ■ Балтасыз, тактасыз кура корып булмый ○ 1903 КОРЫР (8) ■ Үлән - башыннан корыр ○ 1344 ● 1686; 3883; 12115; 12577; 13235; 13407; 14523 КОРЫРГА (2) ■ Үзенә өй кормаган, илгә шәһәр корырга тотынган ○ 8397 ● 8620 КОРЫРЫН (1) ■ Хатын кеше ул табар - торырын белсен; ир кеше мал табар - корырын белсен ○ 13893 КОРЫСА (1) ■ Агач корыса, утын булыр ○ 1880 КОРЫСЫН (1) ■ Егет егетлеген итмәсә, аты корысын ○ 12849 КОРЫТА (1) ■ Хутта ут итә, хәмәлдә әмәлеңне корыта ○ 964 КОРЫТКАН (1) ■ Корыткан да күз, терелткән дә күз ○ 10410 КОРЫТЫР (3) ■ Яфрак корты, ясмыктай булса да, бакчаңны корытыр ○ 4830 ● 15685; 16946 КОРЫЧ (1) ■ Кара тимер кайрау белән корыч булмас ○ 290 корыч → балта-корыч КОРЫЧТАН ( | 1) ■ Тел корычтан үткен ○ 15545:1 КОРЫЧЫ (1) ■ Ит - әдәм корычы, читән төбендә бер очы ○ 9244 КОСАР (1) ■ Төя хуҗасына үчексә, өстенә косар ○ 2937 КОСТЫРА (1) ■ Төлке йотар, арыслан костыра белмәс ○ 2296 КОСТЫРУ (1) ■ Татлы җидереп, ачы костыру ○ 9783 КОСТЫРЫР (1) ■ Ир хурламак постырыр, аш хурламак костырыр ○ 13509 КОТ (11) ■ Мичкә ут керде - өйгә кот керде ○ 8477 ● 9752; 10098; 10135; 11380; 12135; 13345; 14001; 14079 (2); 15038 КОТАЙМАС (3) ■ Тимерче пычакка котаймас ○ 310 ● 4198; 12565 коткан → каткан-коткан КОТКАР (2) ■ Коткар судан этне, үзеңне тешләсен ○ 3499 ● 5417 КОТКАРА (3) ■ Хыял коткармый, эш коткара ○ 6152 ● 11106; 15796 КОТКАРМАС (1) ■ Еланның агына тисәң, карасы коткармас ○ 4635 КОТКАРМЫЙ (2) ■ Хыял коткармый, эш коткара ○ 6152 ● 11179 КОТКАРСАҢ (2) ■ Еланны коткарсаң, иң элек сине чагар ○ 4628 ● 4629 КОТКАРЫР (1) ■ Тугрылык бәладән коткарыр, хыянәт бәлагә кертер ○ 12555 КОТЛЕТ (1) ■ Арык иттән симез котлет пешереп булмый ○ 9110 КОТЛЫ (3) ■ Бай киде - котлы булсын! Ярлы киде - каян алдың? ○ 7178 ● 7333; 10084 КОТЛЫК (1) ■ Кыз үссә - кытлык, ул үссә - котлык ○ 14126 КОТСЫЗ (1) ■ Кошсыз куак - котсыз куак ○ 3858 КОТЫ (4) ■ Өй артында корты барның өй эчендә коты бар ○ 4749 ● 12014; 12023; 15782 коты → каты-коты КОТЫЛ (1) ■ Яманнан тыныйм дисәң, сораганын биреп котыл ○ 12268 КОТЫЛА (1) ■ Күптән куян да качып котыла алмас ○ 5035 КОТЫЛАМ (1) ■ Төтеннән котылам дип утка төшү ○ 8576 КОТЫЛГАН (5 | 1) ■ Эттән котылган куян кебек ○ 3800 ● 9397, :1; 11604; 15207; 16516 КОТЫЛДЫ (1) ■ Сөләйман үлде, диюләр котылды ○ 16752 КОТЫЛДЫМ (1) ■ "Кинәндем дә куандым, тиле улыма кыз алдым". - "Бирдем исә котылдым синекеннән биш битәр" ○ 13179 КОТЫЛМАС (8) ■ Тирәк, ни юан булса да, пычкыдан котылмас ○ 1754 ● 1944; 2122; 2479; 2934; 3337; 3954; 10244 КОТЫЛМЫЙЛАР (1) ■ Бүредән бүрек ташлап котылмыйлар ○ 2176 КОТЫЛУ (1) ■ Уттан котылу, суга төшү ○ 8583 КОТЫЛЫП (3) ■ Бурычтан котылып булса да, әҗәлдән котылып булмый ○ 15374 (2) ● 15399 КОТЫЛЫР (5) ■ Олы юлдан барган кеше таюдан котылыр ○ 6808 ● 12513; 15853; 15913; 16095 КОТЫЛЫРСЫҢ (4) ■ Атың яман булса, сатып котылырсың; ага-энең яман булса, качып котылырсың; хатының яман булса, ничек котылырсың ○ 13613 (3) ● 16155 котыр → катыр-котыр КОТЫРА (4) ■ Эт үз башына котыра ○ 3672 ● 3681; 14294; 17069 КОТЫРАМ (1) ■ Бер бала әйткән, ди: "Кунак барында мин котырам, кунак киткәч әни котыра", - дип ○ 14294 КОТЫРГАН (16) ■ Котырган бүре утка керер ○ 2196 ● 3291; 3292; 3500-3506; 3711; 3772; 6132; 11603; 11629; 15842 КОТЫРГАННАН (1) ■ Котырганнан - ята биреп котылган ○ 11604 КОТЫРСА (7) ■ Дуңгыз котырса, үз җенесен ашый, ди ○ 2881 ● 3607; 3608; 4156 (2); 5832; КОТЫРТА (1) ■ Биргән арта, бирмәгән тарта, соңыннан котырта ○ 8112 КОТЫРТКАН (2) ■ Тай биреп котырткан, ат биреп туктата алмаган ○ 2871 ● 11501 КОТЫРТУ (1) ■ Бәйләнгән этне котырту җиңел ○ 3473 КОТЫРЫГЫНА (1) ■ Үз котырыгына ияргән шайтанны гаепләгән ○ 16797 КОТЫРЫП (2) ■ Эт котырып өрү белән айның яктылыгы кимемәс ○ 3609 ● 6135 КОТЫРЫР (2) ■ Эт буранлы көндә котырыр ○ 3579 ● 11660 КОЧ (3) ■ Табагына карап ашын эч, анасына карап кызын коч ○ 14317 ● 14426 (2) КОЧА (1) ■ Үзе ача, үзе коча, ай-һай безнең кодача ○ 14665 КОЧАГЫН (1) ■ Хатын ал да утын ал, бер кочагын артык ал ○ 13210 КОЧАГЫҢА (1) ■ Хатын алдың, кочагыңа утын алдың ○ 13212 КОЧАК (1) ■ Тимерчедә пычак - унике кочак ○ 314 КОЧАККА (1) ■ Тимерче - пычакка, хатыннар кочакка туймас ○ 13676 КОЧАКЛАП (2) ■ Дөньяны берьюлы кочаклап булмый ○ 14738 ● 14891 КОЧАКЛАТА (1) ■ Мәхәббәт тәпәнне дә кочаклата ○ 12730 КОЧАКЛЫЙСЫ (1) ■ Өй салуның ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; өйләнүнең ние бар, кочаклыйсы да йоклыйсы ○ 13228 КОЧАРГА (1) ■ Кош түгелсең очарга, яшь түгелсең кочарга ○ 15146 КОЧАРСЫҢ (1) ■ Эчмәм дигән коеңнан өч әйләнеп эчәрсең, кочмам дигән бикәңне үбә-үбә кочарсың ○ 13762 КОЧАСЫМ (1) ■ "Кыз" дигәч кочасым килә, "мал" дигәч качасым килә ○ 13272 кочкан → үпкән-кочкан КОЧМАГАН (1) ■ Кыз кочмаган ирнең җаны тыныч, кузгалак ашамаган кузый тыныч ○ 13883 КОЧМАМ (1) ■ Эчмәм дигән коеңнан өч әйләнеп эчәрсең, кочмам дигән бикәңне үбә-үбә кочарсың ○ 13762 КОЧМЫЙЛАР (1) ■ Күрекле дип күбәләкне кочмыйлар ○ 10678 КОЧЫП (1) ■ Карт буйдак мендәр кочып яши ○ 13176 КОШ (101 | 4) ■ Заман кош кебек: очып киткәч кире кайтмый ○ 805 ● 1163; 1263; 1767; 2127; 2145; 2233; 2476; 2578; 3695; 3743; 3820; 3821 (2); 3822; 3823; 3825; 3826; 3828; 3833; 3834; 3836; 3837; 3839; 3840, :1; 3841-3851; 3855; 3860, :1, :2; 3861; 3863; 3864; 3866-3871; 3873 (2); 3874; 3876; 3878-3885; 3889; 3891; 3896; 3907:1; 3979; 3984; 4017; 4050; 4069; 4098; 4165; 4178; 4194; 4198; 4218; 4219; 4309; 4948; 5463; 10602; 10603; 10614; 11035; 11481; 12968; 13171; 13180; 13497; 13513; 13661 (2); 13771; 13880; 13881; 14030; 14297 (2); 15122; 15146; 15682; 15723; 16099; 16563 КОШКА (3) ■ Эткә эт ямьле, кошка кош ямьле ○ 3695 ● 3895; 4065 КОШЛАР (5) ■ Питраудан соң кошлар сайравы бетә, җәйнең яртысы үтә ○ 930 ● 3852; 4455; 11154; 13181 КОШЛАРГА (1) ■ Кошларга иректә очу алтын читлектә торудан артыграк ○ 3853 КОШЛАРНЫ (1) ■ Кошларны җыйсаң бөркет җый, кышкы туның төлке итәр ○ 3924 КОШЛАРНЫҢ (1) ■ Карганы патша иткәннәр дә, "кар-р" дип кычкыра белмәгән барлык кошларн ың да күзен чукыган, ди ○ 3992 КОШЛЫ (1) ■ Акчаны чөйгән саен кошлы ягы төшмәс ○ 7708 КОШНЫ (6) ■ Үзенә качкан кошны куак та бирмәс ○ 1715 ● 3854; 3855; 3862; 10624; 15910 КОШНЫҢ (12) ■ Асыл кошның баласы алдына куймый аш җимәс ○ 3824 ● 3827; 3831; 3832; 3856; 3857; 3865; 3886-3888; 4192; 6091 КОШСЫЗ (2) ■ Кошсыз куак - котсыз куак ○ 3858 ● 10249 КОШТА (1) ■ Атта үт юк, кошта сөт юк ○ 2581 КОШТАН (2) ■ Эттән эт туа, коштан кош туа ○ 3743 ● 3829 КОШЫ (8) ■ Кошның кошы бала өчен капкынга эләгә ○ 3857 ● 4073; 4122; 4213; 4219; 7676; 14828; 15463 КОШЫН (2) ■ Күкнең кошын җирнең җиме һәлак итә ○ 61 ● 4214 КОШЫНА (1) ■ Кошына күрә тозагы ○ 3859 КОШЫҢ (2) ■ Кауланга кошың төшмәсен, наданга эшең төшмәсен: кошың табылмый калыр, надан якаңнан алыр ○ 16593 (2) КОЮ (3) ■ Дошман тегермәненә су кою ○ 1492 ● 8385; 9498 КОЯ (4) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 ● 5812; 11051; 13756 КОЯЛМАССЫҢ (1) ■ Тимер сынса эретеп коярсың, дуслык сынса коялмассың ○ 5484 КОЯР (1) ■ Атасы баз әйткәнгә, угылы кан кояр ○ 14360 КОЯРМЫН (1) ■ Сиздем эшеңне, коярмын тешеңне ○ 6301 КОЯРСЫҢ (1) ■ Тимер сынса эретеп коярсың, дуслык сынса коялмассың ○ 5484 КОЯШ (48 | 4) ■ Ай белән кояш берәр генә була ○ 3 ● 25; 27, :1, :2, :3; 30; 34-43; 69; 72; 73 (2); 83-87; 94-96; 104; 105; 870; 897; 992; 1136; 1396; 2338; 2339; 4200; 5963; 6587; 7424; 7516, :1; 11109; 12244; 13289; 14230; 14238; 14242; 16608; 16888 КОЯШКА (5) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 45; 71; 104; 4521 КОЯШЛАП (2) ■ Кояшлап яуган яңгырдан түңел ○ 1111 ● 12897 КОЯШЛЫ (1) ■ Кыз чак - кояшлы көн ○ 12997 КОЯШНЫ (5) ■ Кояшны балчык белән сылый алмассың ○ 46 ● 47; 50; 93; 5883 КОЯШНЫКЫНА (1) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 КОЯШНЫҢ (4) ■ Кояшның кадере баегач сизелә ○ 48 ● 49; 90; 16538 КОЯШТА (3) ■ Бер кояшта киндер киптергәннәр ○ 91 ● 8481; 8733 КОЯШТАН (5) ■ Ай нурны кояштан ала ○ 8 ● 3926; 4515; 5780; 16564 КОЯШЫ (2) ■ Кыш кояшы айда бер күренер ○ 51 ● 7232 КОЯШЫНДА (1) ■ Кояшында мин кызынмадым ○ 97 КӨБӘЛӘМӘК (1) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 КӨДРӘЙТЕР (1) ■ Бүре, ач булса да, җилкәсен көдрәйтер ○ 2129 КӨЕ (16 | 1) ■ Уракны күп урадыр идем, кырыгызның көе юк ○ 1505 ● 8247; 8308 (2); 8434; 8881; 13006; 13787; 14132 (4); 14706; 16352:1; 16399; 16442; 16444 КӨЕГЕ (4) ■ Кисәү белән төрткәннең көеге бетми ○ 8466 ● 10497; 11320; 13937 КӨЕКЛЕ (1) ■ Сөекле бала көекле була, ди ○ 14044 КӨЕЛТЕ (1) ■ Һәрбер көелте үз сазлыгын мактый ○ 4224 КӨЕН (5) ■ Кырык мирнең көен көйләгәнче бер сабанның артын чөйләрсең ○ 5017 ● 5412; 8729; 14598; 16375 КӨЕНӘ (2) ■ Чүмәлә көенә кибәнгә үрелмә ○ 1330 ● 7037 КӨЕНДӘ (2) ■ Кемнең көймәсендә - шуның көендә ○ 7038 ● 8275 КӨЕНДЕРӘ (1 | 1) ■ Язгы көн көендерә, көзге көн сөендерә ○ 988 ● 13945:1 КӨЕНДЕРМӘ (1) ■ Дошманыңны сөендермә, дусыңны көендермә ○ 5346 КӨЕНЕР (2) ■ Ташкан түгелер, шашкан көенер ○ 11929 ● 13912 КӨЕНЕЧ (2) ■ Көндәшле өйдә көн дә көенеч ○ 13665 ● 14919 КӨЕНЕЧЕ (1) ■ Баланың изгесе - җан сөенече, явызы - җан көенече ○ 13991 КӨЕНЕЧКӘ (2) ■ Ашыгу көенечкә китәр ○ 11804 ● 11896 КӨЕНМӘ (3) ■ Юк дип көенмә, бар дип сөенмә: бардан юк булыр, юктан бар булыр ○ 7603 ● 16190; 17005 КӨЕНМИ (1) ■ Барга сөенми, юкка көенми ○ 7637 КӨЕНСЕН (1) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 КӨЕҢ (1) ■ Өең нинди, көең шундый ○ 8315 КӨЕШ (1) ■ Көеш эчендә сөеш ○ 12714 КӨЗ (19) ■ Яшел төс - яз күрке, сары төс - көз күрке, ал да гөл - җәй күрке, ак төс - кыш күрке ○ 624 ● 823; 882-885; 912; 980; 981; 983; 985; 995; 1424; 1425; 3933; 4341; 4342; 13216; 13968 КӨЗГӘ (3) ■ Көзгә - хәл үзгә ○ 893 ● 1063; 2278 КӨЗГЕ (20 | 2) ■ Көзге катык - көмеш кашык, язгы катык - ярты азык ○ 886 ● 887-892; 988; 989; 1115 (2); 1116; 1424:1; 4802; 7957:1; 8817; 8840; 11961; 12107; 13425; 13426; 13726 КӨЗГЕГӘ (2) ■ Авызың кыек булса, көзгегә үпкәләмә ○ 10538 ● 10658 КӨЗГЕДӘН (1) ■ Кешедән көлгәнче, үзеңне көзгедән кара ○ 14905 КӨЗГЕНЕ (5) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 ● 8839; 10667; 10668; 10717 КӨЗГЕСЕ (10) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү көзгесе ○ 719 ● 5362; 10425; 10664; 10713; 12479; 12850; 16003; 16550; 16602 КӨЗДӘН (1) ■ Быел итек бастырдым, ул да булды тездән үк, без бай дип үк мактанмыймын, икмәк бетте көздән үк ○ 7530 КӨЗЕН (1) ■ Көзен купынасы бер тиен, язын золотнигы золотой ○ 894 КӨЗНЕҢ (2) ■ Кара көзнең кары ятмас ○ 846 ● 992 КӨЗСЕЗ (1) ■ Әйтер идем бер сүз, онытмассың көзсез ○ 16321 КӨЙ (9) ■ Биисе килмәгән аюга көй килешми ○ 2101 ● 5240; 5274; 8526; 13669; 16340; 16352; 16379; 16382 КӨЙГӘН (4) ■ Былтыр көйгән, быел исе чыккан ○ 8458 ● 8538; 9292; 13383 КӨЙГӘНЧЕ (1) ■ Утның тышында көйгәнче эчендә көй ○ 8526 КӨЙДЕРӘ (6) ■ Барлык сөйдерә, юклык көйдерә ○ 7564 ● 8506; 10429; 12220; 13945; 16302 КӨЙДЕРЕП (2) ■ Дус көйдереп әйтер, дошман көлдереп әйтер ○ 5366 ● 13783 КӨЙДЕРМӘСӘ (1) ■ Гайбәт күмер кебек: көйдермәсә дә буйый ○ 15822 КӨЙДЕРСӘ (1) ■ Көйдерсә дә, көн яхшы ○ 52 КӨЙЛӘГӘНЧЕ (1) ■ Кырык мирнең көен көйләгәнче бер сабанның артын чөйләрсең ○ 5017 КӨЙЛӘНҮ (1) ■ Өйләнү - көйләнү ○ 13239 КӨЙЛӘП (1) ■ Баланы кыйнап юатма, көйләп юат ○ 13982 КӨЙЛӘР (3) ■ Җөйче җөен җөйләгәндә көйче көен көйләр ○ 8729 ● 15577; 16453 КӨЙЛӘРСЕҢ (1) ■ Кемнең җырын җырласаң, шуның көен көйләрсең ○ 16375 КӨЙЛЕ (2) ■ Тиле өйләгә кадәр генә көйле ○ 11646 ● 13427 КӨЙЛЕДЕР (1) ■ Эшен белгән кешегә көйледер лә бу дөнья, эшен белмәгән кешегә кыендыр ла бу дөнья ○ 6385 КӨЙЛИ (2) ■ Ике биемгә бер килен, көйли алсын кем көен ○ 14598 ● 14967 КӨЙМӘ (18) ■ Суда көймә эзе беленми ○ 448 ● 6420; 7009; 7010; 7023; 7024; 7044-7046; 7047 (2); 7048; 7049; 7089; 7102; 11178; 15256; 16613 КӨЙМӘГӘ (4) ■ Ишә белмәсәң, көймәгә кермә ○ 7027 ● 7050; 7122; 11305 КӨЙМӘГӘНЕ (1) ■ Көйгән коймак - киленгә, көймәгәне - биемгә ○ 13383 КӨЙМӘДӘ (3) ■ Бер көн арба көймәдә, бер көн көймә арбада ○ 7009 ● 7041; 7051 КӨЙМӘЛЕ (1) ■ Көймәле килсә, каеклы качар ○ 7052 КӨЙМӘНЕ (3) ■ Тымызык елга көймәне алып китәр ○ 473 ● 7007; 7022 КӨЙМӘНЕКЕ (1) ■ Көймәнеке - кичүгә ○ 7053 КӨЙМӘНЕҢ (1) ■ Көймәнең ныклыгы давыл чыккач беленә ○ 7054 КӨЙМӘҢ (1) ■ Көймәң киң булганчы, күңелең киң булсын ○ 7057 КӨЙМӘС (3) ■ Балыкның сырты көнгә көймәс ○ 4470 ● 8502; 14552 КӨЙМӘСЕ (3) ■ Һәр эшнең чамасы бар, һәр дәрьяның көймәсе бар ○ 6406 ● 7107; 14849 КӨЙМӘСЕНӘ (1) ■ Көймәсенә күрә ишкәге, гөбесенә күрә пешкәге ○ 7055 КӨЙМӘСЕНДӘ (1) ■ Кемнең көймәсендә - шуның көендә ○ 7038 КӨЙМӘЧЕ (2) ■ Көймәдә көймәче белән орышышма ○ 7051 ● 7056 КӨЙМӘЧЕГӘ (1) ■ Каекчы көймәчегә юл бирер ○ 7032 КӨЙНЕ (2) ■ Иң яхшы көйне дә рәттән өч кат җырламыйлар ○ 16366 ● 16383 КӨЙНЕҢ (1) ■ Җырның ертыгы юк, көйнең китеге юк ○ 16439 КӨЙРӘТӘ (1) ■ Тормыш өйрәтә, өйрәнмәсәң көйрәтә ○ 14751 КӨЙСЕЗ (4) ■ Өйләнмәгән өйсез булыр, тормышы көйсез булыр ○ 13234 ● 13409; 13427; 13433 КӨЙЧЕ (1) ■ Җөйче җөен җөйләгәндә көйче көен көйләр ○ 8729 КӨЛ (17) ■ Тышы гөл кебек, эче көл кебек ○ 656 ● 896; 1048; 1357; 1479; 1483; 4311; 6608; 6694; 6698; 8472; 8554; 9991; 10150; 10581; 13009; 14918 КӨЛӘ (12) ■ Көзге көн ул бала кебек: әле көлә, әле җылый ○ 889 ● 2048; 2194; 3036; 5702; 8256; 8258; 11706; 14018; 14916; 14996; 15001 КӨЛӘЛӘР (2) ■ Ат егылса көлмиләр, дөя егылса көләләр ○ 2496 ● 13003 КӨЛӘР (17) ■ Көндезге эш кичке эштән көләр ○ 907 ● 5781; 6751; 8339; 8856 (2); 8858; 10286; 11104; 11747; 12880; 14787; 14901; 14968; 15002; 15691; 16520 КӨЛӘРГӘ (1) ■ Бөтенләй көлеп бетермә, бәйрәмдә көләргә дә калсын ○ 14858 КӨЛӘРДӘ (1) ■ Егет күңеле җүләрдә, кыз күңеле көләрдә ○ 13081 КӨЛӘРЛӘР (1) ■ Иртән көлсәң кешедән, кич көләрләр үзеңнән ○ 14870 КӨЛӘРМЕН (1) ■ Март әйтә, имеш: "Көндез-көндез көләрмен, иртә-кичен бөгәрмен" ○ 922 КӨЛӘРСЕҢ (2) ■ Барганда мактанмасаң, кайтканда көләрсең ○ 11985 ● 14859 КӨЛӘСЕН (1) ■ Төлкегә: "Кыздырган тавык ашар идеңме?" - дигәннәр. "Кешенең көләсен китер мәгез әле", - дигән, ди ○ 2309 КӨЛӘСЕҢ (2) ■ Көләсең дә көләсең, үзеңне кем дип беләсең ○ 14992 (2) КӨЛӘЧ (2) ■ Мактанчык егетнең атын күр, көләч егетнең артын күр ○ 12899 ● 14031 КӨЛГӘ (10 | 4) ■ Көз чәчсәң көлгә чәч, яз чәчсәң сазга чәч ○ 1424 ● 1424:1, :2, :3; 1530, :1; 1531; 3350; 5198; 5199; 8544; 9474; 12536; 13195 КӨЛГӘН (14) ■ Баткан тайганнан көлгән ○ 114 ● 3028; 5781; 5849; 6222; 6998; 7196; 7526; 9530; 11290; 14026; 14860; 14913; 14921 КӨЛГӘНДӘ (1) ■ Дус көлгәндә беленми, бөлгәндә беленә ○ 5367 КӨЛГӘНЕ (2) ■ Дошманның көлгәне - сереңне белгәне ○ 5335 ● 7353 КӨЛГӘНЕНӘ (1) ■ Дошманның көлгәненә ышанма ○ 5336 КӨЛГӘННЕ (1) ■ Һәр көлгәнне дусым димә, һәр ачуланганны дошманым димә ○ 5512 КӨЛГӘННЕҢ (2) ■ Елаганның бер кайгысы, көлгәннең - биш ○ 14862 ● 15306 КӨЛГӘНЧЕ (2) ■ Дошман көлгәнче син бөл ○ 5319 ● 14905 КӨЛДӘ (1) ■ Көнен күрсен, көлдә аунасын ○ 1049 КӨЛДӘЙ (1) ■ Сыерлының төсе гөлдәй, сыерсызның төсе көлдәй ○ 3213 КӨЛДӘН (4) ■ Көлдән гөл булган, гөлдән көл булган ○ 1357 ● 1582; 8562; 14914 КӨЛДЕ (1) ■ Егет бөлде, кыз көлде ○ 13111 КӨЛДЕРӘ (1) ■ Сүзе белән көлдерә, күзе белән көйдерә ○ 16302 КӨЛДЕРГӘН (1) ■ Көлдергән дә ир, бөлдергән дә ир ○ 13560 КӨЛДЕРЕП (1) ■ Дус көйдереп әйтер, дошман көлдереп әйтер ○ 5366 КӨЛДЕРЕР (1) ■ Чәй көлдерер, кесәне бөлдерер ○ 9372 КӨЛДЕРЕРСЕҢ (1) ■ Ашыксаң, кеше көлдерерсең ○ 11818 КӨЛДЕРСӘ (1) ■ Дөнья, бер көлдерсә, биш елата ○ 14721 КӨЛЕ (1) ■ Карагайның көле күп, имәннең күмере күп ○ 1739 КӨЛЕК (1) ■ Белсәң - белек, белмәсәң чыгар көлек ○ 16528 КӨЛЕНӘ (2) ■ Карама көленә утырту ○ 1771 ● 8560 КӨЛЕННӘН (1) ■ Җир карынына көл салган, көленнән күмәч алган ○ 1479 КӨЛЕҢНЕ (1) ■ Көлеңне күккә очырырмын ○ 8563 КӨЛЕП (11) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 5032; 5464; 5943; 7521; 8195; 12897; 13105; 14858; 16150; 16151 көлеп → уйнап-көлеп КӨЛЕР (1) ■ Акыллыга акыл бирсәң, укып белер; акылсызга акыл бирсәң, кычкырып көлер ○ 11453 КӨЛЕШКӘН (1) ■ Үбешкән дә көлешкән, соңыннан башына уй төшкән ○ 12812 КӨЛКЕ (18) ■ Тычканга үлем, мәчегә көлке ○ 3420 ● 6086; 6106; 6454; 6647; 11241; 11594; 14914; 14915 (2); 14916; 14917; 14922; 14929; 15017; 15332; 15919; 16109 көлке → уен-көлке КӨЛКЕГӘ (2) ■ Төлкене көлкегә калдырырлык ○ 2322 ● 12064 КӨЛКЕНЕЧ (2) ■ Тол әмәлнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6139 ● 6673 КӨЛКЕСЕ (9) ■ Тавына күрә төлкесе, заманына күрә көлкесе ○ 946 ● 2149; 2285; 2319; 3920; 5838; 11379; 14901; 16996 КӨЛМӘ (7) ■ Көлмә күршеңнән - үтәр башыңнан ○ 5184 ● 6608; 13244; 14897; 14906; 14918; КӨЛМӘК (1) ■ Кешедән көлмәк - үзеңә килмәк ○ 14907 КӨЛМӘС (3) ■ Сукыр аксактан көлмәс, аксак сукырдан көлмәс ○ 15259 (2) ● 16781 КӨЛМӘСЕН (2) ■ Улы бар улдан көлмәсен, кызы бар кыздан көлмәсен ○ 14153 (2) КӨЛМИЛӘР (1) ■ Ат егылса көлмиләр, дөя егылса көләләр ○ 2496 КӨЛНЕ (2) ■ Көлне үз күмәчең өстенә тартма ○ 8473 ● 8515 КӨЛСӘҢ (3) ■ Яман белән көлсәң, азагында еларсың ○ 12210 ● 14870; 14918 КӨЛСЕН (1) ■ Дошман алдында, эчең еласа да, тышың көлсен ○ 5313 КӨЛТӘ (7) ■ Яз яме чәчкә белән, көз яме көлтә белән ○ 983 ● 1502; 1508; 6315; 13761; 14647; КӨЛТӘНЕ (1) ■ Буш көлтәне сукмыйлар ○ 1390 КӨЛТӘСЕ (1) ■ Кызы - бистә бикәсе, анасы - киндер көлтәсе ○ 14315 КӨЛТӘСЕНӘ (1) ■ Уракчының җилкәсенә карама, көлтәсенә кара ○ 1457 КӨЛҮЕ (3) ■ Көзге көннең көлүе, көлүе дә җылавы ○ 890 (2) ● 7325 КӨЛҮЧЕ (1) ■ Күп көлүче үзе көлке ○ 14922 КӨЛЧӘ (1) ■ Ач чагында биргән көлчә тук чагында биргән калачтан артык ○ 9554 КӨМЕШ (25) ■ Туфракка ябышсаң, туфрагың алтын булсын; ташка ябышсаң, ташың көмеш булсын ○ 190 ● 269; 272; 286; 291; 418; 565; 886; 4499; 5852; 5962; 6018; 6031; 6070; 8199; 9011; 10091; 10389; 11039; 12319; 13425; 13708; 14589; 16033; 16226 көмеш → алтын-көмеш КӨМЕШЕ (1) ■ Һәркемнең тормыштан өлеше бар, аласы көмеше бар ○ 14759 КӨМЕШЕНӘ (2) ■ Дагасының көмешенә мактанма, атыңның йөрешенә мактан ○ 7015 ● 8209 КӨМЕШЕҢ (3) ■ Алтының булса, көмешең табылыр ○ 7775 ● 8162; 8202 көмешнең → алтын-көмешнең КӨМЕШТӘН ( | 1) ■ Тол хатынның бусагасы көмештән булса да, аңар хәер тиешле ○ 13679:1 КӨН (244) ■ Койрыклы йолдыз көн дә тумый ○ 33 ● 43 (2); 52; 237; 696; 749-751; 762; 774 (2); 789; 790; 834; 848; 856; 873; 887 (2); 888 (2); 889; 895 (2); 896; 897 (2); 898 (2); 899-903; 934; 947 (2); 967; 987; 988 (2); 997; 1001; 1029; 1030; 1044; 1057; 1117; 1152; 1221; 1286; 1318; 1385; 1386; 1527 (3); 1614; 1824; 1843 (2); 2237; 2292 (2); 2323; 2485; 2655; 2797; 2888; 2910 (2); 3313; 3347; 3465; 3994; 4155; 4288; 4333; 4372; 4965; 4975; 4976; 5021; 5365 (2); 5755; 5758; 5850; 5851; 5870; 5940; 5975; 5984; 5999; 6097; 6173; 6180; 6202 (2); 6212; 6379; 6424; 6442; 6491; 6493; 6496 (2); 6553 (2); 6588; 6603; 6633; 6639 (4); 6663; 6664; 6700; 6711 (4); 6713 (4); 6901; 7009 (2); 7014; 7208; 7235 (4); 7372 (2); 7390; 7409; 7504; 7654; 8535; 8831; 9082; 9225; 9293; 9385; 9473 (2); 9530; 9630 (2); 9665; 9668; 9799; 9956; 9985 (2); 9991; 10053; 10054; 10068 (2); 10096; 10128; 10150; 10204; 10216; 10691; 10872; 11163; 11173; 11291; 11332; 11336; 11489; 11615; 11687; 11701; 11834; 11869; 12097; 12148; 12248; 12306; 12342; 12418; 12427; 12534; 12723; 12800 (2); 12997; 13214; 13255; 13277 (2); 13453; 13465 (2); 13561; 13645; 13665; 13666; 13904 (2); 14000; 14143; 14157; 14320; 14379; 14583; 14643; 14697 (2); 14746; 15092; 15138; 15166; 15246; 15372; 15405; 15430; 15456; 15508; 15794 (2); 15920; 16061; 16340; 16505; 16669; 16925 (2); 16942 (2); 16971; 16998 (2); 17005; 17009; 17020 көн → җил-көн КӨНБАГЫШ (1) ■ Бер уч көнбагыш ашасаң, ике уч кабыгы чыгар ○ 1539 КӨНБАТЫШКА (1) ■ Баланың хәле көнчыгыштан көнбатышка таралыр - ата белән анага беленмәс ○ 14442 КӨНГӘ (14) ■ Бер көнгә кичексәң, бер ай куып җитә алмассың ○ 775 ● 897; 998 (2); 1033; 1040; 1050; 4470; 6714; 8889; 9263; 13294; 13761; 13780 көнгә → айга-көнгә КӨНГӘЧӘ (2) ■ Калага барган кешедән өч көнгәчә гакыл сорама ○ 5174 ● 16414 КӨНГЕНЕҢ (2) ■ Борынгының кешесе - бу көнгенең кечесе ○ 779 ● 15024 КӨНДӘ (24) ■ Көне беткән көндә үлә ○ 908 ● 1052; 1209; 1339; 1515 (2); 1519; 1600; 1759; 3579; 5132; 5229; 5454; 5501; 5564; 5636; 6040; 12015 (2); 13428; 13623; 14668; 14670 (2) КӨНДӘЙ (1) ■ Яхшы кеше ай белән көндәй: яхшылыгы һәркемгә бердәй ○ 12317 КӨНДӘШ (9) ■ Өйдәш белән торганчы көндәш белән тор ○ 8336 ● 8338; 13146; 13196; 13595; 13651; 13664; 13801; 14121 КӨНДӘШЕ (1) ■ Явызның юлдашы күп, яхшының көндәше күп ○ 12206 КӨНДӘШЛЕ (2) ■ Усак яфрагы көндәшле хатыннар шикелле: җилсез көндә дә кыймылдап тора ○ 1759 ● 13665 КӨНДӘШЛЕГӘ (1) ■ Көнлекчегә көн озын, көндәшлегә төн озын ○ 13666 КӨНДӘШНЕҢ (1) ■ Ике көндәшнең башы бер мендәргә сыя, ике килендәшнең башы бер мендәргә сыймый ○ 13348 КӨНДЕЗ (27) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр ○ 898 ● 899; 904-906; 913; 1045; 2302; 2339; 3448; 3755; 4821; 7180; 7372; 8414; 9866; 11166; 11508; 12898; 12933; 13775 (2); 15234; 15921; 16384; 16408; 17006 көндез → көпә-көндез КӨНДЕЗГЕ (1) ■ Көндезге эш кичке эштән көләр ○ 907 КӨНДЕЗГЕНЕҢ (1) ■ Караңгының күзе юк, көндезгенең сүзе юк ○ 855 КӨНДЕЗЕ (1) ■ Һәр кичәнең көндезе бар ○ 1026 КӨНДЕЗ-КӨНДЕЗ (1) ■ Март әйтә, имеш: "Көндез-көндез көләрмен, иртә-кичен бөгәрмен" ○ 922 КӨНЕ (59) ■ Айның утыз көне бар, утыз төне бар ○ 754 ● 844; 865; 866; 885 (2); 908; 919; 952; 963 (2); 978; 996; 1009; 1010 (2); 1011 (2); 1012; 1013 (2); 1014; 1024; 1042; 1046; 1220; 3033; 3933; 4657; 4888 (2); 4969; 5263; 5953; 6105 (2); 6170; 6171 (2); 6221 (2); 6531; 6545; 6774; 7288; 7470; 8932; 10144; 12271; 12297; 15079 (2); 15382; 15433; 15591; 16551; 16819 (2); 16869 КӨНЕМ (5) ■ Февральдә суык: "Сыерның мөгезен сындырыр идем дә, көнем кыска", - дип әйтә, ди, имеш ○ 959 ● 1047; 1048; 13527; 16832 КӨНЕН (3) ■ Көнен күрсен, көлдә аунасын ○ 1049 ● 5742; 7294 КӨНЕНДӘ (5 | 1) ■ Көлгә чәч - көнендә чәч ○ 1424:2 ● 3315; 4285; 8821 (2); 9334 КӨНЕНЕҢ (1) ■ Яз көненең суыгы яман була ○ 979 КӨНЕННӘН (1) ■ Хәерченең көне ялчы көненнән яхшырак була ○ 5953 КӨНЕҢ (10) ■ Көнең бер көн булса да, юрга менеп үт ○ 2797 ● 3221; 3222 (2); 11238; 11851; 13195; 13610; 15307; 16675 көнең → аең-көнең КӨНЕҢДӘ (2) ■ Төпчегең - картаймыш көнеңдә ярдәмчең ○ 14066 ● 15133 КӨНЕҢНЕ (1) ■ Иртәгәгә ышанып, бүгенге көнеңне кулдан ычкындырма ○ 840 КӨНЛӘМӘГӘН (2) ■ Ир көнләмәгән ишәк, хатын көнләмәгән калтак ○ 13829 (2) КӨНЛӘСӘ (2) ■ Ир көнләсә өй төзәр, хатын көнләсә өй бозар ○ 13830 (2) КӨНЛЕ (1) ■ Атлы - көнле ○ 2557 КӨНЛЕК (13) ■ Матурлык - бер көнлек, дуслык - гомерлек ○ 5470 ● 6040; 6747 (2); 6794; 6917; 9294; 9358 (2); 13242; 13623; 13892; 16461 КӨНЛЕКЛЕ (1) ■ Көнлекле кеше үлмәс, көнсез кеше көн күрмәс ○ 5850 КӨНЛЕКЧЕ (1) ■ Балыкчы күлен мактый, көнлекче көнен мактый ○ 5742 КӨНЛЕКЧЕГӘ (2) ■ Көнлекчегә көн узсын да, чабатасы тузсын ○ 5851 ● 13666 КӨНЛИ (1) ■ Тамак тамакны көнли ○ 9701 КӨННӘН (8) ■ Көзге көннән язгы төн яхшы ○ 891 ● 4202; 5398; 10204; 13436; 14746 (2); 17006 көннән → илдән-көннән КӨННӘР (2) ■ Кышкы көннәр җәйне әйтер, җәйге көннәр җайны әйтер ○ 875 (2) КӨННӘРДӘ (4) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 (2) ● 6447 (2) КӨННӘРЕҢ (1) ■ Күңелең саф булса, көннәрең шат булыр ○ 11234 КӨННӘРНЕҢ (1) ■ Яманнар яхшыны эттәй талар һәр җирдә, көннәрнең көне булганда шул яманга бу яхшы кирәк булыр тар җирдә ○ 12271 КӨННЕ (19) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 ● 858; 1210 (2); 1211; 2510; 2876; 4022; 5382; 5564; 5883; 6641; 9255; 9460; 10091 (3); 12217; 16974 КӨННЕКЕН (1) ■ Көннекен көнгә аудару ○ 1050 КӨННЕҢ (17) ■ Баткан көннең аткан таңы бар ○ 763 ● 776; 857 (2); 874; 890; 909; 910; 957; 1002 (2); 1037; 1074; 1087 (2); 13616; 13728 КӨНСЕЗ (2) ■ Көнлекле кеше үлмәс, көнсез кеше көн күрмәс ○ 5850 ● 13878 КӨН-ТӨН (1) ■ Ике яхшы өйләнешсә - уңыш, ике яман өйләнешсә - көн-төн сугыш ○ 13161 КӨНЧЕ (5) ■ Язгы ябалак, көнче күбәләк ○ 4210 ● 12534-12536; 12715 КӨНЧЕГӘ ( | 1) ■ Илчегә үлем юк, көнчегә кием юк ○ 4991:2 КӨНЧЕЛ (1) ■ Көнчел кеше - "мин"чел кеше ○ 12537 КӨНЧЕЛЕГЕҢ (1) ■ Кешенең яхшы эшенә көнчелегең килсә, аңардан уздырып эшлә ○ 6084 КӨНЧЕЛЕК (5) ■ Көчсезлек көнчелек тудыра ○ 10789 ● 11842; 12539; 12716; 12733 КӨНЧЕЛЕКСЕЗ (2) ■ Гөл - чәнечкесез, мәхәббәт көнчелексез булмас ○ 12692 ● 12941 КӨНЧЕЛЕКТӘН (1) ■ Тимер - күгәрүдән, кеше көнчелектән чери ○ 12552 КӨНЧЕЛЛЕК (1) ■ Көнчеллек арысланнан да яманрак ○ 12538 КӨНЧЫГЫШТАН (1) ■ Баланың хәле көнчыгыштан көнбатышка таралыр - ата белән анага беленмәс ○ 14442 КӨҢ (3) ■ Көң кулында көмеш бар, ул да булса бикәгә ○ 5852 ● 13424; 14131 КӨПӘ-КӨНДЕЗ (1) ■ Көпә-көндез фонарь яндырмыйлар ○ 8415 КӨПЧӘГЕ (1) ■ Арба көпчәге дә бер эздән генә бармый ○ 6988 КӨПЧӘК (5) ■ Алама көпчәк күп шыгырдый ○ 6980 ● 6981; 7059; 7065; 7069 КӨПЧӘККӘ (2) ■ Арбага утыр, көпчәккә уралма ○ 6991 ● 7035 КӨПЧӘКЛӘРЕН (1) ■ Утырган арбаңнан бигрәк көпчәкләрен сакла ○ 7075 КӨПЧӘКНЕ (1) ■ Күчәрдәге көпчәкне тәртәгә такмыйлар ○ 7058 КӨР (4) ■ Арык атка камчы авыр, көр атка таш та җиңел ○ 2464 ● 2667; 8849; 10772 КӨРӘГЕ (2) ■ Булган кешенең көрәге утын кисә ○ 6452 ● 10151 КӨРӘК (10) ■ Раштуада бер көрәк кар бирмәс ○ 1055 ● 1362; 1896; 5524; 6500; 7186; 8022; 8273; 15546; 15689 көрәк → сәнәк-көрәк КӨРӘККӘ (1) ■ Ирек бирсәң йөрәккә - утырырсың көрәккә ○ 11125 КӨРӘКНЕ (1) ■ Сәнәк белән көрәкне аера алмау ○ 1360 КӨРӘМӘ (1) ■ Үз капка алдыңның карын күрше капкасына көрәмә ○ 5254 КӨРӘН (2) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 ● 16553 КӨРӘП (1) ■ Тимерне тимер көрәп чыгара ○ 304 КӨРӘШӘ (1) ■ Көрәшә белмәсәң көрмәкләшмә ○ 6665 КӨРӘШӘЛӘР (1) ■ Көч белән көрәшәләр, сол белән егалар ○ 6666 КӨРӘШЕП (1) ■ Бикләр белән алышып булмас, тирәк белән көрәшеп булмас ○ 5768 КӨРӘШКӘННЕҢ (1) ■ Ике көрәшкәннең берсе егылыр ○ 6644 КӨРӘШМӘ (2) ■ Бай белән даулашма, көчле белән көрәшмә ○ 7153 ● 10784 КӨРӘШМИ (1) ■ Батыр, бирешсә дә, көрәшми мәйданны бирмәс ○ 6638 КӨРӘШТӘН (1) ■ Егылган көрәштән туймас, яман даудан туймас ○ 12112 КӨРИ (1) ■ Кеше кулы белән ут көри ○ 12085 КӨРЛЕГЕ (1) ■ Мал көрлеге көтүчедән ○ 2387 КӨРЛЕГЕННӘН (1) ■ Көр ат көрлегеннән чапса, арык ат аңа карап чаба ○ 2667 КӨРЛЕК (1) ■ Берлек юк җирдә көрлек юк ○ 4884 КӨРЛЕККӘ (1) ■ Көрлеккә түзмәсәң, хурлыкка түзәрсең ○ 10773 КӨРМӘКЛӘШМӘ (1) ■ Көрәшә белмәсәң көрмәкләшмә ○ 6665 КӨРМӘКЛЕГӘ (2) ■ Күреклегә күз иярер, көрмәклегә сүз иярер ○ 10680 ● 15503 КӨРПӘ (2) ■ Күркәмгә күз иярә, көрпә тунга чүп иярә ○ 10683 ● 15503 көрпә → арпа-көрпә КӨРСЕНМӘ (2) ■ Көрсенмә - дошманыңа көч кертерсең ○ 5465 ● 6051 КӨРТ (1) ■ Карт бүре көрт ера ○ 2193 КӨРТКӘ (1) ■ Көртлек әйткән ди: "Көрткә чумсам да, кышны чыгармын" ○ 4045 КӨРТЛӘГӘН (1) ■ Балалы хатын белән көртләгән тавык усал булыр ○ 14284 КӨРТЛЕГЕН (1) ■ Тозагын кормас борын көртлеген ашый башлама ○ 4047 КӨРТЛЕК (4) ■ Карга кардан курыкмас, көртлек көрттән курыкмас ○ 3965 ● 4044; 4045; 4048 КӨРТТӘН (1) ■ Карга кардан курыкмас, көртлек көрттән курыкмас ○ 3965 көсә → аса-көсә КӨСӘНГӘН (1) ■ Эшләргә иренгән - ашарга көсәнгән ○ 6547 КӨТ (7) ■ Өстә булганны аста көт ○ 716 ● 3744; 9543; 10132; 10656; 12132; 16865 КӨТӘ (16) ■ Ярканат төнне көтә, сандугач таңны көтә ○ 2337 (2) ● 3444; 4474 (2); 8157; 8160 (2); 9517; 10072; 12476; 13562 (2); 15055; 16831 (2) КӨТӘ-КӨТӘ (1) ■ Үлем көтә-көтә, үлем хәтле оят килә, ди, биткә ○ 15422 КӨТӘЛӘР (1) ■ Кызлар көтәләр санатны, булмаса сөяләр солдатны ○ 13007 КӨТӘМЕН (1) ■ Мин көтәмен алтыны, алла бирә яртыны ○ 16886 КӨТӘР (6) ■ Бүре: "Сарыкларны буш көтәр идем", - дип сораган ○ 2159 ● 2378; 2949; 4419; 8210; 10113 КӨТӘРГӘ (1) ■ Сәүдәгәр булам дисәң, көтәргә алып бурычка сат ○ 7967 КӨТӘСЕНӘ (2) ■ Көтәсенә йон тетмиләр ○ 8172 ● 8739 КӨТӘСЕҢ (1) ■ Бер сыерны да бер көтәсең, мең сыерны да ○ 3156 КӨТӘЧӘК (1) ■ Көтәчәк - җитәчәк, узган кайтмый ○ 911 КӨТЕЛМӘГӘН (1) ■ Көтелмәгән кунак - караңгы төн ○ 10152 КӨТЕЛМӘС (1) ■ Чәчәк күрсәтмәгән агачтан җимеш көтелмәс ○ 1818 КӨТЕП (8) ■ Кырык ел көтү көтеп, чыбыркы шартлата белмәгән ○ 2444 ● 3288; 6782; 6823; 8111; 10153; 11964; 14129 КӨТКӘН (8) ■ Күктән көткән, җирдән тапкан ○ 102 ● 599; 1001; 9775; 10154; 14036; 16850; КӨТКӘНЕН (1) ■ Баҗа баҗаның көтү көткәнен теләр ○ 14591 КӨТКӘНЕНӘ (1) ■ Брат братның көтү көткәненә рад ○ 14563 КӨТКӘНЕҢ (1) ■ Исерек кеше белән мәҗлестә утырганчы айнык кеше белән чучка көткәнең артык ○ 9831 КӨТМӘ (17) ■ Үткән болыттан яңгыр көтмә ○ 1175 ● 1708; 2398; 3199; 3203; 3741; 4974; 6847; 7899; 11887; 12162; 12353; 12394; 12447; 16777; 16865; 16983 КӨТМӘГӘН (1) ■ Тычканнан курыккан иген икмәгән, бүредән курыккан көтү көтмәгән ○ 3421 КӨТМӘС (2) ■ Бүредән курыккан көтү көтмәс, тычканнан курыккан иген икмәс ○ 2177 ● 11686 КӨТМИ (1) ■ Ашаган үтми, капканны көтми ○ 9762 КӨТМИЛӘР (4) ■ Кулга чалгы тотып аяз көн көтмиләр ○ 1286 ● 1561; 5333; 8254 КӨТСӘҢ (3) ■ Яңгыр көтсәң, кар явар ○ 1162 ● 15236; 16779 КӨТСЕН (1) ■ Бай-бай итсен, байлар итсен, көтү көтсен, йон тетсен ○ 7517 КӨТТЕРЕР (1) ■ Акылсыз баш иясеннән каз көттерер ○ 10231 КӨТҮ (14) ■ Бүредән курыккан көтү көтмәс, тычканнан курыккан иген икмәс ○ 2177 ● 2356; 2374; 2377; 2432; 2444; 2962; 3103; 3134; 3421; 5022; 7517; 14563; 14591 КӨТҮГӘ (2) ■ Көтүгә ияләшкән бүре бөтен көтүне буар ○ 2197 ● 3311 КӨТҮДӘ (3) ■ Көтүдә куйчы күп булса, куй әрәм үләр ○ 2375 ● 2661; 11081 КӨТҮДӘН (6) ■ Көтүдән аерылган куйны бүре ашый ○ 3104 ● 3105; 3117; 3229; 3263; 12509 КӨТҮЕ (4) ■ Утлавыгы бернең көтүе бер ○ 2411 ● 3971; 4485; 8699 КӨТҮЕН (1) ■ Атның атагы зур булса да, көтүен ишәк көтәр ○ 2949 КӨТҮЕНДӘ (1) ■ Һәр кош үз көтүендә яхшы ○ 3882 КӨТҮНЕ (4) ■ Көтүгә ияләшкән бүре бөтен көтүне буар ○ 2197 ● 2378; 3087; 3153 КӨТҮЧЕ (9) ■ Бүре көтүче булмас ○ 2152 ● 2376-2378; 2395; 3109 (2); 3514; 13667 КӨТҮЧЕДӘН (1) ■ Мал көрлеге көтүчедән ○ 2387 КӨТҮЧЕНЕҢ (2) ■ Кәҗә, тынычлыктан туйса, көтүченең чыбыркысын чәйни, имеш ○ 3040 ● 3055 КӨТҮЧЕҢ (1) ■ Үзең сарык булгач, көтүчең Сарбай булганга үпкәләмә ○ 3121 КӨТҮЧЕСЕН (1) ■ Сыер көтүчесен белер, хуҗасын белмәс ○ 3190 КӨФЕРЛЕК (1) ■ Шөкерлек килмәсә дә, көферлек килә ○ 11947 КӨЧ (38) ■ Көч түкми нефть чыкмый ○ 292 ● 831; 1117 (2); 4876; 4883; 4885; 5005; 5036; 5331; 5465; 5476 (2); 6196; 6243; 6666; 7072; 7682; 8009; 8011; 8012; 9220; 10141; 10144; 10190; 10259; 10576; 10774 (2); 10776; 10838; 11195; 11608; 11800; 12540; 14455 (2); 16495 КӨЧӘНӘ (1) ■ Көчсез көчәнә, көчле күтәрә ○ 10788 КӨЧӘНЕП (2) ■ Җәйгә чыкса, бытбылдык күкәй сала, тартайның көчәнеп арты тала ○ 3915 ● 5466 КӨЧӘНМӘ (1) ■ Көчең җитмәгәнгә көчәнмә ○ 10780 КӨЧЕ (37 | 1) ■ Сай суны болгатырга вак балыкларның да көче җитә ○ 420 ● 1939, :1; 2043; 2050; 2148; 2607; 2729; 2911; 2987; 3613; 3808; 4440; 4795; 5024; 5110; 5448; 6054 (2); 6153; 6183; 6188; 6259; 6351; 7310; 7512; 7787; 9113; 9818; 10535; 10775; 10777; 11292; 12094; 13545; 13717; 15458; 16587 КӨЧЕГЕ (3) ■ Эте тик тора, көчеге өрә ○ 3819 ● 5823; 11159 КӨЧЕК (18 | 1) ■ Кече этнең картайганчы көчек исеме калыр ○ 3493 ● 3646; 3804-3812; 38163818; 10482; 10724; 12437; 13357:1; 14133 көчек → мәче-көчек КӨЧЕКЛӘРЕ (1) ■ Ашыккан этнең көчекләре сукыр туган ○ 3463 КӨЧЕКНЕ (1) ■ Көчекне дә башыннан сыйпыйлар ○ 3813 КӨЧЕКНЕҢ (1) ■ Көчекнең аласы да, карасы да бер була ○ 3814 КӨЧЕКТӘН (1) ■ Мөгезсез бозау бүредән дә курыкмый, мөгез чыккач көчектән дә курка ○ 3264 КӨЧЕМ (1) ■ Авызымда тешем бар, күкрәгемдә көчем бар ○ 10817 КӨЧЕН (2) ■ Очлап чыккан - эшен бетергән, очламаган - көчен бетергән ○ 6116 ● 8524 КӨЧЕНӘ (4) ■ Атыңны көченә күрә йөкләт ○ 2620 ● 11525; 15106; 16611 КӨЧЕНДӘ (1) ■ Ил язмышы ир өстендә, ир язмышы күкрәк көчендә ○ 4947 КӨЧЕҢ (11) ■ Дошманың тычкан булса да, көчең арысландай булсын ○ 5343 ● 6098; 6099; 7724; 10547; 10579; 10581; 10732; 10778-10780 КӨЧЕҢӘ (1) ■ Көчеңә бийәнмә, байлыгыңа куанма ○ 7373 КӨЧЕҢНЕ (1) ■ Көчеңне сынамыйча сәнәк күтәрмә ○ 10781 КӨЧКӘ (5) ■ Өчкә киткәч, көчкә китә ○ 8010 ● 10782; 11420 (2); 16884 КӨЧЛӘМӘК (1) ■ Кыстамак бар, көчләмәк юк ○ 10149 КӨЧЛӘП (5) ■ Көчләп ачкан чәчәкнең исе булмас ○ 1289 ● 3515; 6100; 6227; 12717 КӨЧЛЕ (29) ■ Эт - оясында көчле ○ 3623 ● 4740; 5317; 5463; 5812; 7153; 7154; 7175; 7522; 9994; 10783-10788; 10790; 11074 (2); 11083; 13180; 13564 (2); 13707; 15844; 16610 (2); 16769; 16894 КӨЧЛЕНЕКЕ (1) ■ Замана - көчленеке ○ 814 КӨЧСЕЗ (8) ■ Көчсез аю тавышы белән куркытыр ○ 2104 ● 3865; 5466; 6500; 10783; 10787; 10788; 16900 КӨЧСЕЗГӘ (1) ■ Акча - көчсезгә көч, телсезгә - тылмач ○ 7682 КӨЧСЕЗЛЕК (2) ■ Көчсезлек көнчелек тудыра ○ 10789 ● 14863 КӨЧСЕЗНЕҢ (1) ■ Көчсезнең ачуы көчле ○ 10790 КӨШ (3) ■ Авызыңда "көш!" дип әйтергә телең булмаса, карга күтәреп китәр иде ○ 10618 ● 15504; 15659 КӨШЕЛ (1) ■ Аңгыра тавык көшел өстендә ач йоклый ○ 4267 КӨЮ (1) ■ Сөю бар җирдә көю бар, курку бар җирдә кырку бар ○ 12761 КӨЯ (6) ■ Тимергә көя төшми ○ 302 ● 8520; 14281 (3); 14919 КӨЯЗ (3) ■ Коры көяз - киеме аз ○ 8800 ● 8804; 10772 КӨЯЗНЕҢ (2) ■ Көязнең артына кулы җитми ○ 8805 ● 8806 КӨЯНТӘ (2) ■ Байлыгыбыз бик көчле: бер көянтә, бер шөшле ○ 7522 ● 9938 КӨЯНТӘСЕН (1) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 КӨЯР (4) ■ Халык яндырган чыракны сүндерергә өргәннең сакалы көяр ○ 5077 ● 8513; 9245; КӨЯРСЕҢ (2) ■ Куян белән уйнама - чарчарсың, ут белән уйнама - көярсең ○ 2250 ● 8500 КРАЙДА (1) ■ Үзем райда, әпәем крайда ○ 9516 КУ (4) ■ Ку үләнгә үрт салу ○ 1356 ● 2567; 5744; 5819 КУА (4) ■ Җилне төтен кумый, җил төтенне куа ○ 1201 ● 2265; 14916; 15048 КУАГЫҢ (1) ■ Өй артында куагың булса, сандугач кунагың булыр ○ 4112 КУАК (5) ■ Үзенә качкан кошны куак та бирмәс ○ 1715 ● 2269; 3858 (2); 5311 КУАККА (1) ■ Кош та сайламыйча куакка кунмый ○ 3847 КУАКТАН (1) ■ Курыккан кош куактан өркер ○ 3864 КУАЛА (1 | 1) ■ Атны сугу белән түгел, солы белән куала ○ 2567:2 ● 6727 КУАЛАГАН (2) ■ Җирле боланны тирле колан куалаган ○ 2119 ● 4662 КУАЛАР (2) ■ Сөт бирмәгән сыерны иткә суялар, эш белмәгән кешене эштән куалар ○ 6372 ● 6824 КУАН (3) ■ Югарыга карап куан, түбәнгә карап юан ○ 709 ● 1267 (2) КУАНА (2) ■ Ярлы кеше ямана да куана, бай кеше байлыгына таяна ○ 7463 ● 11552 КУАНГАН (3) ■ Иртә торган эшеннән куанган ○ 827 ● 5802; 7477 КУАНДЫМ (1) ■ "Кинәндем дә куандым, тиле улыма кыз алдым". - "Бирдем исә котылдым синекеннән биш битәр" ○ 13179 КУАНМА (4) ■ Көчеңә бийәнмә, байлыгыңа куанма ○ 7373 ● 7417; 7900; 9536 КУАНМЫЙ (1) ■ Ягымлы сүзгә берәү дә ачуланмый, ачулы сүзгә берәү дә куанмый ○ 16143 КУАНУДАН (1) ■ Кеше белән күргән кайгы ялгыз башыңа куанудан хәерле ○ 5008 КУАНЫП (1) ■ Базарга барасың куанып, кайтасың юанып ○ 7875 КУАНЫР (2 | 1) ■ Ярлы яманыр, яманыр да куаныр ○ 7463:1 ● 12330 (2) КУАНЫЧ (3) ■ Яратып эшләгән эш куаныч китерә ○ 6262 ● 14888; 16433 КУАНЫЧКА (1) ■ Сабырлык куанычка илтер, ашыгу көенечкә илтер ○ 11896 КУАНЫЧТАН (1) ■ Кайгыдан соң куаныч яхшы, куанычтан соң кайгы яман ○ 14888 КУАНЫЧЫ (1) ■ Төннең тынычлыгы - көннең куанычы ○ 957 КУАНЫЧЫҢ (1) ■ Аз малың, күп куанычың булсын ○ 7131 КУАР (2) ■ Мәчедән мәче туар, ул да булса сычкан куар ○ 3367 ● 14739 КУАРМЫ (1) ■ Үтеп киткән яңгырны ямылчы алып куармы; асыл ирнең баласы асылсыз булып туармы ○ 14382 КУАРСЫҢ (2) ■ Ни өйрәнсәң, шуны куарсың ○ 6360 ● 16649 КУӘТ (5) ■ Ала ат барда куәт бар ○ 2454 ● 6335; 13835; 14494; 16153 КУӘТЕ (5) ■ Абруй - ирнең куәте ○ 11055 ● 12264; 13927; 14113; 15065 КУӘТЛЕ (6) ■ Тәкә бүредән куәтле түгел, тәкә менгән тау куәтле ○ 3141 (2) ● 4712; 7524; 9709; КУӘТНЕҢ (3) ■ Куәтнең кадере баһадирлык белән ○ 10771 ● 11061; 11473 КУБА (2) ■ Куба тал шарт сынар, сары тал йөгенеп калыр ○ 1744 ● 11633 КУБАР (5) ■ Бер сарык курыкса, мең сарык кубар ○ 3086 ● 4897; 4950; 10742; 11680 КУБАРУ (1) ■ Сафура бураннары кубару ○ 1225 КУБАСЫ (1) ■ Иртәгә кыямәт кубасы булгач, кием ни эшкә ○ 16899 КУБЫЗ (6) ■ Аның әтәче дә кубыз уйный ○ 4386 ● 5927; 7177; 14132; 16378; 16734 КУБЫЗДАГЫ (1) ■ Кубыздагы кыл моңлы, үксез үскән кыз моңлы ○ 14189 КУБЫЗЫНА (2) ■ Заман кубызына биетә ○ 806 ● 16454 КУГАН (18) ■ Болан куган аучы тауны күрми ○ 2013 ● 2214; 3643; 4197 (2); 5043; 5577; 6645 (2); 6839 (2); 10178; 11876; 14445; 14519; 16001 (2); 16864 КУГАНДА (2) ■ Качканда да, куганда да "тота" дип йөгер ○ 5580 ● 6781 КУДЫЛАР (1) ■ Куян, үз койрыгын күргәч, "кудылар, тоттылар!" дип, йөрәге ярылып үлгән, ди ○ 2263 КУЕ (9) ■ Куе суның акканы яхшы ○ 406 ● 3088; 4870; 6024; 8494 (2); 9137; 11544; 11951 КУЕЛГАН (1) ■ Ураклары урылган, зуратлары куелган ○ 1504 КУЕЛМЫЙ (1) ■ Яхшылык күзгә күренми, яманлык күмеп куелмый ○ 12360 КУЕЛСА (1) ■ Эш башына юньсез кеше куелса, эш кирегә китәр ○ 6163 КУЕМ (1) ■ Суймыйм дигән уем юк, суяр идем - куем юк ○ 2446 КУЕН (1) ■ Ялгыз утын янмас, ялгыз куен җылынмас ○ 13218 КУЕНДА (1) ■ Патша эше баш өстендә, үзеңнеке куенда ○ 5869 КУЕНДАГЫ (1) ■ Куендагы - юлдагы, кесәдәге - кулдагы ○ 8911 КУЕННАН (1) ■ Куеннан түгелсә - кунычка ○ 8912 КУЕНЫ (1) ■ Ана куены туннан җылырак ○ 14224 КУЕНЫМДА (1) ■ Орыр сүзем күңелемдә, орыр ташым куенымда ○ 16288 КУЕНЫН (2) ■ Киткәннең балтырын кара, кайтканның куенын кара ○ 6788 ● 12417 КУЕНЫНА (1) ■ Суык төлке тунлы кешегә сәлам бирә, ертык тунлы кешенең куенына керә, имеш ○ 1126 КУЕНЫНДА (7) ■ Куенында таш саклау ○ 230 ● 7261; 9567; 15041 (2); 15042 (2) КУЕНЫННАН (4) ■ Ялкауның кулы куеныннан чыкмас ○ 6602 ● 9563; 14247; 16944 КУЕНЫҢА (1) ■ Туйга барсаң туеп бар, куеныңа күмәч куеп бар ○ 13310 КУЕП (7) ■ Дөяне кесәгә яшереп куеп булмый ○ 2921 ● 10821; 12643 (2); 13307; 13310; 13312 КУЕРТА (1) ■ Ару суны куерта ○ 497 КУЕРТУ (1) ■ Сүз боткасы куерту ○ 16299 КУЕРЫК (2) ■ Су башындагы - саф су эчәр, койрыгындагы - куерык су эчәр ○ 425 ● 3244 КУЕСЫ (1) ■ Берәүнең куесы, берәүнең сыегы ○ 9184 КУЗАГЫ (1) ■ Ачкыч - йозагы белән, борчак - кузагы белән ○ 8228 КУЗАГЫН (1) ■ Борчак үз кузагын оныта ○ 1547 КУЗГАЛА (1) ■ Авыр кузгалса, авыл кузгала ○ 5158 КУЗГАЛАК (2) ■ Ярлылыкта яр табылса, кузгалак та аш була ○ 12779 ● 13883 КУЗГАЛГАНЧЫ (1) ■ Былазау кузгалганчы эшлекле эшләп ара ○ 6464 КУЗГАЛМЫЙ (1) ■ Йөкләмәгән ишәк урыныннан кузгалмый ○ 2991 КУЗГАЛСА (1) ■ Авыр кузгалса, авыл кузгала ○ 5158 КУЗГАТА (1) ■ Бер йөрәктә туган җыр мең йөрәкне кузгата ○ 16348 КУЗГАТМА (1) ■ Әрләннең әрен кузгатма ○ 2341 КУЗГАТСАҢ (1) ■ Авыр таш, кузгатсаң, җиңеләя ○ 109 КУЗЫ (2) ■ Имә белгән кузы ике ананы имәр, имә белмәгән кузы үз анасын имә алмас ○ 3091 (2) КУЗЫДАН (1) ■ Куй кузыдан үсә ○ 3094 КУЗЫЙ (1) ■ Кыз кочмаган ирнең җаны тыныч, кузгалак ашамаган кузый тыныч ○ 13883 КУЗЫНЫҢ (1) ■ Тәкә булыр кузының маңгай алды дүң булыр ○ 3140 КУЗЫСЫ (1) ■ Күршенең кузысы кучкар хәтле ○ 5207 КУЙ (44) ■ Заман сиңа буен куймас, син заманга буең куй ○ 807 ● 1010; 2135; 2143; 2375; 2758 (2); 3015; 3016; 3059; 3075; 3081; 3083 (2); 3084 (2); 3094; 3095; 3096 (2); 3097; 31163118; 3475; 3723; 4222; 5204; 5330; 6711; 8189; 8830; 10076; 10137 (2); 10544; 10770; 12895; 13381; 15056; 15449; 15750 (2); 16371 КУЙГА (3) ■ Куйга койрык йөк түгел ○ 3098 ● 5845; 7195 КУЙГАН (11) ■ Коеп куйган кургашын ○ 331 ● 3092; 3413; 8170; 8980; 9421 (2); 9486; 9532; 9766; 13301 КУЙГАННАР ( | 1) ■ Былбылны да алтын читлеккә куйганнар - "Ах, Ватаным!" - дигән ○ 4093:1 КУЙГАННЫ (1) ■ Сукыр куйганны күзле табалмас ○ 15262 КУЙГАНЫН (1) ■ Кунак теләгәнен түгел, куйганын ашар ○ 10120 КУЙГАЧ (1) ■ Ачу йоту - тау кебек, йотып куйгач бал кебек ○ 12434 КУЙДА (1) ■ Күп куйда аксак та була, туксак та була ○ 3106 КУЙДАН (3) ■ Бер куйдан ак та туа, кара да ○ 3085 ● 3092; 11387 КУЙДЫ (1) ■ "Яман үлде" дисәләр - ышан, "яманлыгын куйды" дисәләр - ышанма ○ 12238 КУЙДЫК (1) ■ Туйдык, яманлыкны куйдык ○ 9786 КУЙДЫМ (4) ■ Алдым көрәк, куйдым терәп; алдым сәнәк, куйдым сөяп ○ 8022 (2) ● 10207; КУЙЛЫК (1) ■ Бүре картайса да, бер куйлык көче кала ○ 2148 КУЙМА (5) ■ Атым яхшы дип, чыбыркыңны куйма ○ 2604 ● 2867; 4615; 8463; 10568 КУЙМАС (11 | 1) ■ Заман сиңа буен куймас, син заманга буең куй ○ 807 ● 1173; 2134; 2716; 3624:2; 4147; 4240; 9565; 12104 (2); 15508; 17061 КУЙМАСАҢ (1) ■ Тавыкның астына күкәй куймасаң, чебеш кайдан килсен ○ 4331 КУЙМЫЙ (4) ■ Уңны белми, кирене куймый ○ 740 ● 947 (2); 3824 КУЙМЫЙЛАР (5) ■ Кәбестә бакчасына кәҗәне каравыл куймыйлар ○ 3018 ● 9250 (2); 10082; КУЙНЫ (4 | 1) ■ Куйны бүрегә ышанмыйлар ○ 3099 ● 3100; 3104; 7618:1; 7927 КУЙНЫҢ (4) ■ Ике куйның башы бер казанга сыймас ○ 3090 ● 3101; 3119; 7156 КУЙСА (2) ■ Ярлы ярма тапкан, кая куйса шунда аккан ○ 7478 ● 12508 КУЙСАҢ (11) ■ Еракка куйсаң, якыннан алырсың ○ 684 ● 697; 701 (2); 743 (2); 2758 (2); 11663; 13020; 15270 КУЙЧЫ (1) ■ Көтүдә куйчы күп булса, куй әрәм үләр ○ 2375 КУК (2) ■ Әни дә кук, мин дә кук ○ 14307 (2) КУКЫ (1) ■ Сакаллы сабый, йонлы кукы ○ 10360 КУЛ (76) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ● 407; 1925; 2076; 2403; 3498; 5535; 5588; 5590; 5645 (3); 5649; 5650; 6006; 6092 (2); 6350; 6352; 6421; 7230; 8051; 8115 (2); 8695; 8709 (2); 8710; 8905; 9011; 10016; 10067; 10251; 10417; 10418; 10424; 10467; 10502; 10755; 10888; 10913; 10920; 10928-10931; 10932 (2); 10933; 10934; 10966 (2); 10967; 10972; 10978; 10986; 11010; 11025; 11210; 11605; 11697; 12262 (2); 12663; 13286; 13827; 14106; 14875; 15497; 15574; 15644; 15750; 16482; 16609; 16826; 16986 КУЛАВЫЗ (2) ■ Явыздан явыз кем явыз - ят явына кулавыз ○ 12200 ● 16734 КУЛАВЫЗСЫЗ (1) ■ Кулавызсыз юлга кергән юлдан язар ○ 6921 КУЛАК (1) ■ Кулак белән мулла икесе дә бер итектә ○ 17001 КУЛАЛМАШКА (1) ■ Кулалмашка кул талмас, эшләгәннән кул калмас ○ 6092 КУЛАСА (1 | 2) ■ Дөнья - куласа, әйләнә дә бер баса ○ 14727 ● 14727:1, :2 КУЛАСАСЫ (1) ■ Дөнья куласасы акча көче белән әйләнә ○ 7787 КУЛГА (23) ■ Кирәк таш кулга эләкми ○ 133 ● 1286; 1963; 2103; 2181; 3860; 5653; 6101; 6386; 6413; 10259; 10511; 10879; 10930; 10935; 11019; 11020; 11028; 11481; 11952; 11997; 12478; 13513 кулга → кулдан-кулга КУЛДА (18) ■ Кулда асралган кош ерак очмас ○ 3861 ● 5635; 6355; 6357; 6364; 6365; 6396; 6422 (2); 6498; 7025; 7773; 8192; 11849; 12645; 15054; 15566; 15571 КУЛДАГЫ (3) ■ Торлактагы мал - кулдагы мал, аулактагы мал - юлдагы мал ○ 2405 ● 6412; КУЛДАГЫН (1) ■ Тапмаган малга ышанып, кулдагын бетерү ахмаклык ○ 7418 КУЛДАН (11 | 1) ■ Иртәгәгә ышанып, бүгенге көнеңне кулдан ычкындырма ○ 840 ● 1361; 3860:2; 4172; 4527; 7112; 7676; 10935; 10971; 15120; 15573; 15574 КУЛДАН-КУЛГА (2) ■ Акча кошы кулдан төшми, кулдан-кулга оча ○ 7676 ● 7801 КУЛДАШЫ (1) ■ Юлдашы күпнең кулдашы күп ○ 6946 КУЛКУБЫЗ (1) ■ Кулкубыз тартсаң - көй чыга, бүрәнә тартсаң - өй чыга ○ 16379 КУЛНЫ (15) ■ Буш кулны эт тә яламый ○ 3471 ● 4622; 6011 (2); 7741; 10879; 10918; 10931; 10932; 10936; 10937; 10967; 14945; 16826; 16831 КУЛНЫҢ (1) ■ Биргән кулның аласы килә ○ 8116 КУЛСЫЗ (2) ■ Һөнәрсез кеше - кулсыз кеше ○ 6433 ● 13758 КУЛТЫГЫ (1) ■ Патшаның култыгы киң, корыгы озын ○ 5879 КУЛТЫГЫҢА (1) ■ Кояшны култыгыңа яшерә алмассың ○ 47 КУЛТЫК (2) ■ Башы өзелсә, култык астына кыстырып йөгерер ○ 10336 ● 12014 КУЛТЫККА (1) ■ Ике карбыз бер култыкка сыймас ○ 1602 КУЛТЫКТАН (1) ■ Тауда булыр таргыл таш, тарыкса күздән чыгар яшь, тар култыктан ук тисә, тартып алыр карендәш, карендәшең булмаса, далада калыр ялгыз баш ○ 14504 КУЛЫ (65) ■ Җире - коргаксык, кулы - коры капчык ○ 1486 ● 2393; 4479; 5793; 5813; 5927; 6296; 6297; 6336; 6353; 6426; 6484; 6535 (2); 6602; 7230; 7285; 7286; 7701; 7722; 8216; 8515; 8520; 8805; 8806; 10213; 10437; 10880; 10938-10942; 10943 (2); 10944; 10981; 10982; 11008; 11026-11030; 11274; 11474; 11504 (2); 11692; 12039; 12085; 12155; 14154; 14234; 15433; 15475; 15584; 15585; 15645; 15683; 15684; 15690; 16357; 16610; 17048 кулы → бите-кулы КУЛЫМ (7) ■ Кулым камыр, карыным ач ○ 9772 ● 10986; 10987; 11031-11033; 12810 КУЛЫМНЫ (2) ■ Һавадагы торнага кулымны тотып тормага ○ 4144 ● 11038 КУЛЫН (15) ■ Бозауны кем сыйпаса, шуның кулын ялар ○ 3259 ● 6366; 7214; 7614; 9421; 10067; 10137; 10900 (2); 11949; 13948 (2); 15498 (2); 16965 КУЛЫНА (12) ■ Күзәттә күзең эленсә, дошман кулына үзең эләгәсең ○ 5596 ● 5926; 6529; 7460; 10570; 12290; 14133; 14857; 15273; 16523; 16978; 17014 КУЛЫНДА (24) ■ Тимерче кулында тимер балавыз кебек эрер ○ 308 ● 2572; 5852; 5991; 6858; 8774; 9448 (2); 10535; 10925; 10945; 11009 (2); 11161; 11617; 11886; 11910; 12830 (2); 13403; 13532; 14447; 14689; 15594 КУЛЫНДАГЫ (3) ■ Акылсыз кулындагы мал тишек кесә шикелле ○ 7135 ● 9276; 9974 КУЛЫНДАГЫГА (1) ■ Кеше кулындагыга ымсынган - үз кулындагысы ычкынган ○ 11850 КУЛЫНДАГЫН (1) ■ Акыллы кеше - кулындагын саклар ○ 11435 КУЛЫНДАГЫСЫ (1) ■ Кеше кулындагыга ымсынган - үз кулындагысы ычкынган ○ 11850 КУЛЫННАН (19 | 1) ■ Кыш көне кулыннан кар ала алмассың ○ 1042 ● 4724 (2); 5753; 6002; 6047; 6489; 10703; 10946; 11034-11036; 11088; 12031; 12149; 12273; 12875; 13497; 13994; 16837:1 КУЛЫҢ (34 | 3) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 1441; 1809; 5541; 6126; 6362; 8171; 8465; 8696; 10537; 10912; 10921; 10947-10951; 10968 (2), :1 (2); 10969; 10970; 10979; 10989; 10990; 11037; 12409, :1; 12452; 14552; 15233; 15599; 15601; 15639; 16541; 16936 кулың → аягың-кулың КУЛЫҢА (14) ■ Урман - ярты тун, кулыңа тукмак тотсаң - толып ○ 1862 ● 5749; 7113; 7218; 7591; 7793; 8038; 10110; 10207; 10489; 10952; 10970; 11013; 11021 КУЛЫҢДА (3 | 1) ■ Юк бул, ярлы бул, кулыңда акчаң булсын ○ 7813 ● 7813:1; 11630; 14332 КУЛЫҢДАГЫ (4 | 3) ■ Кулыңдагы кошны очырып, һавадагы торнаны эзләмә ○ 3862 ● 4140; 4141, :1, :2, :3; 15229 КУЛЫҢДАГЫН (1) ■ Кулыңдагын нык тот, күршең белән тату тор ○ 5181 КУЛЫҢНАН (10) ■ Кулыңнан килмәгән эшкә тотынма ○ 6356 ● 6401; 6490; 7066; 10953; 12144; 12145; 12357; 15911; 16773 КУЛЫҢНЫ (5) ■ Күзең авыртса - кулыңны тый, эчең авыртса - тамагыңны ○ 10438 ● 10974; 12452; 15499; 15507 КУМА (5) ■ Атны чыбыркы белән кума, солы белән ку ○ 2567 ● 4686; 5581; 6538; 6825 КУМАС (2) ■ Булмасны эт тә кумас ○ 3470 ● 6458 КУМАСА (1) ■ Атадан бала туса - иге, атаның юлын куса - иге; үзенә охшап тумаса, атасының юлын кумаса, туганнан да тумаганы - иге ○ 14355 КУМЫЙ (1) ■ Җилне төтен кумый, җил төтенне куа ○ 1201 КУМЫЙЛАР (1) ■ Ике куянны берьюлы кумыйлар ○ 2241 КУНА (4) ■ Тавык очса - тамга куна, лачын очса - тауга куна ○ 4315 (2) ● 10135; 10939 КУНАГЫ (5) ■ Бай кунагы дерен-дерен, ярлы кунагы берәм-берәм ○ 7179 (2) ● 10069; 10176; КУНАГЫМ (2) ■ Тамагым - кунагым ○ 9694 ● 10224 КУНАГЫНА (3) ■ Этенә әйтсәң, кунагына тия ○ 3685 ● 10085; 10086 КУНАГЫҢ (1) ■ Өй артында куагың булса, сандугач кунагың булыр ○ 4112 КУНАГЫҢНЫ (1) ■ Кунагыңны аш белән сыйлама, каш белән сыйла ○ 10087 КУНАК (122 | 1) ■ Җәй кунак - Симән көне озата ○ 1009 ● 1420; 3570; 3765; 4777; 6137; 7245; 8254; 9253; 9283; 10052; 10053 (2); 10055 (2); 10056; 10058 (2); 10059; 10062; 10065; 10067; 10070; 10072; 10077; 10079; 10083; 10084; 10088-10105; 10106 (2); 10107-10120; 10121, :1; 10122-10126; 10127 (2); 10128 (2); 10132; 10139; 10147; 10152-10158; 10161; 10166; 10168; 10169; 10171; 10174; 10175; 10182; 10186; 10187 (4); 10193; 10195-10198; 10200 (2); 10203; 10204; 10211; 10212; 10218 (2); 10225; 10227; 10228; 11907; 13292; 13443; 13470; 14294 (2); 14320; 14735; 15312; 16499; 17002 КУНАККА (14) ■ Бүрегә кунакка барсаң, этеңне калдырма ○ 2173 ● 3610; 7190; 10129-10133; 10172; 10185; 10192; 10199; 10209; 10213 КУНАК-КУНАК (1) ■ Дус булырга теләсәң, кунак-кунак уйнарбыз; эт булырга теләсәң, тотарбыз да тукмарбыз ○ 5519 КУНАКЛАРДАН (1) ■ Сарымай - күп кешегә тарымай, ак май - кунаклардан артмай ○ 9326 КУНАКЛАУ (1) ■ Кунаклау өчен элек колга корырга кирәк ○ 8620 КУНАКЛЫ (2) ■ Кунаклы йорт - хөрмәтле йорт ○ 10134 ● 10135 КУНАКНЫ (4) ■ Иртә килгән кунакны кайтыр диеп беләсең, кич килгән кунакны кунар диеп беләсең ○ 10071 (2) ● 10173; 10214 КУНАКНЫКЫ (1) ■ Кунакныкы - ике кич, өченче кич - сәдака, дүртенче кич - оятсызлык ○ 10136 КУНАКНЫҢ (13) ■ Каршы алу, озатып калу - кунакның бер хөрмәте ○ 10073 ● 10075; 1013710145; 10151; 10184 КУНАКТА (1) ■ Кунакта яхшы, өйдә яхшырак ○ 10146 КУНАКЧЫЛ (2) ■ Кунакчыл йортта кунак бар ○ 10147 ● 10148 КУНАР (17) ■ Күккә карама, авызыңа чәүкә кунар ○ 56 ● 706; 1263; 3820; 3825; 3842; 3850; 3868; 3873 (2); 3976; 4019; 4774; 4818; 10071; 14116 (2) КУНАРГА (3) ■ Кош баласы, күп очса да, кунарга оя тапмас ○ 3839 ● 3866; 3874 КУНАРЫН (1) ■ Бала кош очарын белер, кунарын белмәс ○ 3826 КУНАЧАСЫ (1) ■ Куначасы да юк, аңа чебен дә кунмый ○ 8656 КУНГАН (7) ■ Азга бөркет кунган, күпкә дуңгыз туйган ○ 3917 ● 4963; 5211; 7557 (2); 8514; КУНГАНДА (2) ■ Саескан җиргә бер кунганда кырык сикерер ○ 4084 ● 14828 КУНГАНЫ (1) ■ Терлек-туарның йортта кунганы яхшы ○ 2402 КУНДЫР (1) ■ Кырмысканы аягыңа кундыр - ул синең башыңа менәр ○ 4799 КУНДЫРГАН (1) ■ Адашмасны томан адаштырган, кунмасны караңгы кундырган ○ 6723 КУНДЫРМА (1) ■ Сакалыма кер кундырма ○ 10362 КУНДЫРМАС (1) ■ Уңган эт койрыгына чебен кундырмас ○ 3536 КУНДЫРМЫЙ (1) ■ Чебен тазны тындырмый, таз чебенне кундырмый ○ 15315 КУНДЫРЫР (1) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 КУНМАГАН (2) ■ Кош кунмаган агач юк ○ 3843 ● 10564 КУНМАС (7) ■ Яңгыр явып яр тулмас, асыл кош талга кунмас ○ 1163 ● 1767; 3999; 4091; 9752; 12100; 12135 КУНМАСНЫ (1) ■ Адашмасны томан адаштырган, кунмасны караңгы кундырган ○ 6723 КУНМЫЙ (3) ■ Кош та сайламыйча куакка кунмый ○ 3847 ● 8656; 15833 КУНМЫЙМ (1) ■ Кунмыйм дигәнне караңгы кундырыр, адашмыйм дигәнне буран адаштырыр ○ 861 КУНМЫЙЧА (1) ■ Килеп кунмыйча, очып китмә ○ 3838 КУНСА (4 | 1) ■ Агач башына әүвәл нинди кош кунса, кырына шул кунар ○ 3820 ● 3907, :1; 3971; 4737 КУНЫ (1) ■ Егет куны - йөз ат хакы, даны - мең ат хакы ○ 12858 КУНЫП (1) ■ Копшангы: "Хуш, сау булыгыз, мин Һиндстанга киттем", - дип очкан икән дә, тик юлда ат тизәге күргәч, шунда кунып калган, имеш ○ 4782 КУНЫЧКА (2) ■ Куеннан түгелсә - кунычка ○ 8912 ● 11017 КУНЫЧЫ (3) ■ Итек кисәң - кунычы кала, сату итсәң - бурычы кала ○ 7915 ● 9046; 9247 КУНЫШСАҢ (1) ■ Карга белән кунышсаң, борының тизәктән котылмас ○ 3954 КУҢЕЛ ( | 1) ■ Күз куркак, куңел батыр ○ 10418:1 КУПАЙ (3) ■ Үз урманында чупай да купай ○ 4223 ● 8913; 12012 КУПАЙГАННЫҢ (1) ■ Купайганның коты култык астында ○ 12014 КУПАЙНЫҢ (1) ■ Купайның калпагы да калай ○ 12013 КУПМАС (1) ■ Майсыз таба купмас ○ 9306 КУПМЫЙ (1) ■ Майсыз табадан коймак купмый ○ 9307 КУПСА (6) ■ Халык купса, син дә тор ○ 5071 ● 10742; 11633; 11680; 15808 (2) КУПСЫН (1) ■ Мин үлгәч, теләсә кыямәт купсын ○ 16908 КУПТАРГАНЧЫ (1) ■ Телең белән дау куптарганчы, эшең белән тау актар ○ 6125 КУПТАРМА (2) ■ Чаңсыз чакта чаң куптарма ○ 200 ● 15596 КУПТАРЫП (1) ■ Эчтә булган авыруны куптарып алып булмый ○ 15333 КУПЫНАСЫ (1) ■ Көзен купынасы бер тиен, язын золотнигы золотой ○ 894 КУПЫҢ (1) ■ Купың яман булса да, эчендә ашы булсын ○ 9284 КУРА (9) ■ Кыш уртасында - кура җиләге ○ 1043 ● 1204; 1807; 1903; 1921; 8361; 8591; 15810; КУРАВЫЧКА (1) ■ Ишәккә йөгән орып качыр булмас, куравычка тун кидереп хатын булмас ○ 5807 КУРАДА (1) ■ Үгез үлгән курада кутырлы кәҗә баш була ○ 3310 КУРАДАН (1) ■ Куйны курадан, ашлыкны бурадан сат ○ 7927 КУРАЕН (2) ■ Кураен югалткан - сыбызгыга калган ○ 16380 ● 16447 КУРАЗ (1) ■ Курыкканга кураз күренә, барып карасаң, чеби дә юк ○ 11182 КУРАЗГА (1) ■ Куразга "кычкыр" дип әмер бирмиләр ○ 4371 КУРАЗНЫ (1) ■ Бер куразны җиде кеше суймый ○ 4364 КУРАЙ (2) ■ Җитмеш яшеңдә курай уйнарга өйрәнгән курайны каберендә уйнар ○ 15140 ● 16423 КУРАЙДАН (1) ■ Курайдан килгән сорнайга китәр ○ 16381 КУРАЙНЫ (1) ■ Җитмеш яшеңдә курай уйнарга өйрәнгән курайны каберендә уйнар ○ 15140 КУРГАН (1) ■ Ялгыз агач урман булмас, ялгыз кирпеч курган булмас ○ 1709 КУРГАШНЫ (2) ■ Кургашны көмеш дигәннәр, эрегән дә төшкән ○ 291 ● 12146 КУРГАШЫН (1) ■ Коеп куйган кургашын ○ 331 КУРКА (25) ■ Биек күтәрелгән егылудан курка ○ 680 ● 1761; 2833; 3264; 3332; 3670; 4343; 6383; 8750; 8973; 10238; 11089; 11095; 11170; 11394; 11439 (2); 12491; 12527; 12895; 12966; 13045; 14146 (2); 17030 КУРКАК (30 | 1) ■ Куркак эт капка астыннан өрер ○ 3507 ● 3508-3511; 3863; 4906; 5544; 5545; 5547; 6922; 7928; 10092; 10418, :1; 11074; 11080; 11085; 11089; 11091; 11167-11173; 11210; 11259; 12895; 13887 КУРКАККА (1) ■ Куркакка һәркем хуҗа ○ 11174 КУРКАКЛАНГАН (1) ■ Куркакланган карга күләгәгә кунмас ○ 3999 КУРКАКНЫ (1 | 1) ■ Куркакны күп кусаң, батыр булыр ○ 2273:1 ● 3562 КУРКАМ (2) ■ Бер тай әйткән: "Тагын да ныграк чабар идем, җир җимерелер дип куркам!" дигән ○ 2848 ● 9777 КУРКАСЫҢ (2) ■ Эч шурпасын, ник куркасың ○ 9505 ● 15016 КУРКУ (8) ■ Килмәгән яудан курку ○ 5694 ● 11175-11179; 12713; 12761 КУРКУЧАН (1) ■ Хыянәтле кеше куркучан була ○ 12588 КУРКУЧЫ (1) ■ "Мин куяннан да куркучы бар икән!" - дигән куян ○ 2268 КУРКУЫ (1) ■ Суга батканның яңгырдан куркуы юк ○ 441 КУРКУЫН (1) ■ Куркуын җиңгән батыр булыр ○ 11180 КУРКУЫННАН (2) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 ● 3611 КУРКЫЛЫГЫНА (1) ■ Дәртсез баш карга куркылыгына ярый ○ 11121 КУРКЫНЫЧ (12) ■ Диңгездә булмаган - куркыныч күрмәгән ○ 368 ● 1075; 2265; 2691; 4761; 5945; 7056; 7527; 7797; 11081; 11139; 14002 КУРКЫНЫЧРАК (2) ■ Вөҗдан хасталыгы тән хасталыгыннан куркынычрак ○ 11110 ● 15647 КУРКЫНЫЧЫ (1) ■ Үлгән сарыкка бүре куркынычы юк ○ 3123 КУРКЫП (10) ■ Килмәгән болыттан куркып чатыр кормыйлар ○ 1110 ● 1995; 3442; 4842; 7929; 8717; 11362; 13139; 14936; 16813 КУРКЫР (12) ■ Куян - күләткәсеннән дә куркыр ○ 2254 ● 3110; 3582; 4194 (2); 4606; 7180; 7200; 7226; 12060; 13381; 14580 КУРКЫТА (1) ■ Күп куркыта, тирән батыра ○ 5028 КУРКЫТМА (3) ■ Үлгән боланның башы белән тере боланны куркытма ○ 2118 ● 2209; 2210 КУРКЫТМАГА (1) ■ Куркытмага хуҗам юк, биетмәгә бикәм юк ○ 5993 КУРКЫТУЧЫ (1) ■ Курыкканны куркытучы күп ○ 11188 КУРКЫТЫП (1) ■ Явызлар куркытып буйсындырыр, изгеләр оялтып буйсындырыр ○ 12201 КУРКЫТЫР (2) ■ Көчсез аю тавышы белән куркытыр ○ 2104 ● 8809 КУРКЫТЫРГА (1) ■ Ат куркытырга тибә, тай үтерергә тибә ○ 2504 КУРМЫ (1) ■ Майдан соң курмы уртак ○ 915 КУРЧАК (1) ■ Баласыз көн - курчак уены, бала тугач була кыены ○ 14000 КУРЧАККА (1) ■ Кыз - курчакка, малай - колынчакка ○ 14123 КУРЫК (10) ■ Шаулаган судан курыкма, шым судан курык ○ 482 ● 1074; 3525; 5288; 5872; 11863; 12528; 13616; 14844; 15751 КУРЫККАН (29) ■ Чикерткәдән курыккан иген икмәс ○ 1460 ● 2085; 2086; 2177 (2); 2178; 2237; 3101; 3421 (2); 3465; 3512; 3864; 4138; 4410; 4625; 4820; 4825; 5675; 8531; 10786; 11084; 11166; 11181; 11279; 11391; 14549; 14817; 16214 КУРЫККАНГА (6) ■ Курыкканга кураз күренә, барып карасаң, чеби дә юк ○ 11182 ● 11183-11187 КУРЫККАННЫ (3) ■ Курыкканны куркытучы күп ○ 11188 ● 11189; 11190 КУРЫККАНЫМ (1) ■ Синнән курыкканым - кара куйдан өреккәнем ○ 11387 КУРЫККАНЫҢНЫ (1) ■ Эт, курыкканыңны белсә, ныграк өрер, ди ○ 3612 КУРЫКМА (15) ■ Шаулаган судан курыкма, шым судан курык ○ 482 ● 2093; 3934; 4446; 5288; 5317; 5872; 11191; 11232; 11245; 11863; 12528; 14842; 14869; 15751 КУРЫКМАГАН (1) ■ Мактанчык - бүредән курыкмаган, тычканнан коты очкан ○ 12023 КУРЫКМАС (26) ■ Яшь ай кимүдән курыкмас ○ 74 ● 287; 1167; 1697; 1699; 2936; 3407; 3458; 3582; 3919; 3965 (2); 4028; 4118; 4459; 4557; 5876; 7010; 7226; 9907; 11092; 11641; 12557; 13062; 13381; 16214 КУРЫКМАСАҢ (1) ■ Син курыкмасаң, дошман качар ○ 5475 КУРЫКМАСКА (2) ■ Түшәктән тәгәрәмәскә түмгәк, җеннән курыкмаска иптәш ○ 8441 ● 16808 КУРЫКМАСЛЫК (1) ■ Ат курыкмаслык булса ярый ○ 2743 КУРЫКМЫЙ (10) ■ Чәчәк җыйган чәнечкедән курыкмый ○ 1328 ● 2356; 3264; 3411; 3529; 3805; 7810; 11250; 15945; 16903 КУРЫКМЫЙЛАР (1) ■ Сугышканда чыпчыклар кешедән курыкмыйлар ○ 4173 КУРЫКСА (1) ■ Бер сарык курыкса, мең сарык кубар ○ 3086 КУРЫКСАҢ (10) ■ Тегермән ташыннан курыксаң, онсыз утыр ○ 1447 ● 1568; 2018; 2087 (2); 2206; 11191; 11199; 15016; 15426 КУРЫКСЫН (1) ■ Сарыклар курыксын дисәң, бүре булырга кирәк ○ 3111 КУРЫКТЫ (1) ■ Яманга яхшылык кылсаң, "миннән курыкты" дияр ○ 12254 КУРЫНА (1) ■ Камыр курына күрә ○ 9257 КУСА (4) ■ Киявең куса, ишек бавын тот, улың куса, бишек бавын тот ○ 13408 (2) ● 14355; 14357 КУСАҢ (7 | 1) ■ Ике куян кусаң, берсен дә тотмассың ○ 2240 ● 2273:1; 2440; 2564; 4818; 11189; 11334; 14739 КУТАНДА (1) ■ Кутанда куй кырылса, кутыр кәҗә баш булыр ○ 3016 КУТЫР (6) ■ Сукыр атка кутыр ат иярер ○ 2679 ● 3016; 3674; 4774; 10127; 15353 КУТЫРГА (1) ■ Чебен кутырга ябыша ○ 4813 КУТЫРЛАР (1) ■ Утка төкермә, авызың кутырлар ○ 8517 КУТЫРЛЫ (2) ■ Үгез үлгән курада кутырлы кәҗә баш була ○ 3310 ● 13293 КУТЫРЫН (2) ■ Бар да үз кутырын кашый ○ 15199 ● 15348 КУТЫРЫҢНЫ (1) ■ Үз кутырыңны үзең кашыма ○ 15340 КУУ (1) ■ Ат белән чыпчык куу ○ 2741 КУЧАТ (1) ■ Акыллыга ак кучат, тилегә тирмән орчыгы ○ 11452 КУЧКАР (4) ■ Айгыр куйсаң өнледән куй, кучкар куйсаң йонлыдан куй ○ 2758 ● 3148; 5207; КУШ (16) ■ Еланны үтерергә дошманыңа куш ○ 4632 ● 5445; 5487; 5589; 6560; 8621; 8622; 11183; 11184; 11491 (2); 11866; 12150; 12194; 12433; 13818 КУША (3) ■ Авылга әйтсәң - аша, күршегә әйтсәң - куша ○ 5151 ● 15732; 16694 КУШАГЫ (1) ■ Казанына күрә учагы, биленә күрә кушагы ○ 8775 КУШАЙ (1) ■ Ишәй белән кушай ○ 5522 КУШАЛАР (1) ■ Аңа җырларга кушалар, ул: "Аягым авырта" ○ 16448 КУШАР (7) ■ Арасы башканы яу кушар, өере башканы бау кушар ○ 5534 (2) ● 6494; 7239; 15406; 15954; 17057 КУШБАШ (1) ■ Кушбаш балыкның башы булганчы, җәен койрыгы булганың артыграк ○ 4498 КУШКА (1) ■ Ипкә тартсаң, кушка килми ○ 11971 КУШКАН (2) ■ Байгыш та үз баласына лачын дип исем кушкан ○ 3904 ● 5776 КУШКАННАР (1) ■ Юкны юкка кушканнар, тагын юк чыккан ○ 7620 КУШКАЧ (1) ■ Акылга акылны кушкач чын акыл туа ○ 11419 КУШКОЛАК (1) ■ Куян да баласын "Кушколак пәһлеван" дип йөртәдер, ди ○ 2251 КУШЛАУЧЫ (1) ■ Башлаучы булса, кушлаучы булыр ○ 6038 КУШМА (1) ■ Баласы юк кешене бала карарга кушма ○ 13999 КУШМЫЙЛАР (1) ■ Тумаган балага исем кушмыйлар ○ 14059 КУШСА (1) ■ Петербург ни кушса, мулла шуны кушар ○ 17057 КУШСАҢ (12) ■ Ике чишмәне бергә кушсаң, берсе корый, имеш ○ 389 ● 3249; 3689; 5696; 6176; 6326; 6327; 6590; 9335; 11513; 11515; 13068 КУШТАН (10) ■ Куштан эт бүре киткәч өрә ○ 3513 ● 5324; 5776; 5821; 11864; 12969; 13882; 14424 (2); 17003 КУШТАНГА (1) ■ Куштанга таракан боты ○ 11865 КУШТАННЫҢ (1) ■ Куштанның койрыгы куш ○ 11866 КУШТАНСЫЗ (1) ■ Түрә куштансыз булмас ○ 5908 КУШТАНЫ (2) ■ Хатын куштаны иргә яраган, ир куштаны миргә яраган ○ 13894 (2) КУШУ (1) ■ Бергә бишне кушу ○ 8034 КУШУЫ (1) ■ Чуртан кушуы буенча ○ 4547 КУШЫ (2) ■ Кошлар да кушы белән ○ 3852 ● 5446 КУШЫЛА (3) ■ Су суга кушыла, май майга кушыла ○ 430 (2) ● 967 КУШЫЛГАН (2) ■ Аерылган ил азар, кушылган ил узар ○ 4861 ● 6940 КУШЫЛМАС (2) ■ Тау тауга кушылмас, ил илгә кушылыр ○ 5051 ● 6835 КУШЫЛСА (3) ■ Ярлылыкка дару юк, ялкаулык белән кушылса ○ 6612 ● 11564 (2) КУШЫЛСАҢ (1) ■ Илгә кушылсаң - ир буласың, илдән аерылсаң - хур буласың ○ 4961 КУШЫЛУ (1) ■ Кушылу уңай, аерылу читен ○ 13182 КУШЫЛЫР (2) ■ Тау тауга кушылмас, ил илгә кушылыр ○ 5051 ● 6956 КУШЫН (1) ■ Ишле ишен табар, имән - кушын табар ○ 5450 КУШЫП (1) ■ Итек аша аяк кушып булмый ○ 9047 КУЫГЫ (2) ■ Сабын куыгы тиз шартлый ○ 8810 ● 8845 КУЫК (1) ■ Коры куык, ярык барабан ○ 16455 КУЫП (8) ■ Кара җиргә куып чыгару ○ 227 ● 775; 2110; 2247; 2266; 2289; 3485; 14878 КУЫРГАН (1) ■ Тешсез кунакка куырган борчак ○ 10172 КУЫРДЫК (1) ■ Куянны тотканчы куырдык ○ 2282 КУЫРМА (1) ■ Юашны күп куырма, усал итәрсең ○ 12191 КУЫРМАК (1) ■ Җилнең эше суырмак, утның эше куырмак ○ 1203 КУЫРУ (1) ■ Майсыз табада куыру ○ 10036 КУЫРЫЛГАН (1) ■ Кипкән җимеш күк куырылган ○ 1847 КУЫРЫП (1) ■ Ана хакын уч төбендә тәбә куырып ашатсаң да кайтара алмассың ○ 14228 КУЫШ (4) ■ Куыш карбыз тибү ○ 1634 ● 5848; 8463; 9994 КУЫШЫ (1) ■ Ишле - ише белән, карама - куышы белән ○ 5449 КУЫШЫННАН (1) ■ Бала карама куышыннан төшми ○ 13935 КУЫШЫҢ (1) ■ Үз куышың - җан тынычың ○ 8345 КУЫШЫҢА (1) ■ Ышанма дусыңа, ут ягар куышыңа ○ 5491 КУЮ (4 | 1) ■ Җил ягына кабык сөяп кую ○ 1242 ● 3073; 4435; 8795; 10487:2 КУЮЫ (1) ■ Йөз чыпчык чырылдавыннан бер торнаның торылдап куюы артык ○ 4131 КУЯ (6) ■ Карт алаша әйләнеп үз койрыгын күргәч, тай кебек бер тып басып куя, ди ○ 2776 ● 5812; 9721; 11585; 12607; 14599 КУЯЛАР (1) ■ Җимешле агачка терәк куялар ○ 1832 КУЯН (70 | 2) ■ Ай ярыкта куян арык ○ 16 ● 766; 2024; 2061; 2066; 2110; 2235-2237; 2239, :1, :2; 2240; 2244-2248; 2249 (2); 2250-2263; 2268; 2269 (2); 2270-2272; 2276; 2277; 2280; 2281; 2283; 2334; 3383; 3496; 3660; 3740; 3800; 3894; 4203; 5035; 5493; 6824; 7226; 7299; 7930; 8500; 9507; 10679; 11185; 11785; 12815; 13172 (2); 13558; 14340; 15077; 15672; 15912 КУЯНГА (7) ■ Кояш куянга атланган чак ○ 96 ● 1219; 2264; 2265; 2275; 3698; 11816 КУЯННАН (1) ■ "Мин куяннан да куркучы бар икән!" - дигән куян ○ 2268 КУЯННЫ (13 | 1) ■ Арысланны - тырнагыннан, куянны колагыннан таныйлар ○ 2055 ● 2238; 2241; 2258; 2266; 2273; 2274; 2278; 2279; 2282; 3485; 3643; 4683; 13558:1 КУЯННЫҢ (4) ■ Ике куянның койрыгын тоталмассың ○ 2242 ● 2243; 2267; 17004 КУЯНСЫЗ (1) ■ Урман бүресез, тау куянсыз булмас ○ 1858 КУЯНЫННАН (1) ■ Туры юлны кыр куяныннан сорамыйлар ○ 6819 КУЯР (8 | 1) ■ Куян бала тапкан, куяр җирен тапмаган ○ 2248 ● 2253; 2895; 6780; 8961; 15014; 15432; 16837, :1 КУЯРБЫЗ (1) ■ Тумаганга ту бишек, туса кая куярбыз ○ 14063 КУЯРГА (2) ■ Ефәкне утка якын куярга ярамый ○ 8678 ● 12089 КУЯРЛАР (1) ■ Борыныңны күккә чөймә, чиләк элеп куярлар ○ 10561 КУЯРЛЫК (1) ■ Булсын ашап туярлык, калганын алып куярлык ○ 9641 КҮӘСКӘ (1) ■ Ашка түгел, күәскә ○ 9437 КҮӘШНӘ (1) ■ Бер пешкән икмәк бер күәшнә камырдан артык ○ 9176 КҮБӘДӘН (1) ■ Күбәдән чүмәлә, чүмәләдән кибән ○ 1290 КҮБӘЕР (2) ■ Туй беткәч сүз күбәер ○ 13288 ● 15158 КҮБӘЙМИБЕЗ (1) ■ Үлеп азаймасак, туып күбәймибез ○ 15452 КҮБӘЙТМӘ (1) ■ Бурыч алып дуслык югалтма, бурыч биреп дошман күбәйтмә ○ 8135 КҮБӘЛӘК (3) ■ Язгы ябалак, көнче күбәләк ○ 4210 ● 4803; 4834 КҮБӘЛӘКНЕ (2) ■ Шәм, үзе янмаса, күбәләкне яндырмый ○ 8427 ● 10678 КҮБӘЯ (3) ■ Урманга кергән саен утын күбәя ○ 1950 ● 5620; 5661 КҮБЕ (3) ■ Юлдашның күбе яхшы, күбеннән бере яхшы ○ 6945 ● 11873; 12498 КҮБЕК (2) ■ Сакаллы юләрнең сакалы чүбек, мие - күбек ○ 10305 ● 13063 КҮБЕККӘ (1) ■ Батмастан күбеккә тотыну ○ 501 КҮБЕН (3) ■ Азын капмый ярлы үләр, күбен йотмый бай үләр ○ 7130 ● 11779; 16285 КҮБЕНӘ (1) ■ Күбенә түзгәнне әзенә түзәрсең ○ 11973 КҮБЕННӘН (2) ■ Юлдашның күбе яхшы, күбеннән бере яхшы ○ 6945 ● 7862 КҮБРӘГЕ (1) ■ Бәланең күбрәге явыз хатыннан ○ 13634 КҮБРӘК (13) ■ Ерактан караган күбрәк күрә ○ 688 ● 2331; 2685; 3231; 3346; 6341; 7065; 9172; 9808; 10416; 11952; 14035; 16801 КҮГӘЛ (1) ■ Күгәл күленә күрә чумар ○ 4411 КҮГӘРӘ (3) ■ Эт этлеген итмәсә, эче күгәрә ○ 3653 ● 6868; 10845 КҮГӘРЕР (1) ■ Явым белән җир күгәрер, акча белән ир үңгәрер ○ 7814 КҮГӘРМИ (1) ■ Ташка яңгыр яуса да, күгәрми ○ 179 КҮГӘРҮДӘН (1) ■ Тимер - күгәрүдән, кеше көнчелектән чери ○ 12552 КҮГӘРЧЕН (12 | 1) ■ Тизәк ашаган карга да кыш чыга, бодай ашаган күгәрчен дә кыш чыга ○ 4001 ● 4029; 4049 (2); 4050; 4051 (2); 4052; 4054; 4055; 4203:2; 7337; 11982 КҮГӘРЧЕННӘР (1) ■ Күгәрченнәр арасындагы чәүкәләр кебек ○ 4225 КҮГӘРЧЕННӘРДӘЙ (1) ■ Пар күгәрченнәрдәй гөрләшеп торалар ○ 4056 КҮГӘРЧЕННЕ (1) ■ Күгәрчен күгәрченне "гөлдер бу-у" дип мактаган ○ 4052 КҮГӘРЧЕННЕҢ (1) ■ Күгәрченнең бодае һәркайда ○ 4053 КҮГЕН (1) ■ Хода күген белсен, минем җиремә тимәсен ○ 16873 КҮЗ (109 | 2) ■ Йолдыз җемелдәгән саен күз йоммыйлар ○ 28 ● 29; 849; 912; 1311; 1790; 1860; 2019; 2409; 3050; 3101; 4361; 5148; 5415; 5876; 6724; 6862; 7796; 7828; 7954; 8521; 9669; 10101; 10328; 10330; 10377; 10384 (2); 10385; 10393; 10394; 10396; 10408; 10410 (2); 10411 (2); 10412-10417; 10418, :1; 10419-10428; 10460; 10461; 10473; 10492; 10497 (2); 10498-10500; 10502-10505; 10520; 10530; 10554; 10564; 10566; 10620; 10671; 10680; 10683; 10715; 10839; 11196; 11197; 11205; 11217; 11225; 11609; 12663; 12718; 12722; 12744; 13103; 13126; 13141; 13717; 13740; 14207; 14708; 14871; 14920; 14923; 15277; 15341; 15922; 15923; 15980; 15986; 16070:1; 16140; 16232; 16284; 16287; 16326 КҮЗӘЕННЕҢ (1) ■ "Күзәеннең морҗасы исән әле, менеп ашап төшим әле", - дип йөри, ди, үр дәк ○ 4409 КҮЗӘМИ (1) ■ Күзәми очкан кош кунарга агач тапмас ○ 3866 КҮЗӘТ (2) ■ Кеше холкын күзәт, үзеңнекен төзәт ○ 11156 ● 14559 КҮЗӘТЕР (1) ■ Арыслан, картайса, тычкан өнен күзәтер ○ 2040 КҮЗӘТТӘ (1) ■ Күзәттә күзең эленсә, дошман кулына үзең эләгәсең ○ 5596 КҮЗГӘ (36) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 ● 1496; 4819; 5209; 5323; 7372; 8416 (2); 9509; 10373-10375; 10379; 10396; 10408 (2); 10451; 10474; 10506-10512; 11177; 11276; 11312; 12360; 14882; 15203; 15854; 15923; 16104; 16313; 16579 КҮЗДӘ (3) ■ Күздә чакта сөйдерә, күздән киткәч көйдерә ○ 10429 ● 10513; 11267 КҮЗДӘН (17 | 1) ■ Миләш дигән җимеш авыздан - су, күздән яшь китерер, имеш ○ 1810 ● 10040; 10379; 10409; 10429-10431; 10432, :1; 10462; 11309; 13153; 13606; 14504; 14883; 14959; 15329; 16800 КҮЗЕ (95 | 2) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 ● 855; 879; 956; 1421; 1951; 2138; 2153 (2); 2234; 2883; 3113; 3234; 3614; 3724; 3972; 3996 (2); 4059; 4076; 4111; 4134; 4227:1, :1; 4247; 4382; 4480; 4575; 4649; 5072; 5210; 5337; 5368 (2); 5844 (2); 5897; 6667 (2); 6954; 7286; 7701; 7713; 8099; 8970; 9351; 9577 (2); 9771; 9792; 10376; 10423; 1043310435; 10436 (2); 10464; 10475; 10514; 10532; 10943; 10983; 11198; 11212 (2); 11837; 11856; 11862; 11961; 12679 (2); 12737; 12843; 12898; 12937; 13026; 13343 (2); 14005; 14032; 14048 (2); 14273; 14384 (2); 14534; 15043; 15274-15276; 16302; 16738; 16758; 16759; 16954; 17041 КҮЗЕМ (3) ■ Ике күзем агарды ○ 10476 ● 10529; 11032 КҮЗЕМӘ (1) ■ Үз бүркем үз күземә төшә ○ 9021 КҮЗЕМНЕ (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 КҮЗЕН (16 | 1) ■ Тана күзен сөзсә, үгез җебен өзә ○ 3278 ● 3338; 3358; 3963, :1; 3992; 3998; 4170; 4779; 4844; 6778; 7248; 10525; 10606; 11966; 12399; 15504 күзен → башын-күзен КҮЗЕНӘ (10) ■ Чуртан күзенә чүп төшми ○ 4519 ● 4834; 7462; 7714; 9546; 10400; 10437; 10515; 12449; 16764 КҮЗЕНДӘ (5) ■ Дошманның күңелендә булсаң да, күзендә булма ○ 5338 ● 9418; 10613; 11467; КҮЗЕНДӘГЕ (2) ■ Кеше күзендәге чүпне күргәнче борын астыңдагы бүрәнәне күр ○ 10399 ● 10483 КҮЗЕНЕҢ (1) ■ Сүзенең җае юк, күзенең мае юк ○ 16306 КҮЗЕННӘН (11) ■ Инә күзеннән дөя күрү ○ 2943 ● 6463; 8714; 8715; 8745; 8746; 10376; 12602; 13689; 15646; 17031 КҮЗЕҢ (23) ■ Карга үстерсәң, күзең чукыр ○ 3987 ● 4670; 5596; 6850; 7679; 7878; 7954; 10380; 10395; 10404; 10438; 10457; 10461; 10463; 10466; 10478; 10480; 11314; 12070; 12111; 14604; 14909; 15233 күзең → кашың-күзең КҮЗЕҢӘ (13) ■ Асыл түрә сүзеңә карар, алымсак түрә күзеңә карар ○ 5726 ● 7835; 10380; 10395; 10402; 10457; 10480; 10516; 10526; 10527; 12076; 16075; 16133 КҮЗЕҢНЕ (11 | 1) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 ● 3987:1; 4326; 5168; 5221; 5881; 6954; 9441; 10439; 10440; 14761; 15705 КҮЗКӘЛӘКНЕҢ (1) ■ Күзкәләкнең күзе юк, күзе булса үзе юк ○ 6667 КҮЗ-КОЛАКНЫ (1) ■ Күз-колакны үткен тоту ○ 10501 КҮЗЛӘР (2) ■ Күзләр күмергә әйләнү ○ 10517 ● 10518 КҮЗЛӘРЕ (3) ■ Каракошның күзләре үткен булса да, тамыры черегән агачка оя ясый ○ 3928 ● 8283; 10519 КҮЗЛӘРЕН (1) ■ Ике дөнья - бер морҗа, төтене өйгә керми, күзләрен әчеттерми ○ 14770 КҮЗЛӘРНЕ (1) ■ Май ашаган мәче кебек күзләрне уйнату ○ 3390 КҮЗЛЕ (6) ■ Байның улы сыңар күзле булса, ялчысы тома күзсез ○ 5739 ● 12535; 15234; 15262; 16329; 16663 КҮЗЛЕГЕН (1) ■ Урамдагы ташны күзлеген салып карый ○ 248 КҮЗЛЕК (3) ■ Һәр нәрсәне алдан күрерлек күзлек ясалмаган ○ 10468 ● 10469; 15251 КҮЗЛЕКТӘН (1) ■ Кара күзлектән үткәрү ○ 10477 КҮЗЛЕНЕ (1) ■ Укымаган күзлене укыган сукыр җиңгән ○ 16674 КҮЗЛИ (1) ■ Кыз акыллы егет эзли, егет матур кыз күзли ○ 13089 КҮЗМӘ (1) ■ Күзмә күпер суга, Микула кадак кага ○ 914 КҮЗНЕ (9) ■ Үтә якты күзне ала ○ 1007 ● 1550; 8089; 8410; 8691; 12556; 15958; 16012; 16084 КҮЗНЕҢ (6) ■ Алтын күзнең явын ала ○ 7745 ● 10386; 10392; 10441; 10450; 11490 КҮЗСЕЗ (6) ■ Кояшка күп караган - күзсез калыр ○ 45 ● 5034; 5237; 5739; 11478; 15304 КҮЗСЕЗДЕР (1) ■ Гашыйк булган күзсездер ○ 12676 КҮЗСЕНЕРСЕҢ (1) ■ Күпне белсәң күзсенерсең, күп сөйләсәң өзлегерсең ○ 16621 КҮК (57) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 53-55; 98; 99 (2); 100; 103; 107; 293; 527; 604; 626; 1056; 1118; 1847; 2218; 3326; 3407; 3529; 3794 (2); 3803; 4114; 4159; 4228; 4376; 4546; 4706; 4893; 5960 (2); 6660 (2); 7158; 7547 (2); 7634 (2); 8447; 8644; 8974 (2); 10282 (2); 10490; 12313; 13467; 14094; 14618 (2); 14732; 15255; 15723; 16767; 17079 КҮКӘЕ (1) ■ Торна күкәе сымак ике генә ○ 4142 КҮКӘЙ (22) ■ Җәйгә чыкса, бытбылдык күкәй сала, тартайның көчәнеп арты тала ○ 3915 ● 4130; 4135; 4271; 4283; 4287; 4288; 4294; 4295; 4300; 4303; 4310; 4312; 4313; 4329; 4331; 4354; 4362; 4387; 5264; 14850; 16298 КҮКӘЙДӘ (2) ■ Өметле кош күкәйдә дә җырлый ○ 3878 ● 4417 КҮКӘЙДӘГЕ (1) ■ Күкәйдәге бәбкә су сорый ○ 4289 КҮКӘЙНЕ (1) ■ Күке күкәйне үзе салган, баласын каргага тапшырган ○ 4062 КҮКБҮЗАТ (1) ■ Акбүзат йолдыз, Күкбүзат йолдыз, Тимерказык бер ялгыз ○ 24 КҮКЕ (7) ■ Карга күке баласын күпме ашатса да, "кәккүк" дип кычкырыр ○ 3973 ● 4059-4062; 11610; 13197 КҮКЕГӘ (1) ■ Күкегә оя кирәкми ○ 4063 КҮКЕНЕҢ (2 | 1) ■ Алдан кычкырган күкенең башы таз була ○ 4057 ● 4057:2; 4058 КҮКЕРТ (1) ■ Күкерт кебек кабыну ○ 8564 КҮКЕСЕ (1) ■ Вакытсыз сөйләмә, Питрау күкесе булырсың ○ 16271 КҮККӘ (25 | 1) ■ Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра ○ 55 ● 56-58; 59, :1; 80; 100; 101; 516; 2476; 2914; 3035; 3849; 6208; 6334; 7604; 8563; 10327; 10542; 10561; 10787; 11989; 12063; 12701; 16697 КҮКНЕ (3) ■ Дуңгыз борынын чөйгән белән күкне чөймәс ○ 2879 ● 10283; 10635 КҮКНЕҢ (4) ■ Күкнең баскычы юк ○ 60 ● 61; 79; 81 КҮКРӘ (1) ■ Яумасаң да, күкрә ○ 1156 КҮКРӘВЕ (2) ■ Яшене алдан булыр, күкрәве арттан булыр ○ 1159 ● 1160 КҮКРӘГӘН (1) ■ Күкрәгән болытның явымы аз ○ 1119 КҮКРӘГӘННӘН (1) ■ Тегермәндә туган тычкан күк күкрәгәннән курыкмас ○ 3407 КҮКРӘГЕ (1) ■ Яхшының күкрәге илгә калкан ○ 12385 КҮКРӘГЕМДӘ (1) ■ Авызымда тешем бар, күкрәгемдә көчем бар ○ 10817 КҮКРӘГЕН (1) ■ Сөтен имеп туйган, күкрәген тешләгән ○ 14306 КҮКРӘК (3) ■ Ил язмышы ир өстендә, ир язмышы күкрәк көчендә ○ 4947 ● 5625; 6153 КҮКРӘККӘ (1) ■ Бакыр зур булса да, комган төбе ямыйлар, алтын кечкенә булса да, күкрәккә кадыйлар ○ 268 КҮКРӘМИ (1) ■ Саңгырауга күк күкрәми, сукырга яшен яшьнәми ○ 15255 КҮКРӘМИЧӘ (1) ■ Күк күкрәмичә "алла" димиләр ○ 1118 КҮКРӘР (1) ■ Болыт берексә - күк күкрәр, халык берексә - җир тетрәр ○ 4893 КҮКРӘҮ (1) ■ Тәэсирсез сүз - яңгырсыз күкрәү ○ 16102 КҮКРӘҮДӘН (1) ■ Тимерче тимерлегендә үскән эт күк күкрәүдән курыкмый ○ 3529 КҮКТӘ (9 | 1) ■ Бер күктә ике ай булмас ○ 26 ● 68; 106; 741; 3844; 4227:1; 4500; 9662; 12670; КҮКТӘГЕ (4) ■ Күктәге айның нуры китмәс ○ 62 ● 9670; 10710; 15683 КҮКТӘН (11) ■ Күктән ни яуса да, җир кабул итәр ○ 63 ● 102; 103; 3585; 9319; 12041; 12080; 13364; 16877; 16885; 16934 КҮЛ (29) ■ Ком җыелса - чүл була, су җыелса - күл була ○ 136 ● 342; 408-412; 1120; 1128; 1129; 1131; 2833; 3899; 4565; 4670; 4943; 4944; 5023; 5029; 5032; 5039; 5101; 7798; 8890; 10552; 11875; 13568; 15937; 16743 КҮЛӘГӘ (4) ■ Караңгы кичтә күләгә булмый ○ 847 ● 1654; 1704; 5854 КҮЛӘГӘГӘ (2) ■ Куркакланган карга күләгәгә кунмас ○ 3999 ● 8978 КҮЛӘГӘДӘ (1) ■ Күләгәдә таш та мүкләнә ○ 64 КҮЛӘГӘДӘЙ (1) ■ Күз алдымда күләгәдәй булып торма ○ 10839 КҮЛӘГӘДӘН (1) ■ Гаепле булган кеше күләгәдән дә курка ○ 12491 КҮЛӘГӘҢ (1) ■ Үз күләгәң үлгәнче үзеңнән калмый ○ 10813 КҮЛӘГӘҢӘ (1) ■ Күләгәңә карап күчергеч ал ○ 10791 КҮЛӘГӘҢНӘН (1) ■ Күләгәңнән курыксаң, күлгә керә алмассың ○ 11199 КҮЛӘГӘСЕ (9) ■ Туры агачның күләгәсе дә туры була ○ 1702 ● 1722; 1747; 3635; 7374; 10767; 10832; 11958; 13592 КҮЛӘГӘСЕНӘ (3) ■ Болыт күләгәсенә таяныч юк ○ 1078 ● 1679; 2670 КҮЛӘГӘСЕНДӘ (2) ■ Арыслан күләгәсендә тиен туеныр ○ 2044 ● 3635 КҮЛӘГӘСЕННӘН (2) ■ Куркак кеше үз күләгәсеннән дә курка ○ 11170 ● 11391 КҮЛӘСӘСЕ (1) ■ Каланың күләсәсе саладан әйләнә ○ 5178 КҮЛӘТКӘСЕННӘН (1) ■ Куян - күләткәсеннән дә куркыр ○ 2254 КҮЛГӘ (16) ■ Аулак күлгә бака хуҗа ○ 343 ● 413; 414; 3902; 4397; 4408; 4566; 4571; 4579; 4671; 5814; 11199; 13006; 13618; 16100; 16714 КҮЛДӘ (10 | 1) ■ Томырык күлдә корт уйнар ○ 470 ● 471; 474; 475; 477; 481; 4227:1; 4247; 4514; 4562; 4575 КҮЛДӘН (2) ■ Балалы үрдәк күлдән китмәс ○ 4402 ● 5135 КҮЛЕ (3) ■ Күрмәгән җирнең күле - сөт, күмәче - бал ○ 143 ● 493; 4981 КҮЛЕМ (1) ■ Бака да: "Кергән күлем тирәнрәк булсын", - дигән ○ 4560 КҮЛЕН (3) ■ Балыкчы күлен мактый ○ 4475 ● 4706; 5742 КҮЛЕНӘ (3) ■ Күгәл күленә күрә чумар ○ 4411 ● 4556; 4567 КҮЛЕНДӘ (5) ■ Җирле - җирендә, җикән - күлендә ○ 218 ● 4175; 4576; 4697; 16786 КҮЛЕҢӘ (1) ■ Күлеңә күрә чумарсың ○ 415 КҮЛЕҢНӘН (1) ■ Камышны үз күлеңнән ал ○ 1282 КҮЛМӘГЕ (3) ■ Тависның күлмәге ефәк булса да, аягы ыштыр булыр ○ 4124 ● 8975; 11327 КҮЛМӘГЕМ (2) ■ Бер күлмәгем биш киле, ирем сөя, нишләрсең; биш күлмәгем бер киле, ирем сөйми, нишләрсең ○ 13800 (2) КҮЛМӘГЕМНЕҢ (1) ■ Күлмәгемнең итәге юк, җиңе юк, рәхәтемнең чиге юк ○ 8976 КҮЛМӘГЕН (1) ■ Ярлы юеш күлмәген өстендә киптерә ○ 7476 КҮЛМӘГЕНӘ (1) ■ Хәерчегә көлеп карасаң, күлмәгенә ямаулык сорар ○ 5943 КҮЛМӘГЕҢ (2) ■ Үз күлмәгең үз тәнеңә якын ○ 8945 ● 14763 КҮЛМӘК (30) ■ Айга күлмәк киертмиләр ○ 19 ● 201; 1552; 5129; 5383; 5510; 7494; 7514; 8674; 8908 (2); 8917; 8918; 8973; 8977; 8987; 8991; 10688; 11207; 11240; 13339; 13647; 13662; 13914; 14061; 14205; 14206; 14707; 15989; 16002 КҮЛМӘККӘ (2) ■ Киндер күлмәккә туйган ялангач түгел ○ 8904 ● 8978 КҮЛМӘКЛЕ (2) ■ Күлмәксездән күлмәкле булган, башын әллә кая куйган ○ 8980 ● 13916 КҮЛМӘКЛЕК (2) ■ Ил өстеннән берәр җеп - бер ятимгә күлмәклек ○ 4956 ● 14183 КҮЛМӘКНЕ (3) ■ Ертык күлмәкне никадәр җөйләсәң дә эзе кала ○ 8895 ● 8957 (2) КҮЛМӘКСЕЗ (2) ■ Ирнең уңмаганы икмәксез булыр, хатынның уңмаганы күлмәксез булыр ○ 13873 ● 13916 КҮЛМӘКСЕЗГӘ (2) ■ Күлмәксезгә чуклы бау килешми ○ 8919 ● 8979 КҮЛМӘКСЕЗДӘН (1) ■ Күлмәксездән күлмәкле булган, башын әллә кая куйган ○ 8980 КҮЛМӘКТӘН (1) ■ Күлмәктән тирлегем якын, тирлегемнән тирем якын ○ 8981 КҮЛМӘК-ЫШТАННЫ (1) ■ Күлмәк-ыштанны өйдә юган яхшы ○ 8916 КҮЛНЕ (3) ■ Күлне күккә аса ○ 516 ● 4582; 5025 КҮЛНЕҢ (5) ■ Яңа күлнең суы суык ○ 488 ● 4501; 4579; 13278; 14091 КҮЛСЕЗ (1) ■ Күлсез балык булмый ○ 416 КҮМӘГЕ (1) ■ Шайтан да күмәге белән көчле ○ 16769 КҮМӘК (14) ■ Күмәк агач давылдан курыкмас ○ 1697 ● 1713; 2668; 3516; 4804; 5024; 5025; 5104; 6006; 6101-6104; 11740 КҮМӘКЛӘШКӘН (2) ■ Күмәкләшкән - яу кайтарган ○ 5026 ● 13279 КҮМӘКЛӘШКӘЧ (1) ■ Кырмыскалар зур түгел, күмәкләшкәч тау өя ○ 4798 КҮМӘКНЕҢ (1) ■ Ялгызның җәясе дә югалыр, күмәкнең угы да югалмас ○ 5113 КҮМӘР (3) ■ Мәче күмәр - эт ачар, бүре күмәр - төлке ачар ○ 3354 (2) ● 11768 КҮМӘЧ (9) ■ Җир карынына көл салган, көленнән күмәч алган ○ 1479 ● 6225; 9196; 9280; 9561; 10873; 12536; 13310; 14914 КҮМӘЧЕ (2) ■ Күрмәгән җирнең күле - сөт, күмәче - бал ○ 143 ● 9474 КҮМӘЧЕҢ (1) ■ Көлне үз күмәчең өстенә тартма ○ 8473 КҮМЕЛӘ (1) ■ Яшь чактагы күмелә, карт чактагы күренә ○ 15111 КҮМЕЛЕП (1) ■ Китеп күләгәсе күмелеп тормады ○ 10832 КҮМЕЛСӘҢ (1) ■ Көлгә күмелсәң дә, бергә көнең күр ○ 13195 КҮМЕП (3) ■ Диңгезне күмеп була, әдәмнең комсызлыгын күмеп булмый ○ 11827 (2) ● 12360 КҮМЕР (17 | 1) ■ Эш күп - күмер аз, оста күп - тимер аз ○ 334 ● 1396; 8488 (2); 8544; 9671; 9939; 10245; 10679:1; 10682; 11218; 12220; 13073; 14713; 14754; 14757; 15427; 15822 КҮМЕРГӘ (1) ■ Күзләр күмергә әйләнү ○ 10517 КҮМЕРДӘ (1) ■ Май чүлмәге майда уалыр, күмер чүлмәге күмердә уалыр ○ 9939 КҮМЕРЕ (2) ■ Имән күмере исле булыр ○ 1729 ● 1739 КҮМЕРНЕ (1) ■ Тимер эретсәң, күмерне аяма; бала үстерсәң, ризыкны аяма ○ 14051 КҮМЕРЧЕ (1) ■ Тимерчегә күмерче юлдаш ○ 313 КҮМЕРЧЕГӘ (1) ■ Тимерче күмерчегә оер ○ 309 КҮН (6 | 1) ■ Асты - тәпи, өсте - күн ○ 727:1 ● 2358; 7678; 9028; 9051; 9052; 14724 КҮНӘ (1) ■ Йөргән саен күрә барырсың, күргән саен күнә барырсың ○ 6770 КҮНӘК (1) ■ Бизәкле күнәк кыйбат була ○ 9883 КҮНГӘН (1) ■ Авыз күнгән ачы катык күнмәгән каймактан яхшырак ○ 9094 КҮНДӘЙ (1) ■ Бөтенегез бердәй - иләнмәгән күндәй ○ 2429 КҮНДӘМ (5) ■ Күндәм ат күп җигелә ○ 2669 ● 2670; 3490; 11874; 13807 КҮНДЕРӘСЕҢ (1) ■ Баланы җай бөксәң - күндерәсең, кинәт бөксәң - сындырасың ○ 13987 КҮНДЕРЕР (2) ■ Яхшы юлдаш юлга күндерер, яман юлдаш юлдан дүндерер ○ 6974 ● 12332 КҮНДЕРСӘҢ (1) ■ Иренчәкне эшкә күндерсәң, туктарга иренер ○ 6482 КҮНЕ (2) ■ Кәҗә үзе затсыз булса да, күне затлы ○ 3042 ● 11875 КҮНЕГӘЛӘР (1) ■ Бер өйрәнгәч, тәмугка да күнегәләр, ди ○ 16898 КҮНЕККӘН (1) ■ Күнеккән кулда һөнәр бар ○ 6357 КҮНЕП (2) ■ Ат бер юлга күнеп алса, йоклаган килеш тә йөри ○ 2488 ● 16324 КҮНМӘГӘН (1) ■ Авыз күнгән ачы катык күнмәгән каймактан яхшырак ○ 9094 КҮНМӘС (4) ■ Бүре бәйләүгә күнмәс, дуңгыз әйдәүгә күнмәс ○ 2140 (2) ● 11510; 16491 КҮНЧЕГӘ (1) ■ Кәҗә тиресен кирәгәгә тарт, күнчегә сат ○ 3039 КҮҢЕЛ (65) ■ Күңел биреп эшләгән эш өлге булыр, күңел бирми эшләгән эш көлке булыр ○ 6106 (2) ● 7681; 9295 (2); 9702; 10078; 10376; 10412; 10415; 10419; 10421; 10423; 10428; 10695; 11057; 11067; 11117; 11124; 11141; 11162; 11196; 11203-11222; 11381; 11878; 12037; 12541; 12581; 12679; 12718; 12721; 12722; 12780; 14675; 14843; 14917; 15630; 15938 (2); 15939; 16003; 16132; 16388; 16608; 16658; 16722 КҮҢЕЛГӘ (13) ■ Ак - күңелгә як ○ 552 ● 4845; 5469; 6677; 10303; 10431; 10692; 11223; 11227; 11382; 12671; 12702; 16104 КҮҢЕЛДӘ (7) ■ Дус хисабы күңелдә ○ 5374 ● 11075; 11224; 11225; 11475; 12670; 12777 КҮҢЕЛДӘГЕ (1) ■ Үпкә кичерелсә дә, күңелдәге эзе бетмәс ○ 12631 КҮҢЕЛДӘН (5) ■ Көйгән икмәк ачысы күңелдән китми ○ 9292 ● 10430; 10432; 11227; 11309 КҮҢЕЛЕ (61 | 1) ■ Тулган айның күңеле һәрвакыт шат ○ 66 ● 2899; 3616; 4080:1; 4215; 5081; 5386; 5563 (2); 5999; 6132; 7289; 7425; 7624; 8849; 9479; 9566; 10052; 10151; 10433; 10665; 11150-11153; 11198; 11226; 11228; 11229 (2); 11302; 11468; 11873; 12611; 12981; 13008; 13081 (2); 13546; 13719; 13726; 13869 (2); 14197; 14270 (2); 14308 (2); 14397 (2); 15050 (2); 15066; 15276; 15351; 15495; 15581; 15695; 15737; 16301; 16758; 16968 КҮҢЕЛЕМ (3) ■ Барын-югын белмидер, бал телидер күңелем ○ 7640 ● 8956; 9479 КҮҢЕЛЕМДӘ (1) ■ Орыр сүзем күңелемдә, орыр ташым куенымда ○ 16288 КҮҢЕЛЕН (4) ■ Байлык кешенең күңелен ташка, күзен акка әйләндерә ○ 7248 ● 9578; 10145; КҮҢЕЛЕНДӘ (9) ■ Дошманның күңелендә булсаң да, күзендә булма ○ 5338 ● 7261; 9798; 11357; 11468; 12113; 13727; 15490; 15663 КҮҢЕЛЕНДӘГЕН (1) ■ Кеше күңелендәген тукмаклап булмый ○ 11155 КҮҢЕЛЕННӘН (1) ■ Күргәннең күңеленнән китми ○ 10449 КҮҢЕЛЕҢ (17) ■ Күңелең булса, һәр эш җайга салына ○ 6359 ● 7057; 11102; 11122; 11164; 11230-11236; 11242; 11297; 11337; 12111; 16540 КҮҢЕЛЕҢӘ (2) ■ Күңелеңә карап - көнең ○ 11238 ● 12789 КҮҢЕЛЕҢДӘ (2) ■ Кануның кан булмасын, күңелеңдә елан тормасын ○ 5815 ● 12145 КҮҢЕЛЕҢНЕ (2) ■ Күңелеңне киң тот ○ 11237 ● 15597 КҮҢЕЛЛӘРЕ (1) ■ Күңелләре киренең туннары тире ○ 11879 КҮҢЕЛЛЕ (5) ■ Файдасы юк байдан киң күңелле ярлы артык ○ 7422 ● 12557; 13326; 14134 (2) КҮҢЕЛЛЕГӘ (1) ■ Җыр - күңеллегә куаныч, күңелсезгә юаныч ○ 16433 КҮҢЕЛЛЕК (1 | 1) ■ Күңеллек түгел, туемлык ○ 9773 ● 9785:1 КҮҢЕЛЛЕНЕҢ (2) ■ Ак күңелленең аты армас, туны тузмас ○ 11059 ● 12327 КҮҢЕЛЛЕРӘК (1) ■ Ат су янында сызгырмасаң да эчәдер, ләкин сызгырсаң, күңеллерәк эчәдер ○ 2509 КҮҢЕЛНЕ (5) ■ Дошман теле төерле, айкый гына күңелне ○ 5325 ● 5370; 11239; 12146; 16431 КҮҢЕЛНЕҢ (6) ■ Күз - күңелнең көзгесе ○ 10425 ● 11197; 15342; 15804; 16382; 16598 КҮҢЕЛСЕЗ (2) ■ Хуҗа күңелсез булса, кунак өйгә сыймас ○ 10175 ● 15940 КҮҢЕЛСЕЗГӘ (2) ■ Күңелсезгә күлмәк киертмиләр ○ 11240 ● 16433 КҮҢЕЛСЕЗДӘН (3) ■ Булдыксыздан һөнәр чыкмас, күңелсездән көлке чыкмас ○ 6454 ● 11241; КҮҢЕЛЧӘК (5) ■ Иренчәк кеше - чигенчәк, илгәзәк кеше - күңелчәк ○ 6481 ● 6562; 12894; 14161 (2) КҮП (373 | 7) ■ Айның йөзе тулы булып күп тормас ○ 23 ● 45; 112; 144; 152; 191; 196; 228; 334 (2); 411; 417; 475; 477; 541; 542; 544; 545; 547; 557; 620; 664; 780; 952; 1094; 1096; 1120; 1505; 1593; 1739 (2); 1742; 1781; 1800; 1801 (2); 1869; 1870; 1893 (2); 1912; 1929; 2105; 2154; 2207; 2246; 2273:1; 2313; 2315; 2364; 2375; 2451:2; 2510; 2622; 2662; 2669; 2724; 2822 (2); 2918; 2933; 3102; 3106; 3344; 3362; 3523; 3615; 3629; 3705; 3717; 3738; 3831; 3839; 4234:1; 4286; 4290; 4314 (2); 4378; 4672; 4728; 4818; 4864; 4894; 5027-5030; 5073 (2); 5098; 5105; 5286; 5298; 5320; 5334; 5342; 5378; 5385; 5402; 5405; 5448; 5451; 5467; 5471; 5472; 5520; 5667; 5681; 5756; 5785 (2); 5853; 5928 (4); 6010-6012; 6046; 6048; 6105; 6120; 6140 (2); 6184; 6224; 6258 (3); 6282; 6318; 6358; 6379; 6443; 6601; 6632; 6668; 6669; 6795 (2); 6796 (2); 6797 (2); 6798 (2); 6799 (2); 6800 (2); 6825; 6896; 6904; 6946; 6980; 6986; 7011; 7131; 7222; 7263 (2); 7407; 7415; 7489; 7702 (2); 7718; 7736; 7739; 7742; 7746; 7760; 7778; 7818; 7842; 7900; 7944; 8004; 8016; 8032; 8083; 8084; 8090 (2); 8091; 8118, :1, :2; 8119; 8127; 8173-8175; 8198; 8401; 8418; 8483; 8541; 8574; 8577; 8844; 8881; 9095; 9113; 9191; 9206 (2); 9234 (2); 9304; 9326; 9388; 9446; 9524 (2); 9525; 9527; 9536 (2); 9547 (2); 9589; 9599; 9601; 9604; 9671; 9672 (2); 9673; 9674; 9682; 9836; 9840; 10003; 10088; 10114; 10442 (2); 10443; 10552; 10571; 10706 (2); 10956; 11188; 11189; 11377; 11487; 11788; 11789; 12191; 12206 (2); 12262; 12266; 12283; 12316; 12383 (2); 12438; 12496; 12544; 12719 (2); 12720; 12967; 13024; 13236; 13273; 13439 (2); 13516; 13718; 13864 (2); 14032; 14214, :1; 14221; 14346 (2); 14543 (2); 14570 (2); 14678 (2); 14728; 14780; 14917; 14921; 14922; 15080 (2); 15100; 15151; 15235; 15243; 15252 (2); 15263 (2); 15505 (2); 15588; 15735; 15738-15740; 15742; 15743; 15745; 15797; 15798; 15875; 15893; 15898; 15924; 15925 (2); 15926 (2); 15927 (2); 15928 (2); 15929 (2); 15930; 15931 (2); 15932; 15933 (2); 15934-15936; 15937 (2); 15939; 15977; 15978; 15986; 15991; 16016; 16020; 16028; 16131; 16197; 16282-16284; 16420; 16460; 16489; 16565; 16616; 16617 (4); 16618 (2); 16619 (2); 16620 (2); 16621; 16623 (2); 16816:1; 16869; 16878; 16912; 16971; 17012; 17058 (2) КҮПЕР (12) ■ Күзмә күпер суга, Микула кадак кага ○ 914 ● 1706; 6185; 6801-6803; 6807; 6812; 7108; 7109; 10451; 15810 КҮПЕРӘ (2) ■ Чүпрә - кабара да күперә ○ 9379 ● 16020 КҮПЕРДӘ (2) ■ Чыгымчы ат күпердә таяк ашый ○ 2695 ● 2930 КҮПЕРДӘН (1) ■ Ил кичкән күпердән кич, ул эчкән чишмәдән эч ○ 4934 КҮПЕРЕ (1) ■ Суы юк эчәргә, күпере юк кичәргә ○ 533 КҮПЕРЕН (2) ■ Болак күперен чыкканчы - теләнчегә бер тәңкә, чыккач - бер тиен дә жәлке ○ 6750 ● 14015 КҮПЕРЕННӘН (2) ■ Саран күпереннән чыкканчы суда ак ○ 11911 ● 12292 КҮПЕРЕНҮ (1) ■ Күперенү күркәгә генә килешә ○ 4261 КҮПЕРЕҢНЕ (1) ■ Үз сүзеңне үзең өз, күпереңне үзең төз ○ 16246 КҮПЕРЕП (1) ■ Хатын-кыз - мамык мендәр: сылап-сыйпап торсаң гына күпереп тора ○ 13720 КҮПЕРНЕ (6) ■ Фил, күперне борыны белән төртеп, тазалыгын карый: борынына чыдаса, үзенә чыдый, ди ○ 3334 ● 6804; 6896; 7071; 11285; 16735 КҮПКӘ (9) ■ Аз күпкә буйсыныр ○ 546 ● 598; 3917; 5031; 6334; 6444; 9675; 11780; 13319 КҮПЛӘР (1) ■ Күпләр көлеп күл кичкәндә ялгыз елап ярда калган ○ 5032 КҮПЛЕГЕ (3) ■ Халык күплеге эшкә ярар, киңәшкә ярамас ○ 5074 ● 7279 (2) КҮПМЕ (28 | 1) ■ Комны күпме әвәләсәң дә берекмәс ○ 139 ● 286; 358; 376; 1545; 1562; 2134; 2182; 3058; 3093; 3171; 3973; 4250; 4291; 4568; 4569; 4805; 5468; 6501; 7221; 7394; 7780; 8867; 8997; 9413; 9965; 10958:3; 12893; 15236 КҮПМЕГӘ (1) ■ Күпмегә алсам, шуңа сатам ○ 8053 КҮПНЕ (10) ■ Күпне көткән аздан коры калыр ○ 599 ● 600; 5406; 10406; 10443; 11876; 11877; 15741; 16621; 16622 КҮПНЕҢ (11) ■ Азның чиген белмәгән күпнең чиген белмәс ○ 548 ● 5033; 5448; 6170; 6171; 6184; 6946; 7407; 8495; 8881; 11781 КҮПСЕНДЕ (1) ■ Ай бирде, кояш күпсенде ○ 83 КҮПСЕНМӘ (2) ■ Үз малыңны азсынма, кеше малын күпсенмә ○ 7505 ● 12257 КҮПТӘН (8) ■ Аздан күп була, күптән юк була ○ 547 ● 2264; 5034; 5035; 5281; 14456; 15706; КҮПТЕ (1) ■ Сукты да, күпте дә ○ 5703 КҮПЧЕК (1) ■ Кунак күп ятса, күпчек урланыр ○ 10114 КҮПЧЕЛЕК (2) ■ Күпчелек кайда - көч шунда ○ 5036 ● 5037 КҮПЧЕРСЕҢ (1) ■ Кабарынсаң чәпчерсең, камыр булсаң күпчерсең ○ 11990 КҮР (27) ■ Биек тауның түбәсен күр дә төбенә барма ○ 119 ● 600 (2); 1856; 5341; 5342; 5566; 6011 (2); 8792 (2); 10399; 10574; 11983 (2); 12081; 12520; 12523; 12806; 12899 (2); 13195; 13423 (2); 14163; 14365; 14696 КҮРАЛМЫЙ (3) ■ Үзе кылалмый, кылган кешене күралмый ○ 6630 ● 12236; 15228 КҮРАЛМЫЙСЫҢ (1) ■ Кеше күңеле - кара урман, күралмыйсың ни барын ○ 11151 КҮРӘ (138 | 5) ■ Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми ○ 29 ● 217; 415; 491; 688; 816; 820; 904; 926; 946 (2); 1000 (2); 1039; 1837; 1961; 2016; 2215; 2608; 2620; 2728 (2); 2826; 2900; 2951; 3057; 3311; 3319; 3363; 3859; 3880; 3887; 3910; 4072 (2); 4183; 4184; 4411; 4442; 4473; 4509; 5072; 5191; 5234 (2); 5527; 5758; 5951; 5978; 5997; 6030 (2); 6095; 6122 (2); 6192; 6770; 6820; 6882; 6903 (2); 7055 (2); 7080; 7409; 7630; 7870; 7910 (2); 7981; 7998 (2); 8225; 8245; 8247 (2); 8391 (2); 8429:1; 8765; 8775 (2); 8902; 8903 (2); 9065; 9066; 9146 (2); 9204; 9257; 9879 (2); 9896; 9932; 9964; 9978 (2), :1, :2, :3 (2); 9983; 10086; 10307 (2); 10412; 10424; 10524; 10624; 10625; 10642; 10676; 11142 (2); 11609; 12485; 12602; 12662; 12666 (2); 13104 (2); 13107 (2); 13138; 14265 (2); 15225; 15252; 15278; 15405; 15617; 15766 (2); 16030 (2); 16228; 16325; 16416; 16935 (2); 17020 КҮРӘЗӘГӘ (2) ■ Күрәзәгә ышанма, күргәнеңә ышан ○ 16737 ● 16761 КҮРӘЗӘЛЕ (1) ■ Күрәзәле илнең күзе тар ○ 16738 КҮРӘ-КҮРӘ (2) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 ● 15506 КҮРӘЛӘР (2) ■ Хатыннар камырны изәләр кичтән, уңмаса, күрәләр мичтән ○ 13734 ● 16872 КҮРӘЛӘТӘ (1 | 1) ■ Язмыш дип күрәләтә утка кереп булмый ○ 14964 ● 14964:1 КҮРӘСЕ (3) ■ Күрмәгәннең күрәсе килер, күргәннең качасы килер ○ 10452 ● 12963; 14923 КҮРӘСЕГӘ (1) ■ Күрәсегә үзең барып керәсең ○ 14924 КҮРӘСЕМ (1) ■ Бар икән күрәсем, юк икән үләсем ○ 14978 КҮРӘСЕН (2) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 ● 14979 КҮРӘСЕНЕ (1) ■ Күрәсене күрми, гүргә кереп булмый ○ 14925 КҮРӘСЕҢ (8) ■ Көн күрәсең килсә, көндез йоклама ○ 899 ● 4964; 10454; 12361; 14926; 14927; 14955 (2) КҮРӘЧӘГЕҢ (1) ■ Күрәчәгең булса, пима кигәндә аягың сынар ○ 14928 КҮРГӘЙ (1) ■ Кош баласы, оясында ни күрсә, очканында аны күргәй ○ 3840 КҮРГӘН (44 | 1) ■ Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән ○ 86 ● 254; 528 (2); 913; 1455; 1704; 2940; 3146; 4924; 4931; 5008; 5307 (3); 5495; 5503 (4); 5876; 6770; 7749; 7899; 90519053; 9854; 10381; 10382:1; 10387; 10389; 10443-10445; 10527; 10566; 11204; 12138; 14410 (2); 14411 (2); 16221; 16624 КҮРГӘНГӘ (2) ■ Һәр күргәнгә кул җитмәс ○ 10467 ● 14890 КҮРГӘНДӘ (4) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 (3) ● 16505 КҮРГӘНЕ (2) ■ Күзнең күргәне бер, күрмәгәне мең ○ 10441 ● 14403 КҮРГӘНЕМ (3) ■ Иткәнем - коллык, күргәнем - хурлык ○ 5992 ● 7520; 15445 КҮРГӘНЕН (8) ■ Күргән күргәнен сөйләр, белгән белгәнен сөйләр ○ 10444 ● 12213; 13938; 15135; 16547; 16624; 16684; 17062 КҮРГӘНЕҢ (2) ■ Күргәнең - күрешкәнең ○ 10446 ● 10447 КҮРГӘНЕҢӘ (1) ■ Күрәзәгә ышанма, күргәнеңә ышан ○ 16737 КҮРГӘНМЕ (1) ■ Минем кызым кияү күргәнме ○ 14319 КҮРГӘННӘН (2) ■ Дус күргәннән түңелмә ○ 5369 ● 10442 КҮРГӘННӘР (1) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 КҮРГӘННЕ (5) ■ Ил күргәнне күрербез ○ 5136 ● 10448; 10461; 13170 (2) КҮРГӘННЕҢ (4) ■ Күршесен яман күргәннең күзе чыгар ○ 5210 ● 10449; 10452; 13196 КҮРГӘНЧЕ (8) ■ Алама атка менгәнче, йөгер кеше күргәнче ○ 2456 ● 3583; 4707; 5566; 10399; 10482; 10574; 12523 КҮРГӘЧ (14) ■ Куян, үз койрыгын күргәч, "кудылар, тоттылар!" дип, йөрәге ярылып үлгән, ди ○ 2263 ● 2776; 3075; 4123; 4782; 7066; 7679; 8491; 8522; 9662; 10669; 10730; 12936 (2) КҮРДЕ (2) ■ Ай күрде, кояш алды - безгә нәрсәсе калды? ○ 87 ● 8451 КҮРДЕМ (2) ■ Батыр: "Дошман күрдем", - ди, куркак: "Нигә тудым", - ди ○ 5545 ● 16625 КҮРЕГЕ (1) ■ Гомере барның күреге бар ○ 14715 КҮРЕК (5) ■ Янгынга күрек белән бармыйлар ○ 8540 ● 9002; 9003; 11128; 11267 КҮРЕКЛЕ (8) ■ Күрше тавыгы күрекле, әтәчләре бүрекле ○ 5193 ● 9000; 10678; 11200; 14111; 14451 (2); 14913 КҮРЕКЛЕГӘ (2 | 2) ■ Күреклегә куян кабы да килешә ○ 10679 ● 10679:1, :2; 10680 КҮРЕКЛЕНЕҢ (2) ■ Күрекленең башы бүрекле ○ 9014 ● 10681 КҮРЕКСЕЗ (3) ■ Күгәрчен баласы, күрексез булса да, үскәч күгәрчен була, ди ○ 4049 ● 14451 (2) КҮРЕКЧЕ (1) ■ Төлке никадәр качса да, барыр җире күрекче кибетендә ○ 2298 КҮРЕМЛЕК (1) ■ Туемлык түгел, күремлек ○ 9785 КҮРЕНӘ (37) ■ Биек тауның башы - якын, төбе ерак күренә ○ 117 ● 232; 421; 687; 997; 1855; 2729; 3112; 3406; 4281; 4292; 5185; 5194; 6983; 7368; 8764; 8836; 8860; 9504; 9965; 10555; 10557; 10607; 10872; 11182; 11185; 11187; 12010; 12437; 12449; 12721; 12790; 13022; 13898; 15111; 15776; 16579 КҮРЕНӘСЕҢ (1) ■ Читкәрәк кит: читтән матур күренәсең ○ 10738 КҮРЕНГӘН (5) ■ Күренгән тау ерак булмас ○ 141 ● 4801; 8834; 9652; 13189 КҮРЕНГӘННЕҢ (1) ■ Күренгәннең алыслыгы юк, күтәргәннең авырлыгы юк ○ 692 КҮРЕНГӘНЧЕ (1) ■ Кызарып тәнем күренгәнче аларып ямавы күренсен ○ 8869 КҮРЕНДЕ (1) ■ Күзгә күренде, кулга тимәде ○ 10511 КҮРЕНЕП (2 | 1) ■ Асылынсаң агачның асылына асылын, үлсәң дә ерактан күренеп торырлык булсын ○ 1661:1 ● 10830; 16736 КҮРЕНЕР (27 | 2) ■ Кыш кояшы айда бер күренер ○ 51 ● 355; 2637; 3848; 4041; 4672; 5318; 7233 (2); 7462; 7845; 9276; 9735; 10011; 11530; 11640; 11729; 12076; 12743, :1, :2; 12760 (2); 12821; 13350; 13592; 14217; 15245; 16407 КҮРЕНМӘ (1) ■ Өндәүлегә - иренмә, өндәүсезгә - күренмә ○ 10202 КҮРЕНМӘГӘН (1) ■ Төбе күренмәгән чиләктән су эчмә ○ 9970 КҮРЕНМӘС (8 | 2) ■ Күренмәс түмгәк ат өркетә ○ 142 ● 2020; 3872; 7556; 12253; 12743, :1, :2; 13000; 14794 КҮРЕНМӘСӘ (1) ■ Морҗаң күренмәсә, мосафир буласың ○ 6806 КҮРЕНМӘҮ (2) ■ Күзгә төртсәң дә күренмәү ○ 10512 ● 10515 КҮРЕНМИ (19) ■ Ай яктыртканда, йолдыз күренми ○ 14 ● 34; 1855; 3112; 3891; 8764; 8836; 9324; 9603; 10454; 10557; 10711; 12073; 12360; 12745; 14882; 15203; 16225; 16736 КҮРЕНСӘ (4) ■ Камышы күренсә, чишмәсе табылыр ○ 1283 ● 5163; 5317 (2) КҮРЕНСЕН (1) ■ Кызарып тәнем күренгәнче аларып ямавы күренсен ○ 8869 КҮРЕП (28 | 1) ■ Идел күреп сусыз үлгән ○ 509 ● 618; 628 (2); 2225; 2505; 3468 (2); 3840:1; 3899 (2); 4160 (2); 4768; 5347; 6762; 7097; 7897; 8239; 10313; 10445; 11335; 12378 (2); 14556 (2); 14596; 15889; 16800 КҮРЕР (25) ■ Таш астында көн күрер ○ 237 ● 5537; 5822 (2); 6550 (2); 6552 (2); 7301; 10411; 10450; 10520; 12234; 12718; 13518 (2); 13795 (2); 14110 (2); 14399; 14909; 14969; 15263; 15549 КҮРЕРБЕЗ (4) ■ Бүген монда, иртәгә анда, иртәгесен күрербез таңда ○ 1036 ● 5136; 12900; 13404 КҮРЕРГӘ (3) ■ Аюныкын бүрегә ходай язган күрергә ○ 2094 ● 10731; 13453 КҮРЕРЛӘР (2) ■ Байның меңен күрмәсләр, ярлының берен күрерләр ○ 7297 ● 15568 КҮРЕРЛЕК (1) ■ Һәр нәрсәне алдан күрерлек күзлек ясалмаган ○ 10468 КҮРЕРМЕН (1) ■ Иртәгә үләсем исемдә иде, мондый хәлне күрермен дип уйламаган идем ○ 15440 КҮРЕРСЕҢ (9 | 1) ■ Ояда ни күрсәң, очканда шуны күрерсең ○ 3840:2 ● 4707; 6145; 6970; 12239 (2); 14334; 14405; 14963; 15453 КҮРЕШ (2) ■ Элек күреш, аннан белеш ○ 5492 ● 16134 КҮРЕШӘ (1 | 2) ■ Алты яшәр юлдан кайтса, алтмыш яшәр күрешә килер ○ 6730 ● 6730:1, :2 КҮРЕШЕМ (1) ■ Улым - көн күрешем, кызым - сәелем ○ 14157 КҮРЕШЕР (2) ■ Орышмый аерылган елашып күрешер ○ 5041 ● 5480 КҮРЕШЕРБЕЗ (1) ■ Куян баласын, "куян базарында күрешербез" дип, ташлап китә, ди ○ 2249 КҮРЕШКӘНЕҢ (1) ■ Күргәнең - күрешкәнең ○ 10446 КҮРЕШТЕК (1) ■ Куян тиреләре базарда: "Исәнме, менә тагын күрештек", - дип әйтерләр, ди ○ 2257 КҮРЕШҮ (1) ■ Дуслык - агач, күрешү - җимеше ○ 5389 КҮРКӘ (9 | 1) ■ Тутый сөйли белсә, күркә тик тора белә ○ 4161 ● 4259; 4262; 4263; 4281; 4292; 5194; 6489; 10679:2; 14926 КҮРКӘГӘ (2) ■ Күперенү күркәгә генә килешә ○ 4261 ● 12017 КҮРКӘМ (12) ■ Күрүк кигән күркәм булыр ○ 8920 ● 10666; 10682; 10799; 11160; 11201 (2); 11202; 11302; 12972; 13292; 14393 КҮРКӘМГӘ (1) ■ Күркәмгә күз иярә, көрпә тунга чүп иярә ○ 10683 КҮРКӘМЛӘМИ (1) ■ Кешене кием күркәмләми, киемне кеше күркәмли ○ 8783 КҮРКӘМЛЕК (1) ■ Сәламәтлек - күркәмлек ○ 15281 КҮРКӘМЛИ (1) ■ Кешене кием күркәмләми, киемне кеше күркәмли ○ 8783 КҮРКӘМНЕҢ (1) ■ Йөзе күркәмнең холкы да күркәм ○ 10666 КҮРКӘНЕҢ (1) ■ Кызыл күрсә, күркәнең гайрәте килер ○ 4260 КҮРКӘСЕ (1) ■ Күрше авылның күркәсе - үз авылыңның үрдәге ○ 4264 КҮРКЕ (47 | 5) ■ Җәйнең күрке яр булыр, ярның күрке тал булыр ○ 492 (2) ● 624 (4); 1335; 1680; 1857; 2575; 4384; 4987; 5546 (2); 6683; 8097; 8758 (2); 9004; 9011 (2); 10308 (2), :1 (2); 11593; 12699; 12824 (2); 12832 (2); 12834 (2); 12835; 12836 (2); 12859; 12955 (2); 13037 (2); 13831 (2); 13900 (2); 15098; 16070, :1 (3); 16364 (2) КҮРКЕМ (2) ■ Күркем барда бүркем юк, бүркем барда күркем юк ○ 9025 (2) КҮРКЕСЕ (1) ■ Киемең кеше күркесе, фигылең кеше көлкесе ○ 11379 КҮРМӘ (7) ■ Үрмә, мине күрмә ○ 1236 ● 1856; 8879; 10553; 12831; 13498; 14696 КҮРМӘВЕНӘ (1) ■ Ярканатның көндез күрмәвенә кояш гаепле түгел ○ 2339 КҮРМӘГӘН (29) ■ Күрмәгән җирнең күле - сөт, күмәче - бал ○ 143 ● 144; 272; 368; 869; 898; 1717; 1997; 2506; 2507; 3096; 6429; 7372; 9121; 10445; 10451; 10470; 10492; 10591; 10926; 12158; 12276; 13939; 14235; 14778; 14933; 15074; 15170; 16950 күрмәгән → йөрмәгән-күрмәгән КҮРМӘГӘНГӘ (4) ■ Ябалак күрмәгәнгә кояш гаепле түгел ○ 4200 ● 9235 (2); 10284 КҮРМӘГӘНЕ (1) ■ Күзнең күргәне бер, күрмәгәне мең ○ 10441 КҮРМӘГӘНЕҢ (1) ■ Күргәнең сигез, күрмәгәнең тугыз ○ 10447 КҮРМӘГӘННЕҢ (1) ■ Күрмәгәннең күрәсе килер, күргәннең качасы килер ○ 10452 КҮРМӘДЕМ (1) ■ Сорап бирмәдем, урлап күрмәдем ○ 12652 КҮРМӘК (2) ■ Көн күрмәк кеше белән ○ 5021 ● 5200 КҮРМӘККӘ (1) ■ Берәү бар: күрмәккә бар, үрнәккә юк; берәү бар: алмакка бар, бирмәккә юк ○ 8109 КҮРМӘКЧЕ (3) ■ Үрмәкчедән күрмәкче ○ 4857 ● 9993; 10050 КҮРМӘМЕШКӘ (1) ■ Күрмәмешкә салынсаң, дөяне дә күрмәссең ○ 10453 КҮРМӘС (31) ■ Тау менмәгән тауны белмәс, тау янында тауны күрмәс ○ 158 ● 602; 1863; 2712; 2883; 2920; 3347; 4526; 5104; 5850; 5984; 6212; 6424; 7781; 7928 (2); 9574; 9854; 10411; 10451; 10520; 11779; 12234; 12534; 12722; 12898; 13904; 14474; 14909; 16669; 16781 КҮРМӘСӘ (5) ■ Баш күзеннән ни файда, күңел күзе күрмәсә ○ 10376 ● 10421; 11212; 15275; КҮРМӘСӘҢ (1) ■ Артыңда ни барын белмәсәң - тотылырсың, алдыңда ни барын күрмәсәң егылырсың ○ 678 КҮРМӘСЕН (1) ■ Уң күзең күргәнне сул күз күрмәсен ○ 10461 КҮРМӘСЛӘР (1) ■ Байның меңен күрмәсләр, ярлының берен күрерләр ○ 7297 КҮРМӘСНЕҢ (1) ■ Күзе күрмәснең күңеле сизмәс ○ 10433 КҮРМӘССЕҢ (14) ■ Илдә булса - үлмәссең, илсез көн күрмәссең ○ 4965 ● 5915 (2); 7344 (2); 9604; 10453; 11829 (2); 15087; 15133; 15456; 17043 (2) КҮРМӘЯН (1) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 КҮРМИ (32) ■ Идел күрми итек чишмиләр ○ 384 ● 913; 2013; 2434; 3587; 4666; 7749; 8616; 9051-9053; 10396; 10486; 10624; 10625; 10642; 10876 (2); 10983; 11225; 12114; 12992 (2); 13498; 13515; 13553; 14379; 14729; 14777; 14884; 14925; 15372 КҮРМИЕНЧӘ (2) ■ Аю күрмиенчә айга сикермиләр ○ 2080 ● 9119 КҮРМИЛӘР (1) ■ Көртлек, кар астына башын яшергән белән, артын күрмиләр дип уйлый ○ 4044 КҮРМИЧӘ (5) ■ Су күрмичә, итегеңне салма ○ 428 ● 520; 7897; 10553; 12275 КҮРСӘ (28) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр ○ 898 ● 2038 (2); 2506; 2507; 3096; 3840; 3845; 4260; 7221 (2); 7372; 7680; 9398; 10412; 10502; 11609; 13865 (2); 14484; 14592; 15549; 16357; 16718; 16972; 17002; 17027; 17061 КҮРСӘЛӘР (2) ■ Бай өстендә яңа кием күрсәләр "мөбарәк булсын!" диләр, ярлы өстендә күрсәләр "кемнеке?" диләр ○ 7202 (2) КҮРСӘҢ (11 | 1) ■ Ояда ни күрсәң, очканда шуны күрерсең ○ 3840:2 ● 3898 (2); 5299 (2); 10737; 12123; 14538; 14961 (2); 16126; 16368 КҮРСӘТ (10) ■ Дус булсаң, дуслыгыңны күрсәт: бүрәнәнең авыр башын күтәр ○ 5358 ● 5415; 6119; 11082; 12847; 14202; 15601; 15639 (2); 15873 КҮРСӘТӘ (1) ■ Дөнья бер алдын, бер артын күрсәтә ○ 14720 КҮРСӘТЕП (4) ■ Бодай күрсәтеп арпа саткан ○ 1580 ● 7914; 7937; 9236 КҮРСӘТЕР (8) ■ Умырзая, яфрагыннан алда, чәчәген күрсәтер ○ 1317 ● 2020; 3872; 6154 (2); 10133; 17022 (2) КҮРСӘТКӘН (6) ■ Сыерны яхшы күрсәткән - артындагы танасы ○ 3215 ● 5094; 14302 (2); 14399; 17039 КҮРСӘТКӘНЧЕ (1) ■ Сөйләп күрсәткәнче, эшләп күрсәт ○ 6119 КҮРСӘТКӘЧ (1) ■ Товарны күрсәткәч мактыйлар ○ 7979 КҮРСӘТМӘ (11) ■ Сыерга тозлы су күрсәтмә: ач калып, сөт бирмәс ○ 3204 ● 5187; 5532; 10162 (2); 11624 (2); 12160 (2); 13556; 16251 КҮРСӘТМӘГӘН (2) ■ Чәчәк күрсәтмәгән агачтан җимеш көтелмәс ○ 1818 ● 12394 КҮРСӘТМӘС (4) ■ Котырган эт тешен күрсәтмәс ○ 3503 ● 4586; 11984; 13904 КҮРСӘТМӘСӘҢ (2) ■ Азагын күрсәтмәсәң, башын башлама ○ 747 ● 16727 КҮРСӘТМИ (3) ■ Эт, тешләргә итмәсә, тешен күрсәтми ○ 3638 ● 3756; 8817 КҮРСӘТСӘ (2) ■ Арыслан тешен күрсәтсә, көлә дип уйлама ○ 2048 ● 6927 КҮРСӘТСӘҢ (1) ■ Юләр бармак күрсәтсәң дә көлә ○ 11706 КҮРСӘТСЕН (1) ■ Сиксәндәге егетмен дисә, сызгырып күрсәтсен ○ 15093 КҮРСӘТҮ (5) ■ Аю хезмәте күрсәтү ○ 2111 ● 4705; 6109; 8972; 9076 КҮРСӘТҮЧЕ (1) ■ Арба ватылгач, юл күрсәтүче күп булыр ○ 6986 КҮРСӘТҮЧЕГӘ (1) ■ Юл күрсәтүчегә акча булса, юл бик тигез була ○ 6929 КҮРСЕН (2) ■ Көнен күрсен, көлдә аунасын ○ 1049 ● 14979 КҮРҮ (9) ■ Җиде кат җир астын күрү ○ 249 ● 1102 (2); 2943; 10382; 10384; 10483; 10500; 12329 КҮРҮГӘ (2) ■ Ике күз белән күрү бер күз белән күрүгә тиң түгел ○ 10384 ● 10422 КҮРҮЕ (4) ■ Ил күрүе илле тиен, җир күрүе җитмеш тиен ○ 4935 (2) ● 4936; 10423 КҮРҮК (1) ■ Күрүк кигән күркәм булыр ○ 8920 КҮРҮКЧЕГӘ (1) ■ Бүрекченең йомышы күрүкчегә төшәр ○ 9007 КҮРШЕ (29) ■ Тәвәче белән күрше булсаң, капкаң биек булсын ○ 2931 ● 3017; 3517; 4031; 4264; 4292; 5147; 5171; 5185-5187; 5188 (2); 5189-5197; 5238; 5251; 5254; 6916; 7157; 7368; 11925 күрше → авыл-күрше КҮРШЕГӘ (13) ■ Күрше эте күршегә өрми ○ 3517 ● 4292; 5151; 5185; 5189; 5194; 5197-5199; 5270; 7636; 15679; 15732 КҮРШЕДӘ (1) ■ Күршедә пешәр, безгә дә төшәр ○ 5271 КҮРШЕДӘН (5) ■ Авылыңда ни барны башка авылдан сора, өеңдә ни барны күршедән сора ○ 5157 ● 5190; 5200; 9485; 11470 КҮРШЕЛӘР (3) ■ Күршеләр төн йокламый чыкканны туйчылар белмәс ○ 5203 ● 5240; 5272 КҮРШЕЛӘРГӘ (1) ■ Күршеләргә туй килсә, син дә капкаң ачып куй ○ 5204 КҮРШЕЛӘРЕ (2) ■ Күршеләре белән тату яшәмәгән кешене берәү дә хөрмәтләми ○ 5205 ● 5206 КҮРШЕЛӘРЕМ (1) ■ Үзем күптән иманлы, күршеләрем өчен кайгырам ○ 16834 КҮРШЕЛЕК (2) ■ Күршелек кардәшлектән якын ○ 5201 ● 5202 КҮРШЕМ (1) ■ Үзем күптән оҗмахлы, күршем өчен кайгырам ○ 5281 КҮРШЕНЕ (1) ■ Бер кәҗә ике күршене сугыштырыр ○ 3007 КҮРШЕНЕКЕ (2) ■ Икесе кешенеке, өчесе күршенеке ○ 5266 ● 12082 КҮРШЕНЕҢ (4) ■ Күршенең кузысы кучкар хәтле ○ 5207 ● 5208; 5209; 5264 КҮРШЕҢ (13) ■ Кулыңдагын нык тот, күршең белән тату тор ○ 5181 ● 5213-5224 КҮРШЕҢӘ (6) ■ Күршеңә бер сыер теләсәң, үзеңнеке ике булыр ○ 5227 ● 5228; 5230; 5235; 5239; 9951 КҮРШЕҢДӘ (2) ■ Үзеңдә булмаса, күршеңдә булсын ○ 5255 ● 17007 КҮРШЕҢДӘГЕ (1) ■ Өеңдәге хәлне күршеңнән сора, күршеңдәге хәлне башка авылдан сора ○ 8317 КҮРШЕҢНӘН (6) ■ Көлмә күршеңнән - үтәр башыңнан ○ 5184 ● 5250; 5253; 5256; 5258; 8317 КҮРШЕҢНЕ (2) ■ Күршеңне дус тот, читәнеңне еш тот ○ 5225 ● 6935 КҮРШЕҢНЕКЕНӘ (1) ■ Үзеңнекен бирмәсәң бирмә, күршеңнекенә тимә ○ 5257 КҮРШЕҢНЕҢ (1) ■ Күршеңнең башы авыртса, син эчеңне тот ○ 5226 КҮРШЕСЕ (1) ■ Кинә - дошманлыкның күршесе ○ 12524 КҮРШЕСЕН (2) ■ Үзен таныган илен таныр, илен таныган күршесен таныр ○ 5121 ● 5210 КҮРШЕСЕНӘ (4) ■ Бүре дә күршесенә тими ○ 2142 ● 5211; 5212; 5282 КҮСӘ (2) ■ Күрмәгәнгә күсә таң, күсәләргә сакал таң ○ 10284 ● 10285 КҮСӘДӘН (1) ■ Күсәдән көләр өчен үз сакалың яхшы булырга кирәк ○ 10286 КҮСӘК (5) ■ Чебенгә күсәк күтәрү ○ 4855 ● 5606; 9288; 12427; 12680 КҮСӘЛӘРГӘ (1) ■ Күрмәгәнгә күсә таң, күсәләргә сакал таң ○ 10284 КҮСӘМ (2) ■ Йөздән берәү чичән, меңнән берәү күсәм ○ 15489 ● 15506 КҮСЕ (5) ■ Былтыр үлгән күсе - быел чыккан исе ○ 784 ● 3400; 3426; 7496; 11847 КҮСЕГӘ (1) ■ Арыслан бер вакытта да юлбарыс белән күсегә бер төсле карамый ○ 2039 КҮСЕЛӘР (1) ■ Күселәр гаделлегенә калганчы песинең золымы яхшырак ○ 3404 КҮСЕНЕ (1) ■ Мәче, үзе йокласа да, күсене күрә ○ 3363 КҮТӘР (1) ■ Дус булсаң, дуслыгыңны күрсәт: бүрәнәнең авыр башын күтәр ○ 5358 КҮТӘРӘ (21) ■ Ат типкәнне ат күтәрә, тай типкәнне тай күтәрә ○ 2518 (2) ● 3027; 5370 (2); 7048; 7259; 8310; 9373; 10770 (2); 10788; 10948; 11118; 11181; 12545; 13765; 15289; 15641; 15798; 16107 КҮТӘРӘЛӘР (1) ■ Баланы бавырга кысып күтәрәләр ○ 13975 КҮТӘРӘМ (1) ■ Күтәрәм дип сыердан бизмә, тибешкәк дип аттан бизмә ○ 3172 КҮТӘРӘМНӘН (1) ■ Аксак - күтәрәмнән яхшырак ○ 15187 КҮТӘРӘСЕ (1) ■ Ташны ташлыйсы җиңел, күтәрәсе авыр ○ 182 КҮТӘРГӘН (12) ■ Су күрмичә чабуын күтәргән ○ 520 ● 540; 785; 1753; 3030 (2); 4195; 5593; 5709; 7454; 14781; 15358 КҮТӘРГӘННЕҢ (1) ■ Күренгәннең алыслыгы юк, күтәргәннең авырлыгы юк ○ 692 КҮТӘРЕЛӘ (3) ■ Каракош та кояштан ары күтәрелә алмый ○ 3926 ● 4671; 15585 КҮТӘРЕЛГӘН (1) ■ Биек күтәрелгән егылудан курка ○ 680 КҮТӘРЕЛГӘННЕҢ (1) ■ Теле күтәрелгәннең кулы да күтәрелә ○ 15585 КҮТӘРЕЛМӘСЕН (1) ■ Карга, ни хәтле югары күтәрелмәсен, барыбер үләксәгә кунар ○ 3976 КҮТӘРЕЛМИ (1) ■ Агачта җимеш арткан саен, ботагы күтәрелми ○ 1784 КҮТӘРЕП (12) ■ Чәчмәгән җиргә урак күтәреп барып булмый ○ 1463 ● 5695; 6428; 8844; 8921; 10618; 11011; 12446; 14582; 15659; 15706; 16507 КҮТӘРЕР (11) ■ Җиңелне җил күтәрер, авыр урынында калыр ○ 641 ● 2925; 3469; 3673; 5606; 10777; 10940; 11555; 11945 (2); 15580 КҮТӘРЕРГӘ (1) ■ Бер сүз күтәрә алмаган кеше күп сүз күтәрергә мәҗбүр булыр ○ 15798 КҮТӘРЕРСЕҢ (1) ■ Кулың белән тукыганны иңең белән күтәрерсең ○ 8696 КҮТӘРЕШӘ (1) ■ Агачның аскы ботаклары өскеләрен күтәрешә ○ 1664 КҮТӘРМӘ (5) ■ Чебенгә чукмар күтәрмә ○ 4815 ● 10275; 10559; 10560; 10781 КҮТӘРМӘГӘН (1) ■ Азапны тауга биргәннәр - күтәрмәгән, аннары кешегә биргәннәр - күтәргән ○ 14781 КҮТӘРМӘГӘННЕ (1) ■ Фил күтәрмәгәнне тел күтәрә ○ 15641 КҮТӘРМӘС (1) ■ Безгә язганны болан күтәрмәс ○ 14981 КҮТӘРМӘСӘ (1) ■ Эт үз койрыгын үзе күтәрмәсә, аны кем күтәрер ○ 3673 КҮТӘРМИ (4) ■ Ак нәрсә кер күтәрми ○ 553 ● 9489; 10481; 15289 КҮТӘРСӘ (1) ■ Күмәк, күтәрсә, күлне күчерер ○ 5025 КҮТӘРТЕР (1) ■ Ачу акыл китәртер, көн дә күсәк күтәртер ○ 12427 КҮТӘРҮ (2) ■ Чебенгә күсәк күтәрү ○ 4855 ● 10835 КҮТӘРҮНЕҢ (1) ■ Өй күтәрүнең ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 8324 КҮЧӘ (8) ■ Нәрсәнең төсе янындагы нәрсәгә күчә, ди ○ 610 ● 2307; 4809; 5239; 5662; 5854; 9394; 15987 КҮЧӘР (1) ■ Күпер башында күчәр башлары эләгешкән ○ 7108 КҮЧӘРГӘ (1) ■ Аерырга булгач хатын яман, күчәргә булгач авыл яман ○ 13593 КҮЧӘРДӘГЕ (1) ■ Күчәрдәге көпчәкне тәртәгә такмыйлар ○ 7058 КҮЧӘРЕ (1) ■ Кызыл телнең күчәре сынмый ○ 15501 КҮЧӘРЕНӘ (1) ■ Тәгәрмәч әйләнгәндә күчәренә көч төшә ○ 7072 КҮЧЕ (1) ■ Кортның анасы кая кунса, күче шунда сарыр ○ 4737 КҮЧЕН (1) ■ Бер корт анасын тоткан бөтен күчен тотар ○ 4726 КҮЧЕНСӘ (1) ■ Сүз белмәгән сөйләсә, сүзне үзенә китерер, күчә белмәс күченсә, бөтен малын үтерер ○ 15987 КҮЧЕРӘ (1) ■ Берүзең тау күчерә алмыйсың ○ 4890 КҮЧЕРГЕЧ (2) ■ Кешедән күчергеч ал, эшеңне үзең бел ○ 6349 ● 10791 КҮЧЕРЕР (1) ■ Күмәк, күтәрсә, күлне күчерер ○ 5025 КҮЧЕРМӘК (1) ■ Күршедән күрмәк - күчермәк ○ 5200 КҮЧКӘНЧЕ (1) ■ Баланың берсе итәктән җитәккә күчкәнче, икенчесе итәккә менеп утыра ○ 13988 КҮЧЛЕ (1) ■ Күчле корт бал ашый, күчмә коңгыз үләксә ашый ○ 4741 КҮЧМӘ (1) ■ Күчле корт бал ашый, күчмә коңгыз үләксә ашый ○ 4741 КҮЧМӘЛЕГӘ (1) ■ Ак бүкәнне чатыр димә, күчмәлегә утыр димә ○ 4865 КҮЧМИ (1) ■ Тау күчсә дә, халык күчми ○ 5050 КҮЧСӘ (2) ■ Корт күчсә - иле белән ○ 4734 ● 5050 КҮЧТӘН (1) ■ Арбам сынды дип күчтән калма, башым авырта дип эштән калма ○ 6021 КҮЧТӘНӘЧ (1) ■ Күчтәнәч күп булмый ○ 8175 КҮЧҮ (1) ■ Ике күчү бер бөлүгә тора ○ 6760 КҮШӘГӘНЕ (1) ■ Кигән ыштанны кем күрә, күшәгәне ил күрә ○ 8903 КҮШӘНЕР (1) ■ Түшәге бар түшәнер, икмәге бар күшәнер ○ 8421 КҮШӘҮДӘН (1) ■ Ахмак сөйләүдән, сыер күшәүдән, мулла сораудан туймас ○ 16963 КЫБА (1) ■ Кыз биргән кыба ялангач ○ 13184 КЫБЫРДАГАН (1) ■ Кыбырдаган кыр ашкан ○ 6790 КЫБЫРДАМЫЙ (1) ■ Чыпчык кыбырдамый торалмый ○ 4176 КЫБЫРДАТА (1) ■ Теле белән тегермән тарттыра, кулы кыл да кыбырдата алмый ○ 15684 КЫБЫРСЫГАН (2) ■ Кыбырсыган тик тормас, артына сукмый утырмас ○ 11867 ● 13662 КЫБЫРСЫК (3) ■ Кыбырсык әйләнгәнче көн узып китәр ○ 6491 ● 11868; 11869 КЫДЫРГАН (1) ■ Күп сөйләгән изәр, күп кыдырган гизәр ○ 15928 КЫДЫРМА (1) ■ Комагай кылкыннан яза, кыдырма аягыннан яза ○ 9660 КЫДЫРЫМ ( | 1) ■ Кыдырым хатын өенә җиткәндә алгысыр ○ 13653:1 КЫЕГЫ (2) ■ Үрдәк, ашаганда, хуҗасының өй кыегына карап ала, ди: "Ашасам, өй кыегы да бар әле", - дип ○ 4415 ● 13044 КЫЕГЫНА (1) ■ Үрдәк, ашаганда, хуҗасының өй кыегына карап ала, ди: "Ашасам, өй кыегы да бар әле", - дип ○ 4415 КЫЕК (31 | 1) ■ Агач кайсы якка кыек булса, шул якка авар ○ 1650 ● 1785; 2022; 2029; 4080, :1; 4619; 5697; 5773; 6539; 6738; 7126-7128; 7233 (2); 7262; 7298; 8279 (2); 8482; 8573; 9514; 10538; 10668; 12171; 13365; 13554; 14912; 15726; 15913; 16171 кыек → гаеп-кыек КЫЕККА (1) ■ Кәкрене кыекка саплау ○ 651 КЫЕКЛЫ (1) ■ Алар нигә мыеклы да, без нигә кыеклы ○ 10322 КЫЕКТАН (1) ■ Туры сүз, кыектан әйтсәң дә, туры тия ○ 16082 КЫЕКЧАҢ (1) ■ Адрес була кыекчаң, егет була мыекчан ○ 12817 КЫЕН (21) ■ Тауга менүе кыен, төшүе ансат ○ 166 ● 1796; 2902; 3365; 7273; 7397 (2); 7707; 8144; 9335; 9343; 10298; 11148 (2); 11514; 11698; 13944 (2); 13983; 14728; 14912 КЫЕНДЫР (2) ■ Эшен белгән кешегә көйледер лә бу дөнья, эшен белмәгән кешегә кыендыр ла бу дөнья ○ 6385 ● 16640 КЫЕНЛЫК (1) ■ Ирдә кыюлык булса, эштә кыенлык булмас ○ 13523 КЫЕНРАК (1) ■ Бала авыру үзең авырудан кыенрак ○ 13917 КЫЕНЫ (1) ■ Баласыз көн - курчак уены, бала тугач була кыены ○ 14000 КЫЕП (2) ■ Карга, ни хәтле канатын кыеп очса да, карчыга булмас ○ 3975 ● 12634 КЫЕРСЫТСАҢ (1) ■ Кыерсытсаң, кырмыска да тешли ○ 4785 КЫЕШ (3) ■ Кыеш агачның ботагы туры булмас ○ 1694 ● 1948; 16356 КЫЕШАЛАР (1) ■ Ир белән хатын иртәнчәк кыешалар, кичтән сөешәләр ○ 13817 КЫҖРАГАНДА (1) ■ Чын батыр яу кыйраганда кул башлар, чын чичән теш кыҗраганда сүз башлар ○ 5650 КЫЗ (218 | 2) ■ Күршеләре яхшы булса, аксак кыз да кияү табар ○ 5206 ● 5574; 5841; 7784; 11624; 11805; 12709; 12740; 12760 (2); 12934; 12936; 12938; 12940-12946; 12948; 12949 (2); 12950-12952; 12954; 12955; 12957; 12958; 12960; 12961 (2); 12962 (4); 12964; 12965; 1296812999; 13032; 13033 (2); 13034 (2); 13035; 13036; 13038; 13040; 13041 (2); 13042; 13045; 13047; 13049; 13055; 13056; 13057, :1, :2; 13058-13065; 13068 (2); 13069-13071; 13076; 13077; 13079-13081; 13083; 13086-13088; 13089 (2); 13090; 13091; 13092 (2); 13093; 13094; 13095 (2); 13096-13098; 13102; 13103; 13105; 13106; 13109-13112; 13114; 13128; 13129; 13138 (2); 13145; 13150; 13158; 13178; 13179; 13183-13185; 13186 (2); 13187; 13188; 13189 (2); 13190; 13208; 13254; 13271-13273; 13276; 13278; 13282; 13291; 13350; 13363; 13368; 13385; 13394; 13421; 13700; 13708; 13786; 13791; 13808; 13861 (2); 13883; 13884; 14109; 14113; 14114; 14116; 14119; 14121-14126; 14135; 14142; 14166; 14168; 14169; 14171-14173; 14175; 14189; 14296; 14297; 14349; 14365; 14377; 14389; 14412; 14413; 14416; 14421; 14424; 14425; 14444; 14447; 14451 (2); 14459; 14630; 15094; 16734; 16951 кыз → хатын-кыз КЫЗАМ (1) ■ Яз җитсә кызам, кыш җитсә сызам ○ 1062 КЫЗАМЫККА (1) ■ Кызамыкка кызыл кор ○ 15230 КЫЗАР (1) ■ Тиле тиккә кызар ○ 11637 КЫЗАРГАНЧЫ (1) ■ Ак кандала кызарганчы эчәр, кызыл кандала канганчы эчәр ○ 4753 КЫЗАРЫП (2) ■ Кызарып чыккан кояшны болыт каплый ○ 50 ● 8869 КЫЗАРЫР (3) ■ Оялмаган кеше өчен оятлының йөзе кызарыр ○ 11264 ● 11271; 15583 КЫЗАРЫРСЫҢ (1) ■ Кызың артыннан йөрсәң, кызарырсың ○ 13030 КЫЗАУ (1) ■ Кыз урлаган егеткә кызау да кыз күренгән ○ 13189 КЫЗАУГА (1) ■ Паңгы булдыңмы - кер кызауга ○ 1296 КЫЗГА (13) ■ Кызыл яулык кызга килешә ○ 9010 ● 12953; 13000; 13001; 13052; 13099; 13274; 13275; 13405; 14144; 14209; 14314; 14406 кызга → хатын-кызга КЫЗГАН (3 | 4) ■ Кызыл йомырка кызган чакта кыйммәт ○ 4285:1 ● 10031:1, :4, :5; 13008; 13010; 13011 КЫЗГАНА (1 | 1) ■ Батканда балта бирмәкче иде, тартып чыгаргач, сабын да кызгана ○ 1933:1 ● 3630 КЫЗГАНГАН (4) ■ Бүре бәрәнне кызганган: тотып ашаган ○ 2141 ● 2479; 7268; 11870 КЫЗГАНГАНДА (1) ■ Бай малны кызганганда, ярлы җанны кызганмый ○ 7183 КЫЗГАНГАННАН (1) ■ Кызганганнан кызыл әтәч алган ○ 11871 КЫЗГАНДА (1) ■ Теле кызганда әйткәннең соңыннан йөзе кызарыр ○ 15583 КЫЗГАНМЫЙ (1) ■ Бай малны кызганганда, ярлы җанны кызганмый ○ 7183 КЫЗГАНМЫЙЛАР (1) ■ Көзге катыкны кияүдән кызганмыйлар ○ 13426 КЫЗГАНЧАК (1) ■ Иске бай кызганчак булса, яңа бай мактанчык була ○ 7351 КЫЗГАНЧЫ (2) ■ Табаны кызганчы тай узар, табаны кызгач ат узар ○ 2849 ● 10672 КЫЗГАНЫП (1) ■ Колагыңны кызганып, башыңны кистермә ○ 10403 КЫЗГАНЫР (1) ■ Тәңре малын шайтан кызганыр ○ 16870 КЫЗГАНЫЧ (1) ■ Дөньяда иң кызганыч - эшкә ялкау кеше ○ 6465 КЫЗГАЧ (1) ■ Табаны кызганчы тай узар, табаны кызгач ат узар ○ 2849 КЫЗДАЙ (1) ■ Күршенең тавыгы - каздай, хатыны - кыздай ○ 5208 КЫЗДАН (5) ■ Аем кыздан ай бизәр, яман кыздан яу бизәр ○ 12935 (2) ● 12966; 13387; 14153 КЫЗДЫРА (2) ■ Читтәге кояш җылы була, уртасына барсаң, кыздыра ○ 69 ● 973 КЫЗДЫРГАН (1) ■ Төлкегә: "Кыздырган тавык ашар идеңме?" - дигәннәр. "Кешенең көләсен китермәгез әле", - дигән, ди ○ 2309 КЫЗДЫРЫП (1) ■ Кыз булсаң, кыздырып сөйлә ○ 12985 КЫЗДЫРЫР (2) ■ Кыш җитсә, буран туздырыр; җәй җитсә, кояш кыздырыр ○ 870 ● 12978 КЫЗ-КЫЗ (1) ■ Егет үләр кыз-кыз дип, тәвә үләр тоз-тоз дип ○ 13084 КЫЗЛАР (25 | 2) ■ Шомырт чәчәк аткан вакытта кызлар җилкенә, балан чәчәк аткан вакытта балык сикерә ○ 1819 ● 8708:1; 10282 (2); 12774; 12805; 12937; 12947; 12956; 13002-13006; 13007, :1; 13008; 13009; 13067; 13072-13074; 13082; 13099; 13375; 13862; 13866 КЫЗЛАРГА (3) ■ Кызларга кызган икмәк тә сый була ○ 13010 ● 13011; 14127 КЫЗЛАРНЫҢ (1) ■ Кызларның кырыкмышы да кырык сум ○ 13012 КЫЗЛЫ (16 | 1) ■ Кызлы йорт - нурлы йорт ○ 13013 ● 13014, :1; 13015-13017; 13085; 13191; 13370; 13897; 14128-14130; 14146-14148; 14150 КЫЗНЫ (15) ■ Яман кием яшь кызны әбидәй, әбине пәридәй итәр ○ 8829 ● 12963; 13018-13020; 13050; 13051; 13053; 13108; 13127; 13131; 14131; 14134; 14390; 14462 кызны → хатын-кызны КЫЗНЫҢ (22) ■ Атның сере иясенә мәгълүм, кызның сере өенә мәгълүм ○ 12939 ● 12967; 13021-13026; 13037; 13039; 13043; 13044; 13046; 13048; 13054 (2); 13100; 13192; 13263; 13276; 14308; 14452 кызның → хатын-кызның КЫЗСА (1) ■ Тулпар, аягы кызса, канатланып очар ○ 2803 КЫЗСЫЗ (2) ■ Кызлы кызын кыстырганда, кызсыз үзен кыстыра ○ 13015 ● 14151 КЫЗСЫЗГА (1) ■ Улсызга ул булып, кызсызга кыз булып ○ 14175 КЫЗСЫЗЛАР (1) ■ Улсызлар урамда калмый, кызсызлар кырда калмый ○ 14152 КЫЗУ (5) ■ Тимернең ике башы да кызу ○ 306 ● 1341; 5559; 8647; 11789 КЫЗУЛАТА (1) ■ Ат тауга җитсә, адымын кызулата ○ 2517 КЫЗУРАК ( | 1) ■ Ерактагы кояш якындагыдан кызурак ○ 27:3 КЫЗУЫ (2) ■ Кызуы да пешерә, суыгы да пешерә ○ 1112 ● 8495 КЫЗУЫНДА (2 | 1) ■ Суык тимер сузылмый: тимерне кызуында сугалар ○ 294 ● 303; 4285:2 КЫЗ-ХАТЫННЫҢ (1) ■ Кыз-хатынның эчендә бишекле-билтерле бала ятыр, ди ○ 13663 КЫЗЫ (25 | 1) ■ Шәһәр кызы киенгәнгә авыл кызы сөенгән ○ 5242 (2) ● 5926; 6597; 7127; 7283; 7287 (2); 13027; 13101; 13104; 13193; 13318; 14111; 14142:2; 14153; 14155; 14156; 14165; 14309-14312; 14315; 14316; 14423 кызы → улы-кызы КЫЗЫГА (1) ■ Күз кызыга, күңел керми ○ 10419 КЫЗЫГУ (1) ■ Кешенең юлдан чыгуы: берсе - малга кызыгу, икенчесе - теленә салыну ○ 7367 КЫЗЫГЫ (3) ■ Кызның кызыгы алганчы, суның кызыгы канганчы ○ 13023 (2) ● 13294 КЫЗЫГЫН (1) ■ Ат, әйләнеп, кызыгын табар; ир, әйләнеп, языгын табар ○ 13450 КЫЗЫГЫР (1) ■ Кол кызылга кызыгыр ○ 5833 КЫЗЫДАЙ (1) ■ Үз сөйгәнең үзеңә хур кызыдай күренә ○ 12790 КЫЗЫК (2) ■ Кымыз барда кызык бар ○ 9287 ● 15113 КЫЗЫКМА (2) ■ Һәр кызылга кызыкма ○ 635 ● 7339 КЫЗЫКНЫҢ (1) ■ Кызыкның төбе сызык ○ 6662 КЫЗЫКСЫЗ (1) ■ Улсыз тормыш уңайсыз, кызсыз тормыш кызыксыз ○ 14151 КЫЗЫЛ (37 | 2) ■ Аша кызыл тиз аный, зәңгәресе яхшырак ○ 563 ● 594; 632; 1218; 1219; 1808; 2314; 3324; 3325; 4260; 4285, :1, :2; 4389; 4753; 8801; 9010; 9285 (2); 9286; 10652; 10677 (2); 11870; 11871; 12948; 12970; 12974; 12990; 13001; 13662; 13866; 14147; 14158; 14337; 15230; 15401; 15500; 15501 КЫЗЫЛГА (4) ■ Һәр кызылга кызыкма ○ 635 ● 4262; 5833; 11634 КЫЗЫЛДА (2) ■ Кызның күзе кызылда ○ 13026 ● 14308 КЫЗЫЛЛЫГЫ (1) ■ Төлкенең кызыллыгы үз башына ○ 2312 КЫЗЫЛЫНА (1) ■ Алманың кызылына алданма ○ 1798 КЫЗЫМ (11) ■ Кызым, сиңа әйтәм, киленем, син тыңла ○ 13113 ● 14157; 14158; 14176; 14181; 14318; 14319; 14617; 14631; 14639; 16951 КЫЗЫМА (1) ■ Көзге катык, көмеш кашык киявем белән кызыма; язгы катык, ярык кашык киле нем белән улыма ○ 13425 КЫЗЫМДА (1) ■ Миндә кызым кайгысы, кызымда кияү кайгысы ○ 14318 КЫЗЫМНЫҢ (2) ■ Үземнең киленем усал, кызымның биеме усал ○ 13399 ● 14634 КЫЗЫН (14) ■ Чыпчык та тутый кош кызын сораган, ди ○ 4178 ● 7176; 8606; 13015; 13028; 13029; 13196; 13249; 14313; 14317; 14347; 14426; 16960; 17003 кызын → улын-кызын КЫЗЫНА (2) ■ Өенә күрә иләге, кызына күрә кияве ○ 13107 ● 14209 кызына → улына-кызына КЫЗЫНДА (4) ■ Андый гына хан кызында да була ○ 5985 ● 14308; 14312; 17079 КЫЗЫНМА (1) ■ Чыкмаган кояшка кызынма ○ 71 КЫЗЫНМАДЫМ (1) ■ Кояшында мин кызынмадым ○ 97 КЫЗЫННАН (1) ■ Берәү улыннан күрер, берәү кызыннан күрер ○ 14110 КЫЗЫНЫҢ (2) ■ Калак тотса, хан кызының кулы кабара ○ 5813 ● 5927 КЫЗЫҢ (7 | 1) ■ Кызың артыннан йөрсәң, кызарырсың ○ 13030 ● 13364; 14142:1; 14160-14162; 14164; 14165 кызың → улың-кызың КЫЗЫҢА (2) ■ Кызыңа тиң кияү килсә, калым димә, тиген бир ○ 13194 ● 14166 КЫЗЫҢНАН (2) ■ Яхшы килен үз кызыңнан яхшы, яхшы кияү үз улыңнан яхшы ○ 13397 ● 13423 КЫЗЫҢНЫҢ (1) ■ Кызыңның төсен мактама, эшен макта ○ 13031 КЫЗЫП (1) ■ Сөйләшә-сөйләшә кызып киттек, башаклыкка менеп киттек ○ 16297 КЫЙ (2) ■ Мал кый белән, кунак сый белән ○ 10156 ● 15544 КЫЙБАТ (17) ■ Диңгездә су кыйбат ○ 369 ● 1305 (2); 3056 (2); 3287 (2); 5624; 7560; 7931; 7980; 9883; 10234; 11454 (2); 15331; 15748 КЫЙБЛА (1) ■ Дүрт ягың - кыйбла ○ 732 КЫЙБЛАГА (1) ■ Ике кыйблага оеганның иманы булмас ○ 16821 КЫЙБЛАДАН (1) ■ Кыйбладан җил торса - карың китәр, төньяктан җил иссә - җәең китәр ○ 1113 КЫЙБЛАНЫ (1) ■ Торна да кыйбланы ташлап туган җиренә кайта ○ 4132 КЫЙБЛАСЫ (1) ■ Сәүдәгәрнең кыйбласы Мәкәрҗә ○ 7972 КЫЙГЫРЫШЫ (1) ■ Аның кыйгырышы бардыр ○ 14977 КЫЙММӘТ (29 | 2) ■ Аю тора торган урын кыйммәт түгел, тавык тырмаша торган урын кыйммәт ○ 2081 (2) ● 2115; 2116; 4285, :1, :2; 4518; 5348; 6375; 6382 (2); 7858; 7868; 7932; 7945; 8154 (2); 8671; 8761; 9210; 9558; 9873; 9875; 10287 (2); 12674 (2); 12990; 16680 (2) КЫЙММӘТЕ (5) ■ Җәүһәрнең кыйммәте зур, үгетнең кыйммәте юк ○ 329 (2) ● 801; 7926; КЫЙММӘТЕН (1) ■ Алтын кыйммәтен сарраф белер ○ 7744 КЫЙММӘТКӘ (2) ■ Арзан товар кыйммәткә төшә ○ 7859 ● 9533 КЫЙММӘТЛӘНГӘН (1) ■ Нәрсә арзанланган саен алучының инсафы китә, нәрсә кыйм мәтләнгән саен сатучының инсафы китә ○ 7943 КЫЙММӘТЛЕ (1) ■ Ир асылы - һиммәтле, кыз асылы - кыйммәтле ○ 13808 КЫЙММӘТНЕҢ (1) ■ Арзанның бер сәбәбе була, кыйммәтнең бер хикмәте була ○ 7860 КЫЙМЫЙСЫҢМЫ (1) ■ Ишеккә сыймыйсыңмы, керергә кыймыйсыңмы? ○ 8370 КЫЙМЫЛДАВЫ (1) ■ Ирнең ирен кыймылдавы да - ир ○ 13544 КЫЙМЫЛДАГАН (1) ■ Кыймылдаган кыл ярыр ○ 6093 КЫЙМЫЛДАГАННЫҢ (1) ■ Кулы кыймылдаганның авызы да кыймылдар ○ 10941 КЫЙМЫЛДАМЫЙ (1) ■ Җил өрмәгәнче каен башы кыймылдамый ○ 1188 КЫЙМЫЛДАП (1) ■ Усак яфрагы көндәшле хатыннар шикелле: җилсез көндә дә кыймылдап тора ○ 1759 КЫЙМЫЛДАР (1) ■ Кулы кыймылдаганның авызы да кыймылдар ○ 10941 КЫЙМЫЛДАТКАН (1) ■ Тигенгә тел кыймылдаткан - тиле булып саналган ○ 15627 КЫЙМЫЛДАТКАННЫ (2) ■ Бу чакта бияләй эчендә бармак кыймылдатканны беләләр ○ 781 ● 9039 КЫЙМЫЛДЫЙ (1) ■ Артына ут капса да кыймылдый торган түгел ○ 8552 КЫЙНА (2 | 1) ■ Атны камчы белән кыйнама, капчык белән кыйна ○ 2567:1 ● 13981; 13984 КЫЙНАГАН (1) ■ Ябалак кыйнаган нәрсә ○ 4208 КЫЙНАГАНЧЫ (1) ■ Баланы кыйнаганчы багананы кыйна ○ 13981 КЫЙНАЛГАН (2) ■ Читтә кыйналган өенә кайтыр, өендә кыйналган кая кайтыр ○ 8302 (2) КЫЙНАЛМЫЙ (1) ■ Кыйналмый берәү дә сый алмый ○ 6094 КЫЙНАМА (1 | 1) ■ Атны камчы белән кыйнама, капчык белән кыйна ○ 2567:1 ● 12279 КЫЙНАМАГАН (1) ■ Кызын кыйнамаган тезен кыйнар ○ 13028 КЫЙНАМЫЙЛАР (2) ■ Атны ярга батканда кыйнамыйлар ○ 2568 ● 3185 КЫЙНАМЫЙМ (1) ■ Тамагымны сыйламыйм, җанымны кыйнамыйм ○ 9778 КЫЙНАП (7) ■ Дуңгызны кыйнап кәҗә ясамыйлар ○ 2894 ● 2981; 3032; 3706; 10226; 13982; КЫЙНАР (4) ■ Атына көче җитмәгән тәртәсен кыйнар ○ 2607 ● 2649; 5569; 13028 КЫЙНАУ (2) ■ Ачудан ат кыйнау бар, хатын кыйнау юк ○ 13615 (2) КЫЙНЫЙ (3) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 ● 2751; 15687 КЫЙНЫЙЛАР (3) ■ Сыерны баткан җирендә кыйныйлар ○ 3214 ● 3812; 7064 КЫЙРАГАНДА (1) ■ Чын батыр яу кыйраганда кул башлар, чын чичән теш кыҗраганда сүз баш лар ○ 5650 КЫЙШАЙМАУ (1) ■ Авыз-борын кыйшаймау ○ 10596 КЫЙШЫК (7) ■ Кыйшык агач төзне бозар ○ 1695 ● 11530; 12809; 13382; 13915; 14056; 15776 КЫЛ (23 | 1) ■ Өенә күрә җиһазын кыл, заманына күрә рәвешен кыл ○ 1000 (2) ● 2425; 2441, :1; 2442; 2891; 2892; 6093; 6490; 7583; 9079; 9955; 10953; 12144; 12358; 12998; 13158; 13500; 14189; 15088 (2); 15684; 16936 КЫЛА (8) ■ Кош, оясында ни күрсә, очканда да шуны кыла ○ 3845 ● 8390; 12496; 12662; 14932; 16586; 16609 (2) КЫЛАЛМАГАН (1) ■ Тәдбирен кылалмаган тәкъдиргә сылтар ○ 14951 КЫЛАЛМЫЙ (1) ■ Үзе кылалмый, кылган кешене күралмый ○ 6630 КЫЛАМ (1) ■ Мин кылам утыз, язмыш кыла тугыз ○ 14932 КЫЛАНА (1) ■ Әвене янган кеше сымак кылана ○ 1511 КЫЛАНГАН (2) ■ Кыланган кызыл кияр, яранган яшел кияр ○ 8801 ● 12015 КЫЛАНМАС (2) ■ Языксыз кыз ни кыланмас, сөяксез тел ни әйтмәс ○ 13047 ● 14702 КЫЛАНМЫШ (1) ■ Кыланган кыланмыш кырык көндә кире кайта, кырык көндә кайтмаса кырык елда кайта, ди ○ 12015 КЫЛАНСА (1) ■ Баш маймыл ни кыланса, калган маймыллар бар да шуны кыланыр, ди ○ 2324 КЫЛАНЧЫК (2) ■ Акыллы атын мактар, кыланчык үзен мактар ○ 11426 ● 13005 КЫЛАНЫГЫЗ (1) ■ Рәхмәт, сыйладыгыз, көн дә шулай кыланыгыз ○ 10216 КЫЛАНЫР (3) ■ Баш маймыл ни кыланса, калган маймыллар бар да шуны кыланыр, ди ○ 2324 ● 2331; 5191 КЫЛАНЫРСЫҢ (1) ■ Тамагыңа кирәк булса, тамаша төрле кыланырсың ○ 9695 КЫЛАНЫШТАН (1) ■ Кыланыштан кылмыш чыга ○ 12016 КЫЛАНЫШЫ (1) ■ Кыланышы кырга сыймый ○ 12086 КЫЛГАН (12) ■ Кылган башы юкка кымшанмый ○ 1287 ● 6341; 6630; 11520; 11670; 12058; 12359 (2); 12662; 16522; 16828; 16945 КЫЛГАННЫ (1) ■ Каләм кылганны кылыч кыла алмый ○ 16586 КЫЛГАНЫН (1) ■ Мулланың сөйләгәнен тыңла, кылганын кылма ○ 17049 КЫЛГАНЫҢ (1) ■ Кырда чалыш йөрсәң дә, кылганың туры булсын ○ 12529 КЫЛДАН (4) ■ Бер кылдан аркан ишеп булмый ○ 2353 ● 11528; 12998; 16428 КЫЛКЫННАН (1) ■ Комагай кылкыннан яза, кыдырма аягыннан яза ○ 9660 КЫЛМА (3) ■ Көчең җитәрлек эшне барын да кылма ○ 6099 ● 12397; 17049 КЫЛМАС (2) ■ Бүре дә юлдашына касд кылмас, яхшы вә яман булса да, ялгыз ташламас ○ 2144 ● 14495 КЫЛМАСА (1) ■ Атадан ул туса - иге, ата юлын куса - иге, биленә садак буса - иге, битенә килер оятны үзе белеп юса - иге, шушыларны кылмаса, барыннан да югы - иге ○ 14357 КЫЛМЫЙ (2) ■ Гөнаһ кылмый тәүбә итмисең ○ 12494 ● 13736 КЫЛМЫЙЛАР (1) ■ Динчеләр, җинаять кылмыйча, гыйбадәт кылмыйлар ○ 16820 КЫЛМЫЙЧА (1) ■ Динчеләр, җинаять кылмыйча, гыйбадәт кылмыйлар ○ 16820 КЫЛМЫШ (1) ■ Кыланыштан кылмыш чыга ○ 12016 КЫЛМЫШЫНА (1) ■ Кылмышына күрә бәһасе ○ 6095 КЫЛНЫ (3) ■ Кылны артык нечкәртсәң өзелә ○ 2371 ● 2443; 6530 КЫЛСАҢ (2) ■ Яманга яхшылык кылсаң, "миннән курыкты" дияр ○ 12254 ● 12495 КЫЛТАМАККА (1) ■ Комагай кылтамакка калыр ○ 9661 КЫЛТЫР-КЫЛТЫР (1) ■ Кылтыр-кылтыр кычкырыр, калай әтәч шул торыр ○ 16281 КЫЛУДАН (1) ■ Бер ел гыйлем өйрәнү ике ел гыйбадәт кылудан хәерле ○ 16536 КЫЛЧЫК (2) ■ Бал - балчык, мал - кылчык ○ 7313 ● 14854 КЫЛЧЫКСЫЗ (2) ■ Арыш башаксыз булмас, арпа кылчыксыз булмас ○ 1522 ● 9032 КЫЛЫГЫ (5) ■ Кыз кылыгы белән сөйдерер ○ 12991 ● 13024; 13038; 14124; 14135 КЫЛЫГЫН (1) ■ Кылыгын белмәгән малга якын барма ○ 2372 КЫЛЫЙ (1) ■ Бөтенләй сукыр булудан кылый булу яхшырак ○ 15211 КЫЛЫЙМ (1) ■ Би белгәнне кол белә, кылыйм дисә ирке юк ○ 5760 КЫЛЫКЛЫ (2) ■ Улың үссә, өлгеле белән таныш бул; кызың үссә, кылыклы белән таныш бул ○ 14164 ● 14169 КЫЛЫКТАН (1) ■ Кыз яхшысы кылыктан билгеле ○ 12999 КЫЛЫН (2) ■ Яучы телен саклый, думбрачы кылын саклый ○ 13223 ● 16424 КЫЛЫНМЫШЫННАН (2) ■ Агач беленә җимешеннән, әдәм - кылынмышыннан ○ 6007 ● 11058 КЫЛЫННАН (1) ■ Дуңгыз кылыннан киез итек басып булмый ○ 2882 КЫЛЫП (1) ■ Яхшылыкны кылып диңгезгә ташласаң да кайтыр ○ 12371 КЫЛЫР (6) ■ Колан коега төшкәндә, гөберле бака айгырлык кылыр ○ 2231 ● 10716; 11956 (2); 13874 (2) КЫЛЫРГА (2) ■ Ахмакка гыйбадәт кылырга кушсаң, маңгаен тишеп бетерер ○ 11513 ● 16210 КЫЛЫЧ (28) ■ Арысланга атлансаң, камчың кылыч булсын ○ 2052 ● 5454; 5533; 5559; 5562; 5568; 5589-5593; 5611; 5643; 5653; 5665; 5681; 5685; 8677; 10279; 13814 (2); 15099; 15502; 15544; 15654; 16586; 16587; 16611 КЫЛЫЧНЫ (1) ■ Туры сүз тимерне тишәр, йомшак сүз кылычны кисәр ○ 16087 КЫЛЫЧТАН (4) ■ Кылыч күтәргән - кылычтан үтәр ○ 5593 ● 15545; 16083; 16654 КЫЛЫЧЫ (2) ■ Золымның кылычы озын ○ 5800 ● 13739 КЫЛЫЧЫҢА (1) ■ Солых турында сүз барганда сугыш кылычыңа таянма ○ 5616 КЫЛЫЧЫҢНЫ (1) ■ Яу киткәч, кылычыңны төпкә чап ○ 5663 КЫМШАН (1) ■ Аллага ышан, үзең кымшан ○ 16846 КЫМШАНМЫЙ (1) ■ Кылган башы юкка кымшанмый ○ 1287 КЫМЫЗ (4) ■ Күпме кымыз бирсә дә, кәҗә бия булмас ○ 3058 ● 9287; 14636; 16734 КЫМЫЗГА (1) ■ Кымызга пешкәк кирәк, ишәккә күсәк кирәк ○ 9288 КЫМЫЗНЫ (1) ■ Кымызны эчәсең килмәсә болгатма ○ 9289 КЫМЫЗЫН (1) ■ Үзенең әйрәне юк, кешенең кымызын эзли ○ 9518 КЫН (1) ■ Берәү кылыч булса, берәү кын булсын, берәү кызу булса, берәү тын булсын ○ 5559 КЫНА (26) ■ Яңгырдан ышык кына ○ 1235 ● 1384; 1507; 1629; 1718; 2981; 2986; 3790; 4213; 4807; 7866; 8184; 8440 (2); 8503; 8815; 9689; 10217; 10602; 10993; 11765; 13804; 14705; 14957; 16383; 16612 КЫНАМ (1) ■ Керпе баласын "йомры гынам, йомшак кынам" дип сөя, имеш ○ 2222 КЫНГА (2) ■ Куш кылыч кынга сыймас ○ 5589 ● 16254 КЫНДА (2) ■ Кылыч кында килешә ○ 5591 ● 5592 КЫНСЫЗ (1) ■ Булат пычак кынсыз калмас ○ 9887 КЫНЫ (4) ■ Казаны нинди - кыны шундый ○ 9919 ● 9948; 10002; 15990 КЫНЫН (1) ■ Казанына карап кынын ал, анасына карап кызын ал ○ 14313 КЫНЫСЫН (2) ■ Үткен кылыч кынысын кисәр ○ 5685 ● 15654 КЫҢГЫР (9) ■ Кыңгыр булса да юл булсын ○ 6791 ● 9012; 9013; 11872; 12530; 12531; 12650; 14435; 15916 КЫҢГЫРАУ (6) ■ Начар атка кыңгырау такмыйлар ○ 2673 ● 2724; 2753; 7067; 11666; 15251 КЫҢГЫРАУЛЫ (1) ■ Минем капкам кыңгыраулы, какмасаң да шалтырый ○ 8657 КЫҢГЫРАУНЫҢ (1) ■ Кыңгырауның эче буш ○ 7043 КЫҢГЫРАУСЫЗ (1) ■ Яхшы ат кыңгыраусыз булмас ○ 2717 КЫПТЫР (1) ■ Кырык кат чабадан бер кыптыр тун артык ○ 8914 КЫР (6) ■ Кыр эшне ярата ○ 1417 ● 1860; 2230; 5148; 6790; 6819 КЫРА (1) ■ Иртә торган карга ашап туя, соң торганы борынын кыра ○ 3943 КЫРАЕҢ (1) ■ Ярты булсын кыраең, ачык булсын чыраең ○ 10194 КЫРАСЫ (1) ■ Урак та урасы бар, тамак та кырасы бар ○ 1503 КЫРАУ (8) ■ Кырау яңгырны качыра ○ 1114 ● 1293; 1333; 1569; 7383; 10270; 10662; 15205 КЫРАУДАН (1) ■ Чәчәк кыраудан курка, кыз - алдаудан ○ 13045 КЫРГА (10) ■ Кырга барганда мактанма, кайтканда мактан ○ 1418 ● 1444; 1475; 2261; 2827; 3509; 6447; 10435; 12086; 14125 КЫРГАВЫЛ (1) ■ Кызым баласы - кыргавыл ○ 14181 КЫРГАН (1) ■ Тик торган да юк, эш кырган да юк ○ 6304 КЫРГАЯК (1) ■ Кыргаяк кешенең миен ашый, имеш ○ 4786 КЫРГЫН (2) ■ Түрә симерсә, кыргын килә ○ 5910 ● 14635 КЫРДА (15) ■ Игенче - кырда, балыкчы - суда ○ 1407 ● 1419-1421; 1423; 1877; 2232; 2305; 4967; 5427; 8459; 11245; 12529; 14148; 14152 КЫРДАГЫ (4 | 1) ■ Кырдагы - ашлык түгел, амбардагы - ашлык ○ 1422 ● 1423; 1556; 3894; 4158:1 КЫРКУ (1) ■ Сөю бар җирдә көю бар, курку бар җирдә кырку бар ○ 12761 КЫРКЫЛДАСА (1) ■ Күпме кыркылдаса да, тавык очып тау ашмый ○ 4291 КЫРКЫРГА (1) ■ Куй "кыркырга бәйлиләр" дип әйтә икән, кәҗә "суярга бәйлиләр" дип әйтә икән ○ 3095 КЫРЛАЧ (2) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 ● 969 КЫРЛАЧНЫ (1) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 КЫРЛАЧТАН (1) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 КЫРЛЫ (3) ■ Йомырка кырлы булмас ○ 4275 ● 12449; 16236 КЫРЛЫК (1) ■ Чүпле орлык чәчкәннең кырын кырлык басар ○ 1465 КЫРМА (1) ■ Кырма бүрек - баш күрке, көмеш йөзек - кул күрке ○ 9011 КЫРМАВЫК (3) ■ Кырмавык үзенә тигән һәркемгә ябыша ○ 1288 ● 3031; 7306 КЫРМАЗИН (1) ■ Дөнья кырмазин, диңгез тубыктан ○ 14765 КЫРМЫЙЛАР (1) ■ Өйгә кергәч, кире чыгып аяк кырмыйлар ○ 8332 КЫРМЫЙМ (1) ■ Тик тә тормыйм, бик тә кырмыйм ○ 6308 КЫРМЫСКА (18 | 1) ■ Колын егылса, колагына кырмыска өелер ○ 2843 ● 4756; 4758; 4785; 4787, :1; 4788-4795; 4804; 4832; 4836; 5318; 13318 КЫРМЫСКАДАЙ (2) ■ Дошманың кырмыскадай булса да, арысландай күр ○ 5341 ● 13828 КЫРМЫСКАДАН (1) ■ Кырмыскадан гыйбрәт ал - яздан кышны каршыла ○ 4796 КЫРМЫСКАЛАР (2) ■ Кырмыскалар да буа ера ала ○ 4797 ● 4798 КЫРМЫСКАНЫ (1) ■ Кырмысканы аягыңа кундыр - ул синең башыңа менәр ○ 4799 КЫРМЫСКАНЫҢ (1) ■ Кырмысканың амбары буш булмый ○ 4800 КЫРМЫСКАСЫНА (1) ■ Алла һәлак итим дигән кырмыскасына канат үстерер ○ 4755 КЫРНЫҢ (1) ■ Урман белән су - кырның күрке ○ 1857 КЫРПАК (1) ■ Бер кырпак белән кыш булмас ○ 773 КЫРПУЛЫК (1) ■ Кырык өйдән кырпулык ○ 5182 КЫРТ-КЫРТ (1) ■ Ана тавык "кырт-кырт" килеп торыр ○ 4266 КЫРТЫЙ (1) ■ Кыртый ат белән ерак барып булмый ○ 2666 КЫРТЫШ (1) ■ Әле дә яхшы сукмады, кыртыш белән тукмады ○ 5711 КЫРТЫШЫ (1) ■ Кыртышы чергән бүрәнәнең үзәге дә тиз черүчән ○ 1926 КЫРЧЫН (2) ■ Дуңгыз сазны яратыр, кырчын тазны яратыр ○ 15215 ● 15228 КЫРЧЫНЫ (1) ■ Тазы табылды, тагын кырчыны гына кирәк ○ 15360 КЫРШАВЫ (1) ■ Кисмәгенә күрә кыршавы ○ 9932 КЫРШАУ (1) ■ Кипкән кисмәккә кыршау киертмә ○ 9931 КЫРШАУСЫЗ (1) ■ Кыршаусыз мичкә булмас ○ 9937 КЫРШЫЛГАН (1) ■ Борчак саламы белән кыршылган ○ 1581 КЫРЫ (2) ■ Кырыклының кыры иркен ○ 5018 ● 9504 КЫРЫГЫЗНЫҢ (1) ■ Уракны күп урадыр идем, кырыгызның көе юк ○ 1505 КЫРЫГЫНА (1) ■ Кырыгына бер иман, утызына бер комган ○ 16833 КЫРЫГЫНДА (1) ■ Утызында ук атмаган кырыгында кылыч чапмас ○ 15099 КЫРЫЕНА (1) ■ Озын илнең очына, кыска илнең кырыена ○ 5144 КЫРЫЕНДА (1) ■ Үләсе килгән чебеш кое кырыенда йөрер ○ 4344 КЫРЫК (85 | 5) ■ Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс ○ 140 ● 736; 1519; 1600; 1687; 1768; 2084; 2237; 2239:2; 2444; 2655; 2967; 3575; 4084; 4372; 5017; 5019; 5177; 5182; 5183 (2); 5202; 5427; 5751; 5753; 5954; 6043; 6298; 6351; 6641; 7014; 7048; 7166 (2), :1 (2); 7909; 7933; 8373; 8403; 8413; 8802; 8884; 8914; 8915 (2); 9080; 9105; 9178; 9630; 9665; 9820; 10068; 11274; 11540; 11616; 11872; 12015 (3); 12530; 12531; 13012; 13014, :1; 13021 (2); 13025; 13108; 13138; 13193; 13375; 13629; 13721; 13801; 13802; 13821; 13909; 14099; 14144; 14176; 14447; 14635; 14706; 14727:2; 14744; 15794; 15800; 15803; 16537 КЫРЫК-ИЛЛЕ (1) ■ Көчкә илла алла белән, кырык-илле мулла белән ○ 16884 КЫРЫККА (8) ■ Кылны кырыкка яру ○ 2443 ● 4482; 6461; 6530; 15026; 15076; 15103; 15147 КЫРЫККАНДА (1) ■ Куйны кырыкканда тәкә калтырый ○ 3100 КЫРЫК-КЫРЫК (1) ■ Кырык-кырык дия иллегә тутырды ○ 8052 КЫРЫКЛЫНЫҢ (1) ■ Кырыклының кыры иркен ○ 5018 КЫРЫКМЫШЫ (1) ■ Кызларның кырыкмышы да кырык сум ○ 13012 КЫРЫКСАҢ (1) ■ Итәк, кырыксаң, җиң булыр ○ 8901 КЫРЫКТА (2) ■ Егермедә тай менмәгән кырыкта ат менмәс ○ 15030 ● 15077 КЫРЫКТАГЫ (1) ■ Кырыктагы эшен кырып йөртер ○ 15078 КЫРЫКТАН (3) ■ Кырыктан артык кыңгыр як ○ 12650 ● 15076; 15147 КЫРЫКТЫР (1) ■ Кызның яры кырыктыр, ише чыкса юлыктыр ○ 13192 КЫРЫЛГАН (1) ■ Чакырусыз туйга барсаң, кырылган табак-савыт хакын түләрсең ○ 13329 КЫРЫЛМАС (1) ■ Телеңә хуҗа булсаң, тешең кырылмас ○ 15610 КЫРЫЛМАСА (1) ■ Кырылмаса - кырык булыр, өзелмәсә - йөз булыр ○ 7933 КЫРЫЛСА (1) ■ Кутанда куй кырылса, кутыр кәҗә баш булыр ○ 3016 КЫРЫЛУ ( | 1) ■ Вәгъдәнең "вау"ы кырылу ○ 12648:1 КЫРЫЛЫП (1) ■ Кырык эш кырылып ята ○ 6298 КЫРЫМ (1) ■ Кырым чирүе хәтле ○ 5698 КЫРЫМГА (1 | 2) ■ Угыл туса, уйга карар; кыз туса, Кырымга карар ○ 14142 ● 14142:1, :2 КЫРЫН (9) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 1465; 4149; 6540; 7335; 9012; 12558 (2); 16788 КЫРЫНА (1) ■ Агач башына әүвәл нинди кош кунса, кырына шул кунар ○ 3820 КЫРЫНДА (1) ■ Аулак өйдә кыз сайлама, урак кырында сайла ○ 12940 КЫРЫНДАГЫН (1) ■ Кырындагын кырык ел эзләгән ○ 736 КЫРЫН-КЫРЫН (2) ■ Кырын-кырын ятсаң, кырык кеше бер сәкегә сыя ○ 5019 ● 8413 КЫРЫП (4) ■ Күзеңә кырып салырга сукыр бер тиен дә юк ○ 7835 ● 10509; 12471; 15078 КЫРЫР (1) ■ Кырмыска кандаланы кырыр ○ 4789 КЫРЫРМЫН (1) ■ Кырыкка кадәр дөньяны кырырмын, кырыктан соң бары белән торырмын ○ 15076 КЫРЫС (1) ■ Кырыс җиңги кымыз пешәр, әрле җиңги әйрән пешәр ○ 14636 КЫСА (3) ■ Ерактан каты өрә, якыннан койрыгын кыса ○ 3775 ● 3815; 14289 КЫСАР (2) ■ Тар бүрек башны кысар ○ 9017 ● 11913 КЫСАСЫ (4) ■ Чананың, табаны тузса да, кысасы кала ○ 7079 ● 9896; 9899; 9982 КЫСКА (43 | 1) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 ● 611-613; 752; 959; 996 (2); 1879:1; 1978; 2270; 2533; 2811; 4693; 5068; 5144; 5594; 6911; 6950; 7095; 7722; 8150; 8697; 8905; 8993; 9099; 10361; 10728; 10748 (2); 10979; 13246; 13380; 13603; 14711; 15293; 15586; 15603; 15690; 15752; 15947; 16032; 16158; 16161 КЫСКАЛЫКТА (1) ■ Кыскалыкта - осталык ○ 15914 КЫСКАН (2) ■ Караңгыда күз кыскан беленми ○ 849 ● 3497 КЫСКАНГА (1) ■ Былтыр кысканга быел кычкырмыйлар ○ 783 КЫСКАНЫКЫ (1) ■ Озынныкы еракта, кысканыкы йөрәктә ○ 10793 КЫСКАНЫҢ (3) ■ Озынның бөгеләсе килми, кысканың үреләсе килми ○ 10794 ● 11606; 15459 КЫСКАРАК (1) ■ Егет җилле, җиләне кыскарак ○ 12932 КЫСКАРМАС (1) ■ Көн озаймый, төн кыскармас ○ 900 КЫСКАРТА (4) ■ Ялкаулык - гомерне кыскарта торган агу ○ 6598 ● 9809; 12539; 14942 КЫСКАРТЫР (1) ■ Озын тел гомерне кыскартыр ○ 15509 КЫСКАРЫР (1 | 1) ■ Агач киссәң озын кис, чаба-килә кыскарыр ○ 1879 ● 1879:1 КЫСКАСЫ (2) ■ Бауның озыны, сүзнең кыскасы яхшы ○ 15787 ● 16048 КЫСКЫЧ (1) ■ Кыскыч барда утка бармагың тыкма ○ 8470 КЫСЛА (3) ■ Сусыз җирдә кысла да - балык ○ 458 ● 4582; 4676 КЫСЛАНЫҢ (1) ■ Кысланың кайда кышлаганын күрсәтү ○ 4705 КЫСМАГАН (1) ■ Ана басмаган, ата кысмаган ○ 14461 КЫСРАК (1) ■ Тумаган тайдан кысрак бия артык ○ 2834 КЫССА (1) ■ Яшь бала кысса, еланны үтерә ○ 14082 КЫССАҢ (2) ■ Койрыгыннан ныграк кыссаң, куян да шырпы кабызыр ○ 2245 ● 10637 КЫСТАГАН (1) ■ Ач теләнчене тук теләнче кыстаган ○ 5732 КЫСТАМАК (1) ■ Кыстамак бар, көчләмәк юк ○ 10149 КЫСТАМЫЙ (1) ■ Кунак кыстатмый булмас, хуҗа кыстамый булмас ○ 10112 КЫСТАР (3) ■ Икмәк юкта теләнче кыстар ○ 9213 ● 9575; 10056 КЫСТАТМЫЙ (1) ■ Кунак кыстатмый булмас, хуҗа кыстамый булмас ○ 10112 КЫСТАУ (1) ■ Яхшы ашка кыстау кирәкми ○ 9392 КЫСТЫР (1) ■ Телеңне тик тоталмасаң, тешеңә кыстыр ○ 15608 КЫСТЫРА (2 | 1) ■ Атка дага какканда бака ботын кыстыра ○ 2478:3 ● 13015; 15953 КЫСТЫРАЛАР (1) ■ Сантыйның салпы ягына салам кыстыралар ○ 11621 КЫСТЫРГАН (1 | 1) ■ Ат аягын дагалаганда бака ботын кыстырган ○ 2478:1 ● 4553 КЫСТЫРГАНДА (1) ■ Кызлы кызын кыстырганда, кызсыз үзен кыстыра ○ 13015 КЫСТЫРМЫЙ ( | 1) ■ Ат дагалаганда бака ботын кыстырмый ○ 2478:2 КЫСТЫРУ (3) ■ Җил ягына салам кыстыру ○ 1243 ● 1500; 2437 КЫСТЫРЫП (1) ■ Башы өзелсә, култык астына кыстырып йөгерер ○ 10336 КЫСЫК (1) ■ Мосафир этнең койрыгы кысык ○ 3522 КЫСЫЛ (2) ■ Яз - языл, кыш - кысыл ○ 982 ● 13093 КЫСЫЛМА (1) ■ Ясамаган юсыкка кысылма ○ 5970 КЫСЫЛЫР (1) ■ Кыш хәстәрен күрмәгән кысылыр да кашыныр ○ 869 КЫСЫП (4) ■ Патшаң сукыр булса, бер күзеңне кысып үт ○ 5881 ● 7677; 13975; 16233 КЫСЫР (6) ■ Кысыр биядән колын төшертмә ○ 2831 ● 3102; 3163; 3248; 4286; 13786 КЫТАЙГА (2) ■ Ризыгың булмаса, Кытайга барып та чәй эчә алмый кайтырсың ○ 9318 ● 14798 КЫТАКЛАГАН (2) ■ Күп кытаклаган тавык йомырканы аз сала ○ 4290 ● 4375 КЫТАКЛАМАСА (1) ■ Тавык кытакламаса, күкәй саласын кем белә ○ 4310 КЫТАКЛАР (1) ■ Ике әтәч сугышканда тавыклары кытаклар ○ 4367 КЫТАКЛЫЙ (4) ■ Йомырка салган тавык үзе кытаклый ○ 4276 ● 4286; 4288; 4375 КЫТКЫЛДАГАН (1) ■ Кыткылдаган тавыкның барысы да күкәй салмас ○ 4287 КЫТЛЫГЫ (1) ■ Куй кытлыгы вакытында кәҗәгә Габдрахман патша диерләр ○ 3015 КЫТЛЫК (2) ■ Спекулянт - кытлык елның бүсере ○ 7963 ● 14126 КЫТЛЫКТА (1) ■ Руза, намаз туклыкта, иман начар кытлыкта ○ 16930 КЫТНЫЙ (1) ■ Тавык та йомырка салганчы гына кытный ○ 4318 КЫТЫ (1) ■ Бар чагында - бал да май, юк чагында - кыты да мыты ○ 7633 КЫТЫКЛАП (1) ■ Тел очын кытыклап тору ○ 15675 КЫТЫРЧЫК (2) ■ Киленнәр корсагы - кимә, кимә булса да ким керә; кызлар корсагы - кытырчык, кытырчык булса да - кырык капчык ○ 13375 (2) КЫЧКЫР (2) ■ Куразга "кычкыр" дип әмер бирмиләр ○ 4371 ● 15852 КЫЧКЫРА (13) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтермен", - дип ○ 884 ● 3033; 3955 (2); 3983; 3992; 4090; 4278; 4565; 7456; 10619; 15316; 15421 КЫЧКЫРАМЫН (1) ■ Каз кебек кычкырамын дип, карганың арты ертылган, ди ○ 3946 КЫЧКЫРГАН (13 | 3) ■ Авыр күтәргән ачы кычкырган ○ 540 ● 4000; 4057, :1, :2, :3; 4058; 4322; 4366; 4368; 4373; 4674; 5712; 8588; 11571; 16636 КЫЧКЫРГАНГА (1) ■ Аман кычкырганга кылыч юк ○ 5533 КЫЧКЫРГАННЫ (1) ■ Тау, бик зур булса да, үзенә кычкырганны яратмый: тавышны кире кайтара ○ 154 КЫЧКЫРМЫЙ (1) ■ Күке кычкырмый җәйнең яме булмый ○ 4061 КЫЧКЫРМЫЙЛАР (1) ■ Былтыр кысканга быел кычкырмыйлар ○ 783 КЫЧКЫРСА (3) ■ Карга кайда кычкырса, оясы шунда була ○ 3958 ● 4378; 14493 КЫЧКЫРСАҢ (1) ■ Урманда ни аваз кычкырсаң, шул ишетелер ○ 1872 КЫЧКЫРУ (5) ■ Эчтә мәче кычкыру ○ 3397 ● 3970; 4009; 4392; 16446 КЫЧКЫРУЧАН (1) ■ Карт әтәч кычкыручан була ○ 4369 КЫЧКЫРЫП (6) ■ Ала карга алдан кычкырып харап итә, калҗасын төлке алып китә ○ 3931 ● 4100; 5464; 7508; 11453; 15395 КЫЧКЫРЫР (8) ■ Карга күке баласын күпме ашатса да, "кәккүк" дип кычкырыр ○ 3973 ● 4301; 4330; 4335; 4365; 4759; 6187; 16281 КЫЧКЫРЫШКА (1) ■ Кычкырышка яхшы сүз керми ○ 15915 КЫЧУ (1) ■ Кычу азса - корчаңгы ○ 15231 КЫЧЫЙ (1) ■ Тәкәнең, тауга менмәсә, тоягы кычый, ди ○ 3147 КЫЧЫНГАН (3) ■ Кычынган кәҗә күрше читәнен аударыр ○ 3017 ● 6303; 15678 КЫЧЫТА (2) ■ Баҗа баҗасың күрсә, теле кычыта ○ 14592 ● 15956 КЫЧЫТКАН (7) ■ Гөл төбенә кычыткан үсми ○ 1270 ● 4216 (3); 10942; 15584 (2) КЫЧЫТКАНГА (1) ■ Олы сүзен тотмаган - орылган да сугылган, кеше сүзен тотмаган - кычытканга егылган ○ 15952 КЫЧЫТМАГАН (2) ■ Кычытмаган җирне кашымыйлар ○ 15232 ● 15354 КЫЧЫТСА (1) ■ Этнең табаны кычытса, кәрванга иярер ○ 3725 КЫЧЫТЫР (1) ■ Комагайның борыны кырык көн алдан кычытыр ○ 9665 КЫШ (61 | 1) ■ Кыш кояшы айда бер күренер ○ 51 ● 490; 624; 773; 843; 859; 862; 863 (2); 864871; 924; 932; 935; 970; 971; 976 (2); 982; 984; 1010; 1011; 1013; 1015; 1016; 1041-1043; 1062; 1067-1069; 1220; 1425; 1509; 2079; 3033; 3935; 3938; 4001 (2); 4018; 4069; 4801; 6105; 6221; 6495; 6995; 7438; 7531; 8480; 9186:2; 11322; 15079; 15640; 16277 КЫШКА (6 | 1) ■ Кышка каршы тиен дә запас җыя ○ 872 ● 990; 1020; 3408; 3644:1; 8996; 15059 КЫШКАР (1) ■ Ишетмәсәң ишет: Кышкар артында Кишет ○ 5267 КЫШКЫ (7) ■ Кышкы көн - бер карыш ○ 873 ● 874; 875; 1017; 1018; 3924; 6848 КЫШКЫСЫ (1) ■ Берәүнең искесе - берәүнең кышкысы ○ 8851 КЫШЛАГАН (1) ■ Мышнаган - ничә кышны кышлаган ○ 15237 КЫШЛАГАНЫН (1) ■ Кысланың кайда кышлаганын күрсәтү ○ 4705 КЫШЛАДЫМ (1) ■ Җәй җәйләдем, кыш кышладым, мич башыннан төшмәдем ○ 1069 КЫШЛАР (1) ■ Ничә җәйләр, ничә кышлар ○ 1053 КЫШЛАСЫН (1) ■ Үзеңне чакмаган елан мич башында кышласын ○ 4694 КЫШЛЫК (2) ■ Кырмыска кышлык йорт салыр, йортсыз бака катып үләр ○ 4790 ● 8803 КЫШНЫ (8) ■ Кышны кышсынмаган язны язсынмас ○ 876 ● 1020; 3966; 4045; 4796; 6862; 11322; 15237 КЫШНЫҢ (5) ■ Кышның гамен җәй уйла ○ 877 ● 878-880; 1106 КЫШСЫНМАГАН (1) ■ Кышны кышсынмаган язны язсынмас ○ 876 КЫШТАН (2) ■ Кыштан баш тартсаң, ач калырсың ○ 881 ● 977 КЫШТЫРДАГАН (1) ■ Яфрак кыштырдаган белән җил булмый ○ 1157 КЫШЫ (1) ■ Азыгы мул хуҗаның кышы кыска булыр ○ 9099 КЫШЫН (2) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 ● 9414 КЫЮ (3) ■ Авыр эшкә беләк бар, кыю эшкә йөрәк бар ○ 6005 ● 11167; 13080 КЫЮЛЫК (3) ■ Кыюлык тау ашыра, гайрәт диңгез кичерә ○ 11192 ● 11193; 13523 КЫЮНЫҢ (1) ■ Кыюның бәхете алдан йөрер ○ 11194 КЫЮСЫЗ (1) ■ Кыюсыз төлке ачка үләр ○ 2290 КЫЯ (1) ■ Кызыл ит кыя кискәнче ○ 9286 КЫЯГА (1) ■ Аккош, ярыннан калса, үзен таш кыяга орыр, имеш ○ 3901 КЫЯГЫ (1) ■ Кыягы бөтен шоңкар юк ○ 4191 КЫЯК (1) ■ Толпардан - тояк, шоңкардан кыяк калыр ○ 2801 КЫЯМӘТ (4) ■ Кыш - кыямәт, яз - җәннәт ○ 864 ● 12622; 16899; 16908 КЫЯМӘТЛЕК (1) ■ Кыямәтлек ата-ана ○ 14467 КЫЯМӘТНЕҢ (1) ■ Бу дөньяның бикләре - кыямәтнең этләре ○ 5779 КЫЯР (2) ■ Теләнчегә бер кыяр биргәннәр дә, "кәкре икән" дигән ○ 5893 ● 14768 КЫЯСЫ (1) ■ Атласаң - тау кыясы аша үтәрсең, утырсаң - таудан тәгәрәрсең ○ 6735 КЫЯСЫЗ (1) ■ Тау кыясыз булмас ○ 157 кыясыз → таусыз-кыясыз КЫЯФӘТТӘ (1) ■ Батырлык кыяфәттә түгел, йөрәктә ○ 11096 КЯР (1) ■ Үшән атка камчы кяр итмәс ○ 2732 КЯФЕРНЕҢ (1) ■ Кяфернең ялкавы - монах, мөселманның ялкавы суфи булыр ○ 16823 ЛА (2) ■ Эшен белгән кешегә көйледер лә бу дөнья, эшен белмәгән кешегә кыендыр ла бу дөнья ○ 6385 ● 7726 ЛАГУНЫН (1) ■ Дегет лагунын арбага таксаң хаҗга да бара ○ 7016 ЛАЕКЛЫ (1) ■ Мин дә языклы, син дә языклы: ул оҗмахка кем лаеклы? ○ 16901 ЛАЕШ (1) ■ Лаеш шулпасы эчмәгән ○ 9475 ЛАЙ (2) ■ Туры барган лай капкан, әйләнеп барган май капкан ○ 6815 ● 9525 ЛАЙЛАДАЙ (1) ■ Бай баласы лайладай, ярлы баласы яркадай ○ 7147 ЛАЙЛАСЫ (1) ■ Җир маеның лайласы җиде төрле сызлауга шифа ○ 1348 ЛАЙЛЫ (1) ■ Бака лайлы җир эзли, ялкау җайлы җир эзли ○ 6448 ЛАЙНЫ (1) ■ Һәркем үзенә җайны карый - җәен дә лайны карый ○ 4533 ЛАКЕЕ (1) ■ Хәерченең лакее булмый ○ 5955 ЛАМПАСЫ (1) ■ Бер өйнең лампасы икенчегә яктыртмый ○ 8404 ЛАПШЫК (1) ■ Симез ат, артык туйса, лапшык булыр ○ 2678 ЛАФ (1) ■ Лаф белән пылау пешмәс ○ 15941 ЛАЧЫН (10) ■ Һәр кош очып лачын булмый ○ 3881 ● 3904; 4064; 4065; 4207; 4315; 7402; 8213; 13520; 13521 ЛАЧЫННАН (2) ■ Лачыннан ни файда бар очалмаса ○ 4066 ● 4067 ЛАШМАН (2) ■ Лашман үгезе күк акыра ○ 3326 ● 6309 ЛӘ (1) ■ Эшен белгән кешегә көйледер лә бу дөнья, эшен белмәгән кешегә кыендыр ла бу дөнья ○ 6385 ЛӘБАСА (1) ■ Салада торсак, печән ашамыйбыз ләбаса ○ 5277 ЛӘГӘННЕКЕ (1) ■ Ауса да, тәгәрәсә дә - ләгәннеке бер тавыш ○ 9871 ЛӘЗЗӘТ (1) ■ Ватан ләззәте - иң татлы ләззәт ○ 4900 ЛӘЗЗӘТЕ (1) ■ Ватан ләззәте - иң татлы ләззәт ○ 4900 ЛӘЗЗӘТЕН (1) ■ Дуслар белән ашау ашның ләззәтен арттыра ○ 5380 ЛӘЗЗӘТЛЕРӘК (1) ■ Адашкан кешегә эт өргән тавыш сандугач сайравыннан да ләззәтлерәк тоела ○ 6718 ЛӘЗЗӘТЛЕСЕ (1) ■ Эшнең иң ләззәтлесе - гыйлем эстәү ○ 16681 ЛӘЙСӘН (2) ■ Ләйсән - рәхмәт яңгыры ○ 1121 ● 1122 ЛӘКИН (8) ■ Ат су янында сызгырмасаң да эчәдер, ләкин сызгырсаң, күңеллерәк эчәдер ○ 2509 ● 12401; 12563; 13213; 14882; 15283; 15836; 16000 ЛӘКЛӘК (2) ■ Ләкләк, гомере үтәр әләкләп ○ 4068 ● 4069 ЛӘКЛӘКНЕҢ (1) ■ Ләкләкнең килешен сорама, китешен сора ○ 4070 ЛӘП (1) ■ Аягың "ләп" итсә, авызың "чәп" итәр ○ 10884 ЛӘПЕЛДӘМӘСӘ (1) ■ Аягың ләпелдәмәсә, авызың чәпелдәмәс ○ 10885 "ЛӘХӘҮЛӘ"НЕҢ (1) ■ "Ләхәүлә"нең биле сынган, "иншалла"ның таягы сынган ○ 16926 ЛӘХЕТ (4) ■ Я тәхет, я ләхет ○ 6000 ● 13747; 15449; 16502 ЛӘХЕТКӘ (1) ■ Уку - бишектән ләхеткә чаклы ○ 16662 ЛЕБЕРДӘП (1) ■ Хатын-кыз күңеле усак яфрагы кебек лебердәп тора ○ 13719 ЛОМ (1) ■ Энәдән куркып лом йотма ○ 8717 ЛЫГЫРДАВЫ (1) ■ Арбаның шыгырдавы дегеттән, хатынның лыгырдавы ирдән ○ 13793 ЛЫП (1) ■ Янып торган утлы күмер, көлгә салсаң, "лып" сүнәр ○ 8544 МАВЫККАН (1) ■ Эшкә мавыккан кешенең эче пошмый ○ 6197 МАГАЗИНДА (1) ■ Кәвешләре бер магазинда булган ○ 9081 МАЕ (15) ■ Кара алтын - җир мае, аның белән ил байый ○ 288 ● 1559; 2096; 3074; 3913; 6404; 8844; 9229; 9314 (2); 10610; 11508; 14742; 15774; 16306 мае → дөгесе-мае МАЕМ (1) ■ Черки: "Көндез маем эри", - дип, төнлә генә чыга, имеш ○ 4821 МАЕН (3) ■ Боткасын пешергәч маен жәлләмә ○ 9195 ● 15569; 15981 маен → сөтен-маен МАЕНА (1) ■ Маена чыдый алмый ○ 10840 МАЕНЫҢ (1) ■ Җир маеның лайласы җиде төрле сызлауга шифа ○ 1348 МАЕҢ (2) ■ Ишек алдыңда сыерың булса, табыныңда маең булыр ○ 3166 ● 9194 МАЗАҢНЫ (3 | 1) ■ Бай белән кода булсаң, телләнеп мазаңны алыр; ярлы белән кода булсаң, теләнеп мазаңны алыр ○ 7155 (2) ● 7155:1; 16413 МАЗАР (3) ■ Сәүдәгәр - базар, мулла мазар эзләр ○ 7965 ● 13969; 17035 МАЗАРГА (1) ■ Малсыз базарга бару - кәфенсез мазарга бару ○ 7938 МАЗАСЫ (1) ■ Су мазасы боз белән, ашның тәме тоз белән ○ 9331 МАЙ (99 | 3) ■ Кара май ак май ашата ○ 289 (2) ● 430; 438; 937; 1165; 1298; 1571; 2095; 2373; 2379; 2412; 3075; 3157; 3207; 3345; 3390; 3543; 3605, :1; 3692; 3910; 3944; 4086; 4204; 4437; 6022; 6170; 6408; 6436; 6492; 6721; 6815; 6852; 7156; 7225; 7230; 7287; 7327; 7553; 7554; 7633; 8548; 8763; 9098; 9104; 9149; 9153:3; 9156; 9157; 9187; 9231; 9266; 9271; 9296-9302; 9321; 9326; 9330; 9386; 9397:1; 9423; 9442; 9443; 9476; 9477; 9488; 9502 (2); 9508; 9525; 9652; 9686; 9789; 9939; 9940; 9941 (2); 10011; 10034; 10815; 11032; 11353; 11372; 12637; 12934; 13648; 14213; 14561; 14676; 14804; 14874; 14946; 15547; 15677; 16196; 16231 май → ит-май, бал-май МАЙГА (1) ■ Су суга кушыла, май майга кушыла ○ 430 МАЙДА (6) ■ Малчы кулы майда булыр ○ 2393 ● 7230; 7300; 7992; 9939; 11008 МАЙДАН (3) ■ Майдан соң курмы уртак ○ 915 ● 2095; 7034 МАЙКА (1) ■ Җәй көне бияләй, кыш көне майка сатып ал ○ 1011 МАЙЛА (2) ■ Тауга таба - майла, тау астына - хет майлама, хет майла - көпчәк шулай дип шыгырдый, имеш ○ 7069 (2) МАЙЛАГАН (4) ■ Майлаган каешка эт үч ○ 3518 ● 7060; 9959; 11015 МАЙЛАМА (1) ■ Тауга таба - майла, тау астына - хет майлама, хет майла - көпчәк шулай дип шыгырдый, имеш ○ 7069 МАЙЛАМАГАН (1) ■ Майламаган арба шыгырдый ○ 7061 МАЙЛАМАСАҢ (2) ■ Майламасаң каеш та өзелә ○ 7062 ● 9383 МАЙЛАМЫЙ (1) ■ Майламый пәрәмәч пешми ○ 9303 МАЙЛАМЫЙЧА (1) ■ Майламыйча - арба, җайламыйча чана йөрми ○ 7063 МАЙЛАП (3) ■ Юньсезгә майлап бирсәң, "юеш" дип әйтер, ди ○ 6558 ● 9478; 12193 МАЙЛАР (4) ■ Юньсез итеген майлар, итеге итәген майлар ○ 6554 (2) ● 12214 (2) МАЙЛАРЫ (1) ■ И ураза айлары, сыза йөрәк майлары ○ 16917 МАЙЛАСАҢ (1) ■ Юкәне нихәтле майласаң да, каеш булмас ○ 7085 МАЙЛАУ (1) ■ Салкын су белән майлау ○ 518 МАЙЛЫ (13) ■ Көзге яңгыр - майлы яңгыр ○ 1116 ● 3728; 6172; 9282; 9293; 9304; 9509; 9675; 9942; 10035; 10949; 14314; 16055 МАЙЛЫЙЛАР (1) ■ Аюның үзен аю мае белән майлыйлар ○ 2096 МАЙМЫЛ (3) ■ Баш маймыл ни кыланса, калган маймыллар бар да шуны кыланыр, ди ○ 2324 ● 2330; 2331 МАЙМЫЛЛАР (1) ■ Баш маймыл ни кыланса, калган маймыллар бар да шуны кыланыр, ди ○ 2324 МАЙНЫ (4) ■ Мыштым мәче майны күбрәк ашый ○ 3346 ● 3355; 9417; 15683 МАЙСЫЗ (6) ■ Майсыз чәчәк ярылмас ○ 916 ● 9305-9307; 10036; 12731 МАКЛЕРГА (1) ■ Телнең озыны яучы белән маклерга кирәк ○ 15618 МАКСАТЫҢНЫ (1) ■ Наданга максатыңны аңлату дәвәне чокыр атлатудан кыендыр ○ 16640 МАКТА (25) ■ Диңгезне макта, корыны тапта ○ 371 ● 1372; 1737 (2); 2367; 2574; 2657; 2725; 2763; 3047; 5089; 5153; 5176; 6789; 6908 (2); 7387; 12009; 13031; 13373; 13627; 13809 (2); 13976; 15137 МАКТАВЫННАН (1) ■ Акыллы кешенең яманлавы ахмакның мактавыннан яхшырак ○ 11437 МАКТАГАН (4) ■ Карт атын мактаган кеше кара җәяүгә калган ○ 2656 ● 4052; 12055; 16130 МАКТАГАННЫ (3 | 1) ■ Ир хурлаганны ил хурлар, ир мактаганны ил мактар ○ 4992:3 ● 11715; 13121 (2) МАКТАЛА (1) ■ Өйдә табак-савыт күп булса, абыстае мактала ○ 10003 МАКТАЛГАНЧЫ (1) ■ Акылсыздан макталганчы акыллыдан тиргәл ○ 11483 МАКТАМА (10) ■ Кич булмыйча бүгенге көнне мактама ○ 858 ● 7387; 9055; 12057; 12072; 13031; 13594 (2); 13621; 14390 МАКТАМАС (1) ■ Чын дус алдыңда мактамас, артта мактар ○ 5488 МАКТАН (12) ■ Башта бир фонтан, шуннан соң мактан ○ 273 ● 1370; 1418; 6027; 6121; 6698; 6743; 7015; 7857; 10779; 11243; 11497 МАКТАНА (4) ■ Эт койрыгы белән мактана ○ 3602 ● 3660; 8940; 13623 МАКТАНГАН (1) ■ Элекке заманда бер хатын: "Яшь чакта җил идем, давыл идем, бер көнгә биш көлтә ура торган идем", - дип мактанган, ди ○ 13761 МАКТАНГАНДА (1) ■ Мактанганда бар, актарганда юк ○ 12018 МАКТАНМА (16) ■ Амбарың белән мактанма, ашлыгың белән мактан ○ 1370 ● 1418; 4258; 6027; 6121; 6743; 7015; 7255; 7366; 7857; 10779; 11243; 11497; 12019; 12087; 13608 МАКТАНМАС (1) ■ Акыллы кеше башкаларга иткән ярдәме белән мактанмас ○ 11433 МАКТАНМАСАҢ (1) ■ Барганда мактанмасаң, кайтканда көләрсең ○ 11985 МАКТАНМЫЙМЫН (1) ■ Быел итек бастырдым, ул да булды тездән үк, без бай дип үк мактанмыймын, икмәк бетте көздән үк ○ 7530 МАКТАНСА (5) ■ Әтәлге, мактанса, "тычкан тоттым!" дияр ○ 4221 ● 7181 (2); 7182 (2) МАКТАНСЫН (1) ■ Колны, мактансын дисәң, алыска сат ○ 5843 МАКТАНУ (1) ■ Мактану хур итә, тыйнаклыкка ни җитә ○ 12020 МАКТАНУГА (1) ■ Мактанчык кешенең бар акылы мактануга китәр ○ 12025 МАКТАНЧЫК (12) ■ Иске бай кызганчак булса, яңа бай мактанчык була ○ 7351 ● 12021-12028; 12035; 12050; 12899 МАКТАНЧЫКНЫҢ (3) ■ Мактанчык, мактанчыкның арты ачык ○ 12026 ● 12029; 12039 МАКТАНЫП (2) ■ Ишәк мактанып толпар булмас, карга мактанып шоңкар булмас ○ 2964 (2) МАКТАНЫР (7) ■ Ишәк колагы белән мактаныр ○ 2963 ● 5590; 6350; 6556; 7176; 13766; 13880 МАКТАП (1) ■ Мактап йөргән кунак аш алдыннан килә ○ 10155 МАКТАР (20 | 1) ■ Бар төлке дә үз койрыгын мактар ○ 2284 ● 4992:3; 5350 (2); 5488; 5825; 10220; 11328; 11425 (2); 11426 (2); 11498 (3); 11649; 11650; 11682; 11703 (2); 11959 МАКТАСАҢ (2) ■ Яхшыны мактасаң ярашыр, яманны мактасаң адашыр ○ 12379 (2) МАКТАСЫН (1) ■ Үзеңне үзең мактама, кеше сине мактасын ○ 12072 МАКТАУ (5) ■ Аргамак сыйпау сөймәс, алаша мактау сөймәс ○ 2784 ● 2866; 12167; 12277; 12422 МАКТАУЛЫ (5) ■ Сандугач, кечкенә булса да, мактаулы кош ○ 4098 ● 12067; 12829; 13032; 13451 МАКТАУНЫ (1) ■ Алла да үзен мактауны ярата ○ 16839 МАКТЫЙ (13) ■ Кабып йотар алдыннан төлке дә тавыкны мактый ○ 2288 ● 3916; 4224; 4328; 4475; 5742 (2); 6263; 8007; 9646; 11719; 12563; 16964 МАКТЫЙЛАР (5) ■ Товарны күрсәткәч мактыйлар ○ 7979 ● 9354; 12089; 13039 (2) МАЛ (175) ■ Татыр, татырда мал ятыр ○ 150 ● 210; 1334; 1337; 1416; 1970; 2349; 2365; 2366; 2379-2388; 2394; 2396; 2401; 2405 (4); 2416-2418; 2420; 2422; 2423; 2424 (2); 3519; 4293; 4742; 4871; 5038; 5087; 5308; 5360; 5370; 5854; 5874 (2); 5875; 5980; 6061; 6549; 6589; 7132; 7135; 7160; 7209-7211; 7257; 7313; 7322-7324; 7330; 7331; 7343; 7345-7347; 7350 (2); 7356; 7358; 7369 (2); 7372 (2); 7375-7377; 7378 (2); 7379-7385; 7386 (2); 7387-7390; 7395; 7412; 7413; 7416; 7427; 7429; 7431 (2); 7433; 7439; 7452; 7504; 7510 (2); 7511-7513; 7794; 7806; 7843; 7874; 7935; 8054; 8325; 9594; 10156; 10240; 10242; 10278; 10287; 10288 (2); 10816; 10973; 11062; 11242; 11454; 11559; 11611; 11675; 11849; 11880; 11914; 11952; 12237; 12570; 12700; 12823; 12824; 12834; 13208; 13272; 13274; 13366; 13557; 13563; 13618; 13619; 13687; 13890; 13893; 14033; 14034; 14343; 14436; 14496; 14531; 14638; 14792 (2); 15178; 15201; 15203; 16461; 16568; 16626; 16627 (2); 16739; 16818; 17008 МАЛАЙ (14) ■ Байга малай кирәк, малайга ялчы кирәк ○ 5737 ● 14108 (4); 14123; 14132; 14133; 14168; 14459; 15081 (2); 15143; 15147 МАЛАЙГА (3) ■ Байга малай кирәк, малайга ялчы кирәк ○ 5737 ● 15010; 15012 МАЛАЙЛАРГА (1) ■ Кызларга канат, малайларга аяк ○ 14127 МАЛАЙНЫ (2) ■ Малайны табу күңелле, кызны үстерү күңелле ○ 14134 ● 14266 МАЛГА (17) ■ Кылыгын белмәгән малга якын барма ○ 2372 ● 2956; 5743; 6964; 7363; 7367; 7384; 7415; 7418; 7432; 7934; 10254; 10255; 11612; 12280; 12565; 16739 МАЛДА (4) ■ Ашаган малда өмет бар ○ 2350 ● 7289; 7359; 16968 МАЛДАН (5) ■ Яз берәүне аздырыр, берәүне малдан яздырыр ○ 975 ● 7326; 11318; 15177; 16500 МАЛЛАР (1) ■ Чабата маллар таба ○ 9060 МАЛЛАРЫ (1) ■ Кем маллары кемгә калмый, кем ярларын кем сөйми ○ 12710 МАЛЛЫ (5) ■ Маллы кеше - тупланда ○ 5597 ● 7391; 9165; 10784; 13859 МАЛЛЫГЫ (1) ■ Кәҗәнең маллыгы юк ○ 3052 МАЛЛЫГЫННАН (1) ■ Маллыгыннан данлыгы ○ 2389 МАЛЛЫНЫҢ (1) ■ Маллының малына каза, малсызның - башына ○ 7392 МАЛНЫ (24) ■ Санаган малны бүре алмый ○ 2199 ● 2367; 2374; 2390; 2410; 3532; 5022; 7183; 7393-7400; 7421; 7936; 7937; 8004; 12571; 15424; 16628; 17068 МАЛНЫҢ (7) ■ Малның җаен баккан белер, утынның җаен яккан белер ○ 2391 ● 2643; 7370; 7420; 7430; 7506; 7986 МАЛСЫЗ (6) ■ Малсыз кеше - җансыз кеше ○ 2392 ● 7401; 7402; 7938; 12863; 13499 МАЛСЫЗЛЫК (1) ■ Малсызлык ярлылык түгел, акылсызлык ярлылык ○ 11613 МАЛСЫЗНЫҢ (1) ■ Маллының малына каза, малсызның - башына ○ 7392 МАЛТАБАР (1) ■ Малтабар, мал диеп, юлдан язар ○ 11880 МАЛЧЫ (3) ■ Малчы кулы майда булыр ○ 2393 ● 2394; 4742 МАЛЧЫНЫҢ (2) ■ Балыкчының кулы ак, малчының йөзе ак ○ 4479 ● 5855 МАЛЫ (38) ■ Бохарада малы барның карыны тук ○ 5167 ● 7138; 7271; 7290-7292; 7329; 7341; 7342; 7366; 7403; 7404 (2); 7405-7408; 7428; 7471; 7507; 7913; 10264; 11905; 11922; 11954; 12700; 12930; 13269; 13273; 13276; 14326; 14338; 14379; 14412 (2); 14570; 14658; 15409 МАЛЫДАЙ (1) ■ Алганда ата малыдай, биргәндә бизмән юк ○ 8094 МАЛЫН (17) ■ Вакытын югалткан - малын югалткан ○ 802 ● 5654; 7184; 7293-7295; 7505; 7969; 8005; 11847; 11870; 11954; 12109; 13142; 13143; 15987; 16870 МАЛЫНА (4) ■ Маллының малына каза, малсызның - башына ○ 7392 ● 13585 (2); 15171 МАЛЫННАН (1) ■ Аз биргән җаныннан бирер, күп биргән малыннан бирер ○ 8083 МАЛЫНЫҢ (1) ■ Малының рәхәтен күрә белмәгән бай көн дә ярлы ○ 7409 МАЛЫҢ (17) ■ Малың булса, көтүче табыла ○ 2395 ● 2396; 5503; 7129; 7131; 7133; 7364; 7410 (2); 7411 (2); 7870; 7939; 13624; 14637; 14931; 15491 МАЛЫҢА (1) ■ Башыңа авыру тисә, малыңа талау тияр ○ 15204 МАЛЫҢНЫ (2) ■ Тәнеңне бет ашый, малыңны эт ашый ○ 4851 ● 7505 МАЛЫҢНЫҢ (1) ■ Малыңның бәһасен белмәсәң, базарга чыгарма ○ 7940 МАМАЙ (1) ■ Мамай заманындагыларны белә ○ 1051 МАМЫГЫ (1) ■ Кәҗә - тауда, мамыгы - сыртында ○ 3038 МАМЫГЫН (1) ■ Мамыгын бушаткач, юрганым бар дип хыялланма ○ 8417 МАМЫК (10) ■ Тышы мамык, эче кабык ○ 658 ● 1674; 6553; 7192; 7306; 8388; 10734; 13720; 13782; 13895 МАМЫККА (2) ■ Исәп кирәк, хисап кирәк: йөз пот мамыкка ничә ат кирәк ○ 8044 ● 14774 МАМЫКТАН (2) ■ Утны күргәч, мамыктан төтен чыга ○ 8522 ● 14385 МАН (1) ■ Суга ман, сынык аша - үзеңнеке булсын ○ 9685 МАНАРА (3) ■ Авыл башы - манара, акыл башы - замана ○ 746 ● 5842; 10704 МАНАРАГА (1) ■ Мәзин, манарага менсә, үзен әтәч, халыкны тавык дип уйлар ○ 17054 МАНГАН (2) ■ Икмәкне катыкка манган ач булмый ○ 9216 ● 14589 МАНДЫРЫП (1) ■ Чибәрлек белән чиркәү салдырып булмый, матурлык белән манара мандырып булмый ○ 10704 МАНСАҢ (1) ■ Ахмакны алтынга мансаң да ахмак ○ 11516 МАНТЫМАС (2) ■ Белексез яу мантымас ○ 5554 ● 12944 МАНТЫМЫЙ (1) ■ Урлаган мал мантымый ○ 12570 МАНЫП (1) ■ Шулай итеп, чат май итеп, суга манып ашадык ○ 9789 МАҢГАЕ (1) ■ Маңгае киңнән түңелмә, иңсәсе киңгә үрелмә ○ 10289 МАҢГАЕН (1) ■ Ахмакка гыйбадәт кылырга кушсаң, маңгаен тишеп бетерер ○ 11513 МАҢГАЕНА (2) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 ● 2998 МАҢГАЕҢ (1) ■ Маңгаең белән таш койманы җимерә алмассың ○ 10290 МАҢГАЕҢА (3) ■ Кешегә таш атсаң, үз маңгаеңа тияр ○ 132 ● 12002; 15400 МАҢГАЙ (6) ■ Тәкә булыр кузының маңгай алды дүң булыр ○ 3140 ● 6108; 10291; 10354; 11212; МАҢГАЙГА (1) ■ Маңгайга язылган язмышыңны тир белән сыпырып төшереп булмый ○ 14930 МАҢГЫТ (1) ■ Ил яманы - маңгыт, кош яманы - аңгыт ○ 4948 МАҢЫ (1) ■ Бер хатын мактана, имеш: "Җитез идем, җил идем, җиде көндә бер ыштан тектем, бавы бар да маңы бар, җиде көнлек тагы бар" ○ 13623 МАРТ (7) ■ Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була ○ 917 ● 918-922; 12811 МАРТКА (1) ■ Хут мартка: "Селәгәең җый, әй селәгәй", - дип әйтә, ди ○ 961 МАРТНЫҢ (1) ■ Март, мартның көне шарт ○ 919 МАРТТА (2) ■ Мартта - шарт, апрельдә - шапырыла ○ 923 ● 939 мартта → шартта-мартта МАРТЫ (1) ■ Алды барның арты бар, февральнең марты бар ○ 758 МАСАЕР (2) ■ Каен тузына масаер, имән үзенә масаер ○ 1735 (2) МАСАЙ (1) ■ Тышкы матурлык белән масайма, эчке матурлык белән масай ○ 10696 МАСАЙМА (1) ■ Тышкы матурлык белән масайма, эчке матурлык белән масай ○ 10696 МАСАЙМАСЫН (1) ■ Фил бик масаймасын дип, алла тычканны яраткан, имеш ○ 3333 МАТ (1) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 МАТАШЫР (1) ■ Үз хатасын оныткан кеше башкалар хатасын зурайтырга маташыр ○ 12626 МАТУР (44 | 5) ■ Кара - матур булмаса да, матур - кара буладыр ○ 583 (2) ● 721; 1095; 1146; 1291-1293; 1339; 1656; 1780; 4119, :1 (2); 6107 (2); 8787; 8808; 10652; 10653 (4); 10658; 10684; 10685; 10700; 10708; 10712; 10738; 11327; 12704; 12743:1, :1 (2); 12969; 13079; 13089; 13103; 13171 (2); 13660; 13749; 13798; 15264; 15285; 16361; 16403; 16452 МАТУРГА (1) ■ Ямьсезгә матур дисәң - зураеп китәр, матурга ямьсез дисәң - черәеп китәр ○ 10712 МАТУРЛАМЫЙ (1) ■ Бер чәчкә яланны матурламый ○ 1259 МАТУРЛЫГЫ (7) ■ Кошның матурлыгы төсе белән, кешенең матурлыгы эше белән ○ 6091 (2) ● 10662; 10663; 11602 (2); 15047 МАТУРЛЫГЫНА (1) ■ Ир батырлыгына таянса, хатын матурлыгына таяныр ○ 13811 МАТУРЛЫГЫҢ (1) ■ Матурлыгың белән мактанма, батырлыгың белән мактан ○ 11243 МАТУРЛЫК (18) ■ Матурлык - бер көнлек, дуслык - гомерлек ○ 5470 ● 6493; 10686-10691; 10696 (2); 10704; 10710 (2); 11097; 11614; 11615; 12723; 14824 МАТУРЛЫККА (2) ■ Тун матурлыкка түгел, җылылыкка ○ 8929 ● 14829 МАТУРНЫ (3) ■ Күз - матурны, тамак тәмлене ярата ○ 9669 ● 10426; 10692 МАТУРНЫҢ (1) ■ Һәр матурның да бер гаебе табыла ○ 10718 МАТЧА (2) ■ Исән бул, иске өеңә түшәм бул, яңа өеңә матча бул, тараканга патша бул ○ 8367 ● 16176 МАТЧАСЫ (1) ■ Ата - йортның матчасы, ана - йортның өрлеге, балалар - стенасы ○ 14408 МАҺ (1) ■ "Маһ!" дигәч эт тә килә ○ 3520 МАЯ (5) ■ Мая башы - бер күкәй ○ 4294 ● 4295; 8906; 11455; 12885 МАЯДЫР (1) ■ Башлыга баш тиресе маядыр ○ 10256 МАЯК (1) ■ Таяксызга таяк бул кара төндә, маяксызга маяк бул олы юлда ○ 6926 МАЯКСЫЗГА (1) ■ Таяксызга таяк бул кара төндә, маяксызга маяк бул олы юлда ○ 6926 МАЯСЫЗ (1) ■ Тавык та маясыз салмый ○ 4319 МӘ (6) ■ Мә аягың, бир табагым ○ 8176 ● 8177; 8178; 8217; 9309; 17021 МӘГӘР (1) ■ "Әгәр"не чәчкәч, "мәгәр" үскән ○ 16202 мәгәр → әгәр-мәгәр МӘГӘР-ТӘГӘРЕ (1) ■ "Әгәр-мәгәр" янында "мәгәр-тәгәре" бар ○ 16203 МӘГЪКУЛЬ (2) ■ Ага булсаң - акыл әйт, акыл әйтсәң - мәгъкуль әйт ○ 14542 ● 16391 МӘГЪЛҮМ (2) ■ Атның сере иясенә мәгълүм, кызның сере өенә мәгълүм ○ 12939 (2) МӘГЪНӘ (5) ■ Чарасы юк эш өчен кайгыруда мәгънә юк ○ 6376 ● 10852; 14089; 15743; 16420 МӘГЪНӘСЕ (2) ■ "Мә" дигәннең мәгънәсе бар ○ 8178 ● 14868 МӘГЪНӘСЕЗ (1) ■ Татлы сүз тыңлата, мәгънәсез сүз йоклата ○ 16060 МӘГЪНӘСЕН (3) ■ Эшнең мәгънәсен белеп эшләгән җиңәр, сүзнең мәгънәсен белми сөйләгән җиңелер ○ 6394 (2) ● 16443 МӘГЪРИФӘТСЕЗ (1) ■ Мәгърифәтсез халык үз-үзен йөртә белмәгән бала шикелле ○ 16629 МӘЕЛЕ (1) ■ Хайван мәеле белән йөри ○ 2413 МӘЕЛЕҢ (1) ■ Мәелең булса - мәйханә, акылың булса - чәйханә ○ 9841 МӘЕЛЛЕ (3) ■ Мәелле ат су эчәр, мәелсез ат су кичәр ○ 2672 ● 12328 (2) МӘЕЛСЕЗ (1) ■ Мәелле ат су эчәр, мәелсез ат су кичәр ○ 2672 МӘЕТ (1) ■ Ялкау кеше тере мәет кебек ○ 6570 МӘҖӘСЕ (1) ■ Кәҗәсе кыйбат түгел, мәҗәсе кыйбат ○ 3056 МӘҖБҮР (1) ■ Бер сүз күтәрә алмаган кеше күп сүз күтәрергә мәҗбүр булыр ○ 15798 МӘҖЛЕС (2) ■ Ашның тәме тоз белән, мәҗлес яме сүз белән ○ 9139 ● 10157 МӘҖЛЕСЕНДӘ (1) ■ Юләрләр мәҗлесендә акыллы кеше мәзәк күренер ○ 11729 МӘҖЛЕСТӘ (2 | 1) ■ Батыр - гаскәрдә, акыл иясе мәҗлестә таныла ○ 5550:6 ● 9831; 15507 МӘЗӘК (6) ■ Илгә барса - илгәзәк, өенә барсаң бик мәзәк ○ 5138 ● 6679; 8365; 11729; 16388; МӘЗӘКЧЕ (2) ■ Иренчәк игенчедән илгәзәк мәзәкче узган ○ 1412 ● 15119 МӘЗИН (3) ■ Бер авылда мәзин күп - иртә намазын көн чыккач укыганнар ○ 16971 ● 17054; МӘЗИНГӘ (2) ■ Кем үлсә дә үлсен - мәзингә фидия булсын ○ 16999 ● 17039 МӘЗИННЕҢ (1) ■ Мулланың кулы озын, мәзиннең муены озын ○ 17048 МӘЙДАН (7) ■ Ат булса - мәйдан табыла, ат булмаса - мәйдан ябыла ○ 2490 (2) ● 4193; 4791; 6635 (2); 7349 МӘЙДАНГА (2) ■ Асылсаң - биеккә, егылсаң - мәйданга ○ 6634 ● 6637 МӘЙДАНДА (3) ■ Мәйданда еккан батырдан яуда еккан батыр олы ○ 5601 ● 6670; 12860 МӘЙДАННЫ (1) ■ Батыр, бирешсә дә, көрәшми мәйданны бирмәс ○ 6638 МӘЙДАНЫ (1) ■ Ат үләр - иркен мәйданы калыр; егет үләр - мактаулы даны калыр ○ 12829 МӘЙЛЕ (1) ■ Мәйле яман кешене ат өстендә эт кабар ○ 12153 МӘЙХАНӘ (1) ■ Мәелең булса - мәйханә, акылың булса - чәйханә ○ 9841 МӘК (1) ■ Мәк җиде ел булмаган да, аңа карап ачлык булмаган ○ 1557 МӘКАЛЬ (10) ■ Ияк күрке - сакал, сүз күрке - мәкаль ○ 16364 ● 16368; 16390-16392; 16401; 16403; 16405; 16426; 16443 МӘКАЛЬДӘ (3) ■ Мәкальдә гаеп-кыек юк, гаеп булса - үзеңдә ○ 16393 ● 16394; 16395 МӘКАЛЬНЕ (1) ■ Мәкальне әдәм чыгармый, заман чыгара ○ 16396 МӘКАЛЬСЕЗ (2) ■ Мәкальсез сүз - сакалсыз ияк кебек ○ 16397 ● 16398 МӘКӘРҖӘ (1) ■ Сәүдәгәрнең кыйбласы Мәкәрҗә ○ 7972 МӘКӘРҖӘГӘ (1) ■ Ничек итсә итте, Мәкәрҗәгә китте ○ 8056 МӘКЕР (1) ■ Хәйләкәрнең сүзе мәкер ○ 12594 МӘКНЕҢ (1) ■ Мәкнең бер сабагы дару, бер сабагы агу ○ 1558 МӘКТӘП (1) ■ Мәктәп юлы - җәннәт юлы ○ 16630 МӘЛЕНӘ (1) ■ Мәленә күрә әмәле ○ 926 МӘЛҖЕРЕК (1) ■ Төнлә исерек, көндез мәлҗерек ○ 9866 МӘЛИКӘГӘ (1) ■ Әрле Мәликәгә коры тәлинкә ○ 11329 МӘЛЛӘ (1) ■ Төсең-битең җир булган, әвенең янды мәллә ○ 10736 МӘЛСЕЗ (1) ■ Мәлсез чәчәк ярылмас ○ 1294 МӘМӘТ (1 | 1) ■ Үзен-үзе белмәгән, үзен Мәмәт атаган ○ 12065 ● 14288:2 МӘНДИ (1) ■ Мәнди анасы да белә ○ 14250 МӘҢГӘР (1) ■ Анда түгел, монда эш, Мәңгәр янында Мөндеш ○ 5261 МӘҢГЕ (3) ■ Илен сөйгән мәңге яшәр, илен саткан бер көн яшәр ○ 4976 ● 9275; 16628 МӘҢГЕГӘ (2) ■ Йортта озак асралган кош мәңгегә очалмас ○ 3834 ● 12354 МӘҢГЕЛЕК (2) ■ Байлык - бер айлык, ярлылык, "тота белсәң", - мәңгелек ○ 7243 ● 12465 МӘРӘЙГӘ (1) ■ Төзәмичә мәрәйгә тидерә алмассың ○ 5640 МӘРГӘН (3) ■ Батыр - яуда, мәргән - ауда, телчән - дауда ○ 5551 ● 5602; 15505 МӘРГӘННЕҢ (1) ■ Мәргәннең угыннан беленми, тидерүеннән беленә ○ 5603 мәрҗән → энҗе-мәрҗән МӘРҖӘННЕ (1) ■ Күз бар - диңгез төбендәге мәрҗәнне күрер, күз бар - борын төбендәге бүрәнәне күрмәс ○ 10411 МӘРМӘР (2) ■ Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс ○ 140 ● 145 МӘРТӘБӘ (1) ■ Үзен-үзе белмәгән утыз мәртәбә көлкегә калган ○ 12064 МӘРХӘМӘТ (1) ■ Бүрегә мәрхәмәт итсәң, сарыкка золым итәрсең ○ 2174 мәрче → кәрче-мәрче МӘСКӘҮ (3) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү көзгесе ○ 719 ● 5229; 5260 МӘТРҮШКӘ (3) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 (2) ● 2975 МӘҮЛАДӘН (1) ■ Колдан хәрәкәт, мәүладән бәрәкәт ○ 5840 МӘХӘББӘТ (28) ■ Чулпы чылтыравы - мәхәббәт тавышы ○ 8818 ● 12670; 12692; 12705; 12708; 12713; 12723-12734; 12765; 12773; 12784 (2); 12785 (2); 12797; 12798; 14439; 14824 МӘХӘББӘТЕН (1) ■ Хатын-кыз мәхәббәтен кырык ел саклар, сөймәгәнен сәгатендә әйтеп бирер ○ 13721 МӘХӘББӘТКӘ (3) ■ Дөньяда өч нәрсә юк: диңгезгә - капкач, күккә - баскыч, мәхәббәткә дару ○ 12701 ● 12735; 12763 МӘХӘББӘТЛӘРЕ (1) ■ Бер-берсен яратышкан кешеләр, мәхәббәтләре сүрелмәсен өчен, бераз аерылып торырга тиешләр, ди ○ 12669 МӘХӘББӘТНЕ (1) ■ Мәхәббәтне ара ераклыгы сыный ○ 12736 МӘХӘББӘТНЕҢ (2) ■ Көнчелек - мәхәббәтнең җаны ○ 12716 ● 12737 МӘХӘББӘТСЕЗ (1) ■ Мәхәббәтсез семья - тамырсыз агач ○ 13198 МӘХӘББӘТТӘ (1) ■ Димченең мәхәббәттә эше юк ○ 13155 МӘХӘЛЛӘ (2) ■ Безнең тавык күкәй салганны бөтен мәхәллә ишетә, күршенең байталы колынласа да, һич тавыш чыкмый ○ 5264 ● 17055 МӘХӘЛЛӘГӘ (1) ■ Мулла азса, мәхәлләгә ни сан ○ 17013 МӘХӘЛЛӘНЕ (1) ■ Тавык, бер күкәй салганчы, бөтен мәхәлләне аякка бастырыр ○ 4303 МӘХӘЛЛӘСЕ (1) ■ Мулласы нинди, мәхәлләсе шундый ○ 17053 МӘХЛУК ( | 1) ■ Тургай иң юаш мәхлук диләр, ул хакта кырдагы чебеннәрдән сора ○ 4158:1 МӘХРҮМ (2) ■ Булмаган үгезне көтеп бозаудан мәхрүм калма ○ 3288 ● 9850 МӘҺӘР (1) ■ Шәһәр - үзе бер мәһәр ○ 5243 МӘҺӘРЕ (1) ■ Бирмәс кызның мәһәре зур булыр ○ 13263 МӘҺӘРЛЕК (1) ■ Кызга мәһәрлек - туена чәй-шикәрлек ○ 13275 МӘЧЕ (52) ■ Йоклап яткан мәче авызына тычкан үзе килеп керми ○ 3340 ● 3341; 3342; 3346; 3349-3364; 3367; 3381; 3382; 3384; 3385; 3387-3391; 3394-3397; 3417; 3423; 3424; 3550; 3571; 3573; 3588; 3599; 3784; 3787; 3788; 3794; 5497; 9465; 10866; 11768; 11828; 13908 МӘЧЕГӘ (6) ■ Мәчегә уен, тычканга кыен ○ 3365 ● 3386; 3410; 3420; 3597; 6651 МӘЧЕДӘ (1) ■ Сакал кәҗәдә дә бар, мыек мәчедә дә бар ○ 10301 МӘЧЕДӘН (2) ■ Мәчедән артканны эт җыяр ○ 3366 ● 3367 МӘЧЕ-КӨЧЕК (1) ■ Бала булган йортта мәче-көчек шатлана ○ 13928 МӘЧЕМ (1) ■ Мыяу-мыяу мәчем бар, колак кисәр кайчым бар ○ 10523 МӘЧЕНЕ (2) ■ Мәчене түбәдән атсаң да, дүрт аягы өстенә төшәр ○ 3368 ● 3409 МӘЧЕНЕҢ (2) ■ Куянның өе - урманда, мәченең өе - өйдә ○ 2267 ● 3336 МӘЧЕҢНЕ (1) ■ Сандугачны өйгә җибәрсәң, мәчеңне читлеккә яп ○ 4110 МӘЧЕСЕ (2) ■ Аның мәчесе дә куян тота ○ 3383 ● 7299 МӘЧЕТ (2) ■ Җеннәр күбрәк мәчет тирәсендә йөриләр ○ 16801 ● 17036 МӘЧЕТКӘ (4) ■ Акча белән шайтанны да мәчеткә кертеп була ○ 7664 ● 16948; 16950; 17086 МӘШӘКАТЬ (1) ■ Байлыкны җыйсаң мәшәкать, югалтсаң үкенеч ○ 7253 МӘШӘКАТЬТӘН (1) ■ Бәләкәй мәшәкатьтән качкан - зурысына капкан ○ 14821 МЕЛЛАЛЫКТАН (1) ■ Көннән якты нәрсә юк, көндез бар да төнлә юк; меллалыктан яхшы нәрсә юк, телдә бар да диндә юк ○ 17006 МЕН (1) ■ Бер менсәң дә юрга мен ○ 2791 МЕНӘ (16) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 940; 1583; 2257; 2992; 5751; 6814; 7033; 7275; 8054; 8282; 8294; 9774; 11037; 13330; 14054 МЕНӘЛӘР (1) ■ Түбәннән югарыга ун ел менәләр, югарыдан түбәнгә ун көн дә җитә ○ 696 МЕНӘМ (1) ■ Арысланның, айга менәм дип, биле биртелгән ○ 2056 МЕНӘМЕН (1) ■ Арыслан, айга менәмен дип, аягын сындырган ○ 2032 МЕНӘР (11) ■ Елгада су артканчы, баканың күзе маңгаена менәр ○ 377 ● 2272; 2475; 4767; 4799; 5326; 9566; 14309; 14719; 15125; 16493 МЕНӘРГӘ (4) ■ Тауга менәргә сәләт кирәк, төшәр өчен сәбәп кирәк ○ 165 ● 6544; 7625; 13533 МЕНӘРСЕҢ (3) ■ Колын асрасаң, ат менәрсең ○ 2842 ● 8597; 13751 МЕНГӘН (14) ■ Һәркем үз менгән тавын, биек булсын, ди ○ 222 ● 702; 704; 2549; 2659; 2783; 3141; 4859; 6958; 7984; 8211; 10556; 13533; 15100 МЕНГӘНДӘ (2) ■ Бозау агачка арты белән менгәндә була ○ 3273 ● 10787 МЕНГӘНЕ (1) ■ Байның егылганы - ярлының атка менгәне ○ 7280 МЕНГӘНЕМ (1) ■ Менгәнем чаман булды, алганым яман булды ○ 13250 МЕНГӘННЕКЕ (1) ■ Ат кемнеке - менгәннеке, тун кемнеке - кигәннеке ○ 2501 МЕНГӘННЕҢ (4) ■ Ишәккә менгәннең аягы тынмас ○ 2976 ● 7050 (2); 13757 МЕНГӘНЧЕ (4) ■ Алама ат менгәнче, йөгер үзең дигәнчә ○ 2455 ● 2456; 2525; 2705 МЕНГӘЧ (6) ■ Тауга менгәч, сусавыңнан ни файда ○ 164 ● 703; 4322; 6844; 11128; 14342 МЕНГӘШМӘ (1) ■ Менгәшмә, менгәштеңме - артың авыртса да эндәшмә ○ 2671 МЕНГӘШТЕҢМЕ (1) ■ Менгәшмә, менгәштеңме - артың авыртса да эндәшмә ○ 2671 МЕНДӘР (6 | 1) ■ Йокы мендәр сорамый ○ 6655:1 ● 8297; 10201 (2); 13176; 13720; 14705 МЕНДӘРГӘ (3) ■ Йонсыз мендәргә яткыра ○ 8438 ● 13348 (2) МЕНДӘРНЕ (1) ■ Мендәрне күп салма, картаерсың ○ 8418 МЕНДЕМ (2) ■ Атка мендем - атакка мендем ○ 2550 (2) МЕНДЕҢ (1) ■ Гидай атка менсә: "Кайдан мендең?", бай атка менсә: "Котлы булсын!" ○ 7333 МЕНДЕРӘ (1) ■ Бәхет тәхеткә мендерә, бәхет тәхеттән төшерә ○ 14834 МЕНДЕРЕР (2) ■ Һөнәр: туйдырыр, ат мендерер, тун кидерер ○ 6414 ● 14072 МЕНДЕРМӘК (1) ■ Дөньяда мал җыймак - олы ташны биек тауга мендермәк ○ 7343 МЕНЕГЕЗ (2) ■ Үзегезне белегез, сәндерәгезгә менегез ○ 8396 ● 12092 МЕНЕП (18) ■ Атка менгән кешенең тай менеп такымы тулмас ○ 2549 ● 2797; 2928; 3776; 4393; 4409; 4588; 4604; 4808; 8394; 8596; 9487; 11667; 12925; 13282; 13410; 13988; 16297 МЕНМӘ (1) ■ Черек баскычтан менмә - түнәрсең, черек басмага басма - батарсың ○ 8634 МЕНМӘГӘН (5) ■ Тау менмәгән тауны белмәс, тау янында тауны күрмәс ○ 158 ● 2507; 2551; 5762; 15030 МЕНМӘС (3) ■ Дөя дулап күккә менмәс ○ 2914 ● 15030; 16139 МЕНМӘСӘ (2) ■ Арыслан айга менмәсә дә, сикерүе дан ○ 2031 ● 3147 МЕНМИ (1) ■ Югары менми менгән - түбән караса түнгән ○ 704 МЕНМИЛӘР (1) ■ Ат юк дип, сыер менмиләр ○ 2530 МЕНСӘ (14) ■ Ат менмәгән ат менсә чаба-чаба үтерер, тун күрмәгән тун күрсә кага-кага туздырыр ○ 2507 ● 4759; 5751; 5963; 7333 (2); 7441; 11477; 11500; 12024; 14289; 14309; 14846; 17054 МЕНСӘҢ (7) ■ Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагыңнан тартыр ○ 101 ● 2552; 2730; 2791; 2856; 8597; 12111 МЕНҮ (3) ■ Югары менү - морат, аста калу - оят ○ 705 ● 2939; 4842 МЕНҮЕ (1) ■ Тауга менүе кыен, төшүе ансат ○ 166 МЕҢ (115 | 1) ■ Алтынчының бер органы - тимерченең мең органы ○ 265 ● 382; 1528; 1677; 2170; 2239:1; 2417; 2614; 2628; 2632; 2722; 3000; 3083; 3084; 3086; 3088; 3130; 3156; 3158; 3240; 3285; 3335; 3405; 3769; 3974; 4657; 4695; 4874; 5000 (2); 5066; 5159; 5471; 5544; 5556; 5598; 5627; 5856; 5898; 6041; 6340; 6370; 6384; 6418; 6531; 6805; 6885; 6888; 7030; 7064; 7296; 7622; 7706 (2); 7791; 7792; 7955; 8108; 8123; 8455 (2); 9366; 9985; 10292; 10441; 10455; 11080; 11105; 11145; 11407; 11430; 11455; 11521; 11536; 11544 (2); 11728; 11735; 12107 (2); 12108; 12150; 12151; 12259; 12265; 12415; 12546; 12568; 12858; 13052; 13213; 13414; 13944; 14075; 14239; 14370; 14448; 14812; 14931; 15289; 15476; 15524; 15796; 15802; 15804; 15814; 15829; 15942; 16348; 16463; 16516; 16535; 16575; 16577; 16729; 16988 МЕҢӘҮ (1) ■ Берәү бар - меңгә торыр, меңәү бар - бергә тормас ○ 4889 МЕҢГӘ (2) ■ Бернең бәласе меңгә, меңнең бәласе төмәнгә ○ 4887 ● 4889 МЕҢГӘШ (1) ■ Әйт тә сүзеңә җит, меңгәш тә өеңә җит ○ 16207 МЕҢГЕРСӘҢ (1) ■ Нигезен кыек салсаң, түбәсен Тимерказык йолдызына хәтле меңгерсәң дә кыек булыр ○ 8279 МЕҢЕН (2) ■ Байның меңен күрмәсләр, ярлының берен күрерләр ○ 7297 ● 7320 МЕҢНӘН (2) ■ Йөздән юрга чыгар, меңнән толпар чыгар ○ 2795 ● 15489 МЕҢНЕ (10) ■ Меңне сөйләгәннән берне эшләп күрсәтү артыграк ○ 6109 ● 10412; 11200; 11605; 11609; 11702; 12718; 16113; 16531; 16610 МЕҢНЕҢ (2) ■ Бернең бәласе меңгә, меңнең бәласе төмәнгә ○ 4887 ● 11244 МЕСКЕН (5) ■ Үз илендә йөри җиңен салып, чит илдә - мескен, гарип ○ 5146 ● 9858; 12137; 12149; 15404 МЕЧКӘЙ (2) ■ Мечкәй - тәңренең убыры ○ 16740 ● 16792 МЕЧКӘЙНЕҢ (1) ■ Мечкәйнең эчендә еланы бар ○ 16741 меше → кеше-меше МИ (2) ■ Башта ми булмаса, ике кулга көч төшә ○ 10259 ● 10345 МИДӘ (1) ■ Акылның урыны мидә, нуры күңелдә ○ 11475 МИЕ (7) ■ Карга мие эчкән ○ 4013 ● 4226; 4227; 4358; 10305; 10564; 11467 МИЕН (1) ■ Кыргаяк кешенең миен ашый, имеш ○ 4786 МИЕҢ (1) ■ Башыңда миең булмаса, аягыңа авырлык ○ 10274 МИЗГЕЛЕ (2) ■ Мизгеле җитми таң атмас ○ 925 ● 1839 МИЗГЕЛСЕЗ (2) ■ Торлаксыз үскән колын мизгелсез юшап, мизгелсез утлар ○ 2846 (2) МИКӘН (11) ■ "Каен агачы бар җирдә авыру бар микән?" - дип әйтәләр, ди, каен агачы юк җирләрдә ○ 1733 ● 8449; 9499; 9501 (2); 12811 (4); 14997 (2) МИКИ (1) ■ Минем күңелем Микидә, Мики күңеле ипидә ○ 9479 МИКИДӘ (1) ■ Минем күңелем Микидә, Мики күңеле ипидә ○ 9479 МИКУЛА (3) ■ Күзмә күпер суга, Микула кадак кага ○ 914 ● 924 (2) МИЛӘШ (2) ■ Миләш дигән җимеш авыздан - су, күздән яшь китерер, имеш ○ 1810 ● 1848 МИЛӘШТӘН (1) ■ Миләштән бәлеш салмыйлар ○ 1811 МИЛЕГӘ (1) ■ Бәхет милегә дә тия, тилегә дә тия ○ 14830 МИЛЛӘТНЕҢ (1) ■ Милләтнең теле - үзенең әдәбияты ○ 16385 МИЛЧӘНЕҢ (1) ■ Милчәнең канаты зур да - оча алмый ○ 1426 МИН (82) ■ "Кояш, баерсың да баерсың, мин үлгәч баерсың" ○ 94 ● 97; 104; 884; 936-938; 939 (2); 1596; 1605 (2); 1621 (2); 2158; 2198; 2268; 2321; 2587; 3059; 3150; 3618; 4219 (2); 4782; 5996; 5997; 6290 (2); 6302; 6319 (2); 6437; 6462 (2); 7609; 8030; 9018; 9148; 10037; 10218; 10521; 11038; 11440; 11772; 12004; 12030; 12087; 12088; 12152; 12402; 13068 (2); 13110 (2); 13172; 13696; 13785; 13913; 14294; 14307; 14578; 14579; 14581; 14582; 14662; 14932; 15027 (2); 16278; 16285; 16290; 16291; 16320; 16886; 16901; 16908; 16933; 16953; 17076; 17081; 17085 МИНДӘ (4) ■ Кул пычкысы бүген миндә, иртәгә синдә хезмәт итә ○ 1925 ● 7245; 9776; 14318 МИНЕ (8) ■ Үрмә, мине күрмә ○ 1236 ● 2158; 3780; 3781; 4406; 10524; 12806; 14596 МИНЕКЕ (5) ■ Ак кәҗә синеке, карарагы минеке ○ 3067 ● 11163; 12038; 13782; 16290 минеке → синеке-минеке МИНЕКЕНДӘ (1) ■ Синеке - минеке, минекендә синең эшең юк ○ 12038 МИНЕМ (25) ■ Бүренең туны яхшы да бит, минем өчен тегелмәгән ○ 2213 ● 4217; 4542; 6327; 6596; 7034; 7319; 7647; 8227; 8568; 8657; 8956; 9479; 10522; 10527; 11358; 13251; 13783; 14319; 14539; 14639; 15152; 15362; 15445; 16873 минләнгән → мин-минләнгән минлек → мин-минлек МИН-МИН (1) ■ "Мин-мин" дигәннең кулыннан эше килмәс ○ 12031 МИН-МИНЛӘНГӘН (2) ■ Ажгырган айгырның өерен күр, мин-минләнгән егетнең өен күр ○ 11983 ● 12900 МИН-МИНЛЕК (1) ■ Мин-минлек - кимлек ○ 12032 "МИН-МИН"НЕҢ (1) ■ "Мин-мин"нең тәүбәсе кабул булмас ○ 12033 МИННӘН (3) ■ Миннән ирек, эттән койрык ○ 3782 ● 6299; 12254 МИННӘТ (1) ■ Миннәт белән коймак ашаудан миннәтсез таяк ашау артык ○ 9676 МИННӘТЛЕ (1) ■ Миннәтле аштан карынның ачлыгы яхшы ○ 9308 МИННӘТСЕЗ (1) ■ Миннәт белән коймак ашаудан миннәтсез таяк ашау артык ○ 9676 миннең → "мин-мин"нең МИНУТ (1) ■ Агачны үстерергә илле ел, кисәргә биш минут кирәк ○ 1663 МИНУТЛЫК (1) ■ Бер минутлык ялгыш мәңгелек кайгы китерә ала ○ 12465 МИНУТЫНДА (1) ■ Минутында тотмасаң, сәгатендә тоталмассың ○ 927 "МИН"ЧЕЛ (1) ■ Көнчел кеше - "мин"чел кеше ○ 12537 МИҢ (1) ■ Кешене "мин" басканчы миң бассын ○ 12004 МИҢА (17) ■ Миңа дисә: ни эссе түгел, ни суык түгел ○ 1222 ● 9442; 9466; 9768; 10521; 10829; 11987; 12034; 13332; 14316; 14466 (3); 14536; 15446; 16292; 16890 МИР (3) ■ Ил какса, мир кага ○ 4933 ● 5039; 13490 МИРАС (3) ■ Ата һөнәре - балага мирас ○ 14353 ● 14560 (2) МИРАСЧЫЛАР (1) ■ Үлем җанны ала, мирасчылар малны ала ○ 15424 МИРАСЫ (1) ■ Китап - бер нәселнең икенче нәселгә калдырган мирасы ○ 16601 МИРГӘ (6) ■ Миргә ашаткан икмәк югалмый ○ 5040 ● 13166; 13849; 13894; 15575; 15876 МИРДӘН (1) ■ Ирдән иргә йөрү, мирдән миргә йөрү ○ 13166 МИРЗА (1) ■ Мирза үлеме тамактан, суфи үлеме шәһвәттән ○ 5857 МИРНЕҢ (1) ■ Кырык мирнең көен көйләгәнче бер сабанның артын чөйләрсең ○ 5017 МИСЕЗ (2) ■ Иясез йорт мисез баш кебек ○ 8261 ● 12030 МИХНӘТ (7) ■ Иртәгә аш калса - дәүләт, эш калса - михнәт ○ 836 ● 11458; 12351; 14071; 14864; 14933; 14934 МИХНӘТЕ (2) ■ Килен чакның рәхәте - кыз чакның михнәте ○ 13368 ● 16016 МИХНӘТЕН (1) ■ Телнең михнәтен баш күрә ○ 15617 МИХНӘТЕНӘ (2) ■ Дөньяның ун михнәтенә бер шатлык ○ 14740 ● 14944 МИХНӘТКӘ (1) ■ Әдәм баласы михнәткә түзә, рәхәткә түзми ○ 14966 МИХНӘТЛЕ (1) ■ Эшнең башы михнәтле булса, төбе хикмәтле була ○ 6247 МИХНӘТНЕҢ (1) ■ Һәр михнәтнең бер рәхәте була ○ 14973 МИХНӘТСЕЗ (5) ■ Михнәтсез эш булмас ○ 6110 ● 6111; 7412; 14935; 14956 МИХНӘТТӘ (2) ■ Михнәтсез тапкан аштан михнәттә тапкан таш яхшы ○ 14935 ● 14982 МИХНӘТТӘН (1) ■ Михнәттән куркып торудан аны тату артыграк ○ 14936 МИЧ (23) ■ Җәй җәйләдем, кыш кышладым, мич башыннан төшмәдем ○ 1069 ● 1611; 3356; 4694; 4807; 5599; 6112; 6495; 6567; 8474-8476; 8479; 9510; 10836; 11245; 11761; 12742; 13073; 13410; 14100 (2); 14225 МИЧӘҮ (1) ■ Ике учакка бер кисәү, ике атка бер мичәү ○ 8460 МИЧӘҮСЕҢ (1) ■ Өй эчендә ничәүсең, бер-береңә мичәүсең ○ 8328 МИЧЕН (1) ■ Мичен яккан, үзе яткан ○ 8565 МИЧЕНӘ (1) ■ Кунак килгән киченә борай салган миченә ○ 10212 МИЧКӘ (11) ■ Бер кичкә кер мичкә ○ 772 ● 1441; 5547; 8477-8479; 9020; 9865; 9937; 11909; 14785 МИЧКӘНЕҢ (1) ■ Буш мичкәнең тавышы шәп булса да, файдасы юк ○ 9890 МИЧНЕҢ (1) ■ Мичнең кадере кыш җиткәч ○ 8480 МИЧСЕЗ (1) ■ Ирсез өй - мичсез өй ○ 13551 МИЧТӘ (6) ■ Бер агач мичтә дә янмас, ике агач далада да сүнмәс ○ 8454 ● 8457; 8481; 9480; 13347; 16450 МИЧТӘН (1) ■ Хатыннар камырны изәләр кичтән, уңмаса, күрәләр мичтән ○ 13734 МИШӘЙТ (1) ■ Башың түгәрәк икән дә, колакларың мишәйт итә ○ 10343 МИЯУ (1) ■ Булганда "мияу" ди, булмаганда "сийау" ди ○ 7643 МОКЫТ (1) ■ Мокытны хет кырык ел укыт - һаман да мокыт ○ 11616 МОКЫТНЫ (1) ■ Мокытны хет кырык ел укыт - һаман да мокыт ○ 11616 МОНАХ (1) ■ Кяфернең ялкавы - монах, мөселманның ялкавы суфи булыр ○ 16823 МОНДА (7) ■ Бүген монда, иртәгә анда, иртәгесен күрербез таңда ○ 1036 ● 2291; 3068; 5261; 5269; 11006; 13072 МОНДЫЙ (2) ■ Мондый көндә яхшы кешенең эте дә йөрмәс ○ 1052 ● 15440 МОННАН (2) ■ Моннан эләкмәсә, тегеннән эләгә ○ 4543 ● 12399 МОНТАР (1) ■ Аккан суга монтар юк ○ 341 МОНЫ (1) ■ Аны әйт, моны әйт, камыр булса салма сал ○ 9427 МОНЫҢ (2) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 ● 9481 МОНЫСЫ (1) ■ Монысы әле аның баласы, пичтә калгандыр анасы ○ 14304 МОҢ (2) ■ Язын иген икмәгән әтәмбигә моң булыр ○ 1470 ● 2798 МОҢАЙМАС (2) ■ Азамат ирнең баласы өстенә яу килсә дә моңаймас ○ 5526 ● 14344 МОҢДАШ (1) ■ Бай ярлыга моңдаш булмас, бүре куйга юлдаш булмас ○ 7195 МОҢЛЫ (3) ■ Кубыздагы кыл моңлы, үксез үскән кыз моңлы ○ 14189 (2) ● 14937 МОҢЛЫ-ЗАРЛЫ (1) ■ Барысы да парлы-парлы, без генә моңлы-зарлы ○ 12799 МОҢСЫЗНЫҢ (1) ■ Моңлы кеше моңын сөйләгәндә, моңсызның башы авырта ○ 14937 МОҢЫ (6) ■ Чыпчыкның да үзенә күрә моңы бар ○ 4183 ● 6260; 13048; 14948; 16378; 16382 МОҢЫН (3) ■ Бай малын сөйләр, ярлы моңын сөйләр ○ 7184 ● 13599; 14937 МОРАДЫНА (6) ■ Иҗтиһад иткән - морадына җиткән ○ 6486 ● 11808; 11888; 13452; 13569; МОРАТ (4) ■ Югары менү - морат, аста калу - оят ○ 705 ● 7249; 10689; 13118 МОРАТКА (4) ■ Тай атка җиткерер, ат моратка җиткерер ○ 2853 ● 6973; 12211; 12312 МОРДАР (1) ■ Кассап күп булса, хайван мордар китәр ○ 2364 МОРҖА (9) ■ Суга төшсә - тау күргән, өйгә кергән - морҗа күргән ○ 528 ● 2859; 8487; 8496; 13374; 14725; 14769; 14770; 16907 МОРҖАДАН (4) ■ Мич янмаса, морҗадан төтен чыкмый ○ 8476 ● 8545; 8566; 14825 МОРҖАҢ (1) ■ Морҗаң күренмәсә, мосафир буласың ○ 6806 МОРҖАСЫ (4) ■ "Күзәеннең морҗасы исән әле, менеп ашап төшим әле", - дип йөри, ди, үрдәк ○ 4409 ● 7298; 8482; 8551 МОРҖАСЫНА (1) ■ Кече морҗасына ут капкандай кабалану ○ 8561 МОРҖАСЫННАН (2) ■ Морҗасыннан чыгып төнлегенә капкан ○ 8567 ● 11951 МОРЗА (1) ■ Булган ирнең билгесе - тышта морза, өйдә кол ○ 13455 МОСАФИР (2) ■ Мосафир этнең койрыгы кысык ○ 3522 ● 6806 МОХТАҖ (4) ■ Бай ярлыга мохтаҗ, ярлы акчага мохтаҗ ○ 7194 (2) ● 7698; 10879 МӨБАРӘК (1) ■ Бай өстендә яңа кием күрсәләр "мөбарәк булсын!" диләр, ярлы өстендә күрсәләр "кемнеке?" диләр ○ 7202 МӨГЕЗ (17 | 2) ■ Алдан чыккан колактан соң чыккан мөгез узар ○ 2347 ● 2370; 2399 (2), :1 (2); 2406; 2905; 2915; 2945; 2977; 3060; 3160; 3224; 3264; 3307; 3377; 3637; 5918 МӨГЕЗГӘ (1) ■ Үгез үгезгә сылтый, үгез мөгезгә сылтый ○ 3309 МӨГЕЗЕ (17) ■ Боланның мөгезе кыйммәт ○ 2116 ● 2117; 2447; 3026; 3035; 3053; 3131; 3225; 3287; 3289; 3792; 4655; 4699; 9717; 12747; 14038; 14263 МӨГЕЗЕМ (1) ■ Суда чакта - үгезем, судан чыккач - мөгезем ○ 530 МӨГЕЗЕН (8) ■ Март: "Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем", - дип әйтә, ди ○ 920 ● 959; 960; 2445; 3146; 3173; 3286; 14373 МӨГЕЗЕНӘ (2) ■ Сыер мөгезенә кар эләкми ○ 3191 ● 3285 МӨГЕЗЕНДӘ (1) ■ Хикмәт мөгезендә түгел, кәҗәсендә ○ 3064 МӨГЕЗЕННӘН (4) ■ Хайван мөгезеннән табар ○ 2414 ● 3330; 15493; 15650 МӨГЕЗЕҢ (1) ■ Мөгезең зур булса, агач камыт кидерәләр икән ○ 2397 МӨГЕЗЛЕ (10) ■ Ай - мөгезле, алтын - канатлы ○ 7 ● 2885; 3148; 3241; 3412; 6616; 11716 (2); 12172; 14009 МӨГЕЗНЕ (1) ■ Чүлмәкче мөгезне теләсә каян чыгара ○ 9990 МӨГЕЗСЕЗ (4) ■ Мөгезсез кәҗә үзен: "Мин - куй!" - дия икән ○ 3059 ● 3135; 3264; 12904 МӨГРӘМИ (1) ■ Имгән бозау мөгрәми ○ 3261 МӨГРӘП (2) ■ Мөгрәп килгән сыерның мөгезен бәреп сындырма ○ 3173 ● 3236 МӨГРИ (1) ■ Сөтсез сыер күбрәк мөгри ○ 3231 МӨЛКӘТ (1) ■ Ыланшак - асраганда мөлкәт, асрап беткәч - михнәт ○ 14071 МӨМКИН (1) ■ Дөньяда мөмкин булмаган эш юк ○ 6057 МӨНДЕШ (1) ■ Анда түгел, монда эш, Мәңгәр янында Мөндеш ○ 5261 МӨҢРӘМӘГӘН (1) ■ Мөңрәмәгән бозауга имчәк бирмиләр ○ 3265 МӨРИТЕ (1) ■ Ишан очмас, мөрите очырыр ○ 16984 МӨРИТЛӘР (1) ■ Мөритләр булса, мөршитләр табыла ○ 17056 МӨРШИТЛӘР (1) ■ Мөритләр булса, мөршитләр табыла ○ 17056 МӨСЕЛМАНЛЫК (2) ■ Мөселманлык икедер: комган белән пәкедер ○ 16825 ● 16827 МӨСЕЛМАННЫҢ (2) ■ Кяфернең ялкавы - монах, мөселманның ялкавы суфи булыр ○ 16823 ● 16828 МӨСТӘКЫЙМ (1) ■ Ике Сәкыйм - бер Мөстәкыйм ○ 8040 МӨХӘММӘДИ (1) ■ Хикмәти хода, Мөхәммәди кода ○ 14663 МӨХӘММӘТ (1) ■ Дине - Мөхәммәт дине, көне - эт көне ○ 16819 МӨШКӘ (1) ■ Мөшкә башында булу ○ 1497 МУАФЫЙК (1) ■ Нәрсәнең исеме җисеменә муафыйк булсын ○ 605 МУЕН (4 | 1) ■ Муен булса, камыт табыла ○ 10293 ● 10347; 10349; 13812; 14731:2 МУЕНГА (5) ■ Муенга тагылган таш булдың ○ 231 ● 6687; 10294; 10355; 15510 МУЕННАН (2) ■ Чыпчыкка - муеннан, каргага - тездән ○ 4182 ● 7158 МУЕНСА (2) ■ Бер бөртек гәрәбәдән муенса булмый ○ 8767 ● 12320 МУЕНЫ (3) ■ Арысланның уеннан төлкенең муены өзелә ○ 2058 ● 10246; 17048 МУЕНЫМ (1) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 МУЕНЫМА (1) ■ Үләсемне белсәм, кәфенемне муеныма урап йөрер идем ○ 15431 МУЕНЫН (9) ■ Итче итнең муенын үзе ашый ○ 2360 ● 2500; 2630; 2938; 3300; 7655; 13142; 13143; 15508 МУЕНЫНА (7) ■ Энҗене эт муенына такмыйлар ○ 321 ● 2503; 2884; 2935; 3617; 10356; 10357 МУЕНЫНДА (4) ■ Энҗенең эт муенында кадере юк ○ 322 ● 4990 (2); 13500 МУЕНЫНДАГЫ (1) ■ Эчке матурлык күктәге ай кебек, тышкы матурлык болан муенындагы энҗе кебек ○ 10710 МУЕНЫННАН (1) ■ Муеныннан богаулаган эт ауга ярамый ○ 3521 МУЕНЫҢ (1) ■ Тәвәгә: "Муеның кәкре", - дигәч, "Ә кай җирем төз соң әле, бер муеным гына төз булырга!" - дип җавап биргән, ди ○ 2929 МУЕНЫҢА (1) ■ Эт ассаң муеныңа, җиргә тимәс ○ 3785 МУЕНЫҢНАН (2) ■ Муеныңнан кәҗә мае чыгарырмын ○ 3074 ● 11965 МУЖИК (3) ■ Мужик бил сындырып, мулла бит сыпырып көн итә ○ 17009 ● 17010; 17076 МУЖИККА (1) ■ Мужикка үлем килсә, муллага торым килә ○ 17011 МУЖИКНЫҢ (1) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 МУЖИКТАН (1) ■ Мулладан - дога, мужиктан - дуга ○ 17038 МУЗЫКА (1) ■ Музыка җебенне баһадирландырыр, саранны юмартландырыр ○ 16386 МУЗЫКАНЫ (1) ■ Музыканы хайваннар да яраталар ○ 16387 МУЙНАК (1) ■ Кунак өч көн кунак, аннан ары муйнак ○ 10128 МУЛ (8) ■ Бер тиредән тун тек - мул тек ○ 2354 ● 2396; 4713; 7469; 9099; 11693; 12816; 17018 МУЛЛА (83 | 1) ■ Ат мулла да, песи дә түгел: яшерә белми ○ 2508 ● 3739; 7479; 7696; 7965; 8675; 9398; 16835; 16884; 16932; 16954; 16958-16960; 16962-16966; 16969; 16970; 16974; 16976; 16980 (2); 16992-16996; 16998; 17001-17003; 17005; 17007; 17009; 17010; 1701217032; 17057; 17062-17064; 17066; 17068; 17069; 17071-17074; 17076; 17077, :1; 17078; 17079; 17081 (2); 17082 (2); 17083; 17084; 17085 (2); 17087 МУЛЛАГА (21 | 2) ■ Аллага тапшырсаң, муллага да баш орырга туры килә ○ 16845 ● 16847:1; 16856; 16860; 16880; 16910; 16966; 16967; 16978; 16990; 17000; 17008; 17011; 17033-17036; 17055; 17065; 17066:1; 17067; 17070; 17089 МУЛЛАДАН (6) ■ Ак чалмалы мулладан ак яулыклы хатын артык ○ 16956 ● 16983; 16991; 17037-17039 МУЛЛАЛАР (2) ■ Ботка - муллалар ашы, үрә - түрәләр ашы, чумара - чуртлар ашы, бәрәңге мылтык ташы ○ 9193 ● 16972 МУЛЛАЛАРГА (1) ■ Муллаларга катышмасаң, дога белмәсәң - шайтан сиңа дошман түгел ○ 16742 МУЛЛАЛАРНЫҢ (2) ■ Муллаларның бар яратканы биш "каф" ○ 17040 ● 17041 МУЛЛАНЫ (4) ■ Мәчеткә баргач, мулланы күрмәгән ○ 16950 ● 16973; 16997; 17023 МУЛЛАНЫКЫ (1) ■ Байның күңеле малда, мулланыкы байда ○ 16968 МУЛЛАНЫҢ (14 | 1) ■ Ананың бер догасы җиде мулланың бәддогасын җиңә ○ 14231 ● 16857; 17004; 17042-17046; 17047, :1; 17048-17052 МУЛЛА-ПОП (1) ■ Дин капитал саклый, мулла-поп шуны яклый ○ 16817 МУЛЛАСЫ (2) ■ Алласы - муллага, мулласы бәндәгә сылтар ○ 16860 ● 17053 МУНЧА (11) ■ Бер тиен акча белән мунча салып булмый ○ 7777 ● 8601; 8624; 8636; 8646; 8659; 8664; 12320; 12912; 16743; 16812 МУНЧАДА (1) ■ Кем кайгысы нәрсәдә, корчаңгының - мунчада ○ 15226 МУНЧАДАГЫ (1) ■ Ирләр - мунчадагы пирләр, хатыннар - кара каргалар, кызлар - кызыл гөл ләр ○ 13866 МУНЧАК (2) ■ Бер үгезгә бер юкә мунчак җитәр ○ 3284 ● 8813 МУНЧАЛА (3) ■ Акча бездә бер букча, ефәк бездә мунчала ○ 7817 ● 8655; 10846 МУНЧАЛАСЫ (1) ■ Бутау мунчаласы ясау ○ 1984 МУНЧАЛАСЫН (1) ■ Ташаяк мунчаласын үзең сүт ○ 1938 МУНЧАМ (1) ■ Яксам мунчам, чыксам бакчам ○ 8665 МУНЧАНЫҢ (1) ■ Тол хатынга мунчаның актыгы, түшәкнең ястыгы ○ 13680 МУНЧАСЫ (2) ■ Их, татар мунчасы, пары кызу булсачы ○ 8647 ● 10115 МУРДА (1) ■ Балыкка - мурда, халыкка - мулла ○ 16970 МУРДАГА (1) ■ Үрләгән балык - мурдага ○ 4530 МУРДАН (1) ■ Тугыз мурдан үткән ○ 15361 МУРТ (1) ■ Зирек утын якма, җиңгә хатын алма: җиңгә хатын мут була, зирек утын мурт була ○ 13157 МУТ (5) ■ Тышы мут, эче ут ○ 10735 ● 10853; 11965; 12843; 13157 МҮК (1) ■ Иренгәннең йөрәгенә мүк үсәр ○ 6474 МҮКЛӘК (6) ■ Мүкләк кәҗә мөгез сорыйм дип, колагыннан коры калган, ди ○ 3060 ● 31743176; 3223; 3293 МҮКЛӘНӘ (1) ■ Күләгәдә таш та мүкләнә ○ 64 МҮКЛӘНЕР (1) ■ Йөргән таш шомарыр, яткан таш мүкләнер ○ 122 МҮКЛӘНСЕН (1) ■ Таш төшкән җирендә мүкләнсен ○ 172 МҮКЛӘСЕ ( | 1) ■ Өй салуның ние бар, мүкләсе дә чутласы ○ 8324:1 МҮКЛИСЕ (2) ■ Өй күтәрүнең ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 8324 ● 13228 МЫЕГЫ (1) ■ Мыегы җитмәгән сакалыннан урлар ○ 10295 мыегы → сакал-мыегы МЫЕГЫМ (1) ■ Түбән төкерсәм - сакалым бар, югары төкерсәм - мыегым бар ○ 10588 МЫЕГЫН (1) ■ Хуҗасы кай якка мыегын борса, эте шул якка койрыгын борыр ○ 3537 МЫЕК (6) ■ Мыек бөтереп кенә тамак туймый ○ 10296 ● 10300; 10301; 10358; 13531; 14546 МЫЕККА (2) ■ Мыекка үпкәләп йөргәндә сакал чыкты ○ 10297 ● 12607 МЫЕКЛЫ (1) ■ Алар нигә мыеклы да, без нигә кыеклы ○ 10322 МЫЕКЧАН (1) ■ Адрес була кыекчаң, егет була мыекчан ○ 12817 МЫЛТЫГЫ (1) ■ Яхшы аучының мылтыгы тутыкмый ○ 2025 МЫЛТЫГЫҢНЫ (1) ■ Аю белән танышсаң, мылтыгыңны калдырма ○ 2074 МЫЛТЫК (2) ■ Елга бер тапкыр корылмаган мылтык та ата, ди ○ 5567 ● 9193 МЫЛТЫКНЫ (1) ■ Үзең кормаган мылтыкны атма ○ 5684 МЫЛТЫКНЫҢ (2) ■ Кыска мылтыкның шартлавы яман ○ 5594 ● 5600 МЫЛТЫКТАН (1) ■ Явыз тел мылтыктан куркынычрак ○ 15647 МЫРАУЛЫЙ (1) ■ Эт кемгә өрә, мәче шуңарга мыраулый ○ 3599 МЫРЛЫЙ (1) ■ Мәче уңайга сыпырсаң мырлый, кирегә сыпырсаң тырный ○ 3361 МЫРЫЛДАРГА (1) ■ Атам юк ырылдарга, анам юк мырылдарга ○ 14463 МЫСКАЛ (1) ■ Алыш-биреш мыскал белән ○ 8104 МЫСКАЛГА (1) ■ Кыз кеше - мыскалга салынмаган ак ефәк ○ 12989 МЫСКАЛЛАП (5) ■ Гәүһәрне мыскаллап үлчиләр ○ 282 ● 7866; 15173; 15200; 16039 МЫСКАЛЫ (2) ■ Һәр эткә таш атсаң, ташның мыскалы мең алтын булыр ○ 3769 ● 6658 МЫТЫ (1) ■ Бар чагында - бал да май, юк чагында - кыты да мыты ○ 7633 МЫШ-МЫШ (1) ■ Мыш-мыш килеп сөйләгән кешедән өмет өз ○ 15943 МЫШНАГАН (1) ■ Мышнаган - ничә кышны кышлаган ○ 15237 МЫШНЫЙ (1) ■ Ялкау бер эш эшли белә - чалкан ятып мышный белә ○ 6566 МЫШТЫМ (1) ■ Мыштым мәче майны күбрәк ашый ○ 3346 МЫШЫК (3) ■ Күп йоклаган мышык тычкан тотмый ○ 3344 ● 3347; 3348 МЫЯУ-МЫЯУ (1) ■ Мыяу-мыяу мәчем бар, колак кисәр кайчым бар ○ 10523 НАДАН (31) ■ Акыллы дошман надан дустан яхшырак ○ 5287 ● 7513; 11438; 11451; 12110; 16467; 16543-16548; 16552; 16593; 16631-16639; 16682; 16683; 16698; 16824; 17024; 17026; 17055; 17067 НАДАНГА (6) ■ Наданга сүз сөйләү ташка борчак бәрү белән бер ○ 15944 ● 16535; 16537; 16593; 16640; 16641 НАДАНЛЫК (9) ■ Байлык белән акыл теләсә ни гаепне каплый, ярлылык белән наданлык аны ачып ташлый ○ 7242 ● 15738; 16571; 16631; 16642-16646 НАДАНЛЫКТАН (2) ■ Акылдан зур байлык, наданлыктан зур ярлылык, киңәштән зур таяныч юк ○ 11421 ● 16510 НАДАННАН (1) ■ Сараннан бүз сорама, наданнан сүз сорама ○ 11916 НАДАННАРГА (1) ■ Галимнәргә иярсәң, атлас бишмәт киярсең; наданнарга иярсәң, көрән чикмән киярсең ○ 16553 НАДАННЫҢ (3) ■ Галимнең бер көне наданның бөтен гомеренә тора ○ 16551 ● 16647; 16648 НАЗ (4) ■ Әр - битәр, әрдән дә бигрәк наз битәр ○ 11963 ● 12691; 12773; 15351 НАЗАД (1) ■ Әҗәт - назад ○ 8196 НАЗЛАНУ (1) ■ Ялыну - гашыйклар эше, назлану - кызлар сыйфаты ○ 12774 НАЗЛАНЫП (1 | 1) ■ Бай белән кода булсаң, назланып мазаңны алыр ○ 7155:1 ● 16413 НАЗЛАНЫР (1) ■ Уенчыга ялынсаң, өч көнгәчә назланыр ○ 16414 НАЗЛЫ (3) ■ Нар дөя назлы була ○ 2926 ● 14128; 16358 НАЗЛЫНЫҢ (1) ■ Көязнең кулы җитмәс, назлының эше бетмәс ○ 8806 НАЗСЫЗ (1) ■ Гөл чәнечкесез булмас, гүзәл назсыз булмас ○ 10659 НАЗЫ (2) ■ Бал кортының балы бар, балга хәтле назы бар ○ 4720 ● 13027 НАМАЗ (14) ■ Акча өчен мулла да намаз боза ○ 7696 ● 16911; 16919 (2); 16920 (2); 16925 (2); 16927; 16928; 16930; 16932; 16940; 17046 НАМАЗГА (4) ■ Киленен яратмаган каенана аш утыртканда намазга керешер ○ 14621 ● 16914; 16929; 17002 НАМАЗ-НИЯТ (1) ■ Намаз-ният белмәдем - улым ул, кызым кыз ○ 16951 НАМАЗНЫ (1) ■ Намаз эшне бетерер, эш намазны җетерер ○ 16928 НАМАЗСЫЗГА (1) ■ Хаҗ бүләге - сакалсызга тарак, намазсызга - дисбе, исереккә - зәмзәм ○ 16943 НАМАЗЫН (1) ■ Бер авылда мәзин күп - иртә намазын көн чыккач укыганнар ○ 16971 НАМАЗЫҢНЫ (1) ■ Син алдасаң алдадың, мин дә сине алдадым: намазыңны - укыдым, тәһарә тем алмадым ○ 16933 НАМУС (9 | 1) ■ Казанның өсте ачык булса, эткә намус ○ 3487 ● 11140; 11146; 11246; 11247; 11278; 12479; 12867; 13539; 13558:1 НАМУСЛЫ (4) ■ Намуслы йөз ояла ○ 11248 ● 13565; 15390; 15945 НАМУСНЫ (1) ■ Намусны су юа алмый ○ 11249 НАМУССЫЗ (1) ■ Намуссыз ир - ишәк ○ 13566 НАМУСТАН (1) ■ Куян үлеме камыштан, ир үлеме намустан ○ 13558 НАМУСЫ (4) ■ Намусы таза кеше ишек шакудан курыкмый ○ 11250 ● 12181; 13474; 16894 НАМУСЫМ (1) ■ Байлыгым булмаса, намусым бар ○ 11361 НАМУСЫН (2) ■ Саран, базарга чыкса, намусын да сатачак ○ 11903 ● 12951 НАМУСЫНА (1) ■ Чибәр кызның үлгәне - намусына тап төшкәне ○ 13043 НАМУСЫНЫҢ (1) ■ Ир - намусының колы ○ 13501 НАМУСЫҢНЫ (2) ■ Киемеңне - яңа чагында, намусыңны яшьтән сакла ○ 11165 ● 11251 НАМЫҢ (1) ■ Яманлык белән намың чыкканчы яхшылык белән җаның чыксын ○ 11316 НАН (1) ■ Ач җиһанда нан юк санар ○ 9556 НАР (2) ■ Йөк авырын нар күтәрер ○ 2925 ● 2926 НАРАТ (3) ■ Нарат - башыннан, имән - төбеннән корый ○ 1745 ● 1746; 1774 НАРДАН (1) ■ Егылсаң нардан - әҗәлең әллә кайдан ○ 2924 НАСОС (1) ■ Пожар беткәч насос кирәкми ○ 8486 НАСЫЙБЫ (2) ■ Яңгыр явып җил иссә, ялчыларның насыйбы ○ 5976 ● 15794 НАСЫЙП (2 | 1) ■ Кәсеп иткәнгә насыйп иткән ○ 6096 ● 7413; 9186:1 НАХАК (1) ■ Хак булса да күрәсең, нахак булса да күрәсең ○ 14955 НАХАКТАН (1) ■ Нахактан тиргәлгәнче хактан тиргәл ○ 12542 НАЧАР (41 | 1) ■ Начар - йокыңны ачар ○ 601 ● 1320; 1427; 1428 (2); 1444; 1703:1; 2398; 2538; 2673; 4623; 5462; 5793; 5859 (2); 5860; 6361; 6951; 7065; 8278; 8698; 9391; 10713 (2); 11252; 12154-12157; 12321; 12395 (2); 12398; 12901; 13612; 13669 (2); 14642; 15238; 16510; 16744; НАЧАРДАН (2) ■ Холкы начардан дуслары качар ○ 11303 ● 16744 НАЧАРЛАРЫ (1) ■ Ат яхшысы - арканда, начарлары - тарханда ○ 2537 НАЧАРЛАРЫН (1) ■ Яхшыларын бүреккә, начарларын чүбеккә ○ 12349 НАЧАРЛЫГЫН (2) ■ Кияүнең начарлыгын кызыңнан күр, киленеңнең начарлыгын үзеңнән күр ○ 13423 (2) НАЧАРЛЫГЫҢНЫ (1) ■ Туксан тугыз яхшылыгыңны белмәсләр, бер начарлыгыңны белерләр ○ 12161 НАЧАРЛЫКТАН (1) ■ Начарлыктан тыйган - әдәп, һәлак иткән - гадәт ○ 11253 НАЧАРНЫ (3) ■ Начарны күрмәс борын яхшының кадере юк ○ 602 ● 9121; 12158 НАЧАРРАК (1) ■ Күңел ярлылыгы кесә ярлылыгыннан начаррак ○ 11219 НАЧАРЫ (1) ■ Тайның яхшысы атка иярер, атның начары тайга иярер ○ 2860 НӘГЫШ (1) ■ "Җиңги чәнчә, мин тартам, мин дә нәгыш беләмен", - дип әйтте, ди, бер кыз ○ 13110 НӘГЫШЛЕ (1) ■ Нәгышле кыз - ягышлы кыз ○ 13033 нәзакәт → әдәп-нәзакәт НӘЗЕК (2) ■ Нәзек сөяк түгел ул ○ 10842 ● 10871 НӘКЪ (1) ■ Ул нәкъ усак утыны кебек: төтене күп, җылысы юк ○ 8577 НӘКЫШ (2) ■ Килен белгән - бер нәкыш ○ 13354 ● 13865 НӘЛӘТ (1) ■ Начар җитәкчедән яхшыга рәхмәт, яманга нәләт юк ○ 5860 НӘНКӘ (1) ■ Мең нәнкә дә бер әнкәне алыштыра алмас ○ 14239 НӘРСӘ (38) ■ Ак нәрсә кер күтәрми ○ 553 ● 561; 571; 603; 604 (2); 639; 659; 884; 2211; 4208; 7490; 7548; 7846 (2); 7847; 7943 (2); 7944; 7993 (2); 8725; 8785; 9571; 10649; 11222; 12325; 12453; 12701; 14272; 15071 (2); 15479 (2); 15546; 15844; 17006 (2) НӘРСӘГӘ (4) ■ Нәрсәнең төсе янындагы нәрсәгә күчә, ди ○ 610 ● 3637; 15284; 15398 НӘРСӘДӘ (1) ■ Кем кайгысы нәрсәдә, корчаңгының - мунчада ○ 15226 НӘРСӘДӘН (1) ■ Әҗәлеңне нәрсәдән табачагың маңгаеңа язылмаган ○ 15400 НӘРСӘЛЕГЕ (1) ■ Нәрсәнең нәрсәлеге эш иткәндә беленер ○ 607 НӘРСӘНЕ (7) ■ Су һәр нәрсәне агарта, йөз карасын агарта алмый ○ 439 ● 569; 5256; 7945; 10468; 11204; 12329 НӘРСӘНЕҢ (15) ■ Нәрсәнең исеме җисеменә муафыйк булсын ○ 605 ● 606-610; 1027; 7549; 7550; 7629; 8016; 8017; 9415; 9994; 15034 НӘРСӘҢ (2) ■ Куйган нәрсәң булмаса, алыр нәрсәң дә булмас ○ 8170 (2) НӘРСӘСЕ (1 | 1) ■ Ай күрде, кояш алды - безгә нәрсәсе калды? ○ 87 ● 8324:2 НӘСЕЛ (3) ■ Начар токымнан яхшы нәсел көтмә ○ 2398 ● 14336; 14497 НӘСЕЛГӘ (2) ■ Нәсел - нәселгә, тилчә - тамырга ○ 14497 ● 16601 НӘСЕЛДӘ (2) ■ Тирән нәселдә тинтәк бар, калын нәселдә карак бар ○ 14505 (2) НӘСЕЛЕ (3) ■ Егетләрнең асылы - арысланнар нәселе ○ 12874 ● 14470 (2) НӘСЕЛЕН (1) ■ Үзе булган егетнең нәселен сорама ○ 12921 НӘСЕЛЕНӘ (2) ■ Бакма асылына, бак нәселенә ○ 14478 ● 14489 НӘСЕЛЕҢ (2) ■ Туганыңнан бизмә, нәселең корыр ○ 14523 ● 14637 НӘСЕЛЛЕНЕҢ (1) ■ Нәселленең сүзе өскә чыгар ○ 14498 НӘСЕЛНЕҢ (2) ■ Безнең нәселнең күзе яшел ○ 14534 ● 16601 НӘСЕЛСЕЗГӘ (1) ■ Нәселсезгә сер сөйләмә ○ 14499 НӘСТӘ (1) ■ Кемгә нәстә, кәҗәгә кәбестә ○ 3011 НӘҮРӘПКӘ (1) ■ Ачкүз өйдә утырыр, күңеле нәүрәпкә төшеп менәр ○ 9566 НӘФЕС (7) ■ Нәфес тезгене - акыл кулында ○ 11617 ● 11800; 11878; 11881-11884 НӘФЕСЕ (4) ■ Канәгатьсезнең нәфесе тавык алачыгы кебек ○ 11845 ● 11853; 11974; 15005 НӘФЕСЕН (3) ■ Этнең акылсызы коймакка нәфесен сузар ○ 3713 ● 11838; 11943 НӘФЕСЕНЕҢ (1) ■ Нәфесенең башын япмаган ○ 11975 НӘФЕСНЕ (1) ■ Нәфесне тыя алсаң, нәфес юаш ○ 11884 НӘФЕСНЕҢ (3) ■ Акылның кулы нәфеснең тезгенен тотар ○ 11474 ● 11885; 11886 НӘФИС (1) ■ Нәфеснең алды нәфис, арты фахиш ○ 11885 НӘФСЕ (1) ■ Бай кешедә нәфсе көчле була ○ 7175 НЕ (2) ■ Туп-турыдан туп пошел, кәкерегә не ходи ○ 6900 ● 14564 НЕРГӘСЕ (1) ■ Бирнәсе булмаса, нергәсе дә булмый ○ 13265 НЕФТЬ (1) ■ Көч түкми нефть чыкмый ○ 292 НЕЧКӘ (11) ■ Тимер нечкә җирдән сына ○ 299 ● 623; 6300; 7082; 8683; 8699; 8723; 9956; 10812 (2); 10841 НЕЧКӘРТСӘҢ (1) ■ Кылны артык нечкәртсәң өзелә ○ 2371 НИ (187 | 3) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ● 63; 164; 209; 270; 374 (2); 407; 481; 678 (2); 737 (2); 776 (2); 879; 901; 929 (2); 1068; 1089; 1222 (2); 1353; 1429; 1754; 1872; 1892; 1908; 1944; 2324; 2330; 2331; 2888 (2); 2978 (2); 3021; 3377; 3380; 3840, :2, :3; 3845; 3975; 3976; 4066; 4390 (2); 4405, :1; 4595; 4826 (2); 4864; 4943; 5120; 5157 (2); 5220; 5262 (2); 5486 (2); 5561; 5797; 5864; 5914; 5990 (2); 6113 (2); 6114; 6221; 6360; 6677 (2); 6800; 7199; 7242; 7250 (2); 7319; 7532; 7595; 7725; 8025; 8055; 8160; 8189; 8281; 8827; 8994; 9029; 9147; 9233; 9482 (2); 9483 (2); 9540; 9568 (2); 9597; 9640 (2); 9677; 9834 (2); 9910; 9949; 9954; 9989; 10266; 10345; 10359 (2); 10376; 10443; 10458; 10465; 10539; 10775; 11147; 11151; 11209; 11409; 11434; 11628; 11665; 11681 (2); 11770 (3); 11771 (4); 11868 (2); 12020; 12541; 12696; 12925; 13047 (2); 13214; 13727; 13750 (2); 13840; 13995 (2); 14089; 14090; 14171; 14466 (2); 14625; 14860; 14993; 14998; 15142; 15331; 15484; 15490; 15500; 15515; 15536; 15549; 15713; 15792; 15957; 16099; 16456 (2); 16479; 16620; 16824; 16887 (2); 16899; 17010; 17013; 17024; 17041; 17057; 17084 (2) НИБАР (1) ■ Нибар ут минем өскә ○ 8568 НИБУЧ (1) ■ "Чыкмый, чыкмый дип әйтәсең, чеметеп-чеметеп саласың, сал бер уч, чыгармын нибуч!" - дип әйтте, ди, чәй ○ 9368 НИГӘ (7) ■ Батыр: "Дошман күрдем", - ди, куркак: "Нигә тудым", - ди ○ 5545 ● 5778; 8114; 8991; 10322 (2); 16649 НИГЕЗДӘН (1) ■ Өйне салганда нигездән башла, сүткәндә - түбәдән ○ 8341 НИГЕЗЕ (3) ■ Ашлык - хуҗалыкның нигезе ○ 1378 ● 15295 (2) НИГЕЗЕН (3) ■ Нигезен кыек салсаң, түбәсен Тимерказык йолдызына хәтле меңгерсәң дә кыек булыр ○ 8279 ● 8340; 14167 НИГЕЗЕНДӘ (1) ■ Өйнең җылысы нигезендә ○ 8343 НИГЕЗЕҢ (1) ■ Нигезең нык булса, җаның тыныч булыр ○ 8280 НИДӘН (2) ■ Айгырны нидән салсаң, атны шуннан алырсың ○ 2760 ● 6014 НИЕ (9 | 1) ■ Киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 1551 ● 3212; 6171; 8324 (2), :1; 8326; 13228 (2); 15299 НИЕН (1) ■ Барның биргәнен алырсың, юкның ниен алырсың ○ 7578 НИК (6) ■ Үгез гомере буе сабан сөрә, ник сөргәнен белми ○ 3303 ● 3618; 9505; 14101; 14960; НИКАДӘР (6) ■ Коры җиргә никадәр су сипсәң дә, юеш булмас ○ 128 ● 2298; 7941; 8895; 8982; НИКАХ (1) ■ Никах хөкеме - олы хөкем ○ 13280 НИКЯХ (1) ■ Әҗәл белән никях - каш арасында ○ 15393 НИКЯХЫ (1) ■ Хәерле булсын Хәмидәнең никяхы ○ 13338 НИЛӘР (1) ■ Үлмәсәң, әллә ниләр күрерсең ○ 15453 НИНДИ (23) ■ Нинди җилләр ташлады? ○ 1223 ● 1487; 1651; 2377; 2832; 2941; 3266; 3820; 5164; 5404; 6784; 6807; 8258; 8300; 8315; 8840; 9919; 10767; 13283; 13349; 14064; 14612; 17053 НИСЕ (4) ■ Игенле байның исе бар, игенсез байның нисе бар ○ 1402 ● 9269; 12390; 13533 НИХӘТЛЕ (7) ■ Тау нихәтле биек булса да, кичүе булыр ○ 159 ● 1096; 3619; 6814; 7085; 8761; НИЧАВА (1) ■ "Ничава" дисәң, бернәрсә булмый ○ 16286 НИЧАКЛЫ (1) ■ Үрдәк, ничаклы ыспайланса да, аккош була алмый ○ 4423 НИЧӘ (13) ■ Ничә җәйләр, ничә кышлар ○ 1053 (2) ● 2011; 2200; 4544; 4795; 7034; 7596 (2); 8044; 8045; 15237; 16287 НИЧӘҮСЕҢ (1) ■ Өй эчендә ничәүсең, бер-береңә мичәүсең ○ 8328 НИЧЕК (17) ■ Заманың ничек булса, бүркеңне шулай ки ○ 821 ● 1035; 1430; 1789; 1953; 2135; 3818; 4894; 6775; 7683; 8056; 8700; 9962; 13613; 14334; 14752; 16503 НИЧУ (1) ■ Киттек әйдә Чиләбегә, ничу монда чиләнергә ○ 5269 НИШЛӘ (1) ■ Телең белән теләсәң нишлә, кулың белән уйнама ○ 15599 НИШЛӘГӘННЕ (1) ■ Уң кулың нишләгәнне сулың белсен ○ 10969 НИШЛӘР (2) ■ Шундый-шундый эшләр, тора-бара нишләр ○ 6314 ● 6512 НИШЛӘРСЕҢ (4) ■ Теккәнне сүтәрсең, кискәнне нишләрсең ○ 8707 ● 13645; 13800 (2) НИШЛӘСЕН (3) ■ Төлке белгән хәйләгә куян да оста, тик нишләсен: койрыгы кыска ○ 2270 ● 7852 (2) НИШЛӘТ (1) ■ Әдрәс бишмәт, теләсә нишләт ○ 8990 НИШЛӘТСӘҢ (1) ■ Нишләтсәң дә, ике җирдә ике дүрт була ○ 7942 НИШЛӘТСЕН (2) ■ Чыландык та киптердек, яңгыр безне нишләтсен ○ 1230 ● 16782 НИЯЗЫ (1) ■ Көн буран дип көенмә, аязы булыр соңында; мулла килде дип сөенмә, ниязы булыр соңында ○ 17005 НИЯТ (2) ■ Аз аш, күп ният ○ 9095 ● 11319 ният → намаз-ният НИЯТЕ (2) ■ Нияте яман кешенең казаны тишек була ○ 11254 ● 16828 НИЯТЕҢ (1) ■ Кулыңнан яхшы эш килмәсә, күңелеңдә ниятең яхшы булсын ○ 12145 НИЯТЛӘГӘНДӘ (1) ■ "Сатсам саттым, сатмасам алдым-кайттым, аллаһе әкбар", - дип әйтте, ди, бер сатучы мулла намаз ниятләгәндә ○ 16932 НИЯТТӘН (1) ■ Тәмугны да яхшы нияттән корганнар, ди ○ 16905 НОКРАТНЫҢ (2) ■ Нократның бер ташы көмеш, берсе бакыр ○ 418 ● 7799 НОРМАСЫ (1) ■ Егет җилле, чикмәне билле, формасы бар да, нормасы юк ○ 12931 НОЯБРЬ (1) ■ Октябрь кара бия, ноябрь ала бия ○ 928 НӨКТӘСЕ (1) ■ "Эһем" дигән буш булмас, бардыр аның нөктәсе ○ 16138 НӨРКИНЕКЕ (1) ■ Нөркинеке бер көй ○ 5274 НУЖА (8) ■ Ирләрнең нужа камытын салдырырга ярамый ○ 13536 ● 13875; 14788; 14938 (2); 14939-14941 НУЖАГА (1) ■ Егетнең яхшысы төрле нужага ярый ○ 12883 НУЖАЛАР (2) ■ Яшь чактагы нужалар уйнап-көлеп узалар, карт чактагы нужалар елап-сыктап узалар ○ 15112 (2) НУЖАСЫЗ (1) ■ Агачсыз урман юк, нужасыз дөнья юк ○ 14779 НУКТА (4) ■ Атның башын нукта кисәр ○ 2570 ● 2727; 2863; 12937 НУКТАДА ( | 1) ■ Авызың үпкәдә булса, кулың нуктада булсын ○ 12409:1 НУКТАСЫ (2) ■ Телләнең тезгене юк, нократның нуктасы юк ○ 7799 ● 17044 НУКТАСЫН ( | 1) ■ Атың югалса, нуктасын ташлап кач ○ 2621:2 НУР (9) ■ Кояш йолдызлардан нур алмый ○ 37 ● 8835; 9699; 10655 (2); 13016; 13852; 16540; 16571 НУРЛЫ (1) ■ Кызлы йорт - нурлы йорт ○ 13013 НУРЛЫЙ (1) ■ Һаваны - йолдыз, ирләрне - сакал, хатын-кызны чәч нурлый ○ 10320 НУРМЫ (1) ■ Үзе фурмы, үзе нурмы - ашыйсың да бетерәсең ○ 9793 НУРНЫ (1) ■ Ай нурны кояштан ала ○ 8 НУРСЫЗ (1) ■ Ирсез тормыш - нурсыз тормыш ○ 13550 НУРЫ (7) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 62; 318; 3548; 10386; 10392; 11475 НУХ (1) ■ Нух пәйгамбәр заманыннан ○ 1054 НЫГРАК (6) ■ Агач, җимеше күп булган саен, ныграк иелер ○ 1781 ● 2245; 2848; 3612; 7756; НЫГЫГАН (1) ■ Эшләп үскән - ныгыган, эшләмичә кем уңган ○ 6230 НЫГЫЙ (1) ■ Бөркетнең канаты очканда ныгый ○ 3922 НЫГЫНА (1) ■ Агачның биегенә, имәннең ныгына асылын ○ 1667 НЫГЫР (1) ■ Чабатаны катласаң ныгыр, сүзне катласаң сүтелер ○ 16128 НЫГЫТ (1) ■ Өйне сала башлаганчы нигезен ныгыт ○ 8340 НЫГЫТМЫЙЛАР (1) ■ Ат урлангач абзар ныгытмыйлар ○ 2523 НЫК (22) ■ Тамыры нык агач давылдан курыкмас ○ 1699 ● 1701; 2858; 3176; 4970; 5181; 8280; 8420; 8701; 8713; 9050; 9192; 9608; 10871; 10903; 11643; 11684 (2); 12738; 15265 (2); 15946 НЫКЛЫГЫ (1) ■ Көймәнең ныклыгы давыл чыккач беленә ○ 7054 НЫКНЫҢ (1) ■ Иле ныкның биле нык ○ 4970 ОЕГАННЫҢ (1) ■ Ике кыйблага оеганның иманы булмас ○ 16821 ОЕГЫҢНЫ (1) ■ Оегыңны карап ки: эчендә чаян ятмасын ○ 9054 ОЕК (1) ■ Хәстәрленең оек башы да астарлы ○ 11942 ОЕМЫЙ (1) ■ Заманага оемый хәлең юк ○ 815 ОЕР (2) ■ Тимерче күмерчегә оер ○ 309 ● 10798 ОЕТКЫ (1) ■ Камырга - чүпрә, катыкка - оеткы ○ 9259 ОЕТКЫСЫ (1) ■ Катык түгелсә, оеткысы калыр, әйрән түгелсә, нисе калыр ○ 9269 ОЕШМА (1) ■ Учетсыз оешма - ишексез өй ○ 7989 ОҖМАХ (5) ■ Кош читлектән кая очса да, бар җир дә аңа оҗмах күренер ○ 3848 ● 4561; 13640; 13752; 16727 ОҖМАХКА (5) ■ Ишәккә: "Сине оҗмахка кертәбез", - дигәннәр икән, ишәк: "Анда шайтан таягы бармы соң?" - дип сораган, ди ○ 2979 ● 5213; 16896; 16901; 16904 ОҖМАХЛЫ (1) ■ Үзем күптән оҗмахлы, күршем өчен кайгырам ○ 5281 ОҖМАХТАН (1) ■ Кәҗәгә дигән таяк оҗмахтан чыккан ○ 3044 ОЗАЕР ( | 1) ■ Тимер булса, кыска кис, агач булса, озын кис: суга-суга озаер, юна-юна кыскарыр ○ 1879:1 ОЗАЙГАЧ (1) ■ Бәрәңге төн озайгач үсә ○ 1597 ОЗАЙМЫЙ (1) ■ Көн озаймый, төн кыскармас ○ 900 ОЗАЙТА (1) ■ Аракы сүзне озайта, гомерне кыскарта ○ 9809 ОЗАЙТЫР (1) ■ Төягә ут кирәк булса, муенын озайтыр ○ 2938 ОЗАК (15) ■ Каюлы агач озак чыдый ○ 1689 ● 1698; 1707; 3834; 4074; 6961; 8699; 9310-9312; 9916; 14036; 14712; 15063; 15325 ОЗАККА (4) ■ Этнең үпкәсе озакка бармас ○ 3737 ● 6115; 12125; 16427 ОЗАКЛАМЫЙ (1) ■ Ятыр корсак ятыр, озакламый таң атыр ○ 9742 ОЗАНЛЫ (1) ■ Озанлы җир - үләнле җир ○ 4046 ОЗАТА (2) ■ Җәй кунак - Симән көне озата ○ 1009 ● 16303 ОЗАТАЛАР (2) ■ Киемеңә карап каршы алалар, акылыңа карап озаталар ○ 8793 ● 11599 ОЗАТТЫК (1) ■ Кунакны озаттык, инде ашарга утырыйк ○ 10214 ОЗАТЫП (1) ■ Каршы алу, озатып калу - кунакның бер хөрмәте ○ 10073 ОЗАЯ (1) ■ Пычак белән уйнама, пычак озая, диләр ○ 9947 ОЗЫН (62 | 1) ■ Озын түмгәк чана аудара ○ 146 ● 611; 612; 752; 862; 880; 950; 1747; 1879, :1; 3494; 3767; 5068; 5144; 5263; 5800; 5879; 6578; 6725; 7110; 8048; 8465; 8654; 8993; 10143; 10361; 10456; 10792; 10979; 11606; 11736; 13412; 13448; 13591 (2); 13666 (2); 14552; 14575; 14942; 15459; 15508-15510; 15602-15604; 15635; 15690; 15691; 15837; 15947; 15948; 16032; 16129 (2); 16152 (2); 16181 (2); 16419; 17048 (2) ОЗЫННЫКЫ (1) ■ Озынныкы еракта, кысканыкы йөрәктә ○ 10793 ОЗЫННЫҢ (2) ■ Озынның бөгеләсе килми, кысканың үреләсе килми ○ 10794 ● 15586 ОЗЫНСЫЗ (1) ■ Озынсыз кыска булмас ○ 613 ОЗЫНЫ (3) ■ Телнең озыны яучыга кирәк ○ 13204 ● 15618; 15787 ОЙЫЙ (1) ■ Йокы кәрчемә кебек: биш сәгать эчендә ойый, алты сәгатьтә ачый ○ 6650 ОКТЯБРЬ (2) ■ Октябрь кара бия, ноябрь ала бия ○ 928 ● 929 ОЛАВЫ (1) ■ Алдында пылавы, йөрергә олавы ○ 9422 ОЛАЙГАЧ (2) ■ Бала чакта олылардан курыксаң, олайгач балалардан куркасың ○ 15016 ● 15074 ОЛАКСА (1) ■ Эт олакса - төнгә таба ○ 3620 ОЛАН (13) ■ Бурый буран, елый олан, бармый ат, кыйный карт ○ 1214 ● 5830; 6537; 12993; 13440; 13953 (3); 14037-14039; 14070; 14366 ОЛАНЧЫКНЫҢ (1) ■ Оланчыкның эше болганчык ○ 14040 ОЛАНЫҢ (1) ■ Хатын алсаң баштан тый, оланың булса яшьтән тый ○ 13215 ОЛАУ (3) ■ Йөрү - олау, ашау - пылау ○ 6889 ● 8045; 16116 ОЛАУНЫҢ (1) ■ Арткы олауның йөге авыр була ○ 6732 ОЛАУЧЫДА (1) ■ Төяүчедә дүрт кесә, олаучыда биш кесә ○ 6822 ОЛАЧЫКТА (1) ■ Тар җирдә тана башы, олачыкта бозау башы ○ 3282 ОЛГАЙГАНЧЫ (1) ■ Олылар сүзен тотмасаң, олгайганчы игелек күрмәссең ○ 15087 ОЛТАН (8) ■ Кеше йортында йөреп солтан булганчы, үз йортыңда йөреп олтан бул ○ 5010 ● 7523; 9080; 9087; 11157; 11326; 11943; 13096 ОЛТАНЫМ (1) ■ Падишаһым, солтаным, иске чабата олтаным ○ 5994 ОЛТЫРАГЫНА (1) ■ Олтырагына да тормау ○ 9083 ОЛТЫРАГЫҢ (1) ■ Олтырагың булып хезмәт итәрмен ○ 9084 ОЛТЫРАК (1) ■ Өлтерәк ир олтырак булыр ○ 13579 ОЛЫ (80 | 2) ■ Олы ташны кече таш белән оралар ○ 147 ● 1295; 1605 (2); 1618; 1916:1; 2657; 2674; 3812; 3815; 3863; 4009; 4502; 4930; 5601; 5604; 5606; 5689; 6294; 6494; 6712; 6808; 6818; 6894; 6926; 7066; 7343; 8151; 8281; 8363; 8483; 8663; 9142; 9313; 9438; 9564; 9943-9945; 10181 (2); 10298; 10572 (2); 10795; 10935; 11325 (2); 11351 (2); 11360; 11618; 12166:2; 13280; 13384; 13385; 14029 (2); 14158; 14301 (2); 14375; 14567; 14575; 14578; 15082; 15083; 15084 (2); 15085; 15131; 15148; 15615; 15666; 15764; 15949; 15950 (2); 15951; 15952; 16480; 16668 ОЛЫГА (1) ■ Үзеңнән олыга барма, үзеңнән кечегә калма ○ 13245 ОЛЫГАЙГАНЧЫ (1) ■ Инә сүзен тотмаган олыгайганчы игелек күрмәгән ○ 14235 ОЛЫДАН (1) ■ Үзеңнән олыдан сабак ал ○ 15139 ОЛЫЛАР (3) ■ Бала тел ачканда олылар аңа иярә ○ 13946 ● 15086; 15087 ОЛЫЛАРГА (1) ■ Олыларга хөрмәт кыл, кечеләргә шәфкать кыл ○ 15088 ОЛЫЛАРДАН (1) ■ Бала чакта олылардан курыксаң, олайгач балалардан куркасың ○ 15016 ОЛЫЛАРЛАР (1) ■ Олыласаң олыны, олыларлар үзеңне ○ 15089 ОЛЫЛАРНЫҢ (1) ■ Кечкенә чагында олыларның сүзен тотмаган - олайгач игелек күрмәгән ○ 15074 ОЛЫЛАСАҢ (1) ■ Олыласаң олыны, олыларлар үзеңне ○ 15089 ОЛЫЛЫГЫҢ (1) ■ Олылыгың арткан саен кечелегең артсын ○ 15090 ОЛЫЛЫК (4) ■ Олылык зур эшләр булдыру белән генә табыла ○ 11255 ● 11256; 11257; 11619 ОЛЫНЫ (1) ■ Олыласаң олыны, олыларлар үзеңне ○ 15089 ОЛЫНЫКЫН (1) ■ Бер олыныкын, бер кеченекен тыңла ○ 15020 ОЛЫНЫҢ (2) ■ Яшьнең олы булмагы - сүзеннән, олының кече булмагы - үзеннән ○ 15131 ● 15795 ОЛЫРАК (2) ■ Мәкаль сакалдан олырак ○ 16390 ● 16458 ОЛЫС (1) ■ Ил - башсыз булмас, олыс - хансыз булмас ○ 5803 ОЛЫСЫ-КЕЧЕСЕ (1) ■ Ахмакның олысы-кечесе юк ○ 11522 ОЛЫСЫНДА (1) ■ Кечесендә әдәп юк, олысында белек юк ○ 11376 ОМТЫЛ (1) ■ Атаң булса да кол, син иреккә омтыл ○ 5730 ОМТЫЛА (2) ■ Балык тирәнгә омтыла, кошлар биеккә оча ○ 4455 ● 16639 ОМТЫЛГАН (3) ■ Омтылган ирешер, омтылмаган черәшер ○ 11258 ● 11496 (2) ОМТЫЛМАГАН (1) ■ Омтылган ирешер, омтылмаган черәшер ○ 11258 ОН (14) ■ Тегермән ташына эләккән он булыр ○ 1446 ● 1450; 2407; 5944; 7278; 8057; 9341; 9385; 9426; 9482; 9903; 9955; 14565; 15598 ОНГА (1) ■ Күршегә, онга кермәсәң дә, көлгә керерсең ○ 5198 ОННЫ (1) ■ Бай бул, тегермән сал, онны сатып ал ○ 7518 ОНСЫЗ (1) ■ Тегермән ташыннан курыксаң, онсыз утыр ○ 1447 ОН-ТОЗ (1) ■ Он-тоз өйдә, иләк-чүмеч чөйдә ○ 9484 ОНЫ (2) ■ Оны булса, мае булмый, мае булса, балы булмый ○ 9314 ● 9485 ОНЫГЫНЫҢ ( | 1) ■ Бабасы яшел җимеш ашаганга оныгының теше камашкан ○ 14288:1 ОНЫГЫҢ (1) ■ Яшең алтмышка җиткәндә алты яшьлек оныгың булсын ○ 15101 ОНЫН (3 | 2) ■ Хәерчегә җил каршы: арттан онын туздыра, алдан тезен туңдыра ○ 5949 ● 13698 (2), :1 (2) ОНЫҢ (2) ■ Ачлыктан запас оның булсын, салкыннан запас туның булсын ○ 8888 ● 13657 ОНЫТ (2) ■ Һавада болыт, син аны оныт ○ 1246 ● 12354 ОНЫТА (2) ■ Борчак үз кузагын оныта ○ 1547 ● 9398 ОНЫТКАН (6 | 1) ■ Эт язга чыксам, сөяктән сарай салырмын дигән, җәйгә чыккач оныткан, ди ○ 3644:2 ● 3977; 3979; 4075; 5700; 12626; 14342 ОНЫТКАННЫҢ (1) ■ Дусларын онытканның үзен дә онытырлар ○ 5387 ОНЫТМА (13 | 2) ■ Диңгезгә барсаң, бүрегеңне онытма ○ 366 ● 367; 984; 5564 (2); 5636; 8259; 8669; 9553, :1, :2; 9687; 12372; 16376; 17065 ОНЫТМАК (1) ■ Яманнарның билгесе - кинә тотмак, яхшыларның билгесе - сүз онытмак ○ 12272 ОНЫТМАС (10) ■ Мал торган җирен онытмас ○ 2388 ● 4667; 5038; 5094; 8134; 12138; 14366 (2); 14373 (2) ОНЫТМАССЫҢ (1) ■ Әйтер идем бер сүз, онытмассың көзсез ○ 16321 ОНЫТМЫЙ (4) ■ Куян тозакны онытса да, тозак куянны онытмый ○ 2258 ● 3453; 12374; 17015 ОНЫТСА (1) ■ Куян тозакны онытса да, тозак куянны онытмый ○ 2258 ОНЫТТЫК (1) ■ Өйрәндек чәй эчәргә, оныттык җеп эрләргә ○ 9515 ОНЫТЧАК (1) ■ Онытчак бүркен югалтыр, куркак башын югалтыр ○ 11259 ОНЫТЫЛА (1) ■ Сүз онытыла, язма онытылмый ○ 16652 ОНЫТЫЛМАС (5) ■ Аерылмас дустыңа онытылмас сүз әйтмә ○ 5285 ● 12100; 12489; 12508; ОНЫТЫЛМЫЙ (1) ■ Сүз онытыла, язма онытылмый ○ 16652 ОНЫТЫЛЫР (2) ■ Гаеп онытылыр, сабагы онытылмас ○ 12489 ● 16603 ОНЫТЫР (8) ■ Ишәк җиде төрле йөзә белсә дә, су янына килгәч, җидесен дә онытыр ○ 2973 ● 4148; 8134; 9541; 12138; 12677 (2); 17027 ОНЫТЫРЛАР (1) ■ Дусларын онытканның үзен дә онытырлар ○ 5387 ОР (4) ■ Кул тигәндә ор да сук ○ 5588 ● 5605 (2); 16206 ОРА (5) ■ Тора-тора да, тагын бер китереп ора ○ 1142 ● 5606-5608; 5647 ОРАЛАР (1) ■ Олы ташны кече таш белән оралар ○ 147 ОРАТОР (2) ■ Булган оратор мең авызны каратыр, булмаган оратор болгатыр да таратыр ○ 15476 (2) ОРГАН (1) ■ Аяп орган авыртмас ○ 5542 ОРГАНГА (1) ■ Балга органга - бер өлеш, "Һуп!" дигәнгә - ике өлеш ○ 8106 ОРГАННЫ (1) ■ Ходай органны пәйгамбәр таягы белән төртә, ди ○ 16874 ОРГАННЫҢ (1) ■ Баш органның муены сынмас ○ 10246 ОРГАНЧЫ (2) ■ Башлыкка баш органчы, ике кулыңа башыр ○ 5749 ● 16206 ОРГАНЫ (2) ■ Алтынчының бер органы - тимерченең мең органы ○ 265 (2) ОРГАЧ (1) ■ Уңнан-сулдан балта оргач, агач ничек аумасын ○ 1953 ОРДЫ (1) ■ Орды бүрене койрыкка ○ 2217 ОРЕНБУР-КАРГАЛЫ (1) ■ Оренбур-Каргалы - бар да тимер арбалы ○ 5273 ОРЛЫГЫ (5) ■ Алабута орлыгы булганчы солының саламы бул ○ 1256 ● 1363; 5013; 5275; 9190 ОРЛЫГЫН (1) ■ Орлыгын ашаган кеше - өметен ашаган кеше ○ 1432 ОРЛЫК (11) ■ Игенче орлык чәчә - җирдән ризык юлын ача ○ 1406 ● 1431; 1444 (2); 1465; 1469; 1472; 1593; 3972; 9472; 15910 ОРЛЫКНЫҢ (1) ■ Яхшы орлыкның игене дә яхшы булыр ○ 1471 ОРМА (1) ■ Ачык йозакка ачкыч орма ○ 8233 ОРМАС (1) ■ Олы ташка тотынган ормас ○ 5604 ОРМЫЙ (1) ■ Тик тормый, бик ормый ○ 6307 ОРМЫШ (2) ■ Ялгыз тормыш - шайтан ормыш ○ 5103 ● 14748 ОРСА (1) ■ Күпчелек әз орса да үтерә, әз бирсә дә тутыра ○ 5037 ОРСАҢ (3) ■ Орсаң, таштан ут чыга ○ 148 ● 10258; 14796 ОРУ (1) ■ Ашны кире кагуга караганда таш белән ору артыграк ○ 9138 ОРЧЫГЫ (2) ■ Кабасы кайда, орчыгы шунда ○ 8682 ● 11452 ОРЧЫГЫМ (1) ■ Капка авызына кода килсә - кабам белән орчыгым, киявем белән кызым килсә - казан белән турсыгым ○ 14617 ОРЧЫК (1) ■ Карт бар өйдә кот бар, карчык бар өйдә орчык бар ○ 15038 ОРЧЫК-КАБАМ (1) ■ Туем капкага җиткән, орчык-кабам кайда икән ○ 13333 ОРЧЫК-КАБАҢНЫ (1) ■ Кодалар капка төбенә килеп җитте, орчык-кабаңны ал, кызым ○ 14631 ОРЫЛГАН (2) ■ Олылар сүзен тотмаган - орылган да сугылган ○ 15086 ● 15952 ОРЫМГА ( | 1) ■ Улы киткән Орымга, кызы киткән Кырымга ○ 14142:2 ОРЫНГАН (1) ■ Күпер башында тәртә очлары орынган ○ 7109 ОРЫНМЫЙ (1) ■ Тик торган агачка берәү дә килеп орынмый ○ 1700 ОРЫНУ (1) ■ Тәртә башы белән орыну ○ 7120 ОРЫНЧАК (1) ■ Орынчак атта ял юк ○ 2675 ОРЫП (4) ■ Орып - мөгез чыкмый, торып - мөгез чыга ○ 2399 ● 5807; 14796; 16840 ОРЫР (4) ■ Аккош, ярыннан калса, үзен таш кыяга орыр, имеш ○ 3901 ● 13407; 16288 (2) ОРЫРГА (1) ■ Аллага тапшырсаң, муллага да баш орырга туры килә ○ 16845 ОРЫСЫ (1) ■ Ора белмәгәннең орысы чыгар ○ 5608 ОРЫШ (2) ■ Орыш бар җирдә ырыс тормый ○ 5609 ● 5626 ОРЫШКА (2) ■ Күңеле яхшы - ашка, күңеле яман - орышка ○ 11229 ● 12328 ОРЫШКАК (1) ■ Бар тырышкак, юк орышкак ○ 7552 ОРЫШМЫЙ (1) ■ Орышмый аерылган елашып күрешер ○ 5041 ОРЫШСА (2) ■ Киявең орышса, өеңнән чыгып кит; улың орышса, мич башына менеп утыр ○ 13410 (2) ОРЫШТЫРЫР (1) ■ Барлык тырыштырыр, юклык орыштырыр ○ 7567 ОРЫШУ (1) ■ Нәфес белән орышу дөнья белән сугышудан читенрәк ○ 11881 ОРЫШЫШМА (1) ■ Көймәдә көймәче белән орышышма ○ 7051 ОРЫШЫШМАС (1) ■ Исәпләшкән дуслар орышышмас ○ 5436 ОСЛАН (2) ■ Ослан тавы күренә ○ 232 ● 233 ОСТА (24) ■ Эш күп - күмер аз, оста күп - тимер аз ○ 334 ● 2270; 3034; 4040; 4750 (2); 5652; 6358 (2); 6362-6366; 6378; 6402; 6437 (2); 7946; 15953; 15954; 16161; 16506; 16541 ОСТАБИКӘ (1) ■ Мулла хатыны, надан булса да, - остабикә ○ 17026 ОСТАГА (1) ■ Эшчегә унбиш тиен, остага бер тәңкә ○ 5961 ОСТАДАН (4) ■ Шәкерт эшне күп бозар, бер көн остадан узар ○ 6379 ● 6383; 6399; 6429 ОСТАЗ (2) ■ Оста барда кулың тый, остаз барда телең тый ○ 6362 ● 16679 ОСТАЛЫ (1) ■ Осталы ил узар ○ 6367 ОСТАЛЫК (2) ■ Осталык - иң зур байлык ○ 6368 ● 15914 ОСТАНЫҢ (5) ■ Арыслан - тешеннән, останың кулы - эшеннән ○ 6336 ● 6361; 6369; 6370; ОСТАСЫ (3) ■ Балта үзе кисә алмый, балта остасы кисә ○ 1900 ● 6407; 9746 ОСТАСЫННАН (1) ■ Эшне остасыннан өйрәнмәгән яхшы белмәс ○ 6391 ОСТАСЫНЫҢ (3) ■ Балта остасының йомычкасы күп булыр, тимерченең акчасы күп булыр ○ 1893 ● 1894; 1895 ОТ (1) ■ Унны тот, берне от ○ 7987 ОТАЛМЫЙМ (1) ■ Иске көйләр белмим, яңаларын оталмыйм ○ 16453 ОТТЫҢ (1) ■ Алдың - оттың, саттың - йоттың ○ 7848 ОТЧЫГЫ (1) ■ Ашлыкның да отчыгы була ○ 1380 ОТЫЛЫР (1) ■ Үз анасын яманлаган ят дошманга тотылыр; үз кешесен яманлаган ят дошманнан отылыр ○ 14245 ОТЫП (2) ■ Эшләп алган - отып алган ○ 6223 ● 16368 ОХШАГАН (1) ■ Атаң яхшы, анаң яхшы, кемгә охшаган син шакшы ○ 14465 ОХШАМАСА (1) ■ Мал, иясенә охшамаса, харам булыр ○ 2383 ОХШАМЫЙ (2) ■ Кулы эштән бушамый, эше эшкә охшамый ○ 6297 ● 14880 ОХШАП (2) ■ Көн көнгә охшап тумас, көн саен кояш булмас ○ 897 ● 14355 ОХШАР (9) ■ Мал иясенә охшар, имеш ○ 2384 ● 5921 (2); 7145 (2); 13947; 14345; 15059 (2) ОХШАСА (1) ■ Ир бала - анасына, кыз бала атасына охшаса, бәхетле була, ди ○ 14444 ОХШЫЙ (4) ■ Холыксыз кеше койрыксыз көймәгә охшый ○ 11305 ● 13099 (2); 14398 ОХШЫЙМ (1) ■ Карга, казга охшыйм дип, ботын каерган ○ 3956 ОЧ (2) ■ Тәвә кошы, "оч" дисәң - "мин тәвә", "йөк тарт" дисәң, "мин кош" ди икән ○ 4219 ● 12292 ОЧА (16 | 1) ■ Милчәнең канаты зур да - оча алмый ○ 1426 ● 1485; 1525; 2327; 3835; 3840:1; 3880; 3884; 4002; 4087; 4455; 7655; 7676; 9549; 12263; 15782; 16000 ОЧАЛМАГАН (1) ■ Очалмаган убыр өендәген убыр ○ 16745 ОЧАЛМАС (3) ■ Йортта озак асралган кош мәңгегә очалмас ○ 3834 ● 4250; 4307 ОЧАЛМАСА (1) ■ Лачыннан ни файда бар очалмаса ○ 4066 ОЧАҢНЫ (1) ■ Берәүнең түшен җисәң, үзеңнең очаңны сайла ○ 9635 ОЧАР (20) ■ Тулпар, аягы кызса, канатланып очар ○ 2803 ● 3825; 3842; 3867; 3879; 3899 (2); 3918 (2); 3929; 3940; 3961; 4238; 4239; 4403; 4432; 5693; 7471; 10493; 16597 ОЧАРГА (2) ■ Очарга ирек бирмәсәң, яхшы карчыга да берни тотмас ○ 4032 ● 15146 ОЧАРЫН (1) ■ Бала кош очарын белер, кунарын белмәс ○ 3826 ОЧАСЫ (1) ■ Очасы кош ботакның очына кунар ○ 3868 ОЧКАН (17) ■ Югары очкан түбән кунар ○ 706 ● 3866; 3873 (2); 3874; 3891; 4086; 4192; 4230 (2); 4782; 10624; 12023; 12792; 13318; 15122; 15723 ОЧКАНДА (4 | 1) ■ Ояда ни күрсәң, очканда шуны күрерсең ○ 3840:2 ● 3845; 3922; 4023; 14828 ОЧКАНЫ (1) ■ Чебен очканы ишетелерлек ○ 4853 ОЧКАНЫНДА (1 | 1) ■ Кош баласы, оясында ни күрсә, очканында аны күргәй ○ 3840 ● 3840:3 ОЧКЫН (2) ■ Очкын - төшкән җирен ягар ○ 8484 ● 8523 ОЧКЫННАН (1) ■ Очкыннан пожар була ○ 8485 ОЧКЫР (1) ■ Торымтайдан очкыр кош булмас, тургай ташлап каз алмас ○ 4218 ОЧЛАДЫ (1) ■ Алла булып башлады, дуңгыз булып очлады ○ 2906 ОЧЛАМАГАН (1) ■ Очлап чыккан - эшен бетергән, очламаган - көчен бетергән ○ 6116 ОЧЛАНМАС (1) ■ Башланмаган эш очланмас ○ 6037 ОЧЛАП (2) ■ Очлап чыккан - эшен бетергән, очламаган - көчен бетергән ○ 6116 ● 12194 ОЧЛАРЫ (1) ■ Күпер башында тәртә очлары орынган ○ 7109 ОЧЛЫ (3) ■ Яңа өйнең кандаласы очлы була, ди ○ 4831 ● 8720; 15545 ОЧМА (2) ■ Яуга төшмим дип ярдан очма ○ 5672 ● 7604 ОЧМАС (5 | 2) ■ Канаты бәйле кош очмас ○ 3836 ● 3860:1, :2; 3861; 4236; 6670; 16984 ОЧМЫЙ (1) ■ Талпынган кош очмый калмас ○ 3870 ОЧРАГАН (2) ■ Сайлаган - сазга, очраган - тазга ○ 12741 ● 16813 ОЧРАГАНДА (2) ■ Эт очраганда таш булмый, таш очраганда эт булмый ○ 3621 (2) ОЧРАМАСА (1) ■ Төлке өч ел арысланга очрамаса, арысланга әйләнә, ди ○ 2306 ОЧРАР (4) ■ Ата алмаганга аң очрар ○ 2008 ● 6441; 6839 (2) ОЧРАСАҢ (1) ■ Юлда тимерчегә очрасаң, сүзеңне урак-пычактан башларсың ○ 6939 ОЧРАТМАС (1) ■ Ошатмаса очратмас ○ 12739 ОЧРАШКАН (2) ■ Агач агач белән очрашкан, ди ○ 1645 ● 2277 ОЧРАШЫРБЫЗ (1) ■ Базарда очрашкан куян тиреләре кебек очрашырбыз әле ○ 2277 ОЧРЫЙ (2) ■ Балта да ботакка очрый ○ 1889 ● 16408 ОЧСА (7 | 1) ■ Кош баласы, күп очса да, кунарга оя тапмас ○ 3839 ● 3848; 3975; 4080, :1; 4315 (2); 4424 ОЧСАҢ (1) ■ Ярдан очсаң да, яуга бирелмә ○ 5659 ОЧСЫЗ (7) ■ Очсыз алган тәмле ашамас ○ 7947 ● 7948; 7949; 8625; 8658; 8724; 16004 ОЧСЫЗНЫҢ (2) ■ Очсызның арты тынычсыз ○ 7950 ● 7951 ОЧТА (2) ■ Аргы очта туй бар дип, бирге очта биегән ○ 13331 (2) ОЧТАН (1) ■ Икесе дә бер очтан кискән ○ 1986 ОЧУ (2) ■ Кошларга иректә очу алтын читлектә торудан артыграк ○ 3853 ● 8572 ОЧУЫННАН (1) ■ Карчыга очуыннан танулы ○ 4030 ОЧЫ (13) ■ Эшнең очы - җаныңның тынычы ○ 6250 ● 6692 (2); 7082; 8681; 8711; 8735; 9244; 12387; 14713; 15674; 15956; 16611 ОЧЫ-БАШЫ (1) ■ Эт эчәгесенең очы-башы булмас ○ 1336 ОЧЫЛМЫЙ (1) ■ Бер канат белән очылмый ○ 3830 ОЧЫН (2) ■ Йомгакның очын югалту ○ 8736 ● 15675 ОЧЫНА (4) ■ Очасы кош ботакның очына кунар ○ 3868 ● 5144; 10329; 13531 ОЧЫНГАН (2) ■ Телгә килсә очынган, эшкә килсә кычынган ○ 6303 ● 15678 ОЧЫНДА (4) ■ Уен-уен унике, уен очында бер пике ○ 6686 ● 8752; 15274; 16587 ОЧЫНМА (1) ■ Шатлык күрсәң очынма, кайгы күрсәң пошынма ○ 14961 ОЧЫННАН (2) ■ Пычак очыннан сынар ○ 9950 ● 15003 ОЧЫНЫП (1) ■ Карга чебеш ала, тавык очынып кала ○ 3980 ОЧЫҢА ( | 1) ■ Яратмаган агачың, үлгәч, кабер баш очыңа үсәр ○ 1704:1 ОЧЫҢДА (1) ■ Ай-һай телең, тел очыңда безең ○ 15662 ОЧЫП (12) ■ Канатлы очып җитмәс җир, кайгаклы җитеп басмас җир ○ 226 ● 805; 3838; 3877; 3881; 3893; 3933; 4291; 7677; 7791; 10870; 15833 ОЧЫРА (3) ■ Кошны канаты очыра ○ 3854 ● 5952; 10614 ОЧЫРАЕМ (1) ■ Такта чәем - ачык чыраем, бөртек чәем - төртеп очыраем ○ 9494 ОЧЫРМА ( | 1) ■ Һавадагы торнаны тотам дип, кулыңдагы чыпчыкны очырма ○ 4141:1 ОЧЫРМАУ (1) ■ Өстеннән кош та очырмау ○ 3896 ОЧЫРСАҢ (1) ■ Сүз чыпчык түгел, очырсаң тота алмассың ○ 16018 ОЧЫРТМАСКА (1) ■ Очырырга җил көчле, очыртмаска ир көчле ○ 13564 ОЧЫРУ (3) ■ Кабык сугып, чәүкә очыру ○ 1988 ● 4088; 8845 ОЧЫРЫП (3) ■ Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән ○ 86 ● 3862; 8649 ОЧЫРЫР (2) ■ Эт өрер, җил очырыр ○ 3667 ● 16984 ОЧЫРЫРГА (1) ■ Очырырга җил көчле, очыртмаска ир көчле ○ 13564 ОЧЫРЫРМЫН (1) ■ Көлеңне күккә очырырмын ○ 8563 ОЧЫШЫННАН (1) ■ Карчыганың очышыннан, ир егетнең аяк басуыннан ○ 13555 ОШАГАЧ (1) ■ Үз күңелеңә ошагач, кеше сүзенә карама ○ 12789 ОШАК (2) ■ Ошак сөйләгәннең пычагы телендә ○ 15955 ● 15956 ОШАКЧЫНЫҢ (1) ■ Ошакчының ошак сөйләми торса тел очы кычыта, ди ○ 15956 ОШАМАСА (1) ■ Баланың анасына башка төше ошамаса, актыгында йокысы ошый ○ 14286 ОШАМЫЙ (1) ■ Сүзе сүзгә ошамый, авызы сүздән бушамый ○ 16304 ОШАСА (1) ■ Халыкка ошаса, тәкмәч ат ○ 5079 ОШАСЫН (2) ■ Йөрешең илгә ошасын, сөйләгән сүзең миргә ошасын ○ 15876 (2) ОШАТМАСА (1) ■ Ошатмаса очратмас ○ 12739 ОШАТЫП (1) ■ Коллаучыга кыз ошатып булмас ○ 5841 ОШЫЙ (4) ■ Ала карга гына ата-анасына ошый ○ 3932 ● 8615 (2); 14286 ОЯ (9) ■ Кош баласы, күп очса да, кунарга оя тапмас ○ 3839 ● 3871; 3928; 4063; 4312; 11261; 11610; 13197; 14775 ОЯГА (1) ■ Сыерчык, диңгез артына китсә дә, үзе туган ояга кайта ○ 4116 ОЯДА ( | 1) ■ Ояда ни күрсәң, очканда шуны күрерсең ○ 3840:2 ОЯЛА (7) ■ Ябалак оятыннан карчыга ояла ○ 4201 ● 10077 (2); 10530; 10546; 10669; 11248 ОЯЛАМ (1) ■ Җитен: "Тырмага ияреп тишелеп чыгар идем дә, кешедән оялам", - дип әйтә, ди ○ 1574 ОЯЛАР (1) ■ Авызыңны күккә ачма, карга оялар ○ 10542 ОЯЛГАН (3) ■ Оялган кешенең азыгы тар ○ 11260 ● 11261; 11262 ОЯЛГАННЫҢ (1) ■ Хатыныннан оялганның улы-кызы булмас ○ 13748 ОЯЛГАНЫ (1) ■ Имән агачның иелгәне - сынганы, ир егетнең оялганы - үлгәне ○ 13459 ОЯЛМАГАН (5) ■ Оялмаган боермаганны ашар ○ 9678 ● 11157; 11263; 11264; 16210 ОЯЛМАС (2) ■ Төкәнмәс хәзинәм булганчы оялмас йөзем булсын ○ 11296 ● 16210 ОЯЛСА (1) ■ Оялса - үз бите, биртелсә - үз биле ○ 11383 ОЯЛСАҢ (1) ■ Оялсаң, ач калырсың ○ 11265 ОЯЛТ (1) ■ Бирмәгәнне биреп оялт ○ 8124 ОЯЛТЫП (1) ■ Явызлар куркытып буйсындырыр, изгеләр оялтып буйсындырыр ○ 12201 ОЯЛЧАН (6) ■ Оялчан кешенең ризыгы тар була ○ 11266 ● 12190; 12902; 13034; 13885 (2) ОЯЛЫ (1) ■ Ырулы ил - оялы каз ○ 5093 ОЯЛЫЙ (2) ■ Чебенле җиргә черки оялый ○ 4816 ● 16798 ОЯЛЫР (1) ■ Аз сүзле аз оялыр ○ 15744 ОЯЛЫШ (1) ■ Оялыш - күздә, күрек - авызда ○ 11267 ОЯМ (1) ■ "Алтын оям, үз җирем!" - дип әйтте, ди, бер сандугач ○ 4089 ОЯНЫ (1) ■ Ояны ана кош ясый ○ 3869 ОЯҢА (1) ■ Ояңа карап канат как, дугаңа карап кыңгырау так ○ 7067 ОЯСЫ (11) ■ Бүре оясы сөяксез булмас ○ 2155 ● 3425; 3832; 3856; 3865; 3923; 3958; 4752; 4846; 8285; 10334 ОЯСЫЗ (2) ■ Оясыз сандугач сайрамый ○ 4096 ● 13181 ОЯСЫН (7) ■ Куркак кош оясын олы юл өстенә ясый ○ 3863 ● 3883; 4251; 4255; 4428; 4673; ОЯСЫНА (9) ■ Төлке үз өнен тизәкләгәч, бурсык оясына күчә ○ 2307 ● 3357; 3438; 3622; 3674; 3884; 4216; 4792; 14481 ОЯСЫНДА (8 | 2) ■ Арыслан оясында яткан сарыктан саклан ○ 2045 ● 3623; 3675; 3676; 3766; 3840, :1, :3; 3845; 3885 ОЯСЫНЫҢ (2) ■ Саескан, үзе бур булгач, оясының түбәсен каплаган ○ 4083 ● 4650 ОЯТ (26) ■ Югары менү - морат, аста калу - оят ○ 705 ● 3292; 7249; 7485; 7868 (2); 8181 (2); 9315; 9807; 10688; 10689; 11268-11270; 11359; 11384; 11594; 12043; 13118; 13835; 14437; 15422; 16091; 16153; 16830 ОЯТКА (4) ■ Яхшы белән юлдаш булсаң җитәрсең син моратка, яман белән юлдаш булсаң калырсың син оятка ○ 6973 ● 12211; 12312; 16514 ОЯТЛАП (1) ■ Торна оятын оятлап, ябалак урман түренә качкан ○ 4136 ОЯТЛЫ (2) ■ Оятлы кызарыр, оятсыз агарыр ○ 11271 ● 11272 ОЯТЛЫНЫҢ (1) ■ Оялмаган кеше өчен оятлының йөзе кызарыр ○ 11264 ОЯТНЫ (1) ■ Атадан ул туса - иге, ата юлын куса - иге, биленә садак буса - иге, битенә килер оятны үзе белеп юса - иге, шушыларны кылмаса, барыннан да югы - иге ○ 14357 ОЯТНЫҢ (1) ■ Оятның теше булмаса да кимерә ○ 11273 ОЯТСЫЗ (6 | 1) ■ Катыра торган таракан оятсыз була ○ 4781 ● 5550:4; 11271; 11274; 12903; 12904; 13670 ОЯТСЫЗЛЫК (3) ■ Кунакныкы - ике кич, өченче кич - сәдака, дүртенче кич - оятсызлык ○ 10136 ● 11275; 11276 ОЯТСЫЗНЫҢ (1) ■ Оятсызның бите - киездер ите ○ 11277 ОЯТЫ (11 | 1) ■ Казанның капкачы китсә, этнең ояты китә ○ 3486 ● 3489; 4978; 5954; 6251; 6720:1; 11356; 12388; 14135; 14452 (2); 16524 ОЯТЫН (3) ■ Торна оятын оятлап, ябалак урман түренә качкан ○ 4136 ● 5892; 13940 ОЯТЫННАН (1) ■ Ябалак оятыннан карчыга ояла ○ 4201 ОЯТЫҢА (1) ■ Эшне эшләп чыксаң - эш, эшләнмәсә - оятыңа көч ○ 6243 ӨЕ (20) ■ Куянның өе - урманда, мәченең өе - өйдә ○ 2267 (2) ● 3088; 4216; 5898; 7265; 7576; 8247; 8308 (2); 8309; 8312; 8331; 8387; 8388; 8434; 8705; 11228; 12919; 16173 ӨЕЛЕР (1) ■ Колын егылса, колагына кырмыска өелер ○ 2843 ӨЕМ (9) ■ Бәхетле чучка борынында бер өем тизәк белән туа, ди ○ 2875 ● 4216; 4684; 8227 (2); 8310; 8311; 8389; 11232 ӨЕМГӘ (1) ■ "Өч өемгә өчәр-өчәр көлтә урдым, алай да каенанага ярамадым", - дип әйтте, ди, бер килен ○ 14647 ӨЕМЕН (1) ■ Ирнең ире ком өемен тау итә ○ 13543 ӨЕН (6 | 1) ■ Адашканда гаеп юк, кайтып өен тапкан соң; ачылганда гаеп юк, алдан үзе япкан соң ○ 6720 ● 6720:1; 8312; 11307; 11983; 12831; 15387 ӨЕНӘ (21 | 1) ■ Аның өенә кояшның койрыгы терәлмәгән ○ 90 ● 1000; 3765; 5138; 8239; 8247; 8302; 8314; 8365; 8391; 9836; 10208; 12029; 12488; 12939; 12959; 13107; 13653, :1; 13852; 14565; 14590 ӨЕНДӘ (25) ■ Үз өендә кырмыска да - Сөләйман ○ 4832 ● 6542; 8275; 8302; 8313; 8350; 8356; 8390; 8412; 8755 (2); 9406; 9407 (2); 9408 (2); 9469; 10011; 10034 (2); 10166; 11074; 13470; 14449; 15761 ӨЕНДӘГЕН (1) ■ Очалмаган убыр өендәген убыр ○ 16745 ӨЕННӘН (2) ■ Баланың тинтәк булуы өеннән, егетнең тинтәк булуы биеннән ○ 13997 ● 17031 ӨЕҢ (8) ■ Бай булмасаң, бай төшәрлек өең булсын ○ 8234 ● 8285; 8315; 8316; 8348; 8349; 11337; ӨЕҢӘ (10) ■ Эшләгәнең - өеңә, өйрәнгәнең - үзеңә ○ 6390 ● 8318; 8367 (2); 9657; 9791; 10076; 12170; 14116; 16207 ӨЕҢДӘ (10) ■ Авылыңда ни барны башка авылдан сора, өеңдә ни барны күршедән сора ○ 5157 ● 5509; 8350-8352; 8832; 9402; 14007; 14089; 14090 ӨЕҢДӘГЕ (5) ■ Өеңдәге хәлне күршеңнән сора ○ 5253 ● 8008; 8317; 8435; 10011 ӨЕҢНӘН (1) ■ Киявең орышса, өеңнән чыгып кит; улың орышса, мич башына менеп утыр ○ 13410 ӨЕҢНЕ (1) ■ Яхшы күршеңнән сораганчы, яман өеңне актар ○ 5250 ӨЕҢНЕҢ (1) ■ Игенче булсаң, җиреңнең башында бул; хатын булсаң, өеңнең башында бул ○ 13639 ӨЕРДӘ (1) ■ Азнаган айгырны өердә сына ○ 2757 ӨЕРЕ (5) ■ Арыслан ат өеренә баш булса, арыслан өере булыр, арыслан өеренә ат баш булса, ат өере булыр ○ 2033 (2) ● 3664; 4609; 5534 ӨЕРЕН (3) ■ Айгыр өерен ташламас ○ 2759 ● 6962; 11983 ӨЕРЕНӘ (2) ■ Арыслан ат өеренә баш булса, арыслан өере булыр, арыслан өеренә ат баш булса, ат өере булыр ○ 2033 (2) ӨЕРЕННӘН (1) ■ Өе барның өереннән билгеле ○ 8309 ӨЕРЛЕ (2) ■ Өерле суыр өн казымас ○ 2342 ● 3758 ӨЕРМӘ (1) ■ Өермә - шайтан туе ○ 16795 ӨЗ (5) ■ Кулың җиткән ботакның алмасын өз ○ 1809 ● 10582; 13538; 15943; 16246 ӨЗӘ (4) ■ Тана күзен сөзсә, үгез җебен өзә ○ 3278 ● 7171; 9378; 9578 ӨЗӘЛӘР (2) ■ Котырган этнең койрыгын колагына җиткәнче өзәләр ○ 3506 ● 4377 ӨЗӘҢГЕ (2) ■ Юлаучы - юмарт, өзәңге бавы унике кат ○ 6842 ● 14575 ӨЗӘҢГЕДӘН (1) ■ Аттан төшсә дә, өзәңгедән төшми ○ 2749 ӨЗӘР (3) ■ Тинтәк, типсә, тимер өзәр ○ 11685 ● 12698; 12801 ӨЗӘРГӘ (1) ■ Ай, телен тартып өзәргә ○ 15661 ӨЗӘРЛЕК (2) ■ Типсә тимер өзәрлек, басса бакыр өзәрлек ○ 332 (2) ӨЗӘРСЕҢ (2) ■ Чәнечкесенә түзсәң, гөлен өзәрсең ○ 1323 ● 7042 ӨЗГӘН (1) ■ Түзгән - тимерне дә өзгән ○ 11938 ӨЗДЕРЕР (1) ■ Усал эт теленнән язар, хәйләкәр төлке койрыгын өздерер ○ 3534 ӨЗДЕРМӘ (1) ■ Туктан токмач кистермә, ачтан салма өздермә ○ 9720 ӨЗЕГЕ (1) ■ Хуҗалыкта иске аркан өзеге дә эшкә ярый ○ 7076 ӨЗЕК (5) ■ Ара өзек булса, дуслык төзек була ○ 5293 ● 7105; 8105; 14472; 16428 ӨЗЕЛӘ (8) ■ Арысланның уеннан төлкенең муены өзелә ○ 2058 ● 2371; 7062; 7090 (2); 8672; 8683; 10812 ӨЗЕЛГӘН (1) ■ Өзелгән кылдан өзек җыр чыга ○ 16428 ӨЗЕЛЕП (4) ■ Пешкән алма үзе өзелеп төшә ○ 1812 ● 3343; 14083; 14698 ӨЗЕЛЕР (4) ■ Юан сузылганчы, нечкә өзелер ○ 623 ● 8723; 11068; 15126 ӨЗЕЛМӘС (3) ■ Өзелмәс аркан, сүтелмәс төен булды ○ 7125 ● 8013; 11068 ӨЗЕЛМӘСӘ (1) ■ Кырылмаса - кырык булыр, өзелмәсә - йөз булыр ○ 7933 ӨЗЕЛСӘ (4) ■ Елан өчкә өзелсә дә, кәсәрткелек хәле бар ○ 4610 ● 4645; 10336; 16031 ӨЗЕЛСЕН (1) ■ Тәмәке тартсаң, каты тарт: тизрәк өзелсен ○ 9847 ӨЗЕП (3) ■ Ач этнең койрыгын тук эт өзеп алган ○ 3461 ● 14267; 16151 ӨЗЛЕГЕРСЕҢ (1) ■ Күпне белсәң күзсенерсең, күп сөйләсәң өзлегерсең ○ 16621 ӨЗМӘ (1) ■ Җимеш ашыйсың килсә, чәчәген өзмә ○ 1828 ӨЗМӘГӘННЕ (1) ■ Үз өендә салма өзмәгәнне, кешегә барып токмач кисә ○ 9406 ӨЗМӘС (1) ■ Учагыннан ут өзмәс, улын-кызын туйгызмас ○ 14305 ӨЗМӘСӘҢ (1) ■ Еланның башын өзмәсәң, койрыгын өзүдән файда юк ○ 4641 ӨЗМИЛӘР (1) ■ Бер абынган өчен ат муенын өзмиләр ○ 2630 ӨЗСӘҢ (3) ■ Сырланның, үзен өзсәң дә, тамыры кала ○ 1303 ● 7042; 7084 ӨЗСЕН (1) ■ Еланның башын дошманың өзсен ○ 4640 ӨЗҮДӘН (1) ■ Еланның башын өзмәсәң, койрыгын өзүдән файда юк ○ 4641 ӨЙ (103 | 2) ■ Яраксыз табылган таш өй почмагына китә ○ 205 ● 1591; 1757; 1965; 1968; 4112; 4415 (2); 4416; 4749 (2); 5047; 5251; 5422; 5791; 5965; 6787; 6902; 6935; 7989; 8235; 8249; 8269; 8277; 8284; 8299; 8305; 8306; 8310; 8311; 8319; 8320; 8321 (3); 8322; 8323; 8324, :1, :2; 8325; 8326 (2); 8327-8329; 8331; 8344; 8376; 8392-8394; 8397; 8591; 8604; 8662; 10002; 10056; 10109; 10126; 10144; 10150; 11610; 11777; 12893; 12976; 13220; 13228; 13238; 13370 (2); 13505; 13516; 13551 (2); 13554; 13669; 13710; 13711; 13715; 13773; 13830 (2); 13844 (2); 13878 (4); 13962; 13969 (2); 13970 (2); 14089; 14117; 14635; 15073; 15316; 15413; 15852; 16191 (2); 16379; 16606 ӨЙГӘ (30 | 1) ■ Кояш кермәгән өйгә врач керер ○ 39 ● 528; 1379; 3619; 4110; 5743; 8140; 8249; 8273; 8287 (2); 8293; 8332; 8477; 9551; 9953; 10135; 10175; 10193; 13014:1; 13191 (2); 13361; 13534; 13763; 13897; 14077; 14770; 15376; 16359; 16710 ӨЙГӘН (1) ■ Синең урагың урган, печәнең өйгән ○ 1501 ӨЙГӘННӘН (1) ■ Өеңдә балаң булмаса, өй өйгәннән ни мәгънә ○ 14089 ӨЙГӘЧӘ (1) ■ Күршелек хакы кырык өйгәчә ○ 5202 ӨЙДӘ (60) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 ● 2209; 2267; 3268; 4165; 5252; 5571; 5978; 6289; 6447; 6868; 7201; 7657; 8236; 8237 (2); 8248; 8289; 8291; 8304; 8333; 8448; 8916; 8934; 9125; 9467; 9484; 9566; 10003; 10146; 10907; 12940; 12950; 12952; 13016; 13313; 13340; 13398; 13455; 13478; 13493; 13516; 13588; 13597 (2); 13665; 13777; 13845; 13869 (2); 13971; 13972; 14001; 14130 (2); 14606; 15015; 15038 (2); 15566 ӨЙДӘГЕ (8) ■ Тыштагы буран буран түгел, өйдәге буранга чыдап булмый ○ 1143 ● 1475; 4427; 6851; 6869; 6870; 8334; 12624 ӨЙДӘГЕЛӘР (1) ■ Юлдагылар май имә, өйдәгеләр кан имә ○ 6852 ӨЙДӘГЕСЕН (1) ■ Үрдәк: "Ризыгымның өйдәгесен тавык ашый, судагысын балык ашый", дип кайгырыр, имеш ○ 4425 ӨЙДӘЙ (1) ■ Өеңә килгәндә өйдәй үпкәңне әйтмә ○ 8318 ӨЙДӘН (12) ■ Кырык өйдән кырпулык ○ 5182 ● 5183; 5848; 8335; 10234; 11062; 13058; 13151; 13845; 14077; 14144 (2) ӨЙДӘШ (4) ■ Өйдәш белән торганчы көндәш белән тор ○ 8336 ● 8337; 8338; 14789 ӨЙДЕҢ (1) ■ Өй салуның ние бар: өйдең - өй, кактың - чөй ○ 8326 ӨЙЛӘГӘ (1) ■ Тиле өйләгә кадәр генә көйле ○ 11646 ӨЙЛӘДӘН (1) ■ Өйләдән калсаң да, өмәдән калма ○ 6266 ӨЙЛӘНӘСЕҢ (1) ■ Синең өйләнәсең юк, минем кияүгә барасым юк ○ 13251 ӨЙЛӘНГӘН (8) ■ Иртә торган белән иртә өйләнгән алданмас ○ 13167 ● 13168; 13169; 13216 (2); 13229; 13230; 15293 ӨЙЛӘНГӘНДӘ (2) ■ Өйләнгәндә бар да бай ○ 13231 ● 13256 ӨЙЛӘНГӘНЧЕ (1) ■ Акыллы өйләнгәнче тиленең улы булган ○ 11449 ӨЙЛӘНГӘЧ (2) ■ Без өйләнгәч төн кыска булды ○ 13246 ● 13256 ӨЙЛӘНДЕРГӘН (1) ■ Акыллы уйлап торганчы, тиле улын өйләндергән ○ 11445 ӨЙЛӘНЕШСӘ (2) ■ Ике яхшы өйләнешсә - уңыш, ике яман өйләнешсә - көн-төн сугыш ○ 13161 (2) ӨЙЛӘНМӘГӘН (5) ■ Өйләнмәгән егет кырык кызны алыр ○ 13108 ● 13137; 13230; 13233; 13234 ӨЙЛӘНМӘГӘННЕҢ (1) ■ Өйләнмәгәннең тамыры корыр ○ 13235 ӨЙЛӘНМӘС (1) ■ Буйдак, утызга хәтле үзе өйләнмәсә, утыздан соң куркып өйләнмәс ○ 13139 ӨЙЛӘНМӘСӘ (1) ■ Буйдак, утызга хәтле үзе өйләнмәсә, утыздан соң куркып өйләнмәс ○ 13139 ӨЙЛӘНМӘҮ (1) ■ Өйләнмәү - тозсыз аш кебек, өйләнү - күп борыч салган аш кебек ○ 13236 ӨЙЛӘНМИ (2) ■ Ир өйләнми тәүфыйк тапмый ○ 13162 ● 13232 ӨЙЛӘНМИЧӘ (1) ■ Үзең өйләнмичә торып, кеше хатыныннан көлмә ○ 13244 ӨЙЛӘНҮ (6) ■ Өйләнмәү - тозсыз аш кебек, өйләнү - күп борыч салган аш кебек ○ 13236 ● 13237-13241 ӨЙЛӘНҮНЕҢ (1) ■ Өй салуның ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; өйләнүнең ние бар, кочаклыйсы да йоклыйсы ○ 13228 ӨЙЛЕ (1) ■ Өйле көләр, өйсез бөләр ○ 8339 ӨЙЛЕ-АТЛЫ (1) ■ Оятлы - өйле-атлы ○ 11272 ӨЙЛЕГЕ (1) ■ Өйлеге юк кешелеген кияр, кешелеге юк кешенекен кияр ○ 8833 ӨЙЛЕК (1) ■ Өйлек дип чөйлек алган ○ 8395 ӨЙМӘГӘННЕҢ (1) ■ Өен яхшы өймәгәннең өе башына ишелер ○ 8312 ӨЙНЕ (10) ■ Өйне эшләгән балта тышта кала ○ 1972 ● 8290; 8307; 8340-8342; 9141; 11541; 13909; 16964 ӨЙНЕҢ (20) ■ Ут чыгасы өйнең тараканы алдан күчә, имеш ○ 4809 ● 4831; 8276; 8296; 8343; 8354; 8373; 8377; 8404; 12957; 13017; 13085 (2); 13101; 13401; 13846; 14091; 14229; 14606; 15067 ӨЙ-ӨЙ (1) ■ "Өй-өй" ди-ди өянәкле булырсың ○ 8330 ӨЙРӘ (8) ■ Борчаклы өйрә бер чара, ашап-ашап туймас бай чура ○ 9188 ● 9192; 9403; 9408; 9429; 9483; 9904; 11726 ӨЙРӘЛӘРЕ (1) ■ Өйрәләре сыек икән, түбәләре кыек икән ○ 9514 ӨЙРӘЛЕДӘ (1) ■ Өйрәледә бер кич, боткалыда ике кич ○ 9513 ӨЙРӘЛЕК (3) ■ Өендә юк өйрәлек, кешедә кыла түрәлек ○ 8390 ● 9454; 9517 ӨЙРӘН (14) ■ Суга кергәнче йөзәргә өйрән ○ 442 ● 3476; 4284; 6337; 6430 (2); 6765; 11472; 12347; 16540; 16565; 16581; 16589; 16657 ӨЙРӘНӘ (5) ■ Тотылган аю биергә өйрәнә ○ 2106 ● 5190; 6429; 12619; 13962 ӨЙРӘНӘЛӘР (1) ■ Кеше башында чәч алырга өйрәнәләр ○ 10281 ӨЙРӘНӘСЕ (1) ■ Надан кешенең өйрәнәсе килмәс, өйрәтәсе килер ○ 16637 ӨЙРӘНГӘН (10) ■ Тегермән ташы яларга өйрәнгән эт шул гадәтен ташлый алмас ○ 3526 ● 3860; 3876; 5683; 6397; 8101; 11338; 15140; 16521; 16904 ӨЙРӘНГӘНДӘ (1) ■ Биергә өйрәнгәндә егылсаң да ярый ○ 16349 ӨЙРӘНГӘНЕҢ (3) ■ Эшләгәнең атаң илә анаңа, өйрәнгәнең - үзеңә ○ 6388 ● 6389; 6390 ӨЙРӘНГӘНЧЕ (1) ■ Бала, йөрергә өйрәнгәнче, үрмәләп йөри ○ 13933 ӨЙРӘНГӘЧ (2) ■ Атым ач торырга өйрәнгәч кенә үлеп китте ○ 2601 ● 16898 ӨЙРӘНДЕК (1) ■ Өйрәндек чәй эчәргә, оныттык җеп эрләргә ○ 9515 ӨЙРӘНЕП (3) ■ Ачка өйрәнеп тә беткән, үлеп тә киткән ○ 9759 ● 11523; 16409 ӨЙРӘНЕР (4) ■ Тутый сөйләшергә өйрәнер, кеше була алмас ○ 4162 ● 6431; 11450; 15186 ӨЙРӘНЕРГӘ (1) ■ Яхшылыкка өйрәнергә өч ел кирәк, яманлыкка - өч сәгать тә җитә ○ 12368 ӨЙРӘНЕРСЕҢ (2) ■ Өйрәнерсең, аягыңа кара сыер баскач ○ 11054 ● 16534 ӨЙРӘНМӘГӘН (4) ■ Эшләргә өйрәнмәгән хуҗалык итә белмәс ○ 6232 ● 6391; 7287; 11742 ӨЙРӘНМӘСӘҢ (1) ■ Тормыш өйрәтә, өйрәнмәсәң көйрәтә ○ 14751 ӨЙРӘНМИ (1) ■ Икми иген шытмас, өйрәнми белем йокмас ○ 16580 ӨЙРӘНМИЧӘ (2) ■ Өйрәнмичә хезмәт юк, хезмәт итми хөрмәт юк ○ 6398 ● 9617 ӨЙРӘНСӘҢ (3) ■ Ни өйрәнсәң, шуны куарсың ○ 6360 ● 15133; 16649 ӨЙРӘНҮ (2) ■ Бер ел гыйлем өйрәнү ике ел гыйбадәт кылудан хәерле ○ 16536 ● 16686 ӨЙРӘНҮДӘ (1) ■ Өйрәнүдә гарьлек юк ○ 16687 ӨЙРӘНҮЕҢ (1) ■ Эшең торса бер тәңкә, өйрәнүең - мең тәңкә ○ 6384 ӨЙРӘНЧЕК (1) ■ Өйрәнчек остадан узган ○ 6399 ӨЙРӘНЧЕККӘ (1) ■ Өйрәнчеккә - бәрәнчек ○ 6400 ӨЙРӘҢ (1) ■ Кешенең боткасыннан үзеңнең өйрәң яхшы ○ 9281 ӨЙРӘСЕ (4) ■ Артельнең өйрәсе куе ○ 6024 ● 8387; 9412; 11926 ӨЙРӘСЕН (1) ■ Кеше өйрәсен суытып йөрмә ○ 9279 ӨЙРӘТ (4) ■ Башта үзең өйрән, аннан кешене өйрәт ○ 6337 ● 13986 (2); 14074 ӨЙРӘТӘ (14) ■ Заман үзе өйрәтә ○ 810 ● 2137; 4362; 6176; 6427; 7565 (2); 7570; 7615; 7851; 14744; 14745 (2); 14751 ӨЙРӘТӘЛӘР (4) ■ Аюны да биергә өйрәтәләр ○ 2089 ● 13607; 15643; 16486 ӨЙРӘТӘСЕ (1) ■ Надан кешенең өйрәнәсе килмәс, өйрәтәсе килер ○ 16637 ӨЙРӘТЕЛМӘГӘН (1) ■ Өйрәтелмәгән аю биеми ○ 2107 ӨЙРӘТЕР (5) ■ Эшли белсәң - эш үзеңне өйрәтер, эшли белмәсәң - йөдәтер ○ 6387 ● 6590; 9848; 11450; 11515 ӨЙРӘТЕРГӘ (3) ■ Үзе эш белмәгән кешене өйрәтергә оста булыр ○ 6402 ● 14744; 17036 ӨЙРӘТКӘН (2) ■ Бүгенге чикерткә кичәге чикерткәне чикылдарга өйрәткән ○ 4772 ● 12203 ӨЙРӘТМӘ (4) ■ Ярдан торып ишәргә өйрәтмә ○ 7088 ● 7698; 11655; 16691 ӨЙРӘТМИ (2) ■ Тавыкны күкәй өйрәтми ○ 4329 ● 7851 ӨЙРӘТМИЛӘР (5) ■ Үгезне сөзәргә, балыкны йөзәргә өйрәтмиләр ○ 3316 ● 4108; 4418; 4465; 15189 ӨЙРӘТСӘ (4) ■ Бүре баласын тотарга өйрәтсә, сарык баласын качарга өйрәтә ○ 2137 ● 14387 (2); 14744 ӨЙРӘТТЕ (1) ■ Кем өйрәтте дисәләр, үзем белдем диген ○ 16702 ӨЙРӘТҮ (1) ■ Ахмакны өйрәтү - үлгәнне терелтү ○ 11517 ӨЙСӘҢ (2) ■ Өйсәң - күп, өләшсәң - аз ○ 8198 ● 8320 ӨЙСЕЗ (3) ■ Өй корган уңар, өйсез кеше туңар ○ 8323 ● 8339; 13234 ӨКЕ (1) ■ Өке - йоны белән, былбыл - өне белән ○ 4206 ӨЛӘШӘ (2 | 2) ■ Өлешчегә өч өлеш, өләшә белмәсә бер дә юк ○ 8204 ● 8204:2, :2; 8207 ӨЛӘШКӘНДӘ (6) ■ Өләшкәндә тартынасың, бүлешкәндә ярсынасың ○ 8205 ● 10836; 11758-11761 ӨЛӘШКӘНЧЕ (1) ■ Өләшкәнче үлешмә ○ 8206 ӨЛӘШМӘ (2) ■ Тиле белән тапма да, өләшмә дә ○ 11631 ● 11769 ӨЛӘШСӘҢ (1) ■ Өйсәң - күп, өләшсәң - аз ○ 8198 ӨЛӘШҮ (1) ■ Өләшү белән бүлешү бер түгел ○ 8208 ӨЛГЕ (2) ■ Күңел биреп эшләгән эш өлге булыр, күңел бирми эшләгән эш көлке булыр ○ 6106 ● 12107 ӨЛГЕЛЕ (2) ■ Өлгергән эш өлгеле ○ 6267 ● 14164 ӨЛГЕРӘ (3) ■ Арпа алтмыш көндә өлгерә, бодай туксан көндә өлгерә ○ 1515 (2) ● 1521 ӨЛГЕРГӘН (2) ■ Өлгергән өрек сабагында тормый ○ 1823 ● 6267 ӨЛГЕРЕРСЕҢ (1) ■ Җәй көне йоклама, кыш көне өлгерерсең ○ 1013 ӨЛГЕРМИ (1) ■ Юл буенда үскән орлык өлгерми ○ 1469 ӨЛГЕРСӘ (1) ■ Алма вакытында өлгерсә дә, чир ашыгып килә ○ 15191 ӨЛГЕСЕ (5) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү көзгесе ○ 719 ● 3920; 5260; 5838; 14528 ӨЛЕШ (16) ■ Иртә торганга ике өлеш ○ 829 ● 6618 (2); 6648; 8106 (2); 8199; 8204; 11969 (2); 12693 (2); 12732; 14439 (2); 16395 ӨЛЕШЕ (5) ■ Өлеше барның өмете бар ○ 8200 ● 9315; 12633; 13369; 14759 ӨЛЕШЕМ (1) ■ Юлыма күрә йөрешем, үземә күрә өлешем ○ 6903 ӨЛЕШЕННӘН (1) ■ Үпкәләгән өлешеннән коры калыр ○ 12632 ӨЛЕШЕҢ (2) ■ Кайда өлешең, шунда көмешең ○ 8162 ● 8201 ӨЛЕШЕҢӘ (1) ■ Өлешеңә чыккан көмешең ○ 8202 ӨЛЕШЕҢНЕ (1) ■ Үз өлешеңне ташлап кеше көмешенә үрелмә ○ 8209 ӨЛЕШЛЕ (1) ■ Җәйге яңгыр өлешле була ○ 1206 ӨЛЕШТӘН (1) ■ Яманга ике өлештән берсе дә тими ○ 12245 ӨЛЕШЧЕГӘ (2 | 1) ■ Өлешчегә ала каз ○ 8203 ● 8204, :1 ӨЛКӘН (1) ■ Ата йөрәге таудан өлкән, ана йөрәге диңгездән тирән ○ 14409 ӨЛКӘНЕ (2) ■ Бүренең өлкәне уламыйча кечкенәсе уламый ○ 2190 ● 2930 ӨЛКӘННЕ (2) ■ Кечкенә малны макта, өлкәнне сакла ○ 2367 ● 15137 ӨЛКӘННЕКЕНӘ (1) ■ Бер баланың авыруы ун өлкәннекенә тора ○ 14008 ӨЛТЕРӘК (1) ■ Өлтерәк ир олтырак булыр ○ 13579 ӨМӘ (2) ■ Башлаганда эшне үзем генә башлаган идем, өмә белән дә бетереп булмый ○ 6291 ● 6583 ӨМӘГӘ (2) ■ Ялкау өмә итәр, тәмле тамак өмәгә барыр ○ 6583 ● 6584 ӨМӘДӘН (1) ■ Өйләдән калсаң да, өмәдән калма ○ 6266 ӨМӘЛЕ (1) ■ Өмәле этнең койрыгы өрә ○ 3759 ӨМЕТ (19) ■ Ашаган малда өмет бар ○ 2350 ● 3497; 3524; 7326 (2); 9384; 9404; 9636; 11877; 12866; 13538; 14246; 14972; 15177 (2); 15943; 16855 (2); 17073 ӨМЕТЕ (4) ■ Күршесенә өмете булган шәмсез ятыр ○ 5212 ● 8200; 10434; 11347 ӨМЕТЕН (1) ■ Орлыгын ашаган кеше - өметен ашаган кеше ○ 1432 ӨМЕТЕНӘ (1) ■ Акыллы хезмәтенә таяныр, ахмак - өметенә ○ 11447 ӨМЕТЛЕ (1) ■ Өметле кош күкәйдә дә җырлый ○ 3878 ӨМЕТСЕЗ (1) ■ Өметсез - шайтан ○ 16796 ӨН (2) ■ Күп аю өн казымас ○ 2105 ● 2342 ӨНӘМЛЕ (1) ■ Сөйгән ярның өне өнәмле ○ 12748 ӨНӘМСЕЗ (1) ■ Өндәүсез кунак өнәмсез ○ 10203 ӨНГӘ (1) ■ Бер өнгә ике аю сыймас ○ 2099 ӨНДӘГЕ (1) ■ Өндәге төштә ○ 6705 ӨНДӘЛМӘГӘН (1) ■ Өндәлмәгән кунак энә өстенә утырыр, чакырылмаган кунак чәнечкегә утырыр ○ 10200 ӨНДӘМСЕЗ (1) ■ Күндәм өндәмсез эшләр ○ 11874 ӨНДӘСӘҢ (1) ■ Ишәкне утка өндәсәң, тирескә чабар ○ 2983 ӨНДӘҮ (1) ■ Иблисне иманга өндәү ○ 16804 ӨНДӘҮГӘ (1) ■ Өндәүгә килмәсә, йөндәүгә килер ○ 2419 ӨНДӘҮЛЕГӘ (2) ■ Өндәүлегә ике мендәр, өндәүсезгә бите мендәр ○ 10201 ● 10202 ӨНДӘҮСЕЗ (1) ■ Өндәүсез кунак өнәмсез ○ 10203 ӨНДӘҮСЕЗГӘ (2) ■ Өндәүлегә ике мендәр, өндәүсезгә бите мендәр ○ 10201 ● 10202 ӨНЕ (11) ■ Аю дисәң өне юк, бүре дисәң җоны юк ○ 2109 ● 2300; 4094; 4095; 4206; 5112; 5552; 6881; 12748; 13048; 14493 ӨНЕН (2) ■ Арыслан, картайса, тычкан өнен күзәтер ○ 2040 ● 2307 ӨНЕНӘ (6) ■ Бүре өненә кермичә балаларын тоталмассың ○ 2168 ● 2201; 4603; 4609; 4631; 4654 ӨНЕНДӘ (2) ■ Төлке өнендә ятканчы, кырда сине арыслан ашасын ○ 2305 ● 11074 ӨНЕННӘН (2) ■ Татлы тел еланны да өненнән чыгарыр ○ 15520 ● 16257 ӨНЛЕДӘН (1) ■ Айгыр куйсаң өнледән куй, кучкар куйсаң йонлыдан куй ○ 2758 ӨНСЕЗ (1) ■ Ашаганда мин телсез, эшләгәндә мин өнсез ○ 6290 ӨҢ (1) ■ Өң булса да үз өең булсын, аю булса да үз ирең булсын ○ 13580 ӨРӘ (24) ■ Көндез йөрсәң кеше күрә, төнлә йөрсәң эт өрә ○ 904 ● 3431; 3448; 3468; 3508; 3513; 3576; 3599; 3611; 3661; 3663 (2); 3671 (2); 3715; 3759; 3764; 3765; 3775; 3812; 3818; 3819; 10869; 15983 ӨРӘК (1) ■ Килбәтен күргәч, өрәк өркер ○ 10730 ӨРӘМ (1) ■ - Эт, ник өрәсең? - Син өргәнгә мин өрәм ○ 3618 ӨРӘ-ӨРӘ (1) ■ Этнең, өрә-өрә, борыны шешәр ○ 3735 ӨРӘСЕҢ (3) ■ - Эт, ник өрәсең? - Син өргәнгә мин өрәм ○ 3618 ● 3773; 3803 ӨРГӘН (9) ■ Анасына өргән эт бүре авызына төшәр ○ 3451 ● 3467 (2); 3492; 3696; 3760; 3761; 3776; 6718 ӨРГӘНГӘ (1) ■ - Эт, ник өрәсең? - Син өргәнгә мин өрәм ○ 3618 ӨРГӘНЕ (2) ■ Ау этенең өргәне гаеп, йорт этенең өрмәгәне гаеп ○ 3455 ● 3750 ӨРГӘННЕҢ (1) ■ Халык яндырган чыракны сүндерергә өргәннең сакалы көяр ○ 5077 ӨРГӘНЧЕ (2) ■ Кеше-кара күргәнче, кара көчек өргәнче ○ 10482 ● 13725 ӨРЕК (1) ■ Өлгергән өрек сабагында тормый ○ 1823 ӨРЕККӘН (1) ■ Береккәннән яу өреккән ○ 4881 ӨРЕККӘНЕМ (1) ■ Синнән курыкканым - кара куйдан өреккәнем ○ 11387 ӨРЕКМӘС (1) ■ Алаша кибәннән өрекмәс ○ 2770 ӨРЕЛМӘ (1) ■ Бай булсаң өрелмә, ярлы булсаң ярылма ○ 7164 ӨРЕЛСӘ (1) ■ Бака, күпме өрелсә дә, үгез булалмый ○ 4569 ӨРЕП (11 | 1) ■ Куркак эт өреп җиңәр ○ 3511 ● 3665; 3694; 7021; 9688; 9690; 10533, :1; 10536; 10548; 11595; 13105 ӨРЕР (18) ■ Азган эт үз оясына кереп өрер ○ 3438 ● 3443; 3445; 3465; 3474; 3505; 3507; 3548; 3562; 3612; 3648; 3666; 3667; 3749; 3751; 3755; 6831; 13675 ӨРЕРСЕҢ (1) ■ Эт белән уйнасаң өрерсең ○ 3572 ӨРЕСЕ (3) ■ Ашның өресе аска төшми ○ 9140 ● 9413; 9925 ӨРКӘЧ (1) ■ Бер дөядә ике өркәч, бере шилсә беренең көче юк ○ 2911 ӨРКЕП (1) ■ Ахмак, алдындагы аштан өркеп, ачтан үлгән ○ 11499 ӨРКЕР (3) ■ Яман эт бүрегә өрер, песидән өркер ○ 3751 ● 3864; 10730 ӨРКЕТӘ (1) ■ Күренмәс түмгәк ат өркетә ○ 142 ӨРКЕТЕП (1) ■ Алап сугып, ат өркетеп ○ 10021 ӨРКЕТКӘН (2) ■ Бер камчы мең качырны өркеткән ○ 3000 ● 6185 ӨРКЕТМӘ (1) ■ Өркетмә куянны, арыслан итәрсең ○ 2273 ӨРЛЕГЕ (2) ■ Ана - өйнең өрлеге ○ 14229 ● 14408 ӨРЛЕКСЕЗ (1) ■ Өрлексез өй салмыйлар ○ 8344 ӨРМӘГӘН (2) ■ Өрмәгән урынга утыртмас ○ 742 ● 3762 ӨРМӘГӘНЕ (1) ■ Ау этенең өргәне гаеп, йорт этенең өрмәгәне гаеп ○ 3455 ӨРМӘГӘНЧЕ (1) ■ Җил өрмәгәнче каен башы кыймылдамый ○ 1188 ӨРМӘС (5) ■ Ач эт тук эткә өрмәс ○ 3459 ● 3523; 3622; 3629; 8335 ӨРМӘСӘ (3) ■ Эт өрмәсә, авызы кабара, ди ○ 3669 ● 3670; 3763 ӨРМӘСЕН (1) ■ Эт булсын да өрмәсен! ○ 3578 ӨРМИ (9) ■ Җил өрми, камыш бөгелми ○ 1189 ● 3454; 3491; 3517; 3533; 3668; 3746; 5499; 8570 ӨРСӘ (7) ■ Куян туны эт өрсә дә ертыла, имеш ○ 2260 ● 3468; 3674; 3818; 4950; 8898; 8913 ӨРСӘҢ (2) ■ Шүре белән өрсәң дә, шуннан артык тазармый ○ 8742 ● 10870 ӨРТ (1) ■ Кеше гаебен өрт, үзеңнекен күр ○ 12520 ӨРТЕНӘ (1) ■ Өртенә белми өртенгән - ят җирләре күренгән ○ 8834 ӨРТЕНГӘН (1) ■ Өртенә белми өртенгән - ят җирләре күренгән ○ 8834 ӨРҮ (3) ■ Акбайга җилдән куркып өрү дә - эш ○ 3442 ● 3609; 5279 ӨРҮЧӘН (1) ■ Малы беткән кешенең эте өрүчән, аты йөремчән була ○ 7406 ӨС (3) ■ Өс - нур, тамак - гүр ○ 8835 ● 9699; 9779 ӨСӘККӘ (1) ■ Өсәккә кермәсә, исәпкә кермәс ○ 1476 ӨСӘКТӘГЕ (1) ■ Кырдагы - кырда, өсәктәге - кесәдә ○ 1423 ӨСКӘ (9) ■ Өскә куйсаң - аз, аска куйсаң - таз ○ 743 ● 1454; 7751; 8568; 8836; 8837; 14498; 14606; 16123 ӨСКЕЛӘРЕН (1) ■ Агачның аскы ботаклары өскеләрен күтәрешә ○ 1664 ӨСЛӘТЕРГӘ (1) ■ Эткә өсләтергә этең булсын ○ 3697 ӨССИ (1) ■ Эткә - өсси, куянга - кач! ○ 3698 ӨСТӘ (6) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 716; 7515; 8115; 8991; 9765 ӨСТӘ-БАШТА (1) ■ Ятыш-торыш байларча, өстә-башта юкарак ○ 7537 ӨСТӘВЕНӘ (1) ■ Болай да хәерче, өстәвенә эт тә тешләде ○ 5989 ӨСТӘГЕСЕН (1) ■ Өстәгесен уя, астагысын суя ○ 744 ӨСТӘЛ (1) ■ Дуңгызны өстәл артына утыртсаң, аякларын өстәлгә куяр ○ 2895 ӨСТӘЛГӘ (1) ■ Дуңгызны өстәл артына утыртсаң, аякларын өстәлгә куяр ○ 2895 ӨСТӘЛЛӘРЕНЕҢ (1) ■ Өстәлләренең бер аягы түнде микән ○ 8449 ӨСТӘН (8) ■ Астан кереп, өстән чыккан ○ 725 ● 726; 4517; 8883; 8949; 9429; 11797; 14105 ӨСТЕ (12 | 1) ■ Асты - тәпи, өсте - тәти ○ 727 ● 727:1; 3487; 6173; 6707; 8848; 8849; 9028; 9312; 9430; 10557; 15561; 15677 ӨСТЕ-БАШЫ (1) ■ Кара бака судан чыкмас, өсте-башы агармас ○ 4664 ӨСТЕМӘ (1) ■ Үз өстемә тел сөйләү ○ 15716 ӨСТЕН (3) ■ Ике кешенең берсе өстен, бер кешенең бүрке өстен ○ 4908 (2) ● 8997 ӨСТЕНӘ (43) ■ Ай - кояш булса, кеше өстенә чыгып карамас иде ○ 85 ● 93; 105; 1005; 1215; 1641; 1882; 1999; 2004; 2272; 2323; 2535; 2937; 3368; 3863; 4601; 4957; 5265; 5526; 5548; 6242; 6270; 7529; 7554 (2); 7555; 7759; 8424; 8473; 10127 (2); 10200; 10655; 10905 (2); 11854; 12309 (2); 13330; 14344; 14988; 15353; 15363 ӨСТЕНДӘ (39) ■ Таш өстендә таш калмау ○ 239 ● 1921; 2244; 2283; 2442; 4167; 4267; 4701; 4947; 4951-4953; 4954 (2); 4955; 5137; 5426; 5869; 5891; 6902; 6932; 7202 (2); 7476; 8264; 8749; 9423; 10505; 10804; 12153; 12998 (2); 13040; 13699; 14100; 14201; 14855; 17029 (2) ӨСТЕНДӘГЕ (2) ■ Печән өстендәге эт кебек ○ 3783 ● 13063 ӨСТЕННӘН (8) ■ Астыннан кисеп, өстеннән ямый ○ 728 ● 3896; 4956; 6420; 13146 (2); 13494; ӨСТЕҢ (1) ■ Астың үлән, өстең су - тагы да сиңа ни кирәк? ○ 1353 ӨСТЕҢӘ (4) ■ Хур күргән агачың гүр өстеңә күләгә булыр ○ 1704 ● 4957; 8999; 15270 ӨСТЕҢДӘ (1) ■ Кеше өстендә бүрәнә дә җиңел, үз өстеңдә кура да авыр ○ 1921 ӨСТЕҢНӘН (1) ■ Кимәгәнне киярсең, кигәннәр өстеңнән төшмәсен ○ 8799 ӨСТЕРӘЛӘ ( | 1) ■ Дегет чиләген арбага тагып җибәрсәң, кая кадәрле дә өстерәлә ○ 7016:3 ӨСТЕРИ (1) ■ Чуртанны диңгез өстери ○ 4523 ӨТӘРГӘ (1) ■ Өтәргә дип барды, өтелеп кайтты ○ 5714 ӨТЕЛЕП (1) ■ Өтәргә дип барды, өтелеп кайтты ○ 5714 ӨТЕРГЕ (1) ■ Өтерге белән балык тоту ○ 4548 ӨФ-ӨФ (1) ■ Кәбабен-шәрабен - өф-өф, исәбен-хисабын - ах-вах ○ 7918 ӨЧ (66 | 2) ■ Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең ○ 483 ● 1001 (2); 1614; 1706; 1824; 2306; 2571 (2); 3188; 3405; 3465; 3982; 5174; 5398 (2); 5870; 5940; 6332; 6553; 6747; 7064; 7504; 8009; 8072; 8204, :2; 8207; 8306; 8826; 8958; 9067; 9427; 9746; 9812; 10004; 10006; 10096; 10128; 10144; 10190; 10204 (2); 11163; 12368 (2); 12467; 12481; 12701; 13067; 13242; 13257; 13294; 13344 (2); 13446 (2); 13641, :1; 13762; 13846; 13962; 14459 (2); 14647; 16366; 16414; 16734 ӨЧАЯКНЫҢ (2) ■ Өчаякның бер аягы сынса, калган икесе сынмавыннан файда юк ○ 10005 ● 10006 ӨЧӘРЛӘГӘН (1) ■ Өчәрләгән өзелмәс ○ 8013 ӨЧӘР-ӨЧӘР (1) ■ "Өч өемгә өчәр-өчәр көлтә урдым, алай да каенанага ярамадым", - дип әйтте, ди, бер килен ○ 14647 ӨЧӘҮНЕҢ (1) ■ Зәгыйфь бәндә, шул өчәүнең кулына төшмә: муллага, казыйга, дәрвишкә ○ 16978 ӨЧЕН (140) ■ Тауга менәргә сәләт кирәк, төшәр өчен сәбәп кирәк ○ 165 ● 756 (2); 825 (2); 839; 902 (2); 912 (2); 1016 (2); 1048; 1753; 2030; 2213; 2243; 2291; 2301; 2304; 2630; 2950; 3109 (2); 3185; 3358; 3380; 3417; 3567 (2); 3580; 3696; 3857; 4103; 4246; 4472; 4549; 4604; 4717; 4763; 4770; 4776; 4901; 4958 (2); 4993 (2); 5281; 5360; 5412 (2); 5428; 5770; 5786; 5789 (2); 6376; 6389 (2); 6431; 6615 (2); 7143; 7365 (2); 7388; 7654; 7696; 7796; 7831; 7886; 8400; 8620; 9002 (2); 9175; 9245; 9280; 9354; 9427; 9616 (2); 10057 (2); 10252; 10286; 10310; 10383; 10405; 10920; 11252; 11264; 11503; 11571; 11701 (2); 11964 (2); 12567 (2); 12641; 12669; 12740; 12980; 13174 (2); 13259; 13370; 13624 (2); 13737; 13954; 14243; 14255; 14269; 14272; 14438; 14616; 14737; 14843; 14871; 14943; 15063; 15218; 15344; 15362 (2); 15392 (2); 15562; 15803; 16140 (2); 16529; 16750; 16832 (2); 16834; 16867 (2) ӨЧЕНЧЕ (7) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 ● 3480; 4394; 5307; 8933; 10091; 10136 ӨЧЕНЧЕСЕ (1) ■ Беренче хатын - тимер, икенчесе - чуен, өченчесе - пыяла, каты тотсаң да уала ○ 13630 ӨЧЕНЧЕСЕН (1) ■ Берсен кап, берсен йот, өченчесен әзер тот ○ 9631 ӨЧЕНЧЕСЕНДӘ (2) ■ Бака бер сикерер, ике сикерер, өченчесендә базга төшәр ○ 4558 ● 4563 ӨЧЕСЕ (1) ■ Икесе кешенеке, өчесе күршенеке ○ 5266 ӨЧКӘ (5) ■ Елан өчкә өзелсә дә, кәсәрткелек хәле бар ○ 4610 ● 8010; 8011; 10141; 13487 ӨЧЛЕНЕКЕ (1) ■ Икеленең шикелле, өчленеке тамаша ○ 14023 ӨЧТӘ (1) ■ Өчтә көч ○ 8012 ӨЧТӘН (2) ■ Өч, өчтән соң көч ○ 8009 ● 10190 ӨШЕГӘН (1) ■ Көлмә кешедән, борының өшегән ○ 14991 ӨШЕП (2) ■ Өшеп барганчы пешеп бар ○ 6871 ● 13317 ӨШЕТМИ (1) ■ Салкынга өшетми, кайнарга пешерми ○ 1224 ӨШИМЕН (1) ■ Туңамын туным юкка, өшимен эшем юкка ○ 8984 ӨЯ (1) ■ Кырмыскалар зур түгел, күмәкләшкәч тау өя ○ 4798 ӨЯЛӘП (1) ■ Нарат төз карап үсәр, өянке өяләп үсәр ○ 1746 ӨЯЛӘР (1) ■ Эшне эшләгән кеше өстенә өяләр ○ 6242 ӨЯНӘКЛЕ (1) ■ "Өй-өй" ди-ди өянәкле булырсың ○ 8330 ӨЯНКЕ (1) ■ Нарат төз карап үсәр, өянке өяләп үсәр ○ 1746 ПАДИШАҺЫМ (1) ■ Падишаһым, солтаным, иске чабата олтаным ○ 5994 ПАЕН (1) ■ Күршеләр паен да салгансың ○ 5272 ПАЙГА (1) ■ Байга кергәнче пайга кер ○ 7207 ПАЙЛАШМЫЙ (1) ■ Ике эт бер сөякне пайлашмый ○ 3479 ПАЙТӘХЕТКӘ ( | 1) ■ Ике дәрвиш бер паласка сыяр, ике патша бер пайтәхеткә сыймас ○ 16979:1 ПАКИЗӘ (1) ■ Кыз булсаң, пакизә бул ○ 12986 ПАКЬ (7) ■ Ак булмаса да, пакь булсын ○ 550 ● 652; 8807; 9336; 10950; 11112; 15959 ПАКЬЛЕК (1) ■ Пакьлек сөйгән сау булыр ○ 15239 ПАКЬЛЫЙ (1) ■ Сабын - тышны, турылык - эчне пакьлый ○ 12543 ПАЛАСКА (1 | 1) ■ Ике дәрвиш бер паласка сыяр, ике патша җир йөзенә сыймас ○ 16979 ● 16979:1 ПАЛЬТО (1) ■ Пальто белән чалма килешми ○ 9015 ПАҢГЫ (1) ■ Паңгы булдыңмы - кер кызауга ○ 1296 ПАР (5) ■ Пар күгәрченнәрдәй гөрләшеп торалар ○ 4056 ● 6622; 7566; 7904; 8643 ПАРЛАП (2) ■ Ата бөркет аерым очар, бала бөркет парлап очар ○ 3918 ● 9059 ПАРЛАШКАЧ (1) ■ Парлашу парлашкач була ○ 13199 ПАРЛАШУ (1) ■ Парлашу парлашкач була ○ 13199 ПАРЛЫ (1) ■ Салам да парлы казыкка эләгеп кала ○ 8626 ПАРЛЫ-ПАРЛЫ (1) ■ Барысы да парлы-парлы, без генә моңлы-зарлы ○ 12799 ПАРОХОД (1) ■ Телең пароход йөртә ○ 15707 ПАРСЫЗ (1) ■ Ярсыз егет - парсыз мунча ○ 12912 ПАРЫ (2) ■ Их, татар мунчасы, пары кызу булсачы ○ 8647 ● 12786 ПАТША (27 | 1) ■ Куй кытлыгы вакытында кәҗәгә Габдрахман патша диерләр ○ 3015 ● 3992; 4381; 5801; 5861; 5862; 5863 (2); 5864; 5865; 5866 (2); 5867-5871; 5877 (2); 7795; 8239; 8367; 13649; 14012; 16650 (2); 16979, :1 ПАТШАГА (3) ■ Шайтанга туры кешедән файда юк, патшага ярлы кешедән файда юк ○ 5958 ● 16876; 16887 ПАТШАДАН (3) ■ Патшадан курыкма, губернаторыннан курык ○ 5872 ● 5873; 6001 ПАТШАЛАР (1) ■ Бәрәңге: "Мин патшалар авызына да керәм!" - дип әйтер, ди ○ 1596 ПАТШАЛЫК (5) ■ Бер көн патшалык - ул да патшалык ○ 5755 (2) ● 5874; 5875; 13973 ПАТШАЛЫКТАН (1) ■ Белем-белгечлек патшалыктан югары ○ 16492 ПАТШАНЫ (3) ■ Артында патшаны да сүгәләр ○ 5722 ● 5876; 15172 ПАТШАНЫКЫ (1) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 ПАТШАНЫҢ (8) ■ Байның - ызгышы, патшаның сугышы бетмәс ○ 5740 ● 5796; 5855; 58775880; 5990 ПАТШАҢ (1) ■ Патшаң сукыр булса, бер күзеңне кысып үт ○ 5881 ПАТШАСЫ (3) ■ Тимер - агачның патшасы ○ 295 ● 2643; 7822 ПАТШАСЫННАН (1) ■ Кол хуҗасыннан борын аш җимәс, би патшасыннан борын аш җимәс ○ 5835 ПӘҖИ (1) ■ Пәҗи килегә кермичә, мае чыкмас ○ 1559 ПӘЙГАМБӘР (2) ■ Нух пәйгамбәр заманыннан ○ 1054 ● 16874 ПӘКЕ (3) ■ Оста кулда балта да - пәке ○ 6364 ● 9934; 10015 ПӘКЕДЕР (1) ■ Мөселманлык икедер: комган белән пәкедер ○ 16825 ПӘКЕҢ (2) ■ Яман юлдашың булса, яныңда пәкең булсын ○ 6969 ● 12235 ПӘРӘВЕЗ (2) ■ Үрмәкүч пәрәвез сузарга оста, корт балавыз сузарга оста ○ 4750 ● 4846 ПӘРӘВЕЗГӘ (1) ■ Пәрәвезгә эләккән чебендәй ○ 4847 ПӘРӘМӘЧ (1) ■ Майламый пәрәмәч пешми ○ 9303 ПӘРӘМӘЧЕ (1) ■ Кәрче-мәрче, орлык пәрәмәче ○ 9472 ПӘРДӘ (1) ■ Дәшмәү - акыллыга зиннәт, ахмакка - пәрдә ○ 15839 ПӘРДӘЛЕ (1) ■ Яфрак астында пәрдәле җимеш торыр ○ 1820 ПӘРИ (6) ■ Килен килә, килен килә - кечкенә өйгә пәри килә ○ 13361 ● 16724; 16746-16748; 16757 ПӘРИДӘЙ (1) ■ Яман кием яшь кызны әбидәй, әбине пәридәй итәр ○ 8829 ПӘРИЕ (2) ■ Юләрдән дию пәрие дә качкан ○ 11727 ● 13694 ПӘРИЛЕ (1) ■ Ир өйдә күп утырса, өй пәриле булыр, имеш ○ 13516 ПӘРИНЕҢ (1) ■ Һәр пәринең җене бар ○ 16802 ПӘҺЛЕВАН (2) ■ Куян да баласын "Кушколак пәһлеван" дип йөртәдер, ди ○ 2251 ● 12517 ПЕЛӘМӘННИК (1) ■ Пеләмәнник, ярык баш, син бит миңа карендәш ○ 14536 ПЕЛӘШ (2) ■ Мин теләдем каләм каш, миңа булды пеләш баш ○ 10521 ● 15240 ПЕЛЕНӘ (1) ■ Пеленә карама, фигыленә кара ○ 10796 ПЕЛЛӘНМӘГӘН (1) ■ Пелләнмәгән - телләнгән ○ 10797 ПЕРЕС (2) ■ Ишектәге песигә "перес!" дисәң, түрдәге песигә тияр ○ 3339 ● 3392 ПЕСИ (20) ■ Ат мулла да, песи дә түгел: яшерә белми ○ 2508 ● 3338; 3343; 3345; 3369-3376; 3378-3380; 3393; 3406; 3413; 12446; 14786 ПЕСИГӘ (2) ■ Ишектәге песигә "перес!" дисәң, түрдәге песигә тияр ○ 3339 (2) ПЕСИДӘН (3) ■ Ач песидән тычкан котылмас ○ 3337 ● 3582; 3751 ПЕСИЕ (1) ■ Уңган хатынның эте симез була, ялкау хатынның - песие ○ 13702 ПЕСИЕМ (1) ■ Песием, "перес", аягың-кулың дөрес, тычкан тотарга кереш ○ 3392 ПЕСИЛӘР (1) ■ Эт юк илдә песиләр өрә ○ 3661 ПЕСИНЕ (1) ■ Песине җиңеп, тычканнан җиңелгән ○ 3428 ПЕСИНЕҢ (3 | 1) ■ Каплан - песинең агасы ○ 2328 ● 3377; 3404; 4203:1 ПЕСНӘК (1) ■ Песнәк диңгезне яндыра алмый ○ 4071 ПЕСНӘКНЕҢ (1) ■ Песнәкнең үзенә күрә бизмәне, бүдәнәнең үзенә күрә бакрачы ○ 4072 ПЕТЕРБУРГ (1) ■ Петербург ни кушса, мулла шуны кушар ○ 17057 ПЕЧӘ (1) ■ Һәркем үз буена карап тун печә ○ 8948 ПЕЧӘН (20 | 2) ■ Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың ○ 1168 ● 1297; 1298; 1320; 1322; 1340; 1349; 1358; 1364; 3624, :1, :2; 3783; 3797; 5164; 5277; 10218; 13314; 13796; 14578; 14940; 17085 ПЕЧӘНГӘ (1) ■ Эт печәнгә ята да, үзе дә ашамый, башкага да ашатмый ○ 3625 ПЕЧӘНЕ (3) ■ Сөймәгән печәне атның алдында торыр ○ 2682 ● 7492 (2) печәне → урак-печәне ПЕЧӘНЕҢ (1) ■ Синең урагың урган, печәнең өйгән ○ 1501 ПЕЧӘННӘН (1) ■ Саламны печәннән аера алмау ○ 1499 ПЕЧӘННЕ (2) ■ Берәү печәнне чалгы белән чаба, берәү дуга белән чаба ○ 1261 ● 16952 ПЕЧКӘЧӘМ (1) ■ Печкәчәм дә баш, мин дә баш, биатайга сан да юк ○ 14662 ПЕЧМӘГӘ (1) ■ Акка тук, печмәгә киндере юк ○ 9420 ПЕШ (2) ■ Алма пеш, авызыма төш ○ 1840 ● 6326 ПЕШӘ (6) ■ Югары куйсаң - пешә, түбән куйсаң - төшә ○ 701 ● 1141; 1826; 6436; 10105 (2) ПЕШӘР (8) ■ Иртә барсаң ит пешәр, соңга калсаң бит пешәр ○ 824 (2) ● 4257; 5271; 11810; 14192; 14636 (2) ПЕШӘРСЕҢ (1) ■ Әле чисең, пешәрсең, бу хәлеңнән төшәрсең ○ 9511 ПЕШЕ (1) ■ Чыбыкны пеше чакта бөгәләр ○ 1958 ПЕШЕП (1) ■ Өшеп барганчы пешеп бар ○ 6871 ПЕШЕР (2) ■ Илдә юкны пешер, хатын ○ 5139 ● 13799 ПЕШЕРӘ (12 | 1) ■ Ерактагы кояш җылы була, якын килсәң пешерә ○ 27:2 ● 1112 (2); 9408; 9469; 9902; 10008; 11726; 11978 (2); 13868 (2); 15134 ПЕШЕРӘЛӘР (1) ■ Тудык, тудыка, бергә килсә, сүздән пешерәләр ботка ○ 13388 ПЕШЕРГӘН (7) ■ Ике кеше пешергән аш я тозсыз, я тач тоз була ○ 9205 ● 9277; 9407; 9679; 12536; 13346; 15638 ПЕШЕРГӘЧ (1) ■ Боткасын пешергәч маен жәлләмә ○ 9195 ПЕШЕРЕП (7) ■ Арык иттән симез котлет пешереп булмый ○ 9110 ● 9200; 9452; 9481; 9486; 9945; 13783 ПЕШЕРЕР (6) ■ Үз өендә өйрә пешерә белмәгән - кеше өендә ботка пешерер ○ 9408 ● 9476; 9503; 9508; 14914; 16177 ПЕШЕРМӘ (1) ■ Ут якмыйча юача пешермә ○ 9364 ПЕШЕРМИ (2) ■ Суга төшерми, утка пешерми ○ 526 ● 1224 ПЕШЕРСӘ (1) ■ Аш пешерсә - апара, бите-кулы кап-кара ○ 9432 ПЕШЕРСӘҢ (4) ■ Ашны бергә пешерсәң, куе була ○ 4870 ● 9137; 9194; 9677 ПЕШЕРТМӘ (1) ■ Ачтан тәгам пешертмә, ялангачтан кием кистермә ○ 9583 ПЕШЕРҮ (3) ■ Юктан юкамыш пешерү ○ 7652 ● 9258; 9416 ПЕШЕРҮЕ (1) ■ Казанның, кайнап чыгуы озак булса да, пешерүе тиз ○ 9916 ПЕШКӘГЕ (2) ■ Көймәсенә күрә ишкәге, гөбесенә күрә пешкәге ○ 7055 ● 10307 ПЕШКӘК (1) ■ Кымызга пешкәк кирәк, ишәккә күсәк кирәк ○ 9288 ПЕШКӘН (13 | 1) ■ Пешкән шалкан, төшкән-калган ○ 1636 ● 1789; 1812; 1816; 3336; 3389; 3395; 8515; 9176; 9316; 9317; 9690; 10533, :1 ПЕШКӘНГӘ (1) ■ Үзең таба булгач, артың пешкәнгә үпкәләмә ○ 10012 ПЕШКӘНДӘ (1) ■ Аш пешкәндә - кашык, сусаганда чүмеч кыйммәт ○ 9873 ПЕШКӘНЧЕ (1) ■ Пешкәнче көткән, суынганчы үлгән ○ 9775 ПЕШКӘЧ (1) ■ Бер авызың пешкәч икенче өреп кабарсың ○ 10548 ПЕШМӘГӘН (6) ■ Пешмәгән җимештән катмаган как ○ 1849 ● 2295; 6471; 8481; 9118; 9512 пешмәдем → тирләмәдем-пешмәдем ПЕШМӘС (7 | 1) ■ Сусыз агачта сусыл җимеш пешмәс ○ 1814 ● 8126, :1; 8481; 11826; 11919; 11920; 15941 ПЕШМӘСӘ (1) ■ Кунак килсә ит пешә, ит пешмәсә бит пешә ○ 10105 ПЕШМИ (10) ■ Мич башында шалкан пешми ○ 1611 ● 6049; 7720 (2); 8465; 8474; 9219; 9303; 9881; 15532 ПЕШСӘ (1 | 1) ■ Бирмәснең ашы пешмәс, пешсә дә чүмечкә чыкмас ○ 8126:1 ● 10536 ПЕШТЕҢ (1) ■ Кая пештең - шунда төш ○ 13177 ПЕШҮЕ (1) ■ Чәй - түгел борыч, чәйне салсаң сал бер уч, төшүе килсә, пешүе килер ○ 9374 ПИКЕ (2) ■ Уен-уен унике, уен очында бер пике ○ 6686 ● 6692 ПИМА (1) ■ Күрәчәгең булса, пима кигәндә аягың сынар ○ 14928 ПИРЕ (1) ■ Син сөйлисең пирегә, пире сөйли кирегә ○ 16749 ПИРЕГӘ (1) ■ Син сөйлисең пирегә, пире сөйли кирегә ○ 16749 ПИРЕСЕ (1) ■ Файдасыз фәрештәдән әшнә дию пиресе яхшы ○ 16760 ПИРЛӘР (1) ■ Ирләр - мунчадагы пирләр, хатыннар - кара каргалар, кызлар - кызыл гөлләр ○ 13866 ПИРСЕЗ (1) ■ Мунча пирсез булмый, күл балыксыз булмый ○ 16743 ПИТРАУ (1) ■ Вакытсыз сөйләмә, Питрау күкесе булырсың ○ 16271 ПИТРАУГА (1) ■ Питрауга чаклы үләннең шифасы чәчәктә, питраудан соң - тамырда ○ 1299 ПИТРАУДАН (3) ■ Питраудан соң кошлар сайравы бетә, җәйнең яртысы үтә ○ 930 ● 931; 1299 ПИЧ (2) ■ Кунак булсаң, куркак бул, пич астындагы үрдәк бул ○ 10092 ● 13706 ПИЧТӘ (1) ■ Монысы әле аның баласы, пичтә калгандыр анасы ○ 14304 ПИЯШКӘ (1) ■ Тик торган пияшкә берәү дә кагылмый ○ 8490 ПЛАН (3) ■ Эшләмәсәң план белән, ашарсың грамм белән ○ 6220 ● 6280; 6601 ПЛАНСЫЗ (1) ■ Плансыз эш - тозсыз аш ○ 6117 ПЛАНЫН (1 | 2) ■ Ябалакның планын куян белмәс ○ 4203 ● 4203:1, :2 ПОДАУКА (1) ■ Батман бирсәң - күп булыр, подаука бирсәң аз булыр, почык бирсәң тамандыр ○ 8032 ПОДАУКАГА ( | 1) ■ Иләктәген чиләккә, чиләкнекен подаукага ○ 10028:2 ПОЕЗД (1) ■ Яхшы хәбәр ат белән йөрсә, яман хәбәр поезд белән йөри ○ 16198 ПОЖАР (4) ■ Хәерчегә пожар куркыныч түгел ○ 5945 ● 8485; 8486; 8588 ПОКРАУ (1) ■ Покрау үтте - кыш җитте ○ 932 ПОЛНЫЙ ( | 1) ■ Ике хатын бергә килсә - сход, өч хатын бергә килсә - полный суд ○ 13641:1 поп → мулла-поп ПОРАМ (1) ■ Бар чагында - порам, юк чагында - алай да торам ○ 7635 ПОРСАЛАНУ (1) ■ Койрыгы пешкән мәче кебек порсалану ○ 3389 ПОСКЫН (1) ■ Поскын яуны постырыр ○ 5610 ПОСТАУГА (1) ■ Начар постауга йон иярә ○ 8698 ПОСТЫРЫР (2) ■ Поскын яуны постырыр ○ 5610 ● 13509 ПОСЫП (1) ■ Ул анасы - губернатор, кыз анасы посып ятыр ○ 14296 посып → качып-посып ПОТ (12) ■ Кырдагы бодай - алтмыш пот, кайткач-суккач - алты пот ○ 1556 (2) ● 3910; 3913; 4217; 4727; 7982 (2); 8044; 8045; 8068; 13648 ПОТЛАП (1) ■ Авыру потлап керә, мыскаллап чыга ○ 15173 ПОТЫ (2) ■ Кабак бик зур да, поты бер тиен ○ 1604 ● 6658 ПОТЫҢ (1) ■ Потың бер тиен ○ 8058 ПОЧМАГЫНА (3) ■ Яраксыз табылган таш өй почмагына китә ○ 205 ● 8392; 8687 ПОЧМАК (1) ■ Чәйнең тәмен чебен ала, почмак ямен килен ала ○ 13392 ПОЧЫГЫ (2) ■ Йокының батманын йокласаң, почыгы кала ○ 6657 ● 8078 ПОЧЫК (1) ■ Батман бирсәң - күп булыр, подаука бирсәң аз булыр, почык бирсәң тамандыр ○ 8032 ПОША (1) ■ Бакылдамый торса, бакылдыкның эче поша; кеше бакылдык димиме дип, үзенең коты оча ○ 15782 ПОШАРСЫҢ (1) ■ Бала белән уйнама - чәчәрсең, бабай белән уйнама - пошарсың ○ 13925 ПОШЕЛ (1) ■ Туп-турыдан туп пошел, кәкерегә не ходи ○ 6900 ПОШКАННАН (1) ■ Эч пошканнан җыр файда ○ 16421 ПОШМАН (2) ■ Кечкенә дошман зур пошман китерер ○ 5456 ● 5514 ПОШМЫЙ (1) ■ Эшкә мавыккан кешенең эче пошмый ○ 6197 ПОШСА (1) ■ Этнең эче пошса, койрык астын ялар ○ 3733 ПОШУНЫҢ (1) ■ Эч пошуның дәвасы - эш ○ 6158 ПОШЫКМА (2) ■ Үгез җиксәң ашыкма, җай йөргәнгә пошыкма ○ 3312 ● 12174 ПОШЫКМАССЫҢ (1) ■ Бирергә ашыкма - пошыкмассың ○ 8122 ПОШЫНМА (1) ■ Шатлык күрсәң очынма, кайгы күрсәң пошынма ○ 14961 ПОШЫРА (1) ■ Йон тамакка тормый, эчне пошыра ○ 2361 ПӨФ (1) ■ Утка кем "пөф" дисә, шуның сакалы көяр ○ 8513 ПӨХТӘ (1) ■ Пөхтә кигән - матур кеше, шапшак кигән - шапшак кеше ○ 8808 ПРИКАЗ (2) ■ Эт, түрә булса, сөяк җыярга приказ чыгарыр ○ 3645 ● 17064 ПРОПАЛ (1) ■ Яңа кияү - янарал, иске кияү пропал ○ 13431 ПУЛАТ (2) ■ Ашаган тамакка таш пулат киткән ○ 9598 ● 12784 ПУЛЫМ (1) ■ Сатсам - пулым, асрасам - колым ○ 5995 ПУМАЛА (1) ■ Киткән кыздан пумала курка ○ 12966 ПУТАЛАК (1) ■ Путалак тактасы тулмый ○ 8374 ПУТАЛЫГЫ (1) ■ Путалыгы сары инде - монда кызлар бар инде ○ 13072 ПУТЬСЕЗ (1) ■ Беребез путьсез, беребез юлсыз ○ 6886 ПЫЖЛАМЫЙ (1) ■ Артыннан котырган эт капса да пыжламый ○ 3772 ПЫЖЫТКАН (1) ■ Кулы кычыткан - эшне пыжыткан ○ 10942 ПЫЛАВЫ (1) ■ Алдында пылавы, йөрергә олавы ○ 9422 ПЫЛАВЫННАН (2) ■ Туй пылавыннан эт карыны туймас ○ 3530 ● 9282 ПЫЛАУ (9) ■ Бохар ханына: "Халык бик ачка үлә", - дип хәбәр иткәч, "Нигә пылау ашамыйлар?" - дип сораган, имеш ○ 5778 ● 5946; 6889; 7481; 9297; 14198; 15532; 15908; 15941 ПЫЛДЫР-ПЫЛДЫР (1) ■ Ит кунмаган авызга пылдыр-пылдыр сүз бирә, ди; мие юк башка бадырайган күз бирә, ди ○ 10564 ПЫЛТАРА (1) ■ Ни ылтара, ни пылтара - калган ике уртада ○ 737 ПЫР (1) ■ Чыпчык пыр иткәндә, йөрәге шыр итә ○ 4186 ПЫРАГЫ (1) ■ Атың - яхшы булса - бу дөньяның пырагы ○ 2617 ПЫЧАГЫ (8) ■ Останың пычагы булмас ○ 6369 ● 7300; 9423; 9946 (2); 13479; 13905; 15955 ПЫЧАГЫНЫҢ (1) ■ Өй пычагының кыны булмас ○ 10002 ПЫЧАГЫҢА (1) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ПЫЧАК (28 | 2) ■ Тимерчедә пычак - унике кочак ○ 314 ● 3283; 5888; 7741; 9886; 9887; 9926; 9947 (2); 9948-9950; 10016; 10017; 10025; 10026; 10038; 10207; 10822; 10843; 11278; 12440; 13779; 13961; 13994; 15457; 15502:1, :2; 15990; 16254 пычак → балта-пычак ПЫЧАККА (3) ■ Тимерче пычакка котаймас ○ 310 ● 10038; 13676 ПЫЧАКНЫ (3) ■ Пычакны әүвәл үзеңә када, авыртмаса, күршеңә када ○ 5230 ● 9160; 9951 ПЫЧАКНЫҢ (2) ■ Югалган пычакның сабы алтын ○ 9996 ● 15972 пычактан → урак-пычактан ПЫЧКЫ (2) ■ Пычкы сораганга - ышкы, ышкы сораганга пычкы тоттырмыйлар ○ 1930 (2) ПЫЧКЫДАН (2) ■ Тирәк, ни юан булса да, пычкыдан котылмас ○ 1754 ● 1944 ПЫЧКЫСЫ (1) ■ Кул пычкысы бүген миндә, иртәгә синдә хезмәт итә ○ 1925 ПЫЧРАГЫ (3) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 993; 6252 ПЫЧРАК (3) ■ Пычрак суда кер юа ○ 517 ● 6472; 15224 ПЫЧРАККА (2) ■ Алтын пычракка төшсә дә бәһасен җуймас ○ 7747 ● 7766 ПЫЧРАКНЫ (1) ■ Су бөтен пычракны юа ала, тик хыянәтне юа алмый ○ 12549 ПЫЧРАКТАН (1) ■ Әйләнгечтән юл туры, пычрактан юл коры ○ 6867 ПЫЧРАНСА (2) ■ Кул пычранса, су белән юарсың, су пычранса, ни белән юарсың? ○ 407 (2) ПЫЧРАТКАН (1) ■ Оясын пычраткан каз басып торыр ○ 4251 ПЫЧРАТМА (1) ■ Кеше капкасына ук атма, ук атсаң да пычратма ○ 8618 ПЫЧРАТМАС (2) ■ Бер сыер тугай пычратмас ○ 3155 ● 4255 ПЫЧРАТЫР (1) ■ Бер сыерның койрыгы мең сыерны пычратыр ○ 3158 ПЫЧРАТЫРСЫҢ (1) ■ Юләрдән ботка да, өйрә дә пешерә алмассың, бары чүлмәгеңне генә пычратырсың ○ 11726 ПЫШЛЫККАН (1) ■ Пышлыккан - мич башында кыш чыккан ○ 6495 ПЫШТ (1) ■ Якында "пышт" иткән еракта "шарт" итеп ишетелер ○ 16144 ПЫЯЛА (8) ■ Пыяла белән түбә ябу ○ 8375 ● 11039; 11196; 11213; 12993; 13630; 14831; 15050 ПЫЯЛАЧЫНЫҢ (1) ■ Балтачының балтасы китек, пыялачының тәрәзәсе ватык ○ 1905 РАВА (1) ■ Әт-тәмәке - трава, аны тартмак - рава ○ 9863 РАД (2) ■ Брат братның көтү көткәненә рад ○ 14563 ● 14564 РАЗЫЙ (1) ■ Барына разый бул, югына сабыр ит ○ 11824 РАЙДА (1) ■ Үзем райда, әпәем крайда ○ 9516 РАС (1) ■ Рас сүзгә ни кару ○ 15957 РАСЛЫК (2) ■ Раслык күзне төртә ○ 15958 ● 15959 РАСЛЫККА (1) ■ Яманлыкка мең юл, раслыкка бер юл ○ 12265 РАСХОДЫҢНЫ (1) ■ Килеп чыкса бер юләр, барлык расходыңны түләр ○ 11601 РАШКЫ (1) ■ Тургай, яңгыр тисә, баласын яшерә, рашкы тисә, үз башын яшерә ○ 4157 РАШТУАДА (1) ■ Раштуада бер көрәк кар бирмәс ○ 1055 РӘВЕШЕН (1) ■ Өенә күрә җиһазын кыл, заманына күрә рәвешен кыл ○ 1000 РӘГЫЯТЬ (2) ■ Патшалык - гаскәр белән, гаскәр - мал белән, мал - рәгыять белән, рәгыять гаделлек белән ○ 5874 (2) РӘТЕ (3) ■ Һәр эшнең рәте бар ○ 6405 ● 8475; 9061 РӘТЛЕСЕ (1) ■ Рәтлесе килми, рәтсезе китми ○ 11385 РӘТСЕЗЕ (1) ■ Рәтлесе килми, рәтсезе китми ○ 11385 РӘТТӘН (1) ■ Иң яхшы көйне дә рәттән өч кат җырламыйлар ○ 16366 РӘХӘТ (21) ■ Кыш рәхәт чанага, җәй рәхәт арбага ○ 867 (2) ● 971; 1459; 5042; 7707; 8313; 10078; 11233; 11458; 12114; 13745; 14774; 14782; 14864; 14866; 14943; 16061; 16187; 16193; 16959 РӘХӘТЕ (10) ■ Бака рәхәте су белән ○ 4570 ● 10816 (2); 13368; 13637; 14817; 14973; 16540; 16660 (2) РӘХӘТЕМНЕҢ (1) ■ Күлмәгемнең итәге юк, җиңе юк, рәхәтемнең чиге юк ○ 8976 РӘХӘТЕН (2) ■ Малының рәхәтен күрә белмәгән бай көн дә ярлы ○ 7409 ● 14944 РӘХӘТЕНӘ (1) ■ Эш сөйгән - сөенгән, рәхәтенә тиенгән ○ 6174 РӘХӘТКӘ (1) ■ Әдәм баласы михнәткә түзә, рәхәткә түзми ○ 14966 РӘХӘТЛӘНДЕК (1) ■ Бирдек Бибине кияүгә, рәхәтләндек буяуга ○ 13247 РӘХӘТЛӘНЕП (1) ■ Эшләп акча тап, рәхәтләнеп ят ○ 6703 РӘХӘТНЕ (2) ■ Авырлык күрмәгән рәхәтне белми ○ 14778 ● 14933 РӘХӘТТӘ (1) ■ Бер карасаң рәхәттә, бер карасаң михнәттә ○ 14982 РӘХӘТ-ТЫНЫЧ (1) ■ Ярым да юк, кайгым да юк, рәхәт-тыныч яшимен ○ 12808 РӘХИМ (2) ■ Алырга барсаң, бар да "рәхим ит", сатканда берәү дә әйләнеп карамый ○ 7855 ● 11887 рәхим → гафур-рәхим РӘХИМЛЕ (1) ■ Рәхимсез кешедән рәхимле эт яхшы ○ 12159 РӘХИМСЕЗ (1) ■ Рәхимсез кешедән рәхимле эт яхшы ○ 12159 РӘХМӘТ (12) ■ Ләйсән - рәхмәт яңгыры ○ 1121 ● 5860; 6439; 10122; 10215-10217; 15757; 15796; 15905; 15960; 16289 РӘХМӘТЕН (1) ■ Бай рәхмәтен ишеткәнче ярлының җаны чыгар ○ 7185 РИЗА (2) ■ Кандала, кан эчәр өчен, ярыкта яшәргә дә риза ○ 4776 ● 6568 РИЗАЛЫК (1) ■ Дәшмәү - ризалык билгесе ○ 15840 РИЗЫГЫ (9) ■ Дуңгызның сөймәгән ризыгы алдына килер ○ 2898 ● 9201 (2); 9396; 10116; 11098; 11266; 13955; 17029 РИЗЫГЫМНЫҢ (1) ■ Үрдәк: "Ризыгымның өйдәгесен тавык ашый, судагысын балык ашый", - дип кайгырыр, имеш ○ 4425 РИЗЫГЫН (2) ■ Бүре үз ризыгын үзе табар ○ 2169 ● 9185 РИЗЫГЫНА (1) ■ Шайтан ризыгына бисмилла кирәк түгел ○ 16770 РИЗЫГЫҢ (1) ■ Ризыгың булмаса, Кытайга барып та чәй эчә алмый кайтырсың ○ 9318 РИЗЫК (8) ■ Игенче орлык чәчә - җирдән ризык юлын ача ○ 1406 ● 6028; 6153; 9319; 9327; 9389; 9393; 9404 РИЗЫКЛЫ (1) ■ Ризыклы - ашка, язулы - яшькә ○ 9320 РИЗЫКНЫ (2) ■ Алла ризыкны бирә, авызга үзе салмый ○ 9103 ● 14051 РИЗЫКСЫЗ (1) ■ Кош борынсыз тумас, бала ризыксыз тумас ○ 14030 РИЯЛЫДАН (1) ■ Риялыдан рәхим көтмә ○ 11887 РОЗА (1) ■ Роза чәнечкесез булмас ○ 1300 РӨХСӘТСЕЗ (2) ■ Чакырмый килгән кунакка рөхсәтсез китәргә ярый ○ 10185 ● 15970 РУЗА (2) ■ Ашы юк руза тотар, эше юк намаз укыр ○ 16911 ● 16930 РУМГА ( | 1) ■ Углың - Румга, кызың Кырымга китсен ○ 14142:1 РУСЧАГА (1) ■ Татарчага - таман, русчага - яман ○ 15669 РУСЧАНЫ (1) ■ Русчаны белмим, татарчаны аңламыйм ○ 15667 РЫСКАЛЫ (1) ■ Ялкау тик ята, аның рыскалы арта ○ 6574 САБА (1) ■ Ялгыз биядән саба тулмас ○ 2836 саба → савыт-саба САБАГЫ (3) ■ Мәкнең бер сабагы дару, бер сабагы агу ○ 1558 (2) ● 12489 САБАГЫН (2) ■ Гөл сабагын терәшкән чыра да гөлгә төренә ○ 1268 ● 16695 САБАГЫНДА (2) ■ Һәр гөл үз сабагында чәчәк ата ○ 1350 ● 1823 САБАГЫҢ (1) ■ Алган сабагың бер булсын, катлавы мең булсын ○ 16463 САБАК (3) ■ Кабат эшләнгән эш сабак булыр ○ 6064 ● 14737; 15139 САБАККА (1) ■ Тиле суган сабакка уңар ○ 1620 САБАКЛЫ (1) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 САБАКСЫЗ (1) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 САБАН (6 | 1) ■ Актамыр сабан аударыр ○ 1252 ● 1433; 1530:1; 2807; 3303; 4300; 6671 САБАНДА (4) ■ Сабанда килешкән ындырда сугышмас ○ 1434 ● 1435; 1436; 2729 САБАННАН (1) ■ Актамыр атка булган үчен сабаннан алыр ○ 1251 САБАННЫҢ (1) ■ Кырык мирнең көен көйләгәнче бер сабанның артын чөйләрсең ○ 5017 САБАНЧЫ (1) ■ Сабанчы яңгыр тели, юлаучы - коргак ○ 1437 САБАНЧЫГА (1) ■ Сабанчыга җир - ана, ялкауга - үги ана ○ 1438 САБАНЫНЫҢ (1) ■ Сабанының чөе юк, бичәсенең көе юк ○ 13787 САБАСЫНА (1) ■ Сакалына күрә эскәге, сабасына күрә пешкәге ○ 10307 САБЫ (8 | 2) ■ Балта агачны кисмәс иде, агач сабы булмаса ○ 1886 ● 1892; 1933; 1978; 2441:1; 3927:1; 9681; 9996; 10039; 11519 САБЫДАЙ (1) ■ Килгән җире киләп җебедәй, килмәгән җире киле сабыдай ○ 8690 САБЫЙ (5) ■ Сакаллы сабый, йонлы кукы ○ 10360 ● 14041 (2); 14042; 15069 САБЫЙГА (2) ■ Эт сабыйга тимәс ○ 3626 ● 14043 САБЫН (15 | 2) ■ Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тоттырмый ○ 511 ● 1902; 1933:1, :2; 1979; 7081; 8809-8811; 8845; 8846; 9652; 9949; 11206; 11587; 12543; 14945 САБЫНА (2) ■ Кашыгына тигән май сабына да тияр ○ 9271 ● 13906 САБЫНДА (1) ■ Сабында да бар, кашыгында да бар ○ 9952 САБЫНЛАП (2) ■ Кара карганы сабынлап юсаң да агармас ○ 3950 ● 14056 САБЫННАН (1) ■ Гомер саплаяк түгел, сабыннан тота алмассың ○ 14714 САБЫР (13) ■ Барына канәгать кыл, югына сабыр ит ○ 7583 ● 11491; 11808; 11824; 1188811894; 11977; 16902 САБЫРЛЫ (2) ■ Дөньяда ике сабырлы бар: берсе балыкчы, берсе мәче ○ 11828 ● 11895 САБЫРЛЫК (1) ■ Сабырлык куанычка илтер, ашыгу көенечкә илтер ○ 11896 САБЫРСЫЗ (2) ■ Сабыр чыдый, сабырсыз җылый ○ 11892 ● 11895 САБЫРСЫЗЛЫК (1) ■ Сабыр әдәм сансыз әҗер алыр, сабырсызлык башка кайгы салыр ○ 11894 САБЫРСЫЗНЫҢ (1) ■ Сабырсызның эше тамырсыз ○ 11897 САБЫРЫМ (1) ■ Кайтсаң - кабулым бар, кайтмасаң - сабырым бар ○ 11972 САБЫШТЫРА (1) ■ Алтын сарысы сарыга сабыштыра ○ 7748 САБЫШЫРСЫҢ (1) ■ Бирә-бирә бирәнгә сабышырсың ○ 8133 САВА (1) ■ Берәү мөгез тота, икенчеләр сыер сава ○ 3160 САВАБЫ (2) ■ Сүзенә күрә җавабы, җавабына күрә савабы ○ 16030 ● 16935 САВАП (5) ■ Еланны кем үтерсә, шуңа савап ○ 4627 ● 6802; 13241; 16156; 16261 САВАПЛЫ (3) ■ Чүлгә кое казыган - бер саваплы, сазга күпер салган - ике саваплы, юлга агач утырткан - өч саваплы ○ 1706 (3) САВАРЛАР (1) ■ Син туганчы кәҗә туса, сөтен саварлар иде ○ 14102 САВАРСЫҢ (1) ■ Аннан әйбер алганчы, тавыктан сөт саварсың ○ 4347 САВУ (1) ■ Сараннан акча сорау - үгез саву белән бер ○ 11915 САВЫ (1) ■ Кардәшнең бае яхшы, хатынның савы яхшы ○ 13658 САВЫГЫР (1) ■ Эшләгән савыгыр, эшләмәгән ябыгыр ○ 6209 САВЫЛ (1) ■ Савыл арасы түгел, авыл арасы ○ 5276 САВЫЛА (1) ■ Казгансаң - мал табыла, йөрәккә кан савыла ○ 7358 САВЫЛДАН (1) ■ Савылдан килгән авылдагын куган ○ 5043 САВЫМ (2) ■ Сәвердәге явым - савып торган савым ○ 944 ● 3232 САВЫМСЫЗ (1) ■ Савымсыз туйга кем килер ○ 13281 САВЫН (1) ■ Кырмыска да савын эчкән ○ 4787 САВЫНГА (1) ■ Сыер савынга ярый, ат сугымга ярый ○ 3192 САВЫНЧЫ (1) ■ Балчы кулыннан бал тамар, савынчы кулыннан сөт тамар ○ 4724 САВЫП (6) ■ Сәвердәге явым - савып торган савым ○ 944 ● 3180; 3301; 3327; 3683; 6434 САВЫР (1) ■ Ат үлсә, савыр мирас; ага үлсә, җиңги мирас ○ 14560 САВЫТ (2) ■ Соңгы тамчыдан савыт тулар ○ 1124 ● 9891 савыт → табак-савыт САВЫТКА (1 | 1) ■ Һәр савытка бер капкач бар ○ 10019 ● 10028:3 САВЫТНЫ (1) ■ Иске серкә савытны боза ○ 9222 САВЫТ-САБА (2) ■ Савыт-саба шалтыраса, өйгә тәртип керә ○ 9953 ● 12952 САВЫТСЫЗ (1) ■ Гыйшык - төтенсез ут, ачкычсыз йозак, дәвасыз авыру, савытсыз эчемлек, йөксез авырлык, туктау урыны билгесез сәфәр ○ 12687 САВЫТЫ (3) ■ Ярлы кешенең ашы булса, салырга савыты булмый ○ 7466 ● 9878; 9954 САВЫТЫМ (1) ■ Тулды сабыр савытым ○ 11977 САВЫТЫНА (1) ■ Өенә күрә капкасы, савытына күрә капкачы ○ 8391 САВЫТЫНДА (1) ■ Үз савытында булмаганга салып булмый ○ 10010 САВЫТЫҢА (1) ■ Салма савытыңа менеп төшәрмен ○ 9487 САГАЙ (2) ■ Агай, алдан сагай ○ 14544 ● 14545 САГАЙДАК (1) ■ Сакка сагайдак асу ○ 5699 САГЫ (5) ■ Саклының сагы ятыр, саксызның башы юлда ятыр ○ 5613 ● 11898 (3); 14557 САГЫЗ (4) ■ Саескан сагыз чәйни, карганың күзе кайный ○ 4076 ● 9321; 9322; 15824 САГЫЗАК (1) ■ Сагызак, күпме безелдәсә дә, бал җыймас ○ 4805 САГЫЗАКНЫҢ (1) ■ Сагызакның җиде еллыгы, чакса, кеше үтерә ○ 4806 САГЫЗНЫ (3) ■ Сагызны чәйни белмәгән черетер ○ 9323 ● 9378; 15961 САГЫНГАН (1) ■ Сагынган белән килмәк юк, саргайган белән үлмәк юк ○ 15384 САГЫНГАНДА (2) ■ Ярлы тапканда, бай сагынганда ○ 7473 ● 12740 САГЫНДЫРА (1) ■ Рәхәт булса да торган җир, сагындыра туган ил ○ 5042 САГЫНУГА (1) ■ Әҗәл белән сагынуга дәва юк ○ 15394 САГЫНЫП (3) ■ Былбылны алтын читлеккә япсаң да, үз тал-тирәген сагынып сайрар ○ 4093 ● 4101; 10158 САГЫНЫР (1) ■ Читтә йөргән тарыгыр, туган илен сагыныр ○ 5091 САГЫШ (9) ■ Иң зур сагыш - Ватан сагышы ○ 5002 ● 6639; 6713; 14790; 14879; 14881; 14945; 14946; 15879 САГЫШЫ (2) ■ Иң зур сагыш - Ватан сагышы ○ 5002 ● 8627 САДАК (2) ■ Атадан ул туса - иге, ата юлын куса - иге, биленә садак буса - иге, битенә килер оятны үзе белеп юса - иге, шушыларны кылмаса, барыннан да югы - иге ○ 14357 ● 14392 САДАКАДАН (1) ■ Йомшак сүз садакадан артык ○ 15872 САЕН (58 | 3) ■ Йолдыз җемелдәгән саен күз йоммыйлар ○ 28 ● 31; 411; 702; 897; 953; 1377; 1781; 1784; 1950; 2235; 3391; 3419; 3535; 4038; 4400; 4401; 4504; 4620; 4649; 6633 (2); 6770 (2); 6809; 7342; 7708; 7943 (2); 8016; 8254; 8685 (2); 8779; 8865; 9256; 9260, :1, :2 (2); 9293; 9596; 9903; 9959; 10556; 10883; 11638; 13656; 14750; 15090; 15095 (2); 15268; 15771 (2); 15920; 15962 (2); 16400; 16715; 17055 САЕРАК (1) ■ Күңел - баерак, диңгез - саерак ○ 11203 САЕСКАН (17 | 1) ■ Карга, саескан йөрүен йөрим дип, үз йөрүен оныткан, имеш ○ 3977 ● 4018; 4035; 4074-4079; 4080, :1; 4081-4084; 4086-4088 САЕСКАННАН (1) ■ Дошманга саесканнан сак бул, ябалактан уяу бул ○ 5327 САЕСКАННЫҢ (1) ■ Саесканның койрыгы үзеннән шәп ○ 4085 САЗ (8) ■ Алтын саз төбендә дә ялтырый ○ 258 ● 933; 1445; 7784; 13035; 16351; 16484; 16616 САЗАН (1) ■ Сазан балыкның башын аша, җәен балыкның койрыгын аша ○ 4503 САЗГА (8 | 1) ■ Көз чәчсәң көлгә чәч, яз чәчсәң сазга чәч ○ 1424 ● 1530:1; 1706; 2423; 6821; 11810; 12741; 13568; 15242 САЗДА (1) ■ Тын сазда корт күп була ○ 191 САЗЛЫГЫН (1) ■ Һәрбер көелте үз сазлыгын мактый ○ 4224 САЗЛЫК (1) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 САЗЛЫКТА (1) ■ Җен дигәнең саңгырау сазлыкта оялый ул ○ 16798 САЗНЫ (1) ■ Дуңгыз сазны яратыр, кырчын тазны яратыр ○ 15215 САЗЫ (2) ■ Язы булгач, сазы да булыр ○ 994 ● 12590 САЗЫН (2) ■ Һәр бытбылдык үз сазын мактый ○ 3916 ● 4658 САИЛЧЕ (1) ■ Йорт салынып беткәнче саилче ишектән керер ○ 5808 САЙ (12) ■ Сай елга шалтырап ага, тирән елга - тавышсыз ○ 419 ● 420; 8905; 9470; 9680; 11420 (2); 12035 (2); 16471; 16922; 17000 САЙГА (2) ■ Бай байга багар, су сайга агар ○ 7144 ● 16582 САЙГАКТАН (2) ■ Берең тар сайгактан йөрсә, берең киң сайгактан йөри ○ 8238 (2) САЙДА (1) ■ Сайда йөзгәннең арты күренә ○ 421 САЙЛА (4) ■ Урын сайлама, күрше сайла ○ 5238 ● 8838; 9635; 12940 САЙЛАГАН (5) ■ Кулы белмәгән куна сайлаган ○ 10939 ● 12709; 12719; 12741; 15242 САЙЛАМА (4) ■ Урын сайлама, күрше сайла ○ 5238 ● 12940; 13055 (2) САЙЛАМЫЙ (1) ■ Кол үзенә хуҗа сайламый, хуҗасы сайлый ○ 5836 САЙЛАМЫЙЧА (1) ■ Кош та сайламыйча куакка кунмый ○ 3847 САЙЛАНЧЫККА (1) ■ Сайланчыкка сай тустак ○ 9680 САЙЛАНЫР (1) ■ Акчалы сайланыр ○ 7700 САЙЛАП (3) ■ Менә сиңа мал - үзең сайлап ал ○ 8054 ● 9880; 13243 САЙЛАР (5) ■ Ата алмаган җәя сайлар ○ 5538 ● 7127; 7784 (2); 15251 САЙЛАСАҢ (1) ■ Күп сайласаң, хатынсыз калырсың ○ 12720 САЙЛЫЙ (2) ■ Урманда агач күп, сайлый башласаң яраклысы юк ○ 1870 ● 5836 САЙРАВЫ (1) ■ Питраудан соң кошлар сайравы бетә, җәйнең яртысы үтә ○ 930 САЙРАВЫННАН (2) ■ Кош сайравыннан билгеле ○ 3846 ● 6718 САЙРАГАН (1) ■ Сандугач шәп сайраган өчен читлеккә эләгә ○ 4103 САЙРАГАНДА (2) ■ Очканда карлыгач узар, сайраганда сандугач узар ○ 4023 ● 4099 САЙРАМАС (2) ■ Ишәк бакырганда сандугач сайрамас ○ 2955 ● 3359 САЙРАМЫЙ (1) ■ Оясыз сандугач сайрамый ○ 4096 САЙРАП (1) ■ Сандугач сайрап җиңәр, карга кычкырып җиңәр ○ 4100 САЙРАР (1) ■ Былбылны алтын читлеккә япсаң да, үз тал-тирәген сагынып сайрар ○ 4093 САЙРАРГА (1) ■ Сандугачны сайрарга өйрәтмиләр ○ 4108 САЙРАРМЫН (1) ■ Саескан, сандугач кебек сайрармын дип, шыкырдык булып калган ○ 4079 САЙРАТЫР (1) ■ Авыру елатыр, гыйшык сайратыр ○ 12664 САЙРАУ (1) ■ Саескан сайрау белән сандугач булмас ○ 4077 САЙРАУЧЫ (1) ■ Иң матур итеп сайраучы кош - сандугач; иң матур итеп сөйләүче кеше - яучы ○ 13171 САЙРАШМАСАҢ (1) ■ Сабанда сайрашмасаң, уракта ыңгырашырсың ○ 1435 САЙРАШЫР (1) ■ Ике туган, бергә килсә, сандугачтай сайрашыр ○ 14483 САЙРЫЙ (7) ■ Сандугач сайрый дип карга да кычкырган ○ 4000 ● 4097; 4101; 4114; 4115; 4216; САЙРЫЙЛАР (2) ■ Сандугачлар да, - тигәнәк башы, ди, йортлары - "үз илем, үз җирем" дип сайрыйлар, ди ○ 4106 ● 4107 САК (6) ■ Асыл кош - аягыннан, сак балык - саңагыннан ○ 3822 ● 5327; 7623; 11399; 15184; 16078 САКАЛ (12) ■ Баш өчен сакал корбан ○ 10252 ● 10283; 10284; 10297; 10299-10301; 10320; 11414; 12832; 14055; 16364 САКАЛГА (4) ■ Сакалга карама, акылга кара ○ 10302 ● 10303; 10312; 11620 САКАЛДАН (1) ■ Мәкаль сакалдан олырак ○ 16390 САКАЛЛЫ (4) ■ Сакаллы кеше - санлы кеше ○ 10304 ● 10305; 10306; 10360 САКАЛ-МЫЕГЫ (1) ■ Арысланның ялы, ирнең сакал-мыегы ○ 13442 САКАЛСЫЗ (2) ■ Сакалсыз кешегә һәркем үз сакалыннан бер бөртек бирсә, ул сакаллы була ○ 10306 ● 16397 САКАЛСЫЗГА (1) ■ Хаҗ бүләге - сакалсызга тарак, намазсызга - дисбе, исереккә - зәмзәм ○ 16943 САКАЛЫ (11) ■ Кәҗәнең туганда ук сакалы була ○ 3054 ● 3057; 5077; 7186 (2); 8513; 10305; 10361; 14372; 14538; 14784 САКАЛЫМ (1) ■ Түбән төкерсәм - сакалым бар, югары төкерсәм - мыегым бар ○ 10588 САКАЛЫМА (1) ■ Сакалыма кер кундырма ○ 10362 САКАЛЫМДА (1) ■ Сакалымда җаным калды ○ 10363 САКАЛЫН (2) ■ Юньсез бер көн мамык тазартса, өч көн сакалын тазартыр ○ 6553 ● 15014 САКАЛЫНА (2) ■ Сакалына күрә эскәге, сабасына күрә пешкәге ○ 10307 ● 13857 САКАЛЫННАН (2) ■ Мыегы җитмәгән сакалыннан урлар ○ 10295 ● 10306 САКАЛЫҢ (2) ■ Кара сакалың кая барсаң да калмас ○ 10280 ● 10286 САКАУ (3 | 1) ■ Алдан кычкырган күкенең теле сакау булыр ○ 4057:2 ● 4081; 15188; 15243 САККА (1) ■ Сакка сагайдак асу ○ 5699 САКЛА (13) ■ Сакла саламны - килер заманы ○ 1439 ● 1793; 2367; 5866; 7075; 9987; 10257; 11165; 11251; 12009; 12994; 15137; 16222 САКЛАВЫ (2) ■ Дусны табу җиңел, саклавы авыр ○ 5395 ● 7706 САКЛАГАНЧЫ (2) ■ Яшерен ачу саклаганчы, авызың ач та үпкәңне әйт ○ 12615 ● 12994 САКЛАГАНЫҢ (1) ■ Иске киемне баплаганың - яңа киемне саклаганың ○ 8863 САКЛАМА (3) ■ Акылың булса, ачу саклама ○ 12414 ● 12475; 12526 САКЛАМАГАН (1) ■ Дусын сакламаган дошманга эләгер ○ 5408 САКЛАМАСА (1) ■ Тол хатын - тулган ай, толлыгын сакламаса, йолдызга турала ○ 13678 САКЛАМАСАҢ (2) ■ Күз - дәрья, күңел - пыяла: сакламасаң төшә дә уала ○ 11196 ● 14831 САКЛАМЫЙ (2) ■ Мәче майны сакламый ○ 3355 ● 12563 САКЛАН (12) ■ Тигәнәк арасында үскән чәчәктән саклан ○ 1307 ● 2045; 2663; 3761; 5355; 5504; 5796; 12120; 15775 (2); 15907; 16117 САКЛАНА (2) ■ Кеше бүредән саклана, бүре - кешедән ○ 2195 ● 12624 САКЛАНГАН (3) ■ Ашыккан - алда, сакланган - артта ○ 11809 ● 11899; 15244 САКЛАНГАНГА (1) ■ Сакланганга бәла юк, сакланмаска дәва юк ○ 14947 САКЛАНМАСКА (1) ■ Сакланганга бәла юк, сакланмаска дәва юк ○ 14947 САКЛАНМЫЙЧА ( | 1) ■ Сакланмыйча сөйләсәң, авырмый үләрсең ○ 15777:2 САКЛАНУДА (1) ■ Саклануда хурлык юк ○ 11900 САКЛАНЫР (2) ■ Юньсез мактаныр, юньле сакланыр ○ 6556 ● 8531 САКЛАП (3) ■ Суны учта саклап булмый ○ 452 ● 8831; 10498 САКЛАР (8) ■ Дөя кинә саклар ○ 2916 ● 3531; 11435; 13721; 15498 (2); 15593; 16655 САКЛАРГА (1) ■ Кәҗәне кәбестә сакларга кую ○ 3073 САКЛАСАҢ (4) ■ Иске тимерне сакласаң, алтын булыр ○ 284 ● 1122; 5473; 11996 САКЛАСЫН (2) ■ Алла сакласын, бака чакмасын: бака чакса, имен тапмассың ○ 4550 ● 12273 САКЛАУ (4) ■ Куенында таш саклау ○ 230 ● 12995 (2); 13737 САКЛАУЧЫ (2) ■ Байның ишек алдын саклаучы этләр үзеннән усалрак була ○ 7282 ● 12571 САКЛЫ (1) ■ Төлке саклы бакчага керми ○ 2299 САКЛЫГЫННАН (1) ■ Саескан саклыгыннан үлми, соклыгыннан үлә ○ 4078 САКЛЫЙ (18) ■ Сарымсакны серкәгә салып тотсаң да, сигез ел исен саклый ○ 1615 ● 2082 (2); 2311; 3462; 3550 (2); 7802; 9534 (2); 11536; 11699; 12620; 13223 (2); 16424 (2); 16817 САКЛЫЙМ (1) ■ Мөгезен саклыйм дип, колагыннан язган ○ 2445 САКЛЫНЫҢ (1) ■ Саклының сагы ятыр, саксызның башы юлда ятыр ○ 5613 САКСЫЗНЫҢ (1) ■ Саклының сагы ятыр, саксызның башы юлда ятыр ○ 5613 САКЧЫЛЫКНЫ (1) ■ Гадел сакчылыкны эттән өйрән ○ 3476 САЛ (17) ■ Иясен сыйлаганның этенә сөяк сал ○ 3484 ● 4579; 5388; 6999; 7518; 9368; 9370; 9374; 9427; 10085; 11285; 12121; 12358; 15052; 16372 (2); 16592 САЛА (19) ■ Җәйгә чыкса, бытбылдык күкәй сала, тартайның көчәнеп арты тала ○ 3915 ● 4252; 4279; 4290; 4305; 4316; 4387; 5231; 5232; 7689; 7828; 8340; 9080; 9449; 10218; 14026; 14850; 16764; 17085 САЛАВАТ (3) ■ Үткән эшкә салават, бүгенгесе виноват ○ 1003 ● 6271; 16931 САЛАГА (1) ■ Кала хәлен беләсең килсә, салага бар ○ 5173 САЛАДА (4) ■ Каланы макта, салада тор ○ 5176 ● 5233; 5268; 5277 САЛАДАГЫ (1) ■ Каладагы ишетмәс, саладагы ишетер ○ 5175 САЛАДАН (1) ■ Каланың күләсәсе саладан әйләнә ○ 5178 САЛАДЫР (1) ■ Баладыр - бәладер, янган утка саладыр ○ 13963 САЛАЛАР (1) ■ Ат суйган көнне ашка итне күп салалар ○ 2510 САЛАМ (21) ■ Җил ягына салам кыстыру ○ 1243 ● 1381; 1500; 1513; 3294; 6780; 7538; 8294; 8376; 8381; 8626; 8832; 10364; 11187; 11621; 11792; 11798; 12408; 13625; 14325; 16700 САЛАМГА (9) ■ Суга баткан - саламга ябышкан ○ 440 ● 502; 1123; 1498; 1560; 2676; 4429; 4743; 6897 САЛАМДА (3) ■ Саламда торган ат саламга барырга гына ярый ○ 2676 ● 3163; 11796 САЛАМНЫ (2) ■ Сакла саламны - килер заманы ○ 1439 ● 1499 САЛАМЫ (5) ■ Алабута орлыгы булганчы солының саламы бул ○ 1256 ● 1526; 1542; 1581; 16298 САЛАМЫНА (1) ■ Башын ал да, саламына ут төрт ○ 1383 САЛАСЫ (2) ■ Ашка саласы тоз түгел, базар торасы кыз түгел ○ 13064 ● 13070 САЛАСЫН (1) ■ Тавык кытакламаса, күкәй саласын кем белә ○ 4310 САЛАСЫҢ (2) ■ Үзең карга булгач, кая барсаң да кара йомырка саласың ○ 4007 ● 9368 САЛАЧА (1) ■ Салада бул салача, калада бул калача ○ 5233 САЛГАН (22 | 1) ■ Ташка тамга салган ○ 240 ● 524; 1479; 1706; 3798; 4062; 4133; 4276; 4504; 5892; 6801-6803; 7521; 9260:2; 9324; 9417; 9460; 10212; 11696; 13236; 13844 (2) САЛГАНДА (3) ■ Ана торна күкәй салганда, торыллык ботын ера ○ 4130 ● 4135; 8341 САЛГАННЫ (2) ■ Безнең тавык күкәй салганны бөтен мәхәллә ишетә, күршенең байталы колынласа да, һич тавыш чыкмый ○ 5264 ● 9521 САЛГАНСЫҢ (1) ■ Күршеләр паен да салгансың ○ 5272 САЛГАНЧЫ (4) ■ Тавык, бер күкәй салганчы, бөтен мәхәлләне аякка бастырыр ○ 4303 ● 4318; 6916; 6935 САЛГАНЫ (1) ■ Карның базга салганы да бетә ○ 1105 САЛГАНЫҢ (1) ■ Тик торганнан ямау салганың артык ○ 6131 САЛГАЧ (1) ■ Йомран тишегенә су салгач чыккан шикелле ○ 2344 САЛДЫ (1) ■ Бер пар салды - барыбызга да чабынырга җитте ○ 8643 САЛДЫМ (2) ■ Игенне иң элек бурага салдым диген, аннары уңыш алдым диген ○ 1403 ● 13249 САЛДЫРА (1) ■ Яхшы сүз өй салдыра, яман сүз өй туздыра ○ 16191 САЛДЫРМА (1) ■ Серен белмәгән атның авызлыгын салдырма ○ 2677 САЛДЫРМАС (1) ■ Корчаңгы ат ияр салдырмас ○ 2664 САЛДЫРЫП (1) ■ Чибәрлек белән чиркәү салдырып булмый, матурлык белән манара мандырып булмый ○ 10704 САЛДЫРЫРГА (1) ■ Ирләрнең нужа камытын салдырырга ярамый ○ 13536 САЛКЫН (22) ■ Аның тирәсендә талкан коры, су салкын ○ 494 ● 518; 519; 967; 1097; 1205; 1228; 4439; 5926; 6535; 8376; 8842; 10001; 10533; 11856 (2); 11923; 12695; 12742; 12962; 15356; 15904 салкын → сап-салкын САЛКЫНГА (1) ■ Салкынга өшетми, кайнарга пешерми ○ 1224 САЛКЫНДА (1) ■ Башны - салкында, корсакны - ачлыкта, аякны җылыда сакла ○ 10257 САЛКЫННАН (1) ■ Ачлыктан запас оның булсын, салкыннан запас туның булсын ○ 8888 САЛМА (18) ■ Су күрмичә, итегеңне салма ○ 428 ● 489; 1284; 5118; 5430; 8284; 8418; 9254; 9406; 9427; 9487; 9692; 9720; 12008; 13121; 13220; 13378; 13839 САЛМАГАН (2) ■ Алмаган тавык, салмаган йомырка, чебешләрне сата башлама ○ 4265 ● 4356 САЛМАГАННЫ (1) ■ Казанга салмаганны кашык белән эзләмә ○ 9911 САЛМАГЫ (1) ■ Бирмәкнең алмагы бар, алмакның салмагы бар ○ 8125 САЛМАК (1) ■ Мәзәк сөйләшмәк - ашка тоз салмак ○ 16389 САЛМАКЛЫ (1) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 САЛМАКСЫЗ (1) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 САЛМАЛЫДА (1) ■ Алмалыда бер көн, салмалыда бер көн ○ 1843 САЛМАЛЫК (1) ■ Шөкер дигән көн бар: бер салмалык он бар ○ 9385 САЛМАС (6) ■ Тәкә симергәнче итче күз салмас ○ 2409 ● 4287; 4288; 4312; 4313; 4779 САЛМАСАҢ (2) ■ Эченә салмасаң, тышына чыкмас ○ 622 ● 9995 САЛМАСЫ (1) ■ Килен салмасы кыек була ○ 13365 САЛМАСЫН (2) ■ Ват каласын, юл өстенә салмасын ○ 5265 ● 9734 САЛМАСЫНА (2) ■ Кеше салмасына катык булма ○ 9278 ● 13353 САЛМЫЙ (7) ■ Аркылы яткан агачны буйга алып салмый ○ 1976 ● 4319; 8005; 8934; 9103; 10101; 10400 САЛМЫЙЛАР (7) ■ Коега су салмыйлар ○ 401 ● 1811; 7997; 8344; 8603; 8870; 13524 САЛМЫЙЧА (2) ■ Яңа өй салмыйча, искесен сүтмә ○ 8305 ● 8325 САЛПЫ (2) ■ Салпы ягына салам кыстыру ○ 1500 ● 11621 САЛСА (6) ■ Елан, кабыгын салса да, елан йөрәген үзенә калдыра ○ 4600 ● 12826; 13520 (2); 13521 (2) САЛСАЛАР (1) ■ Казга кайсы казанга салсалар да барыбер ○ 4249 САЛСАҢ (29) ■ Бүре баласын бүреккә салсаң, башы тәгәрәр ○ 2131 ● 2132; 2134; 2136; 2760; 2877; 2974; 2985; 6063; 6807; 7467; 8279; 8306; 8516; 8544; 8582 (2); 9147; 9374; 9910; 10451; 12982; 13454; 13915; 14056; 14185; 14856; 15271; 16020 САЛУ (13) ■ Ку үләнгә үрт салу ○ 1356 ● 2438; 3251; 3799; 4703; 5708; 8589; 10025; 10833; 11375; 11762; 13165; 15919 САЛУГА (1) ■ Өйләнү белән өй салуга алла юнь бирә ○ 13238 САЛУДАН (1) ■ Каралты салудан элек түбәсен хәзерлә ○ 8613 САЛУНЫҢ (2 | 2) ■ Өй салуның ние бар, мүкләсе дә чутласы ○ 8324:1 ● 8324:2; 8326; 13228 САЛУСЫЗ (1) ■ Чакырусыз килгән кунак салусыз урынга утырыр ○ 10186 САЛУЫ (1) ■ Кәҗәнең бакчага бер күз салуы да зыян ○ 3050 САЛЫНА (1) ■ Күңелең булса, һәр эш җайга салына ○ 6359 САЛЫНГАН (1) ■ Теленә салынган - эшендә абынган ○ 6124 САЛЫНКЫ (1) ■ Аты салынкының үзе дә салынкы ○ 2593 САЛЫНКЫНЫҢ (2) ■ Аты салынкының үзе дә салынкы ○ 2593 ● 6614 САЛЫНМАГАН (1) ■ Кыз кеше - мыскалга салынмаган ак ефәк ○ 12989 САЛЫНМЫЙ (1) ■ Урманга утын ташылмый, коега су салынмый ○ 1868 САЛЫНСА (1) ■ Үзеңнеке салынса да күренми ○ 12073 САЛЫНСАҢ (1) ■ Күрмәмешкә салынсаң, дөяне дә күрмәссең ○ 10453 САЛЫНУ (1) ■ Кешенең юлдан чыгуы: берсе - малга кызыгу, икенчесе - теленә салыну ○ 7367 САЛЫНЫП (2) ■ Йорт салынып беткәнче саилче ишектән керер ○ 5808 ● 9592 САЛЫНЫР (1) ■ Чукрак ишетмәс, ишеткәнгә салыныр ○ 15327 САЛЫП (21) ■ Урамдагы ташны күзлеген салып карый ○ 248 ● 305; 399; 1615; 2133; 3371; 4361; 5146; 7777; 8601; 9092; 9929; 10010; 10029; 10061; 10697; 11051; 11412; 11668; 13019; 16322 САЛЫР (12) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 3364; 3644; 4268; 4790; 5832; 7026; 9206; 11603; 11859; 11894; 14578 САЛЫРБЫЗ (2) ■ Без дә кеше булырбыз: атка кешән салырбыз ○ 2754 ● 11363 САЛЫРГА (4) ■ Ярлы кешенең ашы булса, салырга савыты булмый ○ 7466 ● 7835; 10509; 10847 САЛЫРЛАР (1) ■ Май чүлмәгенә гел май салырлар ○ 9941 САЛЫРЛЫК (1) ■ Уймакка салырлык та акылы юк ○ 11774 САЛЫРМЫН ( | 1) ■ Эт язга чыксам, сөяктән сарай салырмын дигән, җәйгә чыккач оныткан, ди ○ 3644:2 САЛЫРСЫҢ (1) ■ Алыска салырсың - якыннан алырсың ○ 674 САЛЫШ (1) ■ Кул сугып алыш, чыгарып салыш ○ 8051 САМАР (1) ■ Бер хатын: "Салам яна", - дисә, икенчесе: "Самар яна!" - дип әйтер, ди ○ 13625 САМОВАР (3) ■ Самовар чәйнең алдын эч, кара чәйнең төбен эч ○ 9325 ● 10082; 10113 САМОВАРЫ (1) ■ Хуҗасы ыжламый самовары чыжламый ○ 10177 САМОВАРЫМ (1) ■ Утыр, кунагым, алты ай; кайна, самоварым, җиде ай ○ 10224 САН (9) ■ Көчләп эшләттергән - эшкә сан түгел ○ 6100 ● 7316; 11378; 11665; 11901; 11902; 14662; 15092; 17013 САНА (7) ■ Ай үткән соң көн сана, ел үткән соң ай сана ○ 751 (2) ● 3485; 5340; 7906 (2); 12455 САНАВЫ (1) ■ Сәүдәгәр санавы белән байый ○ 7968 САНАГАН (2) ■ Түбән җирдә бер түбә үзен тауга санаган ○ 193 ● 2199 САНАГАННЫ (1) ■ Акча санаганны ярата ○ 7684 САНАЛГАН (1) ■ Тигенгә тел кыймылдаткан - тиле булып саналган ○ 15627 САНАЛМЫЙ (2) ■ Ишәк, барга саналса да, малга саналмый ○ 2956 ● 10055 САНАЛСА (1) ■ Ишәк, барга саналса да, малга саналмый ○ 2956 САНАМА (6) ■ Яфракка карап, алма санама ○ 1821 ● 2772; 12198 (2); 12280 (2) САНАМАДЫМ (1) ■ Син акыл җыйганда мин дә таш санамадым ○ 11772 САНАМАС (1) ■ Тимерче шакылдауны тавышка санамас ○ 312 САНАМАУ (1) ■ Чүпкә дә санамау ○ 8443 САНАМЫЙ (1) ■ Эт, туенда аягы сынмаса, ул туйны туйга санамый ○ 3639 САНАМЫЙЛАР (1) ■ Чебешне яз санамыйлар, көз саныйлар ○ 4342 САНАМЫЙЧА (1) ■ Санамыйча сигез димә ○ 7952 САНАП (6 | 1) ■ Ат алсаң сынап ал, акча алсаң санап ал ○ 2470 ● 4850; 5678; 7709, :1; 8379; 13116 САНАР (11) ■ Эт тау күләгәсендә чабар, тауны үз күләгәсе дип санар ○ 3635 ● 3984; 7229; 7749; 7815; 9328; 9556; 10926; 11500; 11622 (2) САНАРГА (2) ■ Акча бакыр, санарга такыр ○ 7660 ● 7953 САНАСАМ (1) ■ Базарга барганда мин баймын, акчам санасам - гидаймын ○ 8030 САНАСАҢ (2) ■ Никадәр санасаң да, йөзнең яртысы илле ○ 7941 ● 11623 САНАТКА ( | 1) ■ Кызлар әйтер әүвәл - санатка, соңыннан әйтер - солдатка ○ 13007:1 САНАТНЫ (1) ■ Кызлар көтәләр санатны, булмаса сөяләр солдатны ○ 13007 САНАТЫННАН (1) ■ Патшаны күргән күз санатыннан курыкмас ○ 5876 САНАУ (4) ■ Йолдыз санау ○ 92 ● 4145; 7707; 8384 САНАУДАН (2) ■ Акча санаудан туймый, ди ○ 7685 ● 13595 САНАУЛЫ (3) ■ Санаулы көн тиз үтә ○ 934 ● 2156; 7686 САНГА (1) ■ Исәпкә бар, санга юк ○ 8046 САНДАЛ (2) ■ Калын сандал чүкечтән курыкмас ○ 287 ● 333 САНДУГАЧ (31 | 2) ■ Агачтан сандугач кына ясамый ○ 1718 ● 2337; 2955; 3359; 3989:1; 4000; 4019; 4023; 4077; 4079; 4089; 4090; 4096-4105; 4112-4114; 4119:1; 4674; 4903; 6331; 6718; 12005; 13090; 13171 САНДУГАЧКА (1) ■ Карлыгач сандугачка иярә алмас ○ 4020 САНДУГАЧЛАР (2) ■ Сандугачлар да, - тигәнәк башы, ди, йортлары - "үз илем, үз җирем" дип сайрыйлар, ди ○ 4106 ● 4107 САНДУГАЧНЫ (3) ■ Сандугачны сайрарга өйрәтмиләр ○ 4108 ● 4109; 4110 САНДУГАЧНЫҢ (2) ■ Питраудан соң сандугачның теле бетә, үләннең тәме бетә ○ 931 ● 4111 САНДУГАЧТАЙ (1) ■ Ике туган, бергә килсә, сандугачтай сайрашыр ○ 14483 САНДУГАЧТАН (1) ■ Карлыгачтан көнне сора, сандугачтан төнне сора ○ 4022 САНДЫГЫ (1) ■ Берәүнең дә сандыгы буш булмый ○ 9882 САНДЫГЫН (1) ■ Яза-яза сандыгын тутырган, укый белмичә авызын ачып утырган ○ 16707 САНДЫКТА (3) ■ Бикле сандыкта җәүһәр ятыр ○ 275 ● 9884; 12984 сандырак → сөяк-сандырак САНЛАГАН (2) ■ Кешене санлаган - сандугач булган, үз атын санлаган - карга булган ○ 12005 (2) САНЛЫ (2) ■ Санарга санлы булсын, сыйфатка затлы булсын ○ 7953 ● 10304 САНЛЫГА (1) ■ Сансызга сан юк, санлыга юл юк ○ 11901 САНСЫЗ (2) ■ Ялгыз кеше - сансыз кеше ○ 5102 ● 11894 САНСЫЗГА (2) ■ Сансызга сан юк, санлыга юл юк ○ 11901 ● 11902 САНТЫЙНЫҢ (1) ■ Сантыйның салпы ягына салам кыстыралар ○ 11621 САНЫ (6) ■ Һәрнәрсәнең йөзе бар, йөз астында үзе бар, үлчәве бар, саны бар, кирәк булса тагы бар ○ 638 ● 745; 2796; 4510; 6555; 12229 САНЫЙ (3) ■ Аучы үзе йөрмәгән урманны ауга бай саный ○ 2012 ● 2303; 11623 САНЫЙЛАР (2) ■ Чебешне көз саныйлар ○ 4341 ● 4342 САНЫЙМ (1) ■ Саныйм утыз, була тугыз ○ 8059 САНЫЙ-САНЫЙ (1) ■ Байның малын саный-саный ярлының шәме янып беткән ○ 7295 САҢАГЫНА (1) ■ Балык алсаң саңагына кара, хатын алсаң ата-анасына кара ○ 13133 САҢАГЫННАН (1) ■ Асыл кош - аягыннан, сак балык - саңагыннан ○ 3822 САҢГЫРАУ (8) ■ Бай - саңгырау, түрә - сукыр ○ 5735 ● 13243; 15251; 15252; 15260; 15344; 16798; 17033 САҢГЫРАУГА (6) ■ Саңгырауга ике азан әйтмиләр ○ 15253 ● 15254-15258 САҢГЫРАУЛАТЫП (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 САҢГЫРАУНЫҢ (1) ■ Сукырның кулына төшмә, саңгырауның астына төшмә ○ 15273 САП (5) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 9930 (2); 12440; 14038 САПЛАМЫ (1) ■ Кышның сапламы озын ○ 880 САПЛАР (1) ■ Ялкау энәне озын саплар ○ 6578 САПЛАУ (1) ■ Кәкрене кыекка саплау ○ 651 САПЛАЯГЫ (1) ■ Саплаягы белән бирә, сабы белән төртә ○ 10039 САПЛАЯК (1) ■ Гомер саплаяк түгел, сабыннан тота алмассың ○ 14714 САПЛЫ (1) ■ Сапсыз сөңгедән саплы сәнәк яхшырак ○ 5612 САПЛЫЙ (1) ■ Ипле сүз энә саплый ○ 15868 САПЛЫК (1) ■ Бер агачтан уклык та чыгар, сөңге саплык та чыгар ○ 5555 САПМА (1) ■ Чабатага баш сапма ○ 9091 САП-САЛКЫН (2) ■ Сабыр төбе - саф алтын, ашыгу төбе сап-салкын ○ 11891 ● 16902 САПСЫЗ (5) ■ Сапсыз балта агач чабарга ярамас ○ 1931 ● 1932; 5611; 5612; 6352 САПТА (1) ■ Гаеп балтада да бар, сапта да ○ 12486 САПТАН (1) ■ Сау алма саптан төшми ○ 1813 САПТЫК (1) ■ Төрттек-тарттык - баш саптык, кактык-суктык - олтан кактык ○ 9087 САПТЫРЫР (1) ■ Юл юлдашны таптырыр, юлдаш юлдан саптырыр ○ 6930 САРАЕ (3) ■ Ташбака кая барса да, сарае үзе белән ○ 4682 ● 8627; 11923 САРАЕМ (3) ■ Мәче: "Мич башында калаем, сәндерәдә сараем", - дип җырлый, имеш ○ 3356 ● 8227; 10337 САРАЕН (1) ■ Атын урлаткач, сараен бикләүдә файда юк ○ 2606 САРАЕНЫҢ (1) ■ Патша сараеның яңа хәбәре - урамның иске хәбәре ○ 5867 САРАЙ (7 | 2) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 2467; 3644, :1, :2; 8603; 8628; 11213; 14325 САРАЙГА (2) ■ Ике айгырны бер сарайга япмыйлар ○ 2765 ● 14865 САРАЙЛЫДА (1) ■ Яуга барсаң - Тамьянда киңәш тот, дауга барсаң - Сарайлыда киңәш тот ○ 5671 САРАН (21) ■ Ашлыкның йозагы - салам, акчаның йозагы - саран ○ 1381 ● 5950; 11792; 11832; 11849; 11903-11913; 11927; 11954; 11964; 13557; 16024 САРАНА (1) ■ Сарана төбендә суган ятыр ○ 1301 САРАНГА (2) ■ Кешегә көнең төшмәсен, саранга эшең төшмәсен ○ 11851 ● 11914 САРАНДА (1) ■ Арыш тора саламда, акча тора саранда ○ 11796 САРАНЛЫК (2) ■ Юмартлык дошманны да дус кылыр, саранлык балаларны да дошман кылыр ○ 11956 ● 13582 САРАННАН (2) ■ Сараннан акча сорау - үгез саву белән бер ○ 11915 ● 11916 САРАННЫ (2) ■ Акча саранны таный ○ 7687 ● 16386 САРАННЫКЫ (2) ■ Саранныкы - тәләфкә ○ 11917 ● 11918 САРАННЫҢ (12) ■ Еланның аягын күрмәссең, саранның сыен күрмәссең ○ 11829 ● 11856; 11919-11926; 11954; 11957 САРАНЫ (1) ■ Хатынның - сараны, ирнең юмарты яхшы ○ 13741 САРБАЙ (1) ■ Үзең сарык булгач, көтүчең Сарбай булганга үпкәләмә ○ 3121 САРГАЕП (1) ■ Хатының яхшы булса, аргамак менәрсең; хатының яман булса, саргаеп кибәрсең ○ 13751 САРГАЕР (1) ■ Аңарчы тешләрең саргаер әле ○ 10621 САРГАЙГАН (1) ■ Сагынган белән килмәк юк, саргайган белән үлмәк юк ○ 15384 САРГАЙМЫЙ (1) ■ Тирәкнең, тамыры черемичә, яфрагы саргаймый ○ 1756 САРГАЙТА (2) ■ Кайгы ирне картайта, сагыш ирне саргайта ○ 14879 ● 14945 САРГАЙТЫРГА (1) ■ - Кайгы, кая барасың? - Картайтырга барамын. - Сагыш, кая барасың? Саргайтырга барамын ○ 14881 САРГАН (2) ■ Читтә сарган корт иле кем тапса - шуныкы ○ 4748 ● 13823 САРГАЯ (2) ■ Имән бик каты агач та, аның да яфрагы саргая ○ 1727 ● 9824 САРКЫТЫ (1) ■ Эркете булгач, саркыты да була ○ 9387 саркыты → сыегы-саркыты САРРАФ (1) ■ Алтын кыйммәтен сарраф белер ○ 7744 САРРАФТАН (1) ■ Алтынны саррафтан сора, җәүһәрне - коемчыдан ○ 7767 САРЫ (25 | 1) ■ Яшел төс - яз күрке, сары төс - көз күрке, ал да гөл - җәй күрке, ак төс - кыш күрке ○ 624 ● 935; 1302; 1433; 1744; 3193; 3605, :1; 3692; 4354; 6022; 7796; 8811; 9149; 9330; 9417; 9488; 10652; 10672; 10673; 11890; 12962; 13072; 14946; 15245 (2) САРЫГА (1) ■ Алтын сарысы сарыга сабыштыра ○ 7748 САРЫГЫ (1) ■ Байның мең сарыгы арасында ярлының бер ятим бәрәнен бүре алган ○ 7296 САРЫК (37 | 1) ■ Борчак чәчсәң, арасына сарык кереп ятарлык булсын ○ 1546 ● 2087; 2137; 2157; 2161; 2198; 2218; 2221; 3030; 3036; 3077; 3078; 3080; 3086 (2); 3087; 3089; 3102; 3103; 3107; 3108; 3109 (2); 3115; 3121; 3122; 3124-3126; 3127 (2); 3128; 3723:1; 7692; 11386 (2); 11927; 13297 САРЫККА (7) ■ Бүре сарыкка: "Мин сине ашамас идем, син мине ашарсың", - дигән ○ 2158 ● 2174; 3025; 3110; 3123; 3624; 4153 САРЫКЛАР (1) ■ Сарыклар курыксын дисәң, бүре булырга кирәк ○ 3111 САРЫКЛАРГА ( | 1) ■ Эт печән ашамас, сарыкларга юл куймас ○ 3624:2 САРЫКЛАРНЫ (1) ■ Бүре: "Сарыкларны буш көтәр идем", - дип сораган ○ 2159 САРЫКЛАРЫ (1) ■ Алланың үзе әйдәгән сарыклары юк: берәүнекен берәүгә генә алып бирә ○ 16858 САРЫКНЫ (7) ■ Бүре санаулы сарыкны да ашый ○ 2156 ● 2359 (2); 3076 (2); 3093; 3130 САРЫКНЫКЫ (1) ■ Теле сарыкныкы, теше бүренеке ○ 15692 САРЫКНЫҢ (6) ■ Сарыкның ничә сум торганын бүре каян белсен ○ 2200 ● 3079; 3082; 3112САРЫКТА (1) ■ Кайсы сарыкта, кайсы казда, әле төшмәгән базга ○ 9463 САРЫКТАН (4) ■ Арыслан оясында яткан сарыктан саклан ○ 2045 ● 3115; 4361; 5882 САРЫЛМА (1) ■ Ач утыр, теләнчелеккә сарылма ○ 5733 САРЫМАЙ (1) ■ Сарымай - күп кешегә тарымай, ак май - кунаклардан артмай ○ 9326 САРЫМСАК (4) ■ Сарымсак ашамаганның авызыннан ис килмәс ○ 1612 ● 1613; 10141; 14256 САРЫМСАКНЫ (2) ■ Сарымсакны кияүгә биргәннәр, өч көн сасымаган ○ 1614 ● 1615 САРЫНЫҢ ( | 1) ■ Караның ачуы чыкканчы сарының җаны чыгар ○ 10673:1 САРЫП (1) ■ Киләп сарып йөрү ○ 8737 САРЫР (1) ■ Кортның анасы кая кунса, күче шунда сарыр ○ 4737 САРЫСЫ (4) ■ Гәрәбәнең агы да гәрәбә, сарысы да гәрәбә ○ 279 ● 565; 7748; 12593 САСЫ (2) ■ Эт тә, ит эләкмәгәч, "сасы" ди ○ 3642 ● 9251 САСЫГАН (2) ■ Былтыр үлгән карга быел сасыган ○ 3939 ● 9774 САСЫМАГАН (1) ■ Сарымсакны кияүгә биргәннәр, өч көн сасымаган ○ 1614 САСЫМАС (2) ■ Бал айнымас, сары май сасымас ○ 9149 ● 12946 САСЫР (3) ■ Балыкның башы сасыр, яманның аягы сасыр ○ 12105 (2) ● 15937 САСЫТМА (1) ■ Черегән суганны сасытма ○ 1623 САТ (10) ■ Кәҗә тиресен кирәгәгә тарт, күнчегә сат ○ 3039 ● 3053; 4406; 5843; 7699; 7850; 7870; 7927; 7967; 14120 САТА (7) ■ Язга чыккач чегән тунын сата ○ 991 ● 4265; 7831; 7923; 7959; 8047; 12156 САТАЛАР (3) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 ● 7866; 7937 САТАМ (2) ■ Күпмегә алсам, шуңа сатам ○ 8053 ● 8073 САТАР (4) ■ Бытбылдык үз атын үзе сатар ○ 3909 ● 7948; 17063 (2) САТАРГА (1) ■ Тавыгы йомырка салмаган, чебешләрне сатарга уйлый ○ 4356 САТАРСЫҢ (1) ■ Кирәкмәгәнне алсаң, кирәгеңне сатарсың ○ 7924 САТАЧАК (1) ■ Саран, базарга чыкса, намусын да сатачак ○ 11903 САТАШТЫРЫР (1) ■ Йөз акыллыны бер тинтәк саташтырыр ○ 11584 САТКАН (4) ■ Бодай күрсәтеп арпа саткан ○ 1580 ● 4976; 7948; 7954 САТКАНДА (3) ■ Алырга барсаң, бар да "рәхим ит", сатканда берәү дә әйләнеп карамый ○ 7855 ● 7936; 8021 САТКАННЫ (1) ■ Дусларын сатканны таш бәйләп суга сал ○ 5388 САТМА (2) ■ Кыш бетте дип тун сатма, янә кыш бар ○ 863 ● 11755 САТМАС (1) ■ Сатмас товар - мең алтын ○ 7955 САТМАСАМ (1) ■ "Сатсам саттым, сатмасам алдым-кайттым, аллаһе әкбар", - дип әйтте, ди, бер сатучы мулла намаз ниятләгәндә ○ 16932 САТМЫЙ (1) ■ Кибет сатмый, егет сата ○ 7923 САТМЫЙЛАР (4) ■ Аюны үтермәс борын тиресен сатмыйлар ○ 2092 ● 2561; 4513; 5394 САТМЫЙСЫҢ (1) ■ Алмыйсың, сатмыйсың - базарда ни эшең бар? ○ 8025 САТСАМ (5) ■ Бу куянны атсам, тиресен тунап сатсам, бер тай алып кайтсам, килер көзгә ат булыр ○ 2278 ● 5995; 8057 (2); 16932 САТТЫМ (2) ■ Алдым тире, саттым кире ○ 8023 ● 16932 САТТЫҢ (1) ■ Алдың - оттың, саттың - йоттың ○ 7848 САТТЫРА (3 | 2) ■ Юкны кирәк таптыра, актык атны саттыра ○ 7618 ● 7618:1, :2; 10107; 14941 САТТЫРЫР (1) ■ Юклык җәясен саттырыр ○ 7616 САТУ (7) ■ Кем дә кем иген игә - ул җырлап яши, кем дә кем сату итә - ул чирләп яши ○ 1414 ● 7851; 7915; 7916; 8027 (2); 8035 САТУ-АЛУ (1) ■ Сату-алу эшенә алдау кермичә калмый, ди ○ 7956 САТУЛАШ (1) ■ Башта кесәңне кара, аннан сатулаш ○ 7885 САТУЛАША (1) ■ Кәҗәгә акчасы җитми, сыер сатулаша ○ 3071 САТУЛАШЫР (1) ■ Таз тарак сатулашыр ○ 15290 САТУЧЫ (7) ■ Иген сугучы кояш сорый, күмер сатучы яңгыр тели ○ 1396 ● 7852 (2); 7881; 7946; 16693; 16932 САТУЧЫДА (1 | 1) ■ Сатучыда тарак бар - алмасаң да карап кал ○ 7957 ● 7957:2 САТУЧЫДАН (1) ■ Базар арзан булса, алучыдан оят кача; базар кыйммәт булса, сатучыдан оят кача ○ 7868 САТУЧЫНЫҢ (2) ■ Тимерченең балтасы юк, сатучының акчасы юк ○ 315 ● 7943 САТУЫ (1) ■ Сатуы барның катуы бар ○ 7958 САТЫЛМА (1) ■ Акчага сат, акчага сатылма ○ 7699 САТЫЛМАС (2) ■ Дәрьядагы балык сатылмас ○ 359 ● 4487 САТЫЛМЫЙ (2) ■ Баш күмер чүлмәге түгел, базарда сатылмый ○ 10245 ● 11404 САТЫП (30) ■ Заманны заман белән сатып алып булмый ○ 818 ● 1011; 1022 (2); 3255; 3898; 4975; 5147 (2); 5251 (2); 5729; 5754; 7518; 7854; 7914; 7936; 7959; 8021; 8179; 9236; 9280; 9626; 12724; 13613; 14133; 14210; 14756; 14851; 15357 САУ (39) ■ Югарыдан егылган сау калмый ○ 713 ● 1813; 3047; 3294; 3323; 3444; 4153; 4677; 4688; 4779; 4782; 5278; 7000; 7475; 8288; 9552; 9681; 10247; 10809; 11352 (2); 11622; 11791; 13974; 14552; 15174; 15198; 15202; 15203; 15239; 15241; 15246; 15308 (2); 15310; 15350; 15366; 16187; 16757 САУБУЛЛАШ (1) ■ Аракыга сәлам бирсәң, акылың белән саубуллаш ○ 9816 САУГА (2) ■ Аксак эт сау эттән сауга көтә ○ 3444 ● 9327 САУГАН (3) ■ Кәҗә сауганнан сыер сауган сөт сорап килгән ○ 3037 ● 3157; 15959 САУГАННАН (1) ■ Кәҗә сауганнан сыер сауган сөт сорап килгән ○ 3037 САУЛЫГЫМ (3) ■ Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авырса - саулыгым ○ 1341 ● 15247; САУЛЫГЫН (1) ■ Хастаның хәленә керү - ярты саулыгын кайтару ○ 15314 САУЛЫГЫННАН (1) ■ Тәнгә тән саулыгыннан да яхшырак кием юк ○ 8816 САУЛЫК (10) ■ Саулык теләсәң, күп ашама ○ 9682 ● 15156; 15195; 15206; 15214; 15217; 15248 (2); 15295 (2) САУЛЫККА (2) ■ Сакланган саулыкка җиткән ○ 11899 ● 15244 САУЛЫКНЫҢ (2) ■ Авыруга чыдамасаң, саулыкның кадерен бел ○ 15181 ● 15249 САУМЫЙЛАР (1) ■ Сыердан май саумыйлар ○ 3207 САУНЫ (2) ■ Ирләр сөяр сауны, хатыннар сөяр байны ○ 13867 ● 15358 САУНЫҢ (2) ■ Башы сауның малы төгәл ○ 10264 ● 10809 САФ (12) ■ Су башындагы - саф су эчәр, койрыгындагы - куерык су эчәр ○ 425 ● 3014; 7797; 11233; 11234; 11284; 11891; 12981; 14843; 15250; 15483; 16902 САФАНЫҢ (1) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 САФУРА (1) ■ Сафура бураннары кубару ○ 1225 САЧӘККӘ (1) ■ Боланга ияргән сачәккә аунар, дуңгызга ияргән балчыкка аунар ○ 2114 САЯК (1) ■ Саяк йөрсәң, таяк җиярсең ○ 5044 СӘБӘБЕ (2) ■ Сәбәбе булган - сәнәге сынган ○ 1304 ● 7860 СӘБӘП (4) ■ Тауга менәргә сәләт кирәк, төшәр өчен сәбәп кирәк ○ 165 ● 6497; 14974; 15435 СӘБӘПСЕЗ (1) ■ Эш сәбәпсез булмас, ил сәләтсез булмас ○ 5095 СӘВӘТЕ (1) ■ Кемнең сәвәте бар, шуның сәләте бар ○ 16594 СӘВӘТЛЕ (1) ■ Сәвәтле кеше әдәпле ○ 16651 СӘВЕРДӘ (1) ■ Сәвердә сулар сәер була ○ 943 СӘВЕРДӘГЕ (1) ■ Сәвердәге явым - савып торган савым ○ 944 СӘГАТЕ (3) ■ Сәгате ай, ае ел күк ○ 1056 ● 2017; 5322 СӘГАТЕН (1) ■ Бәла алдан сәгатен әйтеп килми ○ 14809 СӘГАТЕНДӘ (2) ■ Минутында тотмасаң, сәгатендә тоталмассың ○ 927 ● 13721 СӘГАТЕҢ (1) ■ Дошман сәгате сукканчы үз сәгатең суксын ○ 5322 СӘГАТЬ (6) ■ Унҗиде сәгать суккач, үләннең шифасы тамырга төшәр ○ 1319 ● 4252; 6498; 6650; 6701; 12368 СӘГАТЬКӘ (2) ■ Кунакка барсаң, сәгатькә карама: кайтыр вакытны хуҗаның чырае күрсәтер ○ 10133 ● 14847 СӘГАТЬТӘ (1) ■ Йокы кәрчемә кебек: биш сәгать эчендә ойый, алты сәгатьтә ачый ○ 6650 СӘДАКА (5 | 1) ■ Сәдака алып кына кеше баемас ○ 8184 ● 10136; 13679; 16937, :1; 17073 СӘДАКАҢ (1) ■ Мулла белән дус булсаң, сәдакаң кесәңдә мул булсын ○ 17018 СӘДАКАҢНЫ (2) ■ Сәдакаңны бирмәсәң бирмә, этеңне бәйдән ычкындырма ○ 8185 ● 16875 СӘДАКАСЫНА (1) ■ Сәдакасына күрә савабы, соравына күрә җавабы ○ 16935 СӘДӘПЛЕ (2) ■ Әдәпленең күлмәге сәдәпле, үзе матур гадәтле ○ 11327 ● 13056 СӘДӘПСЕЗ (1) ■ Үзе әдәпсез, киеме сәдәпсез ○ 11393 СӘДӘПТӘ (1) ■ Матурлык күлмәк белән сәдәптә түгел, оят белән әдәптә ○ 10688 СӘЕЛЕМ (1) ■ Улым - көн күрешем, кызым - сәелем ○ 14157 СӘЕР (1) ■ Сәвердә сулар сәер була ○ 943 СӘҖДА (1) ■ Ханның алдыннан сәҗда, артыннан йодрык ○ 5935 СӘЙРАН (1) ■ Йөри белсәң - сәйран, белмәсәң - сәргердан ○ 6777 СӘКЕ (5) ■ Сәкеләре ак кына, сәке арасы корт кына ○ 8440 ● 8442; 8450; 10221; 13949 СӘКЕГӘ (3) ■ Кырын-кырын ятсаң, кырык кеше бер сәкегә сыя ○ 5019 ● 8413; 12127 СӘКЕДӘ (1) ■ Тугыз балта бер сәкедә ятыр, ике каба ятмас ○ 1946 СӘКЕЛӘРЕ (1) ■ Сәкеләре ак кына, сәке арасы корт кына ○ 8440 СӘКЫЙМ (1) ■ Ике Сәкыйм - бер Мөстәкыйм ○ 8040 СӘЛАМ (20 | 1) ■ Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең ○ 115 ● 121; 1126; 3008; 3136; 4828; 5278; 5587; 7213; 8642; 9816; 10068; 10268; 10271; 14731, :1; 15153; 15256; 15918; 15969; 16244 СӘЛАМӘТ (2) ■ Сәламәт тәндә сәламәт акыл ○ 15280 (2) СӘЛАМӘТЛЕГЕ (1) ■ Фикер сәламәтлеге тән сәламәтлегеннән килә ○ 15309 СӘЛАМӘТЛЕГЕННӘН (1) ■ Фикер сәламәтлеге тән сәламәтлегеннән килә ○ 15309 СӘЛАМӘТЛЕК (10) ■ Сәламәтлек бер алтын, тынычлык мең алтын ○ 5627 ● 14843; 15032; 15034; 15170; 15281-15284; 16660 СӘЛАМӘТЛЕКТӘН (1) ■ Сәламәтлектән дә матур кием юк ○ 15285 СӘЛАМДӘ (1) ■ Сәүдәдә дуслык юк, сәламдә бурычлык юк ○ 7973 СӘЛАМЕҢ (1) ■ Бай, ярлыланса, ярлы хәлен аңлый; ярлы, баеса, сәламең дә алмый ○ 7197 СӘЛАМСЕЗ (1) ■ Сәламсез кергән гаеп, рөхсәтсез чыккан гаеп ○ 15970 СӘЛӘМӘГӘ (1) ■ Суык белән эт сәләмәгә үч ○ 1125 СӘЛӘМӘСЕ (1) ■ Сөйгәннең сәләмәсе дә чәчәк ○ 12755 СӘЛӘТ (2) ■ Тауга менәргә сәләт кирәк, төшәр өчен сәбәп кирәк ○ 165 ● 11061 СӘЛӘТЕ (1) ■ Кемнең сәвәте бар, шуның сәләте бар ○ 16594 СӘЛӘТКӘ (1) ■ Сәләткә сәбәп кирәк ○ 6497 СӘЛӘТЛЕ (1) ■ Сәләтле кулда сәгать бар ○ 6498 СӘЛӘТЛЕНЕ (1) ■ Сәләтлене сәнәк тотуыннан ук белеп була ○ 6499 СӘЛӘТСЕЗ (2) ■ Эш сәбәпсез булмас, ил сәләтсез булмас ○ 5095 ● 6500 СӘМЕР ( | 1) ■ Читтән килгән байгыш, башыңа кунса, сәмер кош булыр ○ 3907:1 СӘМРУГ (1) ■ Башыңа кунса, байгыш та сәмруг булыр ○ 3907 СӘНӘГЕ (2) ■ Сәбәбе булган - сәнәге сынган ○ 1304 ● 1305 СӘНӘК (13) ■ Суга сәнәк белән язылган ○ 525 ● 1194; 1359; 1360; 3048; 5187; 5524; 5612; 6352; 6499; 6500; 8022; 10781 СӘНӘК-КӨРӘК (2) ■ Март ишектән бактырыр, сәнәк-көрәк яктырыр ○ 918 ● 1361 СӘНӘКТӘН (1) ■ Сәнәктән көрәк булган ○ 1362 СӘНДЕРӘГЕЗГӘ (2) ■ Үзегезне белегез, сәндерәгезгә менегез ○ 8396 ● 12092 СӘНДЕРӘДӘ (1) ■ Мәче: "Мич башында калаем, сәндерәдә сараем", - дип җырлый, имеш ○ 3356 СӘНДЕРӘДӘН (1) ■ Кулны сузмасаң, сәндерәдән дә ала алмассың ○ 10937 СӘНИ (2) ■ Сәни килдем кияү дип, яманлык көндә сөяр дип; сәни килдем тамыр дип, караңгыда таныр дип ○ 13428 (2) СӘРГЕРДАН (1) ■ Йөри белсәң - сәйран, белмәсәң - сәргердан ○ 6777 сәтәм → әтәм-сәтәм СӘҮДӘ (6) ■ Гаделлек белән сәүдә ит, җитезлек белән файда ит ○ 7896 ● 7908 (3); 7929; 8000 СӘҮДӘГӘР (8) ■ Алтыга алып бишкә сат, атың булсын сәүдәгәр ○ 7850 ● 7928; 7934; 79657968; 8005 СӘҮДӘГӘРГӘ (2) ■ Сәүдәгәргә юлдаш булсаң, малын сөйләр ○ 7969 ● 17035 СӘҮДӘГӘРНЕҢ (3) ■ Сәүдәгәрнең зарары алда, файдасы-табышы артта ○ 7970 ● 7971; 7972 СӘҮДӘДӘ (2) ■ Сәүдәдә дуслык юк, сәламдә бурычлык юк ○ 7973 ● 7974 СӘҮДӘСЕНӘ (1) ■ Чиләгенә күрә капкачы, сәүдәсенә күрә акчасы ○ 7998 СӘФӘР (3) ■ Бер сәфәр ир картайтмас, яман юлдашын ияртмәс ○ 6910 ● 7044; 12687 СӘФӘРГӘ (1 | 1) ■ Сәфәргә чыксаң, әүвәл юлдаш тап ○ 6923 ● 6923:1 СӘФӘРДӘ (2) ■ Ат чанада беленер, ир сәфәрдә беленер ○ 6734 ● 13503 СӘФӘРЕ (1) ■ Тавыкның ерак сәфәре - ындыр ○ 4332 СӘЯХӘТЛӘР (1) ■ Ерак сәяхәтләр берәр адымнан башлана ○ 6756 СДАЧА (1) ■ Ике тиен - бер акча, аңардан да сдача ○ 7832 СЕБЕР (2) ■ Безгә Себер ни, Сембер ни ○ 5262 ● 8436 СЕБЕРӘ (5) ■ Һәркем үз ишек төбен себерә ○ 8355 ● 8433; 8448; 10367; 12471 СЕБЕРГӘН (2) ■ Өйдә идән себерә белмәгән илдә түшәм себергән ○ 8448 ● 15962 СЕБЕРЕРГӘ (1) ■ Иске себерке идән себерергә ярый ○ 8407 СЕБЕРКЕ (4) ■ Урманга себерке белән кермә ○ 1867 ● 8407; 8419; 8433 СЕБЕРКЕНЕ (1 | 2) ■ Иске себеркене чыгарып ташлыйлар ○ 8408 ● 8408:1, :2 СЕБЕРКЕСЕ (4) ■ Чүбе булса, себеркесе булыр ○ 8423 ● 8439; 8606; 13393 СЕБЕРКЕСЕЗ (1) ■ Себеркесез мунча чабындыру ○ 8659 СЕБЕРМӘ (1) ■ Кеше өендә идән себермә ○ 8412 СЕБЕРМИ (1) ■ Себеркесе җир себерми ○ 8439 СЕБЕРҮ (1) ■ Бит белән җир себерү ○ 10721 СЕЗГӘ (3) ■ Сезгә авыз ашаганда гына кирәк шул ○ 10641 ● 16289; 16888 СЕЗДӘ (1) ■ Бездә күп каты-коты, сездә ул да такы-токы ○ 9446 СЕЗДӘН (1) ■ Боермак сездән, йөгермәк бездән ○ 5988 СЕЗНЕКЕ (1) ■ Акча - сезнеке, мал - безнеке ○ 7843 СЕЗНЕҢ (2) ■ Чикләвегемнең төше юк, сезнең кебек кеше юк ○ 1776 ● 6713 СЕЛӘГӘЕҢ (1) ■ Хут мартка: "Селәгәең җый, әй селәгәй", - дип әйтә, ди ○ 961 СЕЛӘГӘЙ (1) ■ Хут мартка: "Селәгәең җый, әй селәгәй", - дип әйтә, ди ○ 961 СЕЛЕК (1) ■ Белгәнгә - белек, белмәгәнгә кул селек ○ 16482 СЕЛЕКСӘҢ (2) ■ Ботыннан тотып селексәң, бете юк ○ 4841 ● 16701 СЕЛЕКТЕМ (1) ■ Мин аннан сул кулымны селектем ○ 11038 СЕЛКЕНӘ (1) ■ Тиле җилкенсә тирәк селкенә ○ 11651 СЕЛКЕНГӘН (1) ■ Селкенгән теш төшми калмас ○ 10573 СЕЛКЕНЕП (1) ■ Ашаганда колагың селкенеп торсын, эшләгәндә йөрәгең җилкенеп торсын ○ 6026 СЕЛКЕНЕР (1) ■ Еланның башын киссәң, койрыгы селкенер ○ 4639 СЕЛКЕНМӘС (1) ■ Җил тими, үлән башы селкенмәс ○ 1186 СЕЛКЕНМИ (2) ■ Җил булмаса, агач башы селкенми ○ 1178 ● 1179 СЕЛКЕНСЕН ( | 1) ■ Эшләгәндә йөрәгең җилкенсен, ашаганда колагың селкенсен ○ 6026:1 СЕЛКЕП (1) ■ Элеп алып, селкеп салу ○ 5708 СЕЛКЕСӘҢ (1) ■ Аягыннан тотып селкесәң, "а" хәрефе төшмәс ○ 16696 СЕЛКЕТӘ (1) ■ Йон уңаена сыпырсаң, кәҗә дә койрыгын селкетә ○ 3009 СЕЛКЕТМӘҮ (1) ■ Мыек та селкетмәү ○ 10358 СЕЛКЕТМИ (1) ■ Җирдән салам селкетми ○ 1513 СЕЛКҮ (1) ■ Капчык төбен селкү ○ 10032 СЕЛТЕ (1) ■ Үз өендә селте кайната белмәгән - кеше өендә әлбә пешергән ○ 9407 СЕМБЕР (1) ■ Безгә Себер ни, Сембер ни ○ 5262 СЕМЬЯ (7) ■ Чәй яны - семья җаны ○ 9376 ● 13159; 13180; 13197; 13198; 13200; 13201 СЕМЬЯДА (1) ■ Тату семьяда җаның ял итә ○ 13203 СЕМЬЯСЫЗ (1) ■ Кошлар оясыз булмый, кеше семьясыз булмый ○ 13181 семьясыз → йортсыз-семьясыз СЕНТЯБРЬ (1) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 СЕНТЯБРЬДӘ (4) ■ Сентябрьдә син дә бер, мин дә бер ○ 936 ● 937-939 СЕНТЯБРЬНЕҢ (1) ■ Сентябрьнең ундүртендә чикмән төшә, тун менә ○ 940 СЕҢӘ (1) ■ Сау карында балта сабы да сеңә ○ 9681 СЕҢӘР (1) ■ Суны - сеңәр җиргә, сүзне - сыяр җиргә ○ 15967 СЕҢГӘЛЕК (1) ■ Хәйлә сазы сеңгәлек: бер аягыңны алганчы икенчесе батар ○ 12590 СЕҢГӘЧ (1) ■ Ашны сеңгәч макта, юлдашны белгәч макта ○ 6908 СЕҢДЕР (1) ■ Эчсәң буеңа сеңдер ○ 9860 СЕҢЕЛ (1) ■ Аганы күреп эне үсәр, апаны күреп сеңел үсәр ○ 14556 СЕҢЕЛЕСЕН (1) ■ Апасын күзәт, сеңелесен ал ○ 14559 СЕҢМИ (1) ■ Шәп яуган яңгыр җиргә сеңми ○ 1150 СЕР (10) ■ Иске дошманга сер салма, яңа байдан бурыч алма ○ 5430 ● 5472; 11123; 12544; 12545 (2); 12614; 13737; 14499; 15258 СЕРӘЕМ (1) ■ Биргәнеңә - бирәем, бирмәгәнгә - серәем ○ 8219 СЕРӘЕШ (1) ■ Бирсәләр - бирәеш, бирмәсәләр - серәеш ○ 8220 СЕРДӘШ (3) ■ Кыз бала - сердәш, ир бала - көндәш ○ 14121 ● 16604; 16683 СЕРДӘШЕҢДӘЙ (1) ■ Яхшы килен сердәшеңдәй булыр ○ 13396 СЕРЕ (2) ■ Атның сере иясенә мәгълүм, кызның сере өенә мәгълүм ○ 12939 (2) СЕРЕМНЕ (1) ■ Дошман серемне белмәсен дисәң, дустыңа да сереңне әйтмә ○ 5321 СЕРЕН (11) ■ Арыслан серен юлбарыс белмәс ○ 2046 ● 2677; 2824; 4648 (2); 5371; 10392; 11479; 12454; 12653; 15071 СЕРЕҢ (2) ■ Тешең сынса да, серең сынмасын ○ 12551 ● 15858 СЕРЕҢНЕ (7) ■ Дошман серемне белмәсен дисәң, дустыңа да сереңне әйтмә ○ 5321 ● 5335; 5407; 5473; 5673; 12546; 12604 СЕРКӘ (6) ■ Иске серкә савытны боза ○ 9222 ● 9267; 9328; 9349; 11622; 12478 СЕРКӘГӘ (2) ■ Сарымсакны серкәгә салып тотсаң да, сигез ел исен саклый ○ 1615 ● 9172 СЕРКӘДӘ (1) ■ Арыш унике көн баш чыгара, унике көн серкәдә утыра, унике көн эч иңә ○ 1527 СЕРКӘСЕ (1) ■ Серкәсе су күтәрми ○ 9489 СЕРЛӘШЕРГӘ (1) ■ Ят - сыйлашырга, якын серләшергә яхшы ○ 14690 СЕРЛӘШМӘ (1) ■ Юләр белән серләшмә, усал белән телләшмә ○ 11710 СЕРНЕ (4) ■ Сер дусы күп булыр, серне тоткан бер булыр ○ 5472 ● 8329; 12544; 12547 СЕРСЕЗ (1) ■ Серсез йөрәк - буш капчык ○ 12548 СИБӘЛӘП (1) ■ Шаулап яуган яңгыр яннан үтәр, сибәләп яуган яңгыр - җаннан ○ 1148 СИБӘР (4) ■ Тавык көл тибәр - үз башына сибәр ○ 4311 ● 9233 (2); 11042 СИБҮ (3) ■ Утка керосин сибү ○ 8581 ● 11381; 15367 СИГЕЗ (20) ■ Сарымсакны серкәгә салып тотсаң да, сигез ел исен саклый ○ 1615 ● 1617; 2615; 3177; 3387; 5363; 5517; 6496; 6714; 7903; 7909; 7952; 8039; 9683; 10447; 11691; 12226; 12746; 14136; 15091 СИГЕЗГӘ (1) ■ Тугызга менгән сигезгә төшмәс ○ 7984 СИГЕЗЕНЧЕ (1) ■ Җиде уйдан бер карар, сигезенче уй зарар ○ 11751 СИГЕЗНЕ (1) ■ Сигезне суйганчы симезне суй ○ 2400 СИЗӘ (1) ■ Сукырның, күзе күрмәсә дә, җаны сизә ○ 15275 СИЗӘЛӘР (1) ■ Җир астыннан йөргән еланны да сизәләр ○ 211 СИЗӘР (1) ■ Үләксә исен козгын алдан сизәр ○ 4043 СИЗГӘН (1) ■ Тәмен сизгән бу кортка, тагын килгән бу йортка ○ 15150 СИЗГЕР (1) ■ Сизгер кеше - тизгер кеше ○ 11928 СИЗДЕМ (1) ■ Сиздем эшеңне, коярмын тешеңне ○ 6301 СИЗДЕРМӘСТӘН (1) ■ Өрмәгән эт сиздермәстән кабар ○ 3762 СИЗДЕРМИЧӘ (1) ■ Зирәк кызлар сиздермичә сөйдертә ○ 12956 СИЗЕЛӘ (2) ■ Кояшның кадере баегач сизелә ○ 48 ● 5419 СИЗЕЛМӘС (1) ■ Ил бай булса, ярлылыгың сизелмәс ○ 4919 СИЗЕНЕП (1) ■ Карак мәче син таяк алганчы сизенеп качар ○ 3341 СИЗМӘС (2) ■ Тозның тәмен борын сизмәс ○ 9357 ● 10433 СИЗМӘСЕН ( | 1) ■ Уң кулың эшләгән эшне сул кулың сизмәсен ○ 10968:1 СИЗМИСЕҢ (1) ■ Чабатаң тишек - сизмисең, кеше хәлен сөйлисең ○ 16315 СИЙАУ (1) ■ Булганда "мияу" ди, булмаганда "сийау" ди ○ 7643 СИКӘЛТӘСЕЗ (1) ■ Сикәлтәсез юл булмас, капкан саен бал булмас ○ 6809 СИКЕРӘ (8) ■ Шомырт чәчәк аткан вакытта кызлар җилкенә, балан чәчәк аткан вакытта балык сикерә ○ 1819 ● 3500; 7460; 7801; 9634 (2); 10751; 13320 СИКЕРГӘН (3) ■ Бик сикергән борчаны уып ташлыйлар ○ 4769 ● 6798; 12971 СИКЕРЕП (3) ■ Яз көне ут: "Кая сикереп төшим икән?" - дип кенә йөри, ди ○ 978 ● 4515; 4521 СИКЕРЕР (7) ■ Тукмак тисә - тик торыр, чыбык тисә - сикерер ○ 1992 ● 2340; 4084; 4558 (2); 11638; 15885 СИКЕРМӘ (1) ■ Айга сикермә, егылып төшәрсең ○ 20 СИКЕРМӘС (1) ■ Эш аю түгел, башка сикермәс ○ 6161 СИКЕРМИЛӘР (1) ■ Аю күрмиенчә айга сикермиләр ○ 2080 СИКЕРСӘ (5) ■ Борчак, күпме генә сикерсә дә, табаны вата алмый ○ 1545 ● 4516; 4563; 4568; 4671 СИКЕРТӘ (1) ■ Акча кешене сикертә ○ 7675 СИКЕРҮ (3) ■ Айга-көнгә сикерү ○ 88 ● 235; 7119 СИКЕРҮЕ (1) ■ Арыслан айга менмәсә дә, сикерүе дан ○ 2031 СИКСӘН (7) ■ Сиртмә койрык: "Минем койрыгым сиксән пот", - ди, имеш ○ 4217 ● 7960; 8076; 8077; 13076; 15091; 15092 СИКСӘНДӘГЕ (1) ■ Сиксәндәге егетмен дисә, сызгырып күрсәтсен ○ 15093 СИЛ (1) ■ Югары ятсаң - җил алыр, түбән ятсаң - сил алыр ○ 708 СИМӘН (1) ■ Җәй кунак - Симән көне озата ○ 1009 СИМЕЗ (16) ■ Атың симез булса, аягы сигез була ○ 2615 ● 2678; 3177; 3523; 3627; 4374; 4535; 5474; 7156; 9110; 9683; 10798-10801; 13702 СИМЕЗЛЕГЕ (1) ■ Терлекнең - арыклыгы, кешенең симезлеге гаеп ○ 10805 СИМЕЗЛЕККӘ (1) ■ Симезлеккә куй гына түзә ○ 3116 СИМЕЗНЕ (1) ■ Сигезне суйганчы симезне суй ○ 2400 СИМЕЗНЕҢ (2) ■ Аты симезнең юлы тигез ○ 2594 ● 10746 СИМЕРӘ (12 | 3) ■ Бер елны бүдәнә симерсә, икенче елны тартар симерә ○ 768 ● 3019; 3234; 3908 (2); 4263; 5980 (2); 14917; 16194; 17077 (2), :1 (3) СИМЕРГӘН (1 | 1) ■ Симергән эт иясен тешли ○ 3628:3 ● 4649 СИМЕРГӘНЧЕ (1) ■ Тәкә симергәнче итче күз салмас ○ 2409 СИМЕРЕП (1) ■ Бүдәнә симереп батман булмас ○ 3912 СИМЕРЕР (3) ■ Аксак сарык ятып симерер ○ 3078 ● 3298; 14893 СИМЕРМӘС (2) ■ Сох симермәс, угыры баемас ○ 9684 ● 16756 СИМЕРСӘ (12 | 2) ■ Ай симерсә йолдызлар арык ○ 9 ● 768; 2228; 2462; 2965; 3628, :1, :2; 3629; 4177; 4317; 5910; 10770 (2) СИМЕРТӘ (1) ■ Йокы - симертә, акча - тилертә ○ 6652 СИМЕРТЕП (1) ■ Үгезне көнендә симертеп булмый ○ 3315 СИМЕРТЕРГӘ (1) ■ Симертергә ябылган үрдәк ашаудан туймый ○ 4412 СИМЕРТСӘҢ (1) ■ Мал арыгын симертсәң, авызың-борының май булыр ○ 2379 СИМЕРТСЕН (1) ■ Бай булсын, абзары тулы тай булсын, ул тайларны симертсен, абзарларын җимертсен ○ 7519 СИМЕРТҮ (1) ■ Җил белән симертү ○ 1237 СИМЕРҮ (1) ■ Симерү белән авырсаң - такта яр ○ 10802 СИН (78) ■ Су синең артыңнан бармаса, син суның артыннан бар ○ 429 ● 807; 808; 822; 936-938; 1246; 1605; 2158; 2321; 3150; 3341; 3380; 3480; 3618; 4379; 4775; 5045; 5071; 5168; 5204; 5220; 5226; 5319; 5410; 5475; 5730; 5996; 5997; 6118; 6302; 6371; 6559; 6973 (2); 7039; 7609; 7961; 9430; 9823; 9928; 9955; 9958; 10095; 10218; 10844; 10845; 11040; 11334; 11623; 11772; 11976; 12036; 12087; 12088; 12312 (2); 13113; 14102; 14199; 14465; 14536; 14539; 14581; 15484; 15720; 15780; 15964; 16285; 16290; 16291; 16749; 16889; 16901; 16933; 17081; 17085 СИНДӘ (4) ■ Кул пычкысы бүген миндә, иртәгә синдә хезмәт итә ○ 1925 ● 7245; 9776; 10513 СИНЕ (22) ■ Җирне бер кат туйдырсаң, ул сине ун кат туйдырыр ○ 1489 ● 2158; 2305; 2565; 2979; 4628; 5195; 6118; 7486 (2); 7712; 9823; 9928; 9955; 10876; 12036; 12071; 12072; 12089; 14159; 15963; 16933 СИНЕКЕ (5) ■ Ак кәҗә синеке, карарагы минеке ○ 3067 ● 9729 (2); 12038; 16290 СИНЕКЕ-МИНЕКЕ (1) ■ "Синеке-минеке" дигән - күңел тарлыгы, "ары ят, бире ят" дигән түшәк тарлыгы ○ 12037 СИНЕКЕННӘН (1) ■ "Кинәндем дә куандым, тиле улыма кыз алдым". - "Бирдем исә котылдым синекеннән биш битәр" ○ 13179 СИНЕҢ (15) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 98; 429; 1501; 4799; 6283 (2); 7647; 9898; 12038; 13251; 15362; 15445; 15708; 15864 СИННӘН (6) ■ Торма: "Мин бал белән тәмле", - дигәч, бал аңа: "Мин синнән башка да тәмле!" - дигән ○ 1621 ● 4379; 4707; 5476; 11387; 12057 СИҢА (35) ■ Кояшның нуры сиңа җитсә дә, синең кулың аңа җитмәс ○ 49 ● 95; 807; 808; 1226; 1353; 1583; 2939; 4675; 4725; 5228; 5417; 6590; 6951; 7836; 8054; 8754; 8789; 9466; 9486; 10524; 10829; 11515; 11987; 13073; 13074; 13113; 14170; 15446; 15630; 15864; 15964; 16292; 16742; 16890 "СИҢА"СЫ (1) ■ "Миңа" дип кенә булмый, "сиңа"сы да кирәк ○ 12034 СИПКӘН (3) ■ Салкын су сипкән кебек булды ○ 519 ● 9191; 13000 СИПКӘНЕҢ (1) ■ Яманга - ярдәмең, комга - сипкәнең күренмәс ○ 12253 СИПКӘЧ (1) ■ Тоз сипкәч, торма да төчерә ○ 9353 СИПКЕЛЕ (1) ■ Ягымлының шадрасы күренми, сөйкемленең сипкеле беленми ○ 10711 СИПКЕЛЛЕ (1) ■ Сипкелле - сөйкемле ○ 10693 СИПЛӘГӘН (1) ■ Ипләгән дә сипләгән ○ 8366 СИПЛЕДЕР (1) ■ Яңадыр да буяудыр, искедер дә сипледер ○ 627 СИПМИЛӘР (1) ■ Балга тоз сипмиләр ○ 9164 СИПСӘҢ (2) ■ Коры җиргә никадәр су сипсәң дә, юеш булмас ○ 128 ● 9451 СИРАТ (1) ■ Бәби табучы хатын сират күперен кичә, диләр ○ 14015 СИРӘГЕ (1 | 1) ■ Ачы торманың сирәге яхшы ○ 1589 ● 1589:1 СИРӘК (11) ■ Сирәк торма төпле була ○ 1616 ● 1618; 9956; 10040; 10160; 10161; 10647; 11561; 13153; 14744; 16263 СИРТМӘ (2) ■ Сиртмә койрык: "Минем койрыгым сиксән пот", - ди, имеш ○ 4217 ● 15013 СИСӘ (1) ■ Бака сисә, күлгә файда ○ 4571 СИЯ (1) ■ Ир чынласа, бүре кан сия ○ 13510 СКРИПКА (2) ■ Скрипка белән гармун икесе ике төрле булса да, көе бер ○ 16399 ● 16400 СКРИПКАЧЫГА (1) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 СОКЛЫГЫННАН (1) ■ Саескан саклыгыннан үлми, соклыгыннан үлә ○ 4078 СОЛ (1) ■ Көч белән көрәшәләр, сол белән егалар ○ 6666 СОЛДАТ (3) ■ Бөркет күңеле тауда, солдат күңеле яуда ○ 5563 ● 5688; 5873 СОЛДАТКА ( | 1) ■ Кызлар әйтер әүвәл - санатка, соңыннан әйтер - солдатка ○ 13007:1 СОЛДАТНЫ (1) ■ Кызлар көтәләр санатны, булмаса сөяләр солдатны ○ 13007 СОЛДАТНЫҢ (2) ■ Солдатның ятыр ястыгы бөтен җирдә түшәүле ○ 5614 ● 5615 СОЛТАН (13) ■ Сулда солтан булса да, уңга бар ○ 693 ● 3242; 4152; 4520; 5010; 5821; 58835885; 11326; 11895; 11943; 13096 СОЛТАНЛЫК (1) ■ Балалык - патшалык, егетлек - солтанлык ○ 13973 СОЛТАНЫ (1) ■ Атның солтаны юрга ○ 2790 СОЛТАНЫМ (1) ■ Падишаһым, солтаным, иске чабата олтаным ○ 5994 СОЛЫ (7 | 1) ■ Арыш чәчсәң көлгә чәч, солы чәчсәң суга чәч ○ 1530 ● 1561; 2567, :2; 2798; 10085; 10682; 10795 СОЛЫН (2) ■ Күп эшләгән оста булмас, солын белгән оста булыр ○ 6358 ● 7536 СОЛЫНЫ (1) ■ Арышны көлгә чәчсәң гөл булыр, солыны грәзгә чәчсәң князь булыр ○ 1531 СОЛЫНЫҢ (1) ■ Алабута орлыгы булганчы солының саламы бул ○ 1256 СОЛЫХ (1) ■ Солых турында сүз барганда сугыш кылычыңа таянма ○ 5616 СОҢ (65 | 3) ■ Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр ○ 4 ● 273; 751 (2); 762; 848; 915; 930; 931; 1170; 1171; 1299; 1440 (2); 1922; 1956:1; 2051; 2347; 2412; 2929; 2979; 3077; 3445; 3943; 4373; 5398; 5489; 5676; 5682; 5713; 5799; 5905; 6682; 6704; 6717; 6720 (2), :1; 7716; 7898; 8009; 8181; 8541; 8629; 10144; 10166; 10204; 11627; 11690; 12531; 12629; 13139; 13140; 13144; 13322, :2; 14104; 14775; 14888 (2); 14900; 15076; 15147; 15257; 15386; 15408; 15813; 16686 СОҢГА (11) ■ Алдан барган алланган, соңга калган алданган ○ 755 ● 824; 825; 831; 941; 942; 1059; 4296; 11819; 13305; 16903 СОҢГЫ (9) ■ Борынгыны әйтми соңгы искә төшми ○ 777 ● 1124; 2927; 4170; 5617; 13567; 13671; 13687; 14240 СОҢГЫСЫ (1) ■ Әүвәлгесе - ил йоласы, соңгысы - йөз карасы ○ 13227 СОҢГЫСЫН (1) ■ Ачуланышсаң да, соңгысын әйтмә ○ 12443 СОҢГЫСЫНЫҢ (1) ■ Элеккесенең казасы - соңгысының җәзасы ○ 13575 СОҢЫ (8) ■ Башы барның соңы бар, әүвәле барның ахыры бар ○ 764 ● 5979; 7571 (2); 7711; 16044; 16080 (2) СОҢЫНДА (2) ■ Көн буран дип көенмә, аязы булыр соңында; мулла килде дип сөенмә, ниязы булыр соңында ○ 17005 (2) СОҢЫННАН (16 | 2) ■ Алдан килгән урын өчен, соңыннан килгән тамак өчен ○ 756 ● 757; 2285; 3564; 4481; 6157; 6923:2; 8112; 8177; 11793; 11986; 12322; 12595; 12812; 13007:1; 14065; 15583; 16159 СОРА (23 | 1) ■ Якындагын ерактан барып сора ○ 714 ● 4022 (2); 4070; 4158, :1; 4486; 5157 (2); 5253; 5258; 6799; 7034; 7414; 7767; 8317 (2); 10442; 11460; 11738; 14861; 15138; 16618; 16689 СОРАВЫ ( | 1) ■ Дин, дин дип күп әйтсә, динге соравы түгелме? ○ 16816:1 СОРАВЫНА (2) ■ Бер ахмакның соравына унике акыллы җавап бирә алмый ○ 11539 ● 16935 СОРАГАН (9) ■ Бүре: "Сарыкларны буш көтәр идем", - дип сораган ○ 2159 ● 2647; 2979; 2982; 4178; 5164; 5778; 7187; 8113 СОРАГАНГА (6) ■ Балта сораганга көрәк тоттырмыйлар ○ 1896 ● 1930 (2); 8180; 9068; 9500 СОРАГАННАН (1) ■ Сораганчы сораучыга оят, сораганнан соң бирмәүчегә оят ○ 8181 СОРАГАННАР (1) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 СОРАГАНЧЫ (2) ■ Яхшы күршеңнән сораганчы, яман өеңне актар ○ 5250 ● 8181 СОРАГАНЫН (1) ■ Яманнан тыныйм дисәң, сораганын биреп котыл ○ 12268 СОРАГАЧ (2) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 ● 17039 СОРАДЫ (1) ■ Дөя ике мөгез сорады, ике колактан коры калды ○ 2915 СОРАЙ (2) ■ Бирдем бодай, килдем сорай ○ 1578 ● 8221 СОРАЛМАСА (1) ■ Күп соралмаса, әз бирелмәс ○ 8174 СОРАМА (30) ■ Җимешен аша, бакчасын сорама ○ 1829 ● 4070; 5174; 5256; 5895; 6215; 6401; 6799; 6912; 7414; 8730 (2); 9581; 9630; 10442; 11235; 11554; 11664; 11738; 11916 (2); 12308; 12840; 12921; 13232; 14861; 15442; 16618; 16853 (2) СОРАМАГАН (2) ■ Сорамаган сүзгә җавап бирмиләр ○ 15965 ● 16521 СОРАМАГАНДА (1) ■ Ашамаганда турама, сорамаганда сөйләмә ○ 15773 СОРАМАС (2 | 1) ■ Йокы түшәк сорамас ○ 6655:2 ● 9739; 16688 СОРАМАСЛАР (1) ■ Суы чыксын, суы тәмле булсын! - "Энә белән казыдыңмы?" - дип сорамаслар ○ 460 СОРАМЫЙ (11 | 2) ■ Арканлы аттан тышаулы ат су сорамый ○ 2460 ● 6410; 6413, :1; 6655:1; 7588; 8230; 9960; 10119; 12705 (2); 16543; 16712 СОРАМЫЙЛАР (3) ■ Адашкан кешедән юл сорамыйлар ○ 6719 ● 6819; 7729 СОРАНЧАК (1) ■ Юаш әдәм оялчан булыр, ертлач әдәм соранчак булыр ○ 12190 СОРАП (11) ■ Кәҗә сауганнан сыер сауган сөт сорап килгән ○ 3037 ● 8182; 8191; 8253; 10117; 10159; 10167; 12573; 12652; 16521; 16995 СОРАР (7) ■ Теләнчегә якты чырай бирсәң, ямаулык сорар ○ 5894 ● 5943; 5944; 12243; 13668; 15484; 17037 СОРАРГА (2) ■ Бирсәң дә бирдем димә, сорарга килдем димә ○ 8131 ● 10563 СОРАРСЫҢ (1) ■ Анаңда булса - сорарсың, учыңда булса - яларсың ○ 14233 СОРАСАҢ (9) ■ Каксаң - ачарлар, сорасаң - бирерләр ○ 8163 ● 9490; 14199; 14464 (2); 16852; 16854 (2); 17037 СОРАТ (1) ■ Кем икәнеңне беләсең килсә, кыз сорат ○ 13178 СОРАТУГА (2) ■ Бер соратуга килми, ике соратуга тормый ○ 13066 (2) СОРАТЫП (1) ■ Күк ялынып та бирми, җир соратып та тормый ○ 53 СОРАУ (7) ■ Еланнан авыруга дару сорау ○ 4704 ● 8183; 11482 (2); 11915; 16498; 16934 СОРАУДАН (1) ■ Ахмак сөйләүдән, сыер күшәүдән, мулла сораудан туймас ○ 16963 СОРАУНЫҢ (1) ■ Белмәгәнне сорауның ояты юк ○ 16524 СОРАУЧЫГА (1) ■ Сораганчы сораучыга оят, сораганнан соң бирмәүчегә оят ○ 8181 СОРАШ (5) ■ Бозавын сатып алганда сыеры турында сораш ○ 3255 ● 6935 (2); 14626; 16134 СОРАШКАН (1) ■ Сорашкан тауны ашкан, сорашмаган юлны адашкан ○ 6810 СОРАШМАГАН (1) ■ Сорашкан тауны ашкан, сорашмаган юлны адашкан ○ 6810 СОРАШЫП ( | 1) ■ Ат кешнәшеп табышыр, әдәм сорашып танышыр ○ 15762:1 СОРНАЙ (1) ■ Элек тә борнай иде, инде булыр сорнай ○ 11981 СОРНАЙГА (1) ■ Курайдан килгән сорнайга китәр ○ 16381 СОРТЫМ (1) ■ Йортым читән булса да, сортым бүтән ○ 8372 СОРЫ (1) ■ Соры куян таш астында, ак куян куак астында ○ 2269 СОРЫЙ (8) ■ Иген сугучы кояш сорый, күмер сатучы яңгыр тели ○ 1396 ● 4289; 5947; 7853; 8741; 9686; 14090; 16543 СОРЫЙЛАР (3) ■ Дус турында дустан сорыйлар ○ 5373 ● 7729; 15129 СОРЫЙМ (1) ■ Мүкләк кәҗә мөгез сорыйм дип, колагыннан коры калган, ди ○ 3060 СОСКАН (1) ■ Казан соскан берәү, кашык тоткан җидәү ○ 9908 СОСКЫ (1) ■ Байга ут кирәк булса, ярлының кулын соскы итәр ○ 7214 СОСКЫДАН (1) ■ Чиләкче суны соскыдан эчә ○ 9980 СОХ (1) ■ Сох симермәс, угыры баемас ○ 9684 СОХАРИ (2) ■ Кырык өйдән кырык бер сохари ○ 5183 ● 9724 СОХАРЫЙ (1) ■ Булса - бохарый, булмаса - сохарый ○ 7645 СӨБХАНАЛЛАНЫ (1) ■ Сөбханалланы әйтәсең, ник печәнне тартасың ○ 16952 СӨЕКЛЕ (4) ■ Кирәкле ат көтүдә, сөекле ат кешәндә ○ 2661 ● 10160; 12702; 14044 СӨЕН (3) ■ Дусың өчен сөен, үзең өчен көен ○ 5412 ● 13974; 14057 СӨЕНГӘН (2) ■ Шәһәр кызы киенгәнгә авыл кызы сөенгән ○ 5242 ● 6174 СӨЕНДЕМ (1) ■ Килен алдым - сөендем, салмасына төелдем ○ 13353 СӨЕНДЕРӘ (3 | 1) ■ Язгы көн көендерә, көзге көн сөендерә ○ 988 ● 1550; 8691; 13945:1 СӨЕНДЕРМӘ (1) ■ Дошманыңны сөендермә, дусыңны көендермә ○ 5346 СӨЕНЕП ( | 1) ■ Чиләгенә күрә капкач, сөенеп ал эзләп тапкач ○ 9978:2 СӨЕНЕР (1) ■ Бер түрәгә дау килсә - түрәләр сөенер, күп түрәгә дау килсә - түрәләр берегер ○ 5756 СӨЕНЕЧЕ (2) ■ Баланың изгесе - җан сөенече, явызы - җан көенече ○ 13991 ● 15454 СӨЕНМӘ (6) ■ Дошманыңның җеназасын күреп сөенмә ○ 5347 ● 7603; 13974; 14057; 16190; 17005 СӨЕНМИ (1) ■ Барга сөенми, юкка көенми ○ 7637 СӨЕНСЕН (1) ■ Яхшы күргән дустыңа яхшы күргән малың бир: күрә-күрә сөенсен; яман күргән кешеңә яман күргән искең бир: кия-кия көенсен ○ 5503 СӨЕП (1) ■ Чакырып килгәннең аты зур, сөеп килгәннең хакы зур ○ 10188 СӨЕШ (1) ■ Көеш эчендә сөеш ○ 12714 СӨЕШӘЛӘР (1) ■ Ир белән хатын иртәнчәк кыешалар, кичтән сөешәләр ○ 13817 СӨЕШТЕРЕР (1) ■ Бар сөештерер, юк төештерер ○ 7551 СӨЗӘ (1) ■ Сөзә торган сыерга алла мөгез бирми ○ 3224 СӨЗӘМ (1) ■ Сөзәм дигән сыерның мөгезе сынган ○ 3225 СӨЗӘР (2) ■ Дуңгыз мөгезле булса, һәркемне сөзәр иде ○ 2885 ● 3176 СӨЗӘРГӘ (1) ■ Үгезне сөзәргә, балыкны йөзәргә өйрәтмиләр ○ 3316 СӨЗӘСЕ (1) ■ Песинең тычкан сөзәсе юк: аңа мөгез ни эшкә? ○ 3377 СӨЗГӘН (1) ■ Кызыл үгез аны сөзгән ○ 3324 СӨЗГЕЧ (1) ■ Сөзгеч сыер мүкләк була ○ 3223 СӨЗЕП (3) ■ Тауны тәкә сөзеп җимерә алмый ○ 169 ● 3143; 12066 СӨЗЕШЕП (1) ■ Тәкә тәкәгә: "Барыбер бүген суялар, әйдә сөзешеп калыйк!" - дигән, ди ○ 3144 СӨЗЕШЕРЛӘР (1) ■ Ике тәкә башы бер казанга сыймас - сөзешерләр ○ 3132 СӨЗЕШКӘК (1) ■ Мүкләк сыер сөзешкәк, аксак бия тибешкәк ○ 3174 СӨЗЕШКӘНДӘ (2) ■ Сөзешкәндә мөгезсез тәкә җиңелер ○ 3135 ● 3145 СӨЗЕШТЕРЕР (1) ■ Бер корчаңгы кәҗә алты тәкәне сөзештерер ○ 3006 СӨЗМӘСЕ (1) ■ Сүзнең кыскасы яхшы, сөтнең сөзмәсе яхшы ○ 16048 СӨЗМИ (1) ■ Сөйгән - мөгезе булса да сөзми ○ 12747 СӨЗСӘ (2) ■ Мүкләк сөзсә нык сөзәр ○ 3176 ● 3278 СӨЙ (1) ■ Терлекне кул белән генә сөймә, азык белән дә сөй ○ 2403 СӨЙГӘН (23 | 2) ■ Җирне сөйгән ач булмас ○ 1490 ● 4168; 4976; 6173-6175; 12663; 12699; 12738 (2); 12743, :1, :2; 12744-12748; 12767; 12805; 13852; 13953; 14137; 14602; 15239 СӨЙГӘНГӘ (3) ■ Сөйгәнгә - сөяк, сөймәгәнгә - сыйрак ○ 12749 ● 12750; 12810 СӨЙГӘНЕ (1) ■ Ит тураганга - сөйгәне, карап торганга - тигәне ○ 9242 СӨЙГӘНЕМ (1) ■ Җан сөйгәнем җанагай, ярты җаным аныкы ○ 14650 СӨЙГӘНЕН (2) ■ Пычагы бар сөйгәнен җияр, пычагы юк тигәнен җияр ○ 9946 ● 10881 СӨЙГӘНЕНӘ (1) ■ Көнче кеше тешләнер, сөйгәненә үчләнер ○ 12715 СӨЙГӘНЕҢ (2) ■ Үз сөйгәнең үзеңә хур кызыдай күренә ○ 12790 ● 12793 СӨЙГӘНЕҢӘ (1) ■ Сөйгәнеңә алкыш, сөймәгәнеңә каргыш ○ 12754 СӨЙГӘНЕҢНӘН (1) ■ Сөйгәнеңнән битәр ишетү дә татлы ○ 12753 СӨЙГӘНЕҢНЕҢ (2) ■ Сөйгәнеңнең артыклыгы була, кимчелеге булмый ○ 12751 ● 12752 СӨЙГӘННЕ (3) ■ Эш сөйгәнне ил сөйгән ○ 6175 ● 12578; 12947 СӨЙГӘННЕҢ (1) ■ Сөйгәннең сәләмәсе дә чәчәк ○ 12755 СӨЙДЕРӘ (3) ■ Барлык сөйдерә, юклык көйдерә ○ 7564 ● 10429; 13945 СӨЙДЕРГӘН (1) ■ Сөйдергән дә тел, биздергән дә тел ○ 15513 СӨЙДЕРЕР (1) ■ Кыз кылыгы белән сөйдерер ○ 12991 СӨЙДЕРТӘ (2) ■ Зирәк кызлар сиздермичә сөйдертә ○ 12956 ● 13643 СӨЙКӘНМӘ (1) ■ Сөймәгәнгә сөйкәнмә ○ 12758 СӨЙКЕМЛЕ (11) ■ Бала чагында бүре баласы да сөйкемле ○ 2123 ● 7126; 10674; 10693; 10848; 13034; 13101; 14031; 14124 (2); 14435 СӨЙКЕМЛЕНЕҢ (1) ■ Ягымлының шадрасы күренми, сөйкемленең сипкеле беленми ○ 10711 СӨЙЛӘ (19) ■ Аз сөйлә, күп эшлә ○ 6012 ● 10455; 10531; 12546; 12985; 14698; 14890; 15609; 15735; 15791; 15863; 15889; 15901; 15916; 15924; 16007; 16037; 16108; 16112 СӨЙЛӘВЕ (1) ■ Имән агачының иелүе - сыну шикелле, ир егетнең ике сөйләве - үлү шикелле ○ 13460 СӨЙЛӘГӘН (26) ■ Эшнең мәгънәсен белеп эшләгән җиңәр, сүзнең мәгънәсен белми сөйләгән җиңелер ○ 6394 ● 15580; 15736; 15737; 15846; 15864; 15871; 15876; 15903; 15925; 15927 (2); 15928; 15929; 15937; 15943; 15962; 15973-15976; 16118; 16245 (2); 16280; 16384 СӨЙЛӘГӘНГӘ (1) ■ Базарда һәркем үзенекен сөйләгәнгә, тавыш бетми ○ 7882 СӨЙЛӘГӘНДӘ (8) ■ Бай табышын сөйләгәндә ярлы төшен сөйли ди ○ 7189 ● 11527; 12322; 14937; 15784; 15805; 16280; 16459 СӨЙЛӘГӘНЕ (1) ■ Егетнең ике сөйләгәне - бер үлгәне ○ 12878 СӨЙЛӘГӘНЕН (2) ■ Акыллы кеше белгәнен сөйләми, тиле кеше ни сөйләгәнен белми ○ 11434 ● 17049 СӨЙЛӘГӘНЕҢНЕ (1) ■ Белгәнеңне сөйләмә, ни сөйләгәнеңне бел ○ 15792 СӨЙЛӘГӘННӘН (3) ■ Меңне сөйләгәннән берне эшләп күрсәтү артыграк ○ 6109 ● 14423 (2) СӨЙЛӘГӘННЕ (4) ■ Телең сөйләгәнне кулың белән эшлә ○ 6126 ● 15791; 15823; 15889 СӨЙЛӘГӘННЕҢ (2) ■ Ип белән сөйләгәннең ирене авыртмый ○ 15867 ● 15955 СӨЙЛӘГӘНЧЕ (3) ■ Анасы сөйләгәнче кызы тәмамлар ○ 14310 ● 14698; 15950 СӨЙЛӘГӘЧ (1) ■ Сөйләр сүзең алтын булса да, күп сөйләгәч бакырга калыр ○ 15977 СӨЙЛӘМӘ (27) ■ Ташка язмаганны сөйләмә ○ 178 ● 219; 8329; 9539; 12545; 13222; 14499; 15609; 15773; 15785; 15789; 15792; 15800; 15875; 15889; 15897; 15901; 15975; 16069; 16099; 16112; 16200; 16249; 16252; 16259; 16271; 16282 СӨЙЛӘМӘК (2) ■ Аз сөйләмәк - акыллылык галәмәте, күп сөйләмәк - наданлык галәмәте ○ 15738 (2) СӨЙЛӘМӘС (4) ■ Акыллы сөйләмәс, надан сөйләтмәс ○ 11438 ● 14421 (2); 15500 СӨЙЛӘМӘСӘМ (1) ■ Сөйләсәм "так-так" дисең, сөйләмәсәм "ахмак" дисең ○ 16295 СӨЙЛӘМӘСӘҢ (4) ■ Сөйләсәң - сүз, сөйләмәсәң - бүз ○ 15979 ● 15982; 16010; 16154 СӨЙЛӘМИ (5) ■ Акыллы кеше белгәнен сөйләми, тиле кеше ни сөйләгәнен белми ○ 11434 ● 12581; 12854; 15040; 15956 СӨЙЛӘМИЛӘР (1) ■ Ир кимчелеген хатын янында сөйләмиләр ○ 13825 СӨЙЛӘНГӘН (1) ■ Сүзнең сөйләнгән җирдә калуы яхшы ○ 16049 СӨЙЛӘНҮ (1) ■ Өйләнү - сөйләнү генә түгел ○ 13240 СӨЙЛӘП (3) ■ Сөйләп күрсәткәнче, эшләп күрсәт ○ 6119 ● 11428; 15487 СӨЙЛӘР (34) ■ Бай малын сөйләр, ярлы моңын сөйләр ○ 7184 (2) ● 7919; 7969; 9547; 10444 (2); 10826; 11168; 11747; 12321 (2); 13188 (2); 13439; 13492; 14346; 14968; 15136; 15227; 15549; 15569; 15577; 15668; 15806; 15864; 15898; 15977; 16547; 16616 (2); 16624 (2); 16655 СӨЙЛӘРГӘ (4) ■ Эч шулпасын - тик хурласын, аша салмасын - сөйләргә калмасын ○ 9734 ● 13785; 16006; 16294 СӨЙЛӘРСЕҢ (3) ■ Патша - ерак, алла - биек, кемгә зарың сөйләрсең ○ 5862 ● 6156; 15785 СӨЙЛӘСӘ (9) ■ Ир ике сөйләсә - үзенә бәла, хан ике сөйләсә - иленә бәла ○ 5806 (2) ● 7233 (2); 14351; 15987; 16270 (2); 16616 СӨЙЛӘСӘМ (2) ■ Син сөйләсәң синеке дөрес, мин сөйләсәм минеке дөрес ○ 16290 ● 16295 СӨЙЛӘСӘҢ (16 | 4) ■ Аш янында күп сөйләсәң, ач калырсың ○ 9589 ● 15739; 15777:1, :2, :3, :4; 15801; 15978-15982; 15986; 16007; 16110; 16155 (2); 16257; 16290; 16621 СӨЙЛӘСЕННӘР (1) ■ Сөйләсеннәр - сүтелмәбез: ишкән дилбегә түгел ○ 16296 СӨЙЛӘТӘ (1) ■ Сарык биреп сөйләтә алмыйм, сыер биреп туктата алмыйм ○ 3126 СӨЙЛӘТЕП (2) ■ Бер тиен биреп сөйләтеп булмас, ике тиен биреп туктатып булмас ○ 7829 ● 16268 СӨЙЛӘТМӘС (1) ■ Акыллы сөйләмәс, надан сөйләтмәс ○ 11438 СӨЙЛӘҮ (10) ■ Серне һәркемгә сөйләү - бодайны алабутага алыштыру белән бер ○ 12547 ● 12822; 15665; 15716; 15725; 15939; 15944; 16008; 16073; 16311 СӨЙЛӘҮГӘ (2) ■ Күп сөйләүгә караганда аз эш яхшы ○ 15930 ● 15973 СӨЙЛӘҮДӘ (1) ■ Белеп сөйләүдә бер хикмәт булса, белеп эшләүдә мең хикмәт ○ 6340 СӨЙЛӘҮДӘН (1) ■ Ахмак сөйләүдән, сыер күшәүдән, мулла сораудан туймас ○ 16963 СӨЙЛӘҮЧЕ (6) ■ Иң матур итеп сайраучы кош - сандугач; иң матур итеп сөйләүче кеше - яучы ○ 13171 ● 15931; 15932; 15985; 16072; 16181 СӨЙЛӘШ (1) ■ Авызыңны җыеп сөйләш ○ 15730 СӨЙЛӘШӘ (2) ■ Сакау күп сөйләшә ○ 15243 ● 15983 СӨЙЛӘШӘ-СӨЙЛӘШӘ (1) ■ Сөйләшә-сөйләшә кызып киттек, башаклыкка менеп киттек ○ 16297 СӨЙЛӘШЕП (4) ■ Сөйләшеп барсаң, юл ырамлы була ○ 6924 ● 11503; 15762; 16204 СӨЙЛӘШЕРБЕЗ (1) ■ Утыр урынча, сөйләшербез урысча ○ 15714 СӨЙЛӘШЕРГӘ (2) ■ Тутый сөйләшергә өйрәнер, кеше була алмас ○ 4162 ● 13962 СӨЙЛӘШКӘН (5) ■ Күп йөргән азар, күп сөйләшкән язар ○ 6796 ● 8512; 12897; 15777; 15926 СӨЙЛӘШКӘНДӘ (1) ■ Сөйләшкәндә авызыңны үлчәп ач ○ 15984 СӨЙЛӘШМӘ (4) ■ Ерактан киңәшмә, якыннан сөйләшмә ○ 689 ● 15764; 16283; 16284 СӨЙЛӘШМӘК (1) ■ Мәзәк сөйләшмәк - ашка тоз салмак ○ 16389 СӨЙЛӘШМӘСӘҢ (2) ■ Бөтенләй сөйләшмәсәң, телсез булырсың ○ 15819 ● 15887 СӨЙЛӘШМИЛӘР (2) ■ Пеләш янында тарак турында сөйләшмиләр ○ 15240 ● 15761 СӨЙЛӘШМИМ (1) ■ Килдем тау аша, күп сөйләшмим - тешем камаша ○ 228 СӨЙЛӘШСӘҢ (7) ■ Тиле белән сөйләшсәң, кулыңда тимер булсын ○ 11630 ● 12111; 12310 (2); 15858; 15921 (2) СӨЙЛӘШСЕН (1) ■ Авызы кыек булса да, бай сөйләшсен ○ 7128 СӨЙЛӘШҮ (2) ■ Чыгымчы ат белән камчы телендә сөйләшү яхшырак ○ 2693 ● 15919 СӨЙЛИ (32) ■ Тузга язмаганны сөйли ○ 1775 ● 4161; 6296; 6776; 7101; 7189; 12581; 14967; 15011; 15135; 15536; 15548; 15758; 15877; 15888; 15895; 15961; 15971; 15972; 16005 (2); 16008; 16131; 16250; 16269 (2); 16278; 16330; 16332; 16693 (2); 16749 СӨЙЛИДЕР (2) ■ Күп сөйлидер залим би, аз сөйлидер гадел би ○ 5853 (2) СӨЙЛИЛӘР (4) ■ Дуслар - узганны, гашыйклар алдагы көнне сөйлиләр ○ 5382 ● 5905; 13050; СӨЙЛИМ (1) ■ Кеше сөйли ялганны, мин сөйлим аннан калганны ○ 16278 СӨЙЛИСЕҢ (2) ■ Чабатаң тишек - сизмисең, кеше хәлен сөйлисең ○ 16315 ● 16749 СӨЙЛИ-СӨЙЛИ (2) ■ Күрә-күрә күсәм булыр, сөйли-сөйли чичән булыр ○ 15506 ● 16293 СӨЙМӘ (3) ■ Терлекне кул белән генә сөймә, азык белән дә сөй ○ 2403 ● 12711; 12756 СӨЙМӘГӘН (9) ■ Сөймәгән печәне атның алдында торыр ○ 2682 ● 2898; 4650; 5119; 9120; 11235; 12744; 12757; 13941 СӨЙМӘГӘНГӘ (3) ■ Сөйгәнгә - сөяк, сөймәгәнгә - сыйрак ○ 12749 ● 12750; 12758 СӨЙМӘГӘНЕН (1) ■ Хатын-кыз мәхәббәтен кырык ел саклар, сөймәгәнен сәгатендә әйтеп бирер ○ 13721 СӨЙМӘГӘНЕҢӘ (1) ■ Сөйгәнеңә алкыш, сөймәгәнеңә каргыш ○ 12754 СӨЙМӘДЕҢ ( | 1) ■ Кунак туймадым димәс, сөймәдең дияр ○ 10121:1 СӨЙМӘС (18 | 2) ■ Аргамак сыйпау сөймәс, алаша мактау сөймәс ○ 2784 (2) ● 5119; 5268 (2); 5716; 12759; 12768; 14137, :1, :2; 14138 (2); 15320 (2); 15332 (2); 17023 (2); 17061 СӨЙМӘСӘ (2) ■ Күңел сөймәсә, күз күрмәс ○ 12722 ● 13840 СӨЙМӘСӘҢ (6) ■ Эш сөймәсәң, суган суы суырырсың ○ 6177 ● 6241; 12756; 12760; 12796; СӨЙМӘСКӘ (1) ■ Эш сөймәскә эш кушсаң, атаңнан артык акыл өйрәтә ○ 6176 СӨЙМИ (5) ■ Эт йөгереген төлке сөйми ○ 3593 ● 10421; 12710; 13800; 17060 СӨЙРӘЛЕР (1) ■ Баш тел белән сөйрәлер ○ 15472 СӨЙРӘП (1) ■ Эткә йомыш кушсаң, сөяк сөйрәп китерер ○ 3689 СӨЙРӘР (2) ■ Чыдамлы - чана сөйрәр ○ 11944 ● 13492 СӨЙРӘТӘЛӘР (1) ■ Эт үлсә, иясеннән сөйрәтәләр ○ 3680 СӨЙРИ (1) ■ Һәрбер күсе үз койрыгын үзе сөйри ○ 3426 СӨЙСӘ (5) ■ Күңел кемне сөйсә, шул гүзәл күренә ○ 12721 ● 13083 (2); 14160 (2) СӨЙСӘҢ (5) ■ Син эшне сөйсәң, эш тә сине сөяр ○ 6118 ● 6241; 12667 (2); 12760 СӨЛӘЙМАН (5) ■ Үз өендә кырмыска да - Сөләйман ○ 4832 ● 5704; 8772; 8774; 16752 СӨЛГЕСЕ (1) ■ Алдың - Казан өлгесе, артың - Мәскәү сөлгесе ○ 5260 СӨЛЕК (4) ■ Аптыраган сөлек юкә агачын тешләр ○ 4551 ● 4554; 4677; 12848 СӨЛЕКНЕҢ (1) ■ Сөлекнең телен асраган белер ○ 4678 СӨЛЕКТӘ (1) ■ Сөлектә сөяк юк ○ 4679 СӨЛТӘРЕ (1) ■ Елакка елан сөлтәре ○ 14986 СӨМӘЙГӘН (1) ■ Йөзеге барда Сөләйман, йөзеге юкта сөмәйгән ○ 8772 СӨМБЕЛӘ (1) ■ Сөмбелә туса, су суыныр ○ 945 СӨМСЕЗ (2) ■ Сөмсез сыер үз ыруын танымас ○ 3226 ● 10169 СӨМСЕЗГӘ (1) ■ Сыерга су күрсәтмә, сөмсезгә сый күрсәтмә ○ 10162 СӨННӘТ (1) ■ Сәлам бирү - сөннәт, алу - фарыз ○ 15969 СӨҢГЕ (4) ■ Бер агачтан уклык та чыгар, сөңге саплык та чыгар ○ 5555 ● 5707; 15516; 15564 СӨҢГЕДӘН (1) ■ Сапсыз сөңгедән саплы сәнәк яхшырак ○ 5612 СӨҢГЕЛЕ (2) ■ Сөңгеле яуга тимер калканың әзер булсын ○ 5628 ● 5704 СӨР (2) ■ Көз җир сөр, кыш кар сөр ○ 1425 (2) СӨРӘ (1) ■ Үгез гомере буе сабан сөрә, ник сөргәнен белми ○ 3303 СӨРӘН (1) ■ Иртән сөрән салсаң, төш җиткәнче эш бозылыр ○ 6063 СӨРГӘН (1) ■ Начар сөргән җирне чүп басар ○ 1427 СӨРГӘНЕН (1) ■ Үгез гомере буе сабан сөрә, ник сөргәнен белми ○ 3303 СӨРДЕРӘ (1) ■ Ерактан әйләнеп сөрдерә ○ 734 СӨРЕЛГӘН (1) ■ Барысы да бер чыбыктан сөрелгән ○ 1981 СӨРЕЛМӘГӘН (1) ■ Сөрелмәгән җир өстендә тумаган куян баласы ○ 2283 СӨРЕМ (2) ■ Корымнан корым йогар, начар дустан сөрем йогар ○ 5462 ● 10333 СӨРЕНГӘН (1) ■ Эшләренә иренгән - ашарына сөренгән ○ 6548 СӨРЕНГӘНДӘ (1) ■ Эт бер сөренгәндә кырык сөренер ○ 3575 СӨРЕНГӘНЕ (1) ■ Сарыкның егылганы да күренми, дөянең сөренгәне дә күренә ○ 3112 СӨРЕНГӘННӘН (1) ■ Егылган сөренгәннән көләр ○ 6751 СӨРЕНЕП (1) ■ Су сөренеп юл таба ○ 432 СӨРЕНЕР (2) ■ Яхшы ат алдыннан сөренмәс, артыннан сөренер ○ 2710 ● 3575 СӨРЕНМӘС (3) ■ Сөренмәс ат булмас ○ 2683 ● 2710; 10714 СӨРЕНМӘСЛЕК (1) ■ Керләнмәслек ак булмас, сөренмәслек ат булмас ○ 8778 СӨРЕНМИ (1) ■ Ат сөренми җир танымас ○ 2511 СӨРЕР (1) ■ Авызы зур бөрер, күзе зур сөрер ○ 10532 СӨРЛЕГӘ (1) ■ Яхшы ат та бер сөрлегә ○ 2718 СӨРМӘ (1) ■ Су китәр, таш калыр; сөрмә китәр, каш калыр ○ 8812 СӨРСӘҢ (2) ■ Яз сөрсәң, көз урырсың ○ 980 ● 14622 СӨРСЕГӘН (1) ■ Мәче иткә буе җитмәгәч, "сөрсегән" дияр, имеш ○ 3353 СӨРТ (3) ■ Бай булсаң, барың белән битеңне сөрт, ярлы булсаң җиңең белән тиреңне сөрт ○ 7163 (2) ● 10949 СӨРТЕНӘ (2) ■ Дүрт аяклы хайван да сөртенә ○ 2357 ● 2641 СӨРТЕНМӘС (1) ■ Сөртенмәс тояк булмас, яңылмас тел булмас ○ 15514 СӨРТКӘЧ (1) ■ Бал сөрткәч пычакны да ялыйлар ○ 9160 СӨРТМӘ (1) ■ Ашап туйгач икмәк белән авызыңны сөртмә ○ 9128 СӨРТМӘГӘН (1) ■ Сөртмәгән арба кебек шыгырдый ○ 7111 СӨРТСӘ (1) ■ Байлар байда, ике кулы майда, ярлыларга май кайда, кул ярыгына сөртсә дә файда ○ 7230 СӨРТСӘҢ (2) ■ Катык сөртсәң, эт яламас ○ 3778 ● 10724 СӨРҮ (1) ■ Әтәч белән сука сөрү ○ 4391 СӨТ (31 | 1) ■ Күрмәгән җирнең күле - сөт, күмәче - бал ○ 143 ● 2581; 3037; 3139; 3161; 3194; 3200; 3203; 3204; 3227; 3301; 3308; 3321; 3323; 3327; 3371; 3683; 4347; 4630; 4724; 6372; 9101; 9254; 9329; 9332; 9333; 9490; 9493; 11324:1; 14035; 14240; 14283 СӨТЕ (14) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 3216-3218; 3241; 3247; 3302; 4055; 7697; 10639; 14223; 14226 (2); 14703 сөте → катыгы-сөте СӨТЕН (3) ■ Май булса, сөтен кешедән алып була да, ботка пешерер идем, ярма юк ○ 9476 ● 14102; 14306 СӨТЕН-МАЕН (1) ■ Сыер алсаң савып ал, сөтен-маен кабып ал ○ 3180 СӨТКӘ (4) ■ Сөткә каймак көнендә утырмый ○ 9334 ● 9335; 9690; 10042 СӨТЛӘРЕН (1) ■ Анадан алган сөтләрен китерү ○ 14248 СӨТЛЕ (7) ■ Сөтле куй көтүдән аерылмас ○ 3117 ● 3175; 3228-3230; 3243; 9509 СӨТНЕ (1) ■ Авызың ашка пешсә, сөтне дә өреп кабарсың ○ 10536 СӨТНЕҢ (1) ■ Сүзнең кыскасы яхшы, сөтнең сөзмәсе яхшы ○ 16048 СӨТСЕЗ (3) ■ Сөтсез кәҗә бакравык ○ 3062 ● 3231; 5150 СӨТТӘ (2) ■ Тары ярмасы сөттә җитмеш җиде кисәккә ярыла ○ 1565 ● 9390 СӨТТӘН (3) ■ Сөттән ак, судан пакь ○ 652 ● 9336; 15959 СӨЮ (3) ■ Сөю бар җирдә көю бар, курку бар җирдә кырку бар ○ 12761 ● 12762; 14943 СӨЮДӘН (1) ■ Акча - санаудан, көндәш сөюдән туймас ○ 13595 СӨЮЕ (1) ■ Чит кешенең сөюе - үз анаңның йодрык төюе ○ 14241 СӨЯ (3) ■ Керпе баласын "йомры гынам, йомшак кынам" дип сөя, имеш ○ 2222 ● 13800; 16767 СӨЯГӘН (2) ■ Тумырган да сөягән, балта-пычак тимәгән ○ 1993 ● 15871 СӨЯГЕ (2) ■ Ите сиңа, сөяге миңа ○ 10829 ● 15619 СӨЯГЕМ (3) ■ Сөягем тиягемә кайтсын ○ 5145 ● 10803; 14138 СӨЯГЕН (5) ■ Тумаган туры алашаның сөяген сындырмыйлар ○ 2778 ● 3630; 3756; 5884; 9237 СӨЯГЕНӘ (1) ■ Тиресе сөягенә ябышкан ○ 10850 СӨЯГЕННӘН (1) ■ Кешегә бәхетне баш түбәсеннән биргән, безгә бәкәл сөягеннән дә бирмәгән ○ 14990 СӨЯГЕҢ (2) ■ Үз сөягең үзеңә авыр түгел ○ 10814 ● 10848 СӨЯК (38 | 2) ■ Җылы сөяк сындырмый, салкын җанны тындырмый ○ 1205 ● 1974; 2183; 3450; 3466; 3484; 3488; 3528; 3541; 3543, :1; 3564; 3570, :1; 3585; 3594; 3600; 3616; 3631; 3645; 3662; 3689; 3691; 3692; 3742; 4679; 5725; 9337; 10351; 10842; 12310; 12706; 12749; 13114; 15157; 15799 (2); 15815; 15850; 17070 СӨЯККӘ (2) ■ Ат бүләккә чабар, эт сөяккә чабар ○ 2491 ● 10831 СӨЯКЛӘР (1) ■ Иртә торгач тел сөякләрдән: "Ни хәлегез бар?" - дип сорар, ди. Сөякләр: "Син тик торсаң, безнең хәл яхшы", - дип әйтерләр, ди ○ 15484 СӨЯКЛӘРДӘН (1) ■ Иртә торгач тел сөякләрдән: "Ни хәлегез бар?" - дип сорар, ди. Сөякләр: "Син тик торсаң, безнең хәл яхшы", - дип әйтерләр, ди ○ 15484 СӨЯКЛӘРЕ (1) ■ Көяз туңмас - калтырар, сөякләре шалтырар ○ 8804 СӨЯКНЕ (2) ■ Ике эт бер сөякне пайлашмый ○ 3479 ● 15550 СӨЯК-САНДЫРАК (1) ■ Ике сөяк-сандырак ○ 10828 СӨЯКСЕЗ (9) ■ Бүре оясы сөяксез булмас ○ 2155 ● 4346; 4454; 9238; 13047; 15515; 15550-15552 СӨЯКТӘЙ (1) ■ Эткә салган сөяктәй ○ 3798 СӨЯКТӘН (6 | 2) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 3644, :1, :2; 3741; 9250; 15869; 16009 СӨЯЛ (1) ■ Сөйгәнгә сөял, сөймәгәнгә сырпаланма ○ 12750 СӨЯЛӘР (1) ■ Кызлар көтәләр санатны, булмаса сөяләр солдатны ○ 13007 СӨЯЛДЕМ (1) ■ Килен алдым - кинәндем, кибәклеккә сөялдем ○ 13352 СӨЯЛЕҢӘ (1) ■ Сөялеңә бассалар, сөялеп тора алмассың ○ 15286 СӨЯЛЕП (1) ■ Сөялеңә бассалар, сөялеп тора алмассың ○ 15286 СӨЯЛМӘ (1) ■ Суга сөялмә ○ 444 СӨЯМ (2) ■ Кая барсаң да, аршын дүрт сөям ○ 7920 ● 8041 СӨЯН (1) ■ Юкәнең чәчәге - бал, кабыгы - юкә, череге - дару, агачы - сөян ○ 1766 СӨЯНМӘ (1) ■ Бозга сөянмә, яуга сыенма ○ 5560 СӨЯП (3) ■ Җил ягына кабык сөяп кую ○ 1242 ● 8022; 8961 СӨЯР (14 | 2) ■ Аю баласын - аппагым, керпе баласын йомшагым дип сөяр ○ 2223:3 ● 3560; 3985 (2), :2; 6118; 10707; 12483; 12578; 12718; 12740; 13428; 13760; 13867 (2); 16093 СӨЯРКӘ (1) ■ Сөяркә - бөлгәнче, хатын - үлгәнче ○ 13673 СӨЯРЛӘР (2) ■ Акчаң булса сөярләр, акчаң беткәч төярләр ○ 7728 ● 12315 СӨЯРСЕҢ (1) ■ Бәхетеңә туры килсә, таз булса да сөярсең ○ 12673 СӨЯСЕҢ (1) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 СПЕКУЛЯНТ (2) ■ Спекулянт битенә иске ыштыр каплаган ○ 7962 ● 7963 СТАКАН (3) ■ Бер стакан чәй ярты юлдан калдырган ○ 9177 ● 9805; 9822 СТАКАННЫ (1) ■ Беренче стаканны син эчсәң, икенчесе сине эчә ○ 9823 СТАКАНЫНДА (1) ■ Аракы стаканында батучылар диңгездә батучылардан күбрәк ○ 9808 СТАНЫ (1) ■ Киндер станы киендерә, чүпләме күзне сөендерә ○ 8691 СТЕНАГА (1) ■ Стенага артың белән менә алмассың ○ 8282 СТЕНАЛАР (1) ■ Карак керсә стеналар кала, уттан берни калмый ○ 8462 СТЕНАЛАРНЫҢ (1) ■ Стеналарның - колаклары, ишекләрнең күзләре бар ○ 8283 СТЕНАСЫ (1) ■ Ата - йортның матчасы, ана - йортның өрлеге, балалар - стенасы ○ 14408 СУ (227 | 4) ■ Коры җиргә никадәр су сипсәң дә, юеш булмас ○ 128 ● 136; 137; 140; 189; 194; 207; 339; 340; 344; 347-349; 354; 355; 362; 367; 369; 377; 379; 394; 399; 401; 403, :3; 404; 405; 407 (2); 422-424; 425 (3); 426-433; 434 (2); 435-439; 449; 464; 465 (2); 472; 478; 483; 484; 494496; 500; 503; 512; 513; 518-522; 917; 945; 1132; 1262; 1346; 1353; 1462:3; 1492; 1610; 1743; 1810; 1857; 1868, :2; 1887; 2344; 2435; 2460; 2477; 2485; 2509; 2540; 2541; 2555; 2632; 2672 (2); 2973; 2982; 3014; 3083; 3178; 3189; 3194 (2); 3203; 3204; 3208; 3209; 3218; 3244; 3305; 3604; 3606; 3897; 4054; 4220; 4242; 4289; 4321; 4399; 4405, :1; 4428; 4437; 4471; 4505; 4506; 4566; 4570; 4671; 4916; 5046; 5135; 5216; 5441; 5461; 5477; 5847; 6254; 6354; 6855; 7056; 7071; 7144; 7211; 7231; 7307; 7342; 7823; 7836; 8319; 8380; 8499; 8501; 8508; 8521; 8539; 8541; 8579; 8812; 9130; 9317; 9329; 9331; 9335; 9350; 9433; 9439; 9489-9491; 9657; 9708; 9709; 9735; 9744; 9756; 9897; 9901; 9914; 9929; 9969; 9970; 9972; 10011; 10023; 10027; 10044; 10162; 10163; 10598; 10703; 10753; 10761; 11150; 11171; 11249; 11355; 11481; 11559; 11572; 11654; 11723; 11798; 12035; 12160; 12445; 12457; 12549; 12887; 12954; 12981; 12992; 13063; 13465 (2); 13618; 13718; 13777; 13864; 14130; 14750; 14755; 14975; 15865; 16013; 16066; 16067; 16725; 16866 СУАЛЧАН (1) ■ Балык тотасың килсә, суалчан казы ○ 4458 СУАЛЧАННЫ (1) ■ Балыкчы балыкка суалчанны файда өчен ашата ○ 4472 СУГА (71) ■ Аккан суга монтар юк ○ 341 ● 346; 392; 430; 431; 440-446; 466; 499; 523-528; 914; 967; 1100; 1359; 1530; 1842; 1902; 1932; 1979; 1980; 3393; 4355; 4407; 4421; 4422; 4743; 4959; 5388; 5794; 7024; 7059; 7100; 7117; 7206; 7657; 7704; 8511; 8582; 8583; 8670; 9685; 9789; 9822; 9842; 9938 (2); 10125; 12157; 13152; 13252; 13672; 14150; 14220; 14292; 14361; 14538; 14893; 15271; 15875 (2); 16849 суга → утка-суга СУГАЛАР (1) ■ Суык тимер сузылмый: тимерне кызуында сугалар ○ 294 СУГАН (22) ■ Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар ○ 1066 ● 1301; 1610; 1617; 1618; 1620; 1637-1639; 6177; 8073; 9492; 9656; 9754; 10141; 13102; 14475; 14480; 14511; 17059-17061 СУГАННАН (1) ■ Белемне алу суганнан ачы, азагы балдан татлы ○ 16508 СУГАННЫ (2) ■ Черегән суганны бауламыйлар ○ 1622 ● 1623 СУГАННЫҢ (1) ■ Суганның татлысы юк ○ 1619 СУГАР (4 | 1) ■ Аяз көндә яшен сугар ○ 1209 ● 3644:1; 6582; 11684; 15265 СУГАРА (1) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 СУГАРГА (1) ■ Койрык болгаган этне сугарга кул бармый ○ 3498 СУГАРСЫҢ (1) ■ Яхшы сугарсың - яман тияр ○ 5680 СУГАРЫП (1) ■ Эт сугарып йөрү ○ 3795 СУГА-СУГА ( | 1) ■ Тимер булса, кыска кис, агач булса, озын кис: суга-суга озаер, юна-юна кыс карыр ○ 1879:1 СУГУ (1 | 1) ■ Атны сугу белән түгел, солы белән куала ○ 2567:2 ● 11045 СУГУГА (1) ■ Бер янау өч сугуга тора ○ 12467 СУГУДА (1) ■ Чүлмәкче ун көн ясаганны таяк бер сугуда көл итә ○ 9991 СУГУДАН (1) ■ Сугудан төртү яман ○ 5618 СУГУНЫҢ (2) ■ Киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 1551 ● 8324 СУГУЧЫ (1) ■ Иген сугучы кояш сорый, күмер сатучы яңгыр тели ○ 1396 СУГЫЛГАН (2) ■ Олылар сүзен тотмаган - орылган да сугылган ○ 15086 ● 15952 СУГЫМГА (1) ■ Сыер савынга ярый, ат сугымга ярый ○ 3192 СУГЫМЧЫ (1) ■ Туй башы сугымчы, аннан коемчы, аннан уенчы ○ 13287 СУГЫП (13) ■ Әвен сугып кайту ○ 1510 ● 1988; 3760; 5619; 5692; 5712; 8051; 8182; 8649; 10021; 10159; 11443; 15971 СУГЫШ (8) ■ Солых турында сүз барганда сугыш кылычыңа таянма ○ 5616 ● 5620; 5621; 5636; 13161; 13305; 13832; 15758 СУГЫША (5) ■ Көчек аюга ябыша, чеби төлке белән сугыша ○ 3809 ● 4453; 5622; 9992; 13347 СУГЫШКА (2) ■ Сугышка чукмарсыз бармыйлар ○ 5623 ● 5700 СУГЫШКАН (1) ■ Ике карчыга сугышкан, киекчегә йон файда ○ 4025 СУГЫШКАНДА (3) ■ Ике бүре сугышканда берсенең карыны ача, ди ○ 2191 ● 4173; 4367 СУГЫШКАННЫҢ (1) ■ Качканның батырлыгы аякта, сугышканның йөрәктә ○ 5582 СУГЫШМА (1) ■ Ике таяк тотып сугышма, берсе үзеңне кыйнар ○ 5569 СУГЫШМАС (1) ■ Сабанда килешкән ындырда сугышмас ○ 1434 СУГЫШМЫЙЛАР (1) ■ Яуны санап сугышмыйлар ○ 5678 СУГЫШСА (1) ■ Ике лачын сугышса, ябалакка йон булыр ○ 4064 СУГЫШТА (3) ■ Мич башында үлүдән сугышта үлү артык ○ 5599 ● 5624; 5625 СУГЫШТАН (1) ■ Ир сугыштан кайтыр, сугыш хәлен хатыныннан ишетер ○ 13832 СУГЫШТЫРЫР (1) ■ Бер кәҗә ике күршене сугыштырыр ○ 3007 СУГЫШУДАН (1) ■ Нәфес белән орышу дөнья белән сугышудан читенрәк ○ 11881 СУГЫШЧАН (1) ■ Сугышчан әтәч беркайчан да симез булмый ○ 4374 СУГЫШЫ (1) ■ Байның - ызгышы, патшаның сугышы бетмәс ○ 5740 СУГЫШЫР (2) ■ Ач сугышыр, тук килешер ○ 9548 ● 14484 СУГЫШЫРГА (1) ■ Өйрәнгән яу сугышырга уңай ○ 5683 СУД (3 | 1) ■ Юкка суд та юк ○ 7610 ● 11724; 13641:1; 15269 СУДА (31) ■ Болганчык суда балык тотарга яхшы ○ 356 ● 447; 448; 517; 529; 530; 1280; 1407; 1915; 2232; 4212; 4418; 4426; 4438; 4439 (2); 4476; 4488; 4496; 4500; 4507; 4512; 4537; 5885; 6415; 8582; 9390; 11911; 12365; 12848; 14791 СУДАГЫ (3) ■ Үрдәк: "Судагы качмас, өйдәге качар", - ди, имеш ○ 4427 ● 4483; 4545 СУДАГЫН (1) ■ Җирдәген - бармак белән, судагын - кармак белән ○ 1484 СУДАГЫСЫН (1) ■ Үрдәк: "Ризыгымның өйдәгесен тавык ашый, судагысын балык ашый", дип кайгырыр, имеш ○ 4425 СУДАЙ (1) ■ Ир кырмыскадай ташыр, яман хатын судай чәчәр ○ 13828 СУДАН (34) ■ Ашусыз булса - таудан биз, үткелсез булса - судан биз ○ 111 ● 337; 449; 482 (2); 530; 531; 652; 1281; 1368; 1750; 1933 (2); 2063; 3295; 3305; 3499; 4446; 4506; 4572; 4664; 5710; 5811; 6151; 8825; 9085; 9336; 11279; 13436; 13654; 14743; 15959; 16787; 16805 СУДЛАШМА (1) ■ Бай белән дуслашма, көчле белән судлашма ○ 7154 СУЕЛМЫЙ (2) ■ Агачтан юкә суелмый ○ 1672 ● 15670 СУЕП (2) ■ Вакытсыз кычкырган әтәчне суеп ашыйлар ○ 4366 ● 13306 СУЗ (1) ■ Юрганыңа карап аягыңны суз ○ 8429 СУЗА (3) ■ Ат камытка муенын үзе суза ○ 2500 ● 7655; 16965 СУЗАЛМЫЙ (1) ■ Анасыз корт балавыз сузалмый ○ 4714 СУЗАР (3) ■ Эт - авызы җитмәгән ашка борынын сузар ○ 3540 ● 3713; 7167 СУЗАРГА (3) ■ Үрмәкүч пәрәвез сузарга оста, корт балавыз сузарга оста ○ 4750 (2) ● 12125 СУЗАРСЫҢ ( | 1) ■ Түшәгеңә күрә аягың сузарсың ○ 8429:1 СУЗГАН (2) ■ Ат аягын дагалатканда бака да ботын сузган ○ 2478 ● 11820 СУЗМА (5) ■ Сыер колагына телефон сузма ○ 3250 ● 5643; 10978; 11979; 15711 СУЗМАСАҢ (1) ■ Кулны сузмасаң, сәндерәдән дә ала алмассың ○ 10937 СУЗМЫЙ (1) ■ Баштан кул узмый, кунак кулын сузмый ○ 10067 СУЗСАҢ (3) ■ Бик каты сузсаң, җеп тә өзелә ○ 8672 ● 9330; 16829 СУЗЫЛА (1) ■ Сузсаң, сары май да сузыла ○ 9330 СУЗЫЛГАНЧЫ (1) ■ Юан сузылганчы, нечкә өзелер ○ 623 СУЗЫЛМА (1) ■ Буең җитмәстәйгә сузылма ○ 10752 СУЗЫЛМЫЙ (1) ■ Суык тимер сузылмый: тимерне кызуында сугалар ○ 294 СУЗЫЛЫП (2) ■ Алдын-юлдын ике ашар, сузылып яткан бер ашар ○ 6445 ● 10349 СУЙ (4) ■ Сигезне суйганчы симезне суй ○ 2400 ● 9264; 13297; 13330 СУЙГАККА (1) ■ Бер кәҗә тәкәсе мең сарыкны суйгакка кертер ○ 3130 СУЙГАН (2) ■ Тиресен суйган йон үсмәс ○ 2404 ● 2510 СУЙГАНЧЫ (1) ■ Сигезне суйганчы симезне суй ○ 2400 СУЙДЫРЫР (1) ■ Канәгать карын туйдырыр, канәгатьсезлек ялгыз тавыкны суйдырыр ○ 11841 СУЙМА (1) ■ Бер калҗа ит өчен кәҗәңне суйма ○ 9175 СУЙМАДЫ (1) ■ Кунак туймадым димәс, суймады дияр ○ 10121 СУЙМАДЫГЫЗ (1) ■ Рәхмәт, сыйладыгыз, тавык кына суймадыгыз ○ 10217 СУЙМЫЙ (1) ■ Бер куразны җиде кеше суймый ○ 4364 СУЙМЫЙМ (1) ■ Суймыйм дигән уем юк, суяр идем - куем юк ○ 2446 СУЙСА (1) ■ Бай кеше берне суйса, ярлы икене суяр ○ 7173 СУК (7) ■ Тимерне кызуында сук, балыкны уйнаганда тот ○ 303 ● 5557 (2); 5585; 5588; 5626; 8725 СУКА (7) ■ Берәү - сука белән, җидәү - кашык белән ○ 1387 ● 1441; 1474; 3306; 4391; 7496; 11048 СУКАГА (1) ■ Сукага балта булышчы ○ 1934 СУКАДАН (1) ■ Сукадан тугарып атны бирмиләр ○ 1442 СУКАЛЫЙ (3) ■ Үгез сука сукалый, бозау тырма тырмалый ○ 3306 ● 6280; 10635 СУКАСЫ (1) ■ Усал кешенең сукасы да кыек йөри ○ 12171 СУККАН (10) ■ Аяз көнне яшен суккан кебек булу ○ 1211 ● 1502; 2942; 4708; 5695; 10722; 12550; 14422 (2); 16757 СУККАНДА (3) ■ Иген чәчкәндә еласаң, сукканда шатланырсың ○ 1398 ● 2553; 10930 СУККАНЧЫ (1) ■ Дошман сәгате сукканчы үз сәгатең суксын ○ 5322 СУККАЧ (5) ■ Унҗиде сәгать суккач, үләннең шифасы тамырга төшәр ○ 1319 ● 1533; 3048; 4252; 10893 суккач → кайткач-суккач СУКМА (1) ■ Этне ияртмә, ияртсәң сукма ○ 3702 сукмаган → эрләмәгән-сукмаган СУКМАГЫ (2 | 1) ■ Атлының юлы бер булса, җәяүленең сукмагы - җиде ○ 6736 ● 6879; 8708:1 СУКМАГЫННАН (1) ■ Җәяүнең сукмагыннан арба йөрмәс ○ 6880 СУКМАГЫҢ (1) ■ Тукмагың кайда, сукмагың шунда ○ 8708 СУКМАДЫ (1) ■ Әле дә яхшы сукмады, кыртыш белән тукмады ○ 5711 СУКМАК (1) ■ Сукмак юлга алып барыр, юл халыкка алып барыр ○ 6811 СУКМАКЧЫЛ (2) ■ Яман сыер сукмакчыл ○ 3239 ● 12208 СУКМАСАҢ (1) ■ Суксаң үлә, сукмасаң биттән көлә ○ 5702 СУКМАУ (1) ■ Бармакка бармак сукмау ○ 11001 СУКМЫЙ (2) ■ Карт алашаны камыт сукмый ○ 2777 ● 11867 СУКМЫЙЛАР (3) ■ Буш көлтәне сукмыйлар ○ 1390 ● 2627; 16098 СУКСА (5) ■ Тимерче тимерне бөксә дә ирке, сукса да ирке ○ 311 ● 4843; 5701; 11684; 15265 СУКСАЛАР (1) ■ Бирсәләр ал, суксалар кач ○ 8128 СУКСАҢ (7) ■ Бер үгезнең мөгезенә суксаң, мең үгезнең тоягы шакылдар ○ 3285 ● 5691; 5696; 5702; 8132; 10192; 15966 СУКСЫН (2) ■ Дошман сәгате сукканчы үз сәгатең суксын ○ 5322 ● 13855 СУКТЫ (1) ■ Сукты да, күпте дә ○ 5703 суктык → кактык-суктык суктым → кактым-суктым СУКТЫРСА (1) ■ Патша акчаны үзе суктырса да җиңә алмый ○ 7795 СУКЫР (57 | 1) ■ Сукыр аучы кыек атып туры тидергән төсле ○ 2029 ● 2679; 3362; 3405; 3406; 3446; 3463; 3524; 4296; 4297; 4298, :1; 4299; 5168; 5221; 5735; 5844; 5881; 6954; 7835; 9686; 10450; 11309; 11490; 12679; 12737; 13035; 13057; 13343; 13749; 13784; 13791; 13833; 14036; 14384 (2); 14604; 14959; 15197; 15211; 15225; 15234; 15251; 15252; 15259-15267; 15329; 15341; 16632; 16674; 17088 СУКЫРАЙТЫП (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 СУКЫРГА (8) ■ Күзе сукырга юлдаш бул, күңеле сукырга юлдаш булма ○ 11198 (2) ● 11456; 15255; 15268; 15269; 15359; 16664 СУКЫРДАН (3) ■ Сукыр аксактан көлмәс, аксак сукырдан көлмәс ○ 15259 ● 16634; 16781 СУКЫРНЫ (2) ■ Сукырны каравылга куйсаң, өстеңә яу китерер ○ 15270 ● 15271 СУКЫРНЫҢ (8) ■ Сукырның теләгәне ике күз, егетнең теләгәне матур кыз ○ 13103 ● 1527215277; 15331 СУКЫРЫ (1) ■ Чебеннең сукыры күзгә керер ○ 4819 СУЛ (13 | 1) ■ Сул ягы белән торган ○ 738 ● 4363; 5645; 10457; 10459; 10461; 10966; 10967; 10968, :1; 10970; 11038; 12452; 12810 СУЛАГАЙ (1) ■ Уңагайга - сулагай ○ 699 СУЛАР (5) ■ Тирән сулар болганмый ○ 469 ● 935 (2); 943; 1266 СУЛАСА (1) ■ Бөтен халык берьюлы суласа, давыл кубар ○ 4897 СУЛГА (4) ■ Уңга киткән уңар, сулга киткән туңар ○ 700 ● 731; 739; 11730 СУЛДА (2) ■ Сулда солтан булса да, уңга бар ○ 693 ● 7482 сулдан → уңнан-сулдан СУЛДЫРУ (1) ■ Күңелне сындыру тиз, чәчәкне сулдыру тиз ○ 11239 СУЛУ (2) ■ Киткән кеше юл алсын, калган кеше сулу алсын ○ 6786 ● 14414 СУЛЫ (3) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ● 450; 10965 СУЛЫН (1) ■ Уң күз сулын яратмаганга ике арага борын үсеп чыккан ○ 10460 СУЛЫҢ (1) ■ Уң кулың нишләгәнне сулың белсен ○ 10969 СУЛЫШ (2) ■ Теш корты булсаң, сулыш алырга да ирек бирмәс идең ○ 10645 ● 14240 СУМ (13) ■ Сарыкның ничә сум торганын бүре каян белсен ○ 2200 ● 2571 (4); 3118 (2); 4936 (2); 5452; 7798; 13012; 14466 СУМАЛА (3) ■ Соңга калганга сумала ○ 942 ● 10612; 11331 СУМАЛАГА (2) ■ Сумалага утырганның арты сумалага ябышыр ○ 1935 (2) СУМЛЫК (2) ■ Байга ялынам дип, ярлының йөз сумлык хакы чыккан ○ 7217 ● 7493 СУНА (1) ■ Янтыклы җирдә суна бар ○ 4413 СУНАР (3) ■ Буран булса, сунар юк, яңгыр булса тузан юк ○ 1081 ● 2014; 2047 СУНАРЧЫ (1) ■ Юньсез сунарчы арба белән куян тотар ○ 2024 СУНАРЧЫГА (1) ■ Сунарчыга эз кирәк, эз танырга күз кирәк ○ 2019 СУНЫ (14) ■ Сай суны болгатырга вак балыкларның да көче җитә ○ 420 ● 451; 452; 487; 497; 4417; 4457; 9687; 9688; 9690; 9980; 10533; 15511; 15967 СУНЫҢ (10) ■ Агар суның кадере юк ○ 335 ● 390; 406; 429; 453-455; 13023; 15385; 15968 СУР (1) ■ Сур мөгезе кергән ○ 2447 СУРӘТКӘ (2) ■ Турылык сурәткә әйләнсә - арыслан, ялган, сурәткә әйләнсә, төлке булыр иде ○ 16097 (2) СУСАВЫҢНАН (1) ■ Тауга менгәч, сусавыңнан ни файда ○ 164 СУСАГАНДА (1) ■ Аш пешкәндә - кашык, сусаганда чүмеч кыйммәт ○ 9873 СУСАГАННЫ (2) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 9573 СУСАГАЧ (1) ■ Сусагач кына кое казырга керешмиләр ○ 9689 СУСАП (1) ■ Судан җирәнгән үгез сусап үләр ○ 3295 СУСАР (1) ■ Сусар ауга киткән, тиресе кайткан ○ 2332 СУСАУЧЫ (1) ■ Суга сусаучы иске чишмәне әрчер ○ 443 СУСЫЗ (18) ■ Сусыз бакча - анасыз бала ○ 456 ● 457; 458; 509; 532; 958; 1443; 1814; 4508; 4676; 5047; 5300; 7597; 7964; 8284; 9491; 10041; 10846 сусыз → аш-сусыз СУСЫЛ (1) ■ Сусыз агачта сусыл җимеш пешмәс ○ 1814 СУСЫН (3) ■ Ерактагы су белән сусын канмый ○ 379 ● 1146; 6859 СУСЫНЫ (2) ■ Учлап эчкәннең сусыны канмас ○ 9728 ● 16715 СУФИ (7) ■ Мирза үлеме тамактан, суфи үлеме шәһвәттән ○ 5857 ● 16823; 17058-17061; 17088 СУЫ (43) ■ Диңгезнең суы ни эчелмәс, ни кичелмәс ○ 374 ● 385; 386; 413; 431; 459; 460 (2); 488; 504; 510; 533; 534; 538 (2); 1146; 1468; 1512; 1607; 1638; 1732; 2828; 4579; 5048; 5058; 5399; 6177; 8533; 9426 (2); 9492; 9664; 9954; 9979; 10001; 10727; 11856; 12286; 12752; 13085; 13087; 13269; 14894 СУЫГЫ (3) ■ Яз көненең суыгы яман була ○ 979 ● 1112; 1117 СУЫК (20) ■ Суык тимер сузылмый: тимерне кызуында сугалар ○ 294 ● 488; 959; 1101; 1125; 1126; 1222; 1227; 4849; 5926; 8664; 8771; 9756; 10694; 11834; 12143; 12457; 13671; 15324; 15412 СУЫККА (2) ■ Ачлыкка түзеп була, суыкка - юк ○ 1072 ● 1127 СУЫКЛАР (1) ■ Февральдә сыер мөгезен сындырырлык суыклар була ○ 960 СУЫМ (1) ■ Ашым аш, суым су түгел ○ 9439 СУЫН (4 | 2) ■ Коега төкермә, суын эчәргә кирәк булыр ○ 403:1 ● 403:2; 1122; 9861 (2); 11860 суын → аш-суын СУЫНА (4) ■ Торна торган суына кайта ○ 4137 ● 4509; 5234; 8846 СУЫНГАНЧЫ (2) ■ Сөт кайнаганчы түзгән, суынганчы түзмәгән ○ 9493 ● 9775 СУЫНМЫЙ (2) ■ Туган туфракка баскан эз суынмый ○ 5059 ● 9434 СУЫНЫР (1) ■ Сөмбелә туса, су суыныр ○ 945 СУЫР (2) ■ Өерле суыр өн казымас ○ 2342 ● 4629 СУЫРА (1) ■ Кеше вырыхын суыра, үзенекен җил алмый ○ 1494 СУЫРГАН (1) ■ Канын эчеп, җелеген суырган ○ 10834 СУЫРМАК (1) ■ Җилнең эше суырмак, утның эше куырмак ○ 1203 СУЫРУ (1) ■ Суган суы суыру ○ 1638 СУЫРЫЛЫП (1) ■ Кыз бала суырылып үсәр, ятка төшәр ○ 12975 СУЫРЫП (1) ■ Сусыз кашык белән суырып йотарлык ○ 10041 СУЫРЫРСЫҢ (1) ■ Эш сөймәсәң, суган суы суырырсың ○ 6177 СУЫТА (1) ■ Кар яуганда салкын булмый, кар киткәндә суыта ○ 1097 СУЫТЫП (1) ■ Кеше өйрәсен суытып йөрмә ○ 9279 СУЫТЫР (1) ■ Үле туфрагы суытыр ○ 15410 СУЮ (1) ■ Таштан юкә сую ○ 241 СУЯ (6) ■ Таштан юкә суя алмассың ○ 183 ● 744; 2160; 2359 (2); 3286 СУЯЛАР (4) ■ Бүре тире суя, бүренең дә тиресен суялар ○ 2160 ● 3144; 3227; 6372 СУЯР (5 | 2) ■ Суймыйм дигән уем юк, суяр идем - куем юк ○ 2446 ● 7173; 11442 (2), :1 (2); 11678 СУЯРГА (3) ■ Куй "кыркырга бәйлиләр" дип әйтә икән, кәҗә "суярга бәйлиләр" дип әйтә икән ○ 3095 ● 7187; 9777 СУЯСЫ (1 | 1) ■ Суясы сыерга да су эчер ○ 3178 ● 8324:2 СҮГӘЛӘР (1) ■ Артында патшаны да сүгәләр ○ 5722 СҮГӘР (1) ■ Ялагай алда мактар, артта сүгәр ○ 11959 СҮГӘРЛӘР (1) ■ Аз китерсәң сүгәрләр, күп китерсәң түгәрләр ○ 545 СҮГЕ (1) ■ Кесәле өйдә, сүге тышта ○ 9467 СҮЗ (297 | 3) ■ Сандугачны сүз белән туйдырмыйлар ○ 4109 ● 5285; 5461; 5616; 5649; 5650; 5914; 6082; 6120; 6317 (2); 6373; 6501; 6569; 6776; 6839; 7188; 7547 (2); 7841; 8337; 8512; 8674; 9139; 9543; 10118; 10564; 10589; 10671; 10680; 10998; 11455 (2); 11481 (2); 11514; 11530; 11572; 11723; 11916; 11934; 12096; 12136; 12147; 12272; 12305; 12309; 12334; 12387; 12744; 12794 (2); 13288; 13386; 13681; 13705; 13839; 14190; 14521; 14522; 14597; 15040; 15070; 15084; 15095; 15503; 15584; 15616; 15644; 15718-15724; 15731; 15733, :1; 15740 (2); 15741; 15742 (4); 15748; 15749; 15760; 15763; 15765; 15768; 15771; 15776; 15783; 15786; 15790; 15797 (2); 15798 (2); 15799 (2); 15804; 15808; 15812; 15820; 15845, :1; 15861; 15865; 15868; 15869; 15872; 15875; 15877; 15878; 15885; 15900; 15904; 15906; 15910-15912; 15915; 15917; 15919; 15920; 15922; 15933; 15934; 15936; 15938 (2); 15942; 15944; 15953; 15954; 15960; 15962; 15964 (2); 15973; 15978-15980; 15986 (2); 15987; 15988; 15989 (2); 15990-15994; 15995 (2); 15996 (2); 1599716010; 16011 (2); 16012-16016; 16017 (2); 16018-16023; 16026; 16059; 16060 (2); 16061; 16062; 16063 (2); 16064; 16066-16069; 16070, :1; 16079; 16080 (2); 16081-16084; 16085 (2); 16086; 16087 (2); 16088; 16100-16103; 16105 (2); 16111; 16113-16115; 16118; 16120; 16121; 16125; 16127; 16129; 16137; 16139; 16140 (2); 16141; 16175-16178; 16183 (2); 16184 (2); 16185-16187; 16188 (2); 16189; 16190 (2); 16191 (2); 16192 (2); 16193 (2); 16215-16220; 16226 (2); 16232; 16233; 16254; 16256; 16258 (2); 16267; 16275; 16287; 16298 (2); 16299; 16310; 16321; 16326; 16328; 16354; 16364; 16391 (2); 16397; 16398; 16402-16405; 16515 (2); 16652; 16682; 16816 СҮЗГӘ (30) ■ Ярлылык, сине кайтаен, җандай дуска ят иттең; карыйлык, сине кайтаен, әйтер сүзгә мат иттең ○ 7486 ● 10388; 15720; 15750; 15815; 15847-15849; 15862; 15886 (2); 15957; 15965; 16024; 16040; 16089; 16090; 16116; 16143 (2); 16156 (2); 16194; 16195; 16212; 16221; 16261; 16304; 16322; 16929 СҮЗДӘ (8) ■ Сүздә мактанма, эштә мактан ○ 6121 ● 6331; 13530; 15850; 16025 (2); 16091; 16300 СҮЗДӘН (27) ■ Бер гүзәл эш мең гүзәл сүздән яхшырак ○ 6041 ● 10416; 11439; 12827; 13388; 15518; 15743 (2); 15813; 15831; 15844; 15907-15909; 15942; 15947; 15948; 16010; 16026; 16027; 16077; 16117; 16195; 16196; 16209; 16304; 16312 СҮЗДЕР (1) ■ "Бугай" дигән юк сүздер ○ 15809 СҮЗЕ (92) ■ Караңгының күзе юк, көндезгенең сүзе юк ○ 855 ● 4937; 5033; 5111; 5323; 5773; 5914; 7188; 7262; 7716 (2); 8099; 8165; 8188; 9005; 10199; 10826; 11392; 11436; 11448; 11521 (2); 11585; 11586; 11746; 12323; 12390; 12391; 12594; 12861; 12881; 12882; 13154; 13359; 13495; 13517; 13533; 13538; 13547; 13548; 13672; 13695; 13709; 13942 (2); 13995; 13996; 14385; 14498; 15051; 15193; 15541; 15689; 15837; 15843; 15890-15894; 15899; 15902; 15972; 16028; 16029; 16170-16172; 16247; 16255; 16279; 16301-16304; 16328; 16331; 16334; 16335; 16342; 16355; 16369; 16370; 16377; 16474; 16503; 16549; 16552 (2); 16636; 16648; 16954 СҮЗЕМ (4) ■ Авызым иләк булса, сүзем сирәк ○ 16263 ● 16288; 16305; 16336 СҮЗЕМӘ (2) ■ Ышанма күргән күзеңә, ышан минем сүземә ○ 10527 ● 16276 СҮЗЕН (35) ■ Ил сүзен тоткан ир булыр ○ 4938 ● 5075; 11440; 11459; 11647; 11966; 12287; 13480; 14235; 14327; 15019; 15052 (2); 15053; 15074; 15086; 15087; 15795 (2); 15860; 15895; 15896; 15951; 15952 (2); 16250; 16323; 16353; 16371-16373; 16591 (2); 16592 (2) СҮЗЕНӘ (12) ■ Карама кешенең сүзенә, кара эшенә ○ 6071 ● 9819; 11510; 11686; 12789; 15766; 15780; 16030; 16133; 16253; 16260; 17050 СҮЗЕНДӘ (2) ■ Амбар төбендә икмәк бар, картлар сүзендә хикмәт бар ○ 16341 ● 16420 СҮЗЕНЕҢ (1) ■ Сүзенең җае юк, күзенең мае юк ○ 16306 СҮЗЕННӘН (9) ■ Булырдайның - сүзеннән, булмастайның - күзеннән ○ 6463 ● 11598; 12862; 13689; 15131; 15646; 15691; 15811; 16205 СҮЗЕҢ (18) ■ Җилгә каршы төкермә - кире битеңә кайтачак; җилгә каршы җикермә - сүзең җилгә китәчәк ○ 1193 ● 8907; 15726-15728; 15838; 15876; 15975-15977; 16031-16034; 16208; 16248; 16337; 16338 СҮЗЕҢӘ (2 | 1) ■ Асыл түрә сүзеңә карар, алымсак түрә күзеңә карар ○ 5726 ● 16173:1; 16207 СҮЗЕҢДӘ (1) ■ Әйткән сүзеңдә тор, әйтмәгәнен сакла ○ 16222 СҮЗЕҢНӘН (1) ■ Үзеңне сүзеңнән ким күрсәтмә ○ 16251 СҮЗЕҢНЕ (7) ■ Юлда тимерчегә очрасаң, сүзеңне урак-пычактан башларсың ○ 6939 ● 15759; 16035-16037; 16052; 16246 СҮЗЛӘМӘ (1) ■ Гайбәт сүзне сүзләмә, сөйләгәнне тыңлама ○ 15823 СҮЗЛӘР (1) ■ Сүзләр хуш, кесә буш ○ 16307 СҮЗЛӘРЕ (1) ■ Төтен түгел, сүзләре күзгә кермәс ○ 16313 СҮЗЛЕ (7) ■ Ир бер сүзле, хатын кырык сүзле ○ 13821 (2) ● 14074; 15744; 15745 (2); 16329 СҮЗЛЕНЕҢ (1) ■ Аз сүзленең гаебе аз булыр ○ 15746 СҮЗНЕ (34) ■ Аракы сүзне озайта, гомерне кыскарта ○ 9809 ● 10383; 10405; 12608; 15289; 15747; 15800; 15823; 15851; 15852; 15859; 15897; 15946; 15961; 15967; 15987; 16011; 16012; 16038-16042; 16107; 16108; 16126; 16128; 16157; 16197; 16209; 16223; 16227; 16249; 16368 СҮЗНЕҢ (29) ■ Эшнең мәгънәсен белеп эшләгән җиңәр, сүзнең мәгънәсен белми сөйләгән җиңелер ○ 6394 ● 15569; 15774; 15787; 15788; 15935 (2); 15936; 15968; 15981; 16043-16054; 16092; 16158; 16224; 16262; 16426 (2); 16440 СҮЗСЕЗ (1) ■ Судан сүзсез, тигәнәктән тәбәнәк ○ 531 СҮЗЧӘН (1) ■ Батыр егет - яу күрке, сүзчән егет - дау күрке ○ 12836 СҮККӘН (1) ■ Сүккән белән суккан кайтмый ○ 12550 СҮКТЕ (1) ■ "Гомерем үтте, ирем бер үпте, аны да каенанам күреп мине сүкте", - дип әйткән бер хатын ○ 14596 СҮКТЕРЕР (1) ■ Усал - ата-анасын сүктерер ○ 12163 сүле → каны-сүле СҮЛЛЕ (1) ■ Ит сүлле булса, егет җилле була ○ 12890 СҮНӘ (3) ■ Утка тисәң - сүнә, күршеңә тисәң - күчә ○ 5239 ● 8536; 11282 СҮНӘР (2) ■ Сүнәр алдыннан шәм нык кабына ○ 8420 ● 8544 СҮНГӘН (4) ■ Тиз янган тиз сүнгән ○ 8489 ● 8584; 10434; 14757 СҮНГӘННЕҢ (1) ■ Күзе сүнгәннең өмете сүнгән ○ 10434 СҮНГӘЧ (1) ■ Ярма тарттырганда җырлый, ут сүнгәч бии ○ 16457 СҮНДЕ (1) ■ Атам үлде - аркам сынды, анам үлде - чырагым сүнде ○ 14420 СҮНДЕРӘ (1) ■ Утны күз яше белән сүндерә алмассың - су кирәк ○ 8521 СҮНДЕРӘЛӘР (1) ■ Утны бәләкәй чагында сүндерәләр ○ 8518 СҮНДЕРГӘНЧЕ (1) ■ Янгынны сүндергәнче булдырмау яхшырак ○ 8542 СҮНДЕРЕР (1) ■ Кеше яндырган чыраны ахмак өреп сүндерер ○ 11595 СҮНДЕРЕРГӘ (3) ■ Халык яндырган чыракны сүндерергә өргәннең сакалы көяр ○ 5077 ● 8539; СҮНДЕРМӘС (1) ■ Кунак кеше ут бакмас, бага торып сүндермәс ○ 10099 СҮНДЕРҮ (1) ■ Гашыйклык бер уттыр, кабынса сүндерү юктыр ○ 12678 СҮНМӘС (4) ■ Уты сүнмәс, эше үрчемәс ○ 6313 ● 8454; 8547; 8585 СҮНМИ (2) ■ Таң йолдызы сүнә, дан йолдызы сүнми ○ 11282 ● 15427 СҮНСӘ (2) ■ Уты сүнсә дә кисәве кала ○ 8534 ● 13512 СҮРЕЛМӘСЕН (1) ■ Бер-берсен яратышкан кешеләр, мәхәббәтләре сүрелмәсен өчен, бераз аерылып торырга тиешләр, ди ○ 12669 СҮС (7) ■ Киндердән сүс чыгар, сүс чыкмаса чүбек чыгар ○ 1554 (2) ● 8740; 14349; 16019; 16026; 16027 СҮТ (3) ■ Ташаяк мунчаласын үзең сүт ○ 1938 ● 13416 (2) СҮТӘР (1) ■ Кирегә китәрнең килене киртә сүтәр, ди ○ 13377 СҮТӘРСЕҢ (1) ■ Теккәнне сүтәрсең, кискәнне нишләрсең ○ 8707 СҮТЕГЕ (1) ■ Җырның ертыгы юк, сүзнең сүтеге юк ○ 16440 СҮТЕГЕҢНЕ (1) ■ Сүз уңае килгәндә сүтегеңне ямап кал ○ 16015 СҮТЕК (1) ■ Итекченең итеге сүтек, тимерченең балтасы китек ○ 9049 СҮТЕККӘ (1) ■ Һәр ертыкка ямау бар, һәр сүтеккә сылтау бар ○ 8880 СҮТЕКТӘН (1) ■ Ертык сүтектән көләр, тишек икесеннән дә көләр ○ 8856 СҮТЕЛЕР (1) ■ Чабатаны катласаң ныгыр, сүзне катласаң сүтелер ○ 16128 СҮТЕЛМӘБЕЗ (1) ■ Сөйләсеннәр - сүтелмәбез: ишкән дилбегә түгел ○ 16296 СҮТЕЛМӘС (1) ■ Өзелмәс аркан, сүтелмәс төен булды ○ 7125 СҮТЕП (2) ■ Сүтеп теккән нык торыр ○ 8701 ● 13732 СҮТКӘН (2) ■ Үткәндәге сүткән - өстенә үлән үскән ○ 1005 ● 11855 СҮТКӘНДӘ (1) ■ Өйне салганда нигездән башла, сүткәндә - түбәдән ○ 8341 СҮТМӘ (1) ■ Яңа өй салмыйча, искесен сүтмә ○ 8305 СХОД ( | 1) ■ Ике хатын бергә килсә - сход, өч хатын бергә килсә - полный суд ○ 13641:1 СЧЕТ (1) ■ Счет төймәсеннән төшеп бара ○ 8060 СЫБЫЗГЫГА (1) ■ Кураен югалткан - сыбызгыга калган ○ 16380 СЫБЫЗГЫСЫ (1) ■ Акчасын биргәннең сыбызгысы уйнар ○ 7723 СЫГУ (1) ■ Яшь урынына кара кан сыгу ○ 14999 СЫГЫЛА (1) ■ Агач урманнан ерак үссә дә, шунда таба сыгыла ○ 1652 СЫГЫЛГАННЫ (1) ■ Кулыннан сыгылганны ялаучы ○ 11036 СЫГЫЛМАЛЫ (2) ■ Сыгылмалы тал сынмас, сыгылмас имән сынар ○ 1748 ● 6812 СЫГЫЛМАС (2) ■ Сыгылмалы тал сынмас, сыгылмас имән сынар ○ 1748 ● 6812 СЫГЫП (2) ■ Бетен сыгып, канын эчә ○ 4839 ● 9796 СЫЕ (6) ■ Аты барның канаты бар, сыеры барның сые бар ○ 2589 ● 3212; 3220; 10086; 10118; СЫЕГАЯ (1) ■ Ай тулса, йолдызлар сыегая ○ 11 СЫЕГЫ (2) ■ Берәүнең куесы, берәүнең сыегы ○ 9184 ● 13044 СЫЕГЫ-САРКЫТЫ (1) ■ Катыгы-сөте миңа, сыегы-саркыты сиңа ○ 9466 СЫЕК (7) ■ Гуринчасы биеккә карама, үрәсе сыек ○ 8364 ● 8387; 9192; 9514; 10652; 11926; 14500 СЫЕН (3) ■ Байның сыен бай күрер, ярлы хәлен ярлы белер ○ 7301 ● 11829; 16843 СЫЕНГАН (1) ■ Сарыкка сыенган тургай да сау кала ○ 4153 СЫЕНДА (2) ■ Сыйлы кунак сыенда, сыеннан соң өендә ○ 10166 ● 13336 СЫЕНМА (4) ■ Яшен яшьнәгәндә зур агачка сыенма ○ 1158 ● 5560; 7212; 7483 СЫЕНМАС (1) ■ Бәндә бәндәгә сыенмыйча бәндә агачка сыенмас ○ 11108 СЫЕНМЫЙЧА (1) ■ Бәндә бәндәгә сыенмыйча бәндә агачка сыенмас ○ 11108 СЫЕННАН (1) ■ Сыйлы кунак сыенда, сыеннан соң өендә ○ 10166 СЫЕНСАҢ (1) ■ Аллага сыенсаң сыен, ишегеңне каты биклә ○ 16843 СЫЕҢ (3) ■ Сыйларга сыең булмаса, сыйпарга телең булсын ○ 10164 ● 10220; 15512 СЫЕР (93 | 2) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 960; 2078; 2090; 2527; 2530; 2532; 2740; 3037; 3071; 3126; 3151-3155; 3159; 3160; 3162; 3163 (2); 3164; 3167; 3169; 3170; 3171 (2); 3174; 3175; 3177 (2); 3179-3200; 3221; 3223; 3226; 3228-3232; 3233 (2); 3234-3237; 3238, :1; 3239; 3240; 3242; 3243 (2); 3244; 3245; 3249; 3250; 3279; 3280; 3296; 3786; 3792; 4787:1; 5159; 5227; 5886; 7828; 8067; 11054; 11280; 12231; 14501; 16852; 16963 СЫЕРГА (15) ■ Атка да бер улак, сыерга да бер улак ○ 2548 ● 3178; 3201-3206; 3224; 3251; 6589; 10162; 11624; 12019; 12160 СЫЕРДА (1) ■ Бозавы үлгән сыерда сөт булмас ○ 3161 СЫЕРДАН (4) ■ Кара сыердан да ак бозау туган ○ 3168 ● 3172; 3207; 4118 СЫЕРЛАР (3) ■ Сыерлар су эчкәндә, бозаулар боз ялый ○ 3208 ● 3209; 3210 СЫЕРЛЫ (3) ■ Сыерлы кеше - сыйлы кеше ○ 3211 ● 3222; 9165 СЫЕРЛЫНЫҢ (3) ■ Сыерлының сые бар, сыерсызның ние бар ○ 3212 ● 3213; 13806 СЫЕРНЫ (13) ■ Кәҗәне макта, сыерны сау ○ 3047 ● 3156 (2); 3157; 3158; 3214; 3215; 3227; 3248; 3262; 6372; 14302; 14581 СЫЕРНЫҢ (12) ■ Март: "Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем", - дип әйтә, ди ○ 920 ● 959; 3158; 3159; 3173; 3216-3218; 3225; 3241; 3247; 4510 СЫЕРСЫЗНЫҢ (2) ■ Сыерлының сые бар, сыерсызның ние бар ○ 3212 ● 3213 СЫЕРЧЫК (4) ■ Сыерчык бала чыгарганчы гына сайрый ○ 4115 ● 4116-4118 СЫЕРЫ (7) ■ Аты барның канаты бар, сыеры барның сые бар ○ 2589 ● 3041; 3219; 3220; 3255; 3266; 13682 СЫЕРЫМ (1) ■ Сыерым юк киртәдә, кайгым юк иртәгә ○ 3252 СЫЕРЫҢ (2) ■ Сыерың булмаса, кәҗәгә дә "апай" әйтерсең ○ 3061 ● 3166 СЫЕШМЫЙ (2) ■ Ярлы белән барлы бер җиргә сыешмый ○ 7447 ● 12713 СЫЗА (1) ■ И ураза айлары, сыза йөрәк майлары ○ 16917 СЫЗАМ (1) ■ Яз җитсә кызам, кыш җитсә сызам ○ 1062 СЫЗГЫР (1) ■ Тешең барда сызгыр, борының барда төчкер ○ 10580 СЫЗГЫРА (1) ■ Ни думбыра белмәгән, ни сызгыра белмәгән ○ 16456 СЫЗГЫРМАСАҢ (1) ■ Ат су янында сызгырмасаң да эчәдер, ләкин сызгырсаң, күңеллерәк эчәдер ○ 2509 СЫЗГЫРСАҢ (1) ■ Ат су янында сызгырмасаң да эчәдер, ләкин сызгырсаң, күңеллерәк эчәдер ○ 2509 СЫЗГЫРЫП (2) ■ Сиксәндәге егетмен дисә, сызгырып күрсәтсен ○ 15093 ● 16436 СЫЗГЫРЫРСЫҢ (1) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырларсың, һич булмаса аның көенә сызгырырсың ○ 7037 СЫЗЛАВЫК (1) ■ Кәҗәгә сызлавык чыкса, ул аны агачка ышкый ○ 3045 СЫЗЛАВЫННАН (1) ■ Киявең көйсез булса, теш сызлавыннан яман булыр ○ 13409 СЫЗЛАГАН (1) ■ Бай белән күрше тору сызлаган тешкә кәнфит ашаган кебек ○ 7157 СЫЗЛАУ (1) ■ Күршең яман булса, теш сызлау белән бер ○ 5222 СЫЗЛАУГА (1) ■ Җир маеның лайласы җиде төрле сызлауга шифа ○ 1348 СЫЗМА (1) ■ Бай барда ызан сызма, түрә барда түргә узма ○ 7150 СЫЗЫК (1) ■ Кызыкның төбе сызык ○ 6662 СЫЗЫЛЫР (1) ■ Җидегән йолдызның койрыгы таңга сызылыр ○ 77 СЫЙ (10) ■ Эткә бал сый түгел, үләксә сый ○ 3687 (2) ● 6094; 10119; 10156; 10162; 10191; 13010; 13304; 13332 СЫЙГА (1) ■ Чөйгә - чөй, сыйга - сый ○ 10191 СЫЙГАН (1) ■ Уймак хәтле авызга алты таба коймак сыйган, ди ○ 9726 СЫЙГАННАН (1) ■ Чүлмәкне диңгезгә чумырсаң да эченә сыйганнан артыгын алмас ○ 9988 СЫЙГАНЫН (1) ■ Аягы зур сыйганын кияр, аягы кечкенә сөйгәнен кияр ○ 10881 СЫЙГА-ХӨРМӘТКӘ (1) ■ Рәхмәт сыйга-хөрмәткә, кич килермен калган үрдәккә ○ 10215 СЫЙЛА (3) ■ Кунагыңны аш белән сыйлама, каш белән сыйла ○ 10087 ● 10159; 10205 СЫЙЛАГАНГА (1) ■ Бер көн сыйлаганга кырык көн сәлам ○ 10068 СЫЙЛАГАНДА (2) ■ Сыйлаганда су эч ○ 10163 ● 10220 СЫЙЛАГАННЫ (2) ■ Үрдәк белән сыйлаганны каз белән сыйла ○ 10205 ● 12231 СЫЙЛАГАННЫҢ (1) ■ Иясен сыйлаганның этенә сөяк сал ○ 3484 СЫЙЛАДЫГЫЗ (2) ■ Рәхмәт, сыйладыгыз, көн дә шулай кыланыгыз ○ 10216 ● 10217 СЫЙЛАДЫК (1) ■ Тел дә яңак белән генә сыйладык ○ 15673 СЫЙЛАМА (3) ■ Кунагыңны аш белән сыйлама, каш белән сыйла ○ 10087 ● 10159; 12279 СЫЙЛАМАС (1) ■ Токымы яман туганын сыйламас ○ 14507 СЫЙЛАМЫЙЛАР (1) ■ Кырда кунак сыйламыйлар ○ 1420 СЫЙЛАМЫЙМ (1) ■ Тамагымны сыйламыйм, җанымны кыйнамыйм ○ 9778 СЫЙЛАНГАН (1) ■ Сыйланган атның теше каралмас ○ 2680 СЫЙЛАНЫРСЫҢ (1) ■ Сыйласаң сыйланырсың ○ 10165 СЫЙЛАП (2) ■ Чакырып сыйлап булмады, тотып кыйнап булмады ○ 10226 ● 13607 СЫЙЛАРГА (3) ■ Сыйларга сыең булмаса, сыйпарга телең булсын ○ 10164 ● 10173; 15512 СЫЙЛАСАҢ (2) ■ Карганы бал белән сыйласаң да, тизәк чукымый туймас ○ 3990 ● 10165 СЫЙЛАТА (2) ■ Кунак "китәм-китәм" дип сыйлата, хаста "үләм-үләм" дип елата ○ 10111 ● 15312 СЫЙЛАШ (2) ■ Кода булганчы бик сынаш, кодалашкач бик сыйлаш ○ 14624 ● 14626 СЫЙЛАШКАН (1) ■ Кода ашы белән кодагый сыйлашкан ○ 14623 СЫЙЛАШМАСАҢ (1) ■ Тереклектә сыйлашмасаң, үлгәннән соң елашма ○ 15386 СЫЙЛАШЫРГА (2) ■ Елашырга үз яхшы, сыйлашырга ят яхшы ○ 14671 ● 14690 СЫЙЛЫ (9) ■ Сыерлы кеше - сыйлы кеше ○ 3211 ● 3221; 3222; 5478 (2); 9165; 10109; 10166; СЫЙЛЫЙ (3) ■ Бар башын сыйлый, юк - яшен ○ 7543 ● 13092 (2) СЫЙЛЫЙЛАР (3) ■ Этне хуҗасы хакына сыйлыйлар ○ 3708 ● 10140; 13050 СЫЙМАГАН (6) ■ Сыймаган җиргә чөй кагу ○ 1989 ● 10237; 15576; 15747; 15949; 16422 СЫЙМАС (26 | 1) ■ Ике карбыз бер култыкка сыймас ○ 1602 ● 1936; 2099; 2644; 3090; 3132; 4731; 5589; 5801; 6992; 8249; 8599; 9001; 9040; 9462; 10175; 10193; 12187; 12671; 12702; 12759; 14077 (2); 15508; 16714; 16979, :1 СЫЙМАСА (1) ■ Тычкан, тишегенә сыймаса, койрыгына тубал тага, имеш ○ 3416 СЫЙМАССЫҢ (1) ■ Этне ияртсәң, үзең сыймассың ○ 3703 СЫЙМЫЙ (9 | 1) ■ Араларына кыл да сыймый ○ 2425 ● 2441, :1; 2918; 12086; 12127; 13348; 14376; 15541; 15680 СЫЙМЫЙСЫҢМЫ (1) ■ Ишеккә сыймыйсыңмы, керергә кыймыйсыңмы? ○ 8370 СЫЙНЫ (2) ■ Яхшы сыйны кешегә куй, яхшы киемне үзең ки ○ 8830 ● 10167 СЫЙПА (1) ■ Этнең йонын уңайга сыйпа ○ 3719 СЫЙПАГАН (1) ■ Аюны сыйпаган белән сыер булмас ○ 2090 СЫЙПАГАННЫ (4) ■ Сыер сыйпаганны белмәс ○ 3195 ● 3378; 11717; 12231 СЫЙПАНЫР (1) ■ Тавис киенер дә ясаныр, аккош коеныр да сыйпаныр ○ 4120 СЫЙПАП (1) ■ Ярлы башын тырнап елаганда, бай корсагын сыйпап җырлар ○ 7445 сыйпап → сылап-сыйпап СЫЙПАРГА (2) ■ Сыйларга сыең булмаса, сыйпарга телең булсын ○ 10164 ● 15512 СЫЙПАСА (1) ■ Бозауны кем сыйпаса, шуның кулын ялар ○ 3259 СЫЙПАСАҢ (2) ■ Яхшыны сыйпасаң, исеннән китми; яманны сыйпасаң, ишегеннән китми ○ 12380 (2) СЫЙПАУ (3) ■ Йонны тискәре якка сыйпау ○ 2431 ● 2784; 2866 СЫЙПЫЙЛАР (2) ■ Көчекне дә башыннан сыйпыйлар ○ 3813 ● 13050 СЫЙРАГЫН (1) ■ Сыерлар су эчкәндә, бака сыйрагын тыга ○ 3209 СЫЙРАК (2) ■ Аш та су, баш та сыйрак ○ 9433 ● 12749 СЫЙРАКЛЫ (1) ■ Тәртә бугазлы, салам сыйраклы ○ 10364 СЫЙСА (1) ■ Аяк сыйса, баш сыяр ○ 10891 СЫЙСЫЗ (1) ■ Сыйсыз җирдә кунак тормас ○ 10168 СЫЙФАТКА (1) ■ Санарга санлы булсын, сыйфатка затлы булсын ○ 7953 СЫЙФАТЫ (4) ■ Киберлек - кәрлә сыйфаты, кечелек - бәндә сыйфаты ○ 12011 (2) ● 12045; СЫЙФАТЫН (2) ■ Маңгай тире эшнең сыйфатын яхшырта ○ 6108 ● 10291 СЫККАН (1) ■ Тасылын белгән таш сыккан ○ 6374 СЫКРЫЙ (1) ■ Атасына тисәң - баласы сыкрый, үгезенә тисәң - танасы ○ 14368 сыктап → елап-сыктап СЫЛАГАН (3) ■ Хәтерне буран сылаган ○ 1229 ● 2077; 8361 СЫЛАМАГАН (1) ■ Камыр белән сыламаган - эт ашамас әле ○ 9464 СЫЛАНЫР (1) ■ Әрсез кеше сумала булып сыланыр ○ 11331 СЫЛАП-СЫЙПАП (1) ■ Хатын-кыз - мамык мендәр: сылап-сыйпап торсаң гына күпереп тора ○ 13720 СЫЛТАВЫ (4 | 2) ■ Бирмәснең сылтавы күп ○ 8127 ● 13295, :1, :2; 13337; 14299 СЫЛТАР (3) ■ Уракчының уңмаганы уракка сылтар ○ 1456 ● 14951; 16860 СЫЛТАУ (4) ■ Уңмаганга олан сылтау ○ 6537 ● 8880; 16750; 16867 СЫЛТАУСЫЗ (1) ■ Сылтаусыз мәкаль дә әйтелми ○ 16401 СЫЛТЫЙ (4) ■ Үгез үгезгә сылтый, үгез мөгезгә сылтый ○ 3309 (2) ● 16966 (2) СЫЛУ (11) ■ Казан кайда - сүз шунда, сылу кайда - күз шунда ○ 10671 ● 10682; 10694; 10695; 12743 (3); 12760 (2); 13080; 14119 СЫЛУЛЫКТАН (1) ■ Сылулыктан файда юк, акылы-һушы булмаса ○ 11625 СЫЛЫЙ (1) ■ Кояшны балчык белән сылый алмассың ○ 46 СЫМАК (4) ■ Әвене янган кеше сымак кылана ○ 1511 ● 4142; 4540; 4708 СЫМАН (1) ■ Язгы бизгәк сыман ябышып тора ○ 15365 СЫНА (8) ■ Тимер нечкә җирдән сына ○ 299 ● 1711; 1957; 2757; 14807; 15646 (2); 15886 СЫНАГАННЫ (2) ■ Бер сынаганны ике сынасаң, шайтан көләр ○ 11104 ● 11105 СЫНАЛА (4) ■ Кош һавада сынала ○ 3851 ● 5536; 6907; 14783 СЫНАЛГАН (1) ■ Сыналмаган фәрештәдән сыналган шайтан артык ○ 16751 СЫНАЛМАГАН (4) ■ Сыналмаган атның артыннан үтмә ○ 2681 ● 5305; 13419; 16751 СЫНАЛЫР (6) ■ Алтын утта сыналыр, әдәм эштә сыналыр ○ 6019 (2) ● 11066 (2); 13444 (2) СЫНАМАК (1) ■ Ир сынамак - бурыч ○ 13502 СЫНАМЫЙЛАР (1) ■ Бер сынаганны мең сынамыйлар ○ 11105 СЫНАМЫЙЧА (1) ■ Көчеңне сынамыйча сәнәк күтәрмә ○ 10781 СЫНАП (2) ■ Ат алсаң сынап ал, акча алсаң санап ал ○ 2470 ● 13116 СЫНАР (17) ■ Каты таш ватылыр, каты агач шарт сынар ○ 126 ● 1401; 1687; 1693; 1707; 1744; 1748; 1884; 2487; 6812; 7074; 8715; 9950; 10088; 14838; 14875; 14928 СЫНАСАҢ (1) ■ Бер сынаганны ике сынасаң, шайтан көләр ○ 11104 СЫНАТ (1) ■ Батырлыгыңны мәйданга сынат ○ 6637 СЫНАШ (1) ■ Кода булганчы бик сынаш, кодалашкач бик сыйлаш ○ 14624 СЫНГАН (6) ■ Борынгының борыны сынган, ди ○ 778 ● 1304; 3225; 13771; 16926 (2) СЫНГАНЫ (2) ■ Имән агачының иелгәне - сынганы ○ 1726 ● 13459 СЫНДЫ (2) ■ Арбам сынды дип күчтән калма, башым авырта дип эштән калма ○ 6021 ● 14420 СЫНДЫРА (7) ■ Чыгымчы ат тәртә сындыра ○ 2694 ● 3728; 13704; 15550; 15799; 15825; 16176 СЫНДЫРАМ (1) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 СЫНДЫРАСЫ (1) ■ Коры агачны сындырасы җиңел, коры гыйшыктан аерыласы җиңел ○ 12712 СЫНДЫРАСЫҢ (1) ■ Баланы җай бөксәң - күндерәсең, кинәт бөксәң - сындырасың ○ 13987 СЫНДЫРГАН (1) ■ Арыслан, айга менәмен дип, аягын сындырган ○ 2032 СЫНДЫРГАННЫ (1) ■ Мөгезен сындырганны болан онытмас, атасын хурлаганны углан онытмас ○ 14373 СЫНДЫРДЫМ (1) ■ Болай да ярлы, өстенә кабырганы сындырдым ○ 7529 СЫНДЫРМА (3) ■ Җимешен аша, ботагын сындырма ○ 1830 ● 2458; 3173 СЫНДЫРМЫЙ (1) ■ Җылы сөяк сындырмый, салкын җанны тындырмый ○ 1205 СЫНДЫРМЫЙЛАР (3) ■ Тумаган туры алашаның сөяген сындырмыйлар ○ 2778 ● 3714; 7003 СЫНДЫРСАҢ (1) ■ Еланның тешен сындырсаң да, агуы кала ○ 4651 СЫНДЫРУ (1) ■ Күңелне сындыру тиз, чәчәкне сулдыру тиз ○ 11239 СЫНДЫРЫП (5) ■ Бүрегә азык бирсәң, тешен сындырып бир ○ 2171 ● 7081; 9186; 16838; 17009 СЫНДЫРЫР (5) ■ Март: "Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем", - дип әйтә, ди ○ 920 ● 959; 6500 (2); 11307 СЫНДЫРЫРЛАР (1) ■ Күрше капкасын какма, үзеңнекен сындырырлар ○ 5186 СЫНДЫРЫРЛЫК (2) ■ Февральдә сыер мөгезен сындырырлык суыклар була ○ 960 ● 16810 СЫНДЫРЫРСЫҢ (3) ■ Бүрәнәне уртасыннан тотма - сындырырсың ○ 1909 ● 2862; 5687 СЫНМАВЫННАН (1) ■ Өчаякның бер аягы сынса, калган икесе сынмавыннан файда юк ○ 10005 СЫНМАС (4) ■ Сыгылмалы тал сынмас, сыгылмас имән сынар ○ 1748 ● 6812; 10246; 16062 СЫНМАСА (1) ■ Эт, туенда аягы сынмаса, ул туйны туйга санамый ○ 3639 СЫНМАСЫН (2) ■ Тешең сынса да, серең сынмасын ○ 12551 ● 13691 СЫНМЫЙ (6) ■ Тоткан җирдән чыбык сынмый ○ 1945 ● 1957; 5070; 12580; 15501; 16122 СЫНСА (6) ■ Тимер сынса эретеп коярсың, дуслык сынса коялмассың ○ 5484 (2) ● 7285; 10005; 10251; 12551 СЫНУ (4) ■ Имән агачының иелүе - сыну шикелле, ир егетнең ике сөйләве - үлү шикелле ○ 13460 ● 13957; 14414 (2) СЫНЫ (4) ■ Иңе барның буе бар, буе барның сыны бар ○ 581 ● 3791; 9957; 12653 сыны → буе-сыны СЫНЫЙ (3) ■ Ерак юл атны сыный, авыр юл ирне сыный ○ 6757 (2) ● 12736 СЫНЫЙМ (1) ■ Көч сыныйм дип кеше үтергән ○ 10838 СЫНЫК (4) ■ Сынык бөтен булмас ○ 614 ● 9685; 9971; 14197 СЫНЫКНЫ (1) ■ Алган сыныкны калдырмыйлар ○ 9531 СЫҢАР (5) ■ Күршең сукыр булса, сыңар күзеңне йом ○ 5221 ● 5739; 7904; 9041; 11217 СЫҢАРЫ (1) ■ Икенең бере - игезнең сыңары ○ 7907 СЫПЫР (1) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 СЫПЫРГАН (1) ■ Йонны ятышына таба сыпырган яхшы ○ 2362 СЫПЫРСАҢ (5) ■ Җаена сыпырсаң - юрга булыр, кирегә сыпырсаң - чыгымчы булыр ○ 2813 (2) ● 3009; 3361 (2) СЫПЫРЫП (2) ■ Маңгайга язылган язмышыңны тир белән сыпырып төшереп булмый ○ 14930 ● 17009 СЫРА (1) ■ Гыйлемлек сыра түгел, авызга коелмый ○ 16572 СЫРГА (1) ■ Алтын сырга колакны уяр, алтын итек аякны уяр ○ 8762 СЫРЛАНДЫ (1) ■ Тутый аягын күреп хурланды, буен күреп сырланды ○ 4160 СЫРЛАННЫҢ (1) ■ Сырланның, үзен өзсәң дә, тамыры кала ○ 1303 СЫРЛЫ (2) ■ Сырлы күкәй сабан туенда гына була ○ 4300 ● 9957 СЫРПАЛАНМА (1) ■ Сөйгәнгә сөял, сөймәгәнгә сырпаланма ○ 12750 СЫРТКА (2) ■ Койрыкны сыртка салу ○ 2438 ● 15993 СЫРТЛАННАН (1) ■ Сыртланнан ашалганчы арысланнан ашал ○ 2333 СЫРТНЫ (1) ■ Сыртны җиргә салырга теләмәү ○ 10847 СЫРТТА (1) ■ Эш хутта, койрык сыртта ○ 6321 СЫРТЫ (2) ■ Атым чаман булса да, сырты аман ○ 2603 ● 4470 СЫРТЫН (2) ■ Бүре арыгын белгертмәс, эткә сыртын кабартыр ○ 2128 ● 3552 СЫРТЫНДА (1) ■ Кәҗә - тауда, мамыгы - сыртында ○ 3038 СЫРТЫННАН (1) ■ Белмәгән атның сыртыннан әйлән ○ 2629 СЫРХАВЫ (1) ■ Күңел сырхавы - күп сөйләү ○ 15939 СЫРХАВЫНА (1) ■ Сырхавына күрә дәвасы ○ 15278 СЫРХАУ (4) ■ Сорау - сырхау, бирмәсә - үлем ○ 8183 ● 10270; 15357; 15366 СЫРХАУГА (1) ■ Бал - ару, җитмеш төрле сырхауга дару ○ 9150 СЫРХАУНЫҢ (1) ■ Сырхауның бар тазасы, тазаның бар үлеме ○ 15279 СЫРЫ (1) ■ Сырлы аякның сыры китсә дә сыны китми, ди ○ 9957 СЫРЫШЫР (1) ■ Тырыш эшкә тырышыр, ялкау ашка сырышыр ○ 6505 СЫТАМ (1) ■ Сыер, басса, сытам дип баса, ди ○ 3184 СЫТЫЛМЫЙ (1) ■ Ут эчендә тоткан йомырка сытылмый ○ 4339 СЫТЫП (1) ■ Чырай сытып аш биргәнче елмаеп агу бир ○ 10189 СЫЧКАН (3) ■ Мәче сычкан оясына керә алмас ○ 3357 ● 3367; 3597 СЫЯ (8) ■ Ике тәкә башы бер казанга, мөгезе булмаса, сыя ○ 3131 ● 5019; 5445; 8413; 12127; 13348; 15473; 15858 СЫЯР (6 | 1) ■ Ике ерткыч бер яланга сыяр, ике патша дөньяга сыймас ○ 5801 ● 7555; 8249; 10891; 15967; 16979, :1 СЫЯСЫҢ (1) ■ Күңел киң булса, тар җиргә дә сыясың ○ 11208 ТА (137 | 1) ■ Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне әйт ○ 1 (2) ● 36; 40; 53 (2); 64; 317; 1133; 1180; 1221; 1230; 1503 (2); 1553; 1681; 1715; 1727; 1959; 2023; 2145; 2441; 2464; 2641; 2652; 2653; 2688; 2718; 2763 (2); 2788; 3002; 3030; 3066; 3085; 3106 (2); 3546; 3828; 3847; 3871; 3891; 3896; 3904; 3907; 3926; 4101; 4178; 4179; 4278; 4279; 4318-4321; 4406; 4529; 4536; 5555 (2); 5567; 5667; 5977; 6480; 6587; 6725; 6925; 7062; 7565 (2); 7610; 7661; 7665; 7668; 7712; 7827; 7828; 8360; 8411; 8516; 8594; 8617; 8633; 8692; 8826; 9318; 9433 (2); 9553:2; 9557; 9604; 9629; 9663; 9844; 10130 (2); 10248; 10328; 10358; 10643; 10725; 10785 (2); 10855; 11000 (2); 11002; 11109; 11471; 11524; 11537; 11745; 11767; 11774; 12241; 12252; 12615; 12779; 13319; 13320; 13323; 13906; 14043 (2); 14047; 14139 (2); 14566; 14692; 14702; 15050; 15094; 15179; 15294; 15496; 15833; 16947 (2) ТАБА (55) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 432; 794; 1652; 2182; 2229; 2362; 2408; 3394; 3431; 3594; 3620; 3655; 4588; 4803; 4899; 5967; 6055; 6159; 6771 (2); 7069; 7395; 7396; 7585; 7656; 7710; 7769; 7782; 8290; 9060; 9182; 9306; 9726; 9958; 9959; 10012; 10035; 10980; 11021; 11022; 11542; 12510; 12853; 12884; 13041; 13614; 13943; 14839; 15538; 15563; 16023; 16545; 16667 (2) ТАБАБЫЗ (1) ■ Акча безне тапмый, без акчаны табабыз ○ 7819 ТАБАГА (3 | 5) ■ Майсыз коймак табага ябыша ○ 9305 ● 10031, :1, :2, :3, :4, :5; 10697 ТАБАГАЧ (2) ■ Табагач урын сорамый ○ 9960 ● 10110 ТАБАГАЧКА (1) ■ Табагачка кисәү такма ○ 9961 ТАБАГАЧЫ (1) ■ Берәүгә - таба ашы, берәүгә - табагачы ○ 9182 ТАБАГАЧЫҢ (1) ■ Табагачың булгач, табаң ничек булмасын ○ 9962 ТАБАГЫ (7) ■ Көн дә килгән - көл чүмече, ай да килгән - ай табагы ○ 896 ● 6030; 9146; 9874; 9879; 9998; 10150 ТАБАГЫМ (2) ■ Эшкә булса - уф табаным, ашка булса - китер табагым ○ 6325 ● 8176 ТАБАГЫН (2) ■ Шулпасын эч, табагын безгә калдыр ○ 9732 ● 9748 ТАБАГЫНА (1) ■ Табагына карап ашын эч, анасына карап кызын коч ○ 14317 ТАБАГЫҢА (1) ■ Ашаган табагыңа төкермә ○ 9876 ТАБАГЫҢДА (2) ■ Табагыңда ашың булса, дуслар яхшы; табагыңда ашың бетсә, туганнар яхшы ○ 14677 (2) ТАБАДА (4) ■ Оят өлеше - табада камыр ○ 9315 ● 10036; 13369; 14643 ТАБАДАН (4) ■ Уеннан - уймак, табадан - коймак ○ 6691 ● 9198; 9307; 13570 ТАБАК (1) ■ Алдыңа табак куйдым, кулыңа пычак бирдем ○ 10207 ТАБАККА (10) ■ Бүре баласын салсаң табакка, тәгәрәп төшә тагаракка ○ 2136 ● 2877; 2985; 3716; 6559; 9700; 9936; 10037; 10670; 12195 ТАБАКНЫКЫН ( | 1) ■ Иләктәген чиләккә, табакныкын савытка ○ 10028:3 ТАБАК-САВЫТ (3) ■ Табак-савыт шалтырамый тормый ○ 9963 ● 10003; 13329 ТАБАКТА (2) ■ Симез - табакта, дус киңәштә беленә ○ 5474 ● 9588 ТАБАКТАН (3) ■ Ашлы табактан аша атлама ○ 9136 ● 10024; 14118 ТАБАЛАР (1) ■ Бәхет үзе килми, ияреп тә йөрми - аны эзләп табалар ○ 14836 ТАБАЛМАС (1) ■ Сукыр куйганны күзле табалмас ○ 15262 ТАБАМ (1) ■ Бер колга: "Азат булдың", - дигәннәр. "Алай булгач, акча табам да кол сатып алам!" - дигән ○ 5754 ТАБАН (6) ■ Этнең койрыгы да үзенә табан кәкре ○ 3721 ● 4514; 10574; 11395; 14610; 15693 ТАБАННАН (3) ■ Тәбәнәк кеше - табаннан тузган ○ 10807 ● 10957; 15708 ТАБАННАР (1) ■ Табаннар таш булу ○ 11041 ТАБАНЫ (7) ■ Борчак, күпме генә сикерсә дә, табаны вата алмый ○ 1545 ● 2573; 2849 (2); 3395; 3725; 7079 ТАБАНЫМ (1) ■ Эшкә булса - уф табаным, ашка булса - китер табагым ○ 6325 ТАБАНЫН (3) ■ Акча керсә, уч табанын үбүчән ○ 7820 ● 10995; 11015 ТАБАНЫНА (1) ■ Теле табанына җиткән ○ 15694 ТАБАНЫҢА (1) ■ Ат чаманына менгәнче ике табаныңа ялын ○ 2525 ТАБАНЫҢНАН (1) ■ Түбәңнән керер, табаныңнан чыгар ○ 10365 ТАБАНЫҢНЫ (1) ■ Табаныңны ярып тоз сибәр ○ 11042 ТАБАҢ (1) ■ Табагачың булгач, табаң ничек булмасын ○ 9962 ТАБАР (57) ■ Су, ага-ага, юлын табар ○ 422 ● 1970 (2); 2169; 2414; 2540 (2); 2541 (2); 4128; 4723; 4729; 5206; 5441 (2); 5450 (2); 6066; 6510; 6511; 6659 (2); 6830; 7377; 7433 (2); 8854; 9223; 10973 (2); 11172; 12261; 12497 (2); 12560; 12612; 12641; 13450 (2); 13701 (2); 13890 (2); 13893 (2); 14487; 14646; 15234; 15266; 15624; 15634; 15650; 15859 (2); 16258 (2); 17003 ТАБАРГА (3) ■ Кирәгеңне тырнап-казынып табарга тавыктан өйрән ○ 4284 ● 11596; 15802 ТАБАРЛЫК (1) ■ Эт белән эзләсәң дә табарлык түгел ○ 3789 ТАБАРСЫҢ (7) ■ Дуслар хәтерен калдырсаң, дошман хәтерен табарсың ○ 5383 ● 6113; 6503; 14553 (2); 16159; 16877 ТАБАРЫ (1) ■ Ашына күрә табагы, эшенә күрә табары ○ 6030 ТАБАСЫНА (2) ■ Табасына күрә тәбәсе, хезмәтенә күрә бәясе ○ 6122 ● 9964 ТАБАЧАГЫҢ (1) ■ Әҗәлеңне нәрсәдән табачагың маңгаеңа язылмаган ○ 15400 ТАБИБ (2) ■ Бар да сау булса, табиб авыру булыр ○ 15198 ● 15352 ТАБИБКА (1) ■ Күп авырган кеше үзе дә табибка әйләнә ○ 15235 ТАБИГАТЕ (1) ■ Чаян явызлыктан чакмый, табигате шулайга чага ○ 4691 ТАБИГАТЬ (2) ■ Мәхәббәт - табигать бүләге ○ 12729 ● 16608 ТАБУ (6) ■ Җиде кат җир астына керсә дә, эзләп табу ○ 250 ● 630; 5395; 7378; 13944; 14134 ТАБУГА (1) ■ Баланы табуга караганда тәрбияләү кыен ○ 13983 ТАБУЧЫ (2) ■ Ир - табучы, хатын - туздыручы ○ 13834 ● 14015 ТАБУЫ (2) ■ Малны табуы бер кыен, тота белү - ике кыен ○ 7397 ● 7706 ТАБЫ (2) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 ● 15300 ТАБЫЛА (25) ■ Тимер булса, алтын да табыла ○ 297 ● 682; 1467; 2395; 2490; 2513; 6153; 6591; 6635; 7358; 7575; 9127; 9327; 10288; 10293; 10718; 11255; 11406; 11538; 11568; 12694; 13504; 14443; 16465; 17056 ТАБЫЛГАН (2) ■ Яраксыз табылган таш өй почмагына китә ○ 205 ● 16407 ТАБЫЛДЫ (2) ■ Турбы тулганда кизәк табылды ○ 9968 ● 15360 ТАБЫЛДЫК (1) ■ Табылдык малга ия күп ○ 7415 ТАБЫЛМАГАН (1) ■ Табылмаган мал тау чаклы ○ 7416 ТАБЫЛМАС (14) ■ Бармаган җирдә бакыр бар, барсаң тимер табылмас ○ 271 ● 1091; 2363; 5667; 7385; 7807; 8873; 9973; 14081 (2); 14141; 14756; 15816; 16757 ТАБЫЛМЫЙ (12) ■ Бишкә урын табыла, бергә урын табылмый ○ 682 ● 1467; 6253; 7341; 7385; 7560; 7804; 10288; 11406; 13504; 14956; 16593 ТАБЫЛСА (5) ■ Эшсез бәхет табылмый, табылса да тагылмый ○ 6253 ● 6955; 12779; 13505; 14956 ТАБЫЛЫР (22) ■ Камышы күренсә, чишмәсе табылыр ○ 1283 ● 1524; 1534; 2351; 2591; 4698; 5030; 7182; 7666; 7775; 7806; 7935; 9369; 9977; 10242; 10247; 13505; 14141; 14682; 15202; 15413 (2) ТАБЫН (5) ■ Яхшы айгыр табын ташламас ○ 2768 ● 10157; 10170; 10221; 14644 ТАБЫНГА (2) ■ Талашлы табынга шайтан ияләшер ○ 9339 ● 10083 ТАБЫНГАН (1) ■ Алтынга табынган - акылдан абынган ○ 7764 ТАБЫНГАННЫ (1) ■ Алтын җем итә, табынганны җен итә ○ 7761 ТАБЫНДА (3) ■ Тар табында чәй эчкәнче, киң табында су эч ○ 9708 (2) ● 15507 ТАБЫНДАШ (1) ■ Һәр табындаш тугандаш түгел ○ 10206 ТАБЫНДЫРА (1) ■ Бурыч багындыра, кылыч табындыра ○ 5562 ТАБЫННАН (2) ■ Тавышлы табыннан фәрештә качар ○ 9338 ● 13114 ТАБЫНЫ (1) ■ Кунакчыл кешенең табыны буш булмый ○ 10148 ТАБЫНЫҢДА (1) ■ Ишек алдыңда сыерың булса, табыныңда маең булыр ○ 3166 ТАБЫП (8) ■ Вакыт белән якут табып була, якут белән вакыт табып булмый ○ 797 (2) ● 6292; 6617; 7697; 8757; 12321; 13135 ТАБЫР (1) ■ Туган туганны табыр, ятка бәласе калыр ○ 14680 ТАБЫШ (6) ■ Куян табыш артыннан киткән, койрыксыз кайткан ○ 2255 ● 6219; 6955; 7870; 9239; 9241 ТАБЫШКАН (2) ■ Яратканга ябышкан, болар каян табышкан ○ 12807 ● 13258 ТАБЫШЛЫ (1) ■ Табышлы бүре өненә керә, табышсыз бүре камауга эләгә ○ 2201 ТАБЫШМАК (3) ■ Мәзәк - күңел ачкычы, табышмак - зиһен ачкычы ○ 16388 ● 16406; 16407 ТАБЫШМАКНЫ (1) ■ Табышмакны көндез әйтсәң, бүре очрый, имеш ○ 16408 ТАБЫШСЫЗ (2) ■ Табышлы бүре өненә керә, табышсыз бүре камауга эләгә ○ 2201 ● 12905 ТАБЫШТАН (1) ■ Йөз табыштан йөз таныш артык ○ 5453 ТАБЫШЫ (1) ■ Белеше кайда - йомышы шунда, танышы кайда - табышы шунда ○ 5303 табышы → файдасы-табышы ТАБЫШЫН (1) ■ Бай табышын сөйләгәндә ярлы төшен сөйли ди ○ 7189 ТАБЫШЫР (1 | 1) ■ Туган туган белән табышыр, ятка бәла ябышыр ○ 14679 ● 15762:1 ТАВИС (6 | 1) ■ Тавис каурыйлары таккан карга ○ 4016 ● 4119, :1; 4120-4123 ТАВИСНЕҢ (1) ■ Тависнең төзәнмәгәне булмас, хатынның бизәнмәгәне булмас ○ 13674 ТАВИСНЫҢ (1) ■ Тависның күлмәге ефәк булса да, аягы ыштыр булыр ○ 4124 ТАВЫ (5) ■ Ослан тавы күренә ○ 232 ● 233; 246; 9738; 14599 ТАВЫГЫ (14) ■ Кемнең тарысы - шуның тавыгы ○ 1549 ● 4280; 4281; 4292; 4348; 4356; 51925194; 5208; 5247; 7302; 8599; 12010 ТАВЫГЫҢ (1) ■ Күршең бай булса, тавыгың тук булыр ○ 5217 ТАВЫК (88 | 1) ■ Аю тора торган урын кыйммәт түгел, тавык тырмаша торган урын кыйммәт ○ 2081 ● 2287; 2303; 2309; 3980; 4236; 4246; 4265-4270; 4272; 4276; 4278; 4279; 4286; 4288; 4290; 4291; 4293; 4297; 4301-4323; 4324, :1; 4325-4328; 4333; 4335; 4343; 4345; 4353; 43574360; 4372; 4375; 4421; 4422; 4425; 5264; 5797; 7472 (2); 7827; 8285; 8306; 8337; 9774; 9844; 10217; 11845; 12644; 13386; 14045; 14284; 15011; 16406; 16653; 16684; 16866; 17054; 17062 ТАВЫККА (5 | 1) ■ Сукыр тавыкка бакра да бодай ○ 4298 ● 4298:1; 4349; 4361; 4395; 16998 ТАВЫКЛАРНЫҢ (1) ■ Урак ае - тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае ○ 958 ТАВЫКЛАРЫ (1) ■ Ике әтәч сугышканда тавыклары кытаклар ○ 4367 ТАВЫКНЫ (6) ■ Кабып йотар алдыннан төлке дә тавыкны мактый ○ 2288 ● 4248; 4329; 4362; 9777; 11841 ТАВЫКНЫҢ (8) ■ Кыткылдаган тавыкның барысы да күкәй салмас ○ 4287 ● 4299; 4330-4332; 4337; 4340; 4428 ТАВЫКСЫЗ (1) ■ Төлке әйткән: "Үзем өчен әйтүем түгел, әмма тавыксыз кетәк утка чыксын!" - дигән, ди ○ 2304 ТАВЫКТАН (8) ■ Бу чакта йомырка тавыктан күп белә ○ 780 ● 838; 4271; 4283; 4284; 4334; 4338; 4347 ТАВЫМ (1) ■ Тәбәнәк булса да, тавым бар ○ 244 ТАВЫН (1) ■ Һәркем үз менгән тавын, биек булсын, ди ○ 222 ТАВЫНА (2) ■ Тавына күрә төлкесе, заманына күрә көлкесе ○ 946 ● 11144 ТАВЫҢ (2) ■ Атаң үлде - таянган тавың ауды ○ 14333 ● 14391 ТАВЫШ (8) ■ Корыган камыш ерактан тавыш бирер ○ 1285 ● 5264; 6718; 7882; 9871; 10914; 14643; 15808 ТАВЫШКА (2) ■ Тимерче шакылдауны тавышка санамас ○ 312 ● 1564 ТАВЫШЛЫ (5) ■ Тавышлы йортта бәрәкәт булмас ○ 8286 ● 9338; 13835 (2); 16365 ТАВЫШНЫ (2) ■ Тау, бик зур булса да, үзенә кычкырганны яратмый: тавышны кире кайтара ○ 154 ● 8334 ТАВЫШСЫЗ (3) ■ Сай елга шалтырап ага, тирән елга - тавышсыз ○ 419 ● 468; 13683 ТАВЫШЧАН (1) ■ Үзе тавышчан да, изгелеккә авышчан ○ 16333 ТАВЫШЫ (17 | 2) ■ Чалгы тавышы чыга башласа, яңгыр ява башлый, ди ○ 1321 ● 2104; 3888; 3997:1; 4005; 4119:1; 4254; 4373; 4529; 5842; 8818; 9890; 9994; 13820; 14261; 14609; 16308; 16309; 16343 ТАГ (1) ■ Яхшы тел таг биләр ○ 15649 ТАГА (2) ■ Тычкан, тишегенә сыймаса, койрыгына тубал тага, имеш ○ 3416 ● 7782 ТАГАН (3) ■ Тар өйгә таган, биек өйгә баган ○ 8287 ● 10004 (2) ТАГАР (1) ■ Куштан үзенә үзе табар, уңганга мулла кызын тагар ○ 17003 ТАГАРАГЫНДА (1) ■ Сыерның сөте җиленендә түгел, тагарагында ○ 3216 ТАГАРАК (1) ■ Ярык тагарак янында калу ○ 10051 ТАГАРАККА (7) ■ Бүре баласын салсаң табакка, тәгәрәп төшә тагаракка ○ 2136 ● 3716; 6559; 9965; 10037; 11279; 12195 ТАГАРЛАР (1) ■ Какма кеше капкасын - үз капкаңны кагарлар; такма кешегә исем - үзеңә исем тагарлар ○ 8611 ТАГУ (2) ■ Аңа тау да тагу түгел ○ 223 ● 653 ТАГУЧЫ (1) ■ Яхшы атка кыңгырау тагучы күп була ○ 2724 ТАГЫ (7) ■ Һәрнәрсәнең йөзе бар, йөз астында үзе бар, үлчәве бар, саны бар, кирәк булса тагы бар ○ 638 ● 1353; 1590; 4299; 4324; 13623; 14735 ТАГЫЛГАН (1) ■ Муенга тагылган таш булдың ○ 231 ТАГЫЛГАЧ (1) ■ Артыңа бер тубал тагылгач, тартмый хәлең юк ○ 9869 ТАГЫЛМЫЙ (2) ■ Эшсез бәхет табылмый, табылса да тагылмый ○ 6253 ● 14956 ТАГЫЛСА (2) ■ Ат тагылса өзелер, дан тагылса өзелмәс ○ 11068 (2) ТАГЫЛЫЙ (1) ■ Агылый белән тагылый ○ 5513 ТАГЫЛЫП (1 | 1) ■ Дегет чиләге арбага тагылып йөри-йөри дә барыбер ватыла ○ 7016:2 ● 7017 ТАГЫН (13) ■ Тора-тора да, тагын бер китереп ора ○ 1142 ● 2257; 2848; 7620; 8994; 9507; 11043; 11718; 12584; 14799; 15150; 15360; 15802 ТАГЫП ( | 1) ■ Дегет чиләген арбага тагып җибәрсәң, кая кадәрле дә өстерәлә ○ 7016:3 ТАЕ (3) ■ Биясенә атлансаң, тае үзе ияреп кайтыр ○ 2825 ● 2870; 14667 ТАЕМ (1) ■ Балакаем, булыр сиңа ала таем ○ 14170 ТАЕН (2) ■ Якын күргән дустыңның атын алма, таен ал ○ 5495 ● 12282 ТАЕҢ (1) ■ Ятның аты узганчы үзеңнең таең узсын ○ 14694 ТАЕП (3) ■ Хәлдән таеп егылган атка бүре куркыныч түгел ○ 2691 ● 3159; 12646 ТАҖ (2) ■ Берәүнең башына - таҗ, берәүгә - таш ○ 5759 ● 13768 ТАҖЫ (1) ■ Гыйлем - башның таҗы, байлык - җилкә йөге ○ 16559 ТАЗ (20) ■ Өскә куйсаң - аз, аска куйсаң - таз ○ 743 ● 2382; 4057; 7382; 8646; 10470; 11102; 12673; 15218; 15287; 15288; 15289 (2); 15290-15293; 15305; 15315; 15351 ТАЗА (17) ■ Батсаң, таза суга бат ○ 346 ● 1444 (2); 1464; 1815; 5904; 6860; 8031; 8539; 9207; 9208; 9523; 10652; 11250; 15288; 15294; 15319 ТАЗАЛЫГЫМ (1) ■ Арулыгым - байлыгым, тазалыгым - саулыгым ○ 15349 ТАЗАЛЫГЫН (1) ■ Фил, күперне борыны белән төртеп, тазалыгын карый: борынына чыдаса, үзенә чыдый, ди ○ 3334 ТАЗАЛЫК (2) ■ Байлыкның башы - тазалык ○ 15196 ● 15295 ТАЗАНЫҢ (1) ■ Сырхауның бар тазасы, тазаның бар үлеме ○ 15279 ТАЗАРА (1) ■ Кайгысыз - кое суы эчеп тә тазара ○ 14894 ТАЗАРМЫЙ (2) ■ Шүре белән өрсәң дә, шуннан артык тазармый ○ 8742 ● 10029 ТАЗАРТА (1) ■ Теле табан астын тазарта ○ 15693 ТАЗАРТСА (1) ■ Юньсез бер көн мамык тазартса, өч көн сакалын тазартыр ○ 6553 ТАЗАРТЫР (1) ■ Юньсез бер көн мамык тазартса, өч көн сакалын тазартыр ○ 6553 ТАЗАСЫ (1) ■ Сырхауның бар тазасы, тазаның бар үлеме ○ 15279 ТАЗГА (9) ■ Көнем калды азга, аздан калды тазга ○ 1047 ● 6798; 12719; 12741; 12764; 13568; 15242; 15296; 15297 ТАЗНЫ (2) ■ Дуңгыз сазны яратыр, кырчын тазны яратыр ○ 15215 ● 15315 ТАЗНЫҢ (5) ■ Тазның гаебен бүреге каплый ○ 9016 ● 15236; 15298-15300 ТАЗЫ (5) ■ Заманың төлке булса, син тазы бул ○ 822 ● 9169; 15300; 15360; 15788 ТАЙ (40 | 2) ■ Таяк бирә тай көче ○ 1939 ● 1939:1; 2278; 2458; 2480; 2489; 2504; 2518 (2); 2531; 2549; 2774; 2776; 2847-2858; 2859, :1; 2868; 2869; 2871; 5124; 5214; 7287; 7437; 7519; 8487; 10331; 11742; 12101; 14369; 14577; 15030 ТАЙГА (11) ■ Ат азгыны тайга иярер ○ 2465 ● 2538; 2860; 2862-2865; 2872; 7138; 7145; 15010 ТАЙГАК (2) ■ Түрә дәгъвәкәр булса, йөгенеп булмас, түбә тайгак булса, чыгып булмас ○ 5909 ● 6898 ТАЙГАКТА (1) ■ Тайгакта таяк та юлдаш ○ 6925 ТАЙГАН (2) ■ Эштә ашыккан күп тая, күп тайган күп егыла ○ 6258 ● 10649 ТАЙГАННАН (1) ■ Баткан тайганнан көлгән ○ 114 ТАЙДАН (3) ■ Тумаган тайдан кысрак бия артык ○ 2834 ● 2861; 11783 ТАЙКАЛЫ (1) ■ Тайкалы чакны яхшы ата-ана өендә торырга, тастарлы булгач авыр ○ 14449 ТАЙЛАР (1) ■ Атлар су эчкәндә тайлар боз ялый ○ 2555 ТАЙЛАРНЫ (1) ■ Бай булсын, абзары тулы тай булсын, ул тайларны симертсен, абзарларын җимертсен ○ 7519 ТАЙЛЫ (2) ■ Тайлы биядән күл курка ○ 2833 ● 13337 ТАЙЛЫЙ (1) ■ Алга киткәндә алаша да тайлый ○ 2773 ТАЙЛЫККАН (1) ■ Тай артыннан йөргән - тайлыккан ○ 2851 ТАЙМАС (2) ■ Дагалы ат таймас ○ 2640 ● 10004 ТАЙМАСЫН (1) ■ Аяк тайса да, баш таймасын ○ 10892 ТАЙНЫ (2) ■ Тумаган тайны дагалау ○ 2873 ● 3257 ТАЙНЫКЫ (1) ■ Акча байныкы, янчык тайныкы ○ 7658 ТАЙНЫҢ (5) ■ Ат белән тибешкән тайның аягы сынар ○ 2487 ● 2860; 7436; 12197; 16142 ТАЙПА (2) ■ Ир бала - тайпа тармагы, кыз бала - тайпа чәчәге ○ 14114 (2) ТАЙСА (1) ■ Аяк тайса да, баш таймасын ○ 10892 ТАЙТ (1) ■ "Һайт" дигәндә тайт итү ○ 11397 ТАЙЧАНМАС (1) ■ Ялангач судан тайчанмас ○ 8825 ТАК (4) ■ Әдәмгә кол булганчы, койрык так та эт бул ○ 5977 ● 7067; 12771; 14741 ТАККА (1) ■ Талымсыз кунак такка калыр ○ 10171 ТАККАН (6) ■ Ат, кешегә ярыйм дип, муенына камыт таккан ○ 2503 ● 2753; 4016; 7099; 8886; ТАККАЧ ( | 1) ■ Арбага таккач, дегет чиләге дә хаҗга барган, ди ○ 7016:1 ТАКМА (3) ■ Какма кеше капкасын - үз капкаңны кагарлар; такма кешегә исем - үзеңә исем тагарлар ○ 8611 ● 9961; 10948 ТАКМАК (2) ■ Сөйләсәң - такмак диләр, сөйләмәсәң - ахмак диләр ○ 15982 ● 16409 ТАКМАКЧЫ (1) ■ Яшьлегеңдә мәзәкче булсаң, картлыгыңда такмакчы булырсың ○ 15119 ТАКМЫЙ (1) ■ Яманның яла такмый көне юк ○ 12297 ТАКМЫЙЛАР (4) ■ Энҗене эт муенына такмыйлар ○ 321 ● 2673; 2884; 7058 ТАКСАЛАР (1) ■ Тилеләргә кыңгырау таксалар, җизнең бәясе алтынга чыгар иде ○ 11666 ТАКСАҢ (1) ■ Дегет лагунын арбага таксаң хаҗга да бара ○ 7016 ТАКСЫК (1) ■ Барда - каксык, юкта - таксык ○ 7558 ТАКТА (9) ■ Такта тар булыр, бәясе бар булыр; кабык киң булыр, бәясе ким булыр ○ 1937 ● 1985; 4429; 7484; 8422; 9494; 9966 (2); 10802 ТАК-ТАК (1) ■ Сөйләсәм "так-так" дисең, сөйләмәсәм "ахмак" дисең ○ 16295 ТАКТАСЫ (5) ■ Путалак тактасы тулмый ○ 8374 ● 8379; 9978; 13949; 16350 ТАКТАСЫЗ (1) ■ Балтасыз, тактасыз кура корып булмый ○ 1903 ТАКЫЛ (1) ■ Эштә акыл да кирәк, такыл да кирәк ○ 6395 ТАКЫЛДАВЫН (1) ■ Бака бакылдавын куймас, яман такылдавын куймас ○ 12104 ТАКЫЛДАП (1) ■ Бака бакылдап туймас, телчән такылдап туймас ○ 15779 ТАКЫЛДАШУМЫ (1) ■ Акыллашумы бу, такылдашумы? ○ 16264 ТАКЫЛДЫКТА (1) ■ Иләктә су тормас, такылдыкта сүз тормас ○ 15865 ТАКЫМЫ (1) ■ Атка менгән кешенең тай менеп такымы тулмас ○ 2549 ТАКЫР (9) ■ Такыр юлдан йөргәннең эзе калмый ○ 6813 ● 7660; 8612; 8907; 10091; 10221; 11094; 11725; 14352 такыр → тап-такыр ТАКЫ-ТОКЫ (2) ■ Такы-токы, мәче боты ○ 3396 ● 9446 ТАЛ (15) ■ Ком бар җирдә тал бар ○ 135 ● 492; 1732; 1736; 1744 (2); 1748-1750; 2349; 3874; 7068; 7093; 12896; 15886 ТАЛА (1) ■ Җәйгә чыкса, бытбылдык күкәй сала, тартайның көчәнеп арты тала ○ 3915 ТАЛАВЫННАН (1) ■ Черкинең талавыннан бигрәк безелдәве яман ○ 4824 ТАЛАМА (1) ■ Этне үзең талама, эттән талат ○ 3710 ТАЛАМЫЙ (1) ■ Эт иясен таламый ○ 3591 ТАЛАН (1) ■ Ялан-ялан ни талан ○ 14998 ТАЛАНТСЫЗНЫ (1) ■ Талантсызны күпме талкысаң да сүз чыкмас ○ 6501 ТАЛАП (2) ■ Патша талап ала, хәерче теләнеп ала ○ 5868 ● 14926 ТАЛАР (3) ■ Эт этне, җиңсә, җилкәсеннән талар ○ 3657 ● 12271; 14855 ТАЛАТ (1) ■ Этне үзең талама, эттән талат ○ 3710 ТАЛАТАЛАР (1) ■ Этне эт белән талаталар ○ 3709 ТАЛАУ (7) ■ Ташка талау тими ○ 177 ● 2890; 3734; 14658; 15171; 15204; 16188 ТАЛАУЛАГАН (1) ■ Талаулаган тайдан биз ○ 2861 ТАЛАУЛЫ (1) ■ Талаулы ат - иясенә яу ○ 2684 ТАЛАШ (2) ■ Талаш - майлы аш түгел ○ 16055 ● 16056 ТАЛАША (1) ■ Эт күк талаша, мәче күк ялаша ○ 3794 ТАЛАШКАН (2) ■ Ир-егетнең булганы - талашкан сүзен алганы ○ 13480 ● 15218 ТАЛАШКАНГА (1) ■ Ике эт талашканга бер теләнче куанган ○ 5802 ТАЛАШКАНДА (1) ■ Ике эт талашканда, өченче эт, син катышма ○ 3480 ТАЛАШКАННЫ (1) ■ Талашканны тамырлык аша булса да урап уз ○ 16057 ТАЛАШКАННЫҢ (1) ■ Бер көн талашканның кырык көн насыйбы киселә, ди ○ 15794 ТАЛАШКАНЧЫ (1) ■ Дуңгыз белән талашканчы, тамырлык җирдән урап үткәнең хәерлерәк ○ 2878 ТАЛАШЛЫ (1) ■ Талашлы табынга шайтан ияләшер ○ 9339 ТАЛАШМА (1) ■ Бай белән даулашма, бүре белән талашма ○ 7152 ТАЛАШСА (5) ■ Ике карга талашса, бер козгынга җим төшәр ○ 3942 ● 4190; 7426 (2); 14666 ТАЛАШСАЛАР (1) ■ Дуслар талашсалар да ялашалар ○ 5381 ТАЛАШСАҢ (1) ■ Талашсаң килешергә юл калдыр ○ 16058 ТАЛАШТЫРА (1) ■ Байлык яраштыра, ярлылык талаштыра ○ 7252 ТАЛАШТЫРЫР (1) ■ Барлык яраштырыр, юклык талаштырыр ○ 7568 ТАЛАШЧЫ (2) ■ Авылда талашчы хатын булса, бүредән эт кирәкми ○ 13590 ● 13675 ТАЛАШЧЫГА (1) ■ Тиргәшчегә тиңләшмә, талашчыга таңланма ○ 16076 ТАЛАШЫР (9) ■ Авыл эте талашыр, бүре килсә ярашыр ○ 3433 ● 3632; 3634; 5134; 5770; 7317; 13838 (2); 14526 ТАЛАШЫР-ТАЛАШЫР (1) ■ Эт талашыр-талашыр, иснәшер дә ярашыр ○ 3633 ТАЛӘБЕҢ (1) ■ Таудай таләбең булганчы, түмгәктәй эшең булсын ○ 6123 ТАЛӘП (1) ■ Таләп кирәк, таләптән элгәре әдәп кирәк ○ 11281 ТАЛӘПТӘН (1) ■ Таләп кирәк, таләптән элгәре әдәп кирәк ○ 11281 ТАЛГА (2) ■ Яңгыр явып яр тулмас, асыл кош талга кунмас ○ 1163 ● 7934 ТАЛГАН (1) ■ Артта калган - чаба-чаба талган ○ 676 ТАЛГАНЧЫ (1) ■ Яман атка менгәнче, җәяү йөре талганчы ○ 2705 ТАЛДАН (1) ■ Алтмыш талдан бер кәрзин ○ 1885 ТАЛДЫРА (1) ■ Сагыз яңак талдыра, чикләвек эш калдыра ○ 9322 ТАЛДЫРГАН (1) ■ Карыйлыктан яман нәрсә юк - алтмышка килсә гакылдан талдырган; ярлылыктан яман нәрсә юк - эчке серен дошманга алдырган ○ 15071 ТАЛДЫРМАС (1) ■ Читек аяк талдырмас, матур хәтер калдырмас ○ 10708 ТАЛДЫРЫП (1) ■ Тал дуга талдырып җигүгә яхшы ○ 7068 ТАЛИГЪ (1) ■ Бәхет булса, талигъ кирәкми; мәхәббәт булса, матурлык кирәкми ○ 14824 ТАЛКАН (7) ■ Тауны талкан итү ○ 236 ● 494; 1844; 6721; 9723; 9725; 13506 ТАЛКЫ (1) ■ Күпнең сүзе - тимер талкы ○ 5033 ТАЛКЫМЫЙЧА (1) ■ Җитен талкымыйча йомшармас ○ 1573 ТАЛКЫП (1) ■ Сүздән сүс талкып булмый ○ 16027 ТАЛКЫСАҢ (2) ■ Талкышны күпме талкысаң да, талкыш булыр ○ 1562 ● 6501 ТАЛКЫШ (2) ■ Талкышны күпме талкысаң да, талкыш булыр ○ 1562 ● 14209 ТАЛКЫШНЫ (1) ■ Талкышны күпме талкысаң да, талкыш булыр ○ 1562 ТАЛМА (1) ■ Талымсызга салма тия, талымлыга талма тия ○ 9692 ТАЛМАС (2) ■ Кулалмашка кул талмас, эшләгәннән кул калмас ○ 6092 ● 6504 ТАЛМЫЙ (1) ■ Май ашаганның йөрәге талмый ○ 9298 ТАЛНЫ (1) ■ Талны чыбык чагында бөгәләр ○ 1751 ТАЛПАН (1) ■ Талпан булып кадалу ○ 4848 ТАЛПЫН (1) ■ Егет булсаң, балпандай талпын ○ 12845 ТАЛПЫНГАН (1) ■ Талпынган кош очмый калмас ○ 3870 ТАЛПЫНСА (1) ■ Казны канатыннан бәйләсәң, күпме талпынса да очалмас ○ 4250 ТАЛПЫНУЫННАН (1) ■ Толпар - тарбануыннан, шоңкар талпынуыннан билгеле ○ 2799 ТАЛСА (1) ■ Тырыш талмас, талса да аска калмас ○ 6504 ТАЛ-ТИРӘГЕН (1) ■ Былбылны алтын читлеккә япсаң да, үз тал-тирәген сагынып сайрар ○ 4093 ТАЛЫЙ (7 | 1) ■ Корчаңгы атны чебен дә талый ○ 2665 ● 3613; 3628:1; 4033; 4248 (2); 4768; 4829 ТАЛЫМ (2) ■ Тәмлегә талым кирәкми ○ 9360 ● 9722 ТАЛЫМЛЫ (2) ■ Талымлы дуңгызны ашату кыен ○ 2902 ● 13036 ТАЛЫМЛЫГА (2) ■ Талымлыга аш килешмәс ○ 9691 ● 9692 ТАЛЫМЛЫЛЫК (1) ■ Талымлылык егеткә туйда гына килешә ○ 12906 ТАЛЫМСАК (1) ■ Бәбиле хатын талымсак булыр ○ 14295 ТАЛЫМСЫЗ (1) ■ Талымсыз кунак такка калыр ○ 10171 ТАЛЫМСЫЗГА (3) ■ Талымсызга салма тия, талымлыга талма тия ○ 9692 ● 9693; 12763 ТАЛЫМЫМ (1) ■ Тәмлегә талымым юк, тәмсезгә комагайлыгым юк ○ 9788 ТАМА (1) ■ Байдан акмаса да тама ○ 7223 ТАМАГЫ (15) ■ Елганың башы комлы булса, тамагы да комлы була ○ 378 ● 2576; 3063; 3281; 3726; 4337; 4477; 5741; 5956; 7018; 7468; 8848; 9705; 9998; 16415 ТАМАГЫМ (3) ■ Кәҗә: "Бакча буеннан үтмәсәм, тамагым туймый", - дип әйтә, ди ○ 3022 ● 9694; 9757 ТАМАГЫМНЫ (1) ■ Тамагымны сыйламыйм, җанымны кыйнамыйм ○ 9778 ТАМАГЫН (1) ■ Мулланың тамагын туйдыра алмассың, байның эшен бетерә алмассың ○ 17051 ТАМАГЫНА (3) ■ Һөнәр тамагына сорамый, кулга ябышып йөрми ○ 6413 ● 7588; 8504 ТАМАГЫННАН (1) ■ Идел башыннан болгана, тамагыннан тона ○ 381 ТАМАГЫҢ (1) ■ Туйга барсаң туеп бар, ач тамагың куеп бар ○ 13307 ТАМАГЫҢА (2) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 9695 ТАМАГЫҢНЫ (2) ■ Күзең авыртса - кулыңны тый, эчең авыртса - тамагыңны ○ 10438 ● 15233 ТАМАК (37) ■ Алдан килгән урын өчен, соңыннан килгән тамак өчен ○ 756 ● 825; 1503; 2202; 4327; 5789; 6028; 6077; 6583; 6653; 8835; 9291; 9609; 9610; 9615; 9642; 9643; 9669; 9686; 9696-9704; 9711; 9779; 9787; 10057; 10296; 10426; 13420; 15687; 16997 ТАМАККА (11) ■ Йон тамакка тормый, эчне пошыра ○ 2361 ● 7190; 8836; 8837; 9301; 9588; 9597; 9598; 9780; 9868; 13332 ТАМАКНЫ (1) ■ Тамак тамакны көнли ○ 9701 ТАМАКСАУ (1) ■ Тамаксау кешенең тамагы шешәр ○ 9705 ТАМАКСАУНЫҢ (1) ■ Тамаксауның үлеме - тамактан, угрыныкы - таяктан ○ 9706 ТАМАКТАН (5) ■ Ат аяктан тузмый, тамактан туза ○ 2481 ● 2807; 5857; 9340; 9706 ТАМАН (5) ■ Ат булганчы тай таман ○ 2489 ● 8921; 9071; 14976; 15669 ТАМАНДЫР (1) ■ Батман бирсәң - күп булыр, подаука бирсәң аз булыр, почык бирсәң тамандыр ○ 8032 ТАМАР (10) ■ Балчы кулыннан бал тамар, савынчы кулыннан сөт тамар ○ 4724 (2) ● 6525 (2); 7225; 7227; 7561; 15469; 15572 (2) ТАМА-ТАМА (3) ■ Тама-тама күл булыр, тузан-тузан тау булыр ○ 1128 ● 1129; 1131 ТАМАША (3) ■ Тар җирдә тамаша булма, киң җирдә корыкчы булма ○ 694 ● 9695; 14023 ТАМГА (4) ■ Ташка тамга салган ○ 240 ● 3441; 4315; 10487 ТАМГАЛЫ (1) ■ Тамгалы мал югалмас ○ 2401 ТАМГАН (2) ■ Тир тамган җир уңдырышлы була ○ 1451 ● 15469 ТАМГАНЧЫ (1) ■ Аша карының туйганчы, эшлә тирең тамганчы ○ 6025 ТАМЛАСА (2) ■ Тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 1133 ● 6725 ТАММЫЙ (2) ■ Тама-тама күл булыр, таммый торса чүл булыр ○ 1129 ● 11034 ТАМСА (3) ■ Тамчы тамса да, диңгезгә су файда ○ 1132 ● 7225; 14920 ТАМЧЫ (11) ■ Бер тамчы су, диңгезгә төшсә, кипми ○ 349 ● 506; 512; 1130-1132; 1134; 8289; 9172; 9822; 16410 ТАМЧЫГА (1) ■ Тамчыга таш чыдамас ○ 1135 ТАМЧЫДА (1) ■ Тамчыда кояш чагыла ○ 1136 ТАМЧЫДАН (10) ■ Бер тамчыдан диңгез артмас, бер тамчыдан кимемәс ○ 350 (2) ● 351; 410; 1120; 1124; 1137; 1138; 1152; 1167 ТАМЧЫСЫЗ (1) ■ Тамчысыз диңгез булмый ○ 1139 ТАМЧЫ-ТАМЧЫ (3) ■ Тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 1133 ● 6725; 7798 ТАМЫЗЫП (1) ■ Телгә чичән телнең маен тамызып, сүзнең балын агызып сөйләр ○ 15569 ТАМЫП (1) ■ Тамчы тамып таш тишә ○ 1134 ТАМЫР (5) ■ Ташта тамыр юк, түрәдә бавыр юк ○ 5887 ● 9254; 13428; 13918; 14502 ТАМЫРГА (2) ■ Унҗиде сәгать суккач, үләннең шифасы тамырга төшәр ○ 1319 ● 14497 ТАМЫРДА (3) ■ Питрауга чаклы үләннең шифасы чәчәктә, питраудан соң - тамырда ○ 1299 ● 7653; 10743 ТАМЫРЛЫ (1) ■ Ата-бабалы кеше - тамырлы имән ○ 14473 ТАМЫРЛЫК (2) ■ Дуңгыз белән талашканчы, тамырлык җирдән урап үткәнең хәерлерәк ○ 2878 ● 16057 ТАМЫРСЫЗ (4) ■ Сабырсызның эше тамырсыз ○ 11897 ● 13198; 14182; 15856 ТАМЫРЫ (17) ■ Сырланның, үзен өзсәң дә, тамыры кала ○ 1303 ● 1646; 1651; 1698; 1699; 1701; 1756; 3928; 6628; 9781; 11324; 12577; 13235; 13818; 13862; 13863; 16573 ТАМЫРЫН (1) ■ Бодай чәчсәң, башагын җый, шалкан чәчсәң, тамырын җый ○ 1543 ТАМЫРЫНА (2) ■ Агачның тамырына балта чабып, яфрагы белән дус булма ○ 1669 ● 1990 ТАМЫРЫННАН (2) ■ Бала - ананың йөрәк тамырыннан, атаның җилкә тамырыннан ○ 14434 (2) ТАМЬЯНДА (1) ■ Яуга барсаң - Тамьянда киңәш тот, дауга барсаң - Сарайлыда киңәш тот ○ 5671 ТАНА (10) ■ Карт сыер үзенең бервакыт тана булганын белмәс ○ 3170 ● 3276-3280; 3282; 3308; 14226; 16954 ТАНАГА (1) ■ Ана балага баккан, бала танага баккан ○ 14268 ТАНАЛЫНЫҢ (1) ■ Таналының тамагы тук ○ 3281 ТАНАР (1) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 ТАНАСЫ (3) ■ Сыерны яхшы күрсәткән - артындагы танасы ○ 3215 ● 14302; 14368 ТАНАУ (4) ■ Табан астындагын күргәнче танау астындагын күр ○ 10574 ● 10640; 10642; 12587 ТАНАУЛЫ (1) ■ Акча - санаулы, акчалы - танаулы ○ 7686 ТАНГАН (1) ■ Гөнаһын танган - янган ○ 12499 ТАНМАГЫ (1) ■ Әйтмәкнең танмагы бар ○ 16230 ТАНСЫК (16) ■ Качаган кәҗә бүрегә тансык ○ 3010 ● 4005; 4801; 5721; 6651; 7381; 7559; 7595; 7667; 8878; 9235 (2); 10020; 11567; 14046; 15892 ТАНСЫККА (1) ■ Тансыкка тары боткасы ○ 9495 ТАНУ (1) ■ Әйберне тану - файдасын табу ○ 630 ТАНУЛЫ (1) ■ Карчыга очуыннан танулы ○ 4030 ТАНЫ (5) ■ Атың барда җир таны, ашың барда ир таны ○ 2613 (2) ● 14335 (2); 15387 ТАНЫГАН (8) ■ Танымаган бүре ашаганчы, таныган эт ашасын ○ 2203 ● 5121 (2); 5478; 12067; 12625; 15029 (2) ТАНЫГАНЧЫ (1) ■ Меңнең төсен таныганчы берәүнең атын бел ○ 11244 ТАНЫГЫ (2) ■ Ялганчының таныгы алда ○ 16168 ● 16879 ТАНЫЙ (3) ■ Ат иясен таный ○ 2497 ● 7687; 7771 ТАНЫЙЛАР (2) ■ Арысланны - тырнагыннан, куянны колагыннан таныйлар ○ 2055 ● 10702 ТАНЫК (2) ■ Ике күзгә бер танык ○ 10474 ● 16867 ТАНЫКСЫЗ (2) ■ Атасын сорасаң - таныксыз, анасын сорасаң - белексез ○ 14464 ● 16059 ТАНЫЛА (2 | 2) ■ Батыр - гаскәрдә, акыл иясе җыенда таныла ○ 5550:5 ● 5550:6; 6018; 15495 ТАНЫЛМАС (1) ■ Яшьлегендә яшьнәмәгән картлыгында кала алса да танылмас ○ 15114 ТАНЫЛЫР (3) ■ Начар егет дауда танылыр, батыр егет яуда танылыр ○ 12901 (2) ● 13542 ТАНЫМАГАН (5) ■ Танымаган бүре ашаганчы, таныган эт ашасын ○ 2203 ● 4706; 5478; 5805; ТАНЫМАС (14) ■ Ат сөренми җир танымас ○ 2511 ● 3167; 3226; 4273; 4658; 5479 (2); 6866; 7439; 9653; 11477; 12237; 16490; 17075 ТАНЫМАСАҢ (3) ■ Ат танымасаң, ала ат ал ○ 2512 ● 3181; 7945 ТАНЫМЫЙ (4 | 1) ■ Эт симерсә иясен танымый ○ 3628:2 ● 5280 (2); 7695; 14933 ТАНЫП (5) ■ Сыер алсаң танып ал, танымасаң таргылын ал ○ 3181 ● 6938; 12275; 13135; 14877 ТАНЫР (9) ■ Илдә йөргән ил таныр, кырда йөргән җир таныр ○ 4967 (2) ● 5121 (2); 7386; 7749; 13428; 14278 (2) ТАНЫРГА (1) ■ Сунарчыга эз кирәк, эз танырга күз кирәк ○ 2019 ТАНЫРСЫҢ (1) ■ Башыңа бәла төшкәндә туганыңны танырсың ○ 14479 ТАНЫСА (1) ■ Кеше үзен үзе таныса, акылы җитешкән булыр ○ 11999 ТАНЫСАҢ (1) ■ Товарны танысаң, кыйбат бәя биреп ал ○ 7980 ТАНЫТА (1) ■ Борыч орлыгы, вак булса да, үзен таныта белә ○ 9190 ТАНЫТУ (1) ■ Җиде бабасын таныту ○ 14537 ТАНЫШ (5) ■ Бер күргән - белеш, ике күргән - таныш, өченче күргән - кардәш ○ 5307 ● 5453; 14164 (2); 14678 ТАНЫША (3) ■ Карак карак белән караңгыда таныша ○ 12506 ● 15762; 16204 ТАНЫШКАН (1) ■ Тар җирдә танышкан киң җирдә күрешер ○ 5480 ТАНЫШКАНГА (1) ■ Танышканга тел бирмәс, йөрешкәнгә юл бирмәс ○ 5523 ТАНЫШМАС (2) ■ Эт ырлашмый танышмас ○ 3650 ● 5531 ТАНЫШМЫЙ (1) ■ Кайгы белән танышмый торып шатлыкны танып булмый ○ 14877 ТАНЫШСАҢ (1) ■ Аю белән танышсаң, мылтыгыңны калдырма ○ 2074 ТАНЫШЫ (1) ■ Белеше кайда - йомышы шунда, танышы кайда - табышы шунда ○ 5303 ТАНЫШЫН (1) ■ Танымас - танышын да танымас ○ 5479 ТАНЫШЫР ( | 1) ■ Ат кешнәшеп табышыр, әдәм сорашып танышыр ○ 15762:1 ТАҢ (16) ■ Таң атса, Чулпан калкыр ○ 65 ● 856; 925; 947; 1057; 4159; 4325; 4333; 5814; 6573; 6672; 8479; 9742; 10284 (2); 11282 ТАҢГА (4) ■ Җидегән йолдызның койрыгы таңга сызылыр ○ 77 ● 6053; 6086; 12107 ТАҢДА (4) ■ Бүген белән көн узмый, таңда белән ел узмый ○ 790 ● 791; 1035; 1036 ТАҢДАГЫ (2) ■ Таңдагы тавыктан бүгенге йомырка артык ○ 4334 ● 9346 ТАҢЛАГАН (1) ■ Таңлаган тазга калыр ○ 12764 ТАҢЛАНМА (1) ■ Тиргәшчегә тиңләшмә, талашчыга таңланма ○ 16076 ТАҢЛАР (1) ■ Аңлы аңлар, ахмак таңлар ○ 11531 ТАҢЛЫЙ (1) ■ Бии белмәгән саз таңлый ○ 16351 ТАҢНАН (1) ■ Таңнан торган эттән курык ○ 3525 ТАҢНЫ (1) ■ Ярканат төнне көтә, сандугач таңны көтә ○ 2337 ТАҢНЫҢ (2) ■ Таңның яманы - кичнең аманы ○ 948 ● 1028 ТАҢЫ (3) ■ Баткан көннең аткан таңы бар ○ 763 ● 949; 1028 ТАП (20 | 1) ■ Көтүдән калган бәрән бүрегә тап булыр ○ 3105 ● 5409; 5505; 6703; 6923, :1; 7002; 7452; 7688; 7870; 10145 (2); 10762; 11284; 12583; 13043; 13078; 14047; 14115; 14487; 16071 ТАПКАН (46 | 2) ■ Күктән көткән, җирдән тапкан ○ 102 ● 145; 300; 2248; 2253; 2390; 3947; 4351 (2); 4729; 6354 (2); 6543; 6631; 6646 (2); 6720, :1, :2; 6920 (2); 7386; 7398; 7412; 7478; 7512; 9411; 9647; 9870; 12885; 12907; 13142; 13143; 13385 (2); 13789; 13980; 14067; 14099; 14251; 14343 (2); 14840; 14934; 14935 (2); 14962; 16851 ТАПКАНДА (1) ■ Ярлы тапканда, бай сагынганда ○ 7473 ТАПКАННЫ (1) ■ Мал тапканны мактама, тота белгәнне макта ○ 7387 ТАПКАНЧЫ (4) ■ Ялгыз йөреп юл тапканчы, күп белән йөреп адаш ○ 5098 ● 7002; 7688; 11675 ТАПКАНЫ (1) ■ Юлаучының тапканы юлда бетәр ○ 6845 ТАПКАНЫҢ (1) ■ Такмак өйрәнеп кенә шигырь язганчы, барабан кагып ипи тапканың артык ○ 16409 ТАПКАНЫҢА (1) ■ Тапканыңа куанма, җуйганыңа елама ○ 7417 ТАПКАЧ (1 | 1) ■ Чиләгенә күрә капкач, сөенеп ал эзләп тапкач ○ 9978:2 ● 14054 ТАПКЫР (14 | 1) ■ Алтмыш адым атлаганчы, алты тапкыр артыңа кара ○ 672 ● 5567; 6729; 8015 (2); 10382 (2); 11173; 11430 (2); 12466; 13257 (2); 15254; 16173:1 ТАПМА (2 | 2) ■ Тиле белән тапма да, өләшмә дә ○ 11631 ● 11631:1, :2; 12165 ТАПМАГАН (13) ■ Былтырны шүрәле дә эзләп тапмаган ○ 788 ● 2248; 2253; 6065; 6178; 6942; 7372; 7418; 7506; 8313; 9240; 13340; 14099 ТАПМАГАННЫ (1) ■ Күзле көндез тапмаганны сукыр төнлә табар ○ 15234 ТАПМАДЫМ (1) ■ Әтисен-әнисен тапмадым ○ 14468 ТАПМАК (2) ■ Күңел тапмак бер калҗа, күңел калмак бер калҗа ○ 9295 ● 9366 ТАПМАКТАН (1) ■ Арыслан сунар тапмактан гаҗиз калмас, карчыга чыпчык авызыннан җим алмас ○ 2047 ТАПМАС (20) ■ Бала кош очар, кунар агачын тапмас ○ 3825 ● 3833; 3839; 3866; 3874; 7625 (2); 8313; 10208 (2); 12258; 12780; 12902; 12913; 12958; 13515; 13563; 16162; 16267; 16449 ТАПМАСА (1) ■ Эт, эш тапмаса, авызы белән чебен тотар ○ 3659 ТАПМАСАҢ (2) ■ Үзең тырышып тапмасаң, ата малы - бер айлык ○ 7507 ● 14338 ТАПМАССЫҢ (3) ■ Алла сакласын, бака чакмасын: бака чакса, имен тапмассың ○ 4550 ● 8445; ТАПМЫЙ (7) ■ Арыслан ау тапмый кайтмас ○ 2034 ● 7187; 7323; 7819; 13162; 14566 (2) ТАПМЫЙЛАР (1) ■ Сине бит тегеләр дә мактыйлар, куярга урын гына тапмыйлар ○ 12089 ТАПМЫЙЧА (1) ■ Хатын бала тапмыйча, киленчәк аты китмәс ○ 13391 ТАПСА (10) ■ Сарык игез бәрән тапса, үлән башы аеры үсә, имеш ○ 3108 ● 4748; 5797; 7190 (2); 7372; 11912; 12911 (2); 12913 ТАПСАҢ (4 | 1) ■ Ат тапсаң, ияр табыла ○ 2513 ● 6113; 7709, :1; 16159 ТАПСЫЗ (1) ■ Кояш та тапсыз булмый ○ 40 ТАПТА (1) ■ Диңгезне макта, корыны тапта ○ 371 ТАПТАГАН (1) ■ Сыер басу таптаган өчен чөйдәге бозау тиресен кыйнамыйлар ○ 3185 ТАП-ТАКЫР (3) ■ Килгән юлың тап-такыр ○ 6895 ● 8969; 16947 ТАПТАМЫЙ (1) ■ Сыер аягын бозау таптамый ○ 3183 ТАПТАР (3) ■ Ат эзен колын таптар ○ 2526 ● 4092; 10220 ТАПТАУ (1) ■ Яманны мактау белән, тимерне таптау белән ○ 12277 ТАПТАУДА (1) ■ Үсәсе чәчәк таптауда да үсә ○ 1347 ТАПТЫ (1) ■ Ни тапты - шуны капты ○ 7532 ТАПТЫЙ (1) ■ Икесе дә бер багана төбен таптый ○ 8645 ТАПТЫЙЛАР (1) ■ Тимерне тимергә салып таптыйлар ○ 305 ТАПТЫМ (4) ■ Кактым-суктым кәҗәне, таптым үземә бәлане ○ 3069 ● 7838 (2); 9782 ТАПТЫРА (5 | 2) ■ Юкны кирәк таптыра, актык атны саттыра ○ 7618 ● 7618:1, :2; 10107; 14788; 14910; 14941 ТАПТЫРМАС (1) ■ Әҗәл хәйлә таптырмас ○ 15396 ТАПТЫРЫР (5) ■ Юк кеше тәхеткә менсә, төнлә кояш таптырыр, ташка тары чәчтерер ○ 5963 ● 6642; 6930; 10108; 13786 ТАПШЫР (1) ■ Ишәкне элек бәйлә, аннан аллага тапшыр ○ 16863 ТАПШЫРА (1) ■ Көчсез эшен ахирәткә тапшыра ○ 16900 ТАПШЫРГАН (2) ■ Күке күкәйне үзе салган, баласын каргага тапшырган ○ 4062 ● 16844 ТАПШЫРСАҢ (2) ■ Аллага тапшырсаң, муллага да баш орырга туры килә ○ 16845 ● 16862 ТАПЫЛДЫЙ (1) ■ Сөймәгән кешең ашамый - чапылдый, атламый - тапылдый ○ 12757 ТАР (50 | 1) ■ Киң киңәшеп ертылыр, тар тартышып ертылыр ○ 590 ● 591; 592 (2); 615; 653; 694; 1854; 1937; 2100; 2637; 3129; 3282; 4125; 5480; 5649 (2); 6879; 6898; 7264; 7265; 7566; 7576; 7598; 7601; 8048; 8238; 8287; 8316; 8910; 9017; 9029; 9707; 9708; 9837; 9967; 10221; 11122; 11208; 11228; 11232; 11260; 11266; 12271; 12389, :1; 13016; 13750; 14504; 14747; 16738 ТАРА (1 | 1) ■ Дусыңа барып чәч тара, дошманыңа барып тырнак кис ○ 5414 ● 5414:1 ТАРАВЫН (1) ■ Чәч кенә булсын, таравын төрлечә итеп була ○ 10315 ТАРАГЫ (1) ■ - Тазның ние бар? - Тимер тарагы бар ○ 15299 ТАРАЕР (1) ■ Кием киссәң, киң кис - кисә-кисә тараер ○ 8688 ТАРАЗЫГА (1) ■ Таразыга - җиңел, түләүгә - авыр ○ 7975 ТАРАК (8 | 2) ■ Сатучыда тарак бар - алмасаң да карап кал ○ 7957 ● 7957:1; 10229:1; 14704; 15218; 15240; 15287; 15290; 15297; 16943 ТАРАКАН (11) ■ Катыра торган таракан оятсыз була ○ 4781 ● 4807; 4837; 4845; 4849; 4850; 8384; 9436; 11382; 11865; 12648 ТАРАКАНГА (2) ■ Балыкка - арык, тараканга - ярык ○ 4461 ● 8367 ТАРАКАННАР (1) ■ Шапшак хатынны тараканнар сөяр ○ 13760 ТАРАКАНЫ (1) ■ Ут чыгасы өйнең тараканы алдан күчә, имеш ○ 4809 ТАРАЛГАН (1) ■ Таз таранганчы туй таралган ○ 15291 ТАРАЛДЫ (1) ■ Карасаң - каралты, карамасаң - таралды ○ 8614 ТАРАЛЫР (3) ■ Аяктан кергән авыру бөтен тәнгә таралыр ○ 10894 ● 14442; 15194 ТАРАМЫШЫ (1) ■ Карт атның тарамышы кырык көн чәйнәргә җитә, ди ○ 2655 ТАРАНГАН (1) ■ Сайлаган - сазга, таранган - тазга ○ 15242 ТАРАНГАНЧЫ (1) ■ Таз таранганчы туй таралган ○ 15291 ТАРАП (4) ■ Печән чабып җыелмый, тарап җыела ○ 1297 ● 10282; 10368; 13804 ТАРАТ (1) ■ Акча тарат, белем җый ○ 16462 ТАРАТА (3) ■ Яхшы ат ирнең данын тарата ○ 2715 ● 3087; 5736 ТАРАТЫР (2) ■ Хәерсез ул ата нигезен таратыр ○ 14167 ● 15476 ТАРАТЫРГА (1) ■ Мал җыярга - йөз ел, таратырга - ярты көн ○ 7390 ТАРАЮ (1) ■ Борын яфраклары тараю ○ 10629 ТАРАЯ (1) ■ Бала-чага арткач, сәке тактасы тарая ○ 13949 ТАРБАНУЫННАН (1) ■ Толпар - тарбануыннан, шоңкар талпынуыннан билгеле ○ 2799 ТАРГА (1) ■ Тарга тар дөнья, киңгә киң дөнья ○ 14747 ТАРГЫЛ (1) ■ Тауда булыр таргыл таш, тарыкса күздән чыгар яшь, тар култыктан ук тисә, тартып алыр карендәш, карендәшең булмаса, далада калыр ялгыз баш ○ 14504 ТАРГЫЛЫН (1) ■ Сыер алсаң танып ал, танымасаң таргылын ал ○ 3181 ТАРКАЛГАН ( | 1) ■ Таркалган казны тупланган карга җим иткән ○ 4229:1 ТАРКАЛМАС (2) ■ Киңәшле җыен таркалмас ○ 5016 ● 13270 ТАРКАЛЫР (1) ■ Хуҗасыз өй таркалыр ○ 8299 ТАРКАУ (1) ■ Ялкауның эше дә таркау ○ 6605 ТАРЛАН (1) ■ Тарлан җирне саз йотмас ○ 1445 ТАРЛАНДАГЫ (1) ■ Тарландагы тартай, кырдагы куян ○ 3894 ТАРЛАУДА (1) ■ Тана бозау тарлауда, үгез бозау үләндә ○ 3276 ТАРЛАУНЫҢ (1) ■ Аргамакның баласы аз утлар да күп юшар, атасы тарлауның дәмен татканга; азамат ирнең баласы аз сөйләр дә күп тыңлар, атасы йортка киңәш иткәнгә ○ 14346 ТАРЛЫГЫ (3) ■ Барның барлыгы тияр, юкның тарлыгы тияр ○ 7577 ● 12037 (2) ТАРЛЫК (2) ■ Киңлектә тарлык юк ○ 593 ● 7572 ТАРЛЫКТАН (2) ■ Ызгыш төбе урын тарлыктан түгел, күңел тарлыктан ○ 16132 (2) ТАРМАГЫ (1) ■ Ир бала - тайпа тармагы, кыз бала - тайпа чәчәге ○ 14114 ТАРМАДАН (1) ■ Тармадан тула басмыйлар ○ 1563 ТАРМАККА (1) ■ Асылсаң асыл асыл тармакка, егылып төшәрсең йомшак түшәккә ○ 8399 ТАРНЫҢ (1) ■ Күңеле тарның өе тар ○ 11228 ТАРСЫНМЫЙ (1) ■ Эт дуңгыз алдындагын ашарга да тарсынмый ○ 3586 ТАРСЫНСА (1) ■ Хуҗасы тарсынса, кунагы тартыныр ○ 10176 ТАРТ (7) ■ Карт алаша - тарт алаша ○ 2775 ● 3039; 3053; 4219; 5541; 9847; 11415 ТАРТА (23 | 2) ■ Диңгез чырылдакны тарта ○ 364 ● 568; 745 (2); 1899:1; 2516; 2952 (2); 4992:1; 7201; 8112; 9341; 10747; 10955; 12655 (2); 14481 (2); 14506; 14515; 14529; 14532; 15442; 16011; 16764 ТАРТАДЫР (2) ■ Ит яманы картадыр, зат затына тартадыр ○ 9243 ● 14485 ТАРТАЙ (3) ■ Тарландагы тартай, кырдагы куян ○ 3894 ● 3908; 4126 ТАРТАЙНЫҢ (1) ■ Җәйгә чыкса, бытбылдык күкәй сала, тартайның көчәнеп арты тала ○ 3915 ТАРТАЛМАГАНГА (1) ■ Ат тарталмаганга арба гаепле булмый ○ 2514 ТАРТАЛМЫЙ (1) ■ Егет фартавый, атлар тарталмый ○ 12927 ТАРТАМ (2) ■ Мин тартам табакка, ул китә тагаракка ○ 10037 ● 13110 ТАРТАМЫН (1) ■ Көнем өчен көл тартамын ○ 1048 ТАРТАР (4) ■ Бер елны бүдәнә симерсә, икенче елны тартар симерә ○ 768 ● 3959; 4127; 4128 ТАР-ТАР (1) ■ Карга "кар-кар" дигәндә, тартар да "тар-тар" ди ○ 3959 ТАРТАРГА (1) ■ Бер тартарга дөнья тар ○ 4125 ТАРТАРНЫҢ (1) ■ Тартарның теле башына җитәр ○ 4129 ТАРТАСЫҢ (1) ■ Сөбханалланы әйтәсең, ник печәнне тартасың ○ 16952 ТАРТКАН (5) ■ Тарткан атка йөкне күбрәк төйиләр ○ 2685 ● 8843; 9810; 14502; 14601 ТАРТКАННЫ ( | 1) ■ Ир какканны ил кага, ир тартканны ил тарта ○ 4992:1 ТАРТКАНЫ (1) ■ Аргамакның билгесе - эчен эчкә тартканы ○ 2786 ТАРТКАНЫНА (1) ■ Брат братның тегермән тартканына не рад ○ 14564 ТАРТКАЧ (1) ■ Уң колакны сул яктан тарткач яхшырак ○ 10459 ТАРТМА (1) ■ Көлне үз күмәчең өстенә тартма ○ 8473 ТАРТМАК (1) ■ Әт-тәмәке - трава, аны тартмак - рава ○ 9863 ТАРТМАС (1) ■ Алаша да әйтә ди: "Алтмыш ирне тартыр идем, алты хатынны тартмас идем", - дип ○ 2771 ТАРТМАСА (6) ■ Ат тартмаса, арба бармас ○ 2515 ● 5126; 10747; 10758; 14515; 14532 ТАРТМАСЛЫК (2) ■ Ат тартмаслык оят, үгез тартмаслык гаеп ○ 11359 (2) ТАРТМЫЙ (4) ■ Ташыган су белән тегермән тартмый ○ 464 ● 1443; 2516; 9869 ТАРТСАҢ (16) ■ Кыштан баш тартсаң, ач калырсың ○ 881 ● 2440; 3716; 6559; 7094 (2); 7338; 8967 (2); 9847; 10997 (2); 11971; 14827; 16379 (2) ТАРТСЫН (1) ■ Сезгә бит: ходай тегермән тартсын, әдәм йокларга ятсын, иртәгә кояш чыксын ○ 16888 ТАРТ-ТАРТ (1) ■ Тартар гомере "тарт-тарт!" дип үтәр ○ 4127 тарттык → төрттек-тарттык ТАРТТЫМ (1) ■ Әйтүен әйттем, аннан телем тарттым ○ 15715 ТАРТТЫРА (2) ■ Тел - тегермән: тарттыра бирә ○ 15556 ● 15684 ТАРТТЫРГАНДА (1) ■ Ярма тарттырганда җырлый, ут сүнгәч бии ○ 16457 ТАРТУЧЫ (2) ■ Тәмәке белән бергә тартучы да яна ○ 9845 ● 9846 ТАРТЫЛСА (1) ■ Ике кеше тартылса, бер кешелек урын булыр ○ 4907 ТАРТЫЛУ (1) ■ Җәя соң чиккәчә тартылу ○ 5713 ТАРТЫЛЫР (1) ■ Ике кеше сүзгә килсә, исле кеше читкә тартылыр ○ 15862 ТАРТЫМ (1) ■ Картым - убырга тартым ○ 13587 ТАРТЫНАСЫҢ (1) ■ Өләшкәндә тартынасың, бүлешкәндә ярсынасың ○ 8205 ТАРТЫНЫР (1) ■ Хуҗасы тарсынса, кунагы тартыныр ○ 10176 ТАРТЫП (13 | 2) ■ Батканда балта бирмәкче иде, тартып чыгаргач, сабын да кызгана ○ 1933:1 ● 4631; 7946; 8222; 8756; 12149; 14416 (2); 14504; 14758; 15451; 15533; 15661; 16447; 16837:1 ТАРТЫР (18) ■ Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагыңнан тартыр ○ 101 (2) ● 431; 1099; 2449; 2771; 4421; 5126 (2); 5443 (2); 6559; 9743; 10758; 11878; 12195; 12598; 16589 ТАРТЫРГА (1) ■ Ашарга карт алаша, тартырга - тай ○ 2774 ТАРТЫРСЫҢ (1) ■ Аша, кода, картасыннан, картасыннан, үзең чыгып тартырсың тәртәсеннән ○ 14587 ТАРТЫШКАК (1) ■ Арык кәҗә тартышкак ○ 3004 ТАРТЫШКАН (2) ■ Кәҗә бүре белән тартышкан: мөгезе белән тоягы калган ○ 3026 ● 9100 ТАРТЫШЫ (1) ■ Агай-эненең тартышы - туй бүләге ертышы ○ 14551 ТАРТЫШЫП (1) ■ Киң киңәшеп ертылыр, тар тартышып ертылыр ○ 590 ТАРХАНДА (3) ■ Ат яхшысы - арканда, начарлары - тарханда ○ 2537 ● 2631; 13449 ТАРЧЫЛЫК (1) ■ Тарчылык булмыйча, киңчелек булмый ○ 616 ТАРЫ (16 | 1) ■ Арыш уңса ун булып, тары уңар мең булып ○ 1528 ● 1564-1566; 1568; 1583; 4138; 4299; 4324, :1; 4325; 5963; 9495; 12786; 14039; 15165; 16073 ТАРЫГА (1) ■ Торна күзе тарыга төшкән ○ 4134 ТАРЫГЫР (2) ■ Читтә йөргән тарыгыр, туган илен сагыныр ○ 5091 ● 8291 ТАРЫДАН (3 | 1) ■ Тәңре көне тарыдан да күп ○ 952 ● 1538, :1; 16869 ТАРЫКМЫЙ (2) ■ Киңәшсез эш тарыкмый ○ 6087 ● 14502 ТАРЫКСА (1) ■ Тауда булыр таргыл таш, тарыкса күздән чыгар яшь, тар култыктан ук тисә, тартып алыр карендәш, карендәшең булмаса, далада калыр ялгыз баш ○ 14504 ТАРЫМА (4) ■ Эшкә тарыма, тарысаң арыма ○ 6198 ● 11662; 12249; 13693 ТАРЫМАЙ (1) ■ Сарымай - күп кешегә тарымай, ак май - кунаклардан артмай ○ 9326 ТАРЫМАС ( | 1) ■ Азыклы ат арымас, күп кешегә тарымас ○ 2451:2 ТАРЫМЫЙ (1) ■ Ашаган ат арымый, күп кешегә тарымый ○ 2622 ТАРЫНЫ (1) ■ Чәчелгән тарыны чүпләү читен ○ 1570 ТАРЫР (1) ■ Зурлар сүзен тыңламаган зур бәлагә тарыр ○ 15860 ТАРЫРСЫҢ (1) ■ Аз эшне авырсынсаң, күп эшкә тарырсың ○ 6443 ТАРЫСАҢ (4) ■ Эшкә тарыма, тарысаң арыма ○ 6198 ● 11662; 12249; 13693 ТАРЫСЫ (1) ■ Кемнең тарысы - шуның тавыгы ○ 1549 ТАСМА (2) ■ Йомры телеңне яссы итәрсең, яссы телеңне тасма итәрсең ○ 15488 ● 15517 ТАСМАЛАП (1) ■ Йомры телен йомаклап, ясмак телен тасмалап сөйләү ○ 15665 ТАСТАРЛЫ (3) ■ Хәстәрле кыз тастарлы ○ 13042 ● 13856; 14449 ТАСЫЛ (1) ■ Һәр эшкә тасыл кирәк ○ 6403 ТАСЫЛЫН (1) ■ Тасылын белгән таш сыккан ○ 6374 ТАТАР (1) ■ Их, татар мунчасы, пары кызу булсачы ○ 8647 ТАТАРЧАГА (1) ■ Татарчага - таман, русчага - яман ○ 15669 ТАТАРЧАНЫ (1) ■ Русчаны белмим, татарчаны аңламыйм ○ 15667 ТАТКАНГА (1) ■ Аргамакның баласы аз утлар да күп юшар, атасы тарлауның дәмен татканга; азамат ирнең баласы аз сөйләр дә күп тыңлар, атасы йортка киңәш иткәнгә ○ 14346 ТАТЛЫ (64 | 7) ■ Керән тормадан татлы булмас ○ 1606 ● 4095 (2); 4900; 6148; 6636 (3); 7547; 7548; 9114; 9151; 9159; 9161, :1, :2, :3, :4; 9342-9344; 9349; 9355; 9783; 9874; 12323 (2); 12441 (2); 12633; 12753; 12794; 12802; 13420; 14013 (2), :1 (2), :2; 14069 (2); 14177; 14179; 14180; 14548; 15201 (2); 15464; 15478; 15487; 15518-15523; 15674; 15695; 15767; 15975; 16044; 16054; 16060-16064; 16124; 16185; 16508; 16573 ТАТЛЫДАН (2) ■ Татлыдан татлы да тел, ачыдан ачы да тел ○ 15523 ● 16064 ТАТЛЫЛАНМАС (1) ■ Сарымсак хаҗга барып кайтса да татлыланмас ○ 1613 ТАТЛЫНЫ (3) ■ Ачыны сөймәгән татлыны ашамас ○ 9120 ● 9121; 9343 ТАТЛЫНЫҢ (2) ■ Теле татлының башы хәтәрдән имин ○ 15587 ● 15588 ТАТЛЫРАК (2) ■ Үз икмәгең кеше калачыннан татлырак ○ 9405 ● 12752 ТАТЛЫСЫ (2) ■ Суганның татлысы юк ○ 1619 ● 15553 ТАТСЫЗНЫҢ (1) ■ Татсызның теле мең колач ○ 15524 ТАТСЫЗЫ (1) ■ Тел татлысы иясенә бал ашатыр, татсызы таяк ашатыр ○ 15553 ТАТУ (10) ■ Ерак кардәштән тату күрше яхшы ○ 5171 ● 5181; 5205; 9344; 13202; 13203; 14503; 14543 (2); 14936 ТАТУЛЫГЫ (2) ■ Кош - канаты белән, семья татулыгы белән көчле ○ 13180 ● 14513 ТАТУЛЫК (1) ■ Матурлык туйда кирәк, татулык көн дә кирәк ○ 10691 ТАТУЛЫККА (1) ■ Бу дөньялар үтәр-китәр, татулыкка ни җитәр ○ 5561 ТАТУЛЫКТА (1) ■ Татулыкта бәрәкәт ○ 5629 ТАТЫ (5) ■ Акның аты бар, караның таты бар ○ 558 ● 14695 (4) ТАТЫГАН (2) ■ Ачы белән төчене татыган белер, ерак белән якынны йөргән белер ○ 9116 ● 14766 ТАТЫЛДЫККА (1) ■ Татылдыкка тышау юк ○ 16065 ТАТЫЛМЫЙ (1) ■ Арзанлы итнең тозлыгы татылмый ○ 9106 ТАТЫМ (1) ■ Бала - бал татым ○ 13922 ТАТЫМА (1) ■ Кеше ашының тозын татыма ○ 9274 ТАТЫМАГАН (1) ■ Ачыны татымаган татлыны ашамас, начарны күрмәгән яхшының кадерен белмәс ○ 9121 ТАТЫМАС (2) ■ Арзанның шурпасы татымас ○ 7863 ● 7951 ТАТЫМЫЙМЫН (1) ■ Ат басмыймын дигән җирне өч басар, ир татымыймын дигән тозны өч татыр ○ 13446 ТАТЫР (7) ■ Татыр, татырда мал ятыр ○ 150 ● 4437 (2); 10233; 13446; 15041 (2) ТАТЫРДА (1) ■ Татыр, татырда мал ятыр ○ 150 ТАУ (75 | 3) ■ Күренгән тау ерак булмас ○ 141 ● 151; 152; 153 (2); 154-157; 158 (2); 159-161; 163; 187; 194; 212 (2), :1, :2, :3; 223; 228; 233; 234; 283; 363; 528; 1128; 1858; 2042; 2939 (2); 3136 (2); 3137; 3141; 3143; 3635; 4291; 4798; 4890; 5049-5052; 5982; 6125; 6509; 6735; 6814; 6844; 7069; 7226; 7416; 7419; 7625; 7689; 9345; 10308; 10642; 10786; 11192; 11214; 11292; 11564; 11657; 11860; 11935; 12434; 12855; 13543; 14568; 15521; 15596; 15940; 16066 ТАУГА (26) ■ Бер тауга кара, бер ташка кара ○ 116 ● 121; 160-166; 193; 235; 2256; 2517; 3147; 4315; 4322; 5051; 5052; 5715; 6285; 7069; 7266; 7343; 14568; 14781; 14839 ТАУДА (7) ■ Ышанган тауда киек юк ○ 197 ● 2234; 3038; 5536; 5563; 14048; 14504 ТАУДАГЫ ( | 1) ■ Таудагы таш чокырга кадәре тәгәри ○ 168:1 ТАУДАЙ (2) ■ Урал таудай тау булмас, Урал аша су булмас ○ 194 ● 6123 ТАУДАН (10) ■ Ашусыз булса - таудан биз, үткелсез булса - судан биз ○ 111 ● 167; 168; 5811; 6624; 6735; 7266; 7374; 12373; 14409 ТАУДА-ТАШТА (1) ■ Ата-ана күңеле бала-чагада, бала-чага күңеле тауда-ташта ○ 14397 ТАУЛАР (3) ■ Ачык йөз - ишекләр ачкычы, биек таулар баскычы ○ 10654 ● 11114; 12683 ТАУЛЫ (1) ■ Таулы җирдә бүре бар ○ 2204 ТАУНЫ (10) ■ Тау менмәгән тауны белмәс, тау янында тауны күрмәс ○ 158 (2) ● 169; 236; 2013; 3414; 3635; 6810; 13506; 13511 ТАУНЫҢ (6 | 1) ■ Биек тауның башы - якын, төбе ерак күренә ○ 117 ● 118; 119; 2256; 5762; 10308:1; 13037 ТАУНЫ-ТАШНЫ (1) ■ Тауны-ташны җил бозар, әдәм затны сүз бозар ○ 16068 ТАУСЫЗ-КЫЯСЫЗ (1) ■ Бөркет булмый таусыз-кыясыз, әдәм булмый йортсыз-семьясыз ○ 13149 ТАУ-ТАШ (1) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ТАУ-ТАШНЫ (1) ■ Тау-ташны су бозар, ил арасын сүз бозар ○ 16067 ТАУШАЛДЫРСАҢ (1) ■ Акны күп таушалдырсаң, карага әйләнер ○ 557 ТАХИЛГӘ (1) ■ Тахилгә генә тавык та эчкән, ди ○ 9844 ТАЧ (1) ■ Ике кеше пешергән аш я тозсыз, я тач тоз була ○ 9205 ТАЧКА (2) ■ Ипиең тачка булса, бер көн ашарсың; хатының тачка булса, нишләрсең ○ 13645 (2) ТАШ (155 | 3) ■ Күләгәдә таш та мүкләнә ○ 64 ● 109; 110; 122 (2); 126; 130; 132; 133; 147; 155; 162; 167; 168, :1, :2; 170-175; 180; 184; 198; 203; 205-207; 212; 224; 230; 231; 237; 238; 239 (2); 254; 266; 283; 325; 363; 402; 424; 434; 629; 905; 1130; 1133-1135; 1255; 1374; 1517; 1659; 1835; 1836; 1846; 1915; 1968; 2269; 2436; 2464; 3414; 3546; 3621 (2); 3769; 3901; 3945; 3953; 4008; 4617; 4680; 4746; 4917; 5291; 5351; 5388; 5759; 5842; 5846; 6354; 6374; 6522; 6725; 6936; 7071; 7419; 7690 (2); 7691; 7877; 8310; 8516; 8664; 8812; 9126; 9138; 9203; 9345; 9448; 9598; 9606; 9780; 9804; 9894; 9986; 10239; 10258; 10290; 10308, :1; 10309; 10354; 10462; 10581; 11009; 11041; 11132; 11286; 11287; 11373; 11422; 11504; 11623; 11635; 11676; 11689; 11772; 12002; 12232; 12359; 13037; 13183; 13371; 13768; 14084; 14504; 14796; 14804; 14935; 15294; 15334; 15494; 15525; 15554 (2); 15632; 15886; 15894; 16085; 16100; 16157; 16175; 16309; 16633; 17086 таш → тау-таш ТАША (1) ■ Су да бер тулгач таша ○ 427 ТАШАЯК (1) ■ Ташаяк мунчаласын үзең сүт ○ 1938 ТАШБАКА (5) ■ Ташбака акрын бара, шулай булса да бара ○ 4681 ● 4682-4684; 12263 ТАШБАШ (1) ■ Ташлы суда ташбаш булыр ○ 4512 ТАШБАШНЫҢ (1) ■ Ташбашның томшыгы ташта ○ 4511 ТАШКА (36 | 2) ■ Бер тауга кара, бер ташка кара ○ 116 ● 140; 173; 176-179; 181; 190; 192; 199; 224; 240; 631; 798; 4456; 5604; 5963; 6213; 6510; 6516; 7248; 8630; 9986; 10258; 11127; 12459; 12579; 14215, :1, :2; 14796; 15107; 15944; 16069; 16073; 16472; 16612 ТАШКАЛАК (1) ■ Тар казан - ташкалак ○ 9967 ТАШКАН (1) ■ Ташкан түгелер, шашкан көенер ○ 11929 ТАШКАНДА (1) ■ Су ташканда балык тәкәббер була ○ 4505 ТАШКЫН (1) ■ Ташкын булсаң - басыл, шашкын булсаң - асыл ○ 11930 ТАШКЫННЫҢ (1) ■ Ташкынның комы калыр, кайгының моңы калыр ○ 14948 ТАШКЫНЫ (1) ■ Ташкыны кайтса да, юшкыны калыр ○ 461 ТАШЛА (4 | 1) ■ Ат югалтсаң, йөгәнең ташла ○ 2529 ● 2621, :1; 9168; 12290 ТАШЛАГАН (8 | 2) ■ Көтү ташлаган малны бүре алыр ○ 2374 ● 4540; 5022 (2); 6949; 9036, :1, :2; 11024; 11757 ТАШЛАДЫ (1) ■ Нинди җилләр ташлады? ○ 1223 ТАШЛАМА (14 | 1) ■ Яңа булды дип, искене ташлама ○ 625 ● 970; 1974:2; 3545; 3569; 5505; 6238; 6761; 7066; 9048; 9063; 9394 (2); 9644; 14433 ТАШЛАМАС (5) ■ Бүре дә юлдашына касд кылмас, яхшы вә яман булса да, ялгыз ташламас ○ 2144 ● 2759; 2768; 13476; 17059 ТАШЛАМЫЙ (2) ■ Агач үз ихтыяры белән урманын ташламый ○ 1658 ● 14490 ТАШЛАНА (1) ■ Бәйле арысланга куян да ташлана ○ 2061 ТАШЛАНМАС (1) ■ Башланган гадәт ташланмас, яңадан гадәт башланмас ○ 11100 ТАШЛАНЫП (1) ■ Бер ачудан коега ташланып була, аннан җиде кат ачу белән дә чыгып булмый ○ 12462 ТАШЛАНЫР (2) ■ Ач бүре арысланга ташланыр ○ 2121 ● 4725 ТАШЛАП (7 | 1) ■ Бүредән бүрек ташлап котылмыйлар ○ 2176 ● 2249; 2621:2; 4132; 4218; 8209; 12176; 13732 ТАШЛАР (2) ■ Бозлавыкта бозау ташлар, җәйләүдә җилен башлар ○ 3246 ● 4410 ТАШЛАСАҢ (4) ■ Алмазны балчык арасына ташласаң да, алмаз булыр ○ 257 ● 9435; 9478; 12371 ТАШЛАУ (3) ■ Коега таш ташлау җиңел, алуы авыр ○ 402 ● 1632; 12636 ТАШЛЫ (1) ■ Ташлы суда ташбаш булыр ○ 4512 ТАШЛЫЙ (4) ■ Тегермән ташы яларга өйрәнгән эт шул гадәтен ташлый алмас ○ 3526 ● 7242; 7712; 13730 ТАШЛЫЙЛАР (3) ■ Корт баскан черек ботакны кисеп ташлыйлар ○ 1692 ● 4769; 8408 ТАШЛЫЙСЫ (2) ■ Ташны ташлыйсы җиңел, күтәрәсе авыр ○ 182 ● 10630 ТАШЛЫК (2) ■ Ташлык җиргә тары чәч ○ 1566 ● 6731 ТАШНЫ (15) ■ Кара ташны юсаң да агармый ○ 123 ● 147; 180-182; 248; 631; 798; 7343; 9203; 12362; 15525; 15555; 15772; 16066 ташны → тауны-ташны, тау-ташны ТАШНЫҢ (3) ■ Кирәк ташның авыры юк ○ 134 ● 3769; 7931 ТАШПУЛАТЫМ (1) ■ Ташбака үз кабырчыгына карап: "Үз өем, үз ташпулатым!" - дигән ○ 4684 ТАШСЫЗ (1) ■ Тешсез авыз - ташсыз тегермән ○ 10583 ТАШТА (8) ■ Асыл ташта корт булмас, уч төбендә төк булмас ○ 267 ● 1584; 2234; 3923; 4511; 5887; 11494; 14048 ташта → тауда-ташта ТАШТАН (16) ■ Орсаң, таштан ут чыга ○ 148 ● 183; 241; 276; 5106; 6453; 7613; 7768; 8600; 10235; 10309; 12765; 13471; 14503; 14815; 15670 ТАШТЫРА (1) ■ Төкереп дәрьяны таштыра алмассың ○ 10586 ТАШУ (3) ■ Ташу барганда гөрләвек белән дә уйнама ○ 462 ● 11654; 16633 ТАШУНЫҢ (1) ■ Кимнең ташуы бар, ташуның кайтуы бар ○ 587 ТАШУЧАН (1) ■ Кече казан ташучан, кече кеше ачучан ○ 10763 ТАШУЫ (2) ■ Кимнең ташуы бар, ташуның кайтуы бар ○ 587 ● 9997 ТАШЫ (12) ■ Уралның бер ташы тимер, бер ташы алтын ○ 195 (2) ● 418; 1448; 1449; 3526; 5339; 9193; 11676; 12320; 13562 (2) ТАШЫГАН (2 | 2) ■ Ташыган диңгез дә кайта ○ 463 ● 464; 1868:2 (2) ТАШЫГАНДА (1) ■ Аш ташыганда чүмеч кыйммәт ○ 9875 ТАШЫЙ (8) ■ Дөя авыр йөк ташый, үзе чәнечке ашый ○ 2913 ● 3563; 4054 (2); 4745 (2); 10027; ТАШЫЙЛАР (1) ■ Ачулы кеше җилкәсендә су ташыйлар ○ 12445 ТАШЫЛМЫЙ (1) ■ Урманга утын ташылмый, коега су салынмый ○ 1868 ТАШЫМ (1) ■ Орыр сүзем күңелемдә, орыр ташым куенымда ○ 16288 ТАШЫМЫЙ (1) ■ Идел ташымый ком утырмый ○ 387 ТАШЫН (1) ■ Чәй тегермән ташын күтәрә ○ 9373 ТАШЫНА (2) ■ Ташына ут капкан ○ 242 ● 1446 ТАШЫННАН (1) ■ Тегермән ташыннан курыксаң, онсыз утыр ○ 1447 ТАШЫҢ (2) ■ Туфракка ябышсаң, туфрагың алтын булсын; ташка ябышсаң, ташың көмеш булсын ○ 190 ● 10292 ТАШЫП (1) ■ Иләк белән су ташып булмый ○ 9897 ТАШЫР (3) ■ Аз йөкләгән күп ташыр ○ 544 ● 4340; 13828 ТАШЫРГАМЫ (2) ■ Ишәкне туйга чакырганнар. Ул: "Утын ташыргамы, су ташыргамы?" дип сораган ○ 2982 (2) ТАШЫСА (4) ■ Кечкенә елга ташыса кичү бирмәс ○ 395 ● 486; 505; 2969 ТАШЫТУ (1) ■ Төпсез кисмәккә су ташыту ○ 10044 ТАЮДАН (1) ■ Олы юлдан барган кеше таюдан котылыр ○ 6808 ТАЯ (1) ■ Эштә ашыккан күп тая, күп тайган күп егыла ○ 6258 ТАЯГЫ (16) ■ Шайтан таягы чүплек башында ○ 1332 ● 2003; 2979; 3684 (2); 5400; 6451; 6858; 8797; 11044; 11691; 14664; 16771; 16874; 16926; 17088 ТАЯГЫН (7) ■ Тик торганга шайтан таягын тоттырган ○ 6130 ● 6873; 10977; 10988; 15261; 16809; 17022 ТАЯГЫНА (2) ■ Шайтан таягына кырау тими ○ 1333 ● 3055 ТАЯГЫҢ (2) ■ Эт белән дус булсаң, яныңда таягың булсын ○ 3568 ● 6849 ТАЯГЫҢНЫ (2) ■ Эт белән дуслашсаң, таягыңны ташлама ○ 3569 ● 10273 ТАЯК (55 | 2) ■ Тар җирдә тәгам ашаганчы, киң җирдә таяк ашаганың яхшы ○ 615 ● 750; 1939; 1940; 1991; 2695; 2930; 3044; 3341; 3380; 3430; 3528; 3544; 3561 (2); 4698; 4792; 5044; 5569; 5667; 6143; 6207; 6739; 6905; 6925; 6926; 6968; 7116; 9676; 9991; 10054; 10182; 10229, :2, :3; 10954; 11000; 11287; 11456; 13407; 13994; 14043; 15013; 15359; 15511; 15531; 15553; 15814 (2); 15828 (2); 15988; 15993; 16009; 16344; 16664; 16709 ТАЯККА (2) ■ Таякка таяк ялгап бирүче ○ 1991 ● 4767 ТАЯКНЫ (2) ■ Хәлвәне хаким ашый, таякны ятим ашый ○ 9399 ● 16987 ТАЯКНЫҢ (1) ■ Таякның кемгә төшәсен бел ○ 1941 ТАЯКСЫЗ (3) ■ Этсез авылда мулла таяксыз йөрер ○ 3739 ● 3747; 17071 ТАЯКСЫЗГА (1) ■ Таяксызга таяк бул кара төндә, маяксызга маяк бул олы юлда ○ 6926 ТАЯКТА ( | 1) ■ Таякта тай көче бар ○ 1939:1 ТАЯКТАН (4) ■ Ач эт таяктан курыкмас ○ 3458 ● 9706; 11439; 15869 ТАЯН (7) ■ Аңа ышан - суга таян ○ 499 ● 4996; 5053; 11103; 12157; 16532; 16619 ТАЯНА (5) ■ Ил - иргә, ир - илгә таяна ○ 4929 ● 4994; 7463; 14277; 15106 ТАЯНГАН (2) ■ Илгә таянган Идел кичәр ○ 4962 ● 14333 ТАЯНГАНЧЫ (1) ■ Начар кешегә таянганчы суга таян ○ 12157 ТАЯНМА (12) ■ Атка ышанма, иделгә таянма ○ 2554 ● 4996; 5053; 5616; 7206; 9842; 11103; 12953; 13430; 13522; 16532; 16619 ТАЯНСА (1) ■ Ир батырлыгына таянса, хатын матурлыгына таяныр ○ 13811 ТАЯНЫЛМАС (1) ■ Һәр агачка таянылмас ○ 1716 ТАЯНЫП (2) ■ Эт хуҗасына таянып өрер ○ 3648 ● 13366 ТАЯНЫР (2) ■ Акыллы хезмәтенә таяныр, ахмак - өметенә ○ 11447 ● 13811 ТАЯНЫЧ (3) ■ Болыт күләгәсенә таяныч юк ○ 1078 ● 11421; 14952 ТАЯНЫЧЫҢ (1) ■ Алдыңда - ышанычың, артыңда таянычың булсын ○ 669 ТАЯР (1) ■ Акча күрсә, фәрештә юлдан таяр ○ 7680 ТАЯУ (1) ■ Ир бала - ата-анага таяу ○ 14112 ТӘ (91 | 3) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 866; 1588; 2145; 2194; 2488; 2948; 3002; 3075; 3162; 3249; 3453; 3462; 3470; 3471; 3520; 3641-3643; 3644, :1; 3744; 3766; 3779; 3808; 3816; 3937; 4048; 4069; 4304; 4375; 4385; 4536; 4803; 4864; 4891; 4894; 4998; 5896; 5989; 6118; 6308 (2); 6458; 6680; 6698; 7066; 7617; 8118, :2; 8204:2; 8491; 8672; 8747; 8927; 8974; 8991; 8998; 9141; 9169 (2); 9425; 9454; 9725; 9759 (2); 10101; 10366; 10918; 11581; 11981; 12121; 12354; 12368; 13010; 13290; 13416 (2); 13783; 13985; 14186; 14626; 14678 (2); 14836; 14894; 15151; 16207 (2); 16460; 16511; 16836; 16840; 16919 ТӘБӘ (1) ■ Ана хакын уч төбендә тәбә куырып ашатсаң да кайтара алмассың ○ 14228 ТӘБӘНӘК (5) ■ Тәбәнәк булса да, тавым бар ○ 244 ● 531; 1703; 10807; 10808 ТӘБӘСЕ (2) ■ Табасына күрә тәбәсе, хезмәтенә күрә бәясе ○ 6122 ● 9964 ТӘБЕГӘ (1) ■ Абыеңнан алда тәбегә басма ○ 14540 ТӘБИКМӘККӘ (1) ■ Һәрбер эшкә җай кирәк, тәбикмәккә май кирәк ○ 6408 ТӘВӘ (5) ■ Тәвә кошы, "оч" дисәң - "мин тәвә", "йөк тарт" дисәң, "мин кош" ди икән ○ 4219 (2) ● 11186; 11288; 13084 ТӘВӘГӘ (2) ■ Тәвәгә менеп чокырга качма ○ 2928 ● 2929 ТӘВӘДӘЙ (2) ■ Төймәдәйдән тәвәдәй бул ○ 2932 ● 8935 ТӘВӘКӘЛЛӘ (1) ■ Эшне башлаганчы тәвәкәллә ○ 6237 ТӘВӘККӘЛ (12) ■ Кырмыска тәвәккәл булыр ○ 4793 ● 11106; 11171; 11178; 11286-11290; 11298; 11299; 13483 ТӘВӘККӘЛГӘ (1) ■ Тәвәккәлгә көн дә бер, төн дә бер ○ 11291 ТӘВӘККӘЛДӘ (1) ■ Тәвәккәлдә тау көче бар ○ 11292 ТӘВӘККӘЛЛЕК (2) ■ Батырның ярты һөнәре - тәвәккәллек ○ 11099 ● 11293 ТӘВӘККӘЛСЕЗ (1) ■ Тәвәккәл тәвә еккан, тәвәккәлсез катып калган ○ 11288 ТӘВӘНЕҢ (1) ■ Тәвәнең өлкәне күпердә таяк ашар ○ 2930 ТӘВӘЧЕ (1) ■ Тәвәче белән күрше булсаң, капкаң биек булсын ○ 2931 ТӘГАМ (4) ■ Тар җирдә тәгам ашаганчы, киң җирдә таяк ашаганың яхшы ○ 615 ● 9359; 9583; ТӘГӘРӘГӘН (2 | 1) ■ Таудан тәгәрәгән таш чокырда гына тукталыр ○ 168 ● 168:2; 192 ТӘГӘРӘМӘСКӘ (2) ■ Түшәктән тәгәрәмәскә түмгәк, җеннән курыкмаска иптәш ○ 8441 ● 16808 ТӘГӘРӘМИ (1) ■ Имән чикләвеге алмагач төбенә тәгәрәми ○ 1730 ТӘГӘРӘП (5) ■ Бүре баласын салсаң табакка, тәгәрәп төшә тагаракка ○ 2136 ● 2877; 2980; 2985; 9870 ТӘГӘРӘР (1) ■ Бүре баласын бүреккә салсаң, башы тәгәрәр ○ 2131 ТӘГӘРӘРСЕҢ (1) ■ Атласаң - тау кыясы аша үтәрсең, утырсаң - таудан тәгәрәрсең ○ 6735 ТӘГӘРӘСӘ (2) ■ Алгы көпчәк кайдан тәгәрәсә, арты шуннан тәгәридер ○ 6981 ● 9871 ТӘГӘРӘТСӘҢ ( | 1) ■ Чиләгенә күрә капкачы, тәгәрәтсәң дә түгелмәс ○ 9978:1 тәгәре → мәгәр-тәгәре ТӘГӘРИ (5 | 1) ■ Таудагы таш чокырга кадәре тәгәри ○ 168:1 ● 1659; 6285; 7005; 7013; 14839 ТӘГӘРИДЕР (1) ■ Алгы көпчәк кайдан тәгәрәсә, арты шуннан тәгәридер ○ 6981 ТӘГӘРИЛӘР (2) ■ Югарыга үрмәлиләр, түбәнгә тәгәриләр ○ 712 ● 11311 ТӘГӘРМӘЧ (5) ■ Ал тәгәрмәч кайдан йөрсә, арт тәгәрмәч шуннан йөрер ○ 6979 (2) ● 7013; 7019; 7072 ТӘГӘРМӘЧЕ (1) ■ Тәгәрмәче шәп әйләнә ○ 7115 ТӘГӘРМӘЧКӘ (1) ■ Тәгәрмәчкә таяк тыгу ○ 7116 ТӘГӘРМӘЧЛӘРЕ (1) ■ Тәгәрмәчләре суга баткан ○ 7117 ТӘГЪЗЫЙМ (2) ■ Кияүгә - торса да тәгъзыйм, утырса да тәгъзыйм ○ 13422 (2) ТӘДБИРЕН (1) ■ Тәдбирен кылалмаган тәкъдиргә сылтар ○ 14951 ТӘҖРИБӘ (1) ■ Акыл төбе - тәҗрибә ○ 11416 ТӘҖРИБӘЛЕСЕ (1) ■ Төлкенең тәҗрибәлесе капкынга ике аягы белән эләгер ○ 2316 ТӘК (1) ■ "Әй ат, ат, ята мәче белән хатын тәк", - дип әйтте, ди, бер ир юлда барганда ○ 13908 ТӘКАТЬЛЕГӘ (1) ■ Тәкатьлегә тау баш игән ○ 11935 ТӘКАТЬСЕЗНЕҢ (1) ■ Тәкатьсезнең үлеме дә вакытсыз ○ 11936 ТӘКӘ (22 | 1) ■ Тауны тәкә сөзеп җимерә алмый ○ 169 ● 2378; 2409; 3100; 3131; 3132; 3135; 3138-3140; 3141 (2); 3142-3144; 3150; 3311; 9717; 11442, :1; 12904; 13885; 16895 ТӘКӘББЕР (2 | 1) ■ Су ташканда балык тәкәббер була ○ 4505 ● 12041; 16937:1 ТӘКӘББЕРГӘ ( | 1) ■ Тәкәббергә тәкәббер сәдака ○ 16937:1 ТӘКӘББЕРДӘН (1) ■ Тәкәббердән тәңре бизгән ○ 12042 ТӘКӘББЕРЛЕК (4) ■ Тәкәбберлек артыннан оят килер ○ 12043 ● 12044-12046 ТӘКӘГӘ (3) ■ Башбаштак тәкәгә болын тар ○ 3129 ● 3136; 3144 ТӘКӘЛӘР (1) ■ Тәкәләр сөзешкәндә кәҗәләр ял итә ○ 3145 ТӘКӘНЕ (2) ■ Бер корчаңгы кәҗә алты тәкәне сөзештерер ○ 3006 ● 3012 ТӘКӘНЕҢ (2) ■ Тәкәнең мөгезен тәңрегә җиткәнен кем күргән? ○ 3146 ● 3147 ТӘКӘСЕ (4) ■ Бер кәҗә тәкәсе мең сарыкны суйгакка кертер ○ 3130 ● 3133; 3137; 3149 ТӘКӘСЕН (1) ■ Кәҗә тәкәсен беркем дә көтү башы иткәне юк - үзе алдан ○ 3134 ТӘКБИР (2) ■ Салават, тәкбир әйтеп ишанны да алдап була ○ 16931 ● 16937 ТӘКБИРГӘ (1) ■ Тәкбиргә тәкбир - сәдака ○ 16937 ТӘКЕ (1) ■ Туеңа тәке төзәлер әле ○ 13335 ТӘКЕЛДӘДЕҢ (1) ■ Таң алдындагы тургай күк тәкелдәдең ○ 4159 ТӘКМӘЧ (1) ■ Халыкка ошаса, тәкмәч ат ○ 5079 ТӘКЪДИР (2) ■ Кодача - коданыкы, тәкъдир - ходаныкы ○ 14632 ● 14968 ТӘКЪДИРГӘ (2) ■ Тәдбирен кылалмаган тәкъдиргә сылтар ○ 14951 ● 14952 ТӘКЪДИРЕННӘН (1) ■ Әдәм уңса - үзеннән, уңмаса - тәкъдиреннән күрер ○ 14969 ТӘКЪЛИТ (1) ■ Яманны тәнкыйть ит, яхшыга тәкълит ит ○ 12278 ТӘЛӘФКӘ (1) ■ Саранныкы - тәләфкә ○ 11917 ТӘЛИНКӘ (1) ■ Әрле Мәликәгә коры тәлинкә ○ 11329 ТӘМ (3) ■ Ярык карбызда тәм булмас ○ 1625 ● 9442; 12942 ТӘМАМ (3) ■ Эшне акыл белән башла, зиһен белән тәмам ит ○ 6235 ● 9849; 15755 ТӘМАМЛАДЫК ( | 1) ■ Ике гает, бер җомга, тәмамладык бер елга ○ 16918:1 ТӘМАМЛАНМЫЙ (1) ■ Яманлык беркайчан да яхшылык белән тәмамланмый ○ 12260 ТӘМАМЛАР (1) ■ Анасы сөйләгәнче кызы тәмамлар ○ 14310 ТӘМАМЛАРГА (1) ■ Эшне башларга ашыкма, тәмамларга ашык ○ 6239 ТӘМӘЙТКӘН (2) ■ Алма янында яткан бәрәңге алма тәмәйткән, бәрәңге янында яткан алма бәрәңге тәмәйткән ○ 1792 (2) ТӘМӘКЕ (6) ■ Аракы эчкән азыкка интеккән, тәмәке тарткан кәгазьгә интеккән ○ 9810 ● 9845-9849 тәмәке → әт-тәмәке ТӘМӘКЕДӘН (1) ■ Берәүләр кайгыдан саргая, берәүләр - тәмәкедән ○ 9824 ТӘМГЫҢНЫ (1) ■ Тәмгыңны тәртә буе сузма ○ 11979 ТӘМГЫСЫ (1) ■ Азгынның тәмгысы тәртә буе ○ 12413 ТӘМЕ (5) ■ Питраудан соң сандугачның теле бетә, үләннең тәме бетә ○ 931 ● 6225; 9139; 9331; 12957 ТӘМЕККӘ (1) ■ Туры ук тәмеккә тияр, кәкре җәя кулда калыр ○ 5635 ТӘМЕН (5) ■ Балның тәмен аю да белә ○ 2097 ● 9357; 9877; 13392; 15150 ТӘМЕНӘ (1) ■ Борыч, ачы булса да, ашның тәменә дару ○ 9189 ТӘМЛӘНДЕРГӘН (1) ■ Ашны тәмләндергән - тоз, алысны юык иткән - кыз ○ 12943 ТӘМЛЕ (39) ■ Суы чыксын, суы тәмле булсын! - "Энә белән казыдыңмы?" - дип сорамаслар ○ 460 ● 1621 (2); 1785; 1794; 1803 (2); 4721; 4733; 4988; 6138; 6189; 6226; 6583; 7304; 7736; 7947; 9097; 9115; 9132; 9163; 9273; 9310; 9337; 9380; 9381; 9412; 9530 (2); 9557; 9618; 9943; 10118; 14069; 15546; 15636; 16312; 16474 (2) ТӘМЛЕГӘ (3) ■ Тәмлегә талым кирәкми ○ 9360 ● 9722; 9788 ТӘМЛЕНЕ (4) ■ Тәмлене яратсаң, ачысын да ярат ○ 9361 ● 9648; 9669; 10426 ТӘМЛЕРӘК (3) ■ Ач кешегә чәчәк исеннән чәлпәк исе тәмлерәк ○ 9544 ● 9902; 16077 ТӘМЛЕСЕН (1) ■ Итнең иң тәмлесен тураучы ашар ○ 9248 ТӘММӘТ (1) ■ Тәммәт тәмам, тәмәке - хәрам ○ 9849 ТӘМСЕЗ (5) ■ Арык итнең шулпасы тәмсез була ○ 9109 ● 11693; 12453; 12763; 16334 ТӘМСЕЗГӘ (1) ■ Тәмлегә талымым юк, тәмсезгә комагайлыгым юк ○ 9788 ТӘМУГ (11) ■ Тамак барда тәмуг бар ○ 9696 ● 9698; 9833; 12732; 13764; 14260; 14325; 14611; 16727; 16902; 16906 ТӘМУГКА (4) ■ Күршең аркылы оҗмахка кергәнче, туры тәмугка керүең артык ○ 5213 ● 9703; 16898; 16904 ТӘМУГНЫ (1) ■ Тәмугны да яхшы нияттән корганнар, ди ○ 16905 ТӘМУГТЫР (1) ■ Тамак түгел, тәмугтыр ○ 9704 ТӘН (16) ■ Зәңгелә тән җимерә, дошманлык өй җимерә ○ 5422 ● 8788; 8816; 10243; 10800; 10816 (2); 11110; 11201; 11364; 15206; 15248; 15309; 16658-16660 ТӘНГӘ (6) ■ Тәнгә тән саулыгыннан да яхшырак кием юк ○ 8816 ● 10851; 10894; 13647; 15194; ТӘНДӘ (1) ■ Сәламәт тәндә сәламәт акыл ○ 15280 ТӘНЕ (4) ■ Анасы типкән колынның тәне авыртмас ○ 2839 ● 5858; 10809; 15306 ТӘНЕМ (1) ■ Кызарып тәнем күренгәнче аларып ямавы күренсен ○ 8869 ТӘНЕНДӘ (1) ■ Тәнендә карга чукырлык та ите юк ○ 10855 ТӘНЕҢ (2) ■ Җаның сау булса - авырумын димә, тәнең сау булса - ярлымын димә ○ 11352 ● 15308 ТӘНЕҢӘ (1) ■ Үз күлмәгең үз тәнеңә якын ○ 8945 ТӘНЕҢНӘН (1) ■ Авызыңнан артык сүзең чыкканчы тәнеңнән җаның чыксын ○ 15727 ТӘНЕҢНЕ (1) ■ Тәнеңне бет ашый, малыңны эт ашый ○ 4851 ТӘНКЫЙТЬ (1) ■ Яманны тәнкыйть ит, яхшыга тәкълит ит ○ 12278 ТӘННЕ (1) ■ "Рәхмәт" дигән җылы сүз тәнне җылытмаса да, җанны җылыта ○ 15960 ТӘННЕҢ (3) ■ Тере тәннең ямаулыгы үз өстендә ○ 10804 ● 14034; 16598 ТӘҢКӘ (16) ■ Филнең башы - тере булса да, үле булса да - мең тәңкә ○ 3335 ● 5961; 6384 (2); 6750; 7803; 7805; 8037; 8958; 9067 (2); 12885; 13067; 14934; 16577 (2) ТӘҢКӘГӘ (1) ■ Бер тәңкәгә бия булмас ○ 2819 ТӘҢКӘДӘН (2) ■ Тиген килгән тәңкәдән тир чыгарган тиен артык ○ 7800 ● 7808 ТӘҢКӘЛЕК (6) ■ Атың булсын мең тәңкәлек, чыбыркың булсын дүрт акчалык ○ 2614 ● 7030 (2); 7064; 14931 (2) ТӘҢКӘНЕ (3) ■ Бер тиеннең бәясен белмәгән бер тәңкәне күрмәс ○ 7781 ● 7802; 7803 ТӘҢКӘСЕННӘН (1) ■ Кешенең мең тәңкәсеннән үз бер тиенең яхшы ○ 7792 ТӘҢРЕ (8) ■ Тәңре көне тарыдан да күп ○ 952 ● 5196; 7626; 12042; 16868-16871 ТӘҢРЕГӘ (2) ■ Тәкәнең мөгезен тәңрегә җиткәнен кем күргән? ○ 3146 ● 16891 ТӘҢРЕНЕҢ (1) ■ Мечкәй - тәңренең убыры ○ 16740 ТӘПӘН (1) ■ Тәбәнәк кешегә бер тәпән чумар ○ 10808 ТӘПӘНДӘЙ (1) ■ Байның эче тәпәндәй, җилкәсе тумардай ○ 7308 ТӘПӘННЕ (1) ■ Мәхәббәт тәпәнне дә кочаклата ○ 12730 ТӘПИ (2 | 1) ■ Асты - тәпи, өсте - тәти ○ 727 ● 727:1; 4143 ТӘПИЕ (1) ■ Тавис, тәпие ямьсезлеген күргәч, койрыгы белән каплаган ○ 4123 ТӘПИЕН (2) ■ Синнән игелек күргәнче, еланның тәпиен күрерсең ○ 4707 ● 7344 ТӘРӘЗӘ (4) ■ Чебен дулап тәрәзә вата алмый ○ 4812 ● 8360; 8369; 12728 ТӘРӘЗӘДӘН (6) ■ Ишек барда тәрәзәдән йөрмә ○ 8255 ● 8258; 8260; 11334; 12688; 14833 ТӘРӘЗӘСЕ (2) ■ Балтачының балтасы китек, пыялачының тәрәзәсе ватык ○ 1905 ● 8363 ТӘРӘЗӘСЕЗ (1) ■ Китапсыз өй - тәрәзәсез бүлмә ○ 16606 ТӘРӘЗӘСЕНӘ (1) ■ Тәрәзәсенә карама, дәрәҗәсенә кара ○ 11294 ТӘРӘЗӘСЕННӘН (1) ■ Ярлылык тырыш кешенең, тәрәзәсеннән караса да, ишегеннән керә алмас ○ 6611 ТӘРӘШЛЕСЕНӘ (1) ■ Актык тәрәшлесенә ябышкан ○ 8731 ТӘРБИЯ (2) ■ Ата-анаңны тәрбия ит, үзең дә тәрбия күрерсең ○ 14405 (2) ТӘРБИЯДӘ (1) ■ Баланы эт тә ярата, бия дә, хикмәт - тәрбиядә ○ 13985 ТӘРБИЯЛӘСӘҢ (1) ■ Бүре баласын ничек тәрбияләсәң дә, куй булмас ○ 2135 ТӘРБИЯЛӘҮ (1) ■ Баланы табуга караганда тәрбияләү кыен ○ 13983 ТӘРБИЯСЕ (1) ■ Анасыз баланың тәрбиясе ким булыр ○ 14276 ТӘРЕМ (1) ■ Әрем белән тәрем булып яшиләр ○ 1366 ТӘРИЛКӘ (1) ■ Кәҗәгә тәрилкә, бүген безгә ярминкә ○ 3072 ТӘРТӘ (18) ■ Озын булса - киртә булыр, кыска булса - тәртә булыр ○ 611 ● 2558; 2688; 2694; 2719; 6901; 7073; 7109; 7118-7121; 10364; 11307; 11979; 12413; 13704; 15711 ТӘРТӘГӘ (4) ■ Барасы килмәгән ат тәртәгә тибә ○ 2625 ● 7058; 7103; 10731 ТӘРТӘДӘ (4) ■ Атта да гаеп, тәртәдә дә гаеп ○ 2580 ● 2748; 11677; 12487 ТӘРТӘДӘН (3) ■ Ат ачуын - тәртәдән ○ 2474 ● 2739; 2766 ТӘРТӘНЕ (1) ■ Атка ачу итеп тәртәне сындырмыйлар ○ 7003 ТӘРТӘҢНЕ (1) ■ Тәртәңне зиректән каерма - тиз сынар ○ 7074 ТӘРТӘСЕ (4) ■ Атына күрә тәртәсе ○ 2608 ● 7080; 7095; 13380 ТӘРТӘСЕН (2) ■ Атына көче җитмәгән тәртәсен кыйнар ○ 2607 ● 2751 ТӘРТӘСЕННӘН (1) ■ Аша, кода, картасыннан, картасыннан, үзең чыгып тартырсың тәр тәсеннән ○ 14587 ТӘРТИП (1) ■ Савыт-саба шалтыраса, өйгә тәртип керә ○ 9953 ТӘРТИПСЕЗ (1) ■ Яшьлегең үтсә тәртипсез, картлыгың үтәр кәефсез ○ 15118 ТӘСБИХЕҢНЕ (1) ■ Кем үлгәнне сорама, тәсбихеңне тарта бир ○ 15442 ТӘТӘЙ (1) ■ Тәтәй бара, мин дә барам әбәт чиләк күтәреп ○ 14582 ТӘТӘҢ (1) ■ Тәтәң туе көн буе ○ 14583 ТӘТЕМИ (1) ■ Әкеми, сиңа кызлар тәтеми ○ 13074 ТӘТИ (4) ■ Асты - тәпи, өсте - тәти ○ 727 ● 6596; 9018; 10852 ТӘТИЕМ (1) ■ Кандала да үз баласына: "Тәтием, син бик хуш исле", - дигән, ди ○ 4775 ТӘҮ (2) ■ Төлке арысланны тәү күргәндә куркуыннан чак җаны чыкмаган, икенче күргәндә "әссәламегаләйкем!" дигән, өченче күргәндә алдап киткән, ди ○ 2293 ● 2335 ТӘҮБӘ (10) ■ Тездән суга билдән тәүбә ○ 466 ● 4148; 4149; 12494; 12495; 12526; 12629; 12642 (2); 15408 ТӘҮБӘҢ (1) ■ Тәүбәң тукран тәүбәсе булмасын ○ 12656 ТӘҮБӘСЕ (5) ■ Тукран тәүбә итәр, тәүбәсе кырын китәр ○ 4149 ● 4150; 12033; 12656; 12657 ТӘҮБӘСЕЗ (2) ■ Иртәгәсен исәпләмәгән - тәүбәсез үлгән ○ 842 ● 5834 ТӘҮГЕ (3) ■ Тәүге хатын - мал асрарга, соңгы хатын - җан асрарга ○ 13687 ● 14065; 14179 ТӘҮГЕДӘГЕДӘЙ (1) ■ Бәйрәмдәгедәй аш булмас, тәүгедәгедәй яр булмас ○ 12787 ТӘҮДӘ (1) ■ Тәвәккәл тәүдә чыгар ○ 11289 ТӘҮФИКЪ (2) ■ Алладан тәүфикъ сорама, хатыныңнан акча сорама ○ 16853 ● 16881 ТӘҮФЫЙК (4) ■ Малны бетерергә тәүфыйк кирәкми ○ 7393 ● 11295; 13162; 14822 ТӘҮФЫЙКЛЫ (1) ■ Тәүфыйклы песи дә каймак ашый ○ 3379 ТӘХЕТ (2) ■ Вәлиәхеткә - тәхет, калганнарга - бәхет ○ 5788 ● 6000 ТӘХЕТЕ (1) ■ Бу патшаның тәхете ни дә, бәхете ни ○ 5990 ТӘХЕТЕҢ (1) ■ Тәхетең югалса да, бәхетең югалмасын ○ 14953 ТӘХЕТКӘ (3) ■ Бер кеше тәхеткә менсә, кырык кеше атка менә, ди ○ 5751 ● 5963; 14834 ТӘХЕТТӘ (1) ■ Бәхет тәхеттә түгел ○ 14835 ТӘХЕТТӘН (1) ■ Бәхет тәхеткә мендерә, бәхет тәхеттән төшерә ○ 14834 ТӘҺАРӘТ (1) ■ Явызлыкка тәһарәт кирәкми ○ 12202 ТӘҺАРӘТЕМ (1) ■ Син алдасаң алдадың, мин дә сине алдадым: намазыңны - укыдым, тәһарәтем алмадым ○ 16933 ТӘЭСИРСЕЗ (1) ■ Тәэсирсез сүз - яңгырсыз күкрәү ○ 16102 ТӘЯН (1) ■ Тәян фарсит итәр идек, туры килми чамага ○ 6676 ТЕГӘ (4) ■ Берәү мал җыя, берәү капчык тегә ○ 7322 ● 7783; 8938; 10972 ТЕГӘРСЕҢ (1) ■ Ничек киссәң, шулай тегәрсең ○ 8700 ТЕГӘСЕ (1) ■ Итек тегәсе без түгел, кияүгә китәсе кыз түгел ○ 13069 ТЕГЕ (3) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 ● 7394; 16903 ТЕГЕЛӘ ( | 1) ■ Туй сылтавы белән тун тегелә ○ 13295:1 ТЕГЕЛӘЙ (1) ■ Тегеләй иттем, болай иттем - җитәсемә барып җиттем ○ 6899 ТЕГЕЛӘР (1) ■ Сине бит тегеләр дә мактыйлар, куярга урын гына тапмыйлар ○ 12089 ТЕГЕЛГӘН (1) ■ Мулла белән ишанның корсаклары җидешәр тиредән тегелгән була, ди ○ 17019 ТЕГЕЛМӘГӘН (3) ■ Бүренең туны яхшы да бит, минем өчен тегелмәгән ○ 2213 ● 9055; 11682 ТЕГЕЛМИ (1) ■ Бер тиредән тун тегелми ○ 8891 ТЕГЕМ (1) ■ Тегем тегү дуга бөгү түгел ○ 8702 ТЕГЕННӘН (1) ■ Моннан эләкмәсә, тегеннән эләгә ○ 4543 ТЕГЕНЧЕ (1) ■ Тегенче үзенә текмәс ○ 8703 ТЕГЕП (2) ■ "Җилдән җитез булдым, җиде көнгә бер ыштан тегеп бетердем", - дигән, ди, бер хатын ○ 13780 ● 15613 ТЕГЕРМӘН (21) ■ Ташыган су белән тегермән тартмый ○ 464 ● 1391; 1443; 1446-1448; 3526; 7518; 9206; 9373; 9709; 10583; 10604; 12765; 14564; 15533; 15556; 15598; 15684; 16764; 16888 ТЕГЕРМӘНДӘ (1) ■ Тегермәндә туган тычкан күк күкрәгәннән курыкмас ○ 3407 ТЕГЕРМӘНЕ (1) ■ "Җил тегермәне икәнен беләм, суы кайдан керә?" - дим ○ 1512 ТЕГЕРМӘНЕНӘ (1) ■ Дошман тегермәненә су кою ○ 1492 ТЕГЕРМӘННӘН (1) ■ Сорау күктән, җавап тегермәннән ○ 16934 ТЕГЕРМӘННЕ (2) ■ Су тегермәнне дә вата ○ 433 ● 465 ТЕГЕРМӘННЕҢ (2) ■ Тегермәннең аскы ташы тузмый ○ 1449 ● 1468 ТЕГЕРМӘНСЕЗ (1) ■ Тегермәнсез он булмый, яргычсыз ярма булмый ○ 1450 ТЕГЕРМӘНЧЕДӘ (1) ■ Һәр кешенең бер дәрте, тегермәнчедә су дәрте ○ 11355 ТЕГЕРМӘНЧЕНЕҢ (1) ■ Һәркемнең үз кайгысы, тегермәнченең су кайгысы ○ 14975 ТЕГҮ (1) ■ Тегем тегү дуга бөгү түгел ○ 8702 ТЕГҮЧЕ (3) ■ Илне килештерүче - тунга төймә тегүче ○ 4982 ● 8704; 15094 ТЕГҮЧЕНЕҢ (2) ■ Тегүченең туны ертык, балтачының өе тишек ○ 8705 ● 8706 ТЕЗ (5) ■ Бәрәңге ашаган тук булыр, тез буыны юк булыр ○ 1594 ● 4445; 5638; 10905; 11045 ТЕЗӘР (1) ■ Чабатаны кайтаруын гына кайтар, тезүен кем дә тезәр ○ 9064 ТЕЗГӘ (3) ■ Теләнеп алган тезгә җитмәс ○ 5890 ● 13915; 14056 ТЕЗГЕН (2) ■ Акыл - тезген, холык - ат, тезгенеңне белеп тарт ○ 11415 ● 12460 ТЕЗГЕНЕ (8) ■ Телләнең тезгене юк, нократның нуктасы юк ○ 7799 ● 8525; 11467 (2); 11617; 11886; 13448; 15036 ТЕЗГЕНЕН (2) ■ Акылның кулы нәфеснең тезгенен тотар ○ 11474 ● 13603 ТЕЗГЕНЕННӘН (2) ■ Кеше - теленнән, хайван тезгененнән эләгә ○ 15492 ● 15642 ТЕЗГЕНЕҢНЕ (1) ■ Акыл - тезген, холык - ат, тезгенеңне белеп тарт ○ 11415 ТЕЗГЕННЕ (2) ■ Тезгенне кулдан ычкындыру ○ 7112 ● 7113 ТЕЗДӘ (1) ■ Бала тездә чакта сөйдерә, тездән төшкәч көйдерә ○ 13945 ТЕЗДӘН (12) ■ Тездән суга билдән тәүбә ○ 466 ● 2539; 4182; 6322; 7530; 8066; 8248; 10849; 12657; 12827; 13606; 13945 ТЕЗЕ (1) ■ Анасында кызы кайгысы, кызында тезе кайгысы ○ 14312 ТЕЗЕМӘ (1) ■ Үз эшем үземә җиткән, ычкырым теземә җиткән ○ 6333 ТЕЗЕМДӘ (1) ■ Үз акылым үземдә, кеше акылы теземдә ○ 11778 ТЕЗЕН (3) ■ Хәерчегә җил каршы: арттан онын туздыра, алдан тезен туңдыра ○ 5949 ● 13028; ТЕЗЕҢ (2) ■ Батырмын дисәң, тезең нык булсын ○ 10903 ● 15728 ТЕЗЕҢӘ (1) ■ Чабу, озын булса, тезеңә урала; сүз, озын булса, үзеңә урала ○ 16129 ТЕЗҮЕН (1) ■ Чабатаны кайтаруын гына кайтар, тезүен кем дә тезәр ○ 9064 ТЕК (6) ■ Бер тиредән тун тек - мул тек ○ 2354 (2) ● 4891; 5060; 13416 (2) ТЕККӘН (4 | 1) ■ Сүтеп теккән нык торыр ○ 8701 ● 10323; 16851; 17047, :1 ТЕККӘНДӘ (1) ■ Холыксыз кешегә кием теккәндә җеп очы чуалыр, ди ○ 8711 ТЕККӘНЕН (1) ■ Кул теккәнен буй йөкләр ○ 8695 ТЕККӘННЕ (1) ■ Теккәнне сүтәрсең, кискәнне нишләрсең ○ 8707 ТЕКМӘ (1) ■ Юк акчага янчык текмә ○ 7812 ТЕКМӘС (1) ■ Тегенче үзенә текмәс ○ 8703 ТЕКМИ (1) ■ Энә текми, кул тегә ○ 10972 ТЕКТЕМ (1) ■ Бер хатын мактана, имеш: "Җитез идем, җил идем, җиде көндә бер ыштан тектем, бавы бар да маңы бар, җиде көнлек тагы бар" ○ 13623 ТЕКТЕРГӘНЧЕ (2) ■ Кышлык киемне тектергәнче боз китә, җәйнекен тектергәнче боз тота ○ 8803 (2) ТЕЛ (137 | 3) ■ Сыерчык теле ачылмаган балага тел алып килә ○ 4117 ● 5523; 5793; 5912; 8752; 10310; 10569; 10577; 11131; 11937; 12581; 12970; 12998; 13047; 13946; 15159; 15457; 15462; 15464 (2); 15467; 15468; 15470-15473; 15477; 15479 (2); 15481; 15484; 15487 (3); 15497; 15500; 15502, :1, :2; 15508-15511; 15513 (2); 15514-15516; 15518-15522; 15523 (2); 15525; 15526; 15527 (2); 15528 (2); 15529-15544; 15545, :1; 15546-15557; 15558 (2); 15559; 15560; 15561 (2); 15562-15564; 15574; 15625-15628; 15636 (2); 15637; 15640 (2); 15641; 15643; 15647; 15648 (2); 15649; 15651; 15653 (2); 15654; 15656; 15660; 15662; 15664; 15671-15676; 15677 (2); 15716; 15948; 15956; 16070; 16234; 16411; 16654; 16655 ТЕЛӘ (4) ■ Теләмә озын җәй, телә җылы җәй ○ 950 ● 5345; 12141; 15380 ТЕЛӘВЕН (1) ■ Теләвен теләткән, келәтен бураткан ○ 16806 ТЕЛӘГӘН (8) ■ Игенче явым теләгән, чүлмәкче аяз теләгән ○ 1408 (2) ● 4960; 5899; 11349; 12746; 13736; 14379 ТЕЛӘГӘНГӘ (1) ■ Үзләре теләгәнгә алаплап, үзләре теләмәгәнгә калаклап ○ 10014 ТЕЛӘГӘНДӘ (1) ■ Үгез теләгәндә мөгез эләгә ○ 3307 ТЕЛӘГӘНЕ (2) ■ Сукырның теләгәне ике күз, егетнең теләгәне матур кыз ○ 13103 (2) ТЕЛӘГӘНЕН (2) ■ Кунак теләгәнен түгел, куйганын ашар ○ 10120 ● 16072 ТЕЛӘГӘНЕҢ (1) ■ Алтын чикмән - теләгәнең, алтын кесә - эшләгәнең ○ 6020 ТЕЛӘГӘНЧӘ (3) ■ Ыштаны бөтен кеше теләгәнчә чүгәли ○ 8939 ● 16892 (2); ТЕЛӘГӘНЧЕ (3) ■ Дошманыңа үлем теләгәнче, үзеңә гомер телә ○ 5345 ● 12141; 15380 ТЕЛӘГӘЧ (1) ■ Рәхәтен теләгәч, михнәтенә дә түз ○ 14944 ТЕЛӘГЕ (6) ■ Ярканат теләге белән төн йөрми ○ 2336 ● 3978; 11283; 12655; 14227; 15277 ТЕЛӘГЕН (2) ■ Карга теләген теләшкән тартай үзенә давыл китергән ○ 4126 ● 4428 ТЕЛӘГЕНӘ (1) ■ Ярлы - беләгенә, мулла теләгенә ышаныр ○ 17072 ТЕЛӘГЕҢ (1) ■ Теләгең саф булса, тормышыңда тап булмас ○ 11284 ТЕЛӘГЕҢӘ (1) ■ Теләгеңә барып җитим дисәң, аңа бара торган күперне дә үзең сал ○ 11285 ТЕЛӘДЕМ (1) ■ Мин теләдем каләм каш, миңа булды пеләш баш ○ 10521 ТЕЛӘК (4) ■ Эшкә теләк булса, беләк чыдар ○ 6199 ● 11354; 15882; 16753 ТЕЛӘКЛЕ (1) ■ Белгән - беләкле, олы теләкле ○ 16480 ТЕЛӘКТӘ (2) ■ Эш беләктә түгел, теләктә ○ 6164 ● 14832 ТЕЛӘМӘ (1) ■ Теләмә озын җәй, телә җылы җәй ○ 950 ТЕЛӘМӘГӘН (1) ■ Теләмәгән агачына кош та оя ясамый ○ 3871 ТЕЛӘМӘГӘНГӘ (1) ■ Үзләре теләгәнгә алаплап, үзләре теләмәгәнгә калаклап ○ 10014 ТЕЛӘМӘГӘНЕН (1) ■ Теләгәнен сөйләүче теләмәгәнен ишетер ○ 16072 ТЕЛӘМӘС (3) ■ Йокы ястык теләмәс, гыйшык матур теләмәс ○ 12704 (2) ● 12734 ТЕЛӘМӘҮ (1) ■ Сыртны җиргә салырга теләмәү ○ 10847 ТЕЛӘМИ (3) ■ Төрмә бик таза да, берәү дә кереп ятарга теләми ○ 5904 ● 6655; 12541 ТЕЛӘМИМ (1) ■ Белмим дип әйтмә, теләмим дип әйт ○ 16517 ТЕЛӘНГӘННӘН (2) ■ Авыз ачып кешедән теләнгәннән тауга барып тере аю тоту җиңелрәк ○ 5715 ● 5889 ТЕЛӘНЕП (4) ■ Патша талап ала, хәерче теләнеп ала ○ 5868 ● 5890; 5956; 7155 ТЕЛӘНЕРГӘ (1) ■ Тәмәке теләнергә өйрәтер ○ 9848 ТЕЛӘНЧЕ (8) ■ Яз - игенче, кыш - теләнче ○ 1509 ● 5732; 5750; 5802; 5891; 5892; 5951; 9213 ТЕЛӘНЧЕГӘ (4) ■ Теләнчегә бер кыяр биргәннәр дә, "кәкре икән" дигән ○ 5893 ● 5894; 5948; 6750 ТЕЛӘНЧЕДӘН (1) ■ Теләнчедән капчык сорама ○ 5895 ТЕЛӘНЧЕЛЕККӘ (1) ■ Ач утыр, теләнчелеккә сарылма ○ 5733 ТЕЛӘНЧЕНЕ (2) ■ Ач теләнчене тук теләнче кыстаган ○ 5732 ● 5896 ТЕЛӘНЧЕНЕҢ (3) ■ Теләнченең, капчыгы тулса да, күзе туймас ○ 5897 ● 5898; 5899 ТЕЛӘП (3) ■ Теләп эшләнгән эш бервакытта да авыр булмый ○ 6127 ● 9496; 9821 ТЕЛӘР (8) ■ Ил теләр аманлык, дошман теләр яманлык ○ 5570 (2) ● 5830 (2); 7624; 14037; 14591; 16050 ТЕЛӘСӘ (8) ■ Үз җиреңдә теләсә ни эшләсәң дә ирекле ○ 209 ● 3960; 7242; 8990; 9990; 11628; 15536; 16908 ТЕЛӘСӘҢ (9) ■ Явым теләсәң, давылына да чыда ○ 1151 ● 1790; 5227; 5519 (2); 9042; 9682; 10732; 15599 ТЕЛӘТКӘН (1) ■ Теләвен теләткән, келәтен бураткан ○ 16806 ТЕЛӘҮЛЕККӘ (1) ■ Теләүлеккә терәүлек ○ 16807 ТЕЛӘҮЧЕ (1) ■ Сүз әйтәсең килсә, элек кара: тыңларга теләүче бармы ○ 16022 ТЕЛӘЧЕДӘН (1) ■ Бәхәсләшеп Төмәнгә киткән Теләчедән кире кайтыр ○ 15817 ТЕЛӘШКӘН (2) ■ Карга теләген теләшкән тартай үзенә давыл китергән ○ 4126 ● 4428 ТЕЛГӘ (19) ■ Бүрене телгә алсаң, каршыңа чыгар, ди ○ 2184 ● 6128; 6303; 10764; 11224; 12889 (2); 15517; 15565 (2); 15566-15570; 15666; 15678; 15679; 15697 ТЕЛГӘЧ (1) ■ Ялагайның күзе - көзге, теле - телгәч ○ 11961 ТЕЛГЕЧ (1) ■ Теле телгеч кебек ○ 15696 ТЕЛДӘ (4) ■ Бака, елан бер күлдә, икесе дә бер телдә ○ 4562 ● 15054; 15571; 17006 ТЕЛДӘН (13 | 1) ■ Бака кычкыра башлагач, сандугач телдән калыр ○ 4090 ● 10432 (2), :1; 12738; 15469; 15557; 15572-15575; 15666; 15760; 16654 ТЕЛДӘР (1) ■ Ачыккан - угры булыр, ачынган - телдәр булыр ○ 15465 ТЕЛЕ (111 | 1) ■ Питраудан соң сандугачның теле бетә, үләннең тәме бетә ○ 931 ● 4021; 4057:2; 4094; 4095; 4117; 4129; 4163; 4524; 4573 (2); 4605 (2); 5324 (2); 5325; 5386; 6296; 7436; 7890; 9159; 10584; 10603; 11029; 11468; 11692; 11736; 11946; 11961; 12039; 12116; 12197; 12228; 12293; 12654; 12801; 12917; 13253; 13362; 13591; 13735; 13905; 14212; 14592; 14610; 15301; 15458; 15459; 15466; 15474; 15475; 15478; 15482; 15483; 15496; 15504; 15524; 15576; 15577; 15578 (2); 15579-15581; 15582 (2); 15583-15591; 15645; 15655; 15658; 15668 (2); 15670; 15671; 15680-15700; 15717; 15829; 15949; 16142; 16146; 16161; 16385; 16670; 16791 ТЕЛЕМ (7) ■ Йөзем - кара, телем - кыска ○ 10728 ● 15592; 15630; 15632; 15715; 15900; 15950 ТЕЛЕМДӘ (2) ■ Тилемдәге - телемдә ○ 15712 ● 16293 ТЕЛЕМНЕ (1) ■ Тугры телемне тыя алмыйм, туганыма керә алмыйм ○ 15633 ТЕЛЕН (26) ■ Ат эшләр - тирен чыгарыр, эт ятыр - телен чыгарыр ○ 2528 ● 2922; 4081; 4678; 4939; 12684 (2); 13223; 13661 (2); 14282; 14413 (2); 15075; 15498; 15593; 15623; 15656; 15661; 15665 (2); 15701; 15949; 16424; 16692; 16713 ТЕЛЕНӘ (5) ■ Теленә салынган - эшендә абынган ○ 6124 ● 7367; 15494; 15704; 16789 ТЕЛЕНГӘН (1) ■ Теләнгәннән теленгән артык ○ 5889 ТЕЛЕНДӘ (16) ■ Чыгымчы ат белән камчы телендә сөйләшү яхшырак ○ 2693 ● 3217; 9798; 11085; 11468; 12113; 13727; 15036; 15480; 15490; 15594; 15663; 15702; 15713; 15857; 15955 ТЕЛЕНЕҢ (1) ■ Теленең тупсасы юк, авызының туктасы юк ○ 15703 ТЕЛЕННӘН (15) ■ Усал эт теленнән язар, хәйләкәр төлке койрыгын өздерер ○ 3534 ● 3677; 4128; 11738; 12273; 15301; 15463; 15492; 15493; 15495; 15530; 15624; 15635; 15642; 15650 ТЕЛЕҢ (34) ■ Телең белән дау куптарганчы, эшең белән тау актар ○ 6125 ● 6126; 6362; 10164; 10618; 11626; 15460; 15461; 15486; 15512; 15595-15604; 15639 (2); 15652; 15659; 15662; 15705-15709; 15911; 16062; 16541; 16936 ТЕЛЕҢӘ (3) ■ Эшең каты булса, телеңә йомшак булыр ○ 6195 ● 15609; 15610 ТЕЛЕҢДӘ (2) ■ Кесәңдә малың булмаса, телеңдә балың булсын ○ 7364 ● 15491 ТЕЛЕҢ-КАЛӘМЕҢ (1) ■ Телең-каләмең белән генә әдип булма, акылың-холкың белән дә әдип бул ○ 16412 ТЕЛЕҢНЕ (13) ■ Капма тәмлене, телеңне тешләрсең ○ 9648 ● 10593; 15485; 15488 (2); 15499; 15507; 15605-15608; 15710; 15711 ТЕЛЕФОН (1) ■ Сыер колагына телефон сузма ○ 3250 ТЕЛИ (11) ■ Иген сугучы кояш сорый, күмер сатучы яңгыр тели ○ 1396 ● 1437; 6857 (2); 8148; 11204; 11322 (2); 12639; 16753 (2) ТЕЛИДЕР (1) ■ Барын-югын белмидер, бал телидер күңелем ○ 7640 ТЕЛЛӘ (3) ■ Хәерчегә хөллә бир, теләнчегә теллә бир ○ 5948 ● 7919 (2) ТЕЛЛӘНГӘН (1) ■ Пелләнмәгән - телләнгән ○ 10797 ТЕЛЛӘНЕҢ (1) ■ Телләнең тезгене юк, нократның нуктасы юк ○ 7799 ТЕЛЛӘНЕП (1) ■ Бай белән кода булсаң, телләнеп мазаңны алыр; ярлы белән кода булсаң, теләнеп мазаңны алыр ○ 7155 ТЕЛЛӘР (1) ■ Телләр белгән - илләр белгән ○ 15611 ТЕЛЛӘШМӘ (1) ■ Юләр белән серләшмә, усал белән телләшмә ○ 11710 ТЕЛЛЕ (6) ■ Бизмән туры булганга бер генә телле ○ 7891 ● 8497; 10651; 15638; 16673 (2) ТЕЛМӘКЕРГӘ (1) ■ Телмәкергә тап булма ○ 16071 ТЕЛМӘРЧЕ (1) ■ Тиле телмәрче булыр ○ 11636 ТЕЛНЕ (6) ■ Телне, пычак белән түгел, закон белән кисәләр ○ 5888 ● 9347; 10578; 15612; 15613; ТЕЛНЕҢ (12 | 1) ■ Телнең озыны яучыга кирәк ○ 13204 ● 15501; 15569; 15614-15619; 15657; 16070:1; 16086; 16585 ТЕЛСЕЗ (10) ■ Телсез дус эзләсәң, дуссыз калырсың ○ 5481 ● 5912; 6290; 8499; 12684; 13243; 13833; 15620; 15623; 15819 ТЕЛСЕЗГӘ (1) ■ Акча - көчсезгә көч, телсезгә - тылмач ○ 7682 ТЕЛСЕЗЛЕК (1) ■ Телсезлек ялганчылыктан хәерлерәк ○ 15621 ТЕЛСЕЗНЕҢ (3) ■ Телсезнең теле ялганчы теленнән яхшырак ○ 15301 ● 15622; 15623 ТЕЛЧӘН (5 | 1) ■ Батыр яуда беленер, телчән дауда беленер ○ 5550 ● 5550:2; 5551; 12684; 15624; ТЕҢКӘГӘ (1) ■ Арка-җилкә тигез килгән, борын тия теңкәгә ○ 10820 ТЕРӘГӘН (3) ■ Балчык белән сылаган, кура белән терәгән ○ 8361 ● 12063; 14785 ТЕРӘГЕ (5 | 1) ■ Җир терәге - тау, халык бастырыгы - бәк ○ 212:3 ● 4940 (2); 4941; 11142; 13082 ТЕРӘК (11) ■ Җимешле агачка терәк куялар ○ 1832 ● 2233 (2); 4872 (2); 8273; 11037 (2); 13813; 16815 (2) ТЕРӘКЛЕ (1) ■ Ирле хатын терәкле, маллы хатын йөрәкле ○ 13859 ТЕРӘКЧЕҢ (1) ■ Алдыңда җитәкчең булсын, артыңда терәкчең булсын ○ 670 ТЕРӘЛӘ (1) ■ Артык кашык тамакка терәлә ○ 9868 ТЕРӘЛГӘН (1) ■ Көймәсе комга терәлгән ○ 7107 ТЕРӘЛДЕ (1) ■ Кодалар килде кабакка, кыз терәлде кабага ○ 14630 ТЕРӘЛЕП (2) ■ Яшь каенга терәлеп, карт каен кырык ел яшәгән ○ 1768 ● 10396 ТЕРӘЛМӘГӘН (1) ■ Аның өенә кояшның койрыгы терәлмәгән ○ 90 ТЕРӘП (1) ■ Алдым көрәк, куйдым терәп; алдым сәнәк, куйдым сөяп ○ 8022 ТЕРӘТҮ (1) ■ Кәкре каенга терәтү ○ 1773 ТЕРӘҮ (3) ■ Берәүгә берәү - баганага терәү ○ 8602 ● 8615; 8631 ТЕРӘҮЛЕГЕНӘ (1) ■ Ялкау ир мич терәүлегенә ярар ○ 6567 ТЕРӘҮЛЕК (1) ■ Теләүлеккә терәүлек ○ 16807 ТЕРӘШКӘН (1) ■ Гөл сабагын терәшкән чыра да гөлгә төренә ○ 1268 ТЕРГЕЗӘ (2) ■ Үз күзең үлек тергезә ○ 10463 ● 15402 ТЕРГЕЗГӘН (2) ■ Үтергән дә хатын, тергезгән дә хатын ○ 13778 ● 15653 ТЕРГЕЗЕРЛЕК (1) ■ Үлгән кешене тергезерлек ○ 15450 ТЕРЕ (19) ■ Үлгән арысланнан тере тычкан артык ○ 2065 ● 2118; 2210; 3335; 3527; 4035; 4067; 4088; 4164; 5715; 6416; 6570; 8488; 9710; 10804; 15302; 15303; 15447; 15685 ТЕРЕГӘ (1) ■ Үлегә дә мал кирәк, терегә дә мал кирәк ○ 7510 ТЕРЕГЕ (1) ■ Арысланның үлеге - тычканның тереге ○ 2060 ТЕРЕДӘ (1) ■ Ыру-туган бер үледә, бер тередә ○ 14525 ТЕРЕК (3) ■ Берек булсаң, терек булырсың ○ 4879 ● 9835; 16548 ТЕРЕККӘ (1) ■ Үлеккә гүр табылыр, тереккә өй табылыр ○ 15413 ТЕРЕКЛЕГЕ (5) ■ Үсемлекнең тереклеге су белән ○ 1346 ● 4471; 11160 (2); 11301 ТЕРЕКЛЕК (3) ■ Кояш юк - көн юк, көн юк - тереклек юк ○ 43 ● 4882; 15302 ТЕРЕКЛЕКНЕҢ (1) ■ Дөньяда тереклекнең рәхәте - яхшы хатын белән ○ 13637 ТЕРЕКЛЕКТӘ (1) ■ Тереклектә сыйлашмасаң, үлгәннән соң елашма ○ 15386 ТЕРЕКТӘН (1) ■ Мулла теректән дә ала, үлектән дә ала ○ 17025 ТЕРЕЛӘЙ (2) ■ Тереләй җир астына керерлек булу ○ 243 ● 8589 ТЕРЕЛГӘН (1) ■ Туйга дигәч, тугыз еллык хәстә терелгән ○ 13315 ТЕРЕЛТКӘН (2) ■ Каен себеркесе хан кызын терелткән ○ 8606 ● 10410 ТЕРЕЛТҮ (1) ■ Ахмакны өйрәтү - үлгәнне терелтү ○ 11517 ТЕРЕНЕҢ (1) ■ Теренең өен таны, үленең каберен бел ○ 15387 ТЕРКӘ (1) ■ Картлар сүзен янчыкка җый, галимнәр сүзен кәгазьгә теркә ○ 16591 ТЕРЛЕК (2) ■ Яхшы терлек тешәвен белгертми, тешәгәндә ябыкмый ○ 2421 ● 7919 ТЕРЛЕКНЕ (1) ■ Терлекне кул белән генә сөймә, азык белән дә сөй ○ 2403 ТЕРЛЕКНЕҢ (1) ■ Терлекнең - арыклыгы, кешенең симезлеге гаеп ○ 10805 ТЕРЛЕК-ТУАРНЫҢ (1) ■ Терлек-туарның йортта кунганы яхшы ○ 2402 ТЕРНӘГЕҢ (1) ■ Тернәгең дә булсын, тырнагың да булсын ○ 5482 ТЕРНӘКЛЕ (3) ■ Тернәкле әдәм түрәне кол итәр ○ 5483 ● 10004 (2) ТЕРПЕ (1) ■ Терпе өстенә тукмак ○ 2004 ТЕРСӘГЕН (1) ■ Теләге булган терсәген тешләр ○ 11283 ТЕРСӘГЕҢНЕ (2) ■ Үз терсәгеңне үзең тешли алмассың ○ 10975 ● 11551 ТЕРСӘК (1) ■ Терсәк бик якын да, тешләп булмый ○ 10958 ТЕРСӘКНЕ (1 | 3) ■ Эш үткәч, терсәкне тешләп булмый ○ 6182 ● 10958:1, :2, :3 ТЕРСӘКТӘН (1) ■ Тездән буе, терсәктән җиңе ○ 10849 ТЕРТ (1) ■ Тере кеше терт итми булмас ○ 15303 ТЕТӘМ (1) ■ Көтәсенә җон тетәм ○ 8739 ТЕТӘР (1) ■ Сөймәс улым йорт тотар, сөйгән улым йон тетәр ○ 14137 ТЕТМИЛӘР (1) ■ Көтәсенә йон тетмиләр ○ 8172 ТЕТРӘР (1) ■ Болыт берексә - күк күкрәр, халык берексә - җир тетрәр ○ 4893 ТЕТРИ (1) ■ Гармунчы гармунчыны күрсә, кулы тетри ○ 16357 ТЕТСЕН (1) ■ Бай-бай итсен, байлар итсен, көтү көтсен, йон тетсен ○ 7517 ТЕТТЕРҮ (1) ■ Йорт җиткерү йон теттерү түгел ○ 8265 ТЕТҮЕ (1) ■ Йорт тотуы - йон тетүе түгел ○ 8262 ТЕШ (25 | 2) ■ Күршең яман булса, теш сызлау белән бер ○ 5222 ● 5650; 9186, :1, :2; 9290; 9607; 10573; 10575-10578; 10643-10645; 10647; 11800; 13409; 14049; 14807; 15096; 15606; 15614; 15625; 15626; 15710; 16119 ТЕШӘВЕН (1) ■ Яхшы терлек тешәвен белгертми, тешәгәндә ябыкмый ○ 2421 ТЕШӘГӘНДӘ (1) ■ Яхшы терлек тешәвен белгертми, тешәгәндә ябыкмый ○ 2421 ТЕШӘР (1) ■ Туксанда теш төшәр, йөздә яңадан тешәр ○ 15096 ТЕШЕ (23 | 2) ■ Игенеңне яшел урма, урагыңның теше сынар ○ 1401 ● 2115; 2185; 2623; 2680; 3415; 3636; 3727; 4525; 6375; 9183; 9382; 10534; 10535; 11273; 11674; 11756; 14050; 14288, :1, :2; 14364; 14838; 15692; 16178 ТЕШЕМ (3) ■ Килдем тау аша, күп сөйләшмим - тешем камаша ○ 228 ● 6324; 10817 ТЕШЕН (16) ■ Арыслан тешен күрсәтсә, көлә дип уйлама ○ 2048 ● 2051; 2171; 3503; 3638; 3728; 4169; 4170; 4629; 4651; 5295; 5761; 11913; 12012; 12308; 16838 ТЕШЕНӘ (5) ■ Тырмавычны белмәсәң, тешенә баскач белерсең ○ 1315 ● 2639; 3636; 6002; 8156 ТЕШЕНДӘ (3) ■ Бүренең көче тешендә, кешенең көче эшендә ○ 6054 ● 15480; 15857 ТЕШЕНЕ (1) ■ Аның үгезе дә тешене бозаулый ○ 3322 ТЕШЕННӘН (2) ■ Арыслан - тешеннән, останың кулы - эшеннән ○ 6336 ● 12825 ТЕШЕҢ (9) ■ Көчең барда эшлә, тешең барда тешлә ○ 6098 ● 6128; 10547; 10579-10581; 10778; 12551; 15610 ТЕШЕҢӘ (1) ■ Телеңне тик тоталмасаң, тешеңә кыстыр ○ 15608 ТЕШЕҢНЕ (4) ■ Чикләвек ашыйсың килсә, тешеңне жәлләмә ○ 1763 ● 5415; 6301; 16233 ТЕШЕСЕ (1) ■ Арысланның иркәге дә арыслан, тешесе дә арыслан ○ 2057 ТЕШКӘ (8) ■ Яңа урак тешкә каты була ○ 1473 ● 7157; 9226; 9342; 10569; 15159; 15423; 15637 ТЕШЛӘ (3) ■ Армый эшлә, сары май тешлә ○ 6022 ● 6098; 10778 ТЕШЛӘВЕ (1) ■ Үз тешләрең үз телеңне тешләве яман ○ 10593 ТЕШЛӘГӘН (5 | 1) ■ Тешләгән эткә йә таяк, йә сөяк кирәк ○ 3528 ● 6210; 6217; 6332; 6471:1; ТЕШЛӘДЕ (1) ■ Болай да хәерче, өстәвенә эт тә тешләде ○ 5989 ТЕШЛӘМӘ (1) ■ Алыс булса - кешнәмә, якын булса - тешләмә ○ 673 ТЕШЛӘМӘС (3) ■ Каты өргән эт тешләмәс ○ 3492 ● 6167; 6218 ТЕШЛӘМИ (3) ■ Акыллы эт юкка тешләми ○ 3447 ● 3761; 10611 ТЕШЛӘМИЧӘ (1) ■ Телеңне тешләмичә авыртканын белмәссең ○ 15607 ТЕШЛӘНЕР (1) ■ Көнче кеше тешләнер, сөйгәненә үчләнер ○ 12715 ТЕШЛӘП (4 | 2) ■ Эш үткәч, терсәкне тешләп булмый ○ 6182 ● 9161:2; 10646; 10958, :1; 12698 ТЕШЛӘР (18 | 2) ■ Алдыннан килсәң тешләр, артыннан килсәң тибәр ○ 2457 ● 2687; 3424; 3457; 3502; 3562; 3746; 4551; 4554; 4673; 6338; 6472; 6512; 6527; 9161:3; 10578; 10944; 10958:2; 11283; 16477 ТЕШЛӘРГӘ (2) ■ Эт, тешләргә итмәсә, тешен күрсәтми ○ 3638 ● 10575 ТЕШЛӘРЕ (1) ■ И ходайның эшләре, шак-шок итә тешләре ○ 16883 ТЕШЛӘРЕҢ (2) ■ Үз тешләрең үз телеңне тешләве яман ○ 10593 ● 10621 ТЕШЛӘРСЕҢ (2) ■ Уйламый эшләрсең - беләгеңне тешләрсең ○ 6144 ● 9648 ТЕШЛӘСӘҢ (3 | 1) ■ Тешләсәң, өз ○ 10582 ● 10912; 10917; 10958:3 ТЕШЛӘСЕН (1) ■ Коткар судан этне, үзеңне тешләсен ○ 3499 ТЕШЛӘТЕР (1) ■ Гомердә бер тилелек терсәгеңне тешләтер ○ 11551 ТЕШЛӘҮЧӘН (1) ■ Көзге чебен ачы тешләүчән була ○ 4802 ТЕШЛӘШЕР (1) ■ Еракта - кешнәшер, якында - тешләшер ○ 733 ТЕШЛӘШКӘН (1) ■ Тешләшкән атның артыннан үт, тибешкән атның алдыннан үт ○ 2686 ТЕШЛИ (11 | 1) ■ Арык ат тешли ○ 2463 ● 3454; 3482; 3501; 3628:3; 3637; 3705; 4765; 4785; 6282; 9444; 10975 ТЕШНЕ (3) ■ Төенне кул белән чишеп булса, тешне ходка җибәрмә ○ 8710 ● 10646; 15825 ТЕШСЕЗ (2) ■ Тешсез кунакка куырган борчак ○ 10172 ● 10583 ТЕШСЕЗГӘ (1) ■ Тавык башка - табышмак, тешсезгә - чикләвек ○ 16406 ТЕШСЕЗНЕҢ (1) ■ Тешсезнең теле чыгучан була ○ 10584 ТЕШТӘ (1) ■ Ашасаң - тештә, ашамасаң - төштә ○ 9619 ТЕШТӘН (2) ■ Сүз утыз тештән чыга, утыз галәмгә җәелә ○ 16014 ● 16120 ТИ (1) ■ Тисәң ти тиңгә, тимәсәң - читәнгә ○ 12769 ТИБӘ (4) ■ Ат куркытырга тибә, тай үтерергә тибә ○ 2504 (2) ● 2625; 6284 ТИБӘГӘНГӘ (1) ■ Тибәгәнгә тибәрмә, кабаганга кабарма ○ 5630 ТИБӘР (8) ■ Алдыннан килсәң тешләр, артыннан килсәң тибәр ○ 2457 ● 2858; 2965; 2995; 4311; 10731; 11684; 12338 ТИБӘРМӘ (1) ■ Тибәгәнгә тибәрмә, кабаганга кабарма ○ 5630 ТИБЕНГЕДӘН (1) ■ Тибенгедән тир китмәс ○ 7070 ТИБЕНЕП (1) ■ Зимагур белән тавык икесе дә, кайда ни тибенеп тапса, шуны ашар ○ 5797 ТИБЕНСӘ (1) ■ Тавык тибенсә, чүп чыга ○ 4323 ТИБЕП (1) ■ Атның аламасы кеше тибеп үтерә ○ 2569 ТИБЕШӘ (1) ■ Кусаң тибешә, бавыннан тартсаң буыла ○ 2440 ТИБЕШЕР (1) ■ Авылдаш атлар ерактан кешнәшер, якыннан тибешер ○ 2448 ТИБЕШКӘК (2) ■ Күтәрәм дип сыердан бизмә, тибешкәк дип аттан бизмә ○ 3172 ● 3174 ТИБЕШКӘН (2) ■ Ат белән тибешкән тайның аягы сынар ○ 2487 ● 2686 ТИБЕШСӘҢ (1) ■ Тибешсәң дә, тиң булсын ○ 12766 ТИБЕШТЕРЕР (1) ■ Байтал яманы ике айгырны тибештерер ○ 2818 ТИБРӘНӘ (1) ■ Туй дигәндә түмгәк тә тибрәнә ○ 13290 ТИБҮ (1) ■ Куыш карбыз тибү ○ 1634 ТИБҮЕ (1) ■ Юаш атның тибүе каты булыр ○ 2698 ТИБҮЧӘН (1) ■ Яшь тай тибүчән була ○ 2868 ТИГӘН (5) ■ Кырмавык үзенә тигән һәркемгә ябыша ○ 1288 ● 3927; 9271; 12120; 12225 ТИГӘНӘДӘН (1) ■ Бер тигәнәдән ике көчек ашамый ○ 3804 ТИГӘНӘК (16 | 1) ■ Гөлдән - тигәнәк, тигәнәктән гөл чыкмас ○ 1273 ● 1306 (2); 1307-1310; 4106; 7192; 11374; 11638; 11683; 12337; 13357:2; 15547; 15923; 16074 ТИГӘНӘККӘ (1) ■ Тигәнәккә күз тими ○ 1311 ТИГӘНӘКЛЕ (1) ■ Тиген тигәнәкле була ○ 7976 ТИГӘНӘКТӘН (2) ■ Судан сүзсез, тигәнәктән тәбәнәк ○ 531 ● 1273 ТИГӘНӘЛЕГЕН (1) ■ Сандугач та үзе бала чыгарган тигәнәлеген сагынып сайрый, ди ○ 4101 ТИГӘНГӘ (1) ■ Тигәнгә - тиен башы, тимәгәнгә - куян башы ○ 2334 ТИГӘНДӘ (3) ■ Кул тигәндә ор да сук ○ 5588 ● 10595; 10601 ТИГӘНЕ (1) ■ Ит тураганга - сөйгәне, карап торганга - тигәне ○ 9242 ТИГӘНЕН (1) ■ Пычагы бар сөйгәнен җияр, пычагы юк тигәнен җияр ○ 9946 ТИГӘННЕ (1) ■ Тимәгәнгә тимә, тигәнне тиген калдырма ○ 5631 ТИГӘНЧЕ (1) ■ Иңкәйгәнгә иңкәй башың җиргә тигәнче, чалкайганга чалкай башың күккә җиткәнче ○ 11989 ТИГЕЗ (19 | 1) ■ Тәгәрәгән таш тигез җирдә туктый ○ 168:2 ● 225; 752; 2594; 2788; 2939; 6240; 6929; 6983; 7266; 7315; 8039; 10484; 10820; 10901; 10917; 12307 (2); 14927; 16897 ТИГЕЗЕР (2) ■ Чукмарны ора алмаган үзенә тигезер ○ 5647 ● 15993 ТИГЕЗЛӘНМИ (1) ■ Ачу килгән белән дөнья тигезләнми ○ 12436 ТИГЕЗЛӘНСӘ (1) ■ Тормыш, бик тигезләнсә, бер җиреннән кителә ○ 14749 ТИГЕЗЛЕК (1) ■ Тилегә бар җирдә дә тигезлек ○ 11656 ТИГЕЗМӘС (1) ■ Асыл шоңкар, каз алса, канатын канга тигезмәс ○ 4189 ТИГЕН (10) ■ Иксәң иген, ашарсың тиген ○ 1411 ● 5631; 6306; 7800; 7976; 9348; 9349; 13194; 13205; 14934 ТИГЕНГӘ (1) ■ Тигенгә тел кыймылдаткан - тиле булып саналган ○ 15627 ТИГЕННЕ (1) ■ Тигенне яратмасаң, хакын түләп ал ○ 7977 ТИДЕ (2) ■ Каргага аттым - бозауга тиде ○ 4015 ● 10595 ТИДЕРӘ (3) ■ Атсаң тидерә ат, атмасаң кулың тарт ○ 5541 ● 5640; 5644 ТИДЕРГӘН (2) ■ Сукыр аучы кыек атып туры тидергән төсле ○ 2029 ● 5926 ТИДЕРДЕМ (1) ■ Кыек атып туры тидердем ○ 5697 ТИДЕРЕР (1) ■ Мәргән, кәкре атса да, туры тидерер ○ 5602 ТИДЕРМӘ (2) ■ Ерак дип ханга тел тидермә, кулы җитәр; начар дип ирне тиргәмә, каруы җитәр ○ 5793 ● 5912 ТИДЕРМӘС (1) ■ Яхшы ат үзенә камчы тидермәс ○ 2721 ТИДЕРМӘСЛӘР (1) ■ Бохарага барса, аны аягын җиргә тидермәсләр иде ○ 11012 ТИДЕРМӘҮ (1) ■ Җил-яңгыр тидермәү ○ 1244 ТИДЕРҮ (1) ■ Күлмәккә төзәп, күләгәгә тидерү ○ 8978 ТИДЕРҮЕННӘН (1) ■ Мәргәннең угыннан беленми, тидерүеннән беленә ○ 5603 ТИЕН (52 | 3) ■ Кышка каршы тиен дә запас җыя ○ 872 ● 894; 1604; 1916, :1; 2044; 2239:2, :2; 2327; 2334; 2428; 2755; 4935 (2); 5961; 6332; 6641; 6750; 7064; 7454; 7777; 7778 (2); 7779 (2); 7788 (2); 7790; 7800; 7801 (2); 7802; 7803; 7808; 7826; 7829 (2); 7830 (2); 7831-7833; 7835; 7837; 7840; 8058; 8601; 9105; 9427 (2); 10760; 11511; 11565; 16268 (2) ТИЕНГӘ (2) ■ Тисә - тиенгә, тимәсә - ботакка ○ 2345 ● 10760 ТИЕНГӘН (1) ■ Эш сөйгән - сөенгән, рәхәтенә тиенгән ○ 6174 ТИЕНДӘЙ (1) ■ Иске бер тиендәй чәчрәп чыгу ○ 7834 ТИЕНЕ (1) ■ Үз бер тиене бер тиен ○ 7840 ТИЕНЕҢ (1) ■ Кешенең мең тәңкәсеннән үз бер тиенең яхшы ○ 7792 ТИЕНЛЕК (4 | 2) ■ Биш тиенлек куян, ун тиенлек зыян ○ 2239 (2) ● 2239:1 (2); 9864 (2) ТИЕННӘН (3) ■ Мал - колыннан, акча - тиеннән ○ 2386 ● 7692; 7794 ТИЕННЕ (2) ■ Бер тиенне күпме шомартсаң да алтын булмый ○ 7780 ● 7803 ТИЕННЕҢ (1) ■ Бер тиеннең бәясен белмәгән бер тәңкәне күрмәс ○ 7781 ТИЕН-ТИЕН (1) ■ Тамчы-тамчы күл була, тиен-тиен сум була ○ 7798 ТИЕП (1) ■ Карап торуга - ир, тиеп карасаң - чир ○ 13586 ТИЕШ (2) ■ Ир белән хатынның тавышы юрган астыннан чыкмаска тиеш ○ 13820 ● 15899 ТИЕШЛӘР (1) ■ Бер-берсен яратышкан кешеләр, мәхәббәтләре сүрелмәсен өчен, бераз аерылып торырга тиешләр, ди ○ 12669 ТИЕШЛЕ (1 | 1) ■ Тол хатынның бусагасы көмештән булса да, аңар хәер тиешле ○ 13679:1 ● 15544 ТИЕШЛЕНЕКЕ (1) ■ Туй - тиешленеке, бәйрәм - барчаныкы ○ 13296 ТИЕШСЕЗ (2) ■ Тел - кылыч: тиешсез җирдә тый, тиешле җирдә кый ○ 15544 ● 16100 ТИЕШСЕЗГӘ (1) ■ Тиешсезгә сөйләү - ташка тары чәчү ○ 16073 ТИҖАРӘТ (1) ■ Һәм зиярәт, һәм тиҗарәт ○ 8081 ТИЗ (68) ■ Тиз аккан тиз туктар ○ 467 (2) ● 555; 563; 632; 934; 1108; 1149; 1200 (2); 1266; 1292; 1293; 1693; 1707; 1711; 1816 (2); 1926; 1973; 2651; 2659; 2709; 2731; 3297; 3399; 3768; 6029; 6563; 7060; 7074; 7861; 7948; 8211; 8489 (2); 8810; 9503; 9895; 9916; 10015; 10097; 10397; 10428; 10440; 10687; 10690; 11239 (2); 11507; 11786; 11817; 11920; 11978; 12148 (2); 12516 (2); 12767 (2); 14221; 14326; 14831; 15283; 15325; 16170; 16567; 16622 ТИЗӘГЕ (4) ■ Кар астыннан карга тизәге дә табылмас ○ 1091 ● 3729; 4782; 9723 ТИЗӘГЕНӘ (1) ■ Бер сыерның тизәгенә ун сыер таеп егылган ○ 3159 ТИЗӘК (8) ■ Тышы бизәк, эче тизәк ○ 655 ● 2875; 2899; 3955; 3990; 4001; 4817; 8768 ТИЗӘККӘ (3) ■ Тирес эзләгән чучка тизәккә юлыгыр ○ 2903 ● 3724; 12341 ТИЗӘКЛӘГӘЧ (1) ■ Төлке үз өнен тизәкләгәч, бурсык оясына күчә ○ 2307 ТИЗӘКТӘ (1) ■ Сандугачның күзе тирәктә, карганыкы - тизәктә ○ 4111 ТИЗӘКТӘН (1) ■ Карга белән кунышсаң, борының тизәктән котылмас ○ 3954 ТИЗГЕР (1) ■ Сизгер кеше - тизгер кеше ○ 11928 ТИЗЛӘГӘН (1) ■ Тизләгән - бәлане үзе эзләгән ○ 11931 ТИЗНЕҢ (1) ■ Ашы тизнең эше тиз ○ 6029 ТИЗРӘК (9) ■ Кортлар, тизрәк бал җыегыз, чебен агагызның ашыйсы килгән! ○ 4784 ● 8173; 8218; 8546; 9535; 9847; 10555; 14813; 15426 ТИК (52 | 1) ■ Тик торганнан чыкан чакмый ○ 1312 ● 1448; 1700; 1752; 1992; 2270; 3137; 3819; 4099; 4161; 4180; 4744; 4782; 4854; 6129, :1; 6130-6136; 6200; 6234; 6304-6308; 6392; 6438; 6574; 6631; 8490; 9711; 9734; 10687; 11561; 11867; 12518; 12549; 13789; 14976; 15124; 15188; 15484; 15608; 15628; 16033; 16235; 16310; 16641 ТИКӘНЕН (1) ■ Гөлен яраткач, тикәнен дә ярат ○ 1274 ТИКӘНСЕЗ (2) ■ Гөл тикәнсез булмый ○ 1269 ● 1313 ТИККӘ (1) ■ Тиле тиккә кызар ○ 11637 ТИКЛЕ (2) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 ● 13766 ТИКМӘГӘ (1) ■ Этнең аягын тикмәгә сындырмыйлар ○ 3714 ТИКШЕР (1) ■ Хатын алганда төсеннән бигрәк холкын тикшер ○ 13211 ТИКШЕРӘ (3) ■ Ертык тишекне тикшерә, ә үзен кем тикшерә ○ 8857 (2) ● 10991 ТИКШЕРЕЛМӘГӘН (1) ■ Кияү сыналмаган ат, тикшерелмәгән товар шикелле ○ 13419 ТИКШЕРЕР (1) ■ Үз борын астын күрмәгән урман астын тикшерер ○ 10591 ТИКШЕРМӘ (1) ■ Син кешене тикшермә, кеше сине тикшерсен ○ 12036 ТИКШЕРМИ (1) ■ Үлем баен-ярлысын тикшерми ○ 15414 ТИКШЕРМИЧӘ (1) ■ Аяк астын тикшермичә урман астын тикшерә ○ 10991 ТИКШЕРСЕН (1) ■ Син кешене тикшермә, кеше сине тикшерсен ○ 12036 ТИЛӘКӘ (1) ■ Тинтәккә тиләкә биреп, ярлының учагын боздырыр ○ 11773 ТИЛГӘН (2) ■ Карга казганыр, тилгән кинәнер ○ 3957 ● 4226 ТИЛГӘННӘН (1) ■ Чебиле тавык тилгәннән курка ○ 4343 ТИЛЕ (61 | 3) ■ Ындырда илле кешегә эш табыла, тиле кешегә генә эш табылмый ○ 1467 ● 1567; 1620; 3816; 6136; 7222; 7881; 8488; 9821; 10311; 11427; 11434; 11439; 11443; 11445; 11533; 11570; 11571; 11575; 11610; 11627-11630; 11631, :1, :2; 11632-11637; 11638 (2); 11639 (2); 11640-11651; 11655; 11661:1; 11696; 11705; 11753; 11770; 11831; 12987; 13179; 13197; 13282; 15627; 15629; 16310; 16754 ТИЛЕБӘРӘН (1) ■ Тилебәрән орлыгы ашаган ○ 1363 ТИЛЕГӘ (17) ■ Бай белән тилегә күк - муеннан, диңгез - тубыктан ○ 7158 ● 9843; 11452; 11587; 11640; 11652-11660; 11662; 11831; 14830 ТИЛЕДӘН (5) ■ Акыллыдан турысын әйттерә алмасаң, тиледән сора ○ 11460 ● 11641; 11661; 11663; 11664 ТИЛЕЛӘР (1) ■ Тилеләр булмаса, акыллыга ни сан ○ 11665 ТИЛЕЛӘРГӘ (1) ■ Тилеләргә кыңгырау таксалар, җизнең бәясе алтынга чыгар иде ○ 11666 ТИЛЕЛЕГЕН (1) ■ Иплегә "ипле" дисәң - иплелеген арттырыр, тилегә "тиле" дисәң - тилелеген арттырыр ○ 11831 ТИЛЕЛЕК (2) ■ Гомердә бер тилелек терсәгеңне тешләтер ○ 11551 ● 12871 ТИЛЕМДӘГЕ (1) ■ Тилемдәге - телемдә ○ 15712 ТИЛЕМЗӘК (1) ■ Тилемзәк җигән аекмас ○ 1314 ТИЛЕНЕ (2) ■ Тилене иркәләсәң, башыңа менеп атланыр ○ 11667 ● 11668 ТИЛЕНЕКЕ (1) ■ Тиленеке тишек ○ 11669 ТИЛЕНЕҢ (6) ■ Акыллы өйләнгәнче тиленең улы булган ○ 11449 ● 11670-11674 ТИЛЕҢ (1) ■ Кеше тилесе көлке китерә, үз тилең оят китерә ○ 11594 ТИЛЕРМИЧӘ (1) ■ Көчек тилермичә үлми ○ 3810 ТИЛЕРТӘ (2) ■ Йокы - симертә, акча - тилертә ○ 6652 ● 14776 ТИЛЕРТКӘН (1) ■ Илерткән дә аракы, тилерткән дә аракы ○ 9827 ТИЛЕСЕ (4) ■ Ил тилесе илгә тансык ○ 11567 ● 11594; 11754; 11777 ТИЛЕСЕН (1) ■ Халык үз тилесен үзе саклый ○ 11699 ТИЛМЕРМӘС (4) ■ Мәрмәр тапкан тилмермәс ○ 145 ● 300; 301; 1738 ТИЛМЕРТӘ (1) ■ Авыр тормыш кешене тилмертә, җиңел тормыш кешене тилертә ○ 14776 ТИЛЧӘ (2) ■ Нәсел - нәселгә, тилчә - тамырга ○ 14497 ● 15701 ТИЛЧӘҢ (1) ■ Эшләп ки, эшләмәсәң тилчәң ки ○ 6228 ТИМӘ (6) ■ Искегә тимә, исе чыгар ○ 576 ● 5257; 5631; 10725; 12756; 15322 ТИМӘГӘН (5) ■ Тимәгән бүрәнәгә китереп чапмаслар ○ 1943 ● 1993; 4675; 4695; 5504 ТИМӘГӘНГӘ (3) ■ Тигәнгә - тиен башы, тимәгәнгә - куян башы ○ 2334 ● 3816; 5631 ТИМӘДЕ (1) ■ Күзгә күренде, кулга тимәде ○ 10511 ТИМӘС (11 | 2) ■ Кәҗә мөгезе күккә тимәс, дөя койрыгы җиргә җитмәс ○ 3035 ● 3626; 3785; 4234, :1 (2); 5045; 6473; 9384; 10357; 10893; 11581; 14552 ТИМӘСӘ (7) ■ Тисә - тиенгә, тимәсә - ботакка ○ 2345 ● 3895; 4942; 5705; 10851; 11691; 12299 ТИМӘСӘҢ (2) ■ Син тимәсәң, ил тимәс ○ 5045 ● 12769 ТИМӘСЕН (1 | 1) ■ Асылынсаң агачның биегенә асылын, аягың җиргә тимәсен ○ 1661:2 ● 16873 ТИМӘСНЕ (1) ■ Тимәсне берәү дә сөймәс ○ 12768 ТИМЕР (41 | 4) ■ Ташны таш белән ваталар, тимерне тимер белән игиләр ○ 180 ● 195; 260; 271; 290; 293-300; 304; 308; 323; 332; 334; 1879:1; 1942; 2053; 2865; 5033; 5273; 5484; 5624; 5628; 7757; 7769; 8730; 10229, :1, :2, :3; 11630; 11685; 12552; 13630; 14051; 15126; 15287; 15299; 15522; 15749; 15946 ТИМЕРГӘ (2) ■ Тимергә көя төшми ○ 302 ● 305 ТИМЕРДӘН (2) ■ Йөрәгең тимердән булса, хәнҗәрең агачтан булса да ярый ○ 11130 ● 14385 ТИМЕРЕ (2) ■ Тимере бар тилмермәс, каены бар кайгырмас ○ 301 ● 1738 ТИМЕРЕН (1) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 ТИМЕРКАЗЫК (3) ■ Акбүзат йолдыз, Күкбүзат йолдыз, Тимерказык бер ялгыз ○ 24 ● 76; 8279 ТИМЕРКАЗЫККА (1) ■ Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка бәйлә ○ 18 ТИМЕРЛЕ (2) ■ Тимерле чана аумас, таш күперне су алмас ○ 7071 ● 7171 ТИМЕРЛЕГЕНДӘ (1) ■ Тимерче тимерлегендә үскән эт күк күкрәүдән курыкмый ○ 3529 ТИМЕРНЕ (16) ■ Ташны таш белән ваталар, тимерне тимер белән игиләр ○ 180 ● 284; 294; 303-305; 311; 316; 5619; 8503; 11938; 12277; 12564; 14950; 16050; 16087 ТИМЕРНЕҢ (2) ■ Тимернең ике башы да кызу ○ 306 ● 12881 ТИМЕРЧЕ (9) ■ Ислемай кибетенә керсәң, исе йогар; тимерче алачыгына керсәң, корымы йогар ○ 285 ● 307-312; 3529; 13676 ТИМЕРЧЕГӘ (2) ■ Тимерчегә күмерче юлдаш ○ 313 ● 6939 ТИМЕРЧЕДӘ (1) ■ Тимерчедә пычак - унике кочак ○ 314 ТИМЕРЧЕДӘН (1) ■ Җөйчедән җеп сорама, тимерчедән тимер сорама ○ 8730 ТИМЕРЧЕНЕҢ (4) ■ Алтынчының бер органы - тимерченең мең органы ○ 265 ● 315; 1893; 9049 ТИМИ (24) ■ Тау арада җил тими ○ 151 ● 177; 1186; 1238 (2); 1311; 1333; 1416; 1569; 1588; 2142; 2890; 3604; 3816; 4401; 4456; 4608; 6207; 10033; 10985; 12245; 13860; 15317; 16799 ТИМИЛӘР (1) ■ Тик торган караулы тирәккә тимиләр ○ 1752 ТИМИЧӘ (1) ■ Кыз олан - пыяла, тимичә дә уала ○ 12993 ТИМТЕНСӘҢ (1) ■ Тимтенсәң дә кимсенмә ○ 14949 ТИНТӘК (34) ■ Ике тинтәк, берексә дә, ил булмас ○ 4911 ● 6536; 6959; 11424; 11444; 11538; 11540; 11541 (2); 11563; 11564; 11583; 11584; 11586; 11622; 11675-11682; 11683 (2); 1168411686; 11732; 11739; 11848; 13997 (2); 14505 ТИНТӘККӘ (5) ■ Илдә бер тинтәккә урын табыла ○ 11568 ● 11624; 11687; 11688; 11773 ТИНТӘКНЕ (1) ■ Тинтәкне укытуы таш кисүдән авыррак ○ 11689 ТИНТӘКНЕҢ (3) ■ Тинтәкнең акылы төштән соң төшәр ○ 11690 ● 11691; 11692 ТИНТӘКСЕЗ (1) ■ Иген кибәксез булмас, ил тинтәксез булмас ○ 4905 ТИНТЕРӘРСЕҢ (1) ■ Тинтәккә эләксәң, тинтерәрсең ○ 11688 ТИНТЕРӘТӘ (2) ■ Бер тинтәк өйне тинтерәтә, ике тинтәк илне тинтерәтә ○ 11541 (2) ТИҢ (17 | 2) ■ Агач белән агач тиң түгел ○ 1647 ● 2800; 6649; 7626 (2); 8277; 10384; 12343; 12672; 12766; 12770; 12783; 12852; 13194; 13357, :1, :2; 13677; 14904 ТИҢГӘ (1) ■ Тисәң ти тиңгә, тимәсәң - читәнгә ○ 12769 ТИҢЕ (6) ■ Ишәк - ише белән, тинтәк - тиңе белән ○ 11583 ● 11642; 11673; 12770; 13205; 14081 ТИҢЛӘШМӘ (1) ■ Тиргәшчегә тиңләшмә, талашчыга таңланма ○ 16076 ТИҢЧЕЛЕК (1) ■ Киңчелек булмый тиңчелек булмый ○ 7371 ТИП (3) ■ Типсәң типкәнгә тип, юкса бүкәнгә тип ○ 5632 (2) ● 12459 ТИПКӘЛӘСӘҢ (1) ■ Кеше баласы кешәнләсәң дә тормас, үз балаң типкәләсәң дә китмәс ○ 14187 ТИПКӘЛӘҮДӘН (1) ■ Баланы иркәләү аны типкәләүдән яман ○ 13977 ТИПКӘН (3) ■ Үлгән арысланны куян да барып типкән ○ 2066 ● 2839; 5029 ТИПКӘНГӘ (1) ■ Типсәң типкәнгә тип, юкса бүкәнгә тип ○ 5632 ТИПКӘННЕ (3) ■ Ат типкәнне ат күтәрә, тай типкәнне тай күтәрә ○ 2518 (2) ● 3453 ТИПМӘГӘН (4) ■ Башыма тай типмәгән ○ 2869 ● 2993; 2998; 10331 ТИПМӘС (2) ■ Ат типмәс димә, эт капмас димә ○ 2519 ● 2821 ТИПСӘ (8) ■ Типсә тимер өзәрлек, басса бакыр өзәрлек ○ 332 ● 2821; 2857; 2858; 3232; 11684; 11685; 15126 ТИПСӘҢ (3) ■ Эткә типсәң, егеткә тия ○ 3693 ● 5632; 14188 ТИПСЕН (1) ■ Типсә дә, чиләк тутырып савым бирә торган сыер типсен ○ 3232 ТИПТЕРГӘН (2) ■ Күп типтергән - үзен киптергән ○ 9840 ● 15115 ТИПТЕРГӘНЧЕ (1) ■ Тинтәк белән типтергәнче аңлы белән таш ташы ○ 11676 ТИПТЕРЕП (1) ■ Типтереп яшәүнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6673 ТИР (15) ■ Игенне җир уңдырмый, тир уңдыра ○ 1404 ● 1451; 6137; 6149; 6524; 6525; 6534; 6561; 7070; 7160; 7693; 7800; 10806; 11441; 14930 ТИРАГЫ (1) ■ Ялкауның тирагы иртә килмәсә кич килә ○ 6604 тирәген → тал-тирәген ТИРӘДӘ (1) ■ Карганың бар дөньясы агач башында, балалары тирәдә ○ 3995 ТИРӘК (18) ■ Корыган тирәк су янында да яшәрмәс ○ 1743 ● 1753-1755; 1770; 1944; 4450; 4891; 5487; 5768; 5900; 5965; 8897; 11644; 11651; 13818; 14348; 16868 ТИРӘККӘ (1) ■ Тик торган караулы тирәккә тимиләр ○ 1752 ТИРӘКНЕ (1) ■ Кирәк тирәкне ега ○ 14911 ТИРӘКНЕҢ (2) ■ Озын тирәкнең күләгәсе төбенә төшмәс ○ 1747 ● 1756 ТИРӘКТӘ (1) ■ Сандугачның күзе тирәктә, карганыкы - тизәктә ○ 4111 ТИРӘЛӘП (2) ■ Кыз тирәләп яучы сөйләр, эш тирәләп ялчы сөйләр ○ 13188 (2) ТИРӘН (10 | 2) ■ Болганган су тирән күренер ○ 355 ● 411; 419; 468; 469; 493; 5028; 11078:2; 12000:3; 14409; 14505; 15248 ТИРӘНГӘ (1) ■ Балык тирәнгә омтыла, кошлар биеккә оча ○ 4455 ТИРӘНДӘ (1) ■ Чуртан - тирәндә солтан ○ 4520 ТИРӘНЛЕГЕН (1) ■ Ата-ана йөрәгенең тирәнлеген балалар белми ○ 14396 ТИРӘНЛЕК (1) ■ Тирәнлек - диңгездә, зирәклек - гыйлемдә ○ 16656 ТИРӘННЕ (3) ■ Балык тирәнне эзли, әдәм яхшыны эзли ○ 11078 ● 12947; 16969 ТИРӘНРӘК (3 | 2) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 202; 4560; 11078:1; 12000:5 ТИРӘСЕ (1) ■ Балта остасының үз йорт тирәсе һаман җимерек ○ 1895 ТИРӘСЕНДӘ (5) ■ Аның тирәсендә талкан коры, су салкын ○ 494 ● 2422; 4718; 9266; 16801 ТИРӘСЕНДӘГЕ (1) ■ Сыер үз йорт тирәсендәге чирәмне ашамый ○ 3198 ТИРӘСЕННӘН (1) ■ Төлкенең хәйләкәрлеге кетәк тирәсеннән күп узмый ○ 2315 ТИРӘ-ЯГЫҢ (1) ■ Тирә-ягың яу булсын, йортың эче сау булсын ○ 8288 ТИРБӘНМӘС (1) ■ Җилсез кура тирбәнмәс ○ 1204 ТИРБӘТӘ (1) ■ Өстән бишек тирбәтә, астан баланы чеметә ○ 14105 ТИРГӘВЕЧ (1) ■ Ир тиргәвеч булса, хатын үрләвеч була ○ 13836 ТИРГӘЛ (2) ■ Акылсыздан макталганчы акыллыдан тиргәл ○ 11483 ● 12542 ТИРГӘЛГӘНЧЕ (1) ■ Нахактан тиргәлгәнче хактан тиргәл ○ 12542 ТИРГӘМӘ (1) ■ Ерак дип ханга тел тидермә, кулы җитәр; начар дип ирне тиргәмә, каруы җитәр ○ 5793 ТИРГӘСӘ (1) ■ Акыллы, тиргәсә дә, тир чыгармас ○ 11441 ТИРГӘҮДӘН (1) ■ Артык мактау тиргәүдән яман ○ 12422 ТИРГӘШ (1) ■ Төтен күзгә керә, тиргәш күңелгә керә ○ 16104 ТИРГӘШСӘҢ (1) ■ Алдашсаң - абруең китәр, тиргәшсәң - кадерең китәр ○ 15754 ТИРГӘШЧЕГӘ (1) ■ Тиргәшчегә тиңләшмә, талашчыга таңланма ○ 16076 ТИРГЕШ (2) ■ Тиргеш тигәнәк түгел - ябышмас ○ 16074 ● 16075 ТИРДӘН (1) ■ Бәхет җирдән чыкмас, тирдән чыгар ○ 14837 ТИРЕ (15) ■ Бүре тире суя, бүренең дә тиресен суялар ○ 2160 ● 2674; 5996; 6108; 6523; 7693; 7992; 8023; 10291; 10806; 11837; 11879; 12197; 16142; 16829 ТИРЕДӘН (3) ■ Бер тиредән тун тек - мул тек ○ 2354 ● 8891; 17019 ТИРЕЛӘРЕ (2) ■ Куян тиреләре базарда: "Исәнме, менә тагын күрештек", - дип әйтерләр, ди ○ 2257 ● 2277 ТИРЕМ (1) ■ Күлмәктән тирлегем якын, тирлегемнән тирем якын ○ 8981 ТИРЕН (1) ■ Ат эшләр - тирен чыгарыр, эт ятыр - телен чыгарыр ○ 2528 ТИРЕНЕ (3) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 ● 2348; 11943 ТИРЕҢ (3) ■ Аша карының туйганчы, эшлә тирең тамганчы ○ 6025 ● 8061; 15652 ТИРЕҢНЕ (1) ■ Бай булсаң, барың белән битеңне сөрт, ярлы булсаң җиңең белән тиреңне сөрт ○ 7163 ТИРЕС (8) ■ Тирес түксәң җиреңә, ындырың тулыр игенгә ○ 1452 ● 2903; 4719; 4745; 4808; 7751; 9086; 11932 ТИРЕСЕ (17) ■ Бер елга куян тиресе дә чыдый ○ 766 ● 2161; 2218; 2236; 2271; 2300; 2301; 2332; 2908; 3053; 3110; 3634; 3727; 7930; 10256; 10850; 11672 ТИРЕСЕЗ (2) ■ Иләми күн булмас, тиресез тун булмас ○ 2358 ● 8721 ТИРЕСЕН (15) ■ Аюны үтермәс борын тиресен сатмыйлар ○ 2092 ● 2108; 2160; 2162; 2278; 2310; 2404; 2966; 3039; 3185; 3704; 4245; 10819; 10874; 13039 ТИРЕСЕНЕҢ (1) ■ Бүре тиресе янында сарык тиресенең йоны коелыр, имеш ○ 2161 ТИРЕСЕННӘН (1 | 1) ■ Мулланың корсагы тугыз бозау тиресеннән теккән булыр, имеш ○ 17047 ● 17047:1 ТИРЕСКӘ (3) ■ Ишәкне утка өндәсәң, тирескә чабар ○ 2983 ● 4719; 7114 ТИРЕСЛӘҮНЕ (1) ■ Җир тиресләүне, мулла китерүне ярата ○ 17078 ТИРЕСЛЕ (2) ■ Кунак килсә - таптыра, тиресле җирне саттыра ○ 10107 ● 13574 ТИРЕСНЕ (1) ■ Тиресне калын түшәсәң, амбарың буш калмас ○ 1453 ТИРЛӘМӘДЕМ-ПЕШМӘДЕМ (2) ■ Тирләмәдем-пешмәдем, утыз ел лашман эшләдем ○ 6309 ● 6310 ТИРЛӘМӘСӘҢ (1) ■ Сабанда тирләмәсәң, ындырда чирләрсең ○ 1436 ТИРЛӘМИ (1) ■ Мунча кергән тирләми чыкмас ○ 8624 ТИРЛӘМИЧӘ (1) ■ Тирләмичә акча табылмый ○ 7804 ТИРЛӘП (1) ■ Тирләп эшләсәң, аш тәмле була ○ 6138 ТИРЛӘСЕН (1) ■ Ат тирләсен, чирләмәсен ○ 2520 ТИРЛӘТӘ (1) ■ Җәйге эшләпә җилләтә, кышкы эшләпә тирләтә ○ 1018 ТИРЛЕ (2) ■ Җирле боланны тирле колан куалаган ○ 2119 ● 10951 ТИРЛЕГЕМ (1) ■ Күлмәктән тирлегем якын, тирлегемнән тирем якын ○ 8981 ТИРЛЕГЕМНӘН (1) ■ Күлмәктән тирлегем якын, тирлегемнән тирем якын ○ 8981 ТИРЛЕКНЕҢ (1) ■ Тиленең тиңе булмас, тирлекнең җиңе булмас ○ 11673 ТИРЛИ (3) ■ Үшән ат тиз тирли ○ 2731 ● 2823 (2) ТИРМӘН (2) ■ Бай өйдә ята, арты тирмән тарта ○ 7201 ● 11452 ТИРЧӘН (2) ■ Кеше аты тирчән, кеше киеме керчән ○ 2658 ● 8781 ТИРЬЯК (1) ■ Гыйрактан тирьяк килгәнче, елан чаккан ир үләр ○ 15213 ТИРЬЯККА (1) ■ Кулыңдагы тирьякка ышанып агу эчмә ○ 15229 ТИСӘ (24 | 5) ■ Чыбыгы тисә иелгән казыгы тисә калкыр ○ 1955 (2) ● 1992 (2); 2345; 3218; 3271; 3895; 4157 (2); 4234:1; 4854 (2), :1 (2); 5705; 6982; 9152; 10851; 14215, :1, :2; 14216; 14504; 15204; 15205; 15769; 17028 (2) ТИСӘҢ (8) ■ Искегә тисәң исерерсең ○ 574 ● 575; 4635; 5239 (2); 12769; 14368 (2) ТИСКӘРЕ (2) ■ Йонны тискәре якка сыйпау ○ 2431 ● 11932 ТИШ (1) ■ Тирескә ишмә, уңайга иш, бәреп бәбәген тиш ○ 7114 ТИШӘ (7) ■ Тамчы кечкенә генә - таш тишә ○ 1130 ● 1134; 3414; 7809; 10636; 12600; 16084 ТИШӘР (3) ■ Акыллы тычкан ике тишек тишәр ○ 3398 ● 9441; 16087 ТИШӘРЛЕК (1) ■ Теле туң җирне тишәрлек ○ 15699 ТИШЕГЕ (5) ■ Иш - ише белән, тычкан - тишеге белән ○ 5438 ● 8358; 10466; 10545; 11212 ТИШЕГЕН (2) ■ Иш - ишен табар, су - тишеген табар ○ 5441 ● 5442 ТИШЕГЕНӘ (5) ■ Җир тишегенә кергән ○ 252 ● 253; 2344; 3416; 15439 ТИШЕГЕННӘН (5) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 7281; 8357; 14753; 15167 ТИШЕГЕҢ (1) ■ Иләк чулпыга: "Синең тишегең тугыз", - дигән ○ 9898 ТИШЕК (30) ■ Акыллы тычкан ике тишек тишәр ○ 3398 ● 3405; 5114; 7123; 7135; 7625; 8258; 8271; 8289; 8290; 8360; 8380; 8705; 8813; 8856; 8870; 9044; 9056; 9711; 10353; 10458; 10522; 10647; 11254; 11669; 12289; 14062; 14190; 15045; 16315 ТИШЕККӘ (2) ■ Бер тишеккә ышанган тычкан тиз тотылыр ○ 3399 ● 8871 ТИШЕКЛЕ (4) ■ Тишекле таш җирдә ятмас ○ 184 ● 7805; 7837; 8922 ТИШЕКНЕ (1) ■ Ертык тишекне тикшерә, ә үзен кем тикшерә ○ 8857 ТИШЕКНЕҢ (1) ■ Итеге тишекнең чабатасы тишек ○ 9044 ТИШЕКТӘН (3) ■ Ишек тишектән көлә ○ 8256 ● 8858; 13651 ТИШЕЛӘ (4) ■ Тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 1133 ● 6725; 9981; 15330 ТИШЕЛЕП (2) ■ Арпа әйтер: "Кырык биш көндә тишелеп чыгармын", - диер ○ 1519 ● 1574 ТИШЕЛМӘГӘН (1) ■ "Дыр"ны чәчкәнгә илле ел, ди, һаман да тишелмәгән, ди ○ 15835 ТИШЕЛСӘ (1) ■ Ат тоягы чабата түгел, тишелсә ямап булмый ○ 2522 ТИШЕП (1) ■ Ахмакка гыйбадәт кылырга кушсаң, маңгаен тишеп бетерер ○ 11513 ТИШКӘН (2) ■ Ишек кискән, тәрәзә тишкән ○ 8369 ● 11114 ТИШМИ (3) ■ Булат булатны тишми ○ 277 ● 7346; 7594 ТИШҮ (2) ■ Маңгай белән таш тишү ○ 10354 ● 10627 ТИШҮЧЕ (1) ■ Тугыз өйнең түбәсен тишүче ○ 8377 ТИЮ (2) ■ Берне сугып икегә тию ○ 5692 ● 10327 ТИЮЕ (2) ■ Мылтыкның шартлавы шарт түгел, тиюе шарт ○ 5600 ● 15325 ТИЯ (24) ■ Арттан атылган таш тубыкка тия ○ 110 ● 3489; 3685; 3693; 3948; 4979; 7103; 9692 (2); 10192; 10601; 10715; 10820; 13418; 13679; 14830 (2); 15159; 15171; 15318; 15321; 15637; 16082; 16775 ТИЯГЕМӘ (2) ■ Сөягем тиягемә кайтсын ○ 5145 ● 10803 ТИЯГЕН (1) ■ Ат әйләнеп тияген табар, су әйләнеп улагын табар ○ 2541 ТИЯККӘ (2) ■ Тисә тияккә, тимәсә ботакка ○ 5705 ● 10294 ТИЯР (27 | 2) ■ Кешегә таш атсаң, үз маңгаеңа тияр ○ 132 ● 175; 3339; 5635; 5680; 6213 (2); 6687; 7227; 7577 (2); 8771; 9271; 11691; 12002; 12108; 12299; 12386; 12389 (2), :1 (2); 13018; 14139 (2); 15204; 15205; 16115; 16284 ТОВАР (14 | 1) ■ Мал белән товар иясен табар ○ 7377 ● 7434; 7457; 7859; 7864; 7865; 7955; 7957:2; 7978 (2); 8006 (2); 8007; 10674; 13419 ТОВАРДАЙ (1) ■ Баксаң багардай, базардагы товардай ○ 8029 ТОВАРНЫ (3) ■ Асыл товарны мыскаллап кына саталар ○ 7866 ● 7979; 7980 ТОВАРЫНА (1) ■ Товарына күрә базары ○ 7981 ТОЕЛА (2) ■ Адашкан кешегә эт өргән тавыш сандугач сайравыннан да ләззәтлерәк тоела ○ 6718 ● 11992 ТОЕЛМЫЙ (1) ■ Яңа ай, тотылса да, тоелмый калыр ○ 75 ТОЕЛСА (1) ■ Дусларның теле каты тоелса да, күңеле йомшак була ○ 5386 ТОЕЛЫР (1) ■ Бик зур акыллы кеше юләрсымак тоелыр ○ 11545 ТОЗ (49) ■ Суга салган тоз кебек югалган ○ 524 ● 1641; 3210; 4335; 7225; 8057; 8660; 9139; 9155; 9164; 9205; 9233 (2); 9331; 9350-9354; 9359 (2); 9426; 9497; 9498; 10833; 11032; 11042; 11381; 11624; 12941-12943; 12957; 12994; 13038; 13064; 13070; 13077; 13086; 13271; 13346; 13363; 13861 (2); 13884; 15367; 15561; 15919; 16389 тоз → икмәк-тоз, ипи-тоз, он-тоз ТОЗАГЫ (4) ■ Һәр җирнең үз тозагы белән тоталар ○ 221 ● 2318; 3859; 12515 ТОЗАГЫН (1) ■ Тозагын кормас борын көртлеген ашый башлама ○ 4047 ТОЗАГЫНА (1) ■ Үрмәкүч тозагына үрдәк эләкмәс ○ 4431 ТОЗАК (5) ■ Һәр җәнлеккә тозак бар ○ 2027 ● 2258; 3844; 4166; 4835 ТОЗАККА (4) ■ Канаты бәйсез азат кош җирдәге тозакка үзе төшәр ○ 3837 ● 6342; 12339; 15910 ТОЗАКНЫ (1) ■ Куян тозакны онытса да, тозак куянны онытмый ○ 2258 ТОЗАКЧЫ (2) ■ Тозакчы күренмәс, җимен күрсәтер ○ 2020 ● 3872 ТОЗГА (2) ■ Ат тозга килә ○ 2521 ● 13405 ТОЗДАЙ (2) ■ Ачы булсаң, тоздай бул; татлы булсаң, балдай бул ○ 9114 ● 9355 ТОЗДАН (3) ■ Торма ачуын тоздан алу ○ 1640 ● 13387; 15698 ТОЗ-ИКМӘК (1) ■ Килгәнне өеңә керт, алдына тоз-икмәк куй ○ 10076 ТОЗЛАМЫЙЛАР (1) ■ Кызны чапчакка салып тозламыйлар ○ 13019 ТОЗЛАУ (1) ■ Артык тозлау аздан яман ○ 9108 ТОЗЛЫ (7) ■ Тозлы җирдә чүп үсми ○ 185 ● 3204; 7342; 9356; 14750; 15197; 16077 ТОЗЛЫГЫ (2) ■ Арзанлы итнең тозлыгы татылмый ○ 9106 ● 9348 ТОЗЛЫК (1) ■ Ашыңа тозлык түгелмен ○ 9440 ТОЗНЫ (1) ■ Ат басмыймын дигән җирне өч басар, ир татымыймын дигән тозны өч татыр ○ 13446 ТОЗНЫҢ (2) ■ Аптекада тозның кадагы кырык тиен ○ 9105 ● 9357 ТОЗСЫЗ (15) ■ Дуссыз баш - тозсыз аш кебек ○ 5401 ● 6111; 6117; 9205; 9221; 9693; 11392; 13236; 13346; 13670; 13772; 14782; 15728; 16077; 16398 ТОЗСЫЗНЫ (1) ■ Тозсызны күзсез дә белә ○ 15304 ТОЗ-ТОЗ (1) ■ Егет үләр кыз-кыз дип, тәвә үләр тоз-тоз дип ○ 13084 ТОЗЫ (3) ■ Очсызның тозы татымас ○ 7951 ● 9485; 16036 ТОЗЫН (1) ■ Кеше ашының тозын татыма ○ 9274 ТОЙДЫР (1) ■ Бирсәң - туйдыр, суксаң - тойдыр ○ 8132 ТОЙМАС (2) ■ Акча чыкканны ир тоймас, тир чыкканны тире тоймас ○ 7693 (2) ТОЙМЫЙ (1) ■ Тир чыкканны тире тоймый ○ 10806 ТОЙСА (1) ■ Эт, үзенә булышлык тойса, бүрене ертыр ○ 3678 ТОКМАЧ (6) ■ Үзендә умач умаган, күршесенә кереп токмач кискән ○ 5282 ● 9179; 9406; 9500; 9720; 13382 ТОКМАЧЫННАН (1) ■ Уңган килен - токмачыннан билгеле ○ 13390 ТОКМАЧЫҢНЫ (1) ■ Туйда туйган күпкә бармас, кайт та токмачыңны бас ○ 13319 токы → такы-токы ТОКЫМ (1) ■ Токым токымга тарта ○ 14506 ТОКЫМГА (1) ■ Токым токымга тарта ○ 14506 ТОКЫМНАН (1) ■ Начар токымнан яхшы нәсел көтмә ○ 2398 ТОКЫМЫ (5) ■ Токымы яман туганын сыйламас ○ 14507 ● 14645 (2); 16013 (2) ТОЛ (14 | 1) ■ Тол әмәлнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6139 ● 12709; 13137; 13677; 13678; 13679, :1; 13680-13684; 13686; 16473 (2) ТОЛЛЫГЫН (1) ■ Тол хатын - тулган ай, толлыгын сакламаса, йолдызга турала ○ 13678 ТОЛНЫҢ (2) ■ Толның ирене чабырса да, "шайтан үпкән" диерләр ○ 13685 ● 13686 ТОЛПАР (5) ■ Яман атны яхшы баксаң, толпар булыр ○ 2707 ● 2795; 2799; 2964; 14553 ТОЛПАРГА (1) ■ Толпарга тиң ат булмас ○ 2800 ТОЛПАРДАН (1) ■ Толпардан - тояк, шоңкардан кыяк калыр ○ 2801 ТОЛПАРНЫҢ (1) ■ Толпарның утлавы бер булса да, атлавы башка ○ 2802 ТОЛЫБЫ (1) ■ Бүре толыбы бар кеше юлдашының туңганын белмәс ○ 6913 ТОЛЫГЫ (1) ■ Тоз - толыгы белән, кыз - кылыгы белән ○ 13038 ТОЛЫКМАНЫ (1) ■ Толыкманы тугыз пот, алыкманы алты пот ○ 7982 ТОЛЫП (5) ■ Урман - ярты тун, кулыңа тукмак тотсаң - толып ○ 1862 ● 8934; 8949; 13677; 13681 ТОЛЫПТАН (1) ■ Толыптан тун чыкты ○ 8983 ТОМА (1) ■ Байның улы сыңар күзле булса, ялчысы тома күзсез ○ 5739 ТОМАЛАМАСАҢ (1) ■ Карга баласының авызын таш белән томаламасаң, карылдаудан туктамас ○ 3953 ТОМАЛАНА (1) ■ Туй дигәндә кояш томалана, ди ○ 13289 ТОМАЛЫЙ (1) ■ Кисмәкнең ярыгын томалый алмассың ○ 9933 ТОМАН (6) ■ Тау башында томан күп ○ 152 ● 1140; 1141; 1191; 6723; 13437 ТОМАНЛЫ (1) ■ Томанлы көн төлке узар, буранлы көн бүре узар ○ 2292 ТОМАНЫ (1) ■ Биек тауның томаны да биек ○ 118 ТОМАУ (1) ■ Мәхәббәткә томау тыгызламый ○ 12735 ТОМШЫГЫ (4) ■ Торна каурыен салган - аяклары да томшыгы калган ○ 4133 ● 4456; 4510; ТОМЫРСАҢ (1) ■ Ярсаң ике, томырсаң өч булырлык ○ 8072 ТОМЫРЫГЫМ (1) ■ Бака да: "Комырыгым, томырыгым - оҗмах", - дигән, ди ○ 4561 ТОМЫРЫК (2) ■ Томырык күлдә корт уйнар ○ 470 ● 8291 ТОН (1) ■ Тон угылга тун тияр, актыгына ат тияр, уртанчыга ук та юк, чук та юк ○ 14139 ТОНА (1) ■ Идел башыннан болгана, тамагыннан тона ○ 381 ТОНАР (1) ■ Су болганыр да тонар, ил болганыр да тынар ○ 5046 ТОНГАН (1) ■ Тонган йомыркадан бәбкә чыкмас ○ 4336 ТОНМАСЫН (1) ■ Акча күргәч күзең тонмасын ○ 7679 ТОНМЫЙ (1) ■ Бер болганмый су да тонмый ○ 347 ТОНЫК (2) ■ Тонык күлдә корт була, корт булмаса, чурт була ○ 471 ● 1368 ТОНЫКНЫ (1) ■ Балык агымны ярата, бака - тоныкны ○ 4443 ТОПОЛЬ ( | 1) ■ Балык - башыннан, тополь үзәгеннән чери ○ 4449:2 ТОР (26) ■ Әнә килә трактор, сука бабай карап тор ○ 1474 ● 3744; 3948; 4302; 4404; 5071; 5089; 5153; 5176; 5179; 5181; 5278; 6134; 6954; 8336; 10543 (2); 12140; 12203; 12456; 15429 (2); 16222; 16235; 16947 (2) ТОРА (43 | 2) ■ Усак яфрагы көндәшле хатыннар шикелле: җилсез көндә дә кыймылдап тора ○ 1759 ● 2081; 2294; 2329; 2399:1; 2441:1; 3559; 3819; 4099; 4161; 4304; 4747; 5607; 6581; 6740; 6760; 7818 (3); 9454; 9975; 10213; 10516; 10637; 10830; 11047; 11111; 11796 (2); 12467; 12913; 13719; 13720; 14008; 14052; 14053; 14109; 14748 (2); 15286; 15365; 16535; 16551; 16577 (2) ТОРА-БАРА (2) ■ Шундый-шундый эшләр, тора-бара нишләр ○ 6314 ● 13568 ТОРАБЫЗ (1) ■ Ярлылыкның солын алдык - байдан артык торабыз ○ 7536 ТОРАЛАР (2) ■ Пар күгәрченнәрдәй гөрләшеп торалар ○ 4056 ● 9670 ТОРАЛМЫЙ (4) ■ Кортлы кәҗә ышкынмыйча торалмый ○ 3013 ● 4176; 5300 (2) ТОРАМ (3) ■ Бар чагында - порам, юк чагында - алай да торам ○ 7635 ● 10876; 15430 ТОРАСЫ (4) ■ Күршегә кереп торасы түгел ○ 5270 ● 5942; 8436; 13064 ТОРАСЫҢ (1) ■ Тыныч торасың килсә, кешене тыныч тот ○ 5637 ТОРА-ТОРА (2) ■ Тора-тора да, тагын бер китереп ора ○ 1142 ● 13589 ТОРБА (1) ■ Буш торба белән ат тотылмас ○ 9892 ТОРГАН (63 | 1) ■ Бата торган - еланга да тотына ○ 345 ● 446; 472; 738; 827; 828; 944; 1272; 1700; 1752; 1769; 2081 (2); 2323; 2388; 2676; 3053; 3224; 3232; 3525; 3943; 3944; 4137; 4169; 4608; 4781; 5042; 5124; 5854 (2); 6080; 6129:1; 6304; 6377; 6415; 6438; 6598; 8036; 8490; 8529; 8544; 8552; 8580; 8757; 8973; 9490; 10024; 10690; 10982; 11150; 11285; 11840; 12888; 13156; 13167; 13168; 13761; 15427 (2); 15487; 15937; 16418; 16566; 16945 ТОРГАНГА (4) ■ Иртә торганга ике өлеш ○ 829 ● 6130; 9242; 16619 ТОРГАНДА (4) ■ Атыңны йөреп торганда камчыла ○ 2619 ● 4744; 6305; 15841 ТОРГАННАН (6) ■ Тик торганнан чыкан чакмый ○ 1312 ● 6131; 6799; 10442; 11313; 16310 ТОРГАННЫҢ (2) ■ Иртә торганның эше үрчи, төн йокламаганның юлы үрчи ○ 830 ● 6132 ТОРГАНЧЫ (8) ■ Тик торганчы буш эшлә ○ 6133 ● 6134; 6306; 8336; 11116; 11298; 11330; 11445 ТОРГАНЫ (2) ■ Иртә торган карга ашап туя, соң торганы борынын кыра ○ 3943 ● 5906 ТОРГАНЫН (1) ■ Сарыкның ничә сум торганын бүре каян белсен ○ 2200 ТОРГАНЫНА (1) ■ Туганына сөенмә, торганына сөен ○ 14057 ТОРГАНЫҢНЫҢ (1) ■ Дөньяда торсаң, торганыңның эзе калсын ○ 14736 ТОРГАЧ (5) ■ Тычкан, казына торгач, мәчене китереп чыгарган ○ 3409 ● 8432; 9311; 9341; 15484 ТОРГЫЗЫП (2) ■ Читкә китсәң, йортыңны-җиреңне торгызып кит ○ 5088 ● 8301 ТОРЛАКСЫЗ (1) ■ Торлаксыз үскән колын мизгелсез юшап, мизгелсез утлар ○ 2846 ТОРЛАКТАГЫ (1) ■ Торлактагы мал - кулдагы мал, аулактагы мал - юлдагы мал ○ 2405 ТОРМА (13) ■ Берәүгә торма кирәк, берәүгә хөрмә кирәк ○ 1592 ● 1616; 1621; 1640; 1641; 4139; 8001; 9353; 10839; 11750; 12448; 13259; 13387 ТОРМАГА (1) ■ Һавадагы торнага кулымны тотып тормага ○ 4144 ТОРМАГАН (2 | 1) ■ Тик тормаган тук торган ○ 6129:1 ● 7064; 15628 тормаган → йөрмәгән-тормаган ТОРМАДАН (2) ■ Керән тормадан татлы булмас ○ 1606 ● 9272 ТОРМАДЫ (1) ■ Китеп күләгәсе күмелеп тормады ○ 10832 ТОРМАНЫҢ (1 | 1) ■ Ачы торманың сирәге яхшы ○ 1589 ● 1589:1 ТОРМАС (36 | 1) ■ Айның йөзе тулы булып күп тормас ○ 23 ● 1462:3; 4180; 4508; 4555; 4889; 4910; 5829; 7161; 7597 (2); 7765; 7964 (2); 8504; 9588; 9972; 10168; 10743; 11681; 11857; 11867; 12135; 12147; 12844; 13208 (2); 14097; 14173; 14187; 14188; 14607 (2); 15188; 15602; 15865 (2) ТОРМАСА (1) ■ Ябулы атта ял торыр, ял тормаса, җан торыр ○ 2699 ТОРМАСЫН (1) ■ Кануның кан булмасын, күңелеңдә елан тормасын ○ 5815 ТОРМАУ (4) ■ Олтырагына да тормау ○ 9083 ● 11024; 12480; 16025 ТОРМЫЙ (38) ■ Ай гел болыт артында гына тормый ○ 5 ● 17; 53; 72; 804; 1673; 1823; 2338; 2361; 3046; 5197; 5249; 5609; 6307; 7653 (2); 8631; 8638; 8761; 9592; 9711; 9888; 9901; 9963; 11362; 11572 (2); 12325; 12566; 13066; 14412 (2); 14722; 14723; 14826; 14827; 14939; 15679 ТОРМЫЙЛАР (2) ■ Җилгә сәнәк белән каршы тормыйлар ○ 1194 ● 15058 ТОРМЫЙМ (1) ■ Тик тә тормыйм, бик тә кырмыйм ○ 6308 ТОРМЫШ (20) ■ Ялгыз тормыш - шайтан ормыш ○ 5103 ● 8304; 13206; 13550 (2); 13744 (2); 13764; 13833; 14151 (2); 14703; 14748-14751; 14773; 14776 (2); 16602 ТОРМЫШЛАНГАН (1) ■ Тормышланган - төпләнгән ○ 13207 ТОРМЫШНЫ (1) ■ Тормышны ничек башласаң, шул юл белән китәр ○ 14752 ТОРМЫШНЫҢ (1) ■ Баланың бишеге - тормышның ишеге ○ 13989 ТОРМЫШТАН (1) ■ Һәркемнең тормыштан өлеше бар, аласы көмеше бар ○ 14759 ТОРМЫШЫ (3) ■ Өйләнмәгән өйсез булыр, тормышы көйсез булыр ○ 13234 ● 14064; 14972 ТОРМЫШЫН (2) ■ Җир тормышын балык белмәс ○ 4531 ● 7244 ТОРМЫШЫНДА (1) ■ Укыткан - белдергән, тормышында юл биргән ○ 16676 ТОРМЫШЫНЫҢ (1) ■ Иле юкның җире юк, тормышының юне юк ○ 4972 ТОРМЫШЫҢ (2) ■ Колхозың бай булса, тормышың җай булыр ○ 6090 ● 13610 ТОРМЫШЫҢДА (1) ■ Теләгең саф булса, тормышыңда тап булмас ○ 11284 ТОРНА (14) ■ Мал иясе - таз торна ○ 2382 ● 4130; 4132-4137; 4142; 4143; 4145; 4376; 7382; 7456 ТОРНАГА (3) ■ "Кар" дисәң каргага барып тия, "тор" дисәң - торнага ○ 3948 ● 4139; 4144 ТОРНАДАН (3) ■ Кәҗә дә торнадан "ыштаның юк" дип көлгән ○ 3028 ● 4138; 4140 ТОРНАНЫ (2 | 3) ■ Кулыңдагы кошны очырып, һавадагы торнаны эзләмә ○ 3862 ● 4141, :1, :2, :3 ТОРНАНЫҢ (1) ■ Йөз чыпчык чырылдавыннан бер торнаның торылдап куюы артык ○ 4131 ТОРСА (23 | 2) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 1113; 1129; 1448; 2037; 2807; 3137; 3668; 5592; 5940; 6384; 7734; 10208; 10396; 11163; 12611; 12844; 13422; 13845; 13846; 15454; 15782; 15956; 16729:1 (2) ТОРСАК (1) ■ Салада торсак, печән ашамыйбыз ләбаса ○ 5277 ТОРСАЛАР (1) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 ТОРСАМ (2) ■ Бака да: "Бакылдамый торсам, ярылам", - дигән ○ 4559 ● 9784 ТОРСАҢ (10 | 1) ■ Иртә торсаң эш бетәр, соңга калсаң көч бетәр ○ 831 ● 6863; 8292; 12166:2; 13720; 13959; 14736; 15021; 15388; 15484; 15842 ТОРСЫН (4) ■ Ашаганда колагың селкенеп торсын, эшләгәндә йөрәгең җилкенеп торсын ○ 6026 (2) ● 6264; 16208 ТОР-ТОР (1) ■ "Тор-тор!" дан хәбәр килсә, йокыдан әмәл китәр ○ 6674 ТОРУ (15) ■ Һава белән туенып тору ○ 108 ● 6200; 6897; 7046; 7157; 10333; 10371; 10495; 10857; 14737; 15675; 16025; 16319; 16322; 16641 ТОРУГА (3) ■ Эшләсәң эш төтми, тик торуга җитми ○ 6234 ● 8146; 13586 ТОРУДАН (2) ■ Кошларга иректә очу алтын читлектә торудан артыграк ○ 3853 ● 14936 ТОРУЧАН (1) ■ Вәгъдәсен ашыкмый биргән кеше вәгъдәсендә торучан була ○ 12482 ТОРУЫ (1) ■ Ялкауның ятып торуы да эш ○ 6606 ТОРУЫҢ (1) ■ Сүзең көмеш булса, тик торуың - алтын ○ 16033 ТОРЫЙМ (1) ■ Күршең белән яман торыйм дисәң, кәҗә асра ○ 5219 ТОРЫЛА (1) ■ Байлык белән торылмый, холык белән торыла ○ 11077 ТОРЫЛДАП (1) ■ Йөз чыпчык чырылдавыннан бер торнаның торылдап куюы артык ○ 4131 ТОРЫЛЛЫК (1) ■ Ана торна күкәй салганда, торыллык ботын ера ○ 4130 ТОРЫЛМЫЙ (1) ■ Байлык белән торылмый, холык белән торыла ○ 11077 ТОРЫМ (2) ■ Яманга үлем юк, яхшыга торым юк ○ 12256 ● 17011 ТОРЫМТАЙДАН (1) ■ Торымтайдан очкыр кош булмас, тургай ташлап каз алмас ○ 4218 ТОРЫП (30) ■ Бер су белән генә торып булса, балык кармакка капмас иде ○ 348 ● 1181; 2209; 2399; 4732; 4756; 5164; 6072; 6775 (2); 6820; 7088; 7719 (2); 8679 (2); 9102 (2); 9275; 9649; 10099; 10424; 10445; 11116; 13244; 14351; 14423 (2); 14877; 14891 ТОРЫР (26) ■ Яфрак астында пәрдәле җимеш торыр ○ 1820 ● 1914 (2); 1992; 2682; 2699 (2); 4251; 4266; 4854; 4889; 4942; 6447; 8472; 8701; 8790; 11299; 11527; 11849 (2); 13557 (2); 13846; 15565 (2); 16281 ТОРЫРГА (6) ■ Атым ач торырга өйрәнгәч кенә үлеп китте ○ 2601 ● 5190; 12669; 13220 (2); 14449 ТОРЫРЛАР (1) ■ Каш илә күз бергә торырлар ○ 10393 ТОРЫРЛЫК (1 | 1) ■ Асылынсаң агачның асылына асылын, үлсәң дә ерактан күренеп торырлык булсын ○ 1661:1 ● 13723 ТОРЫРМЫН (2) ■ Җилкә чокырымны күрми торам, сине дә күрми торырмын әле ○ 10876 ● 15076 ТОРЫРСЫҢ (1) ■ Бер төрле торсаң, йөз ел торырсың ○ 15021 ТОРЫРЫН (1) ■ Хатын кеше ул табар - торырын белсен; ир кеше мал табар - корырын белсен ○ 13893 торыш → ятыш-торыш ТОТ (35) ■ Тимерне кызуында сук, балыкны уйнаганда тот ○ 303 ● 3686; 5181; 5225 (2); 5226; 5299 (2); 5372; 5637; 5671 (2); 7987; 9631; 9719; 9790; 10567; 11233; 11237; 13408 (2); 13603; 14432 (2); 15019; 15485 (2); 15597; 15605 (2); 15606; 15795 (2); 15896; 16862 ТОТА (33) ■ Буш башак башын югары тота ○ 1389 ● 3160; 3286; 3383; 3478; 4060; 4172; 4527; 4537; 5580; 6151; 6781; 6994; 7243; 7299; 7387; 7396; 7397; 7399; 7710; 7727; 7770; 8240; 8621; 8803; 10603; 12907; 13742; 14714; 14718; 15682; 16018; 16220 ТОТАК (1) ■ Җитәк белән Тотак ○ 5525 ТОТАЛАР (4) ■ Һәр җирнең үз тозагы белән тоталар ○ 221 ● 2041; 9172; 12139 ТОТАЛМАГАН (1) ■ Балык тоталмаган суны яманлаган ○ 4457 ТОТАЛМАСАҢ (1) ■ Телеңне тик тоталмасаң, тешеңә кыстыр ○ 15608 ТОТАЛМАССЫҢ (3) ■ Минутында тотмасаң, сәгатендә тоталмассың ○ 927 ● 2168; 2242 ТОТАМ (4 | 3) ■ Балта сабын тотам дигәнче, балтасын суга төшергән ○ 1979 ● 4141, :1, :2, :3; 4466; 16953 ТОТАР (16) ■ Юньсез сунарчы арба белән куян тотар ○ 2024 ● 2274; 3043; 3659; 4104; 4193; 4726; 4791; 11474; 11643; 13631; 14137; 14138 (2); 15265; 16911 ТОТАРБЫЗ (1) ■ Дус булырга теләсәң, кунак-кунак уйнарбыз; эт булырга теләсәң, тотарбыз да тукмарбыз ○ 5519 ТОТАРГА (6) ■ Болганчык суда балык тотарга яхшы ○ 356 ● 2137; 3392; 3524; 7806; 12155 ТОТАРЛАР (1) ■ Теләнче бер генә булса, шикәр өстендә генә тотарлар иде ○ 5891 ТОТАРСЫҢ (2) ■ Йөр инде: тотарсың коры җирдән җәенне ○ 4539 ● 13753 ТОТАСЫҢ (2) ■ Куян тотасың килсә, бурзай ал ○ 2259 ● 4458 ТОТАШКАНЫ (1) ■ Җир белән күкнең тоташканы юк ○ 79 ТОТАШТЫРСАҢ (2) ■ Сүзне сүзгә тоташтырсаң, ип булыр; йонны йонга тоташтырсаң, җеп булыр ○ 16040 (2) ТОТКАДА (1) ■ Авызың үпкәдә булса, кулың тоткада булсын ○ 12409 ТОТКАН (26 | 2) ■ Яландагы җилне кем тоткан ○ 1153 ● 1945; 1957; 2110; 2484; 4228; 4339; 4726; 4938; 5472; 5979; 7749; 7771; 8515; 9162 (2), :1, :2; 9333; 9908; 11986; 12544; 13652; 14328; 14566 (2); 16588; 16596 ТОТКАНДА (1) ■ Ашыгу борча тотканда гына ярый ○ 11803 ТОТКАНЧЫ (3) ■ Куянны тотканчы куырдык ○ 2282 ● 4521; 14654 ТОТКАНЫН (1) ■ Куркак эт тотканын җибәрмәс ○ 3510 ТОТКАСЫ (1) ■ Ике дөнья тоткасы - бала ○ 14022 ТОТКАЧ (1) ■ Иң зур балык һәрвакыт тоткач китә ○ 4491 ТОТЛЫГЫР (1) ■ Озын сүздән тел тотлыгыр ○ 15948 ТОТМА (11) ■ Бүрәнәне уртасыннан тотма - сындырырсың ○ 1909 ● 5317; 5364; 5829; 12006 (2); 12070 (2); 12372; 14324; 16921 ТОТМАГАН (6) ■ Тотмаган балыкны сатмыйлар ○ 4513 ● 14235; 15074; 15086; 15952 (2) ТОТМАК (3) ■ Яманнарның билгесе - кинә тотмак, яхшыларның билгесе - сүз онытмак ○ 12272 ● 12996 (2) ТОТМАС (4) ■ Очарга ирек бирмәсәң, яхшы карчыга да берни тотмас ○ 4032 ● 8422; 8924; 13429 ТОТМАСАҢ (2) ■ Минутында тотмасаң, сәгатендә тоталмассың ○ 927 ● 15087 ТОТМАССЫҢ (1) ■ Ике куян кусаң, берсен дә тотмассың ○ 2240 ТОТМАСЫН (1) ■ Алдыңнан әйткән телең артыңнан килеп тотмасын ○ 15460 ТОТМЫЙ (5) ■ Күп йоклаган мышык тычкан тотмый ○ 3344 ● 8760; 10602; 17014 (2) ТОТМЫЙЛАР (3) ■ Килмәгән болыт, яумаган яңгырга чиләк тотмыйлар ○ 1109 ● 2244; 9936 ТОТРЫГЫ ( | 1) ■ Җир тотрыгы - тау, халык бастырыгы - бәк ○ 212:2 ТОТСА (6) ■ Дошман якадан тотса, эт итәктән тота ○ 3478 ● 5813; 8520; 11643; 13628; 15265 ТОТСАМЧЫ (1) ■ Җитмәснең иңен тотканчы җизнәм җиңен тотсамчы ○ 14654 ТОТСАҢ (10) ■ Сарымсакны серкәгә салып тотсаң да, сигез ел исен саклый ○ 1615 ● 1862; 2340; 5372; 5903; 7105; 7677 (2); 10567; 13630 ТОТСЫН (1) ■ Ачучан булсаң, сул кулың уң кулыңны тотсын ○ 12452 ТОТТЫГА (1) ■ Йорт эте куянны куып җибәрсә, тоттыга сана ○ 3485 ТОТТЫЛАР (1) ■ Куян, үз койрыгын күргәч, "кудылар, тоттылар!" дип, йөрәге ярылып үлгән, ди ○ 2263 ТОТТЫМ (1) ■ Әтәлге, мактанса, "тычкан тоттым!" дияр ○ 4221 ТОТТЫРГАН (3) ■ Тик торганга шайтан таягын тоттырган ○ 6130 ● 9500; 15359 ТОТТЫРМАМ (1) ■ Урман чытырман, качсам тоттырмам ○ 1876 ТОТТЫРМЫЙ (1 | 1) ■ Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тоттырмый ○ 511 ● 1933:2 ТОТТЫРМЫЙЛАР (3) ■ Балта сораганга көрәк тоттырмыйлар ○ 1896 ● 1930; 9068 ТОТТЫРУ (2 | 2) ■ Төтен тавы тоттыру ○ 246 ● 8956:1, :2; 16664 ТОТТЫРЫР (2) ■ Очар кош үзен ауга тоттырыр ○ 3867 ● 10489 ТОТУ (12) ■ Тере тутый тоту ○ 4164 ● 4165; 4548; 5715; 7378; 7707; 7959; 10498; 10501; 12685; 12686; 15710 ТОТУДА (1) ■ Байлык хәзинә җыюда түгел, булганны белеп тотуда ○ 7251 ТОТУДАН (1) ■ Эчтә кинә тотудан үпкә сүзне әйтеп бетергән яхшы ○ 12608 ТОТУЫ (1) ■ Йорт тотуы - йон тетүе түгел ○ 8262 ТОТУЫННАН (2) ■ Балыкны тотуыннан тотам дигәне артык ○ 4466 ● 6499 ТОТЫЛГАН (4 | 1) ■ Тотылган аю биергә өйрәнә ○ 2106 ● 9397, :1; 12567; 15207 ТОТЫЛДЫ (2) ■ Дуңгызга ай тотылды ни, көн тотылды ни ○ 2888 (2) ТОТЫЛДЫК (1) ■ Ат урладык - тотылмадык, тавык урлап тотылдык ○ 12644 ТОТЫЛМАГАН (4) ■ Тотылмаган киекнең йонын йолкымыйлар ○ 2021 ● 12553; 12554; 13039 ТОТЫЛМАДЫК (1) ■ Ат урладык - тотылмадык, тавык урлап тотылдык ○ 12644 ТОТЫЛМАС (3) ■ Ач бүре тотылмас, тук бүре котылмас ○ 2122 ● 9892; 15763 ТОТЫЛМЫЙ (1) ■ Итәк чыланмый балык тотылмый ○ 4490 ТОТЫЛСА (1) ■ Яңа ай, тотылса да, тоелмый калыр ○ 75 ТОТЫЛЫР (8) ■ Бер тишеккә ышанган тычкан тиз тотылыр ○ 3399 ● 12419; 14245; 15642; 15763; 15853; 15913; 16095 ТОТЫЛЫРСЫҢ (2) ■ Артыңда ни барын белмәсәң - тотылырсың, алдыңда ни барын күрмәсәң - егылырсың ○ 678 ● 16155 ТОТЫН (1) ■ Кулың менә терәк, эшең әнә терәк, тотын җәһәтрәк ○ 11037 ТОТЫНА (3) ■ Бата торган - еланга да тотына ○ 345 ● 6476; 11723 ТОТЫНГАН (4) ■ Тотынган агачыңның тамыры нык булсын ○ 1701 ● 5604; 8397; 16569 ТОТЫНМА (1) ■ Кулыңнан килмәгән эшкә тотынма ○ 6356 ТОТЫНМЫЙЛАР (1) ■ Ут чыккач кое казырга тотынмыйлар ○ 8510 ТОТЫНСА (2) ■ Кул тотынса, эш карышмый ○ 10933 ● 11644 ТОТЫНСАҢ (1) ■ Үзеңә ышанып эшкә тотынсаң, эшең юлда калмас ○ 6268 ТОТЫНУ (2) ■ Батмастан күбеккә тотыну ○ 501 ● 502 ТОТЫНЫП (2) ■ Ялына тотынып кала алмасаң, койрыгына тотынып кала алмассың ○ 2702 (2) ТОТЫНЫР (1) ■ Иркә хатын иренең сакалына тотыныр ○ 13857 ТОТЫП (29 | 1) ■ Узган болытны тотып булмый ○ 1144 ● 1164; 1286; 1441; 2141; 2310; 3740; 4144; 4404; 4841; 5493; 5569; 5926; 5927; 6823; 7023; 7338; 8719; 10226; 10565; 11021; 11759; 12512:1; 12864; 13846 (2); 14453 (2); 16696; 16701 ТОЯ (1) ■ Убырның күзе күрмәсә дә күңеле тоя ○ 16758 ТОЯГЫ (10) ■ Аягы булса, тоягы табылыр ○ 2351 ● 2522; 2576; 2624; 2812; 3026; 3147; 3285; 4758; 13448 тоягы → башы-тоягы ТОЯГЫНА (2) ■ Колан тоягына ком терәк, кош аягына җил терәк ○ 2233 ● 14501 ТОЯК (7) ■ Тояк суы эчкән кеше ○ 534 ● 2406; 2426; 2801; 10714; 13451; 15514 ТӨБӘГӘННЕҢ (1) ■ Төбәгәннең төбен төшерергә кирәк ○ 5639 ТӨБЕ (58) ■ Биек тауның башы - якын, төбе ерак күренә ○ 117 ● 268; 1140; 1397; 1433; 1666; 4488; 4859; 5114; 5405; 6056 (2); 6147; 6247; 6248; 6662; 6684; 6685; 7077; 7123; 7156; 8043; 8493; 8612; 8796; 8906; 8954; 8969; 9199; 9249 (2); 9894; 9895; 9899; 9945; 9970; 9982; 10049; 11178 (2); 11416; 11890; 11891 (2); 12472; 12788; 13411; 13683; 13818; 15674; 15882 (2); 16132; 16241; 16859; 16902 (2); 16947 ТӨБЕН (8) ■ Ат дорба төбен искәми туймас ○ 2494 ● 5639; 8355; 8645; 9325; 9854; 10032; 16045 ТӨБЕНӘ (18 | 1) ■ Ай шәүләсе - галәмгә, шәм шәүләсе - төбенә ○ 12 ● 119; 1270; 1275; 1342; 1670; 1730; 1736; 1747; 1788; 1791; 3654:3; 4650; 8426; 9498; 9850; 9921; 14256; 14631 ТӨБЕНДӘ (18) ■ Алтын саз төбендә дә ялтырый ○ 258 ● 267; 434; 1301; 4478; 7050 (2); 7278; 9244; 9886; 11050; 11261; 12640; 14228; 14644; 14874; 15537; 16341 ТӨБЕНДӘГЕ (4) ■ Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык ○ 283 ● 363; 10411 (2) ТӨБЕННӘН (5) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 1745; 7836; 10555; 14227 ТӨБЕТ (2) ■ Исеме телгә алынмаган егеттән исеме телгә алынган төбет артык ○ 12889 ● 12926 ТӨГӘЛ (4) ■ Тулы булса, төгәл булыр ○ 617 ● 7913; 9797; 10264 ТӨГӘНМӘ (1) ■ Төсе бардан төгәнмә ○ 10698 ТӨГӘТМӘ (2) ■ Яу килә дип азыгыңны төгәтмә, ил күчә дип утыныңны төгәтмә ○ 5662 (2) ТӨГЕН (1) ■ Колан кайда симерсә, төген шунда түгәр ○ 2228 ТӨГЕННӘН (2) ■ Май ашаган песи төгеннән билгеле ○ 3345 ● 3483 ТӨГЕҢ (1) ■ Белсәң - үзең өчен, белмәсәң - төгең үчсен ○ 16529 ТӨЕЛГӘН (1) ■ Төелгән микән борае ○ 9499 ТӨЕЛДЕМ (1) ■ Килен алдым - сөендем, салмасына төелдем ○ 13353 ТӨЕН (3) ■ Өзелмәс аркан, сүтелмәс төен булды ○ 7125 ● 8709; 11540 ТӨЕННЕ (2) ■ Төенне кул белән чишеп булса, тешне ходка җибәрмә ○ 8710 ● 11509 ТӨЕП (1) ■ Тилене килегә салып төеп акыллы итәр хәл юк ○ 11668 ТӨЕР (1) ■ Сөйли-сөйли телемдә төер бетте ○ 16293 ТӨЕРЛЕ (3) ■ Дошман теле төерле, айкый гына күңелне ○ 5325 ● 9180; 15637 ТӨЕРЧЕКТӘН (1) ■ Яман чир кечкенә төерчектән башлана ○ 15337 ТӨЕШТЕРЕР (1) ■ Бар сөештерер, юк төештерер ○ 7551 ТӨЗ (15) ■ Төз җирне түмгәк итү ○ 245 ● 1696; 1746; 1947; 1948; 2929 (2); 3841; 4603; 5914; 7188; 10047; 13538 (2); 16246 ТӨЗӘ (1) ■ Тел төзә, тел боза ○ 15558 ТӨЗӘЙТҮДӘН (1) ■ Кәкре агачны төзәйтүдән төзен кәкрәйтү җиңелрәк ○ 1927 ТӨЗӘЛЕР (2 | 1) ■ Туеңа тәке төзәлер әле ○ 13335 ● 13561; 15502:2 ТӨЗӘЛМӘС (2 | 1) ■ Көн яманы төзәлер, ир яманы төзәлмәс ○ 13561 ● 14056; 15502:2 ТӨЗӘЛМИ (1) ■ Күңел пыяла сарай кебек - ватылса төзәлми ○ 11213 ТӨЗӘМИЧӘ (2) ■ Төзәмичә мәрәйгә тидерә алмассың ○ 5640 ● 16111 ТӨЗӘНЕР (1) ■ Бай бикәсе бизәнер, бизәнер дә төзәнер ○ 7159 ТӨЗӘНМӘГӘНЕ (1) ■ Тависнең төзәнмәгәне булмас, хатынның бизәнмәгәне булмас ○ 13674 ТӨЗӘНҮ (1) ■ Бер хатын - бизәнү белән, бер хатын - төзәнү белән ○ 13622 ТӨЗӘП (1) ■ Күлмәккә төзәп, күләгәгә тидерү ○ 8978 ТӨЗӘР (3) ■ Иркәлек бозар, катылык төзәр ○ 11835 ● 13830; 16666 ТӨЗӘТ (1) ■ Кеше холкын күзәт, үзеңнекен төзәт ○ 11156 ТӨЗӘТӘ (5) ■ Эш кешене төзәтә, ялкаулык боза ○ 6169 ● 8704; 12613; 15210; 15804 ТӨЗӘТӘЛӘР (2) ■ Ачы белән төзәтәләр, тәмле белән бозалар ○ 9115 ● 9155 ТӨЗӘТӘМ (1) ■ Каш төзәтәм дип күз чыгарма ○ 10394 ТӨЗӘТЕР (3) ■ Атлы тәртә төзәтер, атсыз киртә төзәтер ○ 2558 (2) ● 11107 ТӨЗӘТКӘН (1) ■ Аты юк киртә төзәткән ○ 8593 ТӨЗЕК (6) ■ Замана бозык булыр, юллар төзек булыр ○ 813 ● 5293; 7105; 11215 (2); 12284 ТӨЗЕКЛЕГЕ (1) ■ Дөньяның төзеклеге дә, бозыклыгы да хатыннардан ○ 13638 ТӨЗЕН (1) ■ Кәкре агачны төзәйтүдән төзен кәкрәйтү җиңелрәк ○ 1927 ТӨЗЕП (1) ■ Яхшы төзеп куаныр, яман бозып куаныр ○ 12330 ТӨЗЕР (1) ■ Яхшы сүз ара төзер, яман сүз ара бозар ○ 16183 ТӨЗМЕ (1) ■ Кәкреме, төзме - бер сүз булсын ○ 15917 ТӨЗНЕ (1) ■ Кыйшык агач төзне бозар ○ 1695 ТӨЗҮГӘ (1) ■ Ахмак бозуга бар, төзүгә юк ○ 11505 ТӨЙ (1) ■ Бере тукмак, бере чөй, берен ал да берен төй ○ 1983 ТӨЙИЛӘР (1) ■ Тарткан атка йөкне күбрәк төйиләр ○ 2685 ТӨЙИМ (1) ■ Җиңел-җиңел җидегә төйим дә, тугызарлап тырмалыйм ○ 8080 ТӨЙМӘ (15 | 2) ■ Күктән төшкән күк төймә ○ 103 ● 1770; 4982; 8187; 8562; 8886; 8897; 8922; 8956:1, :2; 8959; 8985; 9713; 10603; 10744; 11026; 11186 ТӨЙМӘДӘЙ (7) ■ Төймәдәй бүләк - төя йөге хөрмәт ○ 8186 ● 10810; 11560; 11695; 12162; 12523; 13254 ТӨЙМӘДӘЙДӘН (1) ■ Төймәдәйдән тәвәдәй бул ○ 2932 ТӨЙМӘДӘН (2) ■ Төймәдән тәвәдәй файда юк ○ 8935 ● 8986 ТӨЙМӘМ (1) ■ Зәңгәр төймәм кемдәдер, минем күңелем шундадыр ○ 8956 ТӨЙМӘҢ (1) ■ Күк төймәң күк тә, агы юк ○ 8974 ТӨЙМӘСЕ (1) ■ Тегүченең төймәсе булмас ○ 8706 ТӨЙМӘСЕННӘН (1) ■ Счет төймәсеннән төшеп бара ○ 8060 ТӨЙМИ (2) ■ Төймә генә төйми инде ○ 8985 ● 11026 ТӨЙМИЛӘР (2) ■ Килегә салып су төймиләр ○ 399 ● 9929 ТӨЙНӘГӘН (1) ■ Ахмак төйнәгән төенне акыллы да чишә алмас ○ 11509 ТӨЙНӘЛСӘ (1) ■ Ирнең күңеле ефәктәй, бер төйнәлсә чишелмәс ○ 13546 ТӨЙНӘП (1) ■ Күк чүпрәккә төйнәп күк читенә асарсың ○ 99 ТӨК (5) ■ Асыл ташта корт булмас, уч төбендә төк булмас ○ 267 ● 2473; 4620; 5328; 8402 ТӨКӘНЕР (1) ■ Ата малы тиз төкәнер ○ 14326 ТӨКӘНМӘС (2) ■ Әдәм үлмичә ризыгы төкәнмәс ○ 9396 ● 11296 ТӨКЕР (1) ■ Барына шөкер, югына төкер ○ 7641 ТӨКЕРГӘН (4 | 3) ■ Җилгә төкергән - үзенә төкергән ○ 1196 (2) ● 10551, :1, :2, :3; 15704 ТӨКЕРЕК (5 | 1) ■ Төкерек җиргә төшмәслек салкын ○ 1228 ● 6311; 10551:3; 10552 (2); 10648 ТӨКЕРЕККӘ (1) ■ Төкереккә тайган нәрсә ○ 10649 ТӨКЕРЕКНЕ (1 | 2) ■ Бер төкергән төкерекне кире йотып булмый ○ 10551 ● 10551:1, :2 ТӨКЕРЕП (3) ■ Күлгә төкереп суы артмас ○ 413 ● 8383; 10586 ТӨКЕРМӘ (9 | 3) ■ Коега төкермә, кайтып су эчәрсең ○ 403 ● 403:1, :2, :3; 476; 1192; 1193; 5284; 8517; 9876; 10540; 10587 ТӨКЕРМӘСӘ (1) ■ Ил төкерсә - күл булыр, төкермәсә - чүл булыр ○ 4944 ТӨКЕРМИЛӘР (1) ■ Итенешме итенә, төкермиләр битенә ○ 12084 ТӨКЕРСӘ (4) ■ Ил төкерсә - күл булыр, бер төкерсә - ни булыр? ○ 4943 (2) ● 4944; 5039 ТӨКЕРСӘМ (2) ■ Түбән төкерсәм - сакалым бар, югары төкерсәм - мыегым бар ○ 10588 (2) ТӨКЕРСӘҢ (4 | 1) ■ Күккә төкерсәң, битеңә төшәр ○ 59 ● 59:1; 4621; 9362; 10590 ТӨКЛЕ (2) ■ Кырык катлы чикмәнең булганчы кырык төкле туның булсын ○ 8915 ● 13367 ТӨКСӘРӘ (1) ■ Балалар асраганда кош та төксәрә ○ 3828 ТӨЛКЕ (44) ■ Заманың төлке булса, син тазы бул ○ 822 ● 1126; 2035; 2043; 2270; 2284; 22862288; 2290-2307; 2317; 2320; 2321; 3354; 3534; 3577; 3593; 3809; 3924; 3931; 5907; 6647; 8887; 15332; 16097; 16109; 16854 ТӨЛКЕГӘ (3) ■ Арыслан көче төлкегә хас түгел, төлке хәйләкәрлеге арысланга төс түгел ○ 2043 ● 2308; 2309 ТӨЛКЕДӘ (1) ■ Төлкедә - койрык, юхада - тел ○ 11937 ТӨЛКЕНЕ (6) ■ Карт төлкене урманнан куып чыгара алмассың ○ 2289 ● 2310; 2311; 2322; 3524; ТӨЛКЕНЕҢ (7) ■ Арысланның уеннан төлкенең муены өзелә ○ 2058 ● 2312-2316; 2323 ТӨЛКЕСЕ (3) ■ Тавына күрә төлкесе, заманына күрә көлкесе ○ 946 ● 2285; 16996 ТӨЛКЕСЕН (1) ■ Һәр җирнең төлкесен үз тозагы белән аула ○ 2318 ТӨЛКЕЧЕ (1) ■ Без үзебез төлкече, түлке әдәм көлкесе ○ 2319 ТӨМӘНГӘ (3) ■ Бернең бәласе меңгә, меңнең бәласе төмәнгә ○ 4887 ● 15559; 15817 ТӨМСЕНМӘ (1) ■ Булмастайга төмсенмә дә, көрсенмә дә ○ 6051 ТӨН (34) ■ Айлы төн адашмаска яхшы ○ 753 ● 830; 834; 856; 891; 900; 902; 947; 949; 953; 954; 1058; 1065; 1597; 2336; 4202; 5203; 5883; 6573; 6664; 6901; 6952; 9812; 10152; 11152; 11291; 12240 (2); 12248; 13246; 13666; 14379; 15293; 16505 төн → көн-төн ТӨНГӘ (1) ■ Эт олакса - төнгә таба ○ 3620 ТӨНГЕ (1) ■ Төнге кунак төнлек ябуы ○ 10174 ТӨНДӘ (1) ■ Таяксызга таяк бул кара төндә, маяксызга маяк бул олы юлда ○ 6926 ТӨНЕ (2) ■ Айның утыз көне бар, утыз төне бар ○ 754 ● 3911 ТӨНЛӘ (12) ■ Көндез йөрсәң кеше күрә, төнлә йөрсәң эт өрә ○ 904 ● 905; 2302; 4821; 5963; 7180; 9866; 12933; 13796; 15234; 15382; 17006 ТӨНЛЕГЕНӘ (1) ■ Морҗасыннан чыгып төнлегенә капкан ○ 8567 ТӨНЛЕГЕННӘН (4) ■ Капкасыннан эт бакмый, төнлегеннән җил какмый ○ 3777 ● 8570; 8653; ТӨНЛЕК (1) ■ Төнге кунак төнлек ябуы ○ 10174 ТӨННӘН (2) ■ Караңгы төннән соң якты көн килә ○ 848 ● 16644 ТӨННЕ (2) ■ Ярканат төнне көтә, сандугач таңны көтә ○ 2337 ● 4022 ТӨННЕҢ (3) ■ Төннең колагы йөз дә бер, йөз дә бере дә бик үткен була, ди ○ 955 ● 956; 957 ТӨНЬЯКТАН (1) ■ Кыйбладан җил торса - карың китәр, төньяктан җил иссә - җәең китәр ○ 1113 ТӨП (3) ■ Төп башына утырту ○ 1994 ● 3951; 8378 ТӨПКӘ (5) ■ Арыш кибәге алдан оча, бодай кибәге төпкә төшә ○ 1525 ● 2827; 5663; 7751; 16123 ТӨПЛӘНӘ (1) ■ Агач бер җирдән төпләнә ○ 1649 ТӨПЛӘНГӘН (1) ■ Тормышланган - төпләнгән ○ 13207 ТӨПЛӘНЕР (1) ■ Имән каты җиргә төпләнер ○ 1728 ТӨПЛЕ (2) ■ Сирәк торма төпле була ○ 1616 ● 16691 ТӨПСЕЗ (13) ■ Төпсез коега төшерү ○ 535 ● 7122; 7949; 9971; 9972; 10044; 10045; 11153; 11909; 13006; 13458; 14730; 16212 ТӨПТӘ (5) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 1770; 8571; 8734; 8897 ТӨПТӘН (3) ■ Тирәк төптән авар ○ 1755 ● 1995; 11633 ТӨПЧЕГЕҢ (1) ■ Төпчегең - картаймыш көнеңдә ярдәмчең ○ 14066 ТӨРГӘННӘН (2) ■ Шалканны ефәккә төргәннән бәясе артмас, энҗене ыштырга төргәннән бәясе кимемәс ○ 1624 (2) ТӨРЕН (1) ■ Ишәк тиресен төрен дә арыслан эшен эшлә ○ 2966 ТӨРЕНӘ (1) ■ Гөл сабагын терәшкән чыра да гөлгә төренә ○ 1268 ТӨРЕНГӘН (1) ■ Тутый кош каурыена төренгән карга ○ 4017 ТӨРЕП (1) ■ Әлү кагына шикәр төреп ашама ○ 9401 ТӨРКЕМ (1) ■ Карак кем дә, мулла кем - һәммәсе дә бер төркем ○ 16993 ТӨРКЕНЕ (1) ■ Төркене якын хатынның түшәге җыелмый ○ 14640 ТӨРКСТАНДА (1) ■ Төркстанда куй бер сум, килә-килә унбер сум ○ 3118 ТӨРЛӘНӘ (1) ■ Утыз теш арасыннан чыккан утызга төрләнә ○ 16119 ТӨРЛӘНЕР (1) ■ Бишектәге бишкә төрләнер ○ 14011 ТӨРЛЕ (27 | 1) ■ Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва ○ 1302 (2) ● 1348; 1804; 2973; 4599; 4665; 4966; 5236 (2); 6346; 9150; 9588:3; 9695; 10843; 11728; 12856; 12883; 14706; 15017; 15021; 15102; 16103 (2); 16399; 16692; 16938 (2) ТӨРЛЕГӘ (1) ■ Хатын-кызның акылы җил өргәнче җиде төрлегә әйләнер ди ○ 13725 ТӨРЛЕНЕ (1) ■ Шайтан төрлене уйлата ○ 16772 ТӨРЛЕЧӘ (1) ■ Чәч кенә булсын, таравын төрлечә итеп була ○ 10315 ТӨРМӘ (1) ■ Төрмә бик таза да, берәү дә кереп ятарга теләми ○ 5904 ТӨРМӘГӘ (1) ■ Бүләк биргән өчен бер түрә дә беркемне дә төрмәгә япмый ○ 5786 ТӨРМӘДӘ (1) ■ Төрмәдә төшкә хәтле төш, төштән соң закон сөйлиләр ○ 5905 ТӨРМӘСЕ (1) ■ Һәр җирнең бер түрәсе бар, һәр түрәнең төрмәсе бар ○ 5983 ТӨРМИЛӘР (1) ■ Җәүһәрне искегә төрмиләр ○ 328 ТӨРПӘЙГӘН (1) ■ Яманга ияргән төрпәйгән ○ 12246 ТӨРСӘҢ (1) ■ Кеше баласы тунга төрсәң дә тормас, үз балаң үзәгенә типсәң дә китмәс ○ 14188 ТӨРТ (1) ■ Башын ал да, саламына ут төрт ○ 1383 ТӨРТӘ (4) ■ Саплаягы белән бирә, сабы белән төртә ○ 10039 ● 12556; 15958; 16874 ТӨРТӘСЕ (1) ■ Исергәнне төртәсе юк - үзе авар ○ 9828 ТӨРТЕЛӘ (1) ■ Какшаган тешкә тел төртелә ○ 10569 ТӨРТЕЛЕР (1) ■ Теш авырткан җиргә тел төртелер ○ 15625 ТӨРТЕП (6) ■ Фил, күперне борыны белән төртеп, тазалыгын карый: борынына чыдаса, үзенә чыдый, ди ○ 3334 ● 7484; 8588; 9494; 13152; 15535 ТӨРТЕРГӘ (1) ■ Борын төртергә дә урын юк ○ 10628 ТӨРТЕРЛЕК (1) ■ Энә төртерлек тә урын калмау ○ 8747 ТӨРТКӘН (2) ■ Берәү, патша йортын күреп кайткач, үз өенә ут төрткән, ди ○ 8239 ● 14601 ТӨРТКӘНГӘ (1) ■ Әйткәнгә күнеп, төрткәнгә түнеп ○ 16324 ТӨРТКӘННЕҢ (1) ■ Кисәү белән төрткәннең көеге бетми ○ 8466 ТӨРТМӘ (1) ■ Кырмыска оясына таяк төртмә ○ 4792 ТӨРТСӘ (1) ■ Түрәгә ут төртсә дә гаеп юк, кара кешегә шәм кабызса да гаеп ○ 5913 ТӨРТСӘҢ (6) ■ Тәртә төртсәң, үсеп чыгарлык ○ 7121 ● 10379; 10512; 12195; 15980; 16232 ТӨРТТЕК-ТАРТТЫК (1) ■ Төрттек-тарттык - баш саптык, кактык-суктык - олтан кактык ○ 9087 ТӨРТҮ (1) ■ Сугудан төртү яман ○ 5618 ТӨС (11) ■ Ак төс - шат төс ○ 554 (2) ● 584 (2); 624 (3); 2043; 2410; 2416; 13841 ТӨС-БИТНЕ (1) ■ Төс-битне табага салып йөртмиләр ○ 10697 ТӨСЕ (12) ■ Ише килмәсә, төсе килми ○ 580 ● 610; 619; 621; 3213 (2); 5065; 5130; 5447; 6091; 10698; 10699 ТӨСЕН (4) ■ Алтын гомер торса да төсен югалтмый ○ 7734 ● 11244; 13031; 13039 ТӨСЕНӘ (2) ■ Бакма төсенә, бак эченә ○ 564 ● 11694 ТӨСЕННӘН (3) ■ Бер курыккан куян кырык көн төсеннән чыкмас ○ 2237 ● 6081; 13211 ТӨСЕҢ (2) ■ Теләсәң - төсең бар, эшләсәң - көчең бар ○ 10732 ● 11297 ТӨСЕҢ-БИТЕҢ (1) ■ Төсең-битең җир булган, әвенең янды мәллә ○ 10736 ТӨСЛЕ (7) ■ Заман бер төсле генә тормый ○ 804 ● 2029; 2039; 2124; 3395; 11356; 11371 ТӨСНЕ (1) ■ Буяучыдан: "Кайсы төсне бигрәк сөясең?" - дигәнгә, - "Алтын сарысы белән көмеш агын", - дигән ○ 565 ТӨСТӘН (2) ■ Төстән килгәннең төсе башка ○ 5065 ● 15912 ТӨТӘМӘГӘН (1) ■ Төтәмәгән морҗа булмас ○ 8496 ТӨТЕН (27) ■ Төтен тавы тоттыру ○ 246 ● 1201; 1834; 2859; 3614; 5323; 8476; 8478; 8487; 8492; 8493; 8522; 8528; 8551; 8566; 8572; 8586; 9779; 10510; 10615; 11276; 13819; 14725; 16075; 16104; 16313; 16907 ТӨТЕНЕ (13) ■ Илнең төтене дә тәмле ○ 4988 ● 6140; 7298; 8482; 8494; 8495; 8573; 8574; 8577; 11133; 11951; 14769; 14770 ТӨТЕНЛӘНӘ (1) ■ Ике кисәү башы кырда да төтенләнә ○ 8459 ТӨТЕННӘН (3) ■ Уттан курыккан төтеннән сакланыр ○ 8531 ● 8576; 12527 ТӨТЕННЕ (1) ■ Җилне төтен кумый, җил төтенне куа ○ 1201 ТӨТЕННЕҢ (1) ■ Төтеннең кайсы якка авышканын шәйләү ○ 8575 ТӨТЕНСЕЗ (3) ■ Ут төтенсез булмый ○ 8505 ● 12687; 12908 ТӨТИ (1) ■ Тол хатынның учагы төти ○ 13684 ТӨТМӘС (3) ■ Күмәк кулга эш төтмәс ○ 6101 ● 6593; 9736 ТӨТМИ (4) ■ Комга су төтми ○ 137 ● 6234; 9766; 9770 ТӨҺМӘТТӘН (1) ■ Коры сүздән, коры төһмәттән саклан ○ 15907 ТӨЧЕ (19) ■ Арыш - ачы икмәк, бодай - төче икмәк ○ 9111 ● 9117; 9118; 9122; 9196; 9254; 9268; 9272; 9819; 12102; 14264; 14547; 14681; 15479; 15638 (2); 15668; 16105; 16106 ТӨЧЕДӘН (1) ■ Берәүләрнең теше ачыдан камашканда, берәүләрнеке төчедән камашыр ○ 9183 ТӨЧЕМЕН (1) ■ Борычтан яман әчемен, шикәр сипсәң төчемен ○ 9451 ТӨЧЕНЕ (3) ■ Ачы белән төчене татыган белер, ерак белән якынны йөргән белер ○ 9116 ● 9119; ТӨЧЕРӘ (1) ■ Тоз сипкәч, торма да төчерә ○ 9353 ТӨЧЕСЕ (1) ■ Ачысы булмаганның төчесе булмас ○ 9123 төчесен → ачысын-төчесен ТӨЧКЕР (1) ■ Тешең барда сызгыр, борының барда төчкер ○ 10580 ТӨЧКЕРГӘН (1) ■ Мәче төчкергән саен исең китмәсен ○ 3391 ТӨЧКЕРГӘНДӘ (1) ■ Ишәк төчкергәндә туу ○ 2996 ТӨШ (14) ■ Кечкенә булса да, эче төш кенә ○ 649 ● 1840; 5905; 6063; 6142; 7104; 7611; 9131; 12239 (2); 13138; 13140; 13177; 16849 ТӨШӘ (25 | 1) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 ● 701; 940; 1141; 1525; 1670; 1788; 1812; 2136; 2587; 3343; 5642; 6003; 6595; 7072; 7859; 9021; 9894; 10259; 10270; 10373; 10432:1; 11196; 12156; 15833; 15880 ТӨШӘР (50 | 1) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 59, :1; 165; 376; 1192; 1319; 2406; 2659; 2877; 2980; 2985; 3079; 3368; 3451; 3724; 3837; 3942; 4257; 4558; 4917; 5271; 5937; 6844; 7944; 8179; 8211; 8416; 9007; 9389; 9895; 10432 (2); 10556; 10590; 11582; 11690; 11718; 11810; 11864 (2); 12584; 12975; 13513 (2); 13954; 14223; 14292 (2); 15043; 15096 ТӨШӘРЛЕК (2) ■ Бай булмасаң, бай төшәрлек өең булсын ○ 8234 ● 10339 ТӨШӘРМЕН (1) ■ Салма савытыңа менеп төшәрмен ○ 9487 ТӨШӘРСЕҢ (10 | 4) ■ Айга сикермә, егылып төшәрсең ○ 20 ● 131; 398; 8399; 9511; 11815; 11993; 12000, :1, :2, :3, :4; 13006; 16212 ТӨШӘСЕ (1) ■ Башыңа төшәсе таягыңны үзең бел ○ 10273 ТӨШӘСЕН (1) ■ Таякның кемгә төшәсен бел ○ 1941 ТӨШЕ (7) ■ Чикләвегемнең төше юк, сезнең кебек кеше юк ○ 1776 ● 6435; 6438; 6440; 10795 (2); ТӨШЕМӘ (1) ■ Ике ятып бер төшемә керә ○ 6710 ТӨШЕН (2) ■ Алманың асылын аю ашый, чикләвекнең төшен корт ашый ○ 1797 ● 7189 ТӨШЕНӘ (4 | 1) ■ Сукыр тавыкның төшенә тары кергән, чүпләп бетерә алмагач тагы кергән ○ 4299 ● 4324, :1; 4325; 8828 ТӨШЕНДӘ (4) ■ Төлке төшендә дә тавык саный ○ 2303 ● 6550; 9549; 16163 ТӨШЕП (9) ■ Атлылар аттан төшеп, җәяүлеләр ятып карарлык түгел ○ 2747 ● 4086; 5892; 6678; 7797; 8060; 9566; 10046; 11279 ТӨШЕРӘ (5) ■ Күк үзенең яхшылыгын җиргә төшерә ○ 54 ● 11177; 14834; 15134; 15910 ТӨШЕРГӘН (3) ■ Балта сабын тотам дигәнче, балтасын суга төшергән ○ 1979 ● 5409; 12536 ТӨШЕРДЕ (1) ■ Бусагамны төшерде инде керә-чыга ○ 8362 ТӨШЕРЕП (1) ■ Маңгайга язылган язмышыңны тир белән сыпырып төшереп булмый ○ 14930 ТӨШЕРЕР (2) ■ Чи пешерер, тиз төшерер ○ 9503 ● 13152 ТӨШЕРЕРГӘ (1) ■ Төбәгәннең төбен төшерергә кирәк ○ 5639 ТӨШЕРЕРМЕН (1) ■ Арзан керешермен, ашавым белән кыйммәткә төшерермен ○ 9533 ТӨШЕРИМ (1) ■ Үрдәк ашаганда: "Бөлдерим, бөлдерим, өй түбәсен төшерим, дранчага калдырыйм", - дип ашар, имеш, ди ○ 4416 ТӨШЕРМИ (1) ■ Суга төшерми, утка пешерми ○ 526 ТӨШЕРТМӘ (1) ■ Кысыр биядән колын төшертмә ○ 2831 ТӨШЕРҮ (2) ■ Төпсез коега төшерү ○ 535 ● 9258 ТӨШИМ (2) ■ Яз көне ут: "Кая сикереп төшим икән?" - дип кенә йөри, ди ○ 978 ● 4409 ТӨШКӘ (10) ■ Иртәңге яңгыр төшкә хәтле ○ 1090 ● 5486; 5905; 6575; 6677; 6678; 9226; 11573; 13766; 16754 ТӨШКӘН (41 | 4) ■ Күктән төшкән күк төймә ○ 103 ● 171; 172; 291; 445; 527; 1169; 1472; 1482 (2); 1483; 1789; 1902; 1980; 3393; 3543:1; 3936; 3972; 4134; 4355; 4567; 4688; 5922; 5960; 7031; 7714; 8484; 8506; 9474; 10428; 10432 (2), :1; 11371; 11718; 12812; 13183; 13190:1, :1; 13366; 13395; 14980; 15575; 16359; 16614 ТӨШКӘНДӘ (2) ■ Колан коега төшкәндә, гөберле бака айгырлык кылыр ○ 2231 ● 14479 ТӨШКӘНЕ (1) ■ Чибәр кызның үлгәне - намусына тап төшкәне ○ 13043 ТӨШКӘН-КАЛГАН (1) ■ Пешкән шалкан, төшкән-калган ○ 1636 ТӨШКӘННӘН (3) ■ Булыр-булмаска ышанма, кулыңа төшкәннән аерылма ○ 7591 ● 10952; ТӨШКӘНЧЕ (5) ■ Тешең төшкәнче телгә алырлык эшең булсын ○ 6128 ● 6311; 7611; 7793; 14083 ТӨШКӘЧ (6 | 1) ■ Исенә төшкәч, Идел кичәр ○ 514 ● 5402; 6877; 9033; 12998; 13945, :1 ТӨШКЕ (1) ■ Иртәнге акыл төшкә ярамый, төшке акыл кичкә ярамый ○ 11573 ТӨШЛЕК (2) ■ Төшлек гомерең булса, кичлек тырыш ○ 6526 ● 9363 ТӨШМӘ (6) ■ Черек бау белән коега төшмә ○ 479 ● 13174; 15273 (2); 16849; 16978 ТӨШМӘГӘН (3) ■ Кайсы сарыкта, кайсы казда, әле төшмәгән базга ○ 9463 ● 9512; 16538 ТӨШМӘДЕМ (2) ■ Җәй җәйләдем, кыш кышладым, мич башыннан төшмәдем ○ 1069 ● 13112 ТӨШМӘС (18) ■ Су язып май төшмәс ○ 438 ● 1541; 1747; 1783; 3597 (2); 3902; 4014; 7172; 7708; 7984; 8126; 8426; 11826; 13356; 13452; 16696; 16701 ТӨШМӘСЕН (6) ■ Кимәгәнне киярсең, кигәннәр өстеңнән төшмәсен ○ 8799 ● 10587; 11851 (2); 16593 (2) ТӨШМӘСКӘ (1) ■ Түбәгә салам япсаң, төшмәскә ант итеп менә, ди ○ 8294 ТӨШМӘСЛЕК (2) ■ Төкерек җиргә төшмәслек салкын ○ 1228 ● 10648 ТӨШМИ (17) ■ Тимергә көя төшми ○ 302 ● 777; 1673; 1787; 1791; 1813; 2749; 3369; 3410; 3690; 4519; 7676; 9140; 10573; 13935; 16410; 16697 ТӨШМИМ (1) ■ Яуга төшмим дип ярдан очма ○ 5672 ТӨШНЕҢ (1) ■ Бәхетсез ат басмам дигән төшнең уртасына баса ○ 2638 ТӨШСӘ (32 | 1) ■ Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең ○ 115 ● 349; 528; 556; 2227; 2749; 3234; 4566; 4670; 5298; 6079; 6506 (2); 7439; 7747; 8464; 9034; 9601; 10270-10272; 12237; 12318; 12915; 13190 (2); 13364; 13367; 13618 (2); 14701; 14731:1; 15050 ТӨШСӘҢ (2 | 1) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ● 2552; 12000:5 ТӨШСЕН (2) ■ Алма - төбенә төшми кая төшсен ○ 1791 ● 13367 ТӨШТӘ (4 | 2) ■ Өндәге төштә ○ 6705 ● 8079; 9619; 12329; 13190:2 (2) ТӨШТӘН (11) ■ Төштән соңга калган ○ 1059 ● 1890; 3077; 3445; 5905; 6068; 11690; 13140; 13144; 14900; 15257 ТӨШТЕ (6) ■ Аның базары төште ○ 8026 ● 8569; 9436; 9872; 10303 (2) ТӨШҮ (6) ■ Бер алдына, биш артына төшү ○ 730 ● 4837; 8394; 8576; 8583; 11395 ТӨШҮЕ (2) ■ Тауга менүе кыен, төшүе ансат ○ 166 ● 9374 ТӨШҮМЕ (1) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 ТӨШҮНЕҢ (1) ■ Мич башыннан егылып төшүнең дә рәте бар ○ 8475 ТӨЮ (1) ■ Көлдән төймә төю ○ 8562 ТӨЮЕ (1) ■ Чит кешенең сөюе - үз анаңның йодрык төюе ○ 14241 ТӨЯ (9) ■ Төя, акрын китсә дә, күп юл алыр ○ 2933 ● 2934-2937; 2939; 8186; 8187; 10603 ТӨЯГӘ (3) ■ Төягә ут кирәк булса, муенын озайтыр ○ 2938 ● 2942; 13629 ТӨЯГӘННӘН (1) ■ Төя төягәннән курыкмас ○ 2936 ТӨЯДӘЙ (4) ■ Төядәй буең булганчы, төймәдәй уең булсын ○ 10810 ● 11695; 12162; 13254 ТӨЯДӘН (1) ■ Төядән: "Сиңа тау менү авырмы, тау төшүме?" - дип сораганнар. Төя: "Аркаңда йөк булгач, тигез җирне дә шайтан алсын!" - дигән, имеш ○ 2939 ТӨЯНЕҢ (2) ■ Төянең койрыгы җиргә җиткәнен кем күргән? ○ 2940 ● 2941 ТӨЯП ( | 1) ■ Урманга утын төяп бармыйлар ○ 1868:1 ТӨЯРЛӘР (2) ■ Акчаң булса сөярләр, акчаң беткәч төярләр ○ 7728 ● 12315 ТӨЯҮЧЕДӘ (1) ■ Төяүчедә дүрт кесә, олаучыда биш кесә ○ 6822 ТРАВА (1) ■ Әт-тәмәке - трава, аны тартмак - рава ○ 9863 ТРАКТОР (2) ■ Атны макта, трактор белән эшлә ○ 1372 ● 1474 ТРИ (1) ■ Ураза - три глаза ○ 16941 ТУ (5) ■ Комсыз ту бия ашаса да туймас ○ 2829 ● 5819; 14062; 14063; 14554 ТУА (26 | 2) ■ Тузаннан да тау туа ○ 187 ● 2054; 2399:1; 2418; 2583 (2); 2815; 2875; 3085; 3743 (2); 3988 (2); 4778; 4993; 6690:2; 8718 (2); 10116; 11419; 11932; 12463; 13955; 14036; 14052; 14053; 14143; 15373 ТУАЛАР (1) ■ Анадан күлмәксез туалар, күлмәкле булалар ○ 13916 ТУАР (19) ■ Туар булса - тун булыр, бодай булса - он булыр ○ 2407 ● 2408; 2582 (2); 2830; 3367; 3906; 5529 (2); 5571; 6565 (2); 11330; 13478; 14219 (2); 16781 (3) ТУАРГА (1) ■ Әдәм үләргә ашыгыр, бала туарга ашыгыр ○ 14086 ТУАРМЫ (1) ■ Үтеп киткән яңгырны ямылчы алып куармы; асыл ирнең баласы асылсыз булып туармы ○ 14382 туарның → терлек-туарның ТУАСЫ (2) ■ "Туган ай, туасы ай - менә булды тугыз ай", - дип әйтте, ди, бер хатын җиде айдан бала тапкач ○ 14054 ● 14661 ТУБАЛ (4) ■ Тычкан, тишегенә сыймаса, койрыгына тубал тага, имеш ○ 3416 ● 8569; 9869; 10043 ТУБАЛАК (1) ■ Туй ашы тубалак ○ 13285 ТУБАЛГА (2) ■ Кортның анасын эләктер, иле тубалга үзе керер ○ 4738 ● 14518 ТУБАЛДА (1) ■ Туганныкы - тубалда ○ 14516 ТУБАЛДАЙ (1) ■ Тузандайны тубалдай итмә ○ 186 ТУБЫГЫНА (2) ■ Диңгез ташыса, тубыгына җитми ○ 505 ● 3218 ТУБЫГЫНДА (1) ■ Озын кешенең акылы тубыгында була, имеш ○ 10792 ТУБЫК (2) ■ Ашык итен ашаган алты ел ач булыр, тубык итен ашаган тугыз ел тук булыр ○ 9145 ● 13567 ТУБЫККА (1) ■ Арттан атылган таш тубыкка тия ○ 110 ТУБЫКТАН (5) ■ Аңа диңгез тубыктан ○ 498 ● 7158; 9832; 11658; 14765 ТУБЫЛГЫ (1) ■ Тубылгы агач зур булмас, тубылгыдан өй булмас ○ 1757 ТУБЫЛГЫДАН (1) ■ Тубылгы агач зур булмас, тубылгыдан өй булмас ○ 1757 ТУБЫР (1) ■ Былбылның өне бар, тургайның тубыр теле бар ○ 4094 ТУГАЙ (3) ■ Бер сыер тугай пычратмас ○ 3155 ● 14339; 16269 ТУГАЙГА (1) ■ Берсе урманга, берсе тугайга киткән ○ 1875 ТУГАН (81) ■ Аю илә сыер туган түгел ○ 2078 ● 2234; 2999; 3092; 3168; 3407; 3463; 3566; 3835; 3856; 3986; 4050; 4116; 4132; 4604; 5012; 5038; 5042; 5054; 5055 (2); 5056-5060; 5061 (2); 5062; 5082; 5091; 5839 (2); 5901; 8293; 8977; 14014; 14048 (2); 14054; 14055; 14065; 14080 (2); 14104 (4); 14141; 14445; 14475; 14476 (2); 14480; 14483; 14484; 14486; 14508-14511; 14539 (2); 14553; 14673; 14674; 14678; 14679 (2); 14680-14682; 14691; 14695; 14764; 14960; 15487; 15630; 15631; 15719; 16348 туган → ыру-туган ТУГАНГА (2) ■ Ул туганга көн туа ○ 14143 ● 14682 ТУГАНДА (2) ■ Кәҗәнең туганда ук сакалы була ○ 3054 ● 14056 ТУГАНДАШ (1) ■ Һәр табындаш тугандаш түгел ○ 10206 ТУГАНЛЫ (1) ■ Тугры бидә туган юк, туганлы бидә иман юк ○ 5901 ТУГАНЛЫК (2) ■ Дуслык - фикердәшлек белән, туганлык - кардәшлек белән ○ 5392 ● 14511 ТУГАННАН (9) ■ Саран белән угыры - туганнан тумача ○ 11906 ● 14355; 14477; 14486; 14512; 14519; 14672; 15138; 16657 ТУГАННАР (5) ■ Тату туганнар таштан койма койганнар ○ 14503 ● 14513; 14514; 14554; 14677 ТУГАННЫ (5) ■ Анадан кыйшык туганны тезгә салсаң да тураймас ○ 13915 ● 14056 (2); 14515; ТУГАННЫКЫ (1) ■ Туганныкы - тубалда ○ 14516 ТУГАННЫҢ (1) ■ Туганның бары яхшы, барыннан бае яхшы ○ 14517 ТУГАН-ҮСКӘН (2) ■ Алтын-көмеш яуган җирдән туган-үскән ил артык ○ 4867 ● 5063 ТУГАНЧЫ (2) ■ Көн туганчы ни тумас ○ 901 ● 14102 ТУГАНЫ (1) ■ Яман кеше иң элек туганы белән бозылышыр ○ 12218 ТУГАНЫМА (1) ■ Тугры телемне тыя алмыйм, туганыма керә алмыйм ○ 15633 ТУГАНЫН (3) ■ Кара сыер туганын танымас ○ 3167 ● 12393; 14507 ТУГАНЫНА (5) ■ Туганына сөенмә, торганына сөен ○ 14057 ● 14062; 14101; 14518; 16096 ТУГАНЫҢ (3) ■ Туганың яман булса да, исән-әман булсын ○ 14520 ● 14686; 15320 ТУГАНЫҢА (4) ■ Туганыңа чапмыйсың, күршеңә чабасың ○ 5235 ● 14521; 14522; 16088 ТУГАНЫҢНАН (1) ■ Туганыңнан бизмә, нәселең корыр ○ 14523 ТУГАНЫҢНЫ (1) ■ Башыңа бәла төшкәндә туганыңны танырсың ○ 14479 ТУГАР (2) ■ Хатын алмак бер бәла, ләкин аннан тугар бер бала, баладан тугар мең бәла ○ 13213 (2) ТУГАРЫП (1) ■ Сукадан тугарып атны бирмиләр ○ 1442 ТУГАЧ (2) ■ Баласыз көн - курчак уены, бала тугач була кыены ○ 14000 ● 14282 ТУГРАК (1) ■ Төлке бүредән туграк тора ○ 2294 ТУГРЫ (4) ■ Тугры бидә туган юк, туганлы бидә иман юк ○ 5901 ● 15616; 15632; 15633 ТУГРЫЛЫК (2) ■ Тугрылык бәладән коткарыр, хыянәт бәлагә кертер ○ 12555 ● 12556 ТУГЫЗ (32 | 1) ■ Тугыз балта бер сәкедә ятыр, ике каба ятмас ○ 1946 ● 4155; 5152; 6496; 6714; 7982; 7983; 8019; 8059; 8062; 8076; 8293; 8377; 8923; 9145; 9358; 9562; 9712; 9898; 10447; 11863; 12161; 12226; 13315; 14054; 14065; 14136:1; 14439; 14932; 15361; 15801; 16487; 17047 ТУГЫЗАРЛАП (1) ■ Җиңел-җиңел җидегә төйим дә, тугызарлап тырмалыйм ○ 8080 ТУГЫЗГА (2) ■ Тугызга менгән сигезгә төшмәс ○ 7984 ● 8065 ТУГЫЗДАН (1) ■ Тугыздан калган тукаби ○ 14103 ТУГЫЗЛАУ (1) ■ Үз тугызын тугызлау ○ 8075 ТУГЫЗНЫ (3) ■ Ун белән тугызны аермый ○ 8063 ● 8894; 12668 ТУГЫЗЫ (2) ■ Тугызы булгач, уны булыр ○ 7985 ● 8019 ТУГЫЗЫН (2) ■ Үз тугызын тугызлау ○ 8075 ● 13690 ТУГЫМ (1) ■ Карт агачтан тугым бөгелмәс ○ 1919 ТУДЫ (5) ■ Хут туды - ут туды ○ 962 (2) ● 965; 5785 (2) ТУДЫК (1) ■ Тудык, тудыка, бергә килсә, сүздән пешерәләр ботка ○ 13388 ТУДЫКА (1) ■ Тудык, тудыка, бергә килсә, сүздән пешерәләр ботка ○ 13388 ТУДЫМ (1) ■ Батыр: "Дошман күрдем", - ди, куркак: "Нигә тудым", - ди ○ 5545 ТУДЫРА (3 | 1) ■ Батырны яу тудыра ○ 5553 ● 7240; 7656:1; 10789 ТУДЫРДЫМ (2) ■ Кыз тудырдым - иргә китте, ул тудырдым - кырга китте ○ 14125 (2) ТУДЫРСЫН (1) ■ Елан еланнан башка ни тудырсын ○ 4595 ТУДЫРЫР (4) ■ Үсәр ил батыр тудырыр, үчәр ил тузан туздырыр ○ 5123 ● 14915 (2); 15881 ТУЕ (10) ■ Бүре туе кан белән ○ 2163 ● 2967; 4574; 4700; 6671; 7234; 7303; 13283; 14583; 16795 ТУЕЗ ( | 1) ■ Кеше колагы - кисәргә киез, үзеңнеке - туез ○ 10397:1 ТУЕМ (1) ■ Туем капкага җиткән, орчык-кабам кайда икән ○ 13333 ТУЕМЛЫГЫҢ (1) ■ Өскә - киемлегең, тамакка - туемлыгың булсын ○ 8837 ТУЕМЛЫК (2 | 1) ■ Күңеллек түгел, туемлык ○ 9773 ● 9785, :1 ТУЕМНАН (1) ■ Уенга алданып, туемнан калма ○ 6688 ТУЕНА (3) ■ Тавык та тырнап туена ○ 4320 ● 12029; 13275 ТУЕНГАН (1) ■ Алмалары суга туенган ○ 1842 ТУЕНДА (4) ■ Чабышкы, сабан туенда чапмый торса, тамактан калыр ○ 2807 ● 3639; 4048; 4300 ТУЕНДЫРСАҢ (1) ■ Еланны сөт белән туендырсаң да, зәһәре кимемәс ○ 4630 ТУЕНЫП (1) ■ Һава белән туенып тору ○ 108 ТУЕНЫР (2) ■ Арыслан күләгәсендә тиен туеныр ○ 2044 ● 4771 ТУЕҢ (1) ■ Туең узган, туның тузган ○ 13334 ТУЕҢА (1) ■ Туеңа тәке төзәлер әле ○ 13335 ТУЕҢНЫ (1) ■ Ярлы булсаң, туеңны гаеттә яса ○ 7450 ТУЕП (9) ■ Әрсез кәҗә әрем ашап та туеп кайтыр ○ 3066 ● 9634; 13306-13312 ТУЗ (2) ■ Үзең гөмбә икәнсең, туз чиләккә кер дә ят ○ 1343 ● 8269 ТУЗА (7) ■ Ат аяктан тузмый, тамактан туза ○ 2481 ● 11065; 12098; 14586 (2); 14707; 16136 ТУЗАН (9) ■ Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра ○ 55 ● 1081; 1171; 1195; 2014; 5123; 5188; 7765; 9903 ТУЗАНДАЙНЫ (1) ■ Тузандайны тубалдай итмә ○ 186 ТУЗАННАН (1) ■ Тузаннан да тау туа ○ 187 ТУЗАН-ТУЗАН (1) ■ Тама-тама күл булыр, тузан-тузан тау булыр ○ 1128 ТУЗАНЫ (3) ■ Ялгыз атның тузаны чыкмый ○ 2700 ● 5209; 6670 ТУЗАР (9) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 4886; 5064; 5863; 6507; 6675; 7303; 9903; 16469 ТУЗА-ТУЗА (1) ■ Бай туза-туза, ярлының гомере уза ○ 7191 ТУЗБАШ (1) ■ Агулы елан өчен агусыз тузбаш еланны үтерәләр ○ 4549 ТУЗГА (3) ■ Тузга язмаганны сөйли ○ 1775 ● 15305; 16311 ТУЗГАН (8) ■ Эш узган, кием тузган ○ 6320 ● 8814; 8924; 8955; 8973; 10807; 13334; 14763 ТУЗДЫРА (6) ■ Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра ○ 55 ● 5949; 7238; 7244; 13704; 16191 ТУЗДЫРГАН (1) ■ Чәчен-башын туздырган, апасыннан уздырган ○ 14584 ТУЗДЫРМА (3) ■ Туздырма тузны - колагың чукракланыр ○ 1316 ● 1496; 15113 ТУЗДЫРСАҢ (1) ■ Шөпшәнең оясын туздырсаң, уртага алып талый ○ 4829 ТУЗДЫРУЧЫ (1) ■ Ир - табучы, хатын - туздыручы ○ 13834 ТУЗДЫРЫП (2) ■ Көн уздырып, чабата туздырып ○ 9082 ● 15676 ТУЗДЫРЫР (6) ■ Кыш җитсә, буран туздырыр; җәй җитсә, кояш кыздырыр ○ 870 ● 1177; 2507; 5123; 8928; 11307 ТУЗМАС (9) ■ Алтын черемәс, тимер тузмас ○ 260 ● 5015; 5723; 8667; 11059; 11403; 12960; 13559; 16377 ТУЗМЫЙ (12 | 1) ■ Тегермәннең аскы ташы тузмый ○ 1449 ● 2481; 2559; 2576; 2624; 5111; 8689; 8784; 8909; 11465; 12327; 15313; 16182:2 ТУЗНЫ (1) ■ Туздырма тузны - колагың чукракланыр ○ 1316 ТУЗСА (6) ■ Чананың, табаны тузса да, кысасы кала ○ 7079 ● 8684 (2); 9063; 9899; 9982 ТУЗСЫН (3) ■ Көн узсын, йон тузсын ○ 1044 ● 5851; 8788 ТУЗЫ (1) ■ Каен тузы юеш булмый ○ 1734 ТУЗЫН (1) ■ Каенның тузын макта, имәннең үзен макта ○ 1737 ТУЗЫНА (1) ■ Каен тузына масаер, имән үзенә масаер ○ 1735 ТУЗЫП (1) ■ Телең чыптадан булса, әллә кайчан тузып бетәр иде ○ 15709 ТУЙ (71 | 4) ■ Иген чәчү - туй итү түгел ○ 1399 ● 3530; 3570:1; 4924; 5204; 5769; 6633; 6639; 6671; 6711-6713; 6715; 7235; 8815; 8927; 9179; 9473; 11502; 11697; 13259-13262; 13270; 13277; 13279; 13282; 13284-13294; 13295, :1, :2; 13296-13298; 13299 (2); 13300-13305; 13322:1; 13324; 13325; 13330 (2); 13331; 13332; 13336; 13337; 13597; 13668; 13773; 13775; 14551; 14717; 15291; 15416; 16280; 16347; 16359; 16449; 16957 ТУЙГА (26) ■ Ишәкне туйга чакырганнар. Ул: "Утын ташыргамы, су ташыргамы?" - дип сораган ○ 2982 ● 3639; 4377; 5845; 12938; 13266; 13267; 13281; 13305-13316; 13327-13329; 13339; 13597; 13611 ТУЙГАН (20) ■ Кара җир астында кара елан да туйган ○ 124 ● 1377; 2164; 3640; 3917; 5012; 5038; 5054; 5062; 5063; 5753; 8904; 9262; 9629; 9712; 9792; 13319; 14306; 14519; 15244 ТУЙГАНДА (1) ■ Карын туйганда картаның исе чыга ○ 9650 ТУЙГАННАН (1) ■ Туйганнан ары төймә хәтле дә үтми ○ 9713 ТУЙГАННАР (1) ■ Туганнар, бер-берсеннән туйганнар ○ 14514 ТУЙГАНЧЫ (4) ■ Аша карының туйганчы, эшлә тирең тамганчы ○ 6025 ● 7220; 9714; 9781 ТУЙГАНЫҢНЫ (1) ■ Туйганыңны туйганчы бел ○ 9714 ТУЙГАЧ (4) ■ Ашап туйгач икмәк белән авызыңны сөртмә ○ 9128 ● 9251; 9715; 9763 ТУЙГЫЗМАС (1) ■ Учагыннан ут өзмәс, улын-кызын туйгызмас ○ 14305 ТУЙДА (13) ■ Матурлык туйда кирәк, эшчәнлек көн дә кирәк ○ 6493 ● 10691; 11615; 12243; 12723; 12906; 13032; 13317-13321; 13340 ТУЙДАН (5 | 1) ■ Оялган - туйдан буш калыр ○ 11262 ● 13297; 13322, :2; 13323; 13654 ТУЙДЫ (1) ■ Аю кыш буе йоклый, "йокым туйды" дими ○ 2079 ТУЙДЫК (1) ■ Туйдык, яманлыкны куйдык ○ 9786 ТУЙДЫР (3) ■ Атны туйдыр арпа белән, сине туйдырыр казы, карта белән ○ 2565 ● 8132; 9573 ТУЙДЫРА (10) ■ Язгы көн ел туйдыра ○ 987 ● 2180; 2185; 2543; 9675; 9906; 10880 (2); 13298; ТУЙДЫРАЛМЫЙ (1) ■ Күке баласын карга асрар, туйдыралмый күзе чыгар ○ 4059 ТУЙДЫРМАС (1) ■ Уен карын туйдырмас ○ 6681 ТУЙДЫРМЫЙ (2) ■ Йокы тамак туйдырмый ○ 6653 ● 9291 ТУЙДЫРМЫЙЛАР (1) ■ Сандугачны сүз белән туйдырмыйлар ○ 4109 ТУЙДЫРСАҢ (1) ■ Җирне бер кат туйдырсаң, ул сине ун кат туйдырыр ○ 1489 ТУЙДЫРЫР (5) ■ Җирне бер кат туйдырсаң, ул сине ун кат туйдырыр ○ 1489 ● 2565; 6414; 9356; 11841 ТУЙДЫРЫРГА (1) ■ Әтәчкә дә чебеш туйдырырга туры килә ○ 4383 ТУЙЛАГАНГА (1) ■ Туйлаганга - туй, ясаганга - уй ○ 13324 ТУЙМАГАН (1) ■ Үзе туйган, күзе туймаган ○ 9792 ТУЙМАГАННЫ (1) ■ Ашап туймаганны ялап туймассың ○ 9613 ТУЙМАДЫМ (1 | 1) ■ Кунак туймадым димәс, суймады дияр ○ 10121 ● 10121:1 ТУЙМАК (1) ■ Хәләлдән туймак юк ○ 12599 ТУЙМАС (49) ■ Тимерче балтага туймас ○ 307 ● 1277; 1281; 1481; 1750; 2494; 2829; 2886; 3113; 3182; 3530; 3990; 4240; 4506; 5865; 5897; 6580 (2); 7721 (2); 7934 (2); 8507; 9188; 9787; 10422 (2); 11860; 11862; 11882; 11908; 12112 (2); 12654 (2); 13595; 13654 (2); 13676; 14743 (2); 15700 (2); 15779 (2); 16759; 16792 (2); 16963 ТУЙМАСА (3) ■ Җир туймаса ил туймас ○ 1481 ● 7018; 10122 ТУЙМАССЫҢ (2) ■ Янмаган чыраның яктысына туймассың ○ 8430 ● 9613 ТУЙМАСТАЙ (1) ■ Карының туймастай җирдә ачлыгыңны белдермә ○ 9655 ТУЙМЫЙ (16) ■ Кәҗә: "Бакча буеннан үтмәсәм, тамагым туймый", - дип әйтә, ди ○ 3022 ● 3063; 3558; 4337; 4412; 5956; 6028; 6077; 7685; 9610; 9643; 9649; 10296; 11035; 13497; 15687 ТУЙНЫ (2) ■ Эт, туенда аягы сынмаса, ул туйны туйга санамый ○ 3639 ● 13325 ТУЙНЫҢ (2) ■ Күлнең яме каз белән, туйның яме кыз белән ○ 13278 ● 13326 ТУЙСА (7) ■ Атның, тамагы туйса, тоягы тузмый ○ 2576 ● 2678; 3040; 3254; 3726; 7334; 16759 ТУЙСАҢ (2) ■ Көн дә туйсаң - бөләрсең, атнага бер туйсаң - үләрсең ○ 9668 (2) ТУЙСЫН (2) ■ Алты кабып ат туйсын, җиде кабып ир туйсын ○ 13441 (2) ТУЙЧЫ (1) ■ Барың чарва булсаң, кол булырсың, барың туйчы булсаң, ку булырсың ○ 5744 ТУЙЧЫЛАР (1) ■ Күршеләр төн йокламый чыкканны туйчылар белмәс ○ 5203 ТУК (69 | 5) ■ Тук башак аска иелә, буш башак өскә үрелә ○ 1454 ● 1498; 1594; 2035; 2122; 2143; 2202; 3124; 3281; 3459-3461; 3531; 3580; 4082; 4304; 4434; 4445; 4638; 4854:1; 5167; 5217; 5732; 5939; 6072; 6105; 6129, :1; 7139; 7165; 7229; 7329; 7590; 7606; 7608; 7609 (2); 7649; 9145; 9225; 9420; 9529; 9536; 9542; 9548; 9549; 9552, :1; 9553, :1, :2; 9554; 9574; 9578; 9632; 9653; 9707; 9716; 9758; 9771; 9779; 9795; 10084; 10130; 10173; 10195; 10228 (2); 10592; 11918; 11970; 14273 (2); 16415 ТУКАБИ (1) ■ Тугыздан калган тукаби ○ 14103 ТУККА (1) ■ Тукка бәрән койрыгы да каты, ачка тәкә мөгезе дә йомшак ○ 9717 ТУКЛЫГЫ (3) ■ Байның бер юклыгы булыр, ачның бер туклыгы булыр ○ 7274 ● 9536; 9628 ТУКЛЫГЫН (1) ■ Йөгерек ат туклыгын белдермәс, юмарт юклыгын белдермәс ○ 11839 ТУКЛЫК (4) ■ Тукран тәүбәсе туклык бирмәс ○ 4150 ● 9568; 9702; 9768 ТУКЛЫККА (1) ■ Туклыкка түзмәсәң, хурлыкка түзәрсең ○ 9718 ТУКЛЫКТА (3) ■ Туклыкта ачлыкны истә тот ○ 9719 ● 16827; 16930 ТУКМАГЫ (4 | 1) ■ Чөе кайда, тукмагы шунда ○ 1960 ● 1961; 6516; 8632; 8708:1 ТУКМАГЫҢ (1) ■ Тукмагың кайда, сукмагың шунда ○ 8708 ТУКМАДЫ (1) ■ Әле дә яхшы сукмады, кыртыш белән тукмады ○ 5711 ТУКМАК (14 | 1) ■ Урман - ярты тун, кулыңа тукмак тотсаң - толып ○ 1862 ● 1983; 1992; 1999; 2004; 4854, :1; 5933; 8623; 9135; 13316; 13320; 13323; 14519; 16110 ТУКМАККА ( | 1) ■ Туйдан соң тукмакка ○ 13322:2 ТУКМАКЛАП (1) ■ Кеше күңелендәген тукмаклап булмый ○ 11155 ТУКМАКТАН (1) ■ Дуңгыз тукмактан туймас ○ 2886 ТУКМАКЧЫЛ (1) ■ Яман ат - сукмакчыл, яман кеше - тукмакчыл ○ 12208 ТУКМАП (1) ■ Аюны тукмап бүре итеп булмый ○ 2091 ТУКМАРБЫЗ (1) ■ Дус булырга теләсәң, кунак-кунак уйнарбыз; эт булырга теләсәң, тотарбыз да тукмарбыз ○ 5519 ТУКМАСАҢ (1) ■ Күп тукмасаң, ботаклы утын да ярыла ○ 1929 ТУКМЫН (2) ■ Байның "юкмын" дигәненә, ярлының "тукмын" дигәненә ышанма ○ 7311 ● 7545 ТУКНЫҢ (2) ■ Ач булдым дип егълама, күп ачның бер туклыгы булыр; тук булдым дип куанма, күп тукның бер ачлыгы булыр ○ 9536 ● 9577 ТУКРАМЫЙ (1) ■ Кыл да сыймый, кисап та тукрамый ○ 2441 ТУКРАН (7) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 ● 4147-4150; 4152; 12656 ТУКРАННЫҢ (1) ■ Тукранның балтасы борынында ○ 4151 ТУКСАК (1) ■ Күп куйда аксак та була, туксак та була ○ 3106 ТУКСАН (10) ■ Арпа алтмыш көндә өлгерә, бодай туксан көндә өлгерә ○ 1515 ● 7960; 7983; 8062; 8076; 8077; 10843; 12161; 14439; 15092 ТУКСАНДА (1) ■ Туксанда теш төшәр, йөздә яңадан тешәр ○ 15096 ТУКСАННЫҢ (1) ■ Туксанның бере туса, тулыксаган Идел катар ○ 951 ТУКСАНСЫЗ (1) ■ Туксансыз тургай чырламас ○ 4154 ТУКСАНЫ (2) ■ Үз туксаны туксан, кешенеке сиксән тугыз ○ 8076 ● 8077 ТУКТА (1) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтермен", - дип ○ 884 ТУКТАВЫН (1) ■ Юмарт юклыгын белмәс, йөгерек ат туктавын белмәс ○ 11953 ТУКТАГАН (1) ■ Мал - үтеп барышлый ял итәргә туктаган юлчы ○ 7389 ТУКТАЛМЫЙ (1) ■ Бер кеше килмәгәннән базар тукталмый ○ 7889 ТУКТАЛЫР (1) ■ Таудан тәгәрәгән таш чокырда гына тукталыр ○ 168 ТУКТАМАС (3) ■ Карга баласының авызын таш белән томаламасаң, карылдаудан туктамас ○ 3953 ● 5477; 16915 ТУКТАМЫЙ (1) ■ Бүре улый дип буран туктамый ○ 2165 ТУКТАН (2) ■ Ачтан камыр бастырма, туктан икмәк кистермә ○ 9582 ● 9720 ТУКТАП ( | 1) ■ Эт этлеген итә, түмгәк төбенә туктап китә ○ 3654:3 ТУКТАР (4) ■ Тиз аккан тиз туктар ○ 467 ● 1108; 5477; 6893 ТУКТАРГА (1) ■ Иренчәкне эшкә күндерсәң, туктарга иренер ○ 6482 ТУКТАСЫ (1) ■ Теленең тупсасы юк, авызының туктасы юк ○ 15703 ТУКТАТА (4) ■ Тай биреп котырткан, ат биреп туктата алмаган ○ 2871 ● 3126; 3249; 9234 ТУКТАТЫП (5) ■ Эт этне туктатып иснәми китмәс ○ 3656 ● 7045; 7829; 13675; 16268 ТУКТАТЫР (1) ■ Вак яңгырны җил туктатыр ○ 1084 ТУКТАУ (1) ■ Гыйшык - төтенсез ут, ачкычсыз йозак, дәвасыз авыру, савытсыз эчемлек, йөксез авырлык, туктау урыны билгесез сәфәр ○ 12687 ТУКТЫЙ (4 | 1) ■ Тәгәрәгән таш тигез җирдә туктый ○ 168:2 ● 1200; 2696; 3671; 17042 ТУКУ (1) ■ Тирес чабата туку ○ 9086 ТУКЫГАННЫ (1) ■ Кулың белән тукыганны иңең белән күтәрерсең ○ 8696 ТУКЫЙ (4) ■ Бүзче белгәнен тукый, мулла белгәнен укый ○ 8675 ● 9072; 16703; 16976 ТУКЫЛДАВЫН (1) ■ Тукран, башы авыртмыйча, тукылдавын куймас ○ 4147 ТУКЫР (2) ■ Сукыр үзенекен тукыр ○ 15267 ● 16481 ТУКЫРСЫҢ (1) ■ Башыңа төшкәч, башмак тукырсың ○ 9033 ТУЛА (4) ■ Бер башак - башак кына, йөз башактан капчык тула ○ 1384 ● 1563; 8685 (2) ТУЛАК (2) ■ Ат, авырса - тулак; ир, авырса - кунак ○ 13443 ● 13445 ТУЛАР (3) ■ Иртә чәчкән уңар, буразнасы тулар ○ 835 ● 1124; 1138 ТУЛГАК (1) ■ Бер хатынны тулгак тотса, бөтен хатыннарның эчләре авырта ○ 13628 ТУЛГАН (6) ■ Тулган айның күңеле һәрвакыт шат ○ 66 ● 67; 508; 8962; 13040; 13678 ТУЛГАНДА (2) ■ Турбы тулганда кизәк табылды ○ 9968 ● 13962 ТУЛГАНЫН (1) ■ Ай тулганын белмәс, егет булганын белмәс ○ 12819 ТУЛГАЧ (3) ■ Ай - тулгач кителә ○ 10 ● 427; 15330 ТУЛДЫ (1) ■ Тулды сабыр савытым ○ 11977 ТУЛКСЫЗ ( | 1) ■ Тугыз улың булганчы тулксыз ирең булсын ○ 14136:1 ТУЛКЫТСАҢ (1) ■ Су төбендә асыл таш, су тулкытсаң чыгадыр ○ 434 ТУЛМАГАН (2) ■ Иллегә берсе тулмаган ○ 8042 ● 8049 ТУЛМАС (5) ■ Яңгыр явып яр тулмас, асыл кош талга кунмас ○ 1163 ● 2549; 2836; 5878; 11211 тулмас → тулыр-тулмас ТУЛМЫЙ (3) ■ Өчкә тулмый көч булмый ○ 8011 ● 8374; 11844 ТУЛПАР (2) ■ Тулпар, аягы кызса, канатланып очар ○ 2803 ● 2866 ТУЛПАРЫ (1) ■ Алпарына күрә тулпары ○ 5527 ТУЛСА (2) ■ Ай тулса, йолдызлар сыегая ○ 11 ● 5897 ТУЛЫ (22) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ● 23; 586; 617; 1466 (2); 3053; 3075; 5284; 7425; 7519; 9555; 9969; 9979; 10540; 11032 (3); 11534; 11740; 13706; 16728 ТУЛЫКСАГАН (1) ■ Туксанның бере туса, тулыксаган Идел катар ○ 951 ТУЛЫР (3) ■ Тирес түксәң җиреңә, ындырың тулыр игенгә ○ 1452 ● 1488; 5682 ТУЛЫР-ТУЛМАС (1) ■ Булыр-булмасныкы тулыр-тулмас калыр ○ 7592 ТУЛЫСЫНДА (1) ■ Ай кимендә артыр, тулысында кайтыр ○ 6 ТУЛЫШКАННАН (1) ■ Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр ○ 4 ТУМА (1) ■ Эт белән бүре, туган булса да, тума дошман ○ 3566 ТУМАГАН (19 | 3) ■ Сөрелмәгән җир өстендә тумаган куян баласы ○ 2283 ● 2458; 2778; 2834; 2862-2865; 2872; 2873; 6779; 13065; 13914; 14058, :1, :2, :3; 14059-14061; 14097; 14210 ТУМАГАНГА (2) ■ Тумаганга ту бишек, туганына гүр тишек ○ 14062 ● 14063 ТУМАГАНЫ (1) ■ Атадан бала туса - иге, атаның юлын куса - иге; үзенә охшап тумаса, атасының юлын кумаса, туганнан да тумаганы - иге ○ 14355 ТУМАРДАЙ (1) ■ Байның эче тәпәндәй, җилкәсе тумардай ○ 7308 ТУМАС (16 | 1) ■ Ахшамнан соң көн тумас ○ 762 ● 897; 901; 2584; 3002 (2); 3277; 3989, :1; 14030 (2); 14173 (2); 14237; 14416 (2); 15149 ТУМАСА (1) ■ Атадан бала туса - иге, атаның юлын куса - иге; үзенә охшап тумаса, атасының юлын кумаса, туганнан да тумаганы - иге ○ 14355 ТУМАЧА (1) ■ Саран белән угыры - туганнан тумача ○ 11906 ТУМАЧАДАН (1) ■ Тумачадан туры хәбәр ○ 14524 ТУМРАН (2) ■ Юкә чөй тумран яра ○ 1966 ● 16141 ТУМЫЙ (10) ■ Койрыклы йолдыз көн дә тумый ○ 33 ● 843 (2); 1021; 3115 (2); 4205; 5729; 13924; 14009 ТУМЫЙЛАР (1) ■ Туган чакта сакал белән тумыйлар ○ 14055 ТУМЫЙЧА (1) ■ Аттан ат тумыйча, эттән аргамак тумас ○ 2584 ТУМЫРГАН (1) ■ Тумырган да сөягән, балта-пычак тимәгән ○ 1993 ТУМЫШЫ (1) ■ Тумышы нинди - тормышы шундый ○ 14064 ТУМЫШЫННАН (1) ■ Көннең килеше тумышыннан билгеле ○ 909 ТУН (60 | 3) ■ Кыш бетте дип тун сатма, янә кыш бар ○ 863 ● 865; 940; 1862; 1873; 2354; 2358; 2407; 2475 (2); 2501; 2507 (2); 3654:2; 4915; 5301; 5444; 5478; 5807; 5847; 5964; 6134; 6414; 7441; 8671; 8887; 8890; 8891; 8892 (2); 8894; 8898; 8909; 8910; 8914; 8923-8927; 8928 (2); 8929-8931; 8937; 8942; 8948; 8949; 8959; 8983; 9133; 12960; 13295, :1, :2; 14139; 14410; 14509; 14528; 15905; 16851; 16854 ТУНАЛГАН (2) ■ "Йортка кергән кияүдән туналган куян - мин артык!" - дип әйткән, ди, бер туналган куян ○ 13172 (2) ТУНАМЫЙЛАР (2) ■ Үтермәгән аюның тиресен тунамыйлар ○ 2108 ● 2238 ТУНАП (1) ■ Бу куянны атсам, тиресен тунап сатсам, бер тай алып кайтсам, килер көзгә ат булыр ○ 2278 ТУНАУ (2) ■ Арка тиресен тунау ○ 10819 ● 10874 ТУНГА (5) ■ Илне килештерүче - тунга төймә тегүче ○ 4982 ● 10683; 14188; 14573; 15503 ТУНЛЫ (2) ■ Суык төлке тунлы кешегә сәлам бирә, ертык тунлы кешенең куенына керә, имеш ○ 1126 (2) ТУНЛЫНЫКЫ (2) ■ Сабан туе - атлыныкы, туй - тунлыныкы ○ 6671 ● 13261 ТУННАН (3) ■ Бет ачуын туннан алу ○ 4838 ● 8896; 14224 ТУННАРЫ (1) ■ Күңелләре киренең туннары тире ○ 11879 ТУННЫ (4) ■ Беткә ачу итеп тунны утка якмыйлар ○ 4766 ● 8893; 14184; 15859 ТУННЫҢ (3) ■ Бүрекнең күрке тунның гаебен каплый ○ 9004 ● 12228; 14380 ТУНЫ (16 | 1) ■ Бүре, сарык туны кисә дә, бүре булыр ○ 2157 ● 2213; 2260; 2314; 2559; 4859; 7303; 7632; 8705; 8913; 8921; 8932; 11059; 11465; 12327; 13283; 16755:1 ТУНЫЙ (1) ■ Этне кем үтерсә, тиресен шул туный ○ 3704 ТУНЫЙЛАР (1) ■ Төлкене алдамыйлар, тотып тиресен генә туныйлар ○ 2310 ТУНЫМ (6) ■ Яудан аяр җаным юк, судан аяр туным юк ○ 5710 ● 8950; 8955; 8984; 10228; ТУНЫН (7) ■ Язга чыккач чегән тунын сата ○ 991 ● 4840; 8953; 8988; 11579 (2); 12294 ТУНЫҢ (8) ■ Челләдә туның ташлама, кыш үзең бел ○ 970 ● 1017; 1177; 3924; 8888; 8915; 13311; 13334 ТУНЫҢНЫ (1) ■ Туныңны беренче елны үзең ки, икенче елны улыңа бир, өченче елны дошманыңа бир ○ 8933 ТУҢ (4) ■ Илнең утына ян, бозына туң ○ 4989 ● 12564 (2); 15699 ТУҢАМЫН (1) ■ Туңамын туным юкка, өшимен эшем юкка ○ 8984 ТУҢАР (2) ■ Уңга киткән уңар, сулга киткән туңар ○ 700 ● 8323 ТУҢАРМЫН (1) ■ Уңсам уңармын, уңмасам туңармын ○ 14995 ТУҢАСЫҢ (1) ■ Я уңасың, я туңасың ○ 6627 ТУҢАЯККА (1) ■ Туңаякка бер аяк ○ 10222 ТУҢГАН (4) ■ Туңган елан эреткән кешесен чагар ○ 4685 ● 7276; 8926; 8934 ТУҢГАНГА (1) ■ Ачка казан астырма, туңганга ут яктырма ○ 9559 ТУҢГАННАН (1) ■ Кыш булганын колагы туңганнан белгән ○ 1041 ТУҢГАНЧЫ (1) ■ Байның бите туңганчы, ярлының "ите" туңган, ди ○ 7276 ТУҢГАНЫН (1) ■ Бүре толыбы бар кеше юлдашының туңганын белмәс ○ 6913 ТУҢДЫРА (2) ■ Кар матур да, аякны туңдыра ○ 1095 ● 5949 ТУҢДЫРЫП (1) ■ Суык туңдырып йөрү ○ 1227 ТУҢДЫРЫР (1) ■ Җил алдан булса - битең туңдырыр, арттан булса - туның туздырыр ○ 1177 ТУҢМАГАН (1) ■ Суыкка туңмаган җылыны кимәс ○ 1127 ТУҢМАС (3) ■ Эшләгән туңмас, эшләмәгән уңмас ○ 6211 ● 8804; 8819 ТУҢМЫЙ (1) ■ Эшләгән тегермәннең суы туңмый ○ 1468 ТУҢСА (3) ■ Уңса да үзе, туңса да үзе ○ 6626 ● 12090; 14994 ТУҢСАҢ (1) ■ Кыш туңсаң, җәй җылынырсың ○ 868 ТУҢЫП (2) ■ Берәү туеп сикерә, берәү туңып сикерә ○ 9634 ● 13796 ТУП (5) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 ● 5633; 6675; 6900; 13533 ТУПКА (1) ■ Тупка каршы тупның җавабы бар ○ 5634 ТУПЛАНГА (1) ■ Тай менсәң, тупланга кермә ○ 2856 ТУПЛАНГАН (1 | 1) ■ Аерылган каз тупланган каргага җим булыр ○ 4229 ● 4229:1 ТУПЛАНДА (1) ■ Маллы кеше - тупланда ○ 5597 ТУПНЫҢ (1) ■ Тупка каршы тупның җавабы бар ○ 5634 ТУПСАДЫР (1) ■ Ишек йөрткән тупсадыр, эшне йөрткән акчадыр ○ 7789 ТУПСАСЫ (1) ■ Теленең тупсасы юк, авызының туктасы юк ○ 15703 ТУПСАСЫЗ (1) ■ Ишек тупсасыз булмас ○ 8257 ТУП-ТУРЫ (1) ■ Киеккә үлем сәгате җитсә, туп-туры аучыга чабар ○ 2017 ТУП-ТУРЫДАН (1) ■ Туп-турыдан туп пошел, кәкерегә не ходи ○ 6900 ТУРАВЫ (1) ■ Ит туравы бер табыш, ун турамга бер кабыш ○ 9241 ТУРАГАН (2) ■ Тулган ай - тураган ит ○ 67 ● 9593 ТУРАГАНГА (1) ■ Ит тураганга - сөйгәне, карап торганга - тигәне ○ 9242 ТУРАГАНДА (2) ■ Суган тураганда елый ○ 1639 ● 9239 ТУРАЙМАС (1) ■ Анадан кыйшык туганны тезгә салсаң да тураймас ○ 13915 ТУРАЙТА (1) ■ Кәкрене турайта алмассың ○ 596 ТУРАЙТАЛМАССЫҢ (1) ■ Карышып үскән караманы турайталмассың ○ 1741 ТУРАЛА (1) ■ Тол хатын - тулган ай, толлыгын сакламаса, йолдызга турала ○ 13678 ТУРАМА (1) ■ Ашамаганда турама, сорамаганда сөйләмә ○ 15773 ТУРАМГА (1) ■ Ит туравы бер табыш, ун турамга бер кабыш ○ 9241 ТУРАП (1) ■ Кәҗә агач кимерә, тычкан турап симерә ○ 3019 ТУРАР (1) ■ Уң кул урар, сул кул турар, урта кул ук атар ○ 5645 ТУРАРГА (1) ■ Кәҗә кәбестә турарга оста ○ 3034 ТУРАУЧЫ (1) ■ Итнең иң тәмлесен тураучы ашар ○ 9248 ТУРАЯ (1) ■ Елан үлгәч турая ○ 4614 ТУРБЫ (1) ■ Турбы тулганда кизәк табылды ○ 9968 ТУРГА (1) ■ Ир әйләнеп кулга төшәр, кош әйләнеп турга төшәр ○ 13513 ТУРГАЙ (12 | 1) ■ Бер кара тургай килеп, яз башын китерми ○ 771 ● 1265; 3347; 4099; 41534157; 4158:1; 4159; 4218; 16220 ТУРГАЙДАН (2) ■ Тургайдан курыксаң, тары икмә ○ 1568 ● 4194 ТУРГАЙНЫҢ (2) ■ Былбылның өне бар, тургайның тубыр теле бар ○ 4094 ● 4158 ТУРКА (1) ■ Туйга барсаң туеп бар, турка туның киеп бар ○ 13311 ТУРПЫШАГА (1) ■ Буш турпышага ат килмәс ○ 2636 ТУРСЫГЫМ (1) ■ Капка авызына кода килсә - кабам белән орчыгым, киявем белән кызым килсә - казан белән турсыгым ○ 14617 ТУРСЫК (1) ■ Яман атка ял бетсә, янына турсык бәйләтмәс ○ 2706 ТУРТЫЙДАН ( | 1) ■ Туртыйдан туры хәбәр ○ 11661:2 ТУРУНСЫЗ (1) ■ Турунсыз кеше - тамырсыз агач ○ 14182 ТУРЫ (87 | 3) ■ Аем туры бакканда йолдызларга йодрык ○ 2 ● 1694; 1702 (2); 2029; 2778; 3193; 3561; 4080, :1; 4086; 4383; 5213; 5595; 5602; 5635; 5697; 5773; 5902; 5903; 5958; 6392; 6676; 6738; 6815-6820; 6867; 6890; 6997; 7044; 7233 (2); 7262; 7298; 7891; 8069; 8177; 8453; 8471; 8482; 9674; 10954; 11227; 11530; 11661, :1, :2; 12529; 12533; 12557; 12558 (2); 12628; 12673; 14524; 15726; 15776; 15815; 15913; 15916; 16078-16081; 16082 (2); 16083-16096; 16148; 16156; 16235; 16522; 16704; 16845 туры → туп-туры ТУРЫДА (1) ■ Ике арада, бер турыда калу ○ 735 ТУРЫДАН (5) ■ Турыдан карга гына оча ○ 4002 ● 6744; 6816; 6821; 16093 турыдан → туп-турыдан ТУРЫЛЫГЫ (2) ■ Җәяүнең сукмагы тар, алай да турылыгы бар ○ 6879 ● 12559 ТУРЫЛЫГЫНА (2) ■ Көймә турылыгына карама, юл турылыгына кара ○ 7049 (2) ТУРЫЛЫГЫҢ (1) ■ Ярлы булсаң, турылыгың - байлык ○ 7451 ТУРЫЛЫК (5) ■ Сабын - тышны, турылык - эчне пакьлый ○ 12543 ● 12560 (2); 12561; 16097 ТУРЫЛЫКЛЫ (1) ■ Турылыклы булып үлү ялганчы булып яшәүдән яхшырак ○ 12562 ТУРЫЛЫКНЫ (1) ■ Турылыкны һәркем мактый, ләкин сакламый ○ 12563 ТУРЫНДА (13) ■ Күк бер синең баш турында гына түгел ○ 98 ● 3255; 4486; 5122 (2); 5373; 5616; 6695; 11168; 15011 (2); 15240; 15761 ТУРЫНЫ (1) ■ Туры турыны сөяр, ялган турыдан көяр ○ 16093 ТУРЫСЫ (1) ■ Сүзнең турысы тимерне теләр ○ 16050 ТУРЫСЫН (4) ■ Акыллыдан турысын әйттерә алмасаң, тиледән сора ○ 11460 ● 15769; 16051; ТУСА (27) ■ Апрель туса, яз була ○ 760 ● 945; 951; 2787; 3308 (2); 4421; 4692; 5785; 11090; 13465 (2); 13947; 14063; 14079; 14081 (2); 14102; 14116 (2); 14142 (2); 14173; 14355; 14357; 14358 (2) ТУСАҢ (1) ■ Атадан алтау тусаң да, үз улың булмаса ялгызсың ○ 14107 ТУСТАГАНГА (1) ■ Тулы тустаганга су кермәс ○ 9969 ТУСТАК (2) ■ Ашы юк алтын аяктан әйрәне бар тустак яхшы ○ 9144 ● 9680 ТУТ (6) ■ Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар ○ 323 ● 451; 4351; 4564; 12100; 12564 ТУТАҢ (1) ■ Синдә ашау кайгысы, миндә тутаң кайгысы ○ 9776 ТУТЫГА (1) ■ Кылыч кында торса тутыга ○ 5592 ТУТЫЙ (11) ■ Карга, тутый кош йөрешен йөреп, үз йөрешен оныткан ○ 3979 ● 4017; 4081; 4160-4162; 4164; 4165; 4178; 14297; 16099 ТУТЫЙНЫ (2) ■ Тутыйны читлеккә теле кертә ○ 4163 ● 14718 ТУТЫЙНЫҢ (1) ■ Былбылның өне татлы, тутыйның теле татлы ○ 4095 ТУТЫК (2) ■ Тутык тимерне ашый ○ 316 ● 14950 ТУТЫКМАС (1) ■ Кояш каралмас, алтын тутыкмас ○ 38 ТУТЫКМЫЙ (2) ■ Яхшы аучының мылтыгы тутыкмый ○ 2025 ● 13739 ТУТЫРА (5) ■ Хайван башта җелек тутыра, аннан ит җыя, аннан соң гына май җыя башлый ○ 2412 ● 5037; 7021; 13909; 17069 ТУТЫРГАН (1) ■ Яза-яза сандыгын тутырган, укый белмичә авызын ачып утырган ○ 16707 ТУТЫРДЫ (1) ■ Кырык-кырык дия иллегә тутырды ○ 8052 ТУТЫРМЫЙ (1) ■ Өйне кырык ир тутырмый, бер хатын тутыра ○ 13909 ТУТЫРУ (2) ■ Колакка ком тутыру ○ 10496 ● 10508 ТУТЫРЫП (2) ■ Типсә дә, чиләк тутырып савым бирә торган сыер типсен ○ 3232 ● 11909 ТУТЫРЫР (1) ■ Таза орлык таза иген үстерер, начар орлык кырга чүп-чар тутырыр ○ 1444 ТУТЫРЫРГА (1) ■ Ил авызын тутырырга илле батман кирәк ○ 4914 ТУУ (3) ■ Ак җәймәле көн туу ○ 1029 ● 2996; 14098 ТУФРАГЫ (2) ■ Ялгызның сүзе үтми, җәяүленең туфрагы тузмый ○ 5111 ● 15410 ТУФРАГЫННАН (1) ■ Килен кайниш туфрагыннан алына ○ 13355 ТУФРАГЫҢ (1) ■ Туфракка ябышсаң, туфрагың алтын булсын; ташка ябышсаң, ташың көмеш булсын ○ 190 ТУФРАК (10) ■ Туфрак алтын булмас ○ 188 ● 233; 278; 1455; 6529; 8385; 8446; 10992; 11222; 14857 ТУФРАККА (5) ■ Туфракка су катышмыйча, балчык булмас ○ 189 ● 190; 259; 5059; 7750 ТУФРАКНЫ (1) ■ Туфракны җир иткән - изгелек күргән, җирне туфрак иткән - ачтан үлгән ○ 1455 ТУФРАКТА (1) ■ Алмаз таш туфракта ятса да, күргән кеше алмый калмас ○ 254 ТУФРАКТАН (1) ■ Алачак яфрактан күп булса, бирәчәк туфрактан күп ○ 8090 ТУШЫ (1) ■ Ишәк - ише белән, дуңгыз - тушы белән ○ 2958 ТУЫМНАН (1) ■ Туымнан калмаган үлемнән калмый ○ 15389 ТУЫҢ (1) ■ Туган җиргә туың тек ○ 5060 ТУЫП (3) ■ Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш ○ 25 ● 14535; 15452 ТУЯ (10) ■ Бүре аркасында кош туя ○ 2127 ● 2145 (2); 3188; 3254; 3943; 7435; 9633; 9679; 9721 ТУЯР (9) ■ Арыслан үз көче белән туяр ○ 2050 ● 3084; 3113; 3879; 9565; 9621; 9721; 11116; 11862 ТУЯРЛЫК (2) ■ Бер карга туярлык ите юк ○ 4011 ● 9641 ТУЯРСЫҢ (1) ■ Яласаң туярсың, ямасаң киярсең ○ 8872 ТҮБӘ (7) ■ Түбән җирдә бер түбә үзен тауга санаган ○ 193 ● 4368; 5909; 8375; 8379; 8776; 16318 ТҮБӘГӘ (5 | 1) ■ Ил аулак булса, дуңгыз түбәгә чыгар ○ 2901 ● 4918; 8294; 8295; 8408:1; 12111 ТҮБӘДӘГЕСЕН (1) ■ Һавадагысын аударып, түбәдәгесен түнтәреп ○ 8398 ТҮБӘДӘН (3) ■ Мәчене түбәдән атсаң да, дүрт аягы өстенә төшәр ○ 3368 ● 8341; 10957 ТҮБӘЛӘМИЛӘР (1) ■ Егылганны түбәләмиләр ○ 6753 ТҮБӘЛӘРЕ (1) ■ Өйрәләре сыек икән, түбәләре кыек икән ○ 9514 ТҮБӘН (18) ■ Түбән җирдә бер түбә үзен тауга санаган ○ 193 ● 701; 703; 704; 706-708; 741; 1377; 3873 (2); 5279; 8386; 10556; 10567; 10588; 12007; 16645 ТҮБӘНГӘ (8 | 2) ■ Түбәнгә карап шөкер ит, югарыга карап фикер ит ○ 695 ● 695:1, :2; 696; 709-712; 11311; 13185 ТҮБӘННӘН (1) ■ Түбәннән югарыга ун ел менәләр, югарыдан түбәнгә ун көн дә җитә ○ 696 ТҮБӘҢ (2) ■ Түбәң күктә булса да, аягың җирдә булыр ○ 68 ● 8382 ТҮБӘҢНӘН (1) ■ Түбәңнән керер, табаныңнан чыгар ○ 10365 ТҮБӘСЕ (6) ■ Үрдәк: "Хуҗаның түбәсе такта, саламга калганчы ашыйм әле", - дип әйтә, ди ○ 4429 ● 8245; 8380; 8381; 8393; 12289 ТҮБӘСЕЗ (2) ■ Җир түбәсез булмас, ил түрәсез булмас ○ 5981 ● 13877 ТҮБӘСЕН (8) ■ Биек тауның түбәсен күр дә төбенә барма ○ 119 ● 4083; 4416; 8279; 8342; 8373; 8377; 8613 ТҮБӘСЕНӘ (1) ■ Өй түбәсенә менеп төшү ○ 8394 ТҮБӘСЕННӘН (1) ■ Кешегә бәхетне баш түбәсеннән биргән, безгә бәкәл сөягеннән дә бирмәгән ○ 14990 ТҮБӘТӘЙ (1) ■ Түбәтәй җыеп калу ○ 9026 ТҮГӘР (3) ■ Колан кайда симерсә, төген шунда түгәр ○ 2228 ● 5920; 13648 ТҮГӘРӘК (8) ■ Түгәрәк күлдә балык күп ○ 477 ● 5125 (2); 8296; 9662; 10343; 12449; 16171 ТҮГӘРЛӘР (1) ■ Аз китерсәң сүгәрләр, күп китерсәң түгәрләр ○ 545 ТҮГӘРСЕҢ (1) ■ Эчәрсең йөзем суын, түгәрсең йөзең суын ○ 9861 ТҮГЕЛ (321 | 3) ■ Кояш бер сиңа гына түгел ○ 95 ● 98; 153; 223; 320; 538; 715; 752; 794; 823 (2); 1075; 1143; 1197; 1222 (2); 1305; 1399; 1422; 1628; 1647; 1795; 1933; 1967; 2043 (2); 2053; 2078; 2081; 2103; 2117; 2304; 2339; 2508; 2522; 2535; 2567:2; 2691; 2747; 2753; 3008; 3024; 3056; 3064; 3098; 3109; 3141; 3148 (2); 3150; 3216; 3292; 3687; 3789; 4029; 4192; 4200; 4246; 4309; 4359; 4447; 4536 (2); 4538; 4655; 4757; 4761; 4798; 4852; 4872; 4876; 5133; 5149; 5228; 5261; 5270; 5275; 5276; 5323; 5398; 5600; 5644; 5655; 5719; 5888; 5945; 6055; 6082; 6100; 6161; 6164; 6166-6168; 6172; 6227; 6231; 6330; 6382; 6610; 6846; 6869; 6940; 6978; 6993; 7056; 7165; 7219; 7246 (2); 7249 (2); 7251; 7279; 7365; 7423; 7485; 7511; 7516; 7527; 7657; 7672; 7695; 7797; 7816; 7818 (2); 7825; 8000; 8027; 8031 (2); 8092; 8113; 8117; 8154; 8169; 8208; 8262; 8263; 8265; 8452 (2); 8552; 8702; 8740; 8870; 8878 (2); 8904; 8929; 9002; 9077; 9214; 9262; 9374; 9400; 9434 (2); 9435 (2); 9437; 9439; 9452; 9453; 9482 (2); 9704; 9729; 9768; 9773; 9777; 9785, :1; 9839; 9984; 10013; 10120; 10206; 10245; 10277; 10287; 10288; 10314; 10334; 10356; 10380; 10384; 10387; 10661; 10688; 10689 (2); 10754; 10814; 10842; 10901; 10927; 11067; 11081; 11093; 11096; 11124; 11132; 11134; 11148; 11149, :1; 11195; 11220; 11256; 11257; 11333; 11345; 11412; 11418; 11490; 11493; 11501; 11549; 11613; 11619; 11821; 11825; 12088 (2); 12180; 12474; 12532; 12553; 12567; 12617 (2); 12674; 12700 (2); 12822; 12907; 12948; 13064 (2); 13069 (2); 13070 (2); 13118 (2); 13165; 13237; 13240; 13321; 13457; 13530; 13584; 13730; 13732; 13785; 13847; 13848; 13950; 13956; 13958; 14092; 14251 (2); 14343 (2); 14488; 14496; 14531; 14535; 14539; 14638 (2); 14710; 14714; 14832; 14835; 14871; 14873; 14878; 14887; 14946; 14970; 15060; 15063; 15122; 15241; 15338; 15366 (2); 15536; 15546; 16018; 16055; 16074; 16075; 16117; 16132; 16220; 16272; 16273; 16296; 16313; 16354 (2); 16383; 16442; 16527; 16567; 16572; 16607; 16625; 16680; 16686; 16742; 16770; 16818; 16832; 16841; 16892 (2); 17083 (2) ТҮГЕЛЕР (1) ■ Ташкан түгелер, шашкан көенер ○ 11929 ТҮГЕЛМӘС ( | 1) ■ Чиләгенә күрә капкачы, тәгәрәтсәң дә түгелмәс ○ 9978:1 ТҮГЕЛМЕ ( | 1) ■ Дин, дин дип күп әйтсә, динге соравы түгелме? ○ 16816:1 ТҮГЕЛМЕН (1) ■ Ашыңа тозлык түгелмен ○ 9440 ТҮГЕЛСӘ (4) ■ Куеннан түгелсә - кунычка ○ 8912 ● 9269 (2); 11211 ТҮГЕЛСЕҢ (5) ■ Аштан олы түгелсең ○ 9438 ● 9497; 9591; 15146 (2) ТҮГЕП (1) ■ Тир түгеп эшлә, кунак кебек яшә ○ 6137 ТҮГҮ (2) ■ Байга мал бирү - диңгезгә су түгү ○ 7211 ● 10727 ТҮЗ (3) ■ Рәхәтен теләгәч, михнәтенә дә түз ○ 14944 ● 15724; 16233 ТҮЗӘ (3) ■ Чабыш аты чапмый түзә алмый ○ 2804 ● 3116; 14966 ТҮЗӘР (3) ■ Бүре ачка түзәр, коллыкка түзмәс ○ 2130 ● 5787 (2) ТҮЗӘРЛЕК (1) ■ Яшь мәхәббәт - җүләрлек, карт мәхәббәт - түзәрлек ○ 12785 ТҮЗӘРМЕН (1) ■ Карт куенында калач бар - калачыннан кан татыр, яшь куенында камчы бар камчысыннан бал татыр; калачыннан бизәрмен, камчысына түзәрмен ○ 15041 ТҮЗӘРСЕҢ (3) ■ Туклыкка түзмәсәң, хурлыкка түзәрсең ○ 9718 ● 10773; 11973 ТҮЗГӘН (4) ■ Сөт кайнаганчы түзгән, суынганчы түзмәгән ○ 9493 ● 11938-11940 ТҮЗГӘННЕ (1) ■ Күбенә түзгәнне әзенә түзәрсең ○ 11973 ТҮЗЕ (1) ■ Картлар сүзе - кәбестә түзе ○ 16370 ТҮЗЕМ (1) ■ Йөргәнгә йөрем бирсен, калганга түзем бирсен ○ 6772 ТҮЗЕП (1) ■ Ачлыкка түзеп була, суыкка - юк ○ 1072 ТҮЗМӘГӘН (2) ■ Яхшы көнгә түзмәгән яман көнгә түзмәс ○ 998 ● 9493 ТҮЗМӘС (4) ■ Яхшы көнгә түзмәгән яман көнгә түзмәс ○ 998 ● 2130; 5787 (2) ТҮЗМӘСӘҢ (2) ■ Туклыкка түзмәсәң, хурлыкка түзәрсең ○ 9718 ● 10773 ТҮЗМИ (1) ■ Әдәм баласы михнәткә түзә, рәхәткә түзми ○ 14966 ТҮЗСӘҢ (1) ■ Чәнечкесенә түзсәң, гөлен өзәрсең ○ 1323 ТҮЗСЕН (2) ■ Песи белән уйнаган тырнавына түзсен ○ 3370 ● 8788 ТҮЗҮ (1) ■ Тешне аркылы тешләп түзү ○ 10646 ТҮККӘН (1) ■ Чишмәне Иделгә түккән ○ 536 ТҮКМИ (1) ■ Көч түкми нефть чыкмый ○ 292 ТҮКМИЛӘР (1) ■ Яхшы суны ерак түкмиләр ○ 487 ТҮКСӘҢ (1) ■ Тирес түксәң җиреңә, ындырың тулыр игенгә ○ 1452 ТҮЛ (1) ■ Түзгән түл җыяр ○ 11939 ТҮЛӘ (1) ■ Эт тә куянны "бурычыңны түлә!" дип куган ○ 3643 ТҮЛӘВЕ (1) ■ Эт түләве - бер көчек ○ 3646 ТҮЛӘГӘЧ (1) ■ Исәрнең акча түләгәч исенә төшәр ○ 11582 ТҮЛӘП (4) ■ Тигенне яратмасаң, хакын түләп ал ○ 7977 ● 8050; 9802; 9843 ТҮЛӘР (4) ■ Мәче урлар, эт түләр ○ 3360 ● 11601; 11713; 16305 ТҮЛӘРСЕҢ (5) ■ Берәүнең чебешен үтерсәң, тавык түләрсең ○ 4270 ● 7084; 12605; 13147; 13329 ТҮЛӘҮГӘ (1) ■ Таразыга - җиңел, түләүгә - авыр ○ 7975 ТҮЛӘҮСЕЗ (2) ■ Түләүсез малның кадере булмый ○ 7420 ● 7986 ТҮЛИ (1) ■ Бай бирәчәген мал белән, ярлы тир белән түли ○ 7160 ТҮЛИСЕ (1) ■ Бәйрәмдә бурыч түлисе булганга ураза ае кыска ○ 8150 ТҮЛКЕ (1) ■ Без үзебез төлкече, түлке әдәм көлкесе ○ 2319 ТҮМӘ (2) ■ Сабаклы түмә салмаклы, сабаксыз түмә салмаксыз; аталы бала ардаклы, атасыз бала ардаксыз ○ 14374 (2) ТҮМӘР (1) ■ Яраклы түмәр җирдә ятмас ○ 1969 ТҮМГӘК (7 | 2) ■ Искә алмаган түмгәк чана аудара ○ 120 ● 142; 146; 245; 1899:2; 3654:3; 8441; 13290; 16808 ТҮМГӘККӘ (5) ■ Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең ○ 115 ● 161; 225; 1995; 3611 ТҮМГӘКТӘЙ (1) ■ Таудай таләбең булганчы, түмгәктәй эшең булсын ○ 6123 ТҮНӘРСЕҢ (1) ■ Черек баскычтан менмә - түнәрсең, черек басмага басма - батарсың ○ 8634 ТҮНГӘ (2) ■ Үнәре үргә тарта, арт саны түнгә тарта ○ 745 ● 12655 ТҮНГӘК (1) ■ Тун кидергәч, түнгәк тә туй кодасы булыр ○ 8927 ТҮНГӘККӘ (1) ■ Эт түнгәккә чылатырга иренми ○ 3647 ТҮНГӘН (2) ■ Югары менми менгән - түбән караса түнгән ○ 704 ● 8584 ТҮНГӘНДӘ (2) ■ Яу түнгәндә батыр булыр, дау түнгәндә акыл булыр ○ 5664 (2) ТҮНДЕ (1) ■ Өстәлләренең бер аягы түнде микән ○ 8449 ТҮНДЕРЕР (1) ■ Яхшы юлга күндерер яман, юлдан түндерер ○ 12332 ТҮНЕП (1) ■ Әйткәнгә күнеп, төрткәнгә түнеп ○ 16324 ТҮНТӘРӘ (1) ■ Ир чынласа, тауны түнтәрә ○ 13511 ТҮНТӘРГӘН (1) ■ Аксак сарыкның авызына җил түнтәргән түңгәләк төшәр ○ 3079 ТҮНТӘРЕП (1) ■ Һавадагысын аударып, түбәдәгесен түнтәреп ○ 8398 ТҮНТӘРМӘС (1) ■ Тәкә сөзеп тау түнтәрмәс ○ 3143 ТҮҢГӘЛӘК (1) ■ Аксак сарыкның авызына җил түнтәргән түңгәләк төшәр ○ 3079 ТҮҢЕЛ (3) ■ Кояшлап яуган яңгырдан түңел ○ 1111 ● 12897 (2) ТҮҢЕЛМӘ (5) ■ Төсе бардан түңелмә ○ 619 ● 628; 1400; 5369; 10289 ТҮП (1) ■ Түтәнәгә түп тә талкан ○ 9725 ТҮР (5) ■ Бикәләр түр өчен талашыр ○ 5770 ● 5804; 8297; 13321; 14600 ТҮРӘ (36 | 2) ■ Кәҗә тәкәсе түрә булырга яратыр ○ 3133 ● 3469; 3645; 3707; 5086; 5726 (2); 5735; 5758 (2); 5786; 5859; 5906 (2); 5907-5911; 5938; 5968; 5978; 5980; 5997 (2); 7150; 8347; 9800; 10299; 10782; 11500; 11659; 11663; 12166:2; 17020; 17063; 17064; 17077:1 ТҮРӘГӘ (6) ■ Бер түрәгә дау килсә - түрәләр сөенер, күп түрәгә дау килсә - түрәләр берегер ○ 5756 (2) ● 5771; 5902; 5912; 5913 ТҮРӘДӘ (1) ■ Ташта тамыр юк, түрәдә бавыр юк ○ 5887 ТҮРӘДӘН (2) ■ Залим түрәдән ерак кач ○ 5795 ● 5849 ТҮРӘЛӘР (3) ■ Бер түрәгә дау килсә - түрәләр сөенер, күп түрәгә дау килсә - түрәләр берегер ○ 5756 (2) ● 9193 ТҮРӘЛЕК (2) ■ Мал - исеп китә торган җил, түрәлек - күчә торган күләгә ○ 5854 ● 8390 ТҮРӘНЕ (2) ■ Тернәкле әдәм түрәне кол итәр ○ 5483 ● 5911 ТҮРӘНЕКЕ (1) ■ Ил түр башы - түрәнеке ○ 5804 ТҮРӘНЕҢ (6) ■ Түрәнең сүзе сүз, ни әйтсә - шул төз ○ 5914 ● 5915-5917; 5979; 5983 ТҮРӘСЕ (1) ■ Һәр җирнең бер түрәсе бар, һәр түрәнең төрмәсе бар ○ 5983 ТҮРӘСЕЗ (1) ■ Җир түбәсез булмас, ил түрәсез булмас ○ 5981 ТҮРГӘ (10) ■ Капка астыннан кергән, түргә менеп өргән ○ 3776 ● 7150; 8405; 9045; 9053; 11128; 14358; 15125; 15486; 16667 ТҮРДӘ (8) ■ Түрдә утырганы түрә булмас, артында торганы түрә булыр ○ 5906 ● 5917; 8246; 11367; 15377; 15411; 15438; 16336 ТҮРДӘГЕ (2) ■ Ишектәге песигә "перес!" дисәң, түрдәге песигә тияр ○ 3339 ● 14358 ТҮРДӘН (2) ■ Уз түрдән, утыр түбән ○ 8386 ● 10223 ТҮРЕ (3) ■ Түгәрәк өйнең түре юк ○ 8296 ● 9199; 13788 түре → ишеге-түре ТҮРЕМ (1) ■ Туган телем - иркә гөлем, киңдер сиңа күңел түрем ○ 15630 ТҮРЕН (2) ■ Түрәнең түрен күрмәссең, еланның аягын күрмәссең ○ 5915 ● 11645 ТҮРЕНӘ (2) ■ Торна оятын оятлап, ябалак урман түренә качкан ○ 4136 ● 13282 ТҮРЕНДӘ (4) ■ Байның түрендә, ярлының гүрендә ○ 7305 ● 8251; 12295; 17020 ТҮРЕННӘН (2) ■ Утыр урыннан - сәке түреннән ○ 8442 ● 13411 ТҮРЕҢДӘ (3) ■ Үз түреңдә үз иркең ○ 8346 ● 8347; 12156 ТҮРЕҢНӘН (1) ■ Начар кеше түреңдә ята, түреңнән төшә - гайбәтеңне сата ○ 12156 ТҮРНЕ (1) ■ Аягы яман түрне болгар ○ 10882 ТҮРНЕҢ (1) ■ Түрнең урыны йомшак була ○ 8298 ТҮТӘЙ (1) ■ Тычканның койрыгына бассаң, "түтәй!" дияр ○ 3422 ТҮТӘЛ (1) ■ Бакча иясенә түтәл юк, өй иясенә бүкән юк ○ 1591 ТҮТӘЛДӘ (1) ■ Кеше казасына көлмә, үзеңнеке түтәлдә ○ 14897 ТҮТӘНӘГӘ (3) ■ Түтәнәгә алма - шалкан, ком - талкан, чыпчык тизәге - канәфер ○ 9723 ● 9724; 9725 ТҮШ (3) ■ Үзе баш, үзе түш ○ 10372 ● 11940; 13126 ТҮШӘГЕ (7) ■ Иле юкның икмәге юк, икмәге юкның түшәге юк ○ 4971 ● 5615; 7192; 7306; 8421; 14491; 14640 ТҮШӘГЕМ (1) ■ Әтәч кычкырса: "Хатыным күп, түшәгем юк", - дияр, имеш ○ 4378 ТҮШӘГЕҢ (1) ■ Үз өең, үлән түшәгең ○ 8349 ТҮШӘГЕҢӘ ( | 1) ■ Түшәгеңә күрә аягың сузарсың ○ 8429:1 ТҮШӘК (9 | 1) ■ Ишәк түшәк кадерен белмәс ○ 2968 ● 2978; 2980; 6655:2; 8376; 8402; 8431; 12037; 13769; 13895 ТҮШӘККӘ (3) ■ Җиргә төшкән үсәр, түшәккә төшкән үчәр ○ 1482 ● 1674; 8399 ТҮШӘКНЕҢ (1) ■ Тол хатынга мунчаның актыгы, түшәкнең ястыгы ○ 13680 ТҮШӘКТӘН (3) ■ Түшәктән тәгәрәмәскә түмгәк, җеннән курыкмаска иптәш ○ 8441 ● 13572; ТҮШӘМ (3) ■ Исән бул, иске өеңә түшәм бул, яңа өеңә матча бул, тараканга патша бул ○ 8367 ● 8448; 9603 ТҮШӘМГӘ (2) ■ Түшәмгә төкереп ята ○ 8383 ● 10587 ТҮШӘМДӘ (1) ■ Түшәмдә таракан санау ○ 8384 ТҮШӘМНӘН (1) ■ Түшәмнән туфрак кою ○ 8385 ТҮШӘМНЕ (1) ■ Борыны түшәмне тишә инде ○ 10636 ТҮШӘНГӘНЕҢ (1) ■ Ястанганың яфрак, түшәнгәнең туфрак ○ 8446 ТҮШӘНЕР (2) ■ Солдатның ятыр ястыгы юк, түшәнер түшәге юк ○ 5615 ● 8421 ТҮШӘП (1) ■ Кайда егыласымны белсәм, алдан салам түшәп куяр идем ○ 6780 ТҮШӘСӘҢ (1) ■ Тиресне калын түшәсәң, амбарың буш калмас ○ 1453 ТҮШӘҮЛЕ (1) ■ Солдатның ятыр ястыгы бөтен җирдә түшәүле ○ 5614 ТҮШЕ (3) ■ Ат булыр колынның түше яссы булыр ○ 2840 ● 4653; 5437 ТҮШЕН (1) ■ Берәүнең түшен җисәң, үзеңнең очаңны сайла ○ 9635 ТҮШЕНӘ (1) ■ Түшенә карама, эшенә кара ○ 6141 ТҮШЕННӘН (1) ■ Ат - тешеннән, егет түшеннән билгеле ○ 12825 ТҮШЕҢНЕ (1) ■ Үз өең үзеңә ирек, утыр түшеңне киереп ○ 8348 ТҮШКЕ (1) ■ Түшке аелның батканын иясе белмәс, ат белер; ир егетнең кадерен ага-эне белмәс, ят белер ○ 14683 ТҮШЛӘРЕ (1) ■ Билдәмәсе бикәгә, түшләре түрәгә ○ 5771 ТҮШНЕ (1) ■ Башны бозган - балта, түшне бозган - шайтан ○ 16723 ТЫБЫРСЫКНЫҢ (1) ■ Шаталакның теле уйный, тыбырсыкның арты уйный ○ 11946 ТЫГА (2) ■ Сыерлар су эчкәндә, бака сыйрагын тыга ○ 3209 ● 9627 ТЫГАР (7) ■ Күл булса, бака борынын тыгар ○ 409 ● 6873 (2); 10900 (2); 10977 (2) ТЫГАРГА (1) ■ Илнең авызын тыгарга илле ыштаным юк ○ 5142 ТЫГАРЛЫК (1) ■ Ике колагыңны дүрт җирдән тыгарлык булу ○ 10472 ТЫГАСЫ (1) ■ Аягын тыккач, таягын да тыгасы ○ 10988 ТЫГУ (2) ■ Тәгәрмәчкә таяк тыгу ○ 7116 ● 11017 ТЫГЫЗ (1) ■ Тыгыз җирдә тыгынчык ○ 654 ТЫГЫЗЛАМЫЙ (1) ■ Мәхәббәткә томау тыгызламый ○ 12735 ТЫГЫЛМА (1) ■ Эшең булмаган эшкә тыгылма ○ 6193 ТЫГЫЛЫП (1) ■ Егылып үлгәнче тыгылып үл ○ 6754 ТЫГЫЛЫР (1) ■ Комсыз комганга тыгылыр ○ 9666 ТЫГЫЛЫРСЫҢ (1) ■ Азлап капсаң тук булырсың, зур капсаң тыгылырсың ○ 9529 ТЫГЫН (1) ■ Тишеккә - тыгын, ертыкка - ямау ○ 8871 ТЫГЫНЧЫК (1) ■ Тыгыз җирдә тыгынчык ○ 654 ТЫГЫП (3) ■ Дөя кошы башын комга тыгып кына аучыдан яшеренә алмый ○ 4213 ● 9277; 14705 ТЫЙ (12) ■ Оста барда кулың тый, остаз барда телең тый ○ 6362 (2) ● 10438; 13215 (2); 15233 (2); 15499; 15507; 15544; 16541 (2) ТЫЙГАН (5) ■ Начарлыктан тыйган - әдәп, һәлак иткән - гадәт ○ 11253 ● 11943; 15498 (2); 15593 ТЫЙМАГАН (2) ■ Тыймаган авызда бәла бар ○ 10585 ● 15949 ТЫЙНАК (2) ■ Кунак булсаң, тыйнак бул, егет булсаң, җыйнак бул ○ 10093 ● 13095 ТЫЙНАКЛЫККА (1) ■ Мактану хур итә, тыйнаклыкка ни җитә ○ 12020 ТЫЙНАКНЫҢ (1) ■ Тыйнакның кулы эшләр, мактанчыкның теле эшләр ○ 12039 ТЫЙНАКСЫЗНЫҢ (1) ■ Тыйнаксызның эше дә җыйнаксыз ○ 12040 ТЫК (2) ■ Бир дә тизрәк кабагын тык ○ 8218 ● 14538 ТЫККАН (4) ■ Колагына чүбек тыккан ○ 10488 ● 10900 (2); 16809 ТЫККАНМЫ (1) ■ Аркаңа уклау тыкканмы, бөкерәя алмыйсың ○ 10824 ТЫККАЧ (1) ■ Аягын тыккач, таягын да тыгасы ○ 10988 ТЫКМА (6) ■ Эт авызына таяк тыкма ○ 3544 ● 8252; 8470; 10237; 10895; 12404 ТЫКМАГАН (2) ■ Кесәгә тыкмаган, күзе чыкмаган ○ 8970 ● 10042 ТЫКСАҢ (1) ■ Кеше баласы кештәккә тыксаң да илекмәс, бүре баласы бүреккә салсаң да илекмәс ○ 14185 ТЫЛМАЧ (3) ■ Акча - көчсезгә көч, телсезгә - тылмач ○ 7682 ● 15629; 15634 ТЫЛМАЧНЫҢ (1) ■ Тылмачның акылы теленнән озын булсын ○ 15635 ТЫМЫЗЫК (4) ■ Тымызык елга көймәне алып китәр ○ 473 ● 474; 481; 4514 ТЫН (4) ■ Тын сазда корт күп була ○ 191 ● 1085; 5559; 8291 ТЫНАР (3) ■ Игенче явымда тынар, балыкчы давылда тынар ○ 1409 (2) ● 5046 ТЫНГАНЫ (1) ■ Үләр авыруның үлгәне яхшы, калган күңелнең тынганы яхшы ○ 15342 ТЫНГЫ (1) ■ Ахмак баш аякка тынгы бирмәс ○ 10236 ТЫНГЫСЫЗ (1) ■ Тынгысыз аяк җанга тынычлык бирми ○ 10959 ТЫНДЫРГАН (1) ■ Эшләмәгән эше юк, җан тындырган төше юк ○ 6440 ТЫНДЫРМЫЙ (3) ■ Җылы сөяк сындырмый, салкын җанны тындырмый ○ 1205 ● 4764; 15315 ТЫНМАС (8) ■ Ишәккә менгәннең аягы тынмас ○ 2976 ● 3481; 6323; 11692 (2); 11868; 13757 (2) ТЫНМЫЙ (1) ■ Кулым тынса, җаным тынмый ○ 11033 ТЫНСА (1) ■ Кулым тынса, җаным тынмый ○ 11033 ТЫНЧЫМАС (1) ■ Аккан су тынчымас ○ 340 ТЫНЫГА (3) ■ Йөреп чәчәгән торып тыныга, торып чәчәгән утырып тыныга, утырып чәчәгән ничек тыныга? ○ 6775 (3) ТЫНЫЙМ (1) ■ Яманнан тыныйм дисәң, сораганын биреп котыл ○ 12268 ТЫНЫҢ (1) ■ Тының бетте - көнең бетте ○ 15307 ТЫНЫСЫ (1) ■ Карты барның хаты бар, агасы барның ырысы бар, энесе барның тынысы бар ○ 15068 ТЫНЫЧ (26) ■ Тыныч күлдә җеннәр күп үрчи ○ 475 ● 905; 1587; 5223; 5636; 5637 (2); 5706 (2); 5718; 8280; 9674; 9757; 10059; 11317; 11353; 11396; 13784; 13883 (2); 14002; 14594; 14882; 15116; 15737; 16100 тыныч → рәхәт-тыныч ТЫНЫЧЛАП (2) ■ Чәеңне сал учлап, эчәрсең тынычлап ○ 9370 ● 9656 ТЫНЫЧЛЫГЫ (2) ■ Төннең тынычлыгы - көннең куанычы ○ 957 ● 7726 ТЫНЫЧЛЫГЫН (1) ■ Халык тынычлыгын бозучы үз башына йөри ○ 5076 ТЫНЫЧЛЫГЫННАН (1) ■ Хатының яман булса, йортың тынычлыгыннан ни файда; итегең тар булса, дөньяның киңлегеннән ни файда ○ 13750 ТЫНЫЧЛЫК (5) ■ Илнең күрке - тынычлык ○ 4987 ● 5627; 10230; 10959; 17007 ТЫНЫЧЛЫКТАН (1) ■ Кәҗә, тынычлыктан туйса, көтүченең чыбыркысын чәйни, имеш ○ 3040 ТЫНЫЧСЫЗ (1) ■ Очсызның арты тынычсыз ○ 7950 ТЫНЫЧЫ (4) ■ Җан тынычы яңгыр, байның йөрәген яндыр ○ 1176 ● 6250; 12334; 14571 ТЫНЫЧЫМ (1) ■ Ялгыз башым - җан тынычым ○ 10317 ТЫНЫЧЫҢ (1) ■ Үз куышың - җан тынычың ○ 8345 ТЫНЫШМАГАН (1) ■ Җизнәсе белән тынышмаган балдыз апасына да ят ○ 14653 ТЫҢЛА (9) ■ Корсагың белән тыңлама, колагың белән тыңла ○ 10407 ● 10531; 11459; 13113; 15020; 15735; 15791; 15896; 17049 ТЫҢЛАГАН (2) ■ Ата-ананы тыңлаган әдәм булган, тыңламаган - әрәм булган ○ 14402 ● 15974 ТЫҢЛАГАНДА (1) ■ Ерактан тыңлаганда матур җырлый ○ 16452 ТЫҢЛАГАННЫ (1) ■ Сук - елаганны, орыш - тыңлаганны ○ 5626 ТЫҢЛАМА (2) ■ Корсагың белән тыңлама, колагың белән тыңла ○ 10407 ● 15823 ТЫҢЛАМАГАН (3) ■ Ата-ананы тыңлаган әдәм булган, тыңламаган - әрәм булган ○ 14402 ● 15860; 15963 ТЫҢЛАМАГАННЫ (1) ■ Ата сүзен тыңламаганны атауга аталар, ди ○ 14327 ТЫҢЛАМАС (1) ■ Тыңламас үтерсәң дә аңламас ○ 11933 ТЫҢЛАМАСА (1) ■ Тай бияне тыңламаса, бүре ертыр ○ 2854 ТЫҢЛАМАСАҢ (1) ■ Борынгылар сүзен тыңламасаң, борының белән капланырсың ○ 16353 ТЫҢЛАП (3) ■ Халык сүзен тыңлап бетерә алмассың ○ 5075 ● 10543; 16250 ТЫҢЛАР (3) ■ Ике колак бер сүзне тыңлар өчен ○ 10383 ● 13439; 14346 ТЫҢЛАРГА (1) ■ Сүз әйтәсең килсә, элек кара: тыңларга теләүче бармы ○ 16022 ТЫҢЛАСЫН (1) ■ Бер колагың йокласын, икенчесе тыңласын ○ 10378 ТЫҢЛАТА (2) ■ Баланы караватта аркылы ятканда тыңлата алмасаң, буй яткач тыңлатырмын димә ○ 13979 ● 16060 ТЫҢЛАТУ (1) ■ Ахмакка сүз тыңлату дөяне чокырдан үткәрүдән дә кыен ○ 11514 ТЫҢЛАТЫРМЫН (1) ■ Баланы караватта аркылы ятканда тыңлата алмасаң, буй яткач тыңлатырмын димә ○ 13979 ТЫҢЛАУ (1) ■ Кеше сүзен аңлап тыңлау сөйли белүдән яхшырак ○ 15895 ТЫҢЛАУСЫЗ (1) ■ Уңмаган хатынның баласы тыңлаусыз булыр ○ 14300 ТЫҢЛАУСЫЗГА (2) ■ Тыңлаусызга сүз әйтсәң, карый-карый артыннан барырсың ○ 11934 ● 16101 ТЫҢЛАУЧЫ (2) ■ Сөйләүче чәчә, тыңлаучы ура ○ 15985 ● 16240 ТЫҢЛАУЧЫСЫН (1) ■ Сүз үзенең тыңлаучысын таба ○ 16023 ТЫҢЛЫЙ (2) ■ Кушсаң тыңлый, суксаң елый ○ 5696 ● 16006 ТЫП (1) ■ Карт алаша әйләнеп үз койрыгын күргәч, тай кебек бер тып басып куя, ди ○ 2776 ТЫРАКАЙ (1) ■ Тик торганда тыракай ○ 6305 ТЫРМА (1) ■ Үгез сука сукалый, бозау тырма тырмалый ○ 3306 ТЫРМАВЫЧНЫ (1) ■ Тырмавычны белмәсәң, тешенә баскач белерсең ○ 1315 ТЫРМАГА (1) ■ Җитен: "Тырмага ияреп тишелеп чыгар идем дә, кешедән оялам", - дип әйтә, ди ○ 1574 ТЫРМАЛЫЙ (1) ■ Үгез сука сукалый, бозау тырма тырмалый ○ 3306 ТЫРМАЛЫЙМ (1) ■ Җиңел-җиңел җидегә төйим дә, тугызарлап тырмалыйм ○ 8080 ТЫРМАША (1) ■ Аю тора торган урын кыйммәт түгел, тавык тырмаша торган урын кыйммәт ○ 2081 ТЫРНАВЫНА (1) ■ Песи белән уйнаган тырнавына түзсен ○ 3370 ТЫРНАГЫ (1) ■ Дөрес, мәче: дүрт аягы, сигез тырнагы ○ 3387 ТЫРНАГЫНА (1) ■ Кисеп ташлаган тырнагына да тормау ○ 11024 ТЫРНАГЫНДА (1) ■ Мәче тырнагында сандугач сайрамас ○ 3359 ТЫРНАГЫННАН (2) ■ Ерткыч тырнагыннан билгеле ○ 2015 ● 2055 ТЫРНАГЫҢ (2) ■ Тернәгең дә булсын, тырнагың да булсын ○ 5482 ● 10960 ТЫРНАК (12 | 1) ■ Караңгыда тырнак кисмиләр ○ 850 ● 5414, :1; 10922; 10924; 10929; 10961; 10962; 11039; 11046; 11047; 11053; 16767 ТЫРНАКЛАРЫ (1) ■ Тырнаклары сука кебек ○ 11048 ТЫРНАКТАН (1) ■ Ит тырнактан аерылмас, туган туганнан аерылмас ○ 14486 ТЫРНАНМАГАН (1) ■ Тырнанмаган тавыкның тамагы туймый ○ 4337 ТЫРНАП (2) ■ Тавык та тырнап туена ○ 4320 ● 7445 ТЫРНАП-КАЗЫНЫП (1) ■ Кирәгеңне тырнап-казынып табарга тавыктан өйрән ○ 4284 ТЫРНАР (1) ■ Җитә алмаган җир тырнар ○ 6874 ТЫРНАШЫР (1) ■ Сугыша белмәгән тырнашыр ○ 5622 ТЫРНЫЙ (2) ■ Мәче уңайга сыпырсаң мырлый, кирегә сыпырсаң тырный ○ 3361 ● 5497 ТЫРЫСТАН (1) ■ Безгә дигән ырыскал төшкән калган тырыстан ○ 14980 ТЫРЫШ (13) ■ Кайда йөрсәң дә тырыш бул, тырыш кеше хур булмас ○ 6488 (2) ● 6502-6505; 6526; 6572; 6611; 6623; 6847; 14331; 15116 ТЫРЫША (2) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 ● 5688 ТЫРЫШКА (1) ■ Тырышка эшең төшсә - "хуп" дияр, булдыксызга йомышың төшсә - "юк" дияр ○ 6506 ТЫРЫШКАК (1) ■ Бар тырышкак, юк орышкак ○ 7552 ТЫРЫШКАН (10) ■ Тырышкан ил узар, тырышмаган - тузар ○ 5064 ● 6507-6513; 6615; 13569 ТЫРЫШКАНГА (1) ■ Тырышканга дәүләт бар, башкаларга гыйбрәт бар ○ 6514 ТЫРЫШКАННЫҢ (2) ■ Тырышканның даны чыга, иренгәннең җаны чыга ○ 6515 ● 6516 ТЫРЫШЛЫК (6) ■ Бер тырышлык - икеләтә уңыш ○ 6449 ● 6496; 6517-6519; 16555 ТЫРЫШЛЫКНЫҢ (1) ■ Тырышлыкның иң зур дошманы - ялкаулык ○ 6520 ТЫРЫШМАГАН (4) ■ Тырышкан ил узар, тырышмаган - тузар ○ 5064 ● 6507; 6512; 6544 ТЫРЫШМАУ (3) ■ Тырышмау - гафләт ○ 6521 ● 16526; 16527 ТЫРЫШНЫ (1) ■ Тырышны таш бәйлә дә батыр - ул барыбер калкыр ○ 6522 ТЫРЫШНЫҢ (2) ■ Тырышның тире чыкканчы ялкауның җаны чыгар ○ 6523 ● 6623 ТЫРЫШТАН (2) ■ Тырыштан тир кипми, ялкаудан чир китми ○ 6524 ● 6525 ТЫРЫШТЫМ (1) ■ Тырыштым - таудан аштым ○ 6624 ТЫРЫШТЫРЫР (1) ■ Барлык тырыштырыр, юклык орыштырыр ○ 7567 ТЫРЫШЫП (4) ■ Күмәк эшләр тырышып, ялгыз эшләр черәшеп ○ 6104 ● 6527; 7507; 14338 ТЫРЫШЫР (6) ■ Тырыш эшкә тырышыр, ялкау ашка сырышыр ○ 6505 ● 6544; 6615; 7143; 15174 (2) ТЫЧКАН (53 | 1) ■ Арыслан, картайса, тычкан өнен күзәтер ○ 2040 ● 2065; 2262; 3019; 3337; 3340; 3344; 3349; 3372 (2); 3374; 3377; 3392; 3398; 3399; 3401-3403; 3405; 3407-3418; 3424; 3425; 3427; 3429; 3430; 3920; 3921; 4203:1; 4221; 4589 (2); 4680; 5343; 5438; 6470; 6616; 6829; 6894; 7317; 8491; 9215; 12172; 13588 ТЫЧКАНГА (5) ■ Мышык югында - тычканга бәйрәм ○ 3348 ● 3365; 3406; 3419; 3420 ТЫЧКАННАН (6) ■ Бүредән курыккан көтү көтмәс, тычканнан курыккан иген икмәс ○ 2177 ● 3332; 3373; 3421; 3428; 12023 ТЫЧКАННАР (3) ■ Арыслан үлгәннән соң, азу тешен тычканнар кимерә, ди ○ 2051 ● 3352; 3382 ТЫЧКАННЫ (1) ■ Фил бик масаймасын дип, алла тычканны яраткан, имеш ○ 3333 ТЫЧКАННЫҢ (3) ■ Арысланның үлеге - тычканның тереге ○ 2060 ● 3422; 3423 ТЫШАВЫ (1) ■ Ишәгенә күрә тышавы ○ 2951 ТЫШАУ (6) ■ Яхшы ат богаусыз йөрмәс, алама ат тышау да күрмәс ○ 2712 ● 7110; 10356; 12647; 14186; 16065 ТЫШАУЛАМЫЙЛАР (1) ■ Чабышка чыккан аргамакның аягын тышауламыйлар ○ 2805 ТЫШАУЛЫ (1) ■ Арканлы аттан тышаулы ат су сорамый ○ 2460 ТЫШКА (5) ■ Этнең тизәге дару булса, коега тышка чыгар ○ 3729 ● 8334; 8832; 12598; 13796 ТЫШКАРЫ (1) ■ Өйдән чыккан кыз чидән тышкары ○ 13058 ТЫШКЫ (2) ■ Тышкы матурлык белән масайма, эчке матурлык белән масай ○ 10696 ● 10710 ТЫШЛАП (1) ■ Коры рәхмәт белән тун тышлап булмый ○ 15905 ТЫШЛАТКАН ( | 1) ■ Туй сылтавы белән тун тышлаткан ○ 13295:2 ТЫШЛЫ (1) ■ Әти үлде, ирек калды, кызыл тышлы бүрек калды ○ 14337 тышлы → эчле-тышлы ТЫШЛЫК (1) ■ Тышлык биргәч, эчлеген сорый ○ 8741 ТЫШНЫ (1) ■ Сабын - тышны, турылык - эчне пакьлый ○ 12543 ТЫШТА (7) ■ Өйне эшләгән балта тышта кала ○ 1972 ● 8934; 9467; 10338; 13455; 13869 (2) ТЫШТАГЫ (1) ■ Тыштагы буран буран түгел, өйдәге буранга чыдап булмый ○ 1143 ТЫШТАН (4) ■ Эчтән азыксыз, тыштан киемсез ○ 8847 ● 9506; 10733; 12400 ТЫШЫ (17) ■ Нәрсәнең тышы якын, эче ерак ○ 608 ● 621 (2); 655-658; 4652; 8689; 9456; 10734; 10735; 10852-10854; 11962; 12324 ТЫШЫККАЧ (1) ■ Усалга тышыкма, тышыккач пошыкма ○ 12174 ТЫШЫКМА (1) ■ Усалга тышыкма, тышыккач пошыкма ○ 12174 ТЫШЫМ (1) ■ Эчем елый, тышым көлә ○ 14996 ТЫШЫН (1) ■ Тышын күреп, эченнән бизмә ○ 618 тышын → эчен-тышын ТЫШЫНА (2) ■ Эченә салмасаң, тышына чыкмас ○ 622 ● 9995 ТЫШЫНДА (5) ■ Яуның тышында булма, эчендә бул ○ 5679 ● 8526; 10863; 16354; 16562 ТЫШЫННАН (3) ■ Нәрсәнең тышыннан эчен белеп булмый ○ 609 ● 6492; 9940 ТЫШЫҢ (1) ■ Дошман алдында, эчең еласа да, тышың көлсен ○ 5313 ТЫЮ (3) ■ Баккан күзгә тыю юк ○ 10375 ● 14144 (2) ТЫЯ (4) ■ Дилбегәңне тыя төш ○ 7104 ● 10549; 11884; 15633 ТЫЯРЫ (1) ■ Тыяры юк туйга киткән ○ 13327 УА (2) ■ Тик торганчы тун итәген уа тор ○ 6134 ● 9506 УАЛА (4) ■ Күз - дәрья, күңел - пыяла: сакламасаң төшә дә уала ○ 11196 ● 12993; 13630; 15050 УАЛСА (2) ■ Үгез үлсә - ит, арба уалса - утын ○ 3328 ● 7098 УАЛЫР (2) ■ Май чүлмәге майда уалыр, күмер чүлмәге күмердә уалыр ○ 9939 (2) УБА (1) ■ Тауга карап, тау булмассың, түмгәккә карап, уба булмассың ○ 161 УБЫР (6 | 1) ■ Убыр булсын - улың булсын ○ 14140 ● 16745 (2); 16755, :1; 16756; 16757 УБЫРГА (1) ■ Картым - убырга тартым ○ 13587 УБЫРНЫҢ (2) ■ Убырның күзе күрмәсә дә күңеле тоя ○ 16758 ● 16759 УБЫРЫ (1) ■ Мечкәй - тәңренең убыры ○ 16740 УГЛАН (1) ■ Мөгезен сындырганны болан онытмас, атасын хурлаганны углан онытмас ○ 14373 углым → энем-углым УГЛЫҢ ( | 1) ■ Углың - Румга, кызың Кырымга китсен ○ 14142:1 УГРЫ (6) ■ Угры малга котаймас ○ 12565 ● 12566; 15465; 16164; 16166; 16756 УГРЫДАН (1) ■ Урлаган малны саклаучы угрыдан яман ○ 12571 УГРЫЛЫК (1) ■ Ирнең яманы угрылык кылыр, хатынның яманы уйнаш кылыр ○ 13874 УГРЫНЫ (1) ■ Угрыны урлаган өчен түгел, тотылган өчен хөкем итәләр ○ 12567 УГРЫНЫКЫ (1) ■ Тамаксауның үлеме - тамактан, угрыныкы - таяктан ○ 9706 УГРЫСЫЗ (2) ■ Тау бүресез булмас, ил угрысыз булмас ○ 5049 ● 12501 УГЪРЫ (1) ■ Бай - дәрья, угъры - кашык ○ 7168 УГЫ (4) ■ Ялгызның җәясе дә югалыр, күмәкнең угы да югалмас ○ 5113 ● 5539; 6539; 14527 УГЫЛ (4) ■ Угыл табылыр, туган табылмас ○ 14141 ● 14142; 14375; 16668 УГЫЛГА (3) ■ Ияр аркасы угылга калыр ○ 7028 ● 14139; 16638 УГЫЛСЫЗГА (1) ■ Кардәшсезгә куәт юк, угылсызга дәүләт юк ○ 14494 УГЫЛЫ (1) ■ Атасы баз әйткәнгә, угылы кан кояр ○ 14360 УГЫН (2) ■ Угын аткач, җәясен яшермә ○ 5641 ● 5690 УГЫНДА (1) ■ Ярагы барның җаны урынында, ярагы юкның җаны угында ○ 5658 УГЫННАН (1) ■ Мәргәннең угыннан беленми, тидерүеннән беленә ○ 5603 УГЫҢНЫ (1) ■ Соңгы угыңны бушка атма ○ 5617 УГЫРЫ (4) ■ Сох симермәс, угыры баемас ○ 9684 ● 11906; 12419 (2) УГЫРЫДАН (1) ■ Өйдәге угырыдан саклана алмассың ○ 12624 УГЫЧЫННАН (1) ■ Керән угычыннан бәрәңге суы чыкмый ○ 1607 УДАРНИК (1) ■ Ударник тырышып эшләр, ялкау бармагын тешләр ○ 6527 УЕ (6) ■ Эт бүген тук, иртәге өчен уе юк ○ 3580 ● 9579; 10748; 10843; 11085; 11544 УЕЛ (1) ■ Уйчы уйлый торыр, тәвәккәл уел кичәр ○ 11299 УЕЛГАН (1) ■ Утка барган уелган, суга барган җуелган ○ 8511 УЕМ (1) ■ Суймыйм дигән уем юк, суяр идем - куем юк ○ 2446 УЕМДАГЫН (1) ■ Уйнап әйтәм - уемдагын әйтәм ○ 16314 УЕН (24) ■ Мәчегә уен, тычканга кыен ○ 3365 ● 6536; 6668; 6679; 6680 (3); 6681; 6682; 66846686; 6687 (2); 6697; 11246; 11848; 12420; 13304; 14042; 15127; 16107; 16108; 16469 УЕНГА (3) ■ Уен уенга, уен тияр муенга ○ 6687 ● 6688; 6701 УЕНДА (2) ■ Уенда узган җыенда узар ○ 6689 ● 15713 УЕНДАГЫН (1) ■ Уйнаган кеше уендагын әйтә ○ 6696 УЕН-КӨЛКЕ (2) ■ Уен-көлке - яшьлек күрке ○ 6683 ● 13300 УЕННАН (3 | 2) ■ Арысланның уеннан төлкенең муены өзелә ○ 2058 ● 6690, :1, :2; 6691 УЕННЫҢ (1) ■ Уенның очы - ике, бер очы - пике ○ 6692 УЕН-УЕН (1) ■ Уен-уен унике, уен очында бер пике ○ 6686 УЕНЧЫ (2) ■ Туй башы сугымчы, аннан коемчы, аннан уенчы ○ 13287 ● 16413 УЕНЧЫГА (1) ■ Уенчыга ялынсаң, өч көнгәчә назланыр ○ 16414 УЕНЧЫК (1) ■ Мактанчык - башкаларга уенчык ○ 12021 УЕНЧЫНЫҢ (1) ■ Уенчының тамагы тук ○ 16415 УЕНЧЫСЫЗ (1) ■ Асламчысыз базар булмый, уенчысыз туй булмый ○ 13260 УЕНЫ (4) ■ Төлкенең уены күп булса да, иң яхшысы - качу ○ 2313 ● 6717; 8527; 14000 УЕНЫН (1) ■ Ач кеше уенын онытыр ○ 9541 УЕНЫҢНЫ (1) ■ Уеныңны кайда уйнасаң, елавың шунда булсын ○ 6693 УЕНЫ-ЧЫНЫ (1) ■ Юләрнең уены-чыны бергә ○ 11737 УЕҢ (2) ■ Төядәй буең булганчы, төймәдәй уең булсын ○ 10810 ● 15639 УЕП (1) ■ Астан уеп, өстән җую ○ 726 УЗ (3) ■ Уз түрдән, утыр түбән ○ 8386 ● 10223; 16057 УЗА (15) ■ Колактан уза мөгез үсәр ○ 2370 ● 3233; 3257; 6987; 7191; 11128 (2); 12024; 12098; 14707; 14938; 15557; 15574 (2); 16136 УЗАЛАР (2) ■ Яшь чактагы нужалар уйнап-көлеп узалар, карт чактагы нужалар елап-сыктап узалар ○ 15112 (2) УЗАМАНЫ (2) ■ Усалның узаманы мин булырмын ○ 12402 ● 13696 УЗАР (25) ■ Томанлы көн төлке узар, буранлы көн бүре узар ○ 2292 (2) ● 2347; 2849 (2); 3081; 3437; 4023 (2); 4861; 4886; 5064; 5863; 6367; 6379; 6507; 6689; 7167; 9550; 12533; 14369 (2); 14527; 15047; 16469 УЗГАН (19) ■ Көтәчәк - җитәчәк, узган кайтмый ○ 911 ● 1033; 1144; 1412; 2870; 4036; 4683; 4686; 6142; 6320; 6399; 6689; 6823; 8955; 11783; 13334; 14763; 16216; 16957 УЗГАНДА (3) ■ Кешенең аты узганда, аның тае узган ○ 2870 ● 7521 (2) УЗГАННЫ (1) ■ Дуслар - узганны, гашыйклар алдагы көнне сөйлиләр ○ 5382 УЗГАНЧЫ (4) ■ Ашагының аты узганчы, авылның эте узсын ○ 5160 ● 13299; 14667; 14694 УЗГАЧ (1 | 1) ■ Яу узгач, кылыч айкамыйлар ○ 5665 ● 13322:1 УЗГАЧТЫН (1) ■ Туй узганчы һай да һай, туй узгачтын вай да вай ○ 13299 УЗДЫРАМ (2) ■ Энем кырлач әйткән: "Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам" ○ 969 ● 15113 УЗДЫРГАН (1) ■ Чәчен-башын туздырган, апасыннан уздырган ○ 14584 УЗДЫРМА (1) ■ Үз кулыңны үзеңнән уздырма ○ 10974 УЗДЫРУ (2) ■ Ишеткәннәрне ияк кагу белән уздыру ○ 10352 ● 10494 УЗДЫРЫЙМ (1) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 УЗДЫРЫП (3) ■ Кешенең яхшы эшенә көнчелегең килсә, аңардан уздырып эшлә ○ 6084 ● 9082; УЗДЫРЫР (1) ■ Күренми килгән шайтаннан күренеп килгән шайтан уздырыр ○ 16736 УЗДЫРЫРСЫҢ (1) ■ Ахмак белән кода булсаң, бәла белән туй уздырырсың ○ 11502 УЗМА (2) ■ Ханның алдыннан, атның артыннан узма ○ 5934 ● 7150 УЗМАС (2) ■ Ач узар, ялангач узмас ○ 9550 ● 10260 УЗМЫЙ (4) ■ Бүген белән көн узмый, таңда белән ел узмый ○ 790 (2) ● 2315; 10067 УЗСЫН (5) ■ Көн узсын, йон тузсын ○ 1044 ● 5160; 5851; 14667; 14694 УЗЫП (8) ■ Бозау анасыннан алга узып йөрсә, бүре ашар ○ 3256 ● 6491; 11817; 11869; 14421 (2); 15526; 16876 УЙ (14) ■ Уй бар җирдә су бар ○ 478 ● 6639; 6713; 7235; 8045; 9643; 10754; 11411; 11549; 11751; 12812; 13324; 13775; 14717 УЙГА (2) ■ Ярлы уйга бай булыр ○ 7474 ● 14142 УЙДАН (1) ■ Җиде уйдан бер карар, сигезенче уй зарар ○ 11751 УЙЛА (17) ■ Күккә карап, җирне уйла ○ 58 ● 710; 877; 1020 (2); 5122; 5330; 6060; 6236; 6695; 6783; 8095; 12558; 14844; 15805; 15863; 16045 УЙЛАГАН (3) ■ Күп сикергән - базга, күп уйлаган - тазга ○ 6798 ● 11696; 11697 УЙЛАГАНЧЫ (4) ■ Куркак уйлаганчы тәвәккәл су аша үтәр ○ 11171 ● 11443; 11444; 12558 УЙЛАМА (5) ■ Арыслан тешен күрсәтсә, көлә дип уйлама ○ 2048 ● 5122; 5330; 8491; 12007 УЙЛАМАГАН (7) ■ Уйламаган җирдән елан чагар ○ 4687 ● 11697; 13805 (2); 14795; 15440; 16109 УЙЛАМЫЙ (5 | 1) ■ Уйламый очкан кош кунарга тал тапмас ○ 3874 ● 6143; 6144; 11574; 15777:3; 16110 УЙЛАМЫЙЧА (2) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ● 16111 УЙЛАП (9) ■ Һәр эшнең ахырын уйлап эшлә ○ 6279 ● 10267; 11298; 11330; 11445; 15851; 16007; 16112; 16383 УЙЛАР (3) ■ Тинтәк кеше улар, акыллы уйлар ○ 11679 ● 14484; 17054 УЙЛАРГА (1) ■ Ялкау уйларга да иренә ○ 6576 УЙЛАТА (1) ■ Шайтан төрлене уйлата ○ 16772 УЙЛАУ (1) ■ Бер хатын - уйнау белән хатын, бер хатын - уйлау белән хатын ○ 13626 УЙЛАУЧЫ (1) ■ Эшнең ахырын уйлаучы үкенмәс ○ 6245 УЙЛЫ (1) ■ Уйлы уйлап торганчы тәвәккәл эшен бетерер ○ 11298 УЙЛЫЙ (6) ■ Ат - айлык юлын, дөя - еллык юлын уйлый ○ 2466 ● 4044; 4356; 7444; 8607; УЙЛЫЙСЫҢ (1) ■ Син уйлыйсың алтыга, ул каладыр яртыга ○ 7961 УЙМАК (5 | 2) ■ Уен төбе - уймак ○ 6685 ● 6690, :1, :2; 6691; 9726; 14453 УЙМАККА (1) ■ Уймакка салырлык та акылы юк ○ 11774 УЙНА (4) ■ Ат башы белән уйнаганчы, атаң башы белән уйна ○ 2483 ● 6694; 6695; 6715 УЙНАВЫН (1) ■ Уйнавын уйна, эшең турында да уйла ○ 6695 УЙНАВЫНА (1) ■ Уйнавына күрә биюе ○ 16416 УЙНАГАН (9) ■ Ашык уйнаган азар, туп уйнаган тузар, куй багып койрык ашаган барыннан да узар ○ 3081 (2) ● 3370; 6669; 6675 (2); 6696; 16469 (2) УЙНАГАНДА (1) ■ Тимерне кызуында сук, балыкны уйнаганда тот ○ 303 УЙНАГАННЫҢ (1) ■ Кулы уйнаганның авызы уйнар, кулы уйнамаганның күзе уйнар ○ 10943 УЙНАГАНЧЫ (1) ■ Ат башы белән уйнаганчы, атаң башы белән уйна ○ 2483 УЙНАКЛЫЙ (1) ■ Яшь үләндә арык мал да уйнаклый ○ 1337 УЙНАМА (10) ■ Ташу барганда гөрләвек белән дә уйнама ○ 462 ● 2250 (2); 4689; 8500 (2); 9947; 13925 (2); 15599 УЙНАМАГАННЫҢ (1) ■ Кулы уйнаганның авызы уйнар, кулы уйнамаганның күзе уйнар ○ 10943 УЙНАМАК (1) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 УЙНАМАС (3) ■ Ач аю уйнамас ○ 2068 ● 8498; 16423 УЙНАП (5) ■ Хезмәт ит тә мактан, уйнап көл дә шатлан ○ 6698 ● 15764; 16112; 16314; 16383 УЙНАП-КӨЛЕП (1) ■ Яшь чактагы нужалар уйнап-көлеп узалар, карт чактагы нужалар елапсыктап узалар ○ 15112 УЙНАР (15) ■ Томырык күлдә корт уйнар ○ 470 ● 474; 2531; 2841; 3382; 4644; 7723; 9856; 10943 (2); 12101 (2); 14372; 14784; 15140 УЙНАРБЫЗ (1) ■ Дус булырга теләсәң, кунак-кунак уйнарбыз; эт булырга теләсәң, тотарбыз да тукмарбыз ○ 5519 УЙНАРГА (2) ■ Эш беткәч, уйнарга ярый ○ 6699 ● 15140 УЙНАРСЫҢ (1) ■ Уйнарсың - уен кебек, утырырсың - чуен кебек ○ 6697 УЙНАСАҢ (2) ■ Эт белән уйнасаң өрерсең ○ 3572 ● 6693 УЙНАТА (1) ■ Ут уйната торган кеше ○ 8580 УЙНАТУ (3) ■ Май ашаган мәче кебек күзләрне уйнату ○ 3390 ● 10599; 13920 УЙНАУ (4) ■ Ике ут белән уйнау ○ 8558 ● 8971; 9812; 13626 УЙНАШ (2) ■ Мәче үзе уйнаш итәр, үзе каравыл салыр ○ 3364 ● 13874 УЙНАШКА (1) ■ Уйнашка ышанган - ирсез калган ○ 13688 УЙНАШЧЫ (2) ■ Карак карганыр, уйнашчы елар ○ 13655 ● 13689 УЙНАШЧЫНЫҢ (1) ■ Уйнашчының юрганы утыз булыр, берсен генә үзе ябыныр, егерме тугызын кеше ябар ○ 13690 УЙНЫЙ (17) ■ Шартта-мартта ни дә юк, тымызык күлдә корт уйный ○ 481 ● 3423; 4006; 4386; 4642; 7177; 7286 (2); 7701 (2); 8236; 8289 (2); 10340; 10514; 11946 (2) УЙСЫН ( | 1) ■ Үстер карганы, күзеңне уйсын ○ 3987:1 УЙЧЫ (1) ■ Уйчы уйлый торыр, тәвәккәл уел кичәр ○ 11299 УК (37) ■ Төз агачтан ук чыгар, кәкредән - җәя ○ 1947 ● 3054; 3122; 3380; 5080; 5540; 5558; 5595; 5635; 5642-5645; 5960; 6499; 8618 (2); 11512; 12136; 12255; 12973; 13374; 13576; 14139; 14282; 14410; 14411; 14504; 15099; 15722; 15765; 16111; 16113; 16114; 16215; 16216; 16446 УКА (1) ■ Җәймә түгел җәяргә, ука түгел чукларга ○ 8452 УКАЗ (1) ■ Түрә - приказ белән, мулла - указ белән ○ 17064 УКЛАУ (3) ■ Май уклау йоттыра ○ 9302 ● 10047; 10824 УКЛЫК (2) ■ Бер агачтан уклык та чыгар, сөңге саплык та чыгар ○ 5555 ● 7181 УКТА (1) ■ Карганың бер күзе укта, бер күзе чүптә ○ 3996 УКУ (6) ■ Тавык - чуку белән, әдәм - уку белән ○ 16653 ● 16661-16665 УКЧЫ (1) ■ Укчы тидерә алмаганга ук гаепле түгел ○ 5644 УКЫГАН (9) ■ Укыган угыл атадан олы ○ 14375 ● 16617; 16620; 16666-16669; 16673; 16674 УКЫГАННАР (1) ■ Бер авылда мәзин күп - иртә намазын көн чыккач укыганнар ○ 16971 УКЫГАННЫҢ (1) ■ Укыганның теле икәү ○ 16670 УКЫДЫМ (3) ■ Укыдым димә, белдем диген ○ 16671 ● 16672; 16933 УКЫЙ (6) ■ Бүзче белгәнен тукый, мулла белгәнен укый ○ 8675 ● 15135; 16703; 16707; 16972; УКЫМАГАН (5) ■ Укыган - ил төзәр, укымаган - ил бозар ○ 16666 ● 16667; 16669; 16673; 16674 УКЫМАСАҢ (3) ■ Китап укысаң белемең артыр, укымасаң - белгәнең дә онытылыр ○ 16603 ● 16677; 16916 УКЫМЫЙ (1) ■ Укымый мулла булган, чукымый карга булган ○ 17087 УКЫМЫЙЧА (1) ■ Укымыйча гыйлем юк, гыйлемсез көнең юк ○ 16675 УКЫМЫШЛЫ (1) ■ Бер укымышлы кырык наданга бирешмәс ○ 16537 УКЫП (5) ■ Акыллыга акыл бирсәң, укып белер; акылсызга акыл бирсәң, кычкырып көлер ○ 11453 ● 16469; 16488; 16579; 16915 УКЫР (6) ■ Сукырны суга салсаң да, үзенекен укыр ○ 15271 ● 15305; 16481; 16684; 16911; 17062 УКЫСАҢ (4) ■ Китап укысаң белемең артыр, укымасаң - белгәнең дә онытылыр ○ 16603 ● 16608; 16677; 16939 УКЫТ (1) ■ Мокытны хет кырык ел укыт - һаман да мокыт ○ 11616 УКЫТКАН (1) ■ Укыткан - белдергән, тормышында юл биргән ○ 16676 УКЫТУ (1) ■ Арт сабагын укыту ○ 16695 УКЫТУЧЫ (2) ■ Усаллыкка укытучы кирәкми ○ 12178 ● 16693 УКЫТУЫ (1) ■ Тинтәкне укытуы таш кисүдән авыррак ○ 11689 УЛ (105 | 1) ■ Ул комның исәбенә чыга ○ 247 ● 650; 889; 1241; 1414 (2); 1489; 1635; 1772; 2982; 3045; 3048; 3149; 3367; 3446; 3639; 3716; 4158:1; 4799; 4934; 5066; 5082; 5417; 5728; 5729; 5755; 5852; 5892; 6312; 6437; 6522; 6559; 6590; 6715; 7519; 7530; 7961; 8577; 8746; 9202; 9383 (3); 9446; 10037; 10306; 10650; 10842; 11334; 11515; 11664; 11731; 11882; 11976; 12401; 12622; 13385; 13421; 13585; 13700; 13701; 13789; 13893; 14106; 14124-14126; 14135; 14143; 14166; 14167; 14169; 14171 (2); 14172; 14173; 14175; 14210; 14232; 14296; 14297; 14340; 14354; 14356; 14357; 14389; 14412; 14413; 14416; 14421; 14422 (2); 14424; 14425; 14451 (2); 14511 (2); 14708; 14731; 16280; 16448; 16798; 16901; 16918; 16951 УЛАВЫН (1) ■ Бүре баласын күпме бүреккә салсаң да, урманга карап улавын куймас ○ 2134 УЛАГЫН (1) ■ Ат әйләнеп тияген табар, су әйләнеп улагын табар ○ 2541 УЛАК (2) ■ Атка да бер улак, сыерга да бер улак ○ 2548 (2) УЛАМЫЙ (2) ■ Бүренең өлкәне уламыйча кечкенәсе уламый ○ 2190 ● 2202 УЛАМЫЙЧА (1) ■ Бүренең өлкәне уламыйча кечкенәсе уламый ○ 2190 УЛАР (1) ■ Тинтәк кеше улар, акыллы уйлар ○ 11679 УЛАРСЫҢ (1) ■ Бүреләр белән яшәсәң, бүре булып уларсың ○ 2179 УЛАУ (2) ■ Корсакта бүреләр улау ○ 2216 ● 10867 УЛГА (3) ■ Бер яхшы кыз җиде улга тора ○ 14109 ● 14144; 14406 УЛДАН (1) ■ Улы бар улдан көлмәсен, кызы бар кыздан көлмәсен ○ 14153 УЛҖАСЫ (2) ■ Качкан яуның улҗасы яуда калган ○ 5579 ● 6948 УЛЛЫ (9) ■ Кызлы кеше - назлы кеше, уллы кеше - юллы кеше ○ 14128 ● 14129; 14130; 14145УЛМАЯН (1) ■ Җәфаны күрмәян гашыйк сафаның кадерене белмәс; мәхәббәт бер бәладер кем, грифтар улмаян белмәс ○ 12798 УЛНЫ (3) ■ Кызны асрый алмаган көң итәр, улны асрый алмаган кол итәр ○ 14131 ● 14390; 14462 УЛНЫҢ (1) ■ Улның ояты атага, кызның ояты анага ○ 14452 УЛСЫЗ (4) ■ Читкә ышанган - ирсез, колга ышанган - улсыз, дошманга ышанган - кулсыз, байга ышанган аш-сусыз калган ○ 13758 ● 14145; 14149; 14151 УЛСЫЗГА (1) ■ Улсызга ул булып, кызсызга кыз булып ○ 14175 УЛСЫЗЛАР (1) ■ Улсызлар урамда калмый, кызсызлар кырда калмый ○ 14152 УЛЫ (17 | 1) ■ Байның улы сыңар күзле булса, ялчысы тома күзсез ○ 5739 ● 7284; 7290; 11330; 11449; 13351; 14111; 14142:2; 14153-14156; 14165; 14298; 14351; 14359; 14376; 14423 УЛЫЙ (4) ■ Бар бүре дә бер төсле улый ○ 2124 ● 2165; 2188; 2212 УЛЫ-КЫЗЫ (1) ■ Хатыныннан оялганның улы-кызы булмас ○ 13748 УЛЫМ (9 | 1) ■ Сөймәс улым йорт тотар, сөйгән улым йон тетәр ○ 14137 (2) ● 14137:1; 14138; 14157; 14158; 14174; 14176; 14184; 16951 УЛЫМА (2) ■ "Кинәндем дә куандым, тиле улыма кыз алдым". - "Бирдем исә котылдым синекеннән биш битәр" ○ 13179 ● 13425 УЛЫН (3) ■ Акыллы уйлап торганчы, тиле улын өйләндергән ○ 11445 ● 14184; 14426 УЛЫНА (1) ■ Атасын күр дә, улына кыз бир ○ 14365 УЛЫНА-КЫЗЫНА (1) ■ Иртә өйләнгән улына-кызына кинәнгән ○ 13169 УЛЫН-КЫЗЫН (1) ■ Учагыннан ут өзмәс, улын-кызын туйгызмас ○ 14305 УЛЫННАН (1) ■ Берәү улыннан күрер, берәү кызыннан күрер ○ 14110 УЛЫҢ (15 | 1) ■ Килен алганчы - үз улың, килен алгач - кеше улы ○ 13351 ● 13408; 13410; 13571; 14107; 14136, :1; 14140; 14159 (2); 14160-14165 УЛЫҢА (3) ■ Туныңны беренче елны үзең ки, икенче елны улыңа бир, өченче елны дошманыңа бир ○ 8933 ● 14120; 14166 УЛЫҢ-КЫЗЫҢ (1) ■ Туйга барсаң туеп бар, улың-кызың куеп бар ○ 13312 УЛЫҢНАН (1) ■ Яхшы килен үз кызыңнан яхшы, яхшы кияү үз улыңнан яхшы ○ 13397 УЛЫҢНЫҢ (1) ■ Киявеңнең түреннән улыңның ишек төбе артык ○ 13411 УМАГАН (1) ■ Үзендә умач умаган, күршесенә кереп токмач кискән ○ 5282 УМАРТА (5) ■ Ана корт гайрәтле булса, умарта куәтле булыр ○ 4712 ● 4740; 4743; 4745; 4752 УМАРТАГА (2) ■ Ике ана корт бер умартага сыймас ○ 4731 ● 4746 УМАРТАДА (1) ■ Умартада ике ана бергә тора алмый ○ 4747 УМАРТАСЫНДА (1) ■ Кансызга кот кунмас, умартасында корт тормас ○ 12135 УМАЧ (5) ■ Үзендә умач умаган, күршесенә кереп токмач кискән ○ 5282 ● 9500; 9506; 9509; 9693 УМАЧ-УРТ (1) ■ Умач-урт итим микән, чумар-чурт итим микән ○ 9501 УМЫРЗАЯ (1) ■ Умырзая, яфрагыннан алда, чәчәген күрсәтер ○ 1317 УМЫРЗАЯНЫҢ (1) ■ Умырзаяның гомере бер көн ○ 1318 УН (33 | 3) ■ Түбәннән югарыга ун ел менәләр, югарыдан түбәнгә ун көн дә җитә ○ 696 (2) ● 1489; 1528; 1851; 2239, :2; 2634; 3159; 3469; 4688; 5598; 6040; 6461; 7167; 7636; 7983; 8063; 8118:1; 9241; 9358; 9716; 9862; 9991; 10170; 10382:1; 11537; 13098; 14008; 14021; 14642; 14740; 15026; 15095; 16526; 16577 УНАЛТЫ (3) ■ Ике сигез уналты икәнне кем дә белә ○ 7903 ● 8045; 13040 УНАУ (3) ■ Бер агачтан унау үскән, ун агачтан урман үскән ○ 1851 ● 7321; 15806 УНБЕР (2) ■ Булса унбер сентябрь, җәйдән инде бит сыпыр ○ 782 ● 3118 УНБИШ (1) ■ Эшчегә унбиш тиен, остага бер тәңкә ○ 5961 УНБИШКӘ (1) ■ Бай баласы унбишкә җитсә - баш, ярлы баласы утызга җитсә дә яшь ○ 7148 УНБИШТӘ (1) ■ Ир бала унбиштә - өй хуҗасы ○ 14117 УНГА (3) ■ Дошманың бер булса, унга сана: аның да дуслары бар ○ 5340 ● 12668; 15806 УНДҮРТЕНДӘ (1) ■ Сентябрьнең ундүртендә чикмән төшә, тун менә ○ 940 УНДҮРТЕНЧЕ (2) ■ Айның ундүртенче кичәсе кебек ○ 89 ● 10048 УНҖИДЕ (1) ■ Унҗиде сәгать суккач, үләннең шифасы тамырга төшәр ○ 1319 УНИКЕ (16) ■ Тимерчедә пычак - унике кочак ○ 314 ● 1527 (3); 3913; 4233; 5517; 6353; 6686; 6842; 11539; 12535; 13512; 13731; 15448; 16483 УНИКЕГӘ (1) ■ Ярма суда - алтыга, сөттә уникегә ярыла ○ 9390 УНИКЕДӘН (1) ■ Уникедән берсе юк ○ 8064 УНИКЕНЕ (1) ■ Сәгать уникене суккач, каз йомырка сала башлый ○ 4252 УННЫ (3) ■ Унны тот, берне от ○ 7987 ● 7988; 8065 УНЫ (1) ■ Тугызы булгач, уны булыр ○ 7985 УНЫСЫ (2) ■ Бер бал кортына кизәнсәң, унысы сиңа ташланыр ○ 4725 ● 5941 УҢ (15 | 1) ■ Уң кул урар, сул кул турар, урта кул ук атар ○ 5645 ● 6861; 7716; 10457; 1045910461; 10965-10967; 10968, :1; 10969; 10970; 12452; 15095 УҢА (2) ■ Җете кызыл тиз уңа ○ 632 ● 7861 УҢАГАЙГА (1) ■ Уңагайга - сулагай ○ 699 УҢАДЫР (1) ■ Урынында бар уңадыр, урынында юк югалыр ○ 698 УҢАЕ (1) ■ Сүз уңае килгәндә сүтегеңне ямап кал ○ 16015 УҢАЕН (1) ■ И ходаем, үзең китер уңаен ○ 16882 УҢАЕНА (1) ■ Йон уңаена сыпырсаң, кәҗә дә койрыгын селкетә ○ 3009 УҢАЙ (3) ■ Өйрәнгән яу сугышырга уңай ○ 5683 ● 12851; 13182 УҢАЙГА (3) ■ Мәче уңайга сыпырсаң мырлый, кирегә сыпырсаң тырный ○ 3361 ● 3719; 7114 УҢАЙСЫЗ (1) ■ Улсыз тормыш уңайсыз, кызсыз тормыш кызыксыз ○ 14151 УҢАЙСЫЗЛЫК (1) ■ Урмансызлык - уңайсызлык ○ 1874 УҢАЛАСЫҢ (1) ■ "Юк" дисәң югаласың, "бар" дисәң уңаласың ○ 7605 УҢАЛМАС (1) ■ Кылыч ярасы уңалыр, тел ярасы уңалмас ○ 15502 УҢАЛЫР (1) ■ Кылыч ярасы уңалыр, тел ярасы уңалмас ○ 15502 УҢАР (7) ■ Уңга киткән уңар, сулга киткән туңар ○ 700 ● 835; 1094; 1528; 1620; 8323; 14422 УҢАРМЫН (1) ■ Уңсам уңармын, уңмасам туңармын ○ 14995 УҢАСЫҢ (1) ■ Я уңасың, я туңасың ○ 6627 УҢГА (5) ■ Сулда солтан булса да, уңга бар ○ 693 ● 700; 731; 739; 11730 УҢГАН (27) ■ Уңган игенне уруы рәхәт ○ 1459 ● 1569; 2994; 3374; 3536; 6230; 6528-6533; 6571; 7646; 8926; 13390; 13479; 13657; 13698-13703; 13705; 13837; 13948 УҢГАНГА (1) ■ Куштан үзенә үзе табар, уңганга мулла кызын тагар ○ 17003 УҢГАНЛЫГЫ (1) ■ Уңганлыгы ялкаулыгы белән генә беленми ○ 6625 УҢГАННАН (1) ■ Уңганнан тир кипмәс, ялкаудан чир китмәс ○ 6534 УҢГАННЫҢ (1) ■ Уңганның кулы алтын, юньсезнең кулы салкын ○ 6535 УҢГАНЫ (1) ■ Хатынның уңганы чыраны коры тота ○ 13742 УҢГАНЫН (1) ■ Киленнең уңганын морҗа ачуыннан ук белеп була ○ 13374 УҢДА (1) ■ Ярлыга уңда да яр, сулда да яр ○ 7482 УҢДЫҢ (1) ■ Атың ашамсак булса - уңдың, хатының ашамсак булса - бөлдең ○ 13609 УҢДЫРА (1) ■ Игенне җир уңдырмый, тир уңдыра ○ 1404 УҢДЫРАМ (1) ■ Көз кычкыра: "Уңдырам", - дип, ә яз әйтә: "Тукта әле, мин нәрсә әйтер мен", дип ○ 884 УҢДЫРМЫЙ (1) ■ Игенне җир уңдырмый, тир уңдыра ○ 1404 УҢДЫРЫШЛЫ (1) ■ Тир тамган җир уңдырышлы була ○ 1451 УҢМАГАН (14) ■ Иртә уңмаган кич уңмас, кич уңмаган һич уңмас ○ 832 (2) ● 981; 2022; 6536; 12917; 13698; 13704 (2); 13705; 13706; 13948; 14299; 14300 УҢМАГАНГА (1) ■ Уңмаганга олан сылтау ○ 6537 УҢМАГАННЫ (1) ■ Уңмаганны кума ○ 6538 УҢМАГАННЫҢ (2) ■ Уңмаганның угы кыек китәр ○ 6539 ● 6540 УҢМАГАНЫ (4) ■ Уракчының уңмаганы уракка сылтар ○ 1456 ● 13507; 13873 (2) УҢМАС (14) ■ Иртә уңмаган кич уңмас, кич уңмаган һич уңмас ○ 832 (2) ● 981; 4871 (2); 5791 (2); 6211; 8689; 12484; 13572 (2); 14068; 14422 УҢМАСА (5) ■ Алган хатының уңса, туйга барма - өйдә туй; алган хатының уңмаса, гүргә барма - өйдә гүр ○ 13597 ● 13729; 13734; 14969; 16872 УҢМАСАМ (1) ■ Уңсам уңармын, уңмасам туңармын ○ 14995 УҢМАСНЫҢ (1) ■ Уңмасның уты янмас ○ 6541 УҢНАН-СУЛДАН (1) ■ Уңнан-сулдан балта оргач, агач ничек аумасын ○ 1953 УҢНЫ (1) ■ Уңны белми, кирене куймый ○ 740 УҢНЫҢ (1) ■ Юлы уңның эше уң ○ 6861 УҢСА (12) ■ Арыш уңса ун булып, тары уңар мең булып ○ 1528 ● 6626; 12090; 13597; 13729; 13797 (2); 13896 (2); 14969; 14994; 16872 УҢСАМ (1) ■ Уңсам уңармын, уңмасам туңармын ○ 14995 УҢУ (1) ■ Бәхетнең башы - хатыннан уңу ○ 13635 УҢЫЛГАН (1) ■ Уңылган юлны күп кума ○ 6825 УҢЫНА (1) ■ Яз дип юлга чыксаң, кышны күз уңына ал ○ 6862 УҢЫШ (4) ■ Язның байлыгы - кояш, көзнең байлыгы - уңыш ○ 992 ● 1403; 6449; 13161 УПКАН (1) ■ Убыр упкан табылмас, пәри суккан сау булмас ○ 16757 УР (1) ■ Үз чәчкәнеңне үзең ур ○ 1477 УРА (3) ■ Тигәнәк чәчеп бодай ура алмассың ○ 1309 ● 13761; 15985 УРАВЫ (1) ■ Уралның уравы күп ○ 196 УРАВЫН (1) ■ Юл уравын белмәгән юлда елап утырыр ○ 6840 УРАГАНЧЫ (2) ■ Ялкау киндерәсен ураганчы, тырыш эшен бетерер ○ 6572 ● 6573 УРАГЫҢ (1) ■ Синең урагың урган, печәнең өйгән ○ 1501 УРАГЫҢНЫҢ (1) ■ Игенеңне яшел урма, урагыңның теше сынар ○ 1401 УРАДЫР (1) ■ Уракны күп урадыр идем, кырыгызның көе юк ○ 1505 УРАЗА (7) ■ Бәйрәмдә бурыч түлисе булганга ураза ае кыска ○ 8150 ● 9148; 16917; 16927; 16940 (2); 16941 УРАЗАМЫН (1) ■ Песи, югары аскан итне ала алмагач, "бүген уразамын", дигән ○ 3375 УРАЗАНЫ (1) ■ Уразаны мин тотам, бәйрәмен бай итә ○ 16953 УРАЗАНЫҢ (1) ■ Утыз көн уразаның бер көн бәйрәме була ○ 16942 УРАК (16) ■ Урак ае - тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае ○ 958 ● 1073; 1298; 1364; 1463; 1473; 1503; 1532; 1540; 1572; 6173; 8497; 10651; 12940; 14431; 15534 УРАККА (2) ■ Уракчының уңмаганы уракка сылтар ○ 1456 ● 10213 УРАКЛАРЫ (1) ■ Ураклары урылган, зуратлары куелган ○ 1504 УРАКНЫ (1) ■ Уракны күп урадыр идем, кырыгызның көе юк ○ 1505 УРАК-ПЕЧӘНЕ (1) ■ Шайтанның урак-печәне юк ○ 16785 УРАК-ПЫЧАКТАН (1) ■ Юлда тимерчегә очрасаң, сүзеңне урак-пычактан башларсың ○ 6939 УРАКТА (2) ■ Сабанда сайрашмасаң, уракта ыңгырашырсың ○ 1435 ● 1495 УРАКЧЫГА (1) ■ Ханның эше карачыга, байның эше уракчыга төшәр ○ 5937 УРАКЧЫНЫҢ (2) ■ Уракчының уңмаганы уракка сылтар ○ 1456 ● 1457 УРАЛ (2) ■ Урал таудай тау булмас, Урал аша су булмас ○ 194 (2) УРАЛА (3) ■ Озын тел елан кебек: авыздан чыкса, муенга урала ○ 15510 ● 16129 (2) УРАЛАР (1) ■ Яшьләр яшелли уралар ○ 15128 УРАЛМА (1) ■ Арбага утыр, көпчәккә уралма ○ 6991 УРАЛНЫҢ (2) ■ Уралның бер ташы тимер, бер ташы алтын ○ 195 ● 196 УРАЛЫР (2) ■ Арканлы ат казыгына уралыр ○ 2459 ● 8899 УРАМ (5) ■ Бии белмәгән аюга урам тар ○ 2100 ● 5237; 10650; 11016; 14710 УРАМГА (4) ■ Ач урамга чабар, ялангач өйгә чабар ○ 9551 ● 9791; 13588; 14376 УРАМДА (7) ■ Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була ○ 917 ● 3329; 6708; 8313; 9207; 14152; 14174 УРАМДАГЫ (1) ■ Урамдагы ташны күзлеген салып карый ○ 248 УРАМНАН (1) ■ Белеп өрәсең, эт булсаң, урамнан кермәссең ○ 3773 УРАМНЫ (1) ■ Урамны җиде әйлән дә баҗаңа кер ○ 14641 УРАМНЫҢ (1) ■ Патша сараеның яңа хәбәре - урамның иске хәбәре ○ 5867 УРАП (5) ■ Дуңгыз белән талашканчы, тамырлык җирдән урап үткәнең хәерлерәк ○ 2878 ● 5798; 12607; 15431; 16057 УРАР (1) ■ Уң кул урар, сул кул турар, урта кул ук атар ○ 5645 УРАРЛЫК (1) ■ Бармакка урарлык та юк ○ 11002 УРАСАҢ (1) ■ Бармакка урасаң килеп җитми ○ 11003 УРАСЫ (1) ■ Урак та урасы бар, тамак та кырасы бар ○ 1503 УРАУГА (1) ■ Кыска җеп, урауга җитсә дә, бәйләүгә җитмәс ○ 8697 УРГАН (1) ■ Синең урагың урган, печәнең өйгән ○ 1501 УРГАННЫҢ (1) ■ Тел белән урак урганның биле авыртмый ○ 15534 УРДАЛЫ (1) ■ Урдалы елан белән уйнама ○ 4689 УРДАН (1) ■ Урдан урлау хәләл, имеш ○ 12574 УРДЫКТА (1) ■ Үзем урдыкта, күзем ишектә ○ 10529 УРДЫМ (1) ■ "Өч өемгә өчәр-өчәр көлтә урдым, алай да каенанага ярамадым", - дип әйтте, ди, бер килен ○ 14647 УРЛАГАН (13 | 1) ■ Ак эт урлаган, кара эт тамга алган ○ 3441 ● 12468; 12473; 12512:1; 1256712571; 13114 (2); 13128 (2); 13189 УРЛАГАННЫҢ (1) ■ Урлаганның арты бар ○ 12572 УРЛАДЫК (1) ■ Ат урладык - тотылмадык, тавык урлап тотылдык ○ 12644 УРЛАМЫЙ (1) ■ Акылны җил алмый, карак та урламый ○ 11471 УРЛАНГАН (2) ■ Урланган мал бурда тормас, урланган кыз ирдә тормас ○ 13208 (2) УРЛАНГАЧ (1) ■ Ат урлангач абзар ныгытмыйлар ○ 2523 УРЛАНМЫЙ (1) ■ Гыйлем урланмый торган хәзинә ○ 16566 УРЛАНМЫЙЧА (1) ■ Урланып иргә чыкканчы, урланмыйча бурга чык ○ 13209 УРЛАНЫП (1) ■ Урланып иргә чыкканчы, урланмыйча бурга чык ○ 13209 УРЛАНЫР (1) ■ Кунак күп ятса, күпчек урланыр ○ 10114 УРЛАП (10 | 1) ■ Әрлән урлап киченер, тотсаң биткә сикерер ○ 2340 ● 3063; 4080:1; 4086; 9727; 9747; 12573; 12644; 12652; 16994; 16995 УРЛАР (3) ■ Мәче урлар, эт түләр ○ 3360 ● 10295; 12468 УРЛАРГА (2) ■ Карак, урларга әйбер таба алмаса, үз бүреген үзе урлый, имеш ○ 12510 ● 16985 УРЛАСАЛАР (1) ■ Атыңны урласалар, йөгәнен чыгарып ташла ○ 2621 УРЛАСАҢ (1) ■ Энә урласаң, дөя түләрсең ○ 12605 УРЛАТКАН (1) ■ Урлаган бер языклы, урлаткан мең языклы ○ 12568 УРЛАТКАЧ (2) ■ Атны урлаткач, абзарны бикләмиләр ○ 2566 ● 2606 УРЛАТСАҢ ( | 1) ■ Атыңны урлатсаң, йөгәнеңне артыннан ыргыт ○ 2621:3 УРЛАУ (1) ■ Урдан урлау хәләл, имеш ○ 12574 УРЛАША (1) ■ Урлаша белгән хурлаша да белә ○ 12575 УРЛАШКАН (2) ■ Урлашкан песи син таяк алганчы ук ни өчен икәнен белә ○ 3380 ● 12569 УРЛАШУ (1) ■ Хан янында урлашу җиңел ○ 5931 УРЛЫЙ (6) ■ Хан урлый, халык юллый ○ 5929 ● 12510; 12566; 13145 (2); 17032 УРЛЫЙЛАР (1) ■ Яхшы атны урлыйлар, яхшы кызны зурлыйлар ○ 13051 УРМА (1) ■ Игенеңне яшел урма, урагыңның теше сынар ○ 1401 УРМАК (1) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 УРМАН (36) ■ Җир чокырсыз булмас, урман киексез булмас ○ 213 ● 1099; 1709; 1717; 1851; 1853-1863; 1876; 1914; 1949; 2082; 4136; 4197; 4199; 4833; 5148; 5237; 10249; 10555; 10591; 10624; 10625; 10991; 11151; 11320; 12501; 14779 УРМАНГА (22 | 2) ■ Урманга ботак илтмиләр ○ 1864 ● 1865-1867; 1868, :1, :2; 1875; 1904; 1950; 1996; 2018; 2086; 2087; 2132; 2134; 2178; 2182; 2261; 6168; 6856; 11524; 14376; 17065 УРМАНДА (12) ■ Урманда агач күп булыр, башын кискән бер булыр ○ 1869 ● 1870-1872; 1877; 1982; 2267; 3833; 4152; 5487; 8640; 14148 УРМАНЛЫ (1) ■ Урманлы юл - бер кат тун ○ 1873 УРМАННАН (2) ■ Агач урманнан ерак үссә дә, шунда таба сыгыла ○ 1652 ● 2289 УРМАННЫ (3) ■ Урманны үтеп, утын күрмәгән ○ 1997 ● 2012; 2082 УРМАННЫҢ (1) ■ Кара урманның карыны киң ○ 1852 УРМАНСЫЗЛЫК (1) ■ Урмансызлык - уңайсызлык ○ 1874 УРМАНЫ (1) ■ Урманы үсмәгән, агачы кисмәгән ○ 1878 УРМАНЫН (1) ■ Агач үз ихтыяры белән урманын ташламый ○ 1658 УРМАНЫНДА (2) ■ Нарат урманында үскән агач ○ 1774 ● 4223 УРМАС (3) ■ Арпа иккән бодай урмас ○ 1518 ● 1536; 14431 УРСЫН (1) ■ Кем чәчкән, шул урсын ○ 1415 УРТ (1) ■ Теш булмаса, урт белән чәйнәрбез ○ 10644 урт → умач-урт УРТА (6 | 1) ■ Уң кул урар, сул кул турар, урта кул ук атар ○ 5645 ● 11049; 11703; 12166:2; 13691 (2); 14147 УРТАГА (2) ■ Шөпшәнең оясын туздырсаң, уртага алып талый ○ 4829 ● 7410 УРТАДА (1) ■ Ни ылтара, ни пылтара - калган ике уртада ○ 737 УРТАК (27) ■ Майдан соң курмы уртак ○ 915 ● 2186; 3267; 3532; 4042; 4338; 7129 (2); 7421; 7638; 7872; 8780; 9135; 11994; 12097 (3); 12685; 12711 (2); 13438 (2); 15645 (2); 15883; 16340 (2) УРТАКЛАШКАН (2) ■ Уртаклашкан шатлык - икеләтә шатлык, уртаклашкан кайгы - ярты кайгы ○ 14954 (2) УРТАКТАН (1) ■ Үгезе үлгән уртактан аерылган ○ 3314 УРТАЛАЙ (1) ■ Урталай суккан елан сымак кая барырга белми ○ 4708 УРТАНЧЫГА (1) ■ Тон угылга тун тияр, актыгына ат тияр, уртанчыга ук та юк, чук та юк ○ 14139 УРТАСЫ (3) ■ Җиде төн уртасы ○ 1065 ● 13506; 14771 УРТАСЫНА (3) ■ Читтәге кояш җылы була, уртасына барсаң, кыздыра ○ 69 ● 2638; 5090 УРТАСЫНДА (4) ■ Кыш уртасында - кура җиләге ○ 1043 ● 3029; 4895; 5179 УРТАСЫННАН (1) ■ Бүрәнәне уртасыннан тотма - сындырырсың ○ 1909 УРТАЧА (2 | 1) ■ Уртача акыллы булуга караганда атаклы исәр булуы кыен ○ 11698 ● 12166, :1 УРТЫНА (1) ■ Учына салып, уртына коя ○ 11051 УРУЫ (1) ■ Уңган игенне уруы рәхәт ○ 1459 УРУЫН (1) ■ "Урыр идем уруын, басуыгызның җае юк", - дип әйтте, ди, бер килен ○ 13389 УРЫЛГАН (1) ■ Ураклары урылган, зуратлары куелган ○ 1504 УРЫН (32 | 2) ■ Иске яңага урын бирер ○ 572 ● 664; 682 (2); 691; 707; 756; 825; 1212; 2081 (2); 4306; 4803; 4907; 5238; 6568; 7894 (2); 8432; 8747; 8748; 9588:2, :3; 9960; 10057; 10628; 11158; 11568; 12089; 12920; 13041; 13305; 14214; 16132 УРЫНГА (2) ■ Өрмәгән урынга утыртмас ○ 742 ● 10186 УРЫНДА (2) ■ Батыр булсаң, батырлыгыңны кирәкле урында күрсәт ○ 11082 ● 11830 УРЫННАН (1) ■ Утыр урыннан - сәке түреннән ○ 8442 УРЫННЫ (1) ■ Кешене урын аруландырмый, кеше урынны аруландыра ○ 11158 УРЫНСЫЗ (5) ■ Үз урынын белмәгән урынсыз калыр ○ 717 ● 1877; 12576; 12968; 16115 УРЫНСЫЗГА (1) ■ Урынсызга ант иткәннең алтмыш тамыры корыр ○ 12577 УРЫНЧА (2) ■ Утыр, кияү, урынча, эскәмия буенча ○ 13434 ● 15714 УРЫНЫ (14 | 1) ■ Түрәнең урыны йомшак була ○ 5916 ● 5917; 8298; 9588, :1; 11475; 12289; 12687; 14156; 14880; 15343; 15827; 16052; 16262; 16755 УРЫНЫМ (1) ■ Исемем илдә, урыным түрдә ○ 11367 УРЫНЫН (3) ■ Үз урынын белмәгән урынсыз калыр ○ 717 ● 4253; 8578 УРЫНЫНА (10) ■ Урынына куйсаң, урыныннан алырсың ○ 697 ● 1659; 2001; 2426; 4012; 6642; 10108; 10500; 14910; 14999 УРЫНЫНДА (13) ■ Җидегән йолдыз җиде әйләнә, Тимерказык урынында ○ 76 ● 570 (2); 641; 698 (2); 920; 5658; 7901 (2); 10798; 11030; 11216 УРЫНЫННАН (2) ■ Урынына куйсаң, урыныннан алырсың ○ 697 ● 2991 УРЫНЫҢ (1) ■ Ботка пешереп алган урының түгел ○ 9452 УРЫНЫҢНЫ ( | 1) ■ Ачта ашаган урыныңны тук вакытта онытма ○ 9553:1 УРЫР (3) ■ Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым ○ 1073 ● 1440; 13389 УРЫРСЫҢ (11) ■ Эт елының игенен дуңгыз елны урырсың ○ 972 ● 980; 1187; 1385; 1429 (2); 1544 (2); 7754; 8129; 14963 УРЫСЧА (1) ■ Утыр урынча, сөйләшербез урысча ○ 15714 УСАК (6) ■ Тал ком ярата, усак дым ярата ○ 1749 ● 1758-1760; 8577; 13719 УСАЛ (41 | 3) ■ Ярыктан кергән җил усал була ○ 1154 ● 2689; 3233; 3533; 3534; 7434; 11087; 11710; 12103; 12140; 12163-12165; 12166, :1, :2, :3; 12167-12173; 12180 (2); 12185; 12191; 13399 (2); 13692-13694; 13886; 14263; 14284; 14634 (2); 14642; 15640; 16116; 16117 (2); 16192 УСАЛГА (2) ■ Усалга тышыкма, тышыккач пошыкма ○ 12174 ● 12175 УСАЛДАН (2) ■ Күзе усалдан кырга кач ○ 10435 ● 12176 УСАЛЛЫК (2) ■ Усаллык белән баланы да җиңеп булмый ○ 12177 ● 12357 УСАЛЛЫККА (1) ■ Усаллыкка укытучы кирәкми ○ 12178 УСАЛНЫҢ (4) ■ Усалның ерагы яхшы ○ 12179 ● 12180; 12402; 15326 УСАЛРАК (1) ■ Байның ишек алдын саклаучы этләр үзеннән усалрак була ○ 7282 УСАЛЫ (1) ■ Хатын-кызның усалы - аяз көннең яшене ○ 13728 УСАЛЫННАН (1) ■ Аяз көннең яшененнән, хатын-кызның усалыннан курык ○ 13616 УТ (118) ■ Орсаң, таштан ут чыга ○ 148 ● 242; 451; 484; 495; 906; 962-964; 978; 1247; 1257; 1367; 1383; 2250; 2380; 2938; 3927; 4054; 4339; 4809; 5020; 5491; 5547; 5565; 5913; 6528; 6793; 6884; 7214; 7267; 8239; 8392; 8393; 8457 (2); 8463; 8464; 8468; 8472; 8477; 8491; 8493; 8497-8510; 8536; 8537; 8545; 8547; 8550; 8552; 8553; 8555-8559; 8561; 8568; 8569; 8578-8580; 8586-8588; 8590; 9362; 9364; 9559; 10022; 10098; 10099; 10475; 10514; 10651; 10735; 10853; 11091; 11132; 11375; 11799; 11875; 12085; 12288; 12471; 12564; 12686; 12687; 12772; 12788; 12843; 12908; 12996; 13249; 13255; 13570; 13819; 14005; 14158 (2); 14305; 15604; 16118; 16457; 16851 УТАП (1) ■ Бакчачының бакчасы, утап кына баксачы ○ 1629 УТКА (38 | 1) ■ Суга төшерми, утка пешерми ○ 526 ● 1483; 2030; 2196; 2304; 2983; 4766; 4840; 5239; 5428; 6982; 7611; 8461; 8470; 8511-8517; 8576; 8581; 8582; 8589; 8678; 8893; 8925; 8953; 11446; 12636; 12982; 13173; 13695; 13963; 14279; 14292; 14964, :1 УТКА-СУГА (2) ■ Бала өчен кеше утка-суга төшәр ○ 13954 ● 14395 УТЛАВЫ (1) ■ Толпарның утлавы бер булса да, атлавы башка ○ 2802 УТЛАВЫГЫ (1) ■ Утлавыгы бернең көтүе бер ○ 2411 УТЛАГЫНДА (1) ■ Бүре утлагында ишәк җәйләмәс ○ 2166 УТЛАК (1) ■ Утлак җирдә үгез симерер ○ 3298 УТЛАР (5) ■ Торлаксыз үскән колын мизгелсез юшап, мизгелсез утлар ○ 2846 ● 3089; 10616; 13439; 14346 УТЛАТЫР (1) ■ Куй күрмәгән куй күрсә, җитәкләп йөреп утлатыр ○ 3096 УТЛЫ (5 | 1) ■ Утлы кисәү эләккән эт яшен яшьнәгән саен дерт итәр, ди ○ 3535 ● 8544; 8987; 10031:3; 12220; 13735 УТНЫ (8) ■ Су утны үчерер ○ 435 ● 8518-8523; 12637 УТНЫҢ (6) ■ Җилнең эше суырмак, утның эше куырмак ○ 1203 ● 4834; 8524-8527 УТСЫЗ (8) ■ Сусыз җиргә йорт корма, утсыз җиргә ил корма ○ 457 ● 5047; 5240 (2); 8528; 9365; 9803; 14754 УТТА (6) ■ Суда батмый, утта янмый ○ 529 ● 6019; 6415; 6851; 8582; 14783 УТТАН (12) ■ Бай - көндез уттан, төнлә карактан куркыр ○ 7180 ● 7810; 8126; 8462; 8529-8532; 8583; 10006; 11826; 16177 УТТЫР (1) ■ Гашыйклык бер уттыр, кабынса сүндерү юктыр ○ 12678 УТЫ (16) ■ Ташны ташка чаксаң, уты беленер ○ 181 ● 631; 5195; 5240; 6140; 6313; 6541; 7499; 8483; 8533; 8534; 8571; 8584; 8585; 12731; 12732 УТЫДАЙ (1) ■ Якты дөнья җәннәттәй - яхшы булса хатының; тормыш тәмуг утыдай - яман булса хатының ○ 13764 УТЫЗ (26 | 1) ■ Айның утыз көне бар, утыз төне бар ○ 754 (2) ● 6309; 8059; 8512; 12064; 13255; 13571; 13648; 13690; 13695; 13843 (2); 14144; 14149; 14176; 14932; 16014 (2); 16118; 16119; 16120 (2); 16483; 16487; 16942; 17047:1 УТЫЗГА (3) ■ Бай баласы унбишкә җитсә - баш, ярлы баласы утызга җитсә дә яшь ○ 7148 ● 13139; 16119 УТЫЗДА (2) ■ Утызда ир - арыслан ○ 15097 ● 15098 УТЫЗДАН (1) ■ Буйдак, утызга хәтле үзе өйләнмәсә, утыздан соң куркып өйләнмәс ○ 13139 УТЫЗНЫ (2) ■ Утызны алам дип, унны ычкындырма ○ 7988 ● 13696 УТЫЗЫНА (1) ■ Кырыгына бер иман, утызына бер комган ○ 16833 УТЫЗЫНДА (1) ■ Утызында ук атмаган кырыгында кылыч чапмас ○ 15099 УТЫН (36 | 2) ■ Җимешсез агач - утын, яңгырсыз болыт - төтен ○ 1834 ● 1868, :1, :2; 1880; 1929; 1950; 1952; 1982; 1997; 2982; 3327; 3328; 5161; 6452; 7098; 8467 (2); 8471; 8491; 8504; 8536; 8543; 10868; 12636; 13157 (2); 13210; 13212; 13218; 13321; 13738; 13754; 13770; 13864; 13872; 14130; 14639 УТЫНА (5) ■ Илнең утына ян, бозына туң ○ 4989 ● 8548 (2); 10815 (2) УТЫНГА (4) ■ Арба утынга барырга ярамаса, үзе утынга ярый ○ 6989 (2) ● 8307; 14150 УТЫННАН (2) ■ Ут утыннан туймас, җир - яңгырдан ○ 8507 ● 12732 УТЫННЫ (3) ■ Малны тапкан баксын, утынны чапкан яксын ○ 2390 ● 7398; 14067 УТЫННЫҢ (2) ■ Малның җаен баккан белер, утынның җаен яккан белер ○ 2391 ● 8483 УТЫНЧЫ (1) ■ Атаң утынчы булса, кулыңда балта булсын ○ 14332 УТЫНЧЫНЫҢ (1) ■ Утынчының күзе агачта ○ 1951 УТЫНЫ (3) ■ Ярлының утыны юк икәнен кар каян белсен ○ 7500 ● 8577; 13085 УТЫНЫҢ (4) ■ Атың арыса чабып кал, утының бетсә ягып кал ○ 2610 ● 2612; 14260; 14611 УТЫНЫҢНЫ (2) ■ Яу килә дип азыгыңны төгәтмә, ил күчә дип утыныңны төгәтмә ○ 5662 ● 9394 УТЫҢА (1) ■ Үзеңнең яккан утыңа үзең җылынырсың ○ 8549 УТЫР (17) ■ Тегермән ташыннан курыксаң, онсыз утыр ○ 1447 ● 2763; 4865; 5733; 6991; 8348; 8386; 8442; 10223-10225; 12458; 13410; 13434; 15714; 15916; 15963 УТЫРА (4) ■ Арыш унике көн баш чыгара, унике көн серкәдә утыра, унике көн эч иңә ○ 1527 ● 6542; 8403; 13988 УТЫРАСЫҢ (1) ■ Курку төбе диңгез - батасың да китәсең, тәвәккәл төбе көймә - утырасың да кичәсең ○ 11178 УТЫРГАН (13) ■ Утырган җирдән утын кисмиләр ○ 1952 ● 2005; 4253; 5978; 6771; 7075; 8934; 10798; 12296; 12458; 13041; 13282; 16707 УТЫРГАННЫҢ (2) ■ Сумалага утырганның арты сумалага ябышыр ○ 1935 ● 6774 УТЫРГАНЧЫ (2) ■ Исерек кеше белән мәҗлестә утырганчы айнык кеше белән чучка көткәнең артык ○ 9831 ● 13403 УТЫРГАНЫ (2) ■ Су янына икмәксез утырганы юк ○ 522 ● 5906 УТЫРГЫЧ (1) ■ Ике утыргыч арасында утырып калма ○ 8406 УТЫРДЫ (1) ■ Туй килде капкага, кыз утырды кабага ○ 13291 УТЫРМА (4) ■ Югары урын барда түбән утырма ○ 707 ● 1123; 8251; 10905 УТЫРМАГА (1) ■ Әбиеңә сәлам әйт, бабаң утырмага килсен ○ 15153 УТЫРМАС (6) ■ Саескан бер ботакта озак утырмас ○ 4074 ● 4180; 11681; 11867; 11868; 15188 УТЫРМАСА (1) ■ Кодагый утырмаса, атка җиңел була ○ 14628 УТЫРМЫЙ (3) ■ Идел ташымый ком утырмый ○ 387 ● 9301; 9334 УТЫРСА (5) ■ Камыш, суда утырса да, бар үләннән элек корый ○ 1280 ● 4180; 13422; 13516; 13869 УТЫРСАҢ (6) ■ Киң җирдә тар утырсаң, тар җирдә киң утырырсың ○ 592 ● 6735; 7036 (2); 7037; 10905 УТЫРТ (1) ■ Биләнчек башы биш тирәк, билге тек тә ил утырт ○ 4891 УТЫРТКАН (2) ■ Агач утырткан ага булган ○ 1653 ● 1706 УТЫРТКАНДА (1) ■ Киленен яратмаган каенана аш утыртканда намазга керешер ○ 14621 УТЫРТМАС (1) ■ Өрмәгән урынга утыртмас ○ 742 УТЫРТМЫЙЛАР (1) ■ Коры табынга кунак утыртмыйлар ○ 10083 УТЫРТСА (1) ■ Агачны кем утыртса, җимеш шуныкы ○ 1782 УТЫРТСАҢ (2) ■ Дуңгызны өстәл артына утыртсаң, аякларын өстәлгә куяр ○ 2895 ● 12579 УТЫРТТЫМ (1) ■ Кавын утырттым, гәрәнкә үсте ○ 1631 УТЫРТУ (6 | 1) ■ Карама көленә утырту ○ 1771 ● 1994; 7122; 8648; 8846; 10031:5; 10045 УТЫРТЫРЛАР (1) ■ Малың булса, утыртырлар уртага, малың булмаса, каптырмыйлар шурпа да ○ 7410 УТЫРУ (6) ■ Карама көленә утыру ○ 8560 ● 8749; 9780; 11369; 11373; 13321 УТЫРЫЙК (1) ■ Кунакны озаттык, инде ашарга утырыйк ○ 10214 УТЫРЫП (19) ■ Чулманны чуманга утырып кичмиләр ○ 480 ● 5252; 5377; 6135; 6480; 6577; 6775 (2); 6824; 8333; 8406; 9491; 10634; 12558 (2); 13697; 13858; 15319; 15486 УТЫРЫР (14) ■ Безгә дә карга утырыр әле ○ 4010 ● 6840; 8414; 8687; 8925; 9566; 10088; 10186; 10200 (2); 11503; 11660; 12432; 16175 УТЫРЫРСЫҢ (3) ■ Киң җирдә тар утырсаң, тар җирдә киң утырырсың ○ 592 ● 6697; 11125 УТЫРЫШУДАН (1) ■ Надан белән утырышудан галим белән таш ташу яхшырак ○ 16633 УТЫ-ЯЛКЫНЫ (1) ■ Уты-ялкыны бер көн булсын ○ 8535 УФ (1) ■ Эшкә булса - уф табаным, ашка булса - китер табагым ○ 6325 УЧ (15) ■ Ослан тавы хәтле тау җиңел булды, бер уч туфрак авыр булды ○ 233 ● 267; 1539 (2); 5405; 7050; 7820; 8043; 9368; 9374; 10963 (2); 11050; 12640; 14228 УЧАГЫ (2) ■ Казанына күрә учагы, биленә күрә кушагы ○ 8775 ● 13684 УЧАГЫН (1) ■ Тинтәккә тиләкә биреп, ярлының учагын боздырыр ○ 11773 УЧАГЫННАН (1) ■ Учагыннан ут өзмәс, улын-кызын туйгызмас ○ 14305 УЧАГЫҢДА (1) ■ Учагыңда борчагың ○ 1585 УЧАК (1) ■ Ялангачка өч учак та бер киемне алыштыра алмый ○ 8826 УЧАККА (1) ■ Ике учакка бер кисәү, ике атка бер мичәү ○ 8460 УЧАКТАН (1) ■ Усал хатын учактан чыга ○ 13692 УЧЕТСЫЗ (1) ■ Учетсыз оешма - ишексез өй ○ 7989 УЧЛАГАН (1) ■ Ике көймә койрыгын учлаган кеше суга китәр ○ 7024 УЧЛАП (4) ■ Учлап чәчсәң, йөкләп җыярсың ○ 1458 ● 9370; 9728; 11857 УЧЛАСА (1) ■ Уңган кеше кулына туфрак учласа алтын итәр ○ 6529 УЧТА (1) ■ Суны учта саклап булмый ○ 452 УЧТАН (1) ■ Бер учтан тавыш чыкмый ○ 10914 УЧЫН (1) ■ Саран учын ачканда тешен кысар ○ 11913 УЧЫНА (1) ■ Учына салып, уртына коя ○ 11051 УЧЫННАН (1) ■ Учыннан акканны ялаучы ○ 11052 УЧЫҢА (2) ■ Дустың бирсә ком, аны да учыңа йом ○ 5403 ● 11950 УЧЫҢДА (2) ■ Анаңда булса - сорарсың, учыңда булса - яларсың ○ 14233 ● 14432 УЧЫҢНЫ (1) ■ Учыңны язсаң бер бармагыңны бөкми калдырма ○ 10964 УША (1) ■ Усалга - уша, явызга - бусага ○ 12175 УЫНЫП (1) ■ Сыер бозаулаганга үгез уынып үкергән ○ 3296 УЫП (1) ■ Бик сикергән борчаны уып ташлыйлар ○ 4769 УЯ (1) ■ Өстәгесен уя, астагысын суя ○ 744 УЯНМАС (1) ■ Думбыра каксаң да уянмас ○ 16451 УЯР (2) ■ Алтын сырга колакны уяр, алтын итек аякны уяр ○ 8762 (2) УЯСЫ ( | 1) ■ Өй салуның нәрсәсе бар, уясы да суясы ○ 8324:2 УЯТМА (1) ■ Йоклаган еланны уятма ○ 4659 УЯУ (2) ■ Дошманга саесканнан сак бул, ябалактан уяу бул ○ 5327 ● 11941 ҮБӘЛӘР (1) ■ Кем юашны беләләр, тоталар да үбәләр ○ 12139 ҮБӘР (1) ■ Ирене белән үбәр, теле белән өзәр ○ 12801 ҮБӘ-ҮБӘ (1) ■ Эчмәм дигән коеңнан өч әйләнеп эчәрсең, кочмам дигән бикәңне үбә-үбә кочарсың ○ 13762 ҮБЕШ (2) ■ Уен да уен, юкә үбеш тә уен ○ 6680 ● 12788 ҮБЕШКӘН (1) ■ Үбешкән дә көлешкән, соңыннан башына уй төшкән ○ 12812 ҮБҮЧӘН (1) ■ Акча керсә, уч табанын үбүчән ○ 7820 ҮГЕЗ (49 | 2) ■ Үгез мөгезле сыерның сөте булмас ○ 3241 ● 3258; 3268-3270; 3276; 3278; 3286; 3290; 3295-3298; 3300-3308; 3309 (2); 3310-3312; 3319; 3323-3325; 3327; 3328; 4092; 4569; 7098; 11144; 11359; 11915; 12066; 12468; 14132; 14263; 14649; 14887; 15493; 15758; 16329; 17047:1; 17077, :1 ҮГЕЗГӘ (7 | 1) ■ Арык үгезгә пычак юк ○ 3283 ● 3284; 3291; 3294; 3299; 3309; 3313; 3624:1 ҮГЕЗДӘЙ (1) ■ Үзенә дигәндә үгездәй көче бар ○ 12094 ҮГЕЗДӘН (4) ■ Уртак үгездән ялгыз бозау артык ○ 3267 ● 3292; 3305; 3319 ҮГЕЗЕ (5) ■ Берәүгә үгезе кыйбат, берәүгә мөгезе кыйбат ○ 3287 ● 3314; 3321; 3322; 3326 ҮГЕЗЕМ (2) ■ Суда чакта - үгезем, судан чыккач - мөгезем ○ 530 ● 3329 ҮГЕЗЕНӘ (1) ■ Атасына тисәң - баласы сыкрый, үгезенә тисәң - танасы ○ 14368 ҮГЕЗЕҢ (1) ■ Берәүнең бозавы үлсен дисәң, үзеңнең үгезең үләр ○ 3253 ҮГЕЗЛӘРЕ (1) ■ Аларның үгезләре дә бозаулаган вакыт ○ 3320 ҮГЕЗНЕ (6) ■ Булмаган үгезне көтеп бозаудан мәхрүм калма ○ 3288 ● 3293; 3315-3317; 3330 ҮГЕЗНЕҢ (4) ■ Бер үгезнең мөгезенә суксаң, мең үгезнең тоягы шакылдар ○ 3285 (2) ● 3289; 3318 ҮГЕТ (8) ■ Үгет белән ут сүнмәс ○ 8547 ● 9834; 11390; 11587; 12335 (2); 12441; 14214 ҮГЕТЕ (1) ■ Хатын үгете хатынга ярый ○ 13733 ҮГЕТЛӘМӘГӘН (1) ■ Кызын үгетләмәгән үкенер ○ 13029 ҮГЕТНЕҢ (1) ■ Җәүһәрнең кыйммәте зур, үгетнең кыйммәте юк ○ 329 ҮГИ (24) ■ Кыш - үги ана, яз - үз ана ○ 871 ● 1438; 3197; 5055; 5510; 6241; 10007; 14206; 14207; 14209; 14252-14264; 14802 ҮГИЕ (1) ■ Ирнең үгие юк ○ 13549 ҮГИЛӘГӘН (1) ■ Үгиләгән сарык кебек ○ 3128 ҮҖӘТ (1) ■ Үҗәт, күзен бирсә дә, сүзен бирмәс ○ 11966 ҮҖӘТЛЕК (1) ■ Әллә юләрлек, әллә үҗәтлек ○ 11776 ҮЗ (370 | 1) ■ Кешегә таш атсаң, үз маңгаеңа тияр ○ 132 ● 208; 209; 221; 222; 620; 637; 717; 871; 1025; 1282; 1350; 1351; 1477; 1547; 1658; 1659; 1838; 1839; 1882; 1895; 1921; 2042; 2050; 2117; 2169; 2263; 2284; 2307; 2312; 2318; 2420; 2453; 2648; 2689; 2776; 2881; 2920; 2988; 3091; 3097; 3198; 3226; 3376; 3425; 3426; 3438; 3504; 3608; 3635; 3672-3677; 3749; 3766; 3882-3885; 3888; 3904; 3909; 3916; 3927; 3964; 3977; 3979; 3983; 3997:1; 4031; 4033; 4041; 4048; 4075; 4089; 4093; 4105; 4106 (2); 4157; 4168; 4179; 4216 (2); 4223; 4224; 4264; 4311; 4328; 4381; 4385; 4568; 4576; 4611; 4612 (2); 4655; 4658; 4675; 4684 (3); 4697 (2); 4775; 4832; 4957; 5010; 5011; 5076; 5084-5086; 5114-5120; 5130 (2); 5131; 5146; 5162; 5248; 5249; 5254; 5322; 5339 (2); 5510; 5691; 5794; 5884; 6046; 6076; 6241; 6281; 6293 (2); 6333; 6401; 6407; 6660; 6976; 7113; 7388; 7505; 7546; 7792; 7815; 7840; 8017-8019; 8074-8077; 8209; 8227; 8239; 8269; 8278; 8285; 8345; 8346 (2); 8347-8351; 8352 (3); 8353-8356; 8473; 8548; 8610; 8611; 8755; 8945 (2); 8948; 9021 (2); 9173; 9405-9408; 9415; 9747; 9949; 10008-10011; 10020; 10034; 10060; 10286; 10306; 10318; 10321; 10397; 10400; 10463; 10478; 10528; 10587; 10591; 10592; 10593 (2); 10716; 10804; 1081310815; 10915; 10926; 10928; 10974-10976; 10999; 11013; 11030; 11154; 11161; 11170; 11221; 11339; 11340; 11346; 11383 (2); 11391; 11398; 11429; 11589; 11592; 11594; 11597; 11647; 11699; 11736; 11743-11745; 11754; 11778; 11838; 11850; 11954; 11995; 11996; 11998; 12002; 12005; 12052-12054; 12074; 12091; 12293; 12459; 12510; 12582; 12610; 12625; 12626; 12627 (2); 12661; 12775; 12789; 12790; 12830; 12837; 12977; 13020; 13351; 13397 (2); 13470; 13517; 13580 (2); 13599; 13647; 13659; 13955; 14092; 14096; 14107; 14177; 14179; 14186-14188; 14206-14209; 14211; 14241; 14244; 14245 (2); 14257; 14264; 14277; 14500; 14576; 14639; 14668; 14671; 14675; 14697-14699; 14700 (2); 14701; 14898; 14906; 14971; 14974; 14975; 15000; 15083; 15199; 15266; 15340; 15341; 15345; 15634; 15657; 15716; 15721; 15742; 15896; 16133; 16245; 16246; 1632816330; 16376; 16435; 16444; 16445; 16550; 16568 (2); 16595; 16650; 16693; 16786 (2); 16797 ҮЗӘГЕ (3) ■ Кыртышы чергән бүрәнәнең үзәге дә тиз черүчән ○ 1926 ● 4008; 10871 ҮЗӘГЕМ (1) ■ Үзем тук, үзәгем ач ○ 9795 ҮЗӘГЕНӘ (1) ■ Кеше баласы тунга төрсәң дә тормас, үз балаң үзәгенә типсәң дә китмәс ○ 14188 ҮЗӘГЕННӘН (1 | 2) ■ Балык - башыннан, ат үзәгеннән кортлар ○ 4449:1 ● 4449:2; 4450 ҮЗӘК (1) ■ Кеше баласы - кешән дә тышау, үз балаң - үзәк тә бавыр ○ 14186 ҮЗӘКСЕЗ (2) ■ Вөҗдансыз кеше үзәксез агач шикелле: үзлегеннән аварга тора ○ 11111 ● 12059 ҮЗӘКТӘ (2) ■ Үзеңнеке үзәктә, кешенеке кештәктә ○ 12077 ● 14208 ҮЗӘКТӘН (2) ■ Ятныкы яннан үтәр, үзеңнеке үзәктән үтәр ○ 14693 ● 16114 ҮЗӘН (1) ■ Болагы булмаса, үзән дә кибә ○ 353 ҮЗГӘ (4) ■ Көзгә - хәл үзгә ○ 893 ● 5397; 8352; 11154 ҮЗГӘГӘ (1) ■ Үзенә буй булмаган үзгәгә җиң булмас ○ 8946 ҮЗГӘДӘ (1) ■ Үзеңдә юк - үзгәдә юк ○ 7628 ҮЗГӘНЕ (2) ■ Үзеңнән үзгәне әүлия дип белмә ○ 12078 ● 13581 ҮЗГӘРМИ (1) ■ Йоны бик еш коелса да, бүренең холкы үзгәрми ○ 2192 ҮЗГӘРТМИ (1) ■ Бүре, ябагасын койса да, холкын үзгәртми ○ 2167 ҮЗДӘН (1) ■ Яттан күрмә, үздән күр ○ 14696 ҮЗЕ (230 | 2) ■ Һәрнәрсәнең йөзе бар, йөз астында үзе бар, үлчәве бар, саны бар, кирәк булса тагы бар ○ 638 ● 723; 810; 1506; 1812; 1900; 2005; 2012; 2028; 2169; 2360; 2500; 2543; 2593; 2825; 2913; 2941; 3027; 3042; 3134; 3242 (2); 3300; 3340; 3363; 3364 (2); 3426; 3504; 3563; 3625; 3673; 3837; 3872; 3883; 3909; 4062; 4083; 4101; 4105; 4116; 4207; 4215; 4227:1, :1; 4247; 4276; 4525; 4611; 4613; 4645; 4656; 4682; 4690; 4738; 4859; 4927; 4958; 4985; 4993; 5243; 5712 (2); 5736; 5743 (2); 6281; 6402; 6410; 6585; 6614; 6615; 6626 (2); 6630; 6667; 6720; 6803 (2); 6872; 6989; 7196; 7472; 7539; 7760; 7795; 7930; 8147; 8225; 8425; 8427; 8450; 8565; 8588 (2); 8607; 8687; 8716; 8722; 8855; 9038; 9058; 9103; 9382; 9457 (2); 9792; 9793 (2); 9794; 9821; 9828; 9853; 9949; 10197; 10227 (2); 10372 (2); 10400; 10464; 10871; 10915; 11327; 11339; 11341; 11356; 11391-11393; 11394 (2); 11510; 11580 (2); 11647; 11664; 11699; 11731; 11733; 11746; 11747 (2); 11931; 11954; 11964; 11999; 12058; 12090 (2); 12180; 12236; 12302; 12384; 12390 (2); 12391; 12393; 12423; 12510; 12511; 12628; 12662; 12881; 12882; 12920; 12921; 12977; 13076; 13139; 13276; 13282; 13517; 13548; 13602 (2); 13675; 13690; 13788; 13796; 13881; 13904; 13995; 13998; 14093; 14211; 14273; 14357; 14648; 14665 (2); 14744; 14836; 14922; 14974; 14994 (2); 15001; 15002; 15154 (2); 15235; 15282; 15348; 15589; 15634; 15717; 15899; 15935; 15972; 16247; 16331; 16332 (2); 16333-16335; 16342; 16474; 16631; 16635; 16688; 16712; 16713; 16716; 16759; 16858; 17003; 17030 (2); 17032 (2) үзе → үзеннән-үзе, үзен-үзе ҮЗЕБЕЗ (2) ■ Без үзебез төлкече, түлке әдәм көлкесе ○ 2319 ● 12805 ҮЗЕБЕЗГӘ (1) ■ Йодрык үзебезгә таба борыла ○ 11022 ҮЗЕБЕЗНЕКЕ (1 | 1) ■ Кияү үзебезнеке, гаеп итмәс ○ 13432 ● 13452:1 ҮЗЕГЕЗДӘН (1) ■ Бездә булмас гаеп, үзегездән чыкмасын таеп ○ 12646 ҮЗЕГЕЗНЕ (2) ■ Үзегезне белегез, сәндерәгезгә менегез ○ 8396 ● 12092 ҮЗЕМ (20) ■ Төлке әйткән: "Үзем өчен әйтүем түгел, әмма тавыксыз кетәк утка чыксын!" дигән, ди ○ 2304 ● 2587; 4434; 5281; 6291; 7213; 8021; 8226 (2); 9516; 9795; 10228; 10529; 10594; 12059; 14343; 14585; 16336; 16702; 16834 ҮЗЕМӘ (9) ■ Кактым-суктым кәҗәне, таптым үземә бәлане ○ 3069 ● 5115; 6333; 6903; 10526; 11378; 14446; 15000; 16276 ҮЗЕМДӘ (1) ■ Үз акылым үземдә, кеше акылы теземдә ○ 11778 ҮЗЕМНӘН (1) ■ Үз эшләпәм астында үземнән шәп егет юк ○ 12053 ҮЗЕМНЕКЕ (1) ■ Өем үземнеке, димә - өй артында кеше бар ○ 8311 ҮЗЕМНЕҢ (2) ■ Үземнең киленем усал, кызымның биеме усал ○ 13399 ● 14634 ҮЗЕМЧЕ (1) ■ Үземче кеше үлемнән куркыр ○ 12060 ҮЗЕН (47) ■ Түбән җирдә бер түбә үзен тауга санаган ○ 193 ● 325; 1303; 1654; 1737; 2096; 2543; 3059; 3512; 3867; 3901; 3984; 4207; 4594; 4690; 5121; 5387; 5979; 8857; 9190; 9328; 9382; 9840; 10065; 11426; 11451; 11498; 11500; 11622 (2); 11648; 11649; 11703; 11954; 11968; 11986; 11999; 12003; 12061; 12065; 12294; 13015; 14404; 16243; 16294; 16839; 17054 үзен → үз-үзен ҮЗЕНӘ (61 | 1) ■ Тау, бик зур булса да, үзенә кычкырганны яратмый: тавышны кире кайтара ○ 154 ● 1196; 1288; 1715; 1735; 2117; 2721; 2988; 3334; 3678; 3721; 3888; 3910; 3997, :1; 4072 (2); 4126; 4183; 4184; 4430; 4533; 4600; 4655; 4736; 5080; 5384; 5647; 5806; 5836; 7272; 8167; 8397; 8703; 8946; 10020; 10676; 10955; 10980; 11523; 11748; 11752; 12068; 12083 (2); 12094; 12394; 12471; 12595; 12672; 12958; 14096; 14355; 14489; 15987; 16017; 16521; 16635; 16850; 17003; 17050; 17089 үзенә → үз-үзенә ҮЗЕНДӘ (6) ■ Үзендә умач умаган, күршесенә кереп токмач кискән ○ 5282 ● 8078; 9517; 11388; 15036; 16733 ҮЗЕНЕКЕ (1) ■ Мужикның җаны - алланыкы, тәне - патшаныкы, аркасы - боярныкы, шуннан калган азаплары - бар да үзенеке ○ 5858 ҮЗЕНЕКЕН (7) ■ Заман үзенекен ала ○ 811 ● 1494; 7882; 12093; 15267; 15271; 16703 ҮЗЕНЕҢ (15 | 1) ■ Күк үзенең яхшылыгын җиргә төшерә ○ 54 ● 3170; 3985 (2), :2; 3986; 4833; 7879; 9518; 11479; 11853; 12641; 14566; 15782; 16023; 16385 ҮЗЕННӘН (16) ■ Үгезне үзеннән чыгарма ○ 3317 ● 4085; 4518; 4795; 5822; 6552; 7282; 10142; 11738; 12602; 13518; 14737; 14969; 15131; 15691; 16425 ҮЗЕННӘН-ҮЗЕ (2) ■ Карт агач үзеннән-үзе корыр ○ 1686 ● 9246 ҮЗЕН-ҮЗЕ (11) ■ Котырган эт актыгында үзен-үзе тешли, имеш ○ 3501 ● 8007; 11650 (2); 12028; 12062-12067 ҮЗЕНЧӘ (2) ■ Үз казанында үзенчә пешерә ○ 10008 ● 11753 ҮЗЕҢ (105 | 6) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 397; 398; 489; 970; 1017; 1343; 1477; 1599; 1938; 2455; 2736; 3121; 3122; 3703; 3710; 3803; 4007; 5412; 5596; 5684; 5824; 6337; 6349; 6389; 6560; 6970; 6977; 7394; 7506; 7507; 7813:1; 8054; 8347; 8436 (2); 8549; 8830; 8838 (2); 8839; 8840; 8933; 9409-9411; 10012; 10013; 10273; 10465; 10466; 10478; 10479; 10528; 10717; 10733; 10975; 10976; 11285; 11480; 11655; 11708; 11763; 12000, :1, :2, :3, :4, :5; 12052; 12071; 12072; 12081; 12095; 12194; 12363; 12395 (2); 12659; 12791; 13243; 13244; 13753; 13917; 13978; 14338; 14405; 14539; 14587; 14918; 14924; 14971; 15056; 15340; 15889; 16034; 16036; 16246 (2); 16248-16250; 16337; 16338; 16529; 1668916691; 16846; 16862; 16882 ҮЗЕҢӘ (44) ■ Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр ○ 44 ● 202; 4695; 4902; 4922; 5230; 5345; 6268; 6388; 6390; 8348; 8611; 9951; 10269; 10395; 10480; 10814; 11596; 11755; 11769; 12075; 12076; 12079; 12140-12142; 12356; 12397; 12576; 12661 (2); 12790; 14324; 14381; 14895 (2); 14907; 15380; 15719; 15880; 15976; 16115; 16129; 16848 ҮЗЕҢДӘ (6) ■ Үзеңдә булмаса, күршеңдә булсын ○ 5255 ● 5256; 7628; 7878; 16208; 16393 ҮЗЕҢНӘН (26 | 2) ■ Үзеңнән түбәнгә карап шөкер ит, үзеңнән югарыга карап фикер ит ○ 695:1 (2) ● 5224; 5342; 5429; 5511; 6937; 9747; 9748; 10813; 10974; 11390; 12007; 12070; 12078; 13185; 13206; 13245 (2); 13423; 14092; 14163; 14210; 14870; 15138; 15139; 16338; 16855 ҮЗЕҢНЕ (22) ■ Яман агачка асылынганчы, яхшы агач үзеңне бассын ○ 1714 ● 3499; 4694; 4746; 5569; 6387; 7705; 8589; 10100; 12001; 12006; 12069-12072; 12396; 13581; 14905; 14992; 15089; 15729; 16251 үзеңне → үз-үзеңне ҮЗЕҢНЕКЕ (18 | 1) ■ Күршеңә бер сыер теләсәң, үзеңнеке ике булыр ○ 5227 ● 5869; 9685; 10397:1; 10398; 12073-12077; 13956 (2); 14253; 14529; 14530; 14693; 14700; 14897; 15341 ҮЗЕҢНЕКЕН (6) ■ Күрше капкасын какма, үзеңнекен сындырырлар ○ 5186 ● 5257; 11156; 12009; 12520; 14538 ҮЗЕҢНЕҢ (12) ■ Берәүнең бозавы үлсен дисәң, үзеңнең үгезең үләр ○ 3253 ● 5258; 7270; 8549; 8852; 9281; 9282; 9412; 9635; 10319; 12523; 14694 ҮЗЛӘРЕ (4) ■ Үзләре теләгәнгә алаплап, үзләре теләмәгәнгә калаклап ○ 10014 (2) ● 13258 (2) ҮЗЛЕГЕННӘН (1) ■ Вөҗдансыз кеше үзәксез агач шикелле: үзлегеннән аварга тора ○ 11111 ҮЗ-ҮЗЕН (4) ■ Яхшы эш үз-үзен мактый ○ 6263 ● 12054; 12055; 16629 ҮЗ-ҮЗЕНӘ (1) ■ Үз-үзенә ия булган һәммәгә ия булыр ○ 12056 ҮЗ-ҮЗЕҢНЕ (1) ■ Үз-үзеңне мактама, синнән акыллылар да бардыр ○ 12057 ҮК (10) ■ Яхшы көн иртәдән үк күренә ○ 997 ● 1260; 4365; 4417; 4650; 7530 (3); 11251; 15027 ҮКЕН (2) ■ Алып үкенгәнче, сатып үкен ○ 7854 ● 12635 ҮКЕНӘ (1) ■ Ник туганына үкенә ○ 14101 ҮКЕНГӘН (1) ■ Яшьлегендә типтергән - картлыгында үкенгән ○ 15115 ҮКЕНГӘНЧЕ (1) ■ Алып үкенгәнче, сатып үкен ○ 7854 ҮКЕНЕП (2) ■ Үткәнгә үкенеп файда юк ○ 1004 ● 12450 ҮКЕНЕР (1) ■ Кызын үгетләмәгән үкенер ○ 13029 ҮКЕНЕРСЕҢ (2) ■ Сабыр итсәң шатланырсың, ашыксаң үкенерсең ○ 11889 ● 12814 ҮКЕНЕЧ (3) ■ Тол әмәлнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6139 ● 6673; 7253 ҮКЕНЕЧЕ (1) ■ Үлсә дә үкенече юк, торса да сөенече юк ○ 15454 ҮКЕНЕЧНЕҢ (2) ■ Ашыгу - үкенечнең кыз кардәше ○ 11805 ● 11893 ҮКЕНЕЧСЕЗ (1) ■ Туй - үпкәсез, үлем үкенечсез булмый ○ 13303 ҮКЕНЕЧТӘ (1) ■ Ялган сөйләмәсәң үкенечтә булмассың ○ 16154 ҮКЕНМӘ (3) ■ Башта эләкмәгән балыкка соңыннан үкенмә ○ 4481 ● 6272; 6273 ҮКЕНМӘС (4) ■ Иртә торган үкенмәс ○ 828 ● 5014; 6245; 12058 ҮКЕНМӘССЕҢ (1) ■ Аз ашадым дип бервакытта да үкенмәссең ○ 9526 ҮКЕНСӘҢ (1) ■ Үткән эшкә үкенмә, үкенсәң дә җиткезмәс ○ 6273 ҮКЕНҮ (3) ■ Соңга калган үкенү файда бирми ○ 941 ● 6274; 11802 ҮКЕРӘ (1) ■ Коры елгага су керсә, үкерә дә бакыра ○ 405 ҮКЕРГӘН (1) ■ Сыер бозаулаганга үгез уынып үкергән ○ 3296 ҮКЕРЕП (2) ■ Үкереп килгән дәүләт кычкырып китәр ○ 7508 ● 14887 ҮКСЕЗ (7 | 1) ■ Урак ае - тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае ○ 958 ● 3271; 14189; 14204:1; 14211; 14212; 14213 (2) ҮКСЕЗГӘ (1 | 1) ■ Үксезгә үгет бирүче күп, урын бирүче юк ○ 14214 ● 14214:1 ҮКСЕЗНЕҢ (4) ■ Үксезнең авызы ашка тисә, борыны ташка бәрелер ○ 14215 ● 14216-14218 ҮКСЕП (1) ■ Үксеп, үлекне тергезә алмассың ○ 15402 ҮКТӘМНЕҢ (1) ■ Үктәмнең аягы күктән ○ 12080 ҮКЧӘҢ (1) ■ Үшән ат менсәң, ике үкчәң чи булыр ○ 2730 ҮКЧӘҢӘ (2) ■ Үз үкчәңә үзең басмыйсың ○ 10976 ● 15395 ҮЛ (6) ■ Бүген үлгәнче таңда үл ○ 791 ● 6754; 11632; 12806; 16034; 16360 ҮЛӘ (20) ■ Көне беткән көндә үлә ○ 908 ● 2719; 3164; 4078; 4528; 4770; 4993; 5702; 5778; 6423; 7094; 7677; 11173 (2); 15022 (2); 15222; 15310; 15373; 15429 ҮЛӘКСӘ (4) ■ Эткә бал сый түгел, үләксә сый ○ 3687 ● 3736; 4043; 4741 ҮЛӘКСӘГӘ (2) ■ Карга, ни хәтле югары күтәрелмәсен, барыбер үләксәгә кунар ○ 3976 ● 3981 ҮЛӘКСӘСЕННӘН (1) ■ Аюны үтерсәң, үләксәсеннән курыкма ○ 2093 ҮЛӘЛӘР (1) ■ Ашап үлмиләр, чирләп үләләр ○ 9614 ҮЛӘМ (6) ■ Үләм дигән кодагый үгез әйдәп барадыр ○ 14649 ● 15312; 15430; 15443; 17076 (2) ҮЛӘМ-ҮЛӘМ (1) ■ Кунак "китәм-китәм" дип сыйлата, хаста "үләм-үләм" дип елата ○ 10111 ҮЛӘН (14) ■ Тәгәрәгән ташка үлән үсмәс ○ 192 ● 1005; 1147; 1186; 1295; 1344; 1353; 1354; 1367; 3108; 6270; 7873; 8349; 11799 ҮЛӘНГӘ (1) ■ Ку үләнгә үрт салу ○ 1356 ҮЛӘНДӘ (3) ■ Яшь үләндә арык мал да уйнаклый ○ 1337 ● 2153; 3276 ҮЛӘНЕ (4) ■ Кары калын кышның үләне калын булыр ○ 1106 ● 1248; 4650; 13863 ҮЛӘНЛЕ (4 | 1) ■ Үләнле җирне үрт алмас ○ 1345 ● 4046; 5980; 17077, :1 ҮЛӘННӘН (2) ■ Камыш, суда утырса да, бар үләннән элек корый ○ 1280 ● 1368 ҮЛӘННЕ (1) ■ Шиңгән үләнне ашаган мал шиңгәк булыр ○ 1334 ҮЛӘННЕҢ (3) ■ Питраудан соң сандугачның теле бетә, үләннең тәме бетә ○ 931 ● 1299; 1319 ҮЛӘР (68) ■ Колан кактан җирәнсә, как таба алмый чүлдә үләр ○ 2229 ● 2290; 2375; 2422; 2713; 3101; 3253; 3295; 3297; 3681; 3757; 3982; 4621; 4717; 4790; 4814; 4868; 4960; 5329; 5544; 5571; 5783; 6380; 6442 (2); 6562 (2); 7130 (2); 7140; 7237; 7320 (2); 7440 (2); 9570; 9642; 9654; 9811; 9822 (2); 10801; 10930; 11069 (2); 11080 (2); 11336 (2); 11712; 12221; 12829 (2); 13084 (2); 13478; 14566 (2); 15166 (2); 15208; 15213; 15342; 15371; 15777; 16008; 16305; 16549 ҮЛӘРГӘ (4) ■ Кадерең барда кадерлән, кадерең беткәч үләргә әзерлән ○ 11138 ● 14086; 15379; ҮЛӘРЛЕК (2) ■ Ачуның башы җүләрлек, ахыры үкенеп үләрлек ○ 12450 ● 15123 ҮЛӘРСЕҢ (3 | 4) ■ Эшләп үлмәссең, чирләп үләрсең ○ 6229 ● 9668; 15777:1, :2, :3, :4; 15875 ҮЛӘСЕ (4) ■ Үләсе мал сазга керә ○ 2423 ● 3423; 4344; 4834 ҮЛӘСЕМ (2) ■ Бар икән күрәсем, юк икән үләсем ○ 14978 ● 15440 ҮЛӘСЕМНЕ (1) ■ Үләсемне белсәм, кәфенемне муеныма урап йөрер идем ○ 15431 ҮЛӘСЕҢ (1) ■ Үлемнән курыксаң, тизрәк үләсең ○ 15426 ҮЛӘСЕҢНЕ (1) ■ Үләсеңне белсәң, кабер казып куяр идең ○ 15432 ҮЛГӘН (60) ■ Идел күреп сусыз үлгән ○ 509 ● 784; 785; 842; 1060; 1455; 2065; 2066; 2118; 2263; 2995 (2); 3123; 3161; 3243; 3310; 3314; 3343; 3384; 3400; 3418; 3527; 3595; 3939; 3947; 4035; 4067; 4195; 4196; 4382; 4696; 4869; 6709 (2); 7509 (3); 7822; 8777; 9052; 9460; 9731; 9775; 11279; 11313; 11499; 12930; 13317 (2); 13794; 13897; 14460 (2); 14577; 15209; 15382; 15403-15405; 15450 ҮЛГӘНГӘ (2) ■ Эт үлгәнгә бүре еламас ○ 3679 ● 15406 ҮЛГӘНДӘ (5) ■ Байлык кадерен бөлгәндә, җанның кадерен үлгәндә белерсең ○ 7247 ● 7479; 12196; 14691; 17074 ҮЛГӘНЕ (6) ■ Зимагурның үлгәне бер елдан соң билгеле ○ 5799 ● 12878; 13043; 13459; 14403; ҮЛГӘНЕМ (1) ■ Бай булып күргәнем юк, ярлы булып үлгәнем юк ○ 7520 ҮЛГӘНЕҢ (3) ■ Яман атны җиккәннән яхшы ат белән үлгәнең артык ○ 2708 ● 5657; 15445 ҮЛГӘННӘН (4) ■ Арыслан үлгәннән соң, азу тешен тычканнар кимерә, ди ○ 2051 ● 12629; 15386; 15408 ҮЛГӘННЕ (3) ■ Ахмакны өйрәтү - үлгәнне терелтү ○ 11517 ● 15407; 15442 ҮЛГӘННЕҢ (1) ■ Ачка үлгәннең куеныннан ипи эзләмә ○ 9563 ҮЛГӘНЧЕ (15) ■ Бүген үлгәнче таңда үл ○ 791 ● 5127; 5544; 5657; 6462; 6754; 10813; 12882; 13402; 13548; 13673; 15027; 15177 (2); 16034 ҮЛГӘЧ (7 | 1) ■ "Кояш, баерсың да баерсың, мин үлгәч баерсың" ○ 94 ● 1704:1; 2198; 4614; 5419; 6998; 15385; 16908 ҮЛДЕ (8) ■ "Яман үлде" дисәләр - ышан, "яманлыгын куйды" дисәләр - ышанма ○ 12238 ● 13076; 14333; 14337; 14420 (2); 14594; 16752 ҮЛЕ (6) ■ Үле бүренең башы белән тере атаңны куркытма ○ 2210 ● 3335; 15409-15411; 15447 ҮЛЕГӘ (1) ■ Үлегә дә мал кирәк, терегә дә мал кирәк ○ 7510 ҮЛЕГЕ (1) ■ Арысланның үлеге - тычканның тереге ○ 2060 ҮЛЕДӘ (1) ■ Ыру-туган бер үледә, бер тередә ○ 14525 ҮЛЕК (7) ■ Туйга да шул әтәч башын өзәләр, үлек ашына да ○ 4377 ● 6416; 10463; 12933; 15412; 16548; 17031 ҮЛЕККӘ (1) ■ Үлеккә гүр табылыр, тереккә өй табылыр ○ 15413 ҮЛЕКЛӘР (1) ■ Исерекләр арасында аек - үлекләр арасында терек кебектер ○ 9835 ҮЛЕКЛЕ (1 | 1) ■ Үләнле җирдә үгез симерә, үлекле җирдә мулла симерә ○ 17077 ● 17077:1 ҮЛЕКНЕ (1) ■ Үксеп, үлекне тергезә алмассың ○ 15402 ҮЛЕКТӘН (1) ■ Мулла теректән дә ала, үлектән дә ала ○ 17025 ҮЛЕМ (43 | 3) ■ Киеккә үлем сәгате җитсә, туп-туры аучыга чабар ○ 2017 ● 3420; 4474; 4991, :2; 5122; 5345; 5646; 5837; 5986, :1, :2; 6649; 6656; 7360; 7626; 8183; 11095; 12215; 12256; 12342; 13303; 15055; 15168; 15176; 15368; 15369; 15380; 15390; 15391; 15414-15421; 15422 (2); 15423; 15424; 15430; 15444; 15451; 17011 ҮЛЕМГӘ (2) ■ Корт, белә торып үлемгә барса да, дошманын чакмый калмый ○ 4732 ● 12869 ҮЛЕМДӘ (1) ■ Батыр даны ил телендә, куркак уе гел үлемдә ○ 11085 ҮЛЕМЕ (12) ■ Агач үлеме балтадан ○ 1881 ● 2544; 2993; 3114; 5857 (2); 9706; 11936; 12610; 13558 (2); 15279 ҮЛЕМНӘН (9) ■ Курку үлемнән коткармый ○ 11179 ● 11270; 11290; 11306; 12060; 12528; 15389; 15425; 15426 ҮЛЕМНЕ (1) ■ Дус күңелне күтәрә, мал үлемне күтәрә ○ 5370 ҮЛЕНЕҢ (1) ■ Теренең өен таны, үленең каберен бел ○ 15387 ҮЛЕП (9) ■ Атым ач торырга өйрәнгәч кенә үлеп китте ○ 2601 ● 9759; 15055; 15403; 15436; 15441; 15448; 15452; 17076 ҮЛЕШ (1) ■ Ул эш булса, үлеш була ○ 6312 ҮЛЕШМӘ (1) ■ Өләшкәнче үлешмә ○ 8206 ҮЛИЕМ (1) ■ Хаста бул минем өчен, үлием синең өчен ○ 15362 ҮЛМӘК (2) ■ Байга бөлмәк әҗәл, фәкыйрьгә үлмәк әҗәл ○ 7205 ● 15384 ҮЛМӘС (30) ■ Яз үлмәсә, көз үлмәс ○ 985 ● 1019; 1250; 1279 (2); 2762; 3219; 4168; 4525; 4758; 4868; 4946; 5083; 5850; 5984; 6212; 6421; 6424; 7137 (2); 9519; 9787; 11569; 13452; 14148 (2); 14237; 15208; 16669; 16781 ҮЛМӘСӘ (3) ■ Яз үлмәсә, көз үлмәс ○ 985 ● 5984; 9404 ҮЛМӘСӘҢ (2) ■ Үлмәсәң, әллә ниләр күрерсең ○ 15453 ● 15455 ҮЛМӘСЕН (1) ■ Урта юлда арбаң сынмасын, урта яшьтә хатының үлмәсен ○ 13691 ҮЛМӘССЕҢ (5) ■ Илдә булса - үлмәссең, илсез көн күрмәссең ○ 4965 ● 6229; 9591; 9604; 15456 ҮЛМИ (19) ■ Кибән астында тычкан үлми ○ 3402 ● 3810; 4050; 4078; 4167; 4426; 4645; 4656; 4680; 4955; 6023; 6423; 12391; 12610; 13519; 15222; 15311; 15372; 15427 ҮЛМИЛӘР (2) ■ Ашап үлмиләр, чирләп үләләр ○ 9614 ● 15058 ҮЛМИЧӘ (1) ■ Әдәм үлмичә ризыгы төкәнмәс ○ 9396 ҮЛСӘ (39 | 2) ■ Ат үлсә, ияре калыр ○ 2545 ● 2887; 3328; 3680; 4525; 4613; 4656; 4859 (2); 4985 (2); 7098; 12302; 12390 (2); 12391; 13451 (2); 13519; 13600; 13769 (2); 13801; 14391 (2); 14466 (2); 14560 (2); 15454; 15884; 16506 (2); 16548; 16999; 17008 (2); 17066 (2), :1 (2) ҮЛСӘЛӘР (1) ■ Атаң-анаң барда хөрмәт ит, үлсәләр зиярәт ит ○ 14429 ҮЛСӘМ (2) ■ Балык әйтә, ди: "Үлсәм дә коры җирдә ятмам", - дип ○ 4460 ● 15443 ҮЛСӘҢ (5 | 1) ■ Асылынсаң агачның асылына асылын, үлсәң дә ерактан күренеп торырлык булсын ○ 1661:1 ● 8292; 14433; 15388; 15428; 15455 ҮЛСЕН (5) ■ Берәүнең бозавы үлсен дисәң, үзеңнең үгезең үләр ○ 3253 ● 6643; 12882; 13548; ҮЛҮ (9) ■ Балга батып үлү чебенгә куркыныч түгел ○ 4761 ● 5599; 5638; 12562; 13460; 13957; 14414 (3) ҮЛҮГӘ (2) ■ Бер үлүгә карт үлә, бер үлүгә яшь үлә ○ 15022 (2) ҮЛҮДӘН (1) ■ Мич башында үлүдән сугышта үлү артык ○ 5599 ҮЛҮЧЕНЕҢ (1) ■ Үлүченең көне җитмәсә, үтерүченең кулы җитмәс ○ 15433 ҮЛЧӘ (3) ■ Җиде тапкыр үлчә, бер тапкыр кис ○ 8015 ● 8727; 16039 ҮЛЧӘВЕ (3) ■ Һәрнәрсәнең йөзе бар, йөз астында үзе бар, үлчәве бар, саны бар, кирәк булса тагы бар ○ 638 ● 1534; 3910 ҮЛЧӘВЕНӘ (1) ■ Закон кирпеч калыбы: һәркемне үз үлчәвенә суга ○ 5794 ҮЛЧӘВЕЧ (4) ■ Искегә яңа үлчәвеч, яманга яхшы үлчәвеч ○ 577 (2) ● 12130 (2) ҮЛЧӘМӘ (1) ■ Үз аршының белән үлчәмә ○ 8074 ҮЛЧӘМИЛӘР (1) ■ Диңгезне аршин белән үлчәмиләр ○ 370 ҮЛЧӘМИЧӘ ( | 1) ■ Үлчәмичә сөйләсәң, авырмый үләрсең ○ 15777:4 ҮЛЧӘНМИ (1) ■ Акыл буй белән үлчәнми ○ 11408 ҮЛЧӘП (4) ■ Атны камытка үлчәп алмыйлар, камытны атка үлчәп алалар ○ 2562 (2) ● 15984; ҮЛЧӘР (1) ■ Оста сатучы тартып үлчәр ○ 7946 ҮЛЧӘРГӘ (1) ■ Акыллының акылын үлчәргә акыл кирәк ○ 11464 ҮЛЧӘҮ (2) ■ Кешенең акылын үлчи торган үлчәү - аның эше ○ 6080 ● 9359 ҮЛЧӘҮСЕЗ (1) ■ Үлчәүсез чабата да тукый алмассың ○ 9072 ҮЛЧИ (2) ■ Кешенең акылын үлчи торган үлчәү - аның эше ○ 6080 ● 8018 ҮЛЧИЛӘР (3) ■ Гәүһәрне мыскаллап үлчиләр ○ 282 ● 569; 15511 ҮНӘРЕ (1) ■ Үнәре үргә тарта, арт саны түнгә тарта ○ 745 ҮНӘРСЕЗ (1) ■ Үнәрсез этнең койрыгы озын була ○ 3767 ҮҢӘЧЕҢНӘН (1) ■ Үңәчеңнән күмәч кисәрмен ○ 10873 ҮҢГӘРЕР (1) ■ Явым белән җир күгәрер, акча белән ир үңгәрер ○ 7814 ҮП (1) ■ Үп алмасын, хәтере калмасын ○ 12813 ҮПКӘ (11) ■ Иртәгәге койрыктан бүгенге үпкә артык ○ 837 ● 7914; 8193; 9235 (2); 9236; 9346; 12608; 12630; 12631; 12649 ҮПКӘ-БАВЫРЫҢНЫ (1) ■ Туйга барсаң, үпкә-бавырыңны өйдә калдыр ○ 13313 ҮПКӘГӘ (2) ■ Ит тапмаган үпкәгә кинәнгән ○ 9240 ● 9411 ҮПКӘДӘ (1 | 1) ■ Авызың үпкәдә булса, кулың тоткада булсын ○ 12409 ● 12409:1 ҮПКӘЛӘГӘН (3) ■ Куян тауга үпкәләгән, тауның исендә дә юк ○ 2256 ● 12632; 14321 ҮПКӘЛӘГӘННЕҢ (2) ■ Үпкәләгәннең өлеше татлы булыр ○ 12633 ● 12634 ҮПКӘЛӘМӘ (5) ■ Үзең сарык булгач, көтүчең Сарбай булганга үпкәләмә ○ 3121 ● 10012; 10538; 10658; 12814 ҮПКӘЛӘП (3) ■ Мыекка үпкәләп йөргәндә сакал чыкты ○ 10297 ● 13371 (2) ҮПКӘЛӘР (1) ■ Эт үпкәләр, иясе белмәс ○ 3682 ҮПКӘЛӘСӘ (1) ■ Дус үпкәләсә, дошман кинәнер ○ 5376 ҮПКӘЛӘСӘҢ (1) ■ Үпкәләсәң үкен дә кайт ○ 12635 ҮПКӘЛӘҮ (1) ■ Үпкәләүгә каршы үпкәләү - янган утка утын ташлау белән бер ○ 12636 ҮПКӘЛӘҮГӘ (1) ■ Үпкәләүгә каршы үпкәләү - янган утка утын ташлау белән бер ○ 12636 ҮПКӘН (1) ■ Толның ирене чабырса да, "шайтан үпкән" диерләр ○ 13685 ҮПКӘНГӘ (1) ■ Үпкәләмә үпкәнгә, үкенерсең гомер үткәнгә ○ 12814 ҮПКӘНЕ (2) ■ Үпкәне күпме кайнатсаң да, өресе чыкмас ○ 9413 ● 12637 ҮПКӘН-КОЧКАН (1) ■ Үпкән-кочкан җилгә очкан ○ 12792 ҮПКӘҢНЕ (2) ■ Өеңә килгәндә өйдәй үпкәңне әйтмә ○ 8318 ● 12615 ҮПКӘСЕ (5) ■ Этнең үпкәсе озакка бармас ○ 3737 ● 10607; 12603; 12638; 14218 ҮПКӘСЕЗ (3) ■ Туй үпкәсез булмас ○ 13302 ● 13303; 15416 ҮПКӘСЕН (1) ■ Үпкәләгәннең үпкәсен эчтән кыеп алып булмый ○ 12634 ҮПКӘЧӘН (1) ■ Кыз үпкәчән булса, калым малы күп була ○ 13273 ҮПКӘЧӘННЕҢ (1) ■ Үпкәчәннең үпкәсе үсәр ○ 12638 ҮПСӘ (1) ■ Дәртсез, үпсә, тешләп өзәр, ди ○ 12698 ҮПСЕН (1) ■ "Ирең булса "чалт" итеп суксын, "чут" итеп үпсен!" - дип әйтте, ди, бер хатын ○ 13855 ҮПТЕ (1) ■ "Гомерем үтте, ирем бер үпте, аны да каенанам күреп мине сүкте", - дип әйткән бер хатын ○ 14596 ҮРӘ (9) ■ Кәҗә, җаны чыкса да, койрыгын үрә тотар ○ 3043 ● 9066; 9193; 10368; 10371; 10495; 10996; 12922; 15429 ҮРӘЛЕ (2) ■ Бер карасаң үрәле, икенче карасаң шүрәле ○ 9447 ● 16803 ҮРӘСЕ (1) ■ Гуринчасы биеккә карама, үрәсе сыек ○ 8364 ҮРӘЧӘСЕЗ (1) ■ Үги ана - үрәчәсез арба ○ 14259 ҮРГӘ (8) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 745; 2704; 4321; 6425; 10007; 12655; 14258 ҮРГӘН (2) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 ● 9078 ҮРДӘ (2) ■ Чыгымчы ат үрдә туктый ○ 2696 ● 16336 ҮРДӘГЕ (2) ■ Күрше авылның күркәсе - үз авылыңның үрдәге ○ 4264 ● 4433 ҮРДӘГЕМ (1) ■ Үзем тук, үрдәгем ач ○ 4434 ҮРДӘГЕН (1) ■ Берәүнең үрдәген ашасаң, казыңның аягыннан тотып тор ○ 4404 ҮРДӘГЕНӘ (1) ■ Үрдәгенә каз кую ○ 4435 ҮРДӘК (45 | 2) ■ Сулы җирдә үрдәк бакылдый ○ 450 ● 2010; 4239 (2); 4240; 4248; 4396-4400; 4402; 4403; 4406-4410; 4412; 4414-4432; 4436; 8204:1, :2; 8207; 8210; 10092; 10205; 12481; 15011 ҮРДӘККӘ (3 | 1) ■ Аткан саен үрдәккә тими ○ 4401 ● 4405, :1; 10215 ҮРДӘКНЕ (1) ■ Каз үрдәкне талый, үрдәк тавыкны талый ○ 4248 ҮРЕЛӘ (2) ■ Тук башак аска иелә, буш башак өскә үрелә ○ 1454 ● 9062 ҮРЕЛӘСЕ (1) ■ Озынның бөгеләсе килми, кысканың үреләсе килми ○ 10794 ҮРЕЛЕП (2) ■ Белмәгән эшкә үрелмә, үрелеп тозакка эленмә ○ 6342 ● 9058 ҮРЕЛМӘ (4) ■ Чүмәлә көенә кибәнгә үрелмә ○ 1330 ● 6342; 8209; 10289 ҮРЕЛМИ (1) ■ Коры сүздән читән үрелми ○ 15909 ҮРЛӘВЕЧ (1) ■ Ир тиргәвеч булса, хатын үрләвеч була ○ 13836 ҮРЛӘГӘН (3) ■ Бик югары үрләгән балык чишмәгә эләгер ○ 4484 ● 4530; 12922 ҮРМӘ (1) ■ Үрмә, мине күрмә ○ 1236 ҮРМӘКҮЧ (2) ■ Үрмәкүч тозагына үрдәк эләкмәс ○ 4431 ● 4750 ҮРМӘКҮЧКӘ (1) ■ Үрмәкүчкә дә чебен ауларга тозак кирәк ○ 4835 ҮРМӘКЧЕДӘН (1) ■ Үрмәкчедән күрмәкче ○ 4857 ҮРМӘЛӘМӘ (1) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ҮРМӘЛӘП (2) ■ Йөгергәнче үрмәләп йөрергә өйрән ○ 6765 ● 13933 ҮРМӘЛӘҮ (1) ■ Иелгән агачка үрмәләү җиңел ○ 1682 ҮРМӘЛИ (1) ■ Балактагы бет башка үрмәли ○ 4760 ҮРМӘЛИЛӘР (2) ■ Югарыга үрмәлиләр, түбәнгә тәгәриләр ○ 712 ● 11311 ҮРМИЛӘР (2) ■ Тумаган тайга нукта үрмиләр ○ 2863 ● 8635 ҮРНӘК (3) ■ Югарыга карап үрнәк ал, түбәнгә карап гыйбрәт ал ○ 711 ● 1006; 12348 ҮРНӘККӘ (1) ■ Берәү бар: күрмәккә бар, үрнәккә юк; берәү бар: алмакка бар, бирмәккә юк ○ 8109 ҮРТ (5) ■ Су эчендә үрт булмас ○ 437 ● 1262; 1284; 1345; 1356 ҮРТӘП (1) ■ Саескан, кеше йөрүен үртәп, үз йөрүен оныткан ○ 4075 ҮРТӘСӘҢ (1) ■ Үле малы үртәсәң дә үрчемәс ○ 15409 ҮРҮ (1) ■ Суган бавын үрү ○ 1637 ҮРҮНЕҢ (1) ■ Чабата үрүнең дә рәте бар ○ 9061 ҮРЧЕМӘС (3) ■ Уты сүнмәс, эше үрчемәс ○ 6313 ● 8585; 15409 ҮРЧЕМЛЕ (1) ■ Күмәк эш үрчемле булыр ○ 6102 ҮРЧИ (4) ■ Тыныч күлдә җеннәр күп үрчи ○ 475 ● 830 (2); 16730 ҮСӘ (24 | 1) ■ Чәчәк чүплек башында да үсә ○ 1327 ● 1347; 1564; 1597; 1677; 1703:1; 1914; 3094; 3108; 3754; 4447; 5918; 6607; 7692; 7794; 8998; 11222; 11424 (2); 11731; 11800; 13009; 13932; 13998; 14393 ҮСӘР (24 | 1) ■ Җиргә төшкән үсәр, түшәккә төшкән үчәр ○ 1482 ● 1704:1; 1710; 1746 (2); 2349 (2); 2370; 2406; 2642; 3449; 4650; 4669; 5123; 6474; 8274; 10263; 11533; 11576; 11749; 12638; 12975; 13230; 14556 (2) ҮСӘСЕ (1) ■ Үсәсе чәчәк таптауда да үсә ○ 1347 ҮСЕМЛЕКНЕҢ (1) ■ Үсемлекнең тереклеге су белән ○ 1346 ҮСЕП (6) ■ Кәкре үсеп картайган агачны төз итеп булмый ○ 1696 ● 7121; 8140; 8607; 10460; 14599 ҮСКӘН (22) ■ Үткәндәге сүткән - өстенә үлән үскән ○ 1005 ● 1276; 1307; 1469; 1560; 1741; 1774; 1786; 1851 (2); 2846; 3268; 3475; 3529; 4345; 6230; 6270; 8640; 11732; 14189; 15836; 16202 үскән → туган-үскән ҮСКӘЧ (2) ■ Күгәрчен баласы, күрексез булса да, үскәч күгәрчен була, ди ○ 4049 ● 13936 ҮСМӘГӘН (3) ■ Үсмәгән бодайга үтмәгән урак ○ 1572 ● 1878; 2243 ҮСМӘДЕМ (1) ■ Кыз булып үсмәдем, килен булып төшмәдем ○ 13112 ҮСМӘС (9 | 1) ■ Тәгәрәгән ташка үлән үсмәс ○ 192 ● 1342; 1400; 1462:3; 1731; 2404; 3206; 7873; 11919; 13563 ҮСМӘСЕН (1) ■ "Мин үлгәч, сарык үсмәсен", - дигән бүре ○ 2198 ҮСМИ (9 | 1) ■ Тозлы җирдә чүп үсми ○ 185 ● 1270; 1295; 1462, :2; 1758; 7659; 10919; 11405; 11414 ҮСМИДЕР (1) ■ Чыксыз үлән үсмидер ○ 1147 ҮССӘ (13) ■ Кызыл кар яуса, куянга койрык үссә ○ 1219 ● 1646; 1652; 2275; 8997; 8998; 11919; 12955 (2); 14126 (2); 14164 (2) ҮССЕН (3) ■ Ыгыр-шыгыр көн үтсен, байның күңеле үссен ○ 5999 ● 14169 (2) ҮСТЕ (1) ■ Кавын утырттым, гәрәнкә үсте ○ 1631 ҮСТЕР (2 | 1) ■ Үстер карганы, күзеңне уйсын ○ 3987:1 ● 10756; 13958 ҮСТЕРӘ (4) ■ Сарык йон үстерә, саран акча җыя ○ 11927 ● 13943; 16658 (2) ҮСТЕРӘСЕҢ (1) ■ Кыз баланы кеше бәхете өчен үстерәсең ○ 12980 ҮСТЕРГӘН (1) ■ Урман үстергән ачлык күрмәс ○ 1863 ҮСТЕРГӘНЧЕ (1) ■ Буй үстергәнче акыл үстер ○ 10756 ҮСТЕРЕП (1) ■ Кәҗә кыйнап кәбестә үстереп булмый ○ 3032 ҮСТЕРЕР (3) ■ Таза орлык таза иген үстерер, начар орлык кырга чүп-чар тутырыр ○ 1444 ● 4755; 9231 ҮСТЕРЕРГӘ (1) ■ Агачны үстерергә илле ел, кисәргә биш минут кирәк ○ 1663 ҮСТЕРМӘС (1) ■ Ит итне үстерер, май итне үстермәс ○ 9231 ҮСТЕРМИЛӘР (2) ■ Юләр белән исәрне чәчеп үстермиләр ○ 11709 ● 11731 ҮСТЕРСӘҢ (3) ■ Карга үстерсәң, күзең чукыр ○ 3987 ● 13958; 14051 ҮСТЕРҮ (5) ■ Ташта борчак үстерү ○ 1584 ● 1796; 13950 (2); 14134 ҮСҮ (2) ■ Йөрәк итенә ябышып үсү ○ 11368 ● 11370 ҮТ (7) ■ Атта үт юк, кошта сөт юк ○ 2581 ● 2686 (2); 2797; 3748; 5881; 16861 ҮТӘ (29) ■ Заман үтми, гомер үтә ○ 812 ● 930; 934; 1007; 1174; 6774 (2); 8380; 8843; 9299; 9595; 11749; 11965 (2); 12407; 13004; 13884 (2); 14470 (2); 14522; 14726 (2); 14746 (2); 14758; 14787; 15033; 15110 ҮТӘР (26 | 1) ■ Артка калган болыт яумый үтәр ○ 1071 ● 1148; 1149; 1160; 1190; 4068; 4127; 4756; 5184; 5593; 5798; 6272; 6545; 7166:1; 8188 (2); 8671; 11171; 12651; 13905; 14693 (2); 15118; 16009 (2); 16114; 16655 ҮТӘР-КИТӘР (1) ■ Бу дөньялар үтәр-китәр, татулыкка ни җитәр ○ 5561 ҮТӘРЛЕК (3) ■ Чебен дә үтәрлек түгел ○ 4852 ● 8746; 10864 ҮТӘРСЕҢ (2) ■ Атласаң - тау кыясы аша үтәрсең, утырсаң - таудан тәгәрәрсең ○ 6735 ● 6807 ҮТӘСЕ (1) ■ Олы баш белән ярыктан үтәсе кыен ○ 10298 ҮТӘСЕННӘН (1) ■ Үтәсеннән көн күренә ○ 10872 ҮТӘҮ (1) ■ Бурычны үтәү - үзе бурыч ○ 8147 ҮТЕЛӘ (1) ■ Адым-адым атласаң, озын юл да үтелә; тамчы-тамчы тамласа, каты таш та тишелә ○ 6725 ҮТЕМЛЕ (1) ■ Кара товар үтемле, кара кеше сөйкемле ○ 10674 ҮТЕН (1) ■ Үги инәйнең үтен ал ○ 14262 ҮТЕНГӘНЧЕ (1) ■ Гафу үтенгәнче ызгышмау яхшырак ○ 15830 ҮТЕНҮГӘ (1) ■ Гафу үтенүгә караганда гаебең булмау яхшы ○ 12493 ҮТЕП (3) ■ Урманны үтеп, утын күрмәгән ○ 1997 ● 7389; 14382 ҮТЕР (1) ■ Дошманны шикәр белән үтер ○ 5332 ҮТЕРӘ (11 | 2) ■ Атып бүре үтерә ○ 2220 ● 2569; 2995 (2); 3516; 4806; 5037; 13558:1, :1; 14082; 15891; 16113; 16335 ҮТЕРӘЛӘР (1) ■ Агулы елан өчен агусыз тузбаш еланны үтерәләр ○ 4549 ҮТЕРӘСЕ (1) ■ Этне үтерәсе булганда "котырган" диләр ○ 3711 ҮТЕРГӘН (3) ■ Көч сыныйм дип кеше үтергән ○ 10838 ● 13778; 15653 ҮТЕРГӘННЕ (1) ■ Атасын үтергәнне олан онытмас, койрыгын кискәнне елан онытмас ○ 14366 ҮТЕРЕК (2) ■ Үтерек кешенең дөрес сүзенә дә ышанма ○ 16253 ● 16254 ҮТЕРЕКЧЕ (1) ■ Үтерекче кешенең чын сүзе заигъ булыр ○ 16255 ҮТЕРЕП (1) ■ Еланны аждаһага әйләнгәнче үтереп кал ○ 4626 ҮТЕРЕР (13) ■ Ат менмәгән ат менсә чаба-чаба үтерер, тун күрмәгән тун күрсә кага-кага туздырыр ○ 2507 ● 2635; 4804; 4894; 5701; 6186; 6460; 6517; 14926; 15758; 15987; 16130; 16242 ҮТЕРЕРГӘ (2) ■ Ат куркытырга тибә, тай үтерергә тибә ○ 2504 ● 4632 ҮТЕРМӘ (1) ■ "Алла" дигәч тә, "бирде"сен әйткәнче орып үтермә ○ 16840 ҮТЕРМӘГӘН (1) ■ Үтермәгән аюның тиресен тунамыйлар ○ 2108 ҮТЕРМӘС (4) ■ Аюны үтермәс борын тиресен сатмыйлар ○ 2092 ● 6181; 14386; 14699 ҮТЕРМИ (2) ■ Бер ук ике кешене үтерми ○ 5558 ● 16335 ҮТЕРМИЛӘР (1) ■ Йоклаган еланны үтермиләр ○ 4660 ҮТЕРСӘ (3) ■ Этне кем үтерсә, тиресен шул туный ○ 3704 ● 4627; 16113 ҮТЕРСӘҢ (4) ■ Аюны үтерсәң, үләксәсеннән курыкма ○ 2093 ● 4270; 4615; 11933 ҮТЕРСЕН (1) ■ Үзен-үзе белмәгәнне үгез сөзеп үтерсен ○ 12066 ҮТЕРҮ (2) ■ Мал бетерү - бет үтерү, мал табу - борча тоту ○ 7378 ● 7959 ҮТЕРҮЧЕНЕҢ (1) ■ Үлүченең көне җитмәсә, үтерүченең кулы җитмәс ○ 15433 ҮТЕЧКӘ (1) ■ Үтечкә алган атка менгән тиз төшәр ○ 8211 ҮТИ (1) ■ Антны бирә дә бел, үти дә бел ○ 12421 ҮТКӘН (23) ■ Ай үткән соң көн сана, ел үткән соң ай сана ○ 751 (2) ● 786; 857; 1002; 1003; 1175; 3385; 6269; 6270 (2); 6271-6275; 9340; 14755-14757; 15361; 15869 (2) ҮТКӘНГӘ (2) ■ Үткәнгә үкенеп файда юк ○ 1004 ● 12814 ҮТКӘНДӘ (1) ■ Үткәндә аша, килешкәндә ки ○ 8841 ҮТКӘНДӘГЕ (1) ■ Үткәндәге сүткән - өстенә үлән үскән ○ 1005 ҮТКӘНЕН (1) ■ Ир, картайса, үткәнен сөйләр; эт, картайса, койрыгын сөйрәр ○ 13492 ҮТКӘНЕҢ (1) ■ Дуңгыз белән талашканчы, тамырлык җирдән урап үткәнең хәерлерәк ○ 2878 ҮТКӘННӘРДӘН (1) ■ Үткәннәрдән гыйбрәт ал, киләчәккә үрнәк бул ○ 1006 ҮТКӘННЕ (1) ■ Тычкан теше үткәнне кимерер ○ 3415 ҮТКӘННЕҢ (2) ■ Энәсе үткәннең җебе үтәр, бүләге үткәннең сүзе үтәр ○ 8188 (2) ҮТКӘНЧЕ (2) ■ Яманның күпереннән үткәнче ярдан оч ○ 12292 ● 16552 ҮТКӘРӘ (1) ■ Димче сирәк иләктән үтмәгәнне бүре күздән үткәрә ○ 13153 ҮТКӘРМӘ (2) ■ Гомер кыска - үткәрмә бушка ○ 14711 ● 16711 ҮТКӘРҮ (3) ■ Энә күзеннән үткәрү ○ 8745 ● 10040; 10477 ҮТКӘРҮДӘН (1) ■ Ахмакка сүз тыңлату дөяне чокырдан үткәрүдән дә кыен ○ 11514 ҮТКӘЧ (4) ■ Яңгыр үткәч, артыннан ябынча белән йөгермиләр ○ 1166 ● 1807; 6182; 8815 ҮТКЕЛСЕЗ (2) ■ Ашусыз булса - таудан биз, үткелсез булса - судан биз ○ 111 ● 5811 ҮТКЕН (16 | 1) ■ Төннең колагы йөз дә бер, йөз дә бере дә бик үткен була, ди ○ 955 ● 1973; 3928; 5685; 9949; 10015; 10501; 13479; 15463; 15545, :1; 15654 (2); 16083; 16254; 16654 (2) ҮТКЕНРӘК (1) ■ Бурычка бирүченең хәтере алучыныкына караганда үткенрәк була ○ 8145 ҮТЛӘРСЕҢ (1) ■ Үтмәгәнне ашасаң үтләрсең ○ 9749 ҮТМӘ (1) ■ Сыналмаган атның артыннан үтмә ○ 2681 ҮТМӘГӘН (2) ■ Үсмәгән бодайга үтмәгән урак ○ 1572 ● 6778 ҮТМӘГӘННЕ (3) ■ Үтмәгәнне ашасаң үтләрсең ○ 9749 ● 10040; 13153 ҮТМӘДЕ (1) ■ Олы телдән үтмәде, кече телгә җитмәде ○ 15666 ҮТМӘС (10) ■ Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс ○ 140 ● 1974; 2006; 8014; 9934; 10016; 10017; 13779; 15972; 16114 ҮТМӘСӘ (2) ■ Кәйләм үтмәсә, хәйләм үтәр ○ 12651 ● 13905 ҮТМӘСӘМ (1) ■ Кәҗә: "Бакча буеннан үтмәсәм, тамагым туймый", - дип әйтә, ди ○ 3022 ҮТМӘСЕН (1) ■ Аса-көсә айбатакка җил-көн үтмәсен ○ 1208 ҮТМӘСНЕ (1) ■ Үтмәсне беләмә, булмасны сөйләмә ○ 16252 ҮТМИ (15) ■ Араларыннан су да үтми ○ 496 ● 812; 1207; 4585; 5111; 6202; 6361; 8382; 8714; 9179; 9713; 9762; 9766; 9770; 10184 ҮТСӘ (2) ■ Заманы үтсә, таш киленең дә төбе төшә ○ 9894 ● 15118 ҮТСЕН (2) ■ Ыгыр-шыгыр көн үтсен, байның күңеле үссен ○ 5999 ● 6318 ҮТСЕНГӘ (1) ■ "Көн үтсен"гә эшләмә, "булсын"га эшлә ○ 6097 ҮТТЕ (4) ■ Вакытың үтте - бәхетең китте ○ 803 ● 932; 1824; 14596 ҮТТЕМ (1) ■ Йөзгә җиттем - йөзектән үттем ○ 15037 ҮТҮ (1) ■ Күперне күп үтү ○ 6896 ҮТҮК (1) ■ Тегүче боза, үтүк төзәтә ○ 8704 ҮЧ (8) ■ Суык белән эт сәләмәгә үч ○ 1125 ● 3518; 4262; 12346; 13627; 13754; 16254 (2) ҮЧӘР (3) ■ Җиргә төшкән үсәр, түшәккә төшкән үчәр ○ 1482 ● 5123; 13230 ҮЧЕКСӘ (1) ■ Төя хуҗасына үчексә, өстенә косар ○ 2937 ҮЧЕКТЕРЕРГӘ (1) ■ Мүкләк үгезне дә үчектерергә ярамый ○ 3293 ҮЧЕН (1) ■ Актамыр атка булган үчен сабаннан алыр ○ 1251 ҮЧЕРЕР (1) ■ Су утны үчерер ○ 435 ҮЧЛӘНЕР (1) ■ Көнче кеше тешләнер, сөйгәненә үчләнер ○ 12715 ҮЧЛЕ (1) ■ Кайсы ыру көчле - ханны шул куя, кайсы ыру үчле - канны шул коя ○ 5812 ҮЧСЕН (1) ■ Белсәң - үзең өчен, белмәсәң - төгең үчсен ○ 16529 ҮШӘН (6) ■ Үшән ат менсәң, ике үкчәң чи булыр ○ 2730 ● 2731; 2732; 3244; 4432; 6616 ҮШӘНГӘ (2) ■ Үгез үшәнгә күрә көтүгә тәкә баш ○ 3311 ● 6586 ФАБРИК (1) ■ Фабрик даны белән бүз йөри, ата даны белән кыз йөри ○ 14377 ФАЙДА (56) ■ Тауга менгәч, сусавыңнан ни файда ○ 164 ● 176; 941; 1004; 1089; 1132; 1170; 1908; 2606; 3021; 4025; 4066; 4472; 4571; 4641; 5320; 5328; 5431; 5584; 5958 (2); 6274; 7215; 7230; 7896; 7897; 7899; 7921; 7928; 7929; 7990-7992; 8000; 8024; 8067; 8935; 9029; 10005; 10232; 10266; 10311; 10376; 10703; 11625; 12142; 12162; 12225; 12352; 13750 (2); 13840; 15179; 16159; 16421; 16638 ФАЙДАГА (1) ■ Кортның чагуы да файдага ○ 4739 ФАЙДАДАН (2) ■ Аз файдадан күп зыян ○ 7842 ● 7898 ФАЙДАЛАНМАГАН (1) ■ Гыйлемен файдаланмаган галим җимешсез агач шикелле ○ 16570 ФАЙДАЛЫ (3) ■ Файдасыз буйдан файдалы бүрәнә артык ○ 10811 ● 11600; 16561 ФАЙДАЛЫРАК (1) ■ Дошманны көч белән җиңүгә караганда акыл белән җиңү файдалырак ○ 5331 ФАЙДАСЫ (7) ■ Күләгәсе юк таудан биз, файдасы юк байдан биз ○ 7374 ● 7422; 8066; 9890; 11490; 12283; 16538 ФАЙДАСЫЗ (6) ■ Каерымсыз булса - ханнан биз, үткелсез булса - судан биз, ашусыз булса таудан биз, файдасыз булса - байдан биз ○ 5811 ● 7858; 10811; 12500; 12596; 16760 ФАЙДАСЫН (3) ■ Әйберне тану - файдасын табу ○ 630 ● 8067; 11745 ФАЙДАСЫННАН (1) ■ Белмичә кылган эшнең файдасыннан зарары күбрәк булыр ○ 6341 ФАЙДАСЫ-ТАБЫШЫ (1) ■ Сәүдәгәрнең зарары алда, файдасы-табышы артта ○ 7970 ФАКЫР (1) ■ Телгә батыр алда торыр, телгә факыр артта торыр ○ 15565 ФАЛГА (1) ■ Фалга ышанган күрәзәгә кол булыр ○ 16761 ФАМИЛИЯСЕ (1) ■ Качырның фамилиясе юк ○ 3003 ФАНИ (2) ■ Дөнья фани, казан күк кайный ○ 14732 ● 14733 ФАРСИТ (1) ■ Тәян фарсит итәр идек, туры килми чамага ○ 6676 ФАРТАВЫЙ (1) ■ Егет фартавый, атлар тарталмый ○ 12927 ФАРУШ (1) ■ Егет фаруш, кесә буш ○ 12928 ФАРЫЗ (2) ■ Карыз, карызны бирү - фарыз ○ 8164 ● 15969 ФАСОНЫҢНЫ (1) ■ Өеңдә салам ашасаң да, тышка чыкканда фасоныңны югалтма ○ 8832 ФАТЫЙМА (1) ■ Гайшә ризыгы - атына, Фатыйма ризыгы - атына ○ 9201 ФАХИШ (1) ■ Нәфеснең алды нәфис, арты фахиш ○ 11885 ФАШ (3) ■ Йөрәкнең серен күзнең нуры фаш итәр ○ 10392 ● 12123; 15176 ФӘКЫЙРЬ (2) ■ Бүген - әмир, иртәгә - фәкыйрь ○ 5784 ● 10700 ФӘКЫЙРЬГӘ (3) ■ Һәр кешедән берәр җеп - фәкыйрьгә күлмәк була ○ 5129 ● 7205; 7514 ФӘКЫЙРЬЛЕГЕМ (1) ■ Саулыгым - байлыгым, хәстәлегем - фәкыйрьлегем ○ 15247 ФӘКЫЙРЬЛЕК (4) ■ Фәкыйрьлек ялкау кеше өендә аяк бөкләп утыра ○ 6542 ● 7239; 7423; 7524 ФӘКЫЙРЬНЕҢ (5) ■ Байның малы - фәкыйрьнең каны ○ 7292 ● 7304; 7328; 7424; 7425 ФӘЛӘН (2) ■ Фәлән җирдә алтын бар, барсаң бакыр табылмас ○ 7807 ● 9973 ФӘЛӘНЕ (2) ■ Егет яхшы, малы юк, фәләне үлгән, фәләне юк ○ 12930 (2) ФӘРЕШТӘ (10) ■ Син дә эштә, мин дә эштә, икебез дә фәрештә ○ 6302 ● 7680; 9338; 11321; 12617; 12936; 14116 (2); 16718; 16728 ФӘРЕШТӘГӘ (1) ■ Фәрештәгә власть бирсәң, аңа да мөгез үсә, ди ○ 5918 ФӘРЕШТӘДӘН (2) ■ Сыналмаган фәрештәдән сыналган шайтан артык ○ 16751 ● 16760 ФӘРЕШТӘЛӘР (1) ■ Күктәге фәрештәләр генә ашамый торалар ○ 9670 ФӘРЕШТӘСЕ (2) ■ Хатын кеше - өй фәрештәсе ○ 13715 ● 16812 ФӘРМАН (2) ■ Байның эше фәрман белән, юкның эше дәрман белән ○ 7309 ● 16871 фәрман → җан-фәрман ФЕВРАЛЬ (1) ■ Февраль микән, март микән - гыйшык микән, дәрт микән ○ 12811 ФЕВРАЛЬДӘ (2) ■ Февральдә суык: "Сыерның мөгезен сындырыр идем дә, көнем кыска", дип әйтә, ди, имеш ○ 959 ● 960 ФЕВРАЛЬНЕҢ (2) ■ Алды барның арты бар, февральнең марты бар ○ 758 ● 996 ФЕТНӘ (1) ■ Алтын-көмеш күп җирдә фетнә чыга ○ 7742 ФИГЫЛЕН (1) ■ Шөгыльле - шөгылен күрсәтер, шөгыльсез - фигылен күрсәтер ○ 6154 ФИГЫЛЕНӘ (1) ■ Пеленә карама, фигыленә кара ○ 10796 ФИГЫЛЕҢ (2) ■ Киемең кеше күркесе, фигылең кеше көлкесе ○ 11379 ● 12425 ФИДА (3) ■ Ватан өчен җан фида ○ 4901 ● 15849; 16090 ФИДИЯ (1) ■ Кем үлсә дә үлсен - мәзингә фидия булсын ○ 16999 ФИКЕР (8 | 2) ■ Күпне күр дә фикер ит, юкны күр дә шөкер ит ○ 600 ● 695, :1, :2; 11626 (2); 12378; 15309; 15600 (2) ФИКЕРДӘШЛЕК (1) ■ Дуслык - фикердәшлек белән, туганлык - кардәшлек белән ○ 5392 ФИКЕРЕ (1) ■ Холкы бозык кешенең фикере дә бозык була ○ 11300 ФИЛ (8) ■ Дөядән биек фил бар ○ 3331 ● 3332-3334; 4810; 4856; 5318; 15641 ФИЛГӘ (1) ■ Белем белгән филгә менәр, белем белмәгән гүргә иңәр ○ 16493 ФИЛНЕҢ (3) ■ Боланның - башы, филнең теше кыйммәт ○ 2115 ● 3335; 6375 ФОНАРЬ (1) ■ Көпә-көндез фонарь яндырмыйлар ○ 8415 ФОНТАН (1) ■ Башта бир фонтан, шуннан соң мактан ○ 273 ФОРМАЛЫ (2) ■ Савыты ни формалы булса, суы да шул формалы ○ 9954 (2) ФОРМАСЫ (1) ■ Егет җилле, чикмәне билле, формасы бар да, нормасы юк ○ 12931 ФУ (1) ■ Тырыш бала - эх, яхшы; ялкау бала - фу, шакшы ○ 6502 ФУРМЫ (1) ■ Үзе фурмы, үзе нурмы - ашыйсың да бетерәсең ○ 9793 ФЫРТ (1) ■ Егет фырт, аты хөрт ○ 12929 ФЫТЫР (1) ■ Аллага - шөкер, муллага - фытыр ○ 16910 ХАҖ (2) ■ Хаҗ бүләге - сакалсызга тарак, намазсызга - дисбе, исереккә - зәмзәм ○ 16943 ● 16945 ХАҖӘЕН (1) ■ Коймак кунак яклы, кабартма хаҗәен яклы ○ 9283 ХАҖӘТ (1) ■ Тишек башмак кемгә хаҗәт ○ 9056 ХАҖӘТЕҢНЕ (1) ■ Байга хаҗәтеңне әйтмә ○ 7216 ХАҖГА (2 | 1) ■ Сарымсак хаҗга барып кайтса да татлыланмас ○ 1613 ● 7016, :1 ХАҖИ (2) ■ Дөя кәгъбәгә бару белән хаҗи булмас ○ 2917 ● 16944 ХАҖТАРХАНДА (1) ■ Хаҗтарханда мал бер акча, килә-килә мең акча ○ 2417 ХАЙВАН (18 | 1) ■ Бер хайван артыннан бар хайван китәр ○ 2355 (2) ● 2357; 2364; 2412-2414; 3791; 11389; 12374; 15492; 15642; 15650; 15781; 16204; 16919; 17066, :1; 17083 ХАЙВАНГА (2) ■ Кешегә бәйрәм, хайванга әйрән ○ 6661 ● 12403 ХАЙВАНДА (1) ■ Хайванда арыклык гаеп ○ 2415 ХАЙВАННАР (1) ■ Музыканы хайваннар да яраталар ○ 16387 ХАЙВАННЫ (2) ■ Күз - хайванны казанга, әдәмне кабергә кертә ○ 10427 ● 15643 ХАЙВАННЫҢ (1) ■ Авызына килгәнне сөйләү ахмакның эше, алдына килгәнне ашау хайванның эше ○ 15725 ХАЙВАНЫ (2) ■ Кеше абзарына кеше хайваны керми, керсә - яхшылык күрми ○ 8616 ● 11991 ХАК (11) ■ Эшләмичә хак сорама ○ 6215 ● 7995; 8008; 8068 (2); 12578; 14955; 15415; 15942; 16121; 16682 ХАКИМ (2) ■ Хаким халыкка ия, халык җиргә ия ○ 5919 ● 9399 ХАККА (1) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 ХАКЛАРЛАР (1) ■ Кеше хакын хакласаң, үз хакыңны хакларлар ○ 11995 ХАКЛАСАҢ (1) ■ Кеше хакын хакласаң, үз хакыңны хакларлар ○ 11995 ХАКЛЫ (2) ■ Хаклы нәрсә - затлы нәрсә ○ 7993 ● 13268 ХАКЛЫК (5) ■ Ачу җиңмәс, хаклык җиңәр ○ 12442 ● 12579; 12580; 16122; 16123 ХАКЛЫККА (1) ■ Халык белән хаклыкка карышма ○ 5069 ХАКЛЫКНЫ (1) ■ Хаклыкны тел сөйләми - күңел һәм йөрәк сөйли ○ 12581 ХАКНЫ (1) ■ Хакны базар әйтә ○ 7994 ХАКНЫҢ (1) ■ Сүзе хакның йөзе ак ○ 16029 ХАКСЫЗ (1) ■ Хаксыз ачу үз башыңа була ○ 12582 ХАКТА ( | 1) ■ Тургай иң юаш мәхлук диләр, ул хакта кырдагы чебеннәрдән сора ○ 4158:1 ХАКТАН (1) ■ Нахактан тиргәлгәнче хактан тиргәл ○ 12542 ХАКЫ (13 | 1) ■ Кабык олы, хакы бер тиен ○ 1916:1 ● 5196 (2); 5202; 7217; 7221; 7493; 10181; 10188; 12376; 12858 (2); 13508; 14200 ХАКЫЙКАТЬ (3) ■ Дөнья фани, хакыйкать бакый ○ 14733 ● 16106; 16124 ХАКЫЙКАТЬНЕҢ (1) ■ Хакыйкатьнең, башы тап булса да, ахыры ак ○ 12583 ХАКЫМНЫ (1) ■ Байдан хакымны алам дип, ярлы актык кәҗәсеннән язган, ди ○ 7228 ХАКЫН (5) ■ Тигенне яратмасаң, хакын түләп ал ○ 7977 ● 8155; 11995; 13329; 14228 ХАКЫНА (2) ■ Этне хуҗасы хакына сыйлыйлар ○ 3708 ● 5930 ХАКЫНДА (1) ■ Бер куй хакында мең куй туяр ○ 3084 ХАКЫҢНЫ (1) ■ Кеше хакын хакласаң, үз хакыңны хакларлар ○ 11995 ХАЛИ (1) ■ Бәндә хатадан хали түгел ○ 12474 ХАЛКЫ (1) ■ Ибне әдәм кисә торыр - урман халкы үсә торыр ○ 1914 ХАЛКЫМ (1) ■ Асыл кеше алтын дип үлмәс, халкым дип үләр ○ 4868 ХАЛКЫН (2) ■ Илен белмәгән - игелексез, халкын белмәгән - холыксыз ○ 4973 ● 5119 ХАЛЫГЫ (2) ■ Күл - балыгы белән данлы, ил - халыгы белән данлы ○ 5023 ● 5234 ХАЛЫЙК (1) ■ Яхшылык кыл, дәрьяга сал: балык белмәсә, халыйк белер ○ 12358 ХАЛЫК (35 | 3) ■ Җир бастырыгы - тау, халык бастырыгы - бәк ○ 212:1 ● 212:2, :3; 4269; 4893; 4897; 5007; 5020; 5050; 5067-5077; 5078 (2); 5718; 5778; 5789; 5919; 5920; 5924 (2); 5929; 11699; 12121; 12578; 15578; 15631; 16629; 17023; 17067 ХАЛЫККА (8) ■ Халыкка ошаса, тәкмәч ат ○ 5079 ● 5919; 6811; 14774; 15455; 16538; 16970; ХАЛЫКНЫ (3) ■ Халыкны болгатучы - үзенә ук атучы ○ 5080 ● 5119; 17054 ХАЛЫКНЫҢ (3) ■ Халыкның ачуы яман, күңеле киң ○ 5081 ● 5082; 5130 ХАЛЫКТА (2) ■ Бер кешедә бер акыл, халыкта мең акыл ○ 4874 ● 5083 ХАН (31 | 2) ■ Бакаларга челән - хан ○ 4578 ● 5763; 5806; 5813; 5814; 5816 (2); 5818-5820; 5920-5924; 5925 (3); 5926-5932; 5982; 5985; 6001:1; 6088; 8606; 12166:1; 13417; 13707 ХАНГА (7) ■ Барма ханга, үзе килер малга, барма бигә, үзе килер өйгә ○ 5743 ● 5785 (2); 5793; 5921; 7193; 13716 ХАННАН (3) ■ Каерымсыз булса - ханнан биз, үткелсез булса - судан биз, ашусыз булса - таудан биз, файдасыз булса - байдан биз ○ 5811 ● 5933; 14301 ХАННАР (1) ■ Алтмышка җиткән кешегә ханнар нәфесе керә, ди ○ 15005 ХАННЫ (1) ■ Кайсы ыру көчле - ханны шул куя, кайсы ыру үчле - канны шул коя ○ 5812 ХАННЫҢ (4) ■ Ханның алдыннан, атның артыннан узма ○ 5934 ● 5935-5937 ХАНСЫЗ (1) ■ Ил - башсыз булмас, олыс - хансыз булмас ○ 5803 ХАНЫ (1) ■ Гаделлеге булмаса, ханы корсын, хакка борып әйтмәсә, заңы корсын ○ 5790 ХАНЫНА (1) ■ Бохар ханына: "Халык бик ачка үлә", - дип хәбәр иткәч, "Нигә пылау ашамыйлар?" - дип сораган, имеш ○ 5778 ХАНЫШ (1) ■ Куыш өйдән ханыш чыгар ○ 5848 ХАРАМ (4) ■ Мал, иясенә охшамаса, харам булыр ○ 2383 ● 2416; 2897; 2987 ХАРАП (3) ■ Ала карга алдан кычкырып харап итә, калҗасын төлке алып китә ○ 3931 ● 9867; 13698 ХАРИС (1) ■ Бер көн Харис белән, бер көн Барис белән ○ 12800 ХАС (1) ■ Арыслан көче төлкегә хас түгел, төлке хәйләкәрлеге арысланга төс түгел ○ 2043 ХАСИЯТ (1) ■ Юкәдә җиде хасият ○ 1765 ХАСТА (7) ■ Эшләки, эшләки, эшләмәсәң хаста ки, дип әйтә ди эшләки кошы ○ 4073 ● 10111; 15310-15312; 15358; 15362 ХАСТАЛЫГЫ (1) ■ Вөҗдан хасталыгы тән хасталыгыннан куркынычрак ○ 11110 ХАСТАЛЫГЫННАН (1) ■ Вөҗдан хасталыгы тән хасталыгыннан куркынычрак ○ 11110 ХАСТАНЫҢ (2) ■ Хастаның киеме тузмый ○ 15313 ● 15314 ХАСТАСЫ (1) ■ Тел бистәсе, куян хастасы ○ 15672 ХАТ (1) ■ Ат җитмәс җиргә хат җитәр ○ 16468 ХАТА (4) ■ Халык әйтмәс, халык әйтсә - хата әйтмәс ○ 5078 ● 6888; 12424; 13744 ХАТАГА (1) ■ Хатасын танымаган тагын шул хатага төшәр ○ 12584 ХАТАДАН (1) ■ Бәндә хатадан хали түгел ○ 12474 ХАТАҢНЫ (1) ■ Хатаңны әйтүчене атаң дип бел ○ 12585 ХАТАСЫ (5) ■ Ишленең мең хатасы җуелыр, ялгызның бер хатасы мең булыр ○ 5000 (2) ● 12657; 15929; 16224 ХАТАСЫЗ (2) ■ Кол хатасыз булмас, гөнаһ тәүбәсез булмас ○ 5834 ● 12586 ХАТАСЫН (5) ■ Дусының хатасын яшергән - дуслыгына тап төшергән ○ 5409 ● 12423; 12584; 12626 (2) ХАТАСЫННАН (1) ■ Акыллы кеше башка кешенең хатасыннан гыйбрәт алыр ○ 11432 ХАТКА (1) ■ Хатка язган җуелмый ○ 16678 ХАТЫ (2) ■ Карты барның хаты бар, агасы барның ырысы бар, энесе барның тынысы бар ○ 15068 ● 16506 ХАТЫН (258 | 5) ■ "Узган эшне кума, хатын, баккакау-баккакау", - дип бака да әйткән, ди ○ 4686 ● 4940; 4941; 5139; 5578; 5807; 5938; 7426 (2); 12823; 13078; 13087; 13093; 13097; 13098; 13116; 13123-13126; 13133; 13147; 13156; 13157 (2); 13160; 13175; 13210-13215; 13217; 13219; 13220; 13243; 13391; 13517; 13590; 13593; 13596; 13598-13601; 13602 (2); 13605; 13606; 13614; 13615; 13617 (2); 13618; 13620 (2); 13621; 13622 (2); 13623; 13624 (4); 13625; 13626 (4); 13630-13632; 13636; 13637; 13639; 13640 (2); 13641 (2), :1 (2); 13642-13644; 13648; 13650; 13652 (2); 13653:1; 13656; 13660; 13661 (2); 13662; 13664; 13669-13671; 13673; 13675; 13677; 13678; 13687 (2); 13689 (2); 13692; 13696; 13698 (2), :1 (2); 13699; 13700 (2); 13701 (2); 13703 (2); 13704; 13705; 13707-13716; 13729-13733; 13756; 13757; 13759; 13761; 13765-13767; 13768 (2); 13769 (2); 13770-13774; 13775 (2); 13776; 13777; 13778 (2); 13779; 13780; 13783; 13789 (2); 13792; 13796-13799; 13803; 13804; 13807; 13810-13819; 13821; 13822 (2); 13823-13830; 13831 (2); 13833-13837; 13842; 13843; 13844 (2); 13846; 13849; 13854; 13855; 13857; 13858 (2); 13859 (2); 13872; 13875-13877; 13879-13882; 13885; 13887-13894; 13896; 13898-13904; 13906-13909; 13968 (2); 14015; 14054; 14284; 14293; 14295; 14446; 14501; 14596; 14602; 14643-14645; 14656; 14658; 15264; 16473; 16956; 16961; 16980 хатын → ир-хатын ХАТЫНГА (14) ■ Картайганчы кыз сайлаган - тол хатынга зар булган ○ 12709 ● 13604; 13649; 13679; 13680; 13693; 13733; 13801; 13841; 13847; 13860; 13886; 14299; 14354 ХАТЫНДА (1) ■ Ир тавышлы хатында оят булмас, хатын тавышлы ирдә куәт булмас ○ 13835 ХАТЫНДЫР (2) ■ Ирне ир иткән дә хатындыр, җир иткән дә хатындыр ○ 13871 (2) ХАТЫН-КЫЗ (10) ■ Хатын-кыз көче - күз яшендә ○ 13717 ● 13718-13722; 13809; 13845; 13869; ХАТЫН-КЫЗГА (1) ■ Хатын-кызга бәйләнсәң, "гөнаһысына" торырлык булсын ○ 13723 ХАТЫН-КЫЗНЫ (2) ■ Һаваны - йолдыз, ирләрне - сакал, хатын-кызны чәч нурлый ○ 10320 ● 13724 ХАТЫН-КЫЗНЫҢ (5) ■ Аяз көннең яшененнән, хатын-кызның усалыннан курык ○ 13616 ● 13725-13728 ХАТЫНЛЫНЫҢ (1) ■ Ике сыерлының әйрәне бар, ике хатынлының вәйраны бар ○ 13806 ХАТЫННАН (7) ■ Бер хатыннан үч аласың килсә, аның алдында икенче хатынны макта ○ 13627 ● 13634; 13635; 13694; 13786; 13805; 13853 ХАТЫННАР (21) ■ Усак яфрагы көндәшле хатыннар шикелле: җилсез көндә дә кыймылдап тора ○ 1759 ● 3588; 10282; 13099; 13654; 13668; 13676; 13734-13737; 13785; 13861; 13863-13868; 13910; 16981 ХАТЫННАРГА (1) ■ Яхшы ана булсын өчен хатыннарга акыл һәм вөҗдан бирелгән ○ 14243 ХАТЫННАРДА (1) ■ Дәрт, ирләрдә бер өлеш булса, хатыннарда җиде өлеш була, ди ○ 12693 ХАТЫННАРДАН (1) ■ Дөньяның төзеклеге дә, бозыклыгы да хатыннардан ○ 13638 ХАТЫННАРНЫҢ (4) ■ Бер хатынны тулгак тотса, бөтен хатыннарның эчләре авырта ○ 13628 ● 13738; 13739; 13870 ХАТЫННЫ (9) ■ Алаша да әйтә ди: "Алтмыш ирне тартыр идем, алты хатынны тартмас идем", - дип ○ 2771 ● 12681; 13216; 13607; 13621; 13627; 13628; 13760; 14302 ХАТЫННЫКЫ (1) ■ Ир кардәше - ишек катында, хатынныкы - түр башында ○ 14600 ХАТЫННЫҢ (34 | 1) ■ Тора-тора да хатынның колагын бора ○ 13589 ● 13591; 13592; 13603; 13629; 13658; 13672; 13674; 13679:1; 13681-13684; 13695; 13702 (2); 13706; 1374013742; 13793; 13801; 13802; 13820; 13852; 13872-13874; 13905; 13948 (2); 14285; 14300; 14491; 14640 хатынның → ир-хатынның, кыз-хатынның ХАТЫНСЫЗ (7) ■ Гаделсез булса, би уңмас, хатынсыз булса, өй уңмас ○ 5791 ● 12720; 13011; 13743-13745; 13878 ХАТЫНЫ (12) ■ Күршенең тавыгы - каздай, хатыны - кыздай ○ 5208 ● 13479; 13667; 13746; 13747 (2); 13782; 13783; 13794; 13851; 13897; 17026 ХАТЫНЫМ (3) ■ Әтәч кычкырса: "Хатыным күп, түшәгем юк", - дияр, имеш ○ 4378 ● 13608; ХАТЫНЫН (6) ■ Акыллы атын мактар, акылсыз хатынын мактар ○ 11425 ● 11498; 11703; 13790; 13840; 13853 ХАТЫНЫНА (2) ■ Калган күлгә - бака хан, бай хатынына - ялчы таң ○ 5814 ● 13659 ХАТЫНЫННАН (4) ■ Үзең өйләнмичә торып, кеше хатыныннан көлмә ○ 13244 ● 13748; 13795; ХАТЫНЫҢ (27) ■ Бурычка ал да хатын ал, бурычыңны түләрсең, хатының яныңда калыр ○ 13147 ● 13594; 13597 (2); 13609-13613; 13619; 13633; 13645; 13647; 13657; 13691; 13697; 13749; 13750; 13751 (2); 13752; 13753; 13763; 13764 (2); 13850; 13856 ХАТЫНЫҢНАН (3) ■ Кеше хатынына ышанып, үз хатыныңнан коры калма ○ 13659 ● 13754; ХАТЫНЫҢНЫ (1) ■ Казый хатыныңны алса, хөкем эзләп кемгә барырсың? ○ 16989 ХАТЫНЫҢНЫҢ (1) ■ Хатыныңның кимчелеген анаң яхшы белер ○ 13755 ХАФА (1) ■ Хатынсыз тормыш хата, баласыз тормыш хафа ○ 13744 ХАФАСЫЗ (1) ■ Хафасыз кеше - хатасыз кеше ○ 12586 ХАЧЫ (1) ■ Хаҗи дигәнебезнең куеныннан хачы чыкты ○ 16944 ХӘБӘР (10 | 2) ■ Бохар ханына: "Халык бик ачка үлә", - дип хәбәр иткәч, "Нигә пылау ашамыйлар?" - дип сораган, имеш ○ 5778 ● 6674; 11661, :1, :2; 14524; 15940; 16179-16181; 16198 (2) ХӘБӘРЕ (3) ■ Патша сараеның яңа хәбәре - урамның иске хәбәре ○ 5867 (2) ● 8327 ХӘЕР (1 | 1) ■ Хәйләле эштә хәер юк ○ 12591 ● 13679:1 ХӘЕРЕ (1) ■ Хәрәм малның хәере юк ○ 7430 ХӘЕРЛЕ (11) ■ Кеше белән күргән кайгы ялгыз башыңа куанудан хәерле ○ 5008 ● 6115; 6248 (2); 7808; 8529; 13338; 14876; 16127; 16536; 16762 ХӘЕРЛЕРӘК (4) ■ Иртә кичтән хәерлерәк ○ 826 ● 2308; 2878; 15621 ХӘЕРЛЕРӘКТЕР (1) ■ Ялгызлык яман юлдаштан хәерлерәктер ○ 5107 ХӘЕРСЕЗ (3) ■ Хәерсез болыт диңгезгә явар ○ 1145 ● 7808; 14167 ХӘЕРЧЕ (8) ■ Килмешәк эткә хәерче дә хуҗа ○ 3495 ● 5864; 5868; 5940; 5989; 5998; 6565; 9575 ХӘЕРЧЕГӘ (9) ■ Хәерчегә бер капка бикле булса, унысы ачык ○ 5941 ● 5942-5949 ХӘЕРЧЕДӘН (1) ■ Саран бай хәерчедән ярлырак ○ 11904 ХӘЕРЧЕЛӘР (1) ■ Алтын бик кечкенә - байлар янчыгында, бакыр бик зур - хәерчеләр капчыгында ○ 7733 ХӘЕРЧЕЛӘРНЕҢ (1) ■ Хәерчеләрнең ярлысы - саран бай ○ 5950 ХӘЕРЧЕНЕ (1) ■ Хәерчене теләнче күрә алмый ○ 5951 ХӘЕРЧЕНЕҢ (5) ■ Хәерченең бөртек чәен җил очыра ○ 5952 ● 5953-5956 ХӘЗЕР (3) ■ Хәзрәтеңә хәзер акча, җитмәгәненә бакыр акча ○ 7839 ● 9774; 13756 ХӘЗЕРДӘН (1) ■ Алда булачак туй өчен хәзердән биеп торма ○ 13259 ХӘЗЕРЛӘ (1 | 1) ■ Башта иптәш хәзерлә, соңыннан юлга чыгарсың ○ 6923:2 ● 8613 ХӘЗЕРЛӘМИЧӘ (1) ■ Юкәңне хәзерләмичә чабатага керешмә ○ 9069 ХӘЗИНӘ (8) ■ Хезмәт төбе - хәзинә ○ 6147 ● 6415; 7251; 7838; 11840; 13596; 16510; 16566 ХӘЗИНӘДӘ (1) ■ Менә сиңа тары - хәзинәдә бары ○ 1583 ХӘЗИНӘМ (1) ■ Төкәнмәс хәзинәм булганчы оялмас йөзем булсын ○ 11296 ХӘЗРӘТЕҢӘ (1) ■ Хәзрәтеңә хәзер акча, җитмәгәненә бакыр акча ○ 7839 ХӘЙЛӘ (8) ■ Төлкенең хәйлә туны кызыл ○ 2314 ● 11700; 12500; 12532; 12540; 12589; 12590; ХӘЙЛӘГӘ (1) ■ Төлке белгән хәйләгә куян да оста, тик нишләсен: койрыгы кыска ○ 2270 ХӘЙЛӘКӘР (4) ■ Хәйләкәр төлке койрыгыннан эләгә ○ 2317 ● 3534; 12592; 15292 ХӘЙЛӘКӘРДӘН (1) ■ Хәйләкәрдән йомырка алсаң, эчендә сарысы булмас ○ 12593 ХӘЙЛӘКӘРЛЕГЕ (2) ■ Арыслан көче төлкегә хас түгел, төлке хәйләкәрлеге арысланга төс түгел ○ 2043 ● 2315 ХӘЙЛӘКӘРНЕ (1) ■ Хәйләкәр хәйләкәрне алдый алмас ○ 12592 ХӘЙЛӘКӘРНЕҢ (2) ■ Хәйләкәрнең сүзе мәкер ○ 12594 ● 12595 ХӘЙЛӘЛЕ (1) ■ Хәйләле эштә хәер юк ○ 12591 ХӘЙЛӘМ (1) ■ Кәйләм үтмәсә, хәйләм үтәр ○ 12651 ХӘЙЛӘСЕ (4) ■ Хәйләкәрнең хәйләсе соңыннан үзенә кайта ○ 12595 ● 13629; 13802; 13870 ХӘЙЛӘСЕЗ (3) ■ Хәйләсез би булмас ○ 5957 ● 12500; 12596 ХӘЙЛӘСЕН (1) ■ Сүз хәйләсен белмәгән үзенә сүз китерә ○ 16017 ХӘЙЛӘСЕННӘН (1) ■ Бер хатынның хәйләсе кырык ир хәйләсеннән артык ○ 13802 ХӘЙРАН (2) ■ Кеше эше кешегә хәйран ○ 6075 ● 7208 ХӘКАРӘТ (1) ■ Әдәпсез алда мактар, артта хәкарәт итәр ○ 11328 ХӘКИМ (1) ■ Аңгыра сөйләгәндә хәким дәшми торыр ○ 11527 ХӘЛ (10 | 1) ■ Көзгә - хәл үзгә ○ 893 ● 965; 966; 2893; 9161:3; 10261; 11668; 15014; 15406; 15484; 16466 ХӘЛӘЛ (9) ■ Дуңгызның ите харам булса да, акчасы хәләл ○ 2897 ● 2987; 6153; 7429; 12574; 12597; 12598; 15180; 16990 ХӘЛӘЛДӘН (1) ■ Хәләлдән туймак юк ○ 12599 ХӘЛВӘ (2) ■ Хәлвә күрсә, мулла коръәнен оныта ○ 9398 ● 17027 ХӘЛВӘДӘН (1) ■ Вәгъдә ителгән хәлвәдән кулга кергән серкә яхшы ○ 12478 ХӘЛВӘНЕ (1) ■ Хәлвәне хаким ашый, таякны ятим ашый ○ 9399 ХӘЛВӘСЕН (1) ■ Базарга бармас борын хәлвәсен кабып карама ○ 7876 ХӘЛДӘН (1) ■ Хәлдән таеп егылган атка бүре куркыныч түгел ○ 2691 ХӘЛЕ (4) ■ Елан өчкә өзелсә дә, кәсәрткелек хәле бар ○ 4610 ● 10856; 14363; 14442 ХӘЛЕГЕЗ (1) ■ Иртә торгач тел сөякләрдән: "Ни хәлегез бар?" - дип сорар, ди. Сөякләр: "Син тик торсаң, безнең хәл яхшы", - дип әйтерләр, ди ○ 15484 ХӘЛЕМ (2) ■ Ялкауга: "Әйдә эшкә барыйк", - дигәч, "Хәлем юк", - дигән. "Кил ашарга", дигәч, "Кайда минем тәти кашык?" - дигән ○ 6596 ● 16892 ХӘЛЕН (11) ■ Зирек хәлен зирек белер ○ 1724 ● 4827; 5173; 7197; 7301; 7475 (2); 8792; 13686; 13832; 16315 ХӘЛЕНӘ (2) ■ Ат белән юлга чыккан ишәкнең вай хәленә ○ 2947 ● 15314 ХӘЛЕННӘН (3) ■ Бай ярлының хәленнән ни белсен ○ 7199 ● 16945 (2) ХӘЛЕНЧӘ (3) ■ Бар - барынча, юк - хәленчә ○ 7542 ● 7599; 7600 ХӘЛЕҢ (5) ■ Заманага оемый хәлең юк ○ 815 ● 7411 (2); 9869; 14626 ХӘЛЕҢӘ (1) ■ Дус хәлеңә керер, дошман бавырыңа керер ○ 5375 ХӘЛЕҢНӘН (1) ■ Әле чисең, пешәрсең, бу хәлеңнән төшәрсең ○ 9511 ХӘЛЛӘРНЕ (1) ■ Казандагы хәлләрне чүмеч яхшы белә ○ 9915 ХӘЛЛЕ (2) ■ Хәлле кеше - хәленчә, барлы кеше - барынча ○ 7599 ● 7600 ХӘЛНЕ (4) ■ Өеңдәге хәлне күршеңнән сора ○ 5253 ● 8317 (2); 15440 ХӘЛФӘ (1) ■ Кешене хәлфә өйрәтә, хәлфәдән бигрәк дөнья өйрәтә ○ 14745 ХӘЛФӘДӘН (1) ■ Кешене хәлфә өйрәтә, хәлфәдән бигрәк дөнья өйрәтә ○ 14745 ХӘМӘЛ (1) ■ Хәмәл туды - хәл булды ○ 965 ХӘМӘЛДӘ (2) ■ Хутта ут итә, хәмәлдә әмәлеңне корыта ○ 964 ● 966 ХӘМЕР (1) ■ Хәмер эчмәк - һәрбер явызлыкның ачкычыдыр ○ 9851 ХӘМИДӘНЕҢ (1) ■ Хәерле булсын Хәмидәнең никяхы ○ 13338 ХӘНҖӘР (1) ■ Хәнҗәр - ике йөзле, егет - бер йөзле ○ 12909 ХӘНҖӘРЕҢ (1) ■ Йөрәгең тимердән булса, хәнҗәрең агачтан булса да ярый ○ 11130 ХӘРАМ (3) ■ Хәрам акча кесә тишә ○ 7809 ● 9367; 9849 ХӘРӘКӘТ (7) ■ Колдан хәрәкәт, мәүладән бәрәкәт ○ 5840 ● 6763; 6795; 6904; 7363; 11489; 11823 ХӘРӘКӘТТӘ (1) ■ Хәрәкәттә - бәрәкәт ○ 6826 ХӘРӘМ (3) ■ Хәрәм малның хәере юк ○ 7430 ● 12598; 12600 ХӘРӘМНӘН (1) ■ Хәрәмнән җыелган әрәмгә китә ○ 12601 ХӘРЕФ (2) ■ Аякларыннан күккә ассаң да, алты хәреф төшми авызыннан ○ 16697 ● 16704 ХӘРЕФЕ (1) ■ Аягыннан тотып селкесәң, "а" хәрефе төшмәс ○ 16696 ХӘРЕФКӘ (3) ■ Хәрефкә хәреф туры килү ○ 16704 ● 16705; 16706 ХӘРЕФНЕ (1) ■ Хәрефкә хәрефне ялгый белү ○ 16705 ХӘСРӘТ (5) ■ Байларга көн дә бәйрәм, көн дә туй, ярлыга көн дә хәсрәт, көн дә уй ○ 7235 ● 14871; 14950; 14957; 14988 хәсрәт → кайгы-хәсрәт ХӘСРӘТЕ (2) ■ Аз ашның хәсрәте дә аз ○ 9096 ● 13998 ХӘСРӘТЕМ (1) ■ Үз хәсрәтем үземә җиткән ○ 15000 ХӘСРӘТНЕ (1) ■ Яхшы ризык яман хәсрәтне баса ○ 9393 ХӘСТӘ (3) ■ Ярлы тавык ашаса - яки тавык хәстә булган, яки үзе хәстә булган булыр ○ 7472 (2) ● 13315 ХӘСТӘЛЕГЕМ (1) ■ Саулыгым - байлыгым, хәстәлегем - фәкыйрьлегем ○ 15247 ХӘСТӘРЕН (1) ■ Кыш хәстәрен күрмәгән кысылыр да кашыныр ○ 869 ХӘСТӘРЛЕ (2) ■ Хәстәрле кыз тастарлы ○ 13042 ● 13856 ХӘСТӘРЛЕНЕҢ (1) ■ Хәстәрленең оек башы да астарлы ○ 11942 ХӘТӘР (7) ■ Яшене хәтәр булса да үтәр, артыннан күкрәве яман ○ 1160 ● 5357; 6422; 11941; 14965; 15734 (2) ХӘТӘРДӘН (1) ■ Теле татлының башы хәтәрдән имин ○ 15587 ХӘТӘРЕН (1) ■ Тыныч көндә сугыш хәтәрен онытма ○ 5636 ХӘТЕР (10) ■ Хәтер калмак бер калҗа, хәтер тапмак мең калҗа ○ 9366 (2) ● 10708; 10709; 11057; 12649; 14756; 15045; 15107 (2) ХӘТЕРЕ (3) ■ Бурычка бирүченең хәтере алучыныкына караганда үткенрәк була ○ 8145 ● 9178; ХӘТЕРЕН (5) ■ Дуслар хәтерен калдырсаң, дошман хәтерен табарсың ○ 5383 (2) ● 9552 (2); ХӘТЕРЕҢ (1) ■ Кеше хәтерен сакласаң, үз хәтерең калыр ○ 11996 ХӘТЕРЛӘРЕМ (1) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 ХӘТЕРЛИ (1) ■ Акылсыз кеше бәлагә калса гына дусын хәтерли ○ 5290 ХӘТЕРНЕ (1) ■ Хәтерне буран сылаган ○ 1229 ХӘТЕРНЕҢ (1) ■ Калган хәтернең, кары китсә дә, бозы китми ○ 12503 ХӘТЕРСЕЗ (1) ■ Хәтерсез тавыкның чебиләрен карга ташыр ○ 4340 ХӘТИФӘ (1) ■ Алла биргән баш, Хәтифә теккән бүрек ○ 10323 ХӘТЛЕ (35) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ● 233; 1090; 2331 (2); 3975; 3976; 4720; 5192 (2); 5207; 5263; 5698; 5905; 6575; 8279; 8285; 9713; 9726; 9924; 9949; 12387; 12437; 12455; 13139; 14177; 14281 (2); 15102; 15422; 16784; 16824 (2); 17024 (2) ХӘТТА (2) ■ Агач хәтта үзен кисүчегә дә күләгә бирә ○ 1654 ● 8817 ХЕЗМӘТ (22) ■ Язгы хезмәт - көзге хөрмәт ○ 989 ● 1925; 4902 (2); 4968; 5752; 6009; 6056; 6145-6147; 6155; 6398 (2); 6531; 6645; 6698; 8425; 8789 (2); 9084; 14709 ХЕЗМӘТЕ (2) ■ Аю хезмәте күрсәтү ○ 2111 ● 6148 ХЕЗМӘТЕНӘ (2) ■ Табасына күрә тәбәсе, хезмәтенә күрә бәясе ○ 6122 ● 11447 ХЕЗМӘТНЕҢ (1) ■ Хезмәтнең яңгыры - тир, алмасы - алтын ○ 6149 ХЕЗМӘТСЕЗ (2) ■ Хезмәтсез яшәү - караклык белән бер ○ 6150 ● 14956 ХЕТ (4) ■ Ул йоклаганда хет туй уйна ○ 6715 ● 7069 (2); 11616 ХИКМӘТ (11) ■ Хикмәт мөгезендә түгел, кәҗәсендә ○ 3064 ● 6340 (2); 9640; 10312; 10769; 11461; 13985; 16341; 16404; 16659 ХИКМӘТЕ (3) ■ Арзанның бер сәбәбе була, кыйммәтнең бер хикмәте була ○ 7860 ● 7932; 15657 ХИКМӘТЕН (1) ■ Сүз хикмәтен белмәгән кешенең михнәте күп ○ 16016 ХИКМӘТИ (1) ■ Хикмәти хода, Мөхәммәди кода ○ 14663 ХИКМӘТЛЕ (3) ■ Эшнең башы михнәтле булса, төбе хикмәтле була ○ 6247 ● 16125; 16126 ХИКМӘТСЕЗ (2) ■ Икмәксез эскәтер - хикмәтсез чүпрәк ○ 9217 ● 10826 ХИКМӘТТӘ (1) ■ Ачның күзе икмәктә, тукның күзе хикмәттә ○ 9577 ХИС (1) ■ Җиденче кат күктә хис итү ○ 106 ХИСАБЫ (3) ■ Дус хисабы күңелдә ○ 5374 ● 7407; 7910 ХИСАБЫН (2) ■ Арышның хисабын суккач беләләр ○ 1533 ● 7995 хисабын → исәбен-хисабын ХИСАБЫҢ (1) ■ Дус дус булсын, хисабың дөрес булсын ○ 5359 ХИСАП (5) ■ Бүгенге хисап иртәгә ярамый ○ 792 ● 7996; 8038; 8044; 16693 ХИСАПКА (2) ■ Исәпкә кермәсә, хисапка кермәс ○ 7912 ● 12490 ХИСАПЛЫ (1) ■ Хисаплы мал җуелмас ○ 7427 ХИСАПЛЫНЫҢ (1) ■ Хисаплының малы исәпле ○ 7428 хисапсыз → исәп-хисапсыз ХИСЕ (1) ■ Сүзе күп кешенең хисе аз була ○ 16028 ХИШ (1) ■ Иш - ише белән, хиш - хише белән ○ 5439 ХИШЕ (1) ■ Иш - ише белән, хиш - хише белән ○ 5439 ХОДА (2) ■ Хикмәти хода, Мөхәммәди кода ○ 14663 ● 16873 ХОДАЕМ (2) ■ И ходаем, тәүфикъ бир, чәй эчәргә конфет бир ○ 16881 ● 16882 ХОДАЙ (8) ■ Аюныкын бүрегә ходай язган күрергә ○ 2094 ● 2905; 5818; 7360; 10775; 16867; 16874; 16888 ХОДАЙГА (1) ■ Ходайга сәдакаңны бир дә ела ○ 16875 ХОДАЙДА (1) ■ Атта үт юк, ходайда бавыр юк ○ 16861 ХОДАЙДАН (3 | 2) ■ Ашау байдан, үлем ходайдан ○ 5986 ● 5986:1, :2; 15444; 16876 ХОДАЙНЫ (1) ■ Ходайны күктән эзләмә, җирдән табарсың ○ 16877 ХОДАЙНЫҢ (2) ■ Ходайның биргәненнән бирмәгәне күп ○ 16878 ● 16883 ХОДАНЫКЫ (1) ■ Кодача - коданыкы, тәкъдир - ходаныкы ○ 14632 ХОДАСЫ (1) ■ Ачның ходасы - бер кисәк икмәк ○ 9580 ХОДИ (1) ■ Туп-турыдан туп пошел, кәкерегә не ходи ○ 6900 ХОДКА (2) ■ Төенне кул белән чишеп булса, тешне ходка җибәрмә ○ 8710 ● 9129 ХОЗЫР (1) ■ Хозыр таягын тыккан ○ 16809 ХОЗЫРНЫ (1) ■ Кызыл Хозырны алдар ○ 594 ХОЛКЫ (10) ■ Йоны бик еш коелса да, бүренең холкы үзгәрми ○ 2192 ● 10666; 11160 (2); 11300-11303; 12307; 12382 ХОЛКЫН (4) ■ Бүре, ябагасын койса да, холкын үзгәртми ○ 2167 ● 2986; 11156; 13211 холкың → акылың-холкың ХОЛЫК (11) ■ Караңгы чырайлы кешедә ачык холык булмый ○ 10675 ● 11077; 11128; 11201; 11202; 11252; 11415; 12972; 13582; 15009; 15091 ХОЛЫКЛЫ (1) ■ Күрекле - берне, холыклы меңне ияртә ○ 11200 ХОЛЫКНЫ (1) ■ Холыкны дәвалау җәрәхәтне дәвалаудан авыррак ○ 11304 ХОЛЫКСЫЗ (4) ■ Илен белмәгән - игелексез, халкын белмәгән - холыксыз ○ 4973 ● 8711; 11305; 11307 ХОЛЫКСЫЗЛЫК (1) ■ Кунак алдында кешене ачулану зур холыксызлык ○ 10089 ХОЛЫКСЫЗНЫҢ (1) ■ Холыксызның ачуы танау астында ○ 12587 ХОР-ХОРЫ (1) ■ Дуңгыз әллә кайчан үлсә дә, "хор-хоры" ишетелер ○ 2887 хоры → хор-хоры ХӨКЕМ (6) ■ Кешене хөкем итсәң, үзең хөкем ителерсең ○ 5824 (2) ● 5975; 12567; 13280; 16989 ХӨКЕМГӘ (1) ■ Баланың сүзе, хөкемгә ярамаса да, дауга ярый ○ 13996 ХӨКЕМДАРДА (1) ■ Акыллы хөкемдарда халык тыныч яшәр ○ 5718 ХӨКЕМДӘ (1) ■ Карый белән сабый бер хөкемдә ○ 15069 ХӨКЕМЕ (2) ■ Никах хөкеме - олы хөкем ○ 13280 ● 14042 ХӨКЕМЕННӘН (1) ■ Залимның - золымыннан, патшаның хөкеменнән саклан ○ 5796 ХӨКЕМНӘН (1) ■ Корт - төтеннән, гаепле - хөкемнән курка ○ 12527 ХӨКҮМӘТ (1) ■ Ишәк, хөкүмәт казнасын ташыса да, барыбер ишәк булып калыр ○ 2969 ХӨЛЛӘ (1) ■ Хәерчегә хөллә бир, теләнчегә теллә бир ○ 5948 ХӨР (1) ■ Кол булу җиңел, хөр булу авыр ○ 5826 ХӨРМӘ (1) ■ Берәүгә торма кирәк, берәүгә хөрмә кирәк ○ 1592 ХӨРМӘТ (10) ■ Язгы хезмәт - көзге хөрмәт ○ 989 ● 6056; 6145; 6146; 6155; 6398; 8186; 14429; 14602; 15088 ХӨРМӘТЕ (2) ■ Каршы алу, озатып калу - кунакның бер хөрмәте ○ 10073 ● 10219 ХӨРМӘТЕН (1) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 хөрмәткә → сыйга-хөрмәткә ХӨРМӘТЛӘМИ (1) ■ Күршеләре белән тату яшәмәгән кешене берәү дә хөрмәтләми ○ 5205 ХӨРМӘТЛЕ (1) ■ Кунаклы йорт - хөрмәтле йорт ○ 10134 ХӨРМӘТЛЕЛЕГЕ (1) ■ Кешенең хөрмәтлелеге үз кулында ○ 11161 ХӨРМӘТНЕҢ (1) ■ Данның төбе - хөрмәт, хөрмәтнең төбе - хезмәт ○ 6056 ХӨРТ (1) ■ Егет фырт, аты хөрт ○ 12929 ХУДТА (1) ■ Юлдагы кеше - худта, өйдәге кеше - утта ○ 6851 ХУҖА (19 | 1) ■ Аулак күлгә бака хуҗа ○ 343 ● 3352; 3495; 3763; 5440; 5836; 5940; 9974; 10077; 10084; 10112; 10124; 10175; 10195; 11174; 14137:2; 14735; 15610; 15976; 16499 ХУҖАГА (6) ■ Бер кол ике хуҗага хезмәт итми ○ 5752 ● 5962; 10141; 10190; 10198; 10199 ХУҖАДАН (3) ■ Атадан качкан ул башсыз, хуҗадан качкан кол башсыз ○ 5728 ● 10142; 14356 ХУҖАЛЫ (1) ■ Ике хуҗалы өйдә чүп тездән булыр ○ 8248 ХУҖАЛЫГЫ (1) ■ Йорт хуҗалыгы чабата ясау түгел ○ 8263 ХУҖАЛЫК (1) ■ Эшләргә өйрәнмәгән хуҗалык итә белмәс ○ 6232 ХУҖАЛЫКНЫҢ (1) ■ Ашлык - хуҗалыкның нигезе ○ 1378 ХУҖАЛЫКТА (2) ■ Хуҗалыкта иске аркан өзеге дә эшкә ярый ○ 7076 ● 8633 ХУҖАМ (1) ■ Куркытмага хуҗам юк, биетмәгә бикәм юк ○ 5993 ХУҖАНЫ (1) ■ Акча эт түгел - хуҗаны танымый ○ 7695 ХУҖАНЫҢ (7) ■ Хуҗаның каравы атка дәва ○ 2690 ● 3234; 4429; 5939; 9099; 10123; 10133 ХУҖАСЫ (14) ■ Мәче әйтә ди: "Хуҗасы сукыр булса иде, балалары күп булса иде", - дип ○ 3362 ● 3381; 3537; 3538; 3619; 3708; 5836; 10109; 10176; 10177; 13886; 14117; 14580; 16053 ХУҖАСЫЗ (1) ■ Хуҗасыз өй таркалыр ○ 8299 ХУҖАСЫН (3 | 1) ■ Сыер көтүчесен белер, хуҗасын белмәс ○ 3190 ● 3628:1; 3705; 10056 ХУҖАСЫНА (3) ■ Төя хуҗасына үчексә, өстенә косар ○ 2937 ● 3648; 3749 ХУҖАСЫННАН (2) ■ Бәйдәге эт явыз була, хуҗасыннан кансыз була ○ 3472 ● 5835 ХУҖАСЫНЫҢ (2) ■ Мәче, теге дөньяда хуҗасының хөрмәтен танар өчен, күзен йомып ашар, имеш ○ 3358 ● 4415 ХУП (1) ■ Тырышка эшең төшсә - "хуп" дияр, булдыксызга йомышың төшсә - "юк" дияр ○ 6506 ХУР (37) ■ Алмаз җирдә ятмас, ятса да хур булмас ○ 255 ● 585; 1704; 4921 (2); 4961; 5317; 5725; 5829; 5979; 6419; 6488; 6513; 8879; 8886; 9826; 10744; 11339; 11495; 11743; 11986; 12006; 12020; 12061; 12070; 12470; 12790; 13032; 13128; 13565; 13903; 13907; 14566; 15390; 16571; 16596; 16997 ХУРАЗГА (1) ■ Ни бугазга, ни хуразга ○ 4390 ХУРЛАГАН (3) ■ Козгын карганы "кара" дип хурлаган ○ 4037 ● 14404 (2) ХУРЛАГАННЫ (1 | 1) ■ Ир хурлаганны ил хурлар, ир мактаганны ил мактар ○ 4992:3 ● 14373 ХУРЛАМА (5 | 1) ■ Ябага тай дип хурлама, язга чыкса ат булыр ○ 2859:1 ● 7705; 8839; 9532; 10717; 12916 ХУРЛАМАК (2) ■ Ир хурламак постырыр, аш хурламак костырыр ○ 13509 (2) ХУРЛАМАС (2) ■ Солтан үз сөяген хурламас ○ 5884 ● 14244 ХУРЛАНДЫ (1) ■ Тутый аягын күреп хурланды, буен күреп сырланды ○ 4160 ХУРЛАР ( | 1) ■ Ир хурлаганны ил хурлар, ир мактаганны ил мактар ○ 4992:3 ХУРЛАСЫН (1) ■ Эч шулпасын - тик хурласын, аша салмасын - сөйләргә калмасын ○ 9734 ХУРЛАША (1) ■ Урлаша белгән хурлаша да белә ○ 12575 ХУРЛЫГЫ (1) ■ Бу дөньяның хурлыгы - бар да акча юклыгы ○ 7785 ХУРЛЫГЫҢНАН (1) ■ Бәхетле чагында бәлаңне уйла, данлы чагында хурлыгыңнан курык ○ 14844 ХУРЛЫЙ (1) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 ХУРЛЫК (11) ■ Иткәнем - коллык, күргәнем - хурлык ○ 5992 ● 6518; 7246; 8014; 11306; 11900; 12048; 12472; 14403; 15496; 16025 ХУРЛЫККА (2) ■ Туклыкка түзмәсәң, хурлыкка түзәрсең ○ 9718 ● 10773 ХУРЛЫКЛЫ (1) ■ Чигенү - хурлыклы үлем ○ 5646 ХУРЫ (1) ■ Изге хатын - оҗмах хуры, яман хатын - дөнья гүре ○ 13640 ХУТ (4) ■ Март: "Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем", - дип әйтә, ди ○ 920 ● 961-963 ХУТТА (2) ■ Хутта ут итә, хәмәлдә әмәлеңне корыта ○ 964 ● 6321 ХУТЫ (1) ■ Аты барның хуты бар ○ 2590 ХУШ (5 | 1) ■ Һәр кошның үз тавышы үзенә хуш ○ 3888 ● 3997:1; 4775; 4782; 11160; 16307 ХУШЛЫК (1) ■ Тамак туклык - күңел хушлык ○ 9702 ХЫЙТЛАНМЫЙЧА (1) ■ Хыйтланмыйча судан этләй дә тота алмассың ○ 6151 ХЫЯЛ (1) ■ Хыял коткармый, эш коткара ○ 6152 ХЫЯЛЛАНМА (1) ■ Мамыгын бушаткач, юрганым бар дип хыялланма ○ 8417 ХЫЯНӘТ (3) ■ Тугрылык бәладән коткарыр, хыянәт бәлагә кертер ○ 12555 ● 12621; 12622 ХЫЯНӘТЛЕ (1) ■ Хыянәтле кеше куркучан була ○ 12588 ХЫЯНӘТНЕ (1) ■ Су бөтен пычракны юа ала, тик хыянәтне юа алмый ○ 12549 ҺАВА (5) ■ Һава белән туенып тору ○ 108 ● 4065; 15250; 15687 (2) ҺАВАГА (3) ■ Һавага карап йөрмә - абынырсың ○ 82 ● 3505; 15724 ҺАВАДА (3) ■ Һавада болыт, син аны оныт ○ 1246 ● 3851; 14246 ҺАВАДАГЫ (6 | 3) ■ Кулыңдагы кошны очырып, һавадагы торнаны эзләмә ○ 3862 ● 4139; 4140; 4141, :1, :2, :3; 4144; 13106 ҺАВАДАГЫСЫН (1) ■ Һавадагысын аударып, түбәдәгесен түнтәреп ○ 8398 ҺАВАДАН (2) ■ Һавадан печән чапма ○ 1349 ● 4145 ҺАВАЛАНМА (1) ■ Атаң гыйлеме белән һаваланма ○ 14330 ҺАВАНЫ (1 | 1) ■ Һаваны - йолдыз, ирләрне - сакал, хатын-кызны чәч нурлый ○ 10320 ● 15845:1 ҺАЙ (3) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 ● 13299 (2) һай → ай-һай ҺАЙТ (1) ■ "Һайт" дигәндә тайт итү ○ 11397 ҺАМАН (16) ■ Су агып китә, ком һаман кала ○ 423 ● 634; 723; 1895; 2182; 2953; 2974; 3806; 6471; 6748; 9031; 11616; 11800; 11918; 15835; 17076 ҺАУЛАМАГАН (1) ■ Артында йөз эт һауламаган бүре бүре буламыни? ○ 2120 ҺӘВӘССЕЗ (1) ■ Дәвасыз дәрт булмас, һәвәссез карт булмас ○ 15028 ҺӘЛАК (6) ■ Күкнең кошын җирнең җиме һәлак итә ○ 61 ● 4755; 7513; 11253; 11532; 16241 ҺӘЛАКӘТ (3) ■ Бердәм илдә бәрәкәт бар, гаугалы илдә һәлакәт бар ○ 4877 ● 4878; 8237 ҺӘМ (5) ■ Һәм зиярәт, һәм тиҗарәт ○ 8081 (2) ● 12581; 14243; 14832 ҺӘММӘ (2) ■ Һәммә кеше корт тапкан, безнең Әхмәт тик яткан ○ 6631 ● 13789 ҺӘММӘГӘ (2) ■ Үз-үзенә ия булган һәммәгә ия булыр ○ 12056 ● 12068 ҺӘММӘСЕ (3) ■ Һәммәсе дә бердәй, бакчадагы гөлдәй ○ 1369 ● 12408; 16993 ҺӘР (109 | 1) ■ Һәр калкуның бер чокыры бар ○ 220 ● 221; 439; 635; 636; 809; 1024 (2); 1025-1027; 1028 (2); 1350; 1351; 1716; 1838; 1839; 1975; 2027; 2211; 2318; 3148 (2); 3768; 3769; 3880-3888; 3902; 3916; 4657; 4697; 4698; 5129; 5130 (2); 5512 (2); 5688; 5983 (2); 6278; 6279; 6359; 64036405; 6406 (2); 6407; 6519; 6621; 7514; 7629; 7816; 8016; 8017; 8353; 8354; 8880 (2); 9071; 9415; 10018; 10019; 10206; 10467; 10468; 10718; 11173; 11351; 11355; 11356; 11399; 11561; 11753; 11754; 12271; 12326; 12367; 12389, :1; 12398; 12617; 13577; 13584; 14973; 15284; 15398; 15435; 15656; 15657; 16259 (2); 16260; 16261 (2); 16444; 16445; 16607; 16682 (2); 16802 ҺӘРБЕР (11) ■ Һәрбер кара нәрсә шакшы булмас, һәрбер ялтыраган яхшы булмас ○ 639 (2) ● 3426; 4224; 6280; 6408; 9851; 10321; 14012; 15344; 16262 ҺӘРБЕРЕСЕ (1) ■ Дөнья тулы фәрештә, һәрбересе бер эштә ○ 16728 ҺӘРВАКЫТ (7) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ● 66; 4491; 5189; 11132; 15412; 17045 ҺӘРВАКЫТТА (1) ■ Бытбылдыкның төне юк, һәрвакытта: "бытбылдык" ○ 3911 ҺӘРКАЙДА (3) ■ Гарип кошның оясы һәркайда ○ 3832 ● 4053; 16650 ҺӘРКАЙСЫ (1) ■ Алты хатын бергә килсә, һәркайсы үз моңын әйтеп елар ди ○ 13599 ҺӘРКЕМ (21) ■ Һәркем үз менгән тавын, биек булсын, ди ○ 222 ● 2992; 4533; 6281; 6882; 7590; 7612; 7879; 7882; 8018; 8355; 8356; 8948; 10306; 11174; 12563; 12641; 14974; 15345; 16108; 16693 ҺӘРКЕМГӘ (7) ■ Кырмавык үзенә тигән һәркемгә ябыша ○ 1288 ● 5131; 12317; 12547; 13930; 15418; 16395 ҺӘРКЕМНӘН (1) ■ Бүләк һәркемнән алынмас ○ 8158 ҺӘРКЕМНЕ (4) ■ Дуңгыз мөгезле булса, һәркемне сөзәр иде ○ 2885 ● 5794; 7892; 12081 ҺӘРКЕМНЕҢ (9) ■ Һәркемнең үз тугызы тугыз ○ 8019 ● 10020; 10685; 10980; 11357; 12264; 14096; 14759; 14975 ҺӘРНӘРСӘ (1) ■ Һәрнәрсә үз асылына кайта ○ 637 ҺӘРНӘРСӘГӘ (2) ■ Арыш икмәге һәрнәрсәгә баш ○ 9112 ● 9187 ҺӘРНӘРСӘНЕҢ (1) ■ Һәрнәрсәнең йөзе бар, йөз астында үзе бар, үлчәве бар, саны бар, кирәк булса тагы бар ○ 638 ҺӘРЧАК (1) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ҺИММӘТ (1) ■ Олылык бишмәт белән түгел, һиммәт белән ○ 11257 ҺИММӘТЛЕ (1) ■ Ир асылы - һиммәтле, кыз асылы - кыйммәтле ○ 13808 ҺИНДСТАНГА (1) ■ Копшангы: "Хуш, сау булыгыз, мин Һиндстанга киттем", - дип очкан икән дә, тик юлда ат тизәге күргәч, шунда кунып калган, имеш ○ 4782 ҺИЧ (12) ■ Иртә уңмаган кич уңмас, кич уңмаган һич уңмас ○ 832 ● 1023; 4998; 5199; 5264; 6052; 6083; 6171; 7037; 8189; 11876; 11909 ҺИЧБЕРӘҮДӘН (1) ■ "Мин яман" дигәнне һичберәүдән ишетмәссең ○ 12152 ҺИЧКЕМГӘ (1) ■ Һәр кешенең сүзенә ышану - ахмаклык, һичкемгә ышанмау - кирелек ○ 16260 ҺӨДҺӨД (1) ■ Һөдһөд тоткан күк булган ○ 4228 ҺӨҖҮМ (1) ■ Арыслан белән юлбарыс бер-берсен ерактан күрсә кире китәр, якыннан күрсә һөҗүм итәр, имеш ○ 2038 ҺӨНӘР (23 | 1) ■ Дуңгыздан кыл йолка белү дә һөнәр ○ 2892 ● 5329; 5576; 6334; 6339; 6346; 6357; 6365; 6409-6412; 6413, :1; 6414; 6415; 6431; 6454; 7575; 12856; 16008; 16429 (2); 16461 һөнәргә → гыйлем-һөнәргә ҺӨНӘРЕ (4) ■ Һөнәре юк - тере үлек ○ 6416 ● 11099; 12285; 14353 ҺӨНӘРЕН (1) ■ Ата һөнәрен тоткан - бай ○ 14328 ҺӨНӘРЕНӘ (1) ■ Чабатачының ашы үрә, ярый һөнәренә күрә ○ 9066 ҺӨНӘРЕҢ (1) ■ Мактанма, каз, - һөнәрең аз ○ 4258 ҺӨНӘРЛЕ (11) ■ Һөнәрле кол үлмәс, үлмәсә дә көн күрмәс ○ 5984 ● 6417-6425; 14169 ҺӨНӘРЛЕНЕҢ (1) ■ Һөнәрленең кулы алтын, акыллының акылы алтын ○ 6426 ҺӨНӘРНЕ (5) ■ Һөнәрне зиһен өйрәтә ○ 6427 ● 6428-6431 ҺӨНӘРСЕЗ (7) ■ Һөнәрле бул - бай бул, һөнәрсез бул - ач бул ○ 6417 ● 6422; 6424; 6432-6434; ҺУП (1) ■ Балга органга - бер өлеш, "Һуп!" дигәнгә - ике өлеш ○ 8106 ҺУШЛАНМАС (1) ■ Бала үсәр, тиле һушланмас ○ 11533 һушы → акылы-һушы ЦӨБЕР (1) ■ Өсте цөбер, күңеле көр ○ 8849 ЧАБА (14) ■ Тау астына көлеп чаба, үргә таба елап менә ○ 234 ● 1261 (2); 1338; 2524 (4); 2598; 2667; 3649 (2); 11462; 16518 ЧАБАГЫ (2) ■ Агым су бал татыр, ак чабагы май татыр ○ 4437 ● 4506 ЧАБАДАН (1) ■ Кырык кат чабадан бер кыптыр тун артык ○ 8914 ЧАБАК (7) ■ Ике балык берексә, бер чабак чаклы булыр ○ 4489 ● 4515-4517; 4521; 4546; 9027 ЧАБА-КИЛӘ (1) ■ Агач киссәң озын кис, чаба-килә кыскарыр ○ 1879 ЧАБАКЛАР (1) ■ Вак балыклар арасында йөзгән чабаклар түгел без ○ 4538 ЧАБАКНЫҢ (1) ■ Чабакның үзеннән бигрәк чупырдавы кыйммәт ○ 4518 ЧАБАЛАР (1) ■ Җимешсез агачка балта чабалар, җимешле агачка таш аталар ○ 1835 ЧАБАН (1) ■ Чит илдә яшәп түрә булганчы, үз илеңдә яшәп чабан бул ○ 5086 ЧАБАР (15) ■ Киеккә үлем сәгате җитсә, туп-туры аучыга чабар ○ 2017 ● 2022; 2462; 2491 (2); 2597; 2600; 2848; 2983; 3635; 4156; 5003; 9551 (2); 16179 ЧАБАРГА (4 | 1) ■ Кирәкмәгән китек балта боз чабарга яраган ○ 1923 ● 1931; 1974, :1; 5611 ЧАБАРЛАР (1) ■ Ирләргә ирек бирсәң, атланып чабарлар ○ 13535 ЧАБАСЫ (1) ■ Беркемнең дә үз аягына үзе балта чабасы килми ○ 10915 ЧАБАСЫҢ (1) ■ Туганыңа чапмыйсың, күршеңә чабасың ○ 5235 ЧАБАТА (27 | 1) ■ Балта остасының юньле балтасы булмас, чабата ясаучының юньле чабатасы булмас ○ 1894 ● 2522; 5994; 7874; 8263; 9042; 9050; 9057-9062; 9072; 9073; 9075; 9079; 9080; 9082; 9086; 9088-9090; 9153:3; 9157; 9299; 11565; 13730 ЧАБАТАГА (5) ■ Юкәңне хәзерләмичә чабатага керешмә ○ 9069 ● 9078; 9080; 9091; 9092 ЧАБАТАНЫ (5 | 2) ■ Бер ташлаган чабатаны яңадан кимиләр ○ 9036 ● 9036:1, :2; 9048; 9063; 9064; 16128 ЧАБАТАҢ (1) ■ Чабатаң тишек - сизмисең, кеше хәлен сөйлисең ○ 16315 ЧАБАТАСЫ (4 | 1) ■ Балта остасының юньле балтасы булмас, чабата ясаучының юньле чабатасы булмас ○ 1894 ● 5851; 9044; 13347; 16182:2 ЧАБАТАСЫН (3) ■ Күрми күргән чабатасын түргә элгән ○ 9053 ● 9085; 12891 ЧАБАТАСЫНА (2) ■ Ят авылның яңа итеге үз авылыңның иске чабатасына да тормый ○ 5249 ● 9065 ЧАБАТАЧЫНЫҢ (1) ■ Чабатачының ашы үрә, ярый һөнәренә күрә ○ 9066 ЧАБА-ЧАБА (2) ■ Артта калган - чаба-чаба талган ○ 676 ● 2507 ЧАБА-ЮЫНА (1) ■ Чаба-юына чакка кала ○ 1954 ЧАБУ (3) ■ Урак белән печән чабу ○ 1364 ● 1990; 16129 ЧАБУДА (1) ■ Бер чабуда агач егылмас ○ 1906 ЧАБУЧЫ (1) ■ Егылган агачка балта чабучы күп булыр ○ 1912 ЧАБУЧЫЛАР (1) ■ Чабучылар начар булса, печән аз чыга ○ 1320 ЧАБУЫН (1 | 1) ■ Су күрмичә чабуын күтәргән ○ 520 ● 3654:2 ЧАБЫ (1) ■ Яхшы кызның чабы китәр, яман кызның яманаты китәр ○ 13054 ЧАБЫЛМЫЙ (1) ■ Чалгысыз печән чабылмый ○ 1322 ЧАБЫЛЫР (1) ■ Бай мактанса табылыр, юк мактанса чабылыр ○ 7182 ЧАБЫНДЫРУ (1) ■ Себеркесез мунча чабындыру ○ 8659 ЧАБЫНЫРГА (1) ■ Бер пар салды - барыбызга да чабынырга җитте ○ 8643 ЧАБЫП (7) ■ Печән чабып җыелмый, тарап җыела ○ 1297 ● 1669; 2610; 2817; 3797; 6670; 15033 ЧАБЫРСА (1) ■ Толның ирене чабырса да, "шайтан үпкән" диерләр ○ 13685 ЧАБЫШ (1) ■ Чабыш аты чапмый түзә алмый ○ 2804 ЧАБЫШКА (1) ■ Чабышка чыккан аргамакның аягын тышауламыйлар ○ 2805 ЧАБЫШКЫ (3) ■ Чабышкы алын бирсә, ялын кис ○ 2806 ● 2807; 2808 ЧАБЫШКЫГА (1) ■ Чабышкыга чабышкы янында чыбыркы кирәкми ○ 2808 ЧАГА (3) ■ Чаян явызлыктан чакмый, табигате шулайга чага ○ 4691 ● 4721; 4733 чага → бала-чага чагага → бала-чагага чагада → бала-чагада чагадан → бала-чагадан чагалы → бала-чагалы ЧАГАР (11) ■ Үлгән ишәк үтерә тибәр, үлгән елан үтерә чагар ○ 2995 ● 4584; 4594; 4622; 4628; 4644; 4685; 4687; 4690; 4746; 15729 ЧАГАСЫ (1) ■ Ят баласы - бүре чагасы ○ 14191 ЧАГУЫ (1) ■ Кортның чагуы да файдага ○ 4739 ЧАГЫЛА (1) ■ Тамчыда кояш чагыла ○ 1136 ЧАГЫМ (2) ■ Кыз чагым - солтан чак, килен чагым - олтан чак ○ 13096 (2) ЧАГЫНДА (25) ■ Челлә чагында катып үлгән ○ 1060 ● 1751; 2123; 7629; 7633 (2); 7634 (2); 7635 (2); 7636 (2); 8518; 8523; 9553 (2); 9554 (2); 10267; 11165; 13097; 13098; 14844 (2); 15074 ЧАГЫҢДА (1) ■ Егет чагыңда малсыз да булма, ярсыз да булма ○ 12863 ЧАГЫП (1) ■ Елан елып керер, чагып чыгар ○ 4598 ЧАЙКАЛСА (1) ■ Тирәк чайкалса - җилдән, бинең би булуы - илдән ○ 5900 ЧАЙКАЛУЫ (1) ■ Байтирәкнең чайкалуы җилдән ○ 1721 ЧАЙКАП (1) ■ Яман ат башын чайкап ашар, ярты җимен җиргә чәчәр ○ 2703 ЧАК (26 | 2) ■ Ерактагы кояш җылы була, якынга килгәч чак була ○ 27 ● 96; 551; 685, :1, :2; 2293; 3430; 4188; 10652; 10653; 12106; 12645; 12771; 12864 (3); 12865 (2); 12997; 13096 (2); 15108 (3); 15109 (2); 16682 ЧАККА (1) ■ Чаба-юына чакка кала ○ 1954 ЧАККАН (5) ■ Яныңдагы чакмасын, читтән чаккан берни түгел ○ 715 ● 4606; 4701; 15213; ЧАККАННАН (1) ■ Чакырганга бар, чакканнан кач ○ 10179 ЧАКЛЫ (6) ■ Питрауга чаклы үләннең шифасы чәчәктә, питраудан соң - тамырда ○ 1299 ● 4489; 7416; 13487; 13610; 16662 ЧАКЛЫК (1) ■ Картлык - чаклык ○ 15061 ЧАКМА (3) ■ Чакма чакмый ут чыкмас ○ 8537 ● 11132; 12772 ЧАКМАГАН (1) ■ Үзеңне чакмаган елан мич башында кышласын ○ 4694 ЧАКМАКТАН (1) ■ Коры чакмактан ут чыгар ○ 8468 ЧАКМАСЫН (3) ■ Яныңдагы чакмасын, читтән чаккан берни түгел ○ 715 ● 4550; 4593 ЧАКМЫЙ (7) ■ Тик торганнан чыкан чакмый ○ 1312 ● 4596; 4691; 4732; 4744; 8537; 12772 ЧАКМЫЙЧА (1) ■ Корт чакмыйча бал булмый ○ 4735 ЧАКМЫ-ЧОКМЫ (1) ■ Чакмы-чокмы, үз илеңнән чыкма ○ 5084 ЧАКНЫ (1) ■ Тайкалы чакны яхшы ата-ана өендә торырга, тастарлы булгач авыр ○ 14449 ЧАКНЫҢ (2) ■ Килен чакның рәхәте - кыз чакның михнәте ○ 13368 (2) ЧАКРЫМ (1) ■ Акрын-акрын алтмыш адым дип, бет алтмыш чакрым юл йөрер, ди ○ 4754 ЧАКРЫМНАН (1) ■ Ялмавыз җиде чакрымнан теле белән ялмап йотар ○ 16791 ЧАКСА (2) ■ Алла сакласын, бака чакмасын: бака чакса, имен тапмассың ○ 4550 ● 4806 ЧАКСАҢ (2) ■ Ташны ташка чаксаң, уты беленер ○ 181 ● 631 ЧАКТА (22 | 3) ■ Чаңсыз чакта чаң куптарма ○ 200 ● 530; 626; 780; 781; 1655; 1897; 1956:2; 1958; 4285:1; 5134; 5736; 6762; 8093 (2); 9039; 10429; 13761; 13945, :1; 14055; 15016; 15110; 15441; 16449 ЧАКТАГЫ (4) ■ Яшь чактагы күмелә, карт чактагы күренә ○ 15111 (2) ● 15112 (2) ЧАКТАН (1) ■ Бала чактан кергән гадәт гомергә калыр ○ 13952 ЧАКЫР (1) ■ Яманны ашка чакырсаң чакыр, эшкә чакырма ○ 12274 ЧАКЫРА (2) ■ Яман сыер мөгрәп йортка бүре чакыра ○ 3236 ● 8151 ЧАКЫРГАН (2) ■ Чакырган җиргә бар, куган җирдән кайт ○ 10178 ● 10227 ЧАКЫРГАНГА (2) ■ Чакырганга бар, чакканнан кач ○ 10179 ● 10180 ЧАКЫРГАННАН (1) ■ Чакырмаса бару юк, чакырганнан калу юк ○ 10183 ЧАКЫРГАННАР (1) ■ Ишәкне туйга чакырганнар. Ул: "Утын ташыргамы, су ташыргамы?" дип сораган ○ 2982 ЧАКЫРГАННЫҢ (1) ■ Чакырганның аты олы, чакырмаганның хакы олы ○ 10181 ЧАКЫРГАНЧЫ (1) ■ Яхшы кунак чакырганчы килә ○ 10196 ЧАКЫРМА (1) ■ Яманны ашка чакырсаң чакыр, эшкә чакырма ○ 12274 ЧАКЫРМАГАН (2) ■ Чакырмаган кунак - юынмаган таяк ○ 10182 ● 13339 ЧАКЫРМАГАННЫҢ (1) ■ Чакырганның аты олы, чакырмаганның хакы олы ○ 10181 ЧАКЫРМАСА (1) ■ Чакырмаса бару юк, чакырганнан калу юк ○ 10183 ЧАКЫРМЫЙ (2) ■ Чакырмый килгән кунакка рөхсәтсез китәргә ярый ○ 10185 ● 10187 ЧАКЫРСА (4) ■ Эшкә чакырса - бармам, ашка чакырса - калмам ○ 6328 (2) ● 9395 (2) ЧАКЫРСАҢ (1) ■ Яманны ашка чакырсаң чакыр, эшкә чакырма ○ 12274 ЧАКЫРУСЫЗ (3) ■ Чакырусыз килгән кунак салусыз урынга утырыр ○ 10186 ● 13328; 13329 ЧАКЫРУЧЫГА (1) ■ Чакырганга бармасаң, чакыручыга зар булырсың ○ 10180 ЧАКЫРЫЛМАГАН (2) ■ Чакырылмаган кунакның вакыты үтми ○ 10184 ● 10200 ЧАКЫРЫМ (1) ■ Яманның кәсафәте бер чакырым алдан йөри ○ 12291 ЧАКЫРЫМЛЫК (1) ■ Мең чакырымлык юл бер адымнан башлана ○ 6805 ЧАКЫРЫП (4) ■ Сагынып кунак йөри, чакырып эт йөри ○ 10158 ● 10187; 10188; 10226 ЧАКЫРЫР (2) ■ Карга карылдаса кышны чакырыр, каз каңгылдаса язны чакырыр ○ 3966 (2) ЧАЛ (2) ■ Байтал бия булганчы, башыңа чал иңә ○ 2816 ● 10303 ЧАЛА (1) ■ Болыт ала булса, яңгыр чала булыр ○ 1077 ЧАЛБАР (1) ■ Очсыз чалбар төпсез булыр ○ 7949 ЧАЛБАРГА (1) ■ Иске чалбарга яңа бөрмә ○ 8960 ЧАЛГЫ (5) ■ Берәү печәнне чалгы белән чаба, берәү дуга белән чаба ○ 1261 ● 1286; 1321; 1338; ЧАЛГЫСЫЗ (1) ■ Чалгысыз печән чабылмый ○ 1322 ЧАЛКАЙ (1) ■ Иңкәйгәнгә иңкәй башың җиргә тигәнче, чалкайганга чалкай башың күккә җиткәнче ○ 11989 ЧАЛКАЙГАНГА (1) ■ Иңкәйгәнгә иңкәй башың җиргә тигәнче, чалкайганга чалкай башың күккә җиткәнче ○ 11989 ЧАЛКАН (1) ■ Ялкау бер эш эшли белә - чалкан ятып мышный белә ○ 6566 ЧАЛМА (3) ■ Пальто белән чалма килешми ○ 9015 ● 17044; 17046 ЧАЛМАГАН (1) ■ Чалмаган үгезгә казан асмыйлар ○ 3299 ЧАЛМАЛЫ (2) ■ Ак чалмалы мулладан ак яулыклы хатын артык ○ 16956 ● 17080 ЧАЛМАСЫ (4) ■ Ишан чалмасы астында ат урларга йөгән бар ○ 16985 ● 17024; 17044; 17052 ЧАЛМЫЙ (1) ■ Чын батыр аяк чалмый ○ 11308 ЧАЛМЫЙЛАР (1) ■ Корбанны ике кат чалмыйлар ○ 16923 ЧАЛНЫ (1) ■ Чалны күреп бабай димә ○ 10313 ЧАЛПАЯ (1) ■ Кыз яхшы җиргә төшсә чалпая, яман җиргә төшсә картая ○ 13190 ЧАЛТ (1) ■ "Ирең булса "чалт" итеп суксын, "чут" итеп үпсен!" - дип әйтте, ди, бер хатын ○ 13855 ЧАЛЫНГАН (1) ■ Мулланың чалмасы чалынган, акылы чуалган ○ 17052 ЧАЛЫП (1) ■ Көчле кеше алып та ега, чалып та ега ○ 10785 ЧАЛЫР (1) ■ Яманның теле үз аягын чалыр ○ 12293 ЧАЛЫШ (2) ■ Мичтә бәлеш, авызы чалыш ○ 9480 ● 12529 ЧАМА (4) ■ Байлыкка чама юк, җигәргә чана юк ○ 7525 ● 8069; 8070; 9586 ЧАМАГА (2) ■ Тәян фарсит итәр идек, туры килми чамага ○ 6676 ● 8069 ЧАМАДАН (1) ■ Чама чамадан артмый ○ 8070 ЧАМАЛАГАН (1) ■ Үз акылын чамалаган хур булмас ○ 11743 ЧАМАЛАП (1) ■ Күзеңне тиз ач, авызыңны чамалап ач ○ 10440 ЧАМАЛЫ (1) ■ Башы чалмалы, акылы чамалы ○ 17080 ЧАМАЛЫЙ (1) ■ Тегүче - карчык буен карап та чамалый, ә кыз буен җиде карышлар, имеш ○ 15094 ЧАМАН (10) ■ Аты чаман - чабар юлы яман ○ 2597 ● 2598 (2); 2602; 2603; 6737 (2); 12910; 13250; 13757 ЧАМАННЫ (1) ■ Яманны сыйлама, чаманны кыйнама ○ 12279 ЧАМАНЫ (1) ■ Чаманы чанага салмыйлар ○ 7997 ЧАМАНЫНА (1) ■ Ат чаманына менгәнче ике табаныңа ялын ○ 2525 ЧАМАСЫ (1) ■ Һәр эшнең чамасы бар, һәр дәрьяның көймәсе бар ○ 6406 ЧАНА (13) ■ Искә алмаган түмгәк чана аудара ○ 120 ● 129; 146; 929; 1379; 2579; 7039; 7063; 7071; 7077; 7525; 11944; 13314 ЧАНАГА (2) ■ Кыш рәхәт чанага, җәй рәхәт арбага ○ 867 ● 7997 ЧАНАДА (3) ■ Ат чанада беленер, ир сәфәрдә беленер ○ 6734 ● 12828; 13503 ЧАНАДАН (1) ■ Беребез арбадан, беребез чанадан сөйли ○ 7101 ЧАНАНЫ (1) ■ Арбаны - кыш, чананы җәй әзерлиләр ○ 6995 ЧАНАНЫҢ (3) ■ Чананың, кая китсә дә, эзе билгеле ○ 7078 ● 7079; 9199 чанаң → арбаң-чанаң ЧАНАҢНЫ (1) ■ Җәй көне чанаңны, кыш көне арбаңны әзерләп куй ○ 1010 ЧАНАСЫ (4) ■ Яшенә күрә бәһасе, атына күрә чанасы ○ 2728 ● 2752; 7040; 7096 ЧАНАСЫНА (3) ■ Атына түгел, чанасына кыңгырау таккан ○ 2753 ● 7036; 7080 ЧАНАСЫНЫҢ (1) ■ Чанасының төбе тишек ○ 7123 ЧАҢ (3) ■ Чаңсыз чакта чаң куптарма ○ 200 ● 15254; 15344 ЧАҢСЫЗ (1) ■ Чаңсыз чакта чаң куптарма ○ 200 ЧАҢЫ (1) ■ Җәяүнең чаңы чыкмый, ялгызның өне чыкмый ○ 6881 ЧАҢЫН (1) ■ Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырла, кем чанасына утырсаң, аның чаңын как ○ 7036 ЧАП (3 | 2) ■ Ерактагы чап була, килә-килә чак була ○ 685 ● 685:1, :2; 2612; 5663 ЧАПАН (1) ■ Ала канат карга да бер, ала чапан мулла да бер ○ 16958 ЧАПКАН (14) ■ Балта да чапкан төштән генә кисми ○ 1890 ● 1897; 1898; 2390; 2692; 2744; 2796; 3768; 5574; 7398; 10612; 14067; 14359; 14450 ЧАПКАНГА (1) ■ Ат чапканга бот чапкан ○ 2744 ЧАПКАНЧЫ (1 | 2) ■ Балта чапканчы кискә ял итә ○ 1899 ● 1899:1, :2 ЧАПКАНЫН (1) ■ Этнең чапканын да, юыртканын да белмәссең ○ 3730 ЧАПКЫН (1) ■ Ир-егетнең аты - чапкын, пычагы - үткен, хатыны уңган булыр ○ 13479 ЧАПМА (3) ■ Чапма ташка, балтаң ватылыр ○ 199 ● 1349; 2000 ЧАПМАК (2) ■ Печән чапмак - биемәк, урак урмак - уйнамак, май көбәләмәк - җан бирмәк ○ 1298 ● 5831 ЧАПМАС (3) ■ Яман ат, камчыласаң да, үргә чапмас ○ 2704 ● 11868; 15099 ЧАПМАСЛАР (1) ■ Тимәгән бүрәнәгә китереп чапмаслар ○ 1943 ЧАПМЫЙ (2) ■ Чабыш аты чапмый түзә алмый ○ 2804 ● 2807 ЧАПМЫЙСЫҢ (1) ■ Туганыңа чапмыйсың, күршеңә чабасың ○ 5235 ЧАПСА (3) ■ Көр ат көрлегеннән чапса, арык ат аңа карап чаба ○ 2667 ● 3619; 5454 ЧАПСАҢ (3) ■ Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың ○ 1168 ● 1339; 1340 ЧАПТЫРА (1) ■ Кирәк таптыра, эт урынына чаптыра ○ 14910 ЧАПТЫРЫР (2) ■ Бәйрәм җитсә таптырыр, ат урынына чаптырыр ○ 6642 ● 10108 ЧАПЧАККА (1) ■ Кызны чапчакка салып тозламыйлар ○ 13019 ЧАПЫЛДЫЙ (1) ■ Сөймәгән кешең ашамый - чапылдый, атламый - тапылдый ○ 12757 чар → чүп-чар ЧАРА (5) ■ Акта кара юк, карага чара юк ○ 559 ● 7590; 9188; 15063; 15398 ЧАРАДАН (1) ■ Ни чарадан бичара ○ 14993 ЧАРАСЫ (2) ■ Аты бар - чанасы юк, дәрте бар - чарасы юк ○ 2752 ● 6376 ЧАРАСЫНА (1) ■ Чарасына керсәң, булмый торган эш юк ○ 6377 ЧАРВА (1) ■ Барың чарва булсаң, кол булырсың, барың туйчы булсаң, ку булырсың ○ 5744 ЧАРТ (1) ■ Картлар күңеле пыяла - җиргә төшсә уала; яшьләр күңеле капрон - чарт та чорт ○ 15050 ЧАРЧАРСЫҢ (2) ■ Куян белән уйнама - чарчарсың, ут белән уйнама - көярсең ○ 2250 ● 8500 ЧАТ (1) ■ Шулай итеп, чат май итеп, суга манып ашадык ○ 9789 ЧАТА (1) ■ Кәкре агачтан кәкерчек, чатлы агачтан чата ○ 1928 ЧАТАНЛАРГА (1) ■ Аксакны чатанларга өйрәтмиләр ○ 15189 ЧАТКЫ (1) ■ Дәрте булса, шарты табыла; чаткы булса, ялкын кабына ○ 12694 ЧАТКЫСЫ (2) ■ Үги ананың яхшысы - тәмуг утының чаткысы ○ 14260 ● 14611 ЧАТЛЫ (1) ■ Кәкре агачтан кәкерчек, чатлы агачтан чата ○ 1928 ЧАТЛЫ-БОТЛЫ (1) ■ Чатлы-ботлы - карама булыр, шарт-шорт янган - усак булыр ○ 1760 ЧАТНАГАН (2) ■ Чатнаган чынаяк йөз ел тора ○ 9975 ● 9976 ЧАТНАМЫЙ (1) ■ Кайрысында кипкән агач чатнамый ○ 1917 ЧАТНЫЙ (2) ■ Яман күздән таш чатный ○ 10462 ● 15494 ЧАТЫ (1) ■ Торна күк атлыйм дип, әтәчнең чаты аерылган ○ 4376 ЧАТЫН (2) ■ Ир өйнең бер чатын тотып торса, хатын өч чатын тотып торыр ○ 13846 (2) ЧАТЫНА (1) ■ Икмәгең таза булса, җиде юл чатына чыгып аша ○ 9208 ЧАТЫР (3) ■ Килмәгән болыттан куркып чатыр кормыйлар ○ 1110 ● 4865; 13407 ЧАТЫРЫ (1) ■ Чатыры нинди булса, ятыры шундый була ○ 8300 ЧАҺ (1) ■ Акчаның башы - аһ, соңы - чаһ ○ 7711 ЧАЯН (6) ■ Елан җир астында, чаян таш астында ○ 4617 ● 4637; 4690; 4691; 9054; 15729 ЧАЯННЫ (1) ■ Җыен кырмыска чаянны җиңәр ○ 4836 ЧАЯННЫҢ (1) ■ Еланның баласы - елан, чаянның баласы - чаян ○ 4637 ЧӘБӘК (1) ■ Чәбәк ике кулдан чыга ○ 10971 ЧӘБЕКӘЙ (1) ■ Бер кул белән чәбекәй ителми ○ 10913 ЧӘЕ (1) ■ Чәе булса, шикәре табылыр ○ 9369 ЧӘЕМ (4) ■ Ярлыда: "Такта чәем, якты чыраем", байда: "Бөртек чәем, төртеп эчерәем" ○ 7484 (2) ● 9494 (2) ЧӘЕН (1) ■ Хәерченең бөртек чәен җил очыра ○ 5952 ЧӘЕННӘН (1) ■ Чәеннән Арча кыры күренә ○ 9504 ЧӘЕҢНЕ (1) ■ Чәеңне сал учлап, эчәрсең тынычлап ○ 9370 ЧӘЙ (22) ■ Быламыттан чәй булыр ○ 1264 ● 9104; 9124; 9177; 9318; 9368; 9371-9376; 9400; 9431; 9515; 9708; 9755; 10190; 10720; 14798; 16567; 16881 ЧӘЙНӘ (5) ■ Аз кап, күп чәйнә ○ 9527 ● 10581 (2); 15824; 16211 ЧӘЙНӘГӘН (2) ■ Ишәккә иснәргә мәтрүшкә биргәннәр - капкан да чәйнәгән ○ 2975 ● 9729 ЧӘЙНӘГӘНЕҢНӘН (1) ■ Чәйнәгәнеңнән йотканың артык ○ 9730 ЧӘЙНӘГӘНЧЕ (1) ■ Гайбәт чәйнәгәнче сагыз чәйнә ○ 15824 ЧӘЙНӘМӘ (1) ■ Чәйнәмә сагызны, өзә алмассың ○ 9378 ЧӘЙНӘМӘГӘ (1) ■ Гайбәт, чәйнәмәгә йомшак булса да, тешне сындыра ○ 15825 ЧӘЙНӘМИ (2) ■ Чәйнәми ашаган - чәчәләп үлгән ○ 9731 ● 15778 ЧӘЙНӘМИЛӘР ( | 1) ■ Бал татлы дип бармакны чәйнәмиләр ○ 9161:4 ЧӘЙНӘП (7) ■ Чүбек чәйнәп май чыкмас ○ 1571 ● 4451; 9321; 10344; 14050; 16036; 16042 ЧӘЙНӘРБЕЗ (1) ■ Теш булмаса, урт белән чәйнәрбез ○ 10644 ЧӘЙНӘРГӘ (2) ■ Карт атның тарамышы кырык көн чәйнәргә җитә, ди ○ 2655 ● 9520 ЧӘЙНӘСӘҢ (1) ■ Ничә чәйнәсәң дә, бер балык башы ○ 4544 ЧӘЙНӘСЕН (1) ■ Арпа бирсәң атка бир, катыр-котыр чәйнәсен ○ 1516 ЧӘЙНЕ (2) ■ Чәй - түгел борыч, чәйне салсаң сал бер уч, төшүе килсә, пешүе килер ○ 9374 ● 9377 ЧӘЙНЕҢ (5) ■ Бер чынаяк чәйнең кырык ел хәтере бар ○ 9178 ● 9325 (2); 13044; 13392 ЧӘЙНИ (5) ■ Кәҗә, тынычлыктан туйса, көтүченең чыбыркысын чәйни, имеш ○ 3040 ● 3504; 4076; 9323; 15961 ЧӘЙНИСЕ (1) ■ Чәйне чәйнисе юк ○ 9377 ЧӘЙХАНӘ (1) ■ Мәелең булса - мәйханә, акылың булса - чәйханә ○ 9841 ЧӘЙ-ШИКӘРЛЕК (1) ■ Кызга мәһәрлек - туена чәй-шикәрлек ○ 13275 ЧӘКӘШТЕРӘ (1) ■ Барлык ярәштерә, юклык чәкәштерә ○ 7569 ЧӘКҮШКӘСЕ (1) ■ Юлда барганда, килен ягыннан арбаның чәкүшкәсе төшкән, ди ○ 13395 ЧӘКЧӘГЕНӘ (1) ■ Кызга биргән мал - чәкчәгенә яккан бал ○ 13274 ЧӘКЧӘК (1) ■ Каклы чәкчәк хаклы ○ 13268 ЧӘЛЕР (1) ■ Карак көтүдән аерылганны чәлер ○ 12509 ЧӘЛПӘК (1) ■ Ач кешегә чәчәк исеннән чәлпәк исе тәмлерәк ○ 9544 ЧӘНЕЧКӘН (1) ■ Байны басып, ярлыны чәнечкән ○ 7256 ЧӘНЕЧКӘННӘР (1) ■ "Бугай"ны күпер башында кура белән чәнечкәннәр ○ 15810 ЧӘНЕЧКЕ (1) ■ Дөя авыр йөк ташый, үзе чәнечке ашый ○ 2913 ЧӘНЕЧКЕГӘ (1) ■ Өндәлмәгән кунак энә өстенә утырыр, чакырылмаган кунак чәнечкегә утырыр ○ 10200 ЧӘНЕЧКЕДӘН (1) ■ Чәчәк җыйган чәнечкедән курыкмый ○ 1328 ЧӘНЕЧКЕЛЕ (1) ■ Матур гөл чәнечкеле була ○ 1291 ЧӘНЕЧКЕСЕЗ (3) ■ Роза чәнечкесез булмас ○ 1300 ● 10659; 12692 ЧӘНЕЧКЕСЕН (1) ■ Мәхәббәт чәчәк эзли, көнчелек чәнечкесен эзли ○ 12733 ЧӘНЕЧКЕСЕНӘ (2) ■ Чәнечкесенә түзсәң, гөлен өзәрсең ○ 1323 ● 1325 ЧӘНЧӘ (2) ■ Энә, кечкенә булса да, нык чәнчә ○ 8713 ● 13110 ЧӘНЧЕР (1) ■ Энә чәнчер урын юк ○ 8748 ЧӘП (1) ■ Аягың "ләп" итсә, авызың "чәп" итәр ○ 10884 ЧӘПЕЛДӘМӘС (1) ■ Аягың ләпелдәмәсә, авызың чәпелдәмәс ○ 10885 ЧӘПЧЕМӘС (1) ■ Чиләк яртылай булса суы чәпчер, тулы чиләк чәпчемәс ○ 9979 ЧӘПЧЕР (1) ■ Чиләк яртылай булса суы чәпчер, тулы чиләк чәпчемәс ○ 9979 ЧӘПЧЕРСЕҢ (1) ■ Кабарынсаң чәпчерсең, камыр булсаң күпчерсең ○ 11990 ЧӘРКӘГӘ (1) ■ Бәрә тәртәгә, тия чәркәгә ○ 7103 ЧӘРШӘМБЕГӘ (1) ■ Күзләре берсе чәршәмбегә, берсе дүшәмбегә караган ○ 10519 ЧӘРШӘМБЕДӘН (1) ■ Атна кичнең килеше чәршәмбедән билгеле ○ 761 ЧӘҮКӘ (3) ■ Күккә карама, авызыңа чәүкә кунар ○ 56 ● 1988; 4227 ЧӘҮКӘЛӘР (1) ■ Күгәрченнәр арасындагы чәүкәләр кебек ○ 4225 ЧӘҮМӘЛЧЕКЛӘР (1) ■ Берәү, азрак шәһәрдә торып кайткач, печән кибәннәрен: "Бу нинди чәүмәлчекләр?" - дип сораган, ди ○ 5164 ЧӘЧ (18 | 8) ■ Көз чәчсәң көлгә чәч, яз чәчсәң сазга чәч ○ 1424 (2) ● 1424:1 (2), :2 (2), :3; 1530 (2), :1 (2); 1535; 1566; 2611; 5414, :1; 10281; 10308; 10314; 10315; 10320; 10366; 13037; 13804; 15296; 16019 ЧӘЧӘ (4) ■ Игенче орлык чәчә - җирдән ризык юлын ача ○ 1406 ● 8550; 10616; 15985 ЧӘЧӘГӘН (3) ■ Йөреп чәчәгән торып тыныга, торып чәчәгән утырып тыныга, утырып чәчәгән ничек тыныга? ○ 6775 (3) ЧӘЧӘГЕ (6) ■ Абага чәчәге ут булыр, атып җиткәнче юк булыр ○ 1247 ● 1766; 1817; 1824; 11202; 14114 ЧӘЧӘГЕН (3) ■ Умырзая, яфрагыннан алда, чәчәген күрсәтер ○ 1317 ● 1828; 4716 ЧӘЧӘГЕННӘН (1) ■ Буласы җимеш чәчәгеннән билгеле ○ 1806 ЧӘЧӘК (25) ■ Майсыз чәчәк ярылмас ○ 916 ● 1292; 1294; 1326-1328; 1347; 1350; 1352; 1677; 1818; 1819 (2); 4718; 9544; 10690; 12733; 12755; 12773; 13045; 15117; 15152; 16402; 16405; 16410 ЧӘЧӘККӘ (2) ■ Тирес кондызының да чәчәккә менеп балдан авыз итәсе килә ○ 4808 ● 12339 ЧӘЧӘКНЕ (3) ■ Матур чәчәкне кырау тиз ала ○ 1293 ● 1329; 11239 ЧӘЧӘКНЕҢ (2) ■ Көчләп ачкан чәчәкнең исе булмас ○ 1289 ● 5130 ЧӘЧӘКТӘ (1) ■ Питрауга чаклы үләннең шифасы чәчәктә, питраудан соң - тамырда ○ 1299 ЧӘЧӘКТӘН (2) ■ Бер үк чәчәктән корт - бал җыя, елан - агу җыя ○ 1260 ● 1307 ЧӘЧӘЛӘП (1) ■ Чәйнәми ашаган - чәчәләп үлгән ○ 9731 ЧӘЧӘР (2) ■ Яман ат башын чайкап ашар, ярты җимен җиргә чәчәр ○ 2703 ● 13828 ЧӘЧӘРСЕҢ (1) ■ Бала белән уйнама - чәчәрсең, бабай белән уйнама - пошарсың ○ 13925 ЧӘЧЕ (3) ■ Башы булса, чәче үсәр ○ 10263 ● 10367; 15236 ЧӘЧЕЛӘ (1) ■ Ярлы кешенең итәгенә салсаң бодае чәчелә ○ 7467 ЧӘЧЕЛГӘН (1) ■ Чәчелгән тарыны чүпләү читен ○ 1570 ЧӘЧЕЛЕП (1) ■ Акыл юлда чәчелеп ятмый ○ 11417 ЧӘЧЕН (4) ■ Иртә кычкырган әтәчнең түбә чәчен йол ○ 4368 ● 10282; 10368; 11469 ЧӘЧЕН-БАШЫН (1) ■ Чәчен-башын туздырган, апасыннан уздырган ○ 14584 ЧӘЧЕҢ (4) ■ Үзеңнең чәчең ятның башыннан кадерлерәк ○ 10319 ● 10346; 10369; 10401 ЧӘЧЕП (8) ■ Тигәнәк чәчеп бодай ура алмассың ○ 1309 ● 1413; 1514; 1561; 10043; 11709; 11731; ЧӘЧКӘ (4) ■ Яз яме чәчкә белән, көз яме көлтә белән ○ 983 ● 1258; 1259; 10370 ЧӘЧКӘДӘН (1) ■ Елан агу тапкан чәчкәдән бал корты бал табар ○ 4729 ЧӘЧКӘЛЕ (1) ■ Чәчкәле гөл кадерле була ○ 1324 ЧӘЧКӘН (7) ■ Иртә чәчкән уңар, буразнасы тулар ○ 835 ● 1415; 1440; 1461; 1483; 1506; 1536 ЧӘЧКӘНГӘ (1) ■ "Дыр"ны чәчкәнгә илле ел, ди, һаман да тишелмәгән, ди ○ 15835 ЧӘЧКӘНДӘ (1) ■ Иген чәчкәндә еласаң, сукканда шатланырсың ○ 1398 ЧӘЧКӘНЕҢНЕ (1) ■ Үз чәчкәнеңне үзең ур ○ 1477 ЧӘЧКӘННӘР (1) ■ Юләрне чәчкәннәр, тинтәк үскән ○ 11732 ЧӘЧКӘННЕ (2) ■ Авызың белән чәчкәнне кулың белән җыеп ала бел ○ 10537 ● 14963 ЧӘЧКӘННЕҢ (1) ■ Чүпле орлык чәчкәннең кырын кырлык басар ○ 1465 ЧӘЧКӘНЧЕ (1) ■ Сүз чәчкәнче сүс чәч ○ 16019 ЧӘЧКӘСЕНӘ (1) ■ Чәчкәсенә алданып, чәнечкесенә кадалма ○ 1325 ЧӘЧКӘСЕННӘН (1) ■ Гөл чәчкәсеннән билгеле ○ 1271 ЧӘЧКӘЧ (2) ■ "Дыр"ны чәчкәч, "ләкин" үскән ○ 15836 ● 16202 ЧӘЧЛӘР (2) ■ Чәчләр чәчкә бәйләнү ○ 10370 ● 10371 ЧӘЧЛӘРЕ (1) ■ Акыл чәчләре башын ташлаган ○ 11757 ЧӘЧМӘГӘН (3 | 3) ■ Чәчкән - җыяр, чәчмәгән - елар ○ 1461 ● 1462, :1, :2, :3; 1463 ЧӘЧМӘСӘ (1) ■ Атаң арыш чәчмәсә, анаң урак урмас ○ 14431 ЧӘЧМИЛӘР (2) ■ Телгә шалкан чәчмиләр ○ 15570 ● 15834 ЧӘЧРӘМИ (1) ■ Балта чапкан чакта йомычка чәчрәми булмас ○ 1897 ЧӘЧРӘП (1) ■ Иске бер тиендәй чәчрәп чыгу ○ 7834 ЧӘЧРИ (1) ■ Борчакның яхшысы читкә чәчри ○ 1548 ЧӘЧСӘҢ (24 | 3) ■ Җил чәчсәң, давыл урырсың ○ 1187 ● 1385; 1424 (2), :3; 1429 (2); 1430; 1458; 1464; 1529; 1530 (2), :1 (2); 1531 (2); 1543 (2); 1544 (2); 1546; 1552; 1575; 6607; 7754; 11222 ЧӘЧСЕЗ (2) ■ Баш - чәчсез, урман кошсыз булмас ○ 10249 ● 13160 ЧӘЧТЕРЕР (1) ■ Юк кеше тәхеткә менсә, төнлә кояш таптырыр, ташка тары чәчтерер ○ 5963 ЧӘЧҮ (3) ■ Иген чәчү - туй итү түгел ○ 1399 ● 8590; 16073 ЧӘЧҮЛЕКНЕ ( | 1) ■ Юкны кирәк таптыра, чәчүлекне саттыра ○ 7618:2 ЧӘЧҮЧЕНЕҢ (1) ■ Начар чәчүченең игене дә начар була ○ 1428 ЧЕБЕН (39 | 1) ■ Югын барда чебен бар, чебен барда чирем бар ○ 485 (2) ● 1595; 2665; 3164; 3536; 3659; 4762; 4774; 4779; 4784; 4802; 4811-4814; 4827; 4835; 4843 (2); 4852; 4853; 4854, :1; 5633; 6186; 7455; 7557; 8656; 9172; 9223; 9822; 10565; 10599; 10930; 13392; 13401; 15315; 15323; 16484 ЧЕБЕНГӘ (4) ■ Яз җитсә чебенгә дә җан керә ○ 986 ● 4761; 4815; 4855 ЧЕБЕНДӘЙ (1) ■ Пәрәвезгә эләккән чебендәй ○ 4847 ЧЕБЕНЕ (1) ■ Балы булса чебене булыр ○ 9167 ЧЕБЕНЕНӘ (1) ■ Чүплек чебененә сәлам бир, чүпкә әйләнеп калмасын ○ 4828 ЧЕБЕНЛЕ (2) ■ Чебенле җиргә черки оялый ○ 4816 ● 4817 ЧЕБЕННӘН (4) ■ Типмәгән ишәкнең үлеме чебеннән булыр ○ 2993 ● 3630; 4820; 4856 ЧЕБЕННӘРДӘН (1 | 1) ■ Тургайның юашлыгын чебеннәрдән сора ○ 4158 ● 4158:1 ЧЕБЕННЕ (3) ■ Чебенне күп кусаң, борыныңа кунар ○ 4818 ● 15315; 15783 ЧЕБЕННЕҢ (2) ■ Кыш күренгән чебеннең безелдәве дә тансык ○ 4801 ● 4819 ЧЕБЕШ (9) ■ Карга чебеш ала, тавык очынып кала ○ 3980 ● 4024; 4296; 4331; 4344; 4345; 4355; 4383; 13950 ЧЕБЕШЕ (2) ■ Инкубатор чебеше ата-анасын танымас ○ 4273 ● 4274 ЧЕБЕШЕН (3) ■ Берәүнең чебешен үтерсәң, тавык түләрсең ○ 4270 ● 4282; 4313 ЧЕБЕШЛӘРНЕ (2) ■ Алмаган тавык, салмаган йомырка, чебешләрне сата башлама ○ 4265 ● 4356 ЧЕБЕШНЕ (2) ■ Чебешне көз саныйлар ○ 4341 ● 4342 ЧЕБЕШТӘН (1) ■ Тавык - чебештән, бала бишектән билгеле ○ 14045 ЧЕБИ (2) ■ Көчек аюга ябыша, чеби төлке белән сугыша ○ 3809 ● 11182 ЧЕБИЛӘРЕН (1) ■ Хәтерсез тавыкның чебиләрен карга ташыр ○ 4340 ЧЕБИЛЕ (1) ■ Чебиле тавык тилгәннән курка ○ 4343 ЧЕГӘН (2) ■ Язга чыккач чегән тунын сата ○ 991 ● 2075 ЧЕЛӘН (1) ■ Бакаларга челән - хан ○ 4578 ЧЕЛЕМЧЕНЕҢ (1) ■ Челемченең эче дә яна, кесәсе дә яна ○ 9852 ЧЕЛЛӘ (1) ■ Челлә чагында катып үлгән ○ 1060 ЧЕЛЛӘДӘ (7) ■ Челләдә туның ташлама, кыш үзең бел ○ 970 ● 971; 1017 (2); 6709; 13317; 15324 ЧЕМЕТӘ (1) ■ Өстән бишек тирбәтә, астан баланы чеметә ○ 14105 ЧЕМЕТЕП-ЧЕМЕТЕП (1) ■ "Чыкмый, чыкмый дип әйтәсең, чеметеп-чеметеп саласың, сал бер уч, чыгармын нибуч!" - дип әйтте, ди, чәй ○ 9368 ЧЕМЕТСӘҢ (1) ■ Уң ботыңны чеметсәң, сулы да авыртыр ○ 10965 ЧЕПЕРЕ (1) ■ Чепере май, чирек май, иртәгә дә калсын, вай ○ 9502 ЧЕР (2 | 1) ■ Чебен тисә чер итәр, тукмак тисә тик торыр ○ 4854 ● 4854:1; 15322 ЧЕРӘЕП (1) ■ Ямьсезгә матур дисәң - зураеп китәр, матурга ямьсез дисәң - черәеп китәр ○ 10712 ЧЕРӘШЕП (1) ■ Күмәк эшләр тырышып, ялгыз эшләр черәшеп ○ 6104 ЧЕРӘШЕР (1) ■ Омтылган ирешер, омтылмаган черәшер ○ 11258 ЧЕРГӘН (3) ■ Чергән борчак атып йөрмә ○ 1586 ● 1926; 10589 ЧЕРЕГӘН (4) ■ Черегән суганны бауламыйлар ○ 1622 ● 1623; 1687; 3928 ЧЕРЕГЕ (1) ■ Юкәнең чәчәге - бал, кабыгы - юкә, череге - дару, агачы - сөян ○ 1766 ЧЕРЕК (11) ■ Черек бау белән коега төшмә ○ 479 ● 1692; 1705; 1761; 1805; 1815; 3294; 6827; 8422; 8634 (2) ЧЕРЕЛДӘП (1) ■ Черки черелдәп җиңәр ○ 4822 ЧЕРЕМ (1) ■ Челләдә черем итсәң, кыш рәхәт йокларсың ○ 971 ЧЕРЕМӘС (4) ■ Алтын черемәс, тимер тузмас ○ 260 ● 5528; 11402; 13500 ЧЕРЕМИ (1) ■ Кыз картаймый, бал череми ○ 12988 ЧЕРЕМИЧӘ (1) ■ Тирәкнең, тамыры черемичә, яфрагы саргаймый ○ 1756 ЧЕРЕР (1) ■ Эшләгән җиз ялтырар, эшләмәгән - черер ○ 324 ЧЕРЕТӘ (2) ■ Бер черек алма бөтен йөкне черетә ○ 1805 ● 15772 ЧЕРЕТЕР (2) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 ● 9323 ЧЕРЕТКЕЧ (1) ■ Икмәк череткеч булды бер ○ 9459 ЧЕРЕТМӘ (1) ■ Эчеңдәген эчеңдә черетмә ○ 12606 ЧЕРЕТҮ (1) ■ Алманы үстерү кыен, черетү ансат ○ 1796 ЧЕРИ (7 | 1) ■ Вакыт җиткәч агач та чери ○ 1681 ● 1762; 1816; 4449:2; 4450; 11905; 12552; 15961 ЧЕРКЕНЛЕГЕ (1) ■ Ата торып улы сөйләсә - черкенлеге ○ 14351 ЧЕРКИ (6) ■ Бүре булышкач, черки дә атны җиңгән ○ 4773 ● 4810; 4816; 4821; 4822; 9801 ЧЕРКИГӘ (1) ■ Черкигә ага юк ○ 4823 ЧЕРКИНЕҢ (1) ■ Черкинең талавыннан бигрәк безелдәве яман ○ 4824 ЧЕРМӘС (2) ■ Алтын чермәс, дау армас ○ 7752 ● 8694 ЧЕРМӘСӘ (1) ■ Алтын үзе чермәсә дә күп башларны чертә ○ 7760 ЧЕРТ (1) ■ Үгез булмагае черт булсын, савып эчәргә сөт булсын ○ 3301 ЧЕРТӘ (1) ■ Алтын үзе чермәсә дә күп башларны чертә ○ 7760 ЧЕРҮЧӘН (1) ■ Кыртышы чергән бүрәнәнең үзәге дә тиз черүчән ○ 1926 ЧИ (11 | 1) ■ Үшән ат менсәң, ике үкчәң чи булыр ○ 2730 ● 8467; 9118; 9457; 9503; 9944; 11324:1; 11943; 11978; 13738; 13754; 16829 ЧИБӘР (11 | 3) ■ Бизәнү белән генә ямьсез чибәр булмый ○ 8769 ● 10701-10703; 10731; 10737; 11702; 12743:2, :2 (2); 13043; 14958; 15589; 17042 ЧИБӘРГӘ (1) ■ Җил кай яктан - чибәргә мәхәббәт шул яктан ○ 12797 ЧИБӘРЕ (1) ■ Кызның чибәре - ярау егеткә ○ 13100 ЧИБӘРЛӘНӘ (1) ■ Киендерсәң, бүкән төбе дә чибәрләнә ○ 8796 ЧИБӘРЛӘР (1) ■ Чибәрләр дә күп, исәрләр дә күп ○ 10706 ЧИБӘРЛЕК (2) ■ Чибәрлек белән чиркәү салдырып булмый, матурлык белән манара мандырып булмый ○ 10704 ● 11701 ЧИБӘРЛЕККӘ (1) ■ Чибәрлеккә бик чибәр, күрсәң гайрәтең чигәр ○ 10737 ЧИБӘРЛЕКНЕҢ (1) ■ Чибәрлекнең чиге юк ○ 10705 ЧИБӘРНЕ (2) ■ Чибәрне кем дә сөяр ○ 10707 ● 13136 ЧИБӘРНЕҢ (2) ■ Теле чибәрнең үзе чибәр ○ 15589 ● 15645 ЧИГӘ (1) ■ Чигә чөй кагу ○ 7124 ЧИГӘР (3) ■ Хан кайгысын халык чигәр, халык кайгысын кем чигәр ○ 5924 (2) ● 10737 ЧИГӘСЕ (3) ■ Җир чигәсе - тау, ил чигәсе - хан, дау чигәсе - җан ○ 5982 (3) ЧИГӘСЕНӘ (1) ■ Чире барның чигәсенә тия ○ 15318 ЧИГЕ (8) ■ Җирнең чиге бар, күкнең чиге юк ○ 81 (2) ● 373; 8976; 10705; 15062; 16509; 16574 ЧИГЕН (3) ■ Азның чиген белмәгән күпнең чиген белмәс ○ 548 (2) ● 11998 ЧИГЕНҮ (1) ■ Чигенү - хурлыклы үлем ○ 5646 ЧИГЕНЧӘК (3) ■ Иренчәк кеше - чигенчәк, илгәзәк кеше - күңелчәк ○ 6481 ● 12914; 13854 ЧИГЕҢНЕ (1) ■ Үз чигеңне үзең бел ○ 12052 ЧИГЕП (1) ■ Михнәт чигеп тапкан бер тәңкә тиген килгән казнадан яхшырак ○ 14934 ЧИГЕРЕП (1) ■ Әҗәлдән котылып булмаса да, чигереп була ○ 15399 ЧИГЕШЕДЕР (1) ■ Читегедер өч тәңкә, чигешедер биш тәңкә ○ 9067 ЧИДӘН (1) ■ Өйдән чыккан кыз чидән тышкары ○ 13058 ЧИКЕРТКӘ (1) ■ Бүгенге чикерткә кичәге чикерткәне чикылдарга өйрәткән ○ 4772 ЧИКЕРТКӘДӘН (2) ■ Чикерткәдән курыккан иген икмәс ○ 1460 ● 4825 ЧИКЕРТКӘНЕ (2) ■ Бүгенге чикерткә кичәге чикерткәне чикылдарга өйрәткән ○ 4772 ● 4794 ЧИКЕРТКӘНЕҢ (1) ■ Чикерткәнең аты ни дә боты ни ○ 4826 ЧИККӘНГӘ (1) ■ Иген - иген иккәнгә, рәхәт - михнәт чиккәнгә ○ 14864 ЧИККӘЧӘ (1) ■ Җәя соң чиккәчә тартылу ○ 5713 ЧИКЛӘВЕГЕ (1) ■ Имән чикләвеге алмагач төбенә тәгәрәми ○ 1730 ЧИКЛӘВЕГЕМНЕҢ (1) ■ Чикләвегемнең төше юк, сезнең кебек кеше юк ○ 1776 ЧИКЛӘВЕК (11) ■ Чикләвек агачы эчтән чери ○ 1762 ● 1763; 1764; 1769; 1772; 1779; 9322; 10795; 12049; 16406; 16983 ЧИКЛӘВЕКНЕҢ (1) ■ Алманың асылын аю ашый, чикләвекнең төшен корт ашый ○ 1797 ЧИКМӘН (14) ■ Сентябрьнең ундүртендә чикмән төшә, тун менә ○ 940 ● 6020; 8755; 8926; 8930; 8936; 8938; 8943; 8944; 8968; 10702; 12770; 16553; 16854 ЧИКМӘНГӘ (1) ■ Исең киткән иске чикмәнгә, яңасы да бездә өч тәңкә ○ 8958 ЧИКМӘНЕ (3) ■ Иясенә күрә чикмәне ○ 8902 ● 12931; 13646 ЧИКМӘНЕН (1) ■ Шикле шикләнер, чикмәнен бөркәнер ○ 11310 ЧИКМӘНЕҢ (1) ■ Кырык катлы чикмәнең булганчы кырык төкле туның булсын ○ 8915 ЧИКМӘННӘН (1) ■ Җәйгә чыкса - чикмәннән, кышка керсә - җиләннән ○ 8996 ЧИКЫЛДАРГА (1) ■ Бүгенге чикерткә кичәге чикерткәне чикылдарга өйрәткән ○ 4772 ЧИЛӘБЕГӘ (1) ■ Киттек әйдә Чиләбегә, ничу монда чиләнергә ○ 5269 ЧИЛӘГЕ (6 | 2) ■ Дегет чиләге агармас ○ 1911 ● 3165; 7016:1, :2; 7017; 7099; 9900; 9977 ЧИЛӘГЕМ (1) ■ Кабык алачыгым, туз чиләгем, үз өй генәм булса иде ○ 8269 ЧИЛӘГЕН ( | 1) ■ Дегет чиләген арбага тагып җибәрсәң, кая кадәрле дә өстерәлә ○ 7016:3 ЧИЛӘГЕНӘ (2 | 3) ■ Чиләгенә күрә капкачы, сәүдәсенә күрә акчасы ○ 7998 ● 9978, :1, :2, :3 ЧИЛӘГЕҢНЕ (2) ■ Яңгыр яуганда чиләгеңне тотып кал ○ 1164 ● 8191 ЧИЛӘК (12) ■ Артыңнан бер чиләк ком ○ 724 ● 1109; 1138; 3232; 8554; 9397; 9870; 9979 (2); 10561; 10562; 14582 ЧИЛӘККӘ (2 | 3) ■ Үзең гөмбә икәнсең, туз чиләккә кер дә ят ○ 1343 ● 10028, :1, :2, :3 ЧИЛӘКНЕ (1) ■ Такта чиләкне такта капкач белән каплыйлар ○ 9966 ЧИЛӘКНЕКЕН ( | 2) ■ Иләктәген чиләккә, чиләкнекен иләккә ○ 10028:1 ● 10028:2 ЧИЛӘКНЕҢ (1) ■ Яңа чиләкнең суы салкын була, ди ○ 10001 ЧИЛӘКТӘ (1) ■ Төпсез чиләктә су тормас ○ 9972 ЧИЛӘКТӘГЕН (1) ■ Иләктәген чиләккә, чиләктәген чүлмәккә ○ 10028 ЧИЛӘКТӘН (4) ■ Чиләктән җирәнгән бия ач калыр ○ 2835 ● 9928; 9970; 13572 ЧИЛӘКЧЕ (1) ■ Чиләкче суны соскыдан эчә ○ 9980 ЧИЛӘКЧЕНЕҢ (1) ■ Иләкченең иләге юк, чиләкченең - чиләге ○ 9900 ЧИЛӘНЕРГӘ (1) ■ Киттек әйдә Чиләбегә, ничу монда чиләнергә ○ 5269 ЧИНЛЫ (1) ■ Ирле кеше - чинлы кеше ○ 13529 ЧИНЫЙ (1) ■ Тычканга йон чыккан саен катырак чиный ○ 3419 ЧИР (13) ■ Тырыштан тир кипми, ялкаудан чир китми ○ 6524 ● 6534; 6561; 10314; 11113; 13586; 15191; 15205; 15222; 15238; 15316; 15317; 15337 ЧИРАК (2) ■ Үзе чиракның җебе чирак ○ 8722 ● 14291 ЧИРАКНЫҢ (1) ■ Үзе чиракның җебе чирак ○ 8722 ЧИРӘ (1) ■ Какса китмәс кара чебен, сукса китмәс чирә чебен ○ 4843 ЧИРӘМНЕ (1) ■ Сыер үз йорт тирәсендәге чирәмне ашамый ○ 3198 ЧИРӘПТӘН (1) ■ Чирәптән - чүлмәк, чүпрәктән - күлмәк ○ 201 ЧИРДӘН (3) ■ Хатын уңса - ирдән, ир уңса - чирдән ○ 13896 ● 15212; 15997 ЧИРЕ (1) ■ Чире барның чигәсенә тия ○ 15318 ЧИРЕК (1) ■ Чепере май, чирек май, иртәгә дә калсын, вай ○ 9502 ЧИРЕМ (1) ■ Югын барда чебен бар, чебен барда чирем бар ○ 485 ЧИРКӘҮ (1) ■ Чибәрлек белән чиркәү салдырып булмый, матурлык белән манара мандырып булмый ○ 10704 ЧИРЛӘМӘСЕН (1) ■ Ат тирләсен, чирләмәсен ○ 2520 ЧИРЛӘП (3) ■ Кем дә кем иген игә - ул җырлап яши, кем дә кем сату итә - ул чирләп яши ○ 1414 ● 6229; 9614 ЧИРЛӘРСЕҢ (1) ■ Сабанда тирләмәсәң, ындырда чирләрсең ○ 1436 ЧИРЛЕ (8) ■ Һөнәрле үлми, чирле үлә ○ 6423 ● 7461; 7475; 15208; 15319-15321; 17068 ЧИРЛЕГӘ (3) ■ Чирлегә тимә - чер итә ○ 15322 ● 15323; 15324 ЧИРЛЕНЕҢ (1) ■ Чирленең хәлен чебен бетерер ○ 4827 ЧИРНЕҢ (1) ■ Чирнең тиюе тиз, китүе озак ○ 15325 ЧИРТЕП (3) ■ Чатнаган чынаяк чиртеп карауга билгеле ○ 9976 ● 11149; 11670 ЧИРТСӘҢ (3) ■ Чиртсәң егылырга тору ○ 10857 ● 10858; 11047 ЧИРҮГӘ (1) ■ Улы юкның кызы чирүгә барыр ○ 14155 ЧИРҮЕ (1) ■ Кырым чирүе хәтле ○ 5698 ЧИСЕҢ (1) ■ Әле чисең, пешәрсең, бу хәлеңнән төшәрсең ○ 9511 ЧИСТА (3) ■ Агым судан чиста булмассың ○ 337 ● 8433; 13898 ЧИТ (12) ■ Чит илнең карчыгасын үз илеңнең каргасы талый ○ 4033 ● 4899; 4904; 5055; 50855087; 5117; 5146; 6927; 13358; 14241 ЧИТӘН (6) ■ Йортым читән булса да, сортым бүтән ○ 8372 ● 8622; 8635; 9244; 12919; 15909 ЧИТӘНГӘ (3) ■ Әтәч булып җитмәгән, читәнгә менеп: "Кикрикүк!" ○ 4393 ● 10851; 12769 ЧИТӘНЕН (1) ■ Кычынган кәҗә күрше читәнен аударыр ○ 3017 ЧИТӘНЕҢНЕ (1) ■ Күршеңне дус тот, читәнеңне еш тот ○ 5225 ЧИТӘННЕ (1) ■ Бер кортлы кәҗә бөтен читәнне җимергән ○ 3005 ЧИТЕ (4) ■ Читнең чите юк - уртасына чыгып булмый ○ 5090 ● 5092; 5149 (2) ЧИТЕГЕДЕР (1) ■ Читегедер өч тәңкә, чигешедер биш тәңкә ○ 9067 ЧИТЕК (1) ■ Читек аяк талдырмас, матур хәтер калдырмас ○ 10708 ЧИТЕН (5) ■ Чәчелгән тарыны чүпләү читен ○ 1570 ● 11162; 13182; 14120; 14860 ЧИТЕНӘ (2) ■ Күк чүпрәккә төйнәп күк читенә асарсың ○ 99 ● 15538 ЧИТЕНДӘ (1) ■ Каланың уртасында, авылның читендә тор ○ 5179 ЧИТЕНДЕР (1) ■ Галим булмак җиңелдер, әдәм булмак читендер ○ 11115 ЧИТЕНРӘК (1) ■ Нәфес белән орышу дөнья белән сугышудан читенрәк ○ 11881 ЧИТКӘ (11) ■ Борчакның яхшысы читкә чәчри ○ 1548 ● 3757; 5088; 7763; 8301; 8329; 8435; 12170; 13758; 14685; 15862 ЧИТКӘРӘК (1) ■ Читкәрәк кит: читтән матур күренәсең ○ 10738 ЧИТЛЕК (2) ■ Читлек, алтын булса да, читлек булыр ○ 3875 (2) ЧИТЛЕККӘ (8 | 1) ■ Читлеккә эләккәч, ерткыч та юашлана ○ 2023 ● 3876; 3993; 4093, :1; 4103; 4110; 4163; 14718 ЧИТЛЕКТӘ (4) ■ Читлектә арыслан да ачуын баса ○ 2062 ● 3853; 4102; 4215 ЧИТЛЕКТӘН (1) ■ Кош читлектән кая очса да, бар җир дә аңа оҗмах күренер ○ 3848 ЧИТНЕ (1) ■ Читне макта, илеңдә тор ○ 5089 ЧИТНЕҢ (2) ■ Читнең чите юк - уртасына чыгып булмый ○ 5090 ● 5241 ЧИТТӘ (9) ■ Читтә сарган корт иле кем тапса - шуныкы ○ 4748 ● 5056; 5091; 6828; 6868; 8302; 8389; 11744; 15807 ЧИТТӘГЕ (1) ■ Читтәге кояш җылы була, уртасына барсаң, кыздыра ○ 69 ЧИТТӘГЕЛӘР (1) ■ Ике туган бал капкан, читтәгеләр чүп капкан ○ 14674 ЧИТТӘГЕНЕҢ (1) ■ Читтәгенең чите китек ○ 5092 ЧИТТӘН (3 | 1) ■ Яныңдагы чакмасын, читтән чаккан берни түгел ○ 715 ● 3907:1; 6551; 10738 ЧИЧӘН (10 | 1) ■ Батыр егет - яу күрке, чичән егет - дау күрке ○ 5546 ● 5550:1; 5649; 5650; 10799; 15489; 15505; 15506; 15569; 15644; 15646 ЧИЧӘННЕҢ (1) ■ Чичәннең теле уртак, чибәрнең кулы уртак ○ 15645 ЧИШӘ (2) ■ Ахмак төйнәгән төенне акыллы да чишә алмас ○ 11509 ● 11540 ЧИШӘР (2) ■ Шайтан бутаганны алла чишәр, бухгалтер бутаганны кем чишәр ○ 7999 (2) ЧИШЕЛӘ (1) ■ Алмаз алмаз белән киселә, ялган дөреслек белән чишелә ○ 15756 ЧИШЕЛМӘС (1) ■ Ирнең күңеле ефәктәй, бер төйнәлсә чишелмәс ○ 13546 ЧИШЕЛМИ (1) ■ Төен бер кул белән бәйләнми дә, бер кул белән чишелми дә ○ 8709 ЧИШЕЛСӘҢ (1) ■ Бик чишелсәң, суык тияр ○ 8771 ЧИШЕНДЕРӘ (1) ■ Кырык юлбасар бер ялангачны чишендерә алмый ○ 8802 ЧИШЕП (1) ■ Төенне кул белән чишеп булса, тешне ходка җибәрмә ○ 8710 ЧИШМӘ (4) ■ Суның кадере чишмә корыгач беленә ○ 455 ● 12992 (2); 15385 ЧИШМӘГӘ (1) ■ Бик югары үрләгән балык чишмәгә эләгер ○ 4484 ЧИШМӘДӘН (5) ■ Диңгезгә керсәң, чишмәдән су алырга онытма ○ 367 ● 3014; 4934; 11293; 11955 ЧИШМӘЛӘРДӘН (1) ■ Кечкенә чишмәләрдән зур елгалар була ○ 396 ЧИШМӘНЕ (3) ■ Ике чишмәне бергә кушсаң, берсе корый, имеш ○ 389 ● 443; 536 ЧИШМӘНЕҢ (1) ■ Бик шәп аккан чишмәнең башы якын була, имеш ○ 352 ЧИШМӘСЕ (4) ■ Идел бер, чишмәсе мең ○ 382 ● 491; 1283; 16600 ЧИШМӘСЕН (1) ■ Суны эчкәндә чишмәсен онытма ○ 9687 ЧИШМӘСЕННӘН (1) ■ Байның чишмәсеннән су эчмә ○ 7307 ЧИШМИЛӘР (1) ■ Идел күрми итек чишмиләр ○ 384 ЧИЯ (1) ■ Өч көн үтте - чия чәчәге шиңде ○ 1824 ЧИЯДӘЙ (1) ■ Үз битен аямаган кеше битен чиядәй кылыр ○ 10716 ЧИЯҢНӘН (1) ■ Колак чияңнән боҗыр очар! ○ 10493 ЧОБАР (1) ■ Күңел чобар, күз сыңар ○ 11217 чокмы → чакмы-чокмы ЧОКЫР (5 | 1) ■ Ай һәрвакыт тулы тормый, чокыр һәрчак сулы булмый ○ 17 ● 436; 12000, :5; 15268; 16640 ЧОКЫРГА (3 | 1) ■ Таудагы таш чокырга кадәре тәгәри ○ 168:1 ● 2928; 4563; 11718 ЧОКЫРДА (1) ■ Таудан тәгәрәгән таш чокырда гына тукталыр ○ 168 ЧОКЫРДАН (1) ■ Ахмакка сүз тыңлату дөяне чокырдан үткәрүдән дә кыен ○ 11514 ЧОКЫРЛЫ (1) ■ Җилкәсе чокырлы ○ 10877 ЧОКЫРНЫ (1) ■ Чокырны икене казы, үзеңә дигәнен - тирәнрәк ○ 202 ЧОКЫРСЫЗ (1) ■ Җир чокырсыз булмас, урман киексез булмас ○ 213 ЧОКЫРЫ (4) ■ Күрмәгән җирнең чокыры күп ○ 144 ● 156; 220; 14594 ЧОКЫРЫМНЫ (1) ■ Җилкә чокырымны күрми торам, сине дә күрми торырмын әле ○ 10876 ЧОРМАГА (1) ■ Яңа бүрек булганда, иске бүрек - чормага ○ 9019 ЧОРМАДА (1) ■ Чормада кирәкле әйбер аз була ○ 8303 ЧОРМАЛМА (1) ■ Бер языкка ике тапкыр чормалма ○ 12466 ЧОРНАРЛЫК (1) ■ Бармакка чорнарлык та акылы юк ○ 11767 ЧОРТ (2) ■ Картлар күңеле пыяла - җиргә төшсә уала; яшьләр күңеле капрон - чарт та чорт ○ 15050 ● 16775 ЧОРТКА (1) ■ Шайтаннан качкан - чортка эләккән ○ 16780 ЧОРЫНЫҢ (1) ■ Галим - үз чорының көзгесе ○ 16550 ЧӨГЕНДЕРНЕ (1) ■ Җимеш юк җирдә чөгендерне дә әфлисун диләр ○ 1626 ЧӨЕ (4) ■ Чөе кайда, тукмагы шунда ○ 1960 ● 8434; 13787; 14706 ЧӨЕНӘ (1) ■ Чөенә күрә тукмагы ○ 1961 ЧӨЙ (21) ■ Ботагыннан чөй ясап, агачын яралар ○ 1907 ● 1920; 1936; 1942; 1962; 1966; 1971; 1983; 1989; 1999; 2002; 2007; 4222; 6516; 7124; 7186; 8326; 8410; 8422; 10191; 16141 ЧӨЙГӘ (3) ■ Атачак угын аткан, җәясен чөйгә аскан ○ 5690 ● 10191; 10600 ЧӨЙГӘН (4) ■ Дуңгыз борынын чөйгән белән күкне чөймәс ○ 2879 ● 4198; 7708; 10558 ЧӨЙДӘ (3) ■ Он-тоз өйдә, иләк-чүмеч чөйдә ○ 9484 ● 10000; 13398 ЧӨЙДӘГЕ (1) ■ Сыер басу таптаган өчен чөйдәге бозау тиресен кыйнамыйлар ○ 3185 ЧӨЙЛӘРСЕҢ (1) ■ Кырык мирнең көен көйләгәнче бер сабанның артын чөйләрсең ○ 5017 ЧӨЙЛЕК (1) ■ Өйлек дип чөйлек алган ○ 8395 ЧӨЙЛИ (1) ■ Үзе сөйли, үзе чөйли ○ 16332 ЧӨЙМӘ (1) ■ Борыныңны күккә чөймә, чиләк элеп куярлар ○ 10561 ЧӨЙМӘГӘ (1) ■ Чөймәгә бирсәң, карчыга бир - канҗыгаңны буш итмәс ○ 4034 ЧӨЙМӘС (1) ■ Дуңгыз борынын чөйгән белән күкне чөймәс ○ 2879 ЧӨЙМИ (1) ■ Суфи суган сөйми, ашаса кабыгын якка чөйми ○ 17060 ЧӨЙНЕ (2) ■ Чөйне чөй белән чыгаралар ○ 1962 ● 1971 ЧӨМЕРГӘН (2) ■ Ябалак шулпасы чөмергән ○ 4209 ● 9850 ЧӨНКӘ (1) ■ Ике әнкә, бер чөнкә, эләбез дә чөябез ○ 9024 ЧӨЯБЕЗ (1) ■ Ике әнкә, бер чөнкә, эләбез дә чөябез ○ 9024 ЧУАГЫ (1) ■ Яз башының чуагы каты кыздыра ○ 973 ЧУАЛГАН (1) ■ Мулланың чалмасы чалынган, акылы чуалган ○ 17052 ЧУАЛЫР (1) ■ Холыксыз кешегә кием теккәндә җеп очы чуалыр, ди ○ 8711 ЧУАН (6) ■ Аю артына чуан чыккан, ялый-ялый җаны чыккан ○ 2070 ● 3046; 6194; 10127; 15326; 15353 ЧУАР (1) ■ Ак кеше - чак кеше, кара кеше - таза кеше, сары кеше - сыек кеше, кызыл кеше матур кеше, чуар кеше - ямьсез кеше ○ 10652 ЧУЕН (4) ■ Уйнарсың - уен кебек, утырырсың - чуен кебек ○ 6697 ● 7270; 9981; 13630 ЧУЕННЫҢ (1) ■ Чуенның ундүртенче кичәсе ○ 10048 ЧУЕР (1) ■ Кеше теленә чуер таш чатный ○ 15494 ЧУК (2) ■ Тон угылга тун тияр, актыгына ат тияр, уртанчыга ук та юк, чук та юк ○ 14139 ● 15328 ЧУКЛАРГА (1) ■ Җәймә түгел җәяргә, ука түгел чукларга ○ 8452 ЧУКЛЫ (3) ■ Күлмәксезгә чуклы бау килешми ○ 8919 ● 8979; 13788 ЧУКМАР (2) ■ Чебенгә чукмар күтәрмә ○ 4815 ● 16709 ЧУКМАРНЫ (2) ■ Чукмарны ора алмаган үзенә тигезер ○ 5647 ● 10948 ЧУКМАРСЫЗ (1) ■ Сугышка чукмарсыз бармыйлар ○ 5623 ЧУКМАРЫН (1) ■ Сугышка барып чукмарын оныткан ○ 5700 ЧУКНЫ (1) ■ Үзенә юкны, муллага чукны ○ 17089 ЧУКРАК (4) ■ "Акча" дигәнне чукрак та ишетә ○ 7668 ● 14604; 15327; 15920 ЧУКРАККА (1) ■ Чукракка чук, әйләнеп караса - берни юк ○ 15328 ЧУКРАКЛАНЫР (1) ■ Туздырма тузны - колагың чукракланыр ○ 1316 ЧУКРАКТАН (1) ■ Шайтаннан үлмәс туар, чукрактан көлмәс туар, сукырдан күрмәс туар ○ 16781 ЧУКТА (1) ■ Ат башында - нукта, кызлар күзе - чукта ○ 12937 ЧУКУ (1) ■ Тавык - чуку белән, әдәм - уку белән ○ 16653 ЧУКЫ (1) ■ Карга баласына: "Бер чукы да, биш артыңа кара", - дип әйтә, ди ○ 3952 ЧУКЫГАН (4) ■ Карганы патша иткәннәр дә, "кар-р" дип кычкыра белмәгән барлык кошларның да күзен чукыган, ди ○ 3992 ● 3998; 4003; 4082 ЧУКЫМАМ (2) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 (2) ЧУКЫМАС ( | 1) ■ Карга күзен карга чукымас ○ 3963:1 ЧУКЫМЫЙ (2) ■ Карганы бал белән сыйласаң да, тизәк чукымый туймас ○ 3990 ● 17087 ЧУКЫП (1) ■ Белгәнеңне укып бел, белмәгәнне чукып бел ○ 16488 ЧУКЫР (8) ■ Карга баласы төп чукыр ○ 3951 ● 3987; 4008; 10554; 15504; 15705; 16684; 17062 ЧУКЫРЛЫК (1) ■ Тәнендә карга чукырлык та ите юк ○ 10855 ЧУКЫРМЫН (2) ■ Тукран башы авырткач "чукымам, чукымам" дисә дә, авыртуы беткәч "чукырмын, чукырмын" дип әйтә, ди ○ 4146 (2) ЧУЛАК (3) ■ Кунакка дигәч әзер тора, уракка дигәч кулы чулак ○ 10213 ● 15265; 16501 ЧУЛМАНДА (1) ■ Чулманда икән чурагай ○ 537 ЧУЛМАННЫ (1) ■ Чулманны чуманга утырып кичмиләр ○ 480 ЧУЛПАН (4) ■ Таң атса, Чулпан калкыр ○ 65 ● 70; 4500; 12107 ЧУЛПЫ (1) ■ Чулпы чылтыравы - мәхәббәт тавышы ○ 8818 ЧУЛПЫГА (1) ■ Иләк чулпыга: "Синең тишегең тугыз", - дигән ○ 9898 ЧУМ (2) ■ Күлгә чумсаң, карап чум ○ 414 ● 9983 ЧУМА (1) ■ Кире киткән үрдәк күлгә арты белән чума ○ 4408 ЧУМАНГА (2) ■ Чулманны чуманга утырып кичмиләр ○ 480 ● 10045 ЧУМАННЫҢ (1) ■ Чуманның, төбе тузса да, кысасы кала ○ 9982 ЧУМАНЫ (3) ■ Чуманы бар - төбе юк ○ 10049 ● 15012 (2) ЧУМАНЫҢА (1) ■ Чуманыңа күрә чум ○ 9983 ЧУМАР (3 | 1) ■ Аптыраган үрдәк күлгә арты белән чумар ○ 4397 ● 4411; 9611:3; 10808 ЧУМАРА (1) ■ Ботка - муллалар ашы, үрә - түрәләр ашы, чумара - чуртлар ашы, бәрәңге - мылтык ташы ○ 9193 ЧУМАРСЫҢ (1) ■ Күлеңә күрә чумарсың ○ 415 ЧУМАР-ЧУРТ (1) ■ Умач-урт итим микән, чумар-чурт итим микән ○ 9501 ЧУМАРЫН (1) ■ Иштең ишәк чумарын ○ 2997 ЧУМСАМ (1) ■ Көртлек әйткән ди: "Көрткә чумсам да, кышны чыгармын" ○ 4045 ЧУМСАҢ (2) ■ Күлгә чумсаң, карап чум ○ 414 ● 9965 ЧУМЫП (1) ■ Тел дигән дәрья бар, төбендә энҗе-мәрҗән бар, белгәннәр чумып алыр, белмәгәннәр коры калыр ○ 15537 ЧУМЫРСАҢ (1) ■ Чүлмәкне диңгезгә чумырсаң да эченә сыйганнан артыгын алмас ○ 9988 ЧУНТАЕ (1) ■ Әүвәл атканның авызы канар, соң атканның чунтае тулыр ○ 5682 ЧУПАЙ (1) ■ Үз урманында чупай да купай ○ 4223 ЧУПЫРДАВЫ (1) ■ Чабакның үзеннән бигрәк чупырдавы кыйммәт ○ 4518 ЧУР (1) ■ Корбан башы - коры баш, әти белән әнигә; чуртан башы - чур җелек, хатын белән үземә ○ 14446 ЧУРА (1) ■ Борчаклы өйрә бер чара, ашап-ашап туймас бай чура ○ 9188 ЧУРАГАЙ (1) ■ Чулманда икән чурагай ○ 537 ЧУРАГАЙНЫ (1) ■ Чуртан чурагайны йотмас ○ 4522 ЧУРТ (3) ■ Тонык күлдә корт була, корт булмаса, чурт була ○ 471 ● 16763; 16764 чурт → чумар-чурт ЧУРТАН (11) ■ Күктә Чулпан булудан суда чуртан булу артык ○ 4500 ● 4516; 4517; 4519-4522; 4526; 4547; 5885; 14446 ЧУРТАННЫ (1) ■ Чуртанны диңгез өстери ○ 4523 ЧУРТАННЫҢ (3) ■ Чуртанның, авызы булса да, теле булмас ○ 4524 ● 4525; 4542 ЧУРТЛАР (1) ■ Ботка - муллалар ашы, үрә - түрәләр ашы, чумара - чуртлар ашы, бәрәңге мылтык ташы ○ 9193 ЧУРТНЫҢ (1) ■ Чуртның юлыннан юырт ○ 16765 ЧУТ (1) ■ "Ирең булса "чалт" итеп суксын, "чут" итеп үпсен!" - дип әйтте, ди, бер хатын ○ 13855 ЧУТАЙ (1) ■ Өйне чутай да чутлый, түбәсен ябалмый ○ 8342 ЧУТЛАСАҢ (1) ■ Син чутласаң атын, алла чутлый артын ○ 16889 ЧУТЛАСЫ ( | 1) ■ Өй салуның ние бар, мүкләсе дә чутласы ○ 8324:1 ЧУТЛЫЙ (2) ■ Өйне чутай да чутлый, түбәсен ябалмый ○ 8342 ● 16889 ЧУТЛЫЙСЫ (2) ■ Өй күтәрүнең ние бар, мүклисе дә чутлыйсы; киндер сугуның ние бар, атасы да кагасы ○ 8324 ● 13228 ЧУТЛЫЙСЫҢ (1) ■ Бер-береңне яратсаң, тугызны да унга чутлыйсың ○ 12668 ЧУТЫР (1) ■ Аз булса да май яхшы, чутыр булса да кыз яхшы ○ 12934 ЧУЧКА (3) ■ Бәхетле чучка борынында бер өем тизәк белән туа, ди ○ 2875 ● 2903; 9831 ЧУЧКАНЫ (1) ■ Чучканы алтын белән дагаласаң да, ат булмас ○ 2904 ЧҮБЕ (1) ■ Чүбе булса, себеркесе булыр ○ 8423 ЧҮБЕК (6) ■ Киндердән сүс чыгар, сүс чыкмаса чүбек чыгар ○ 1554 ● 1571; 8740; 10305; 10488; ЧҮБЕККӘ (1) ■ Яхшыларын бүреккә, начарларын чүбеккә ○ 12349 ЧҮГӘЛИ (1) ■ Ыштаны бөтен кеше теләгәнчә чүгәли ○ 8939 ЧҮГЕП (1) ■ Тез чүгеп яшәүдән басып үлү яхшырак ○ 5638 ЧҮКЕЧ (1) ■ Чүкеч белән сандал арасы ○ 333 ЧҮКЕЧЕ (1) ■ Останың чүкече мең алтын ○ 6370 ЧҮКЕЧТӘН (1) ■ Калын сандал чүкечтән курыкмас ○ 287 ЧҮККӘН (1) ■ Чүккән төягә суккан юк ○ 2942 ЧҮКМӘС (1) ■ Ир, башын бөксә дә, тезен чүкмәс ○ 13464 ЧҮЛ (3) ■ Ком җыелса - чүл була, су җыелса - күл була ○ 136 ● 1129; 4944 ЧҮЛГӘ (1) ■ Чүлгә кое казыган - бер саваплы, сазга күпер салган - ике саваплы, юлга агач утырткан - өч саваплы ○ 1706 ЧҮЛДӘ (4 | 1) ■ Колан кактан җирәнсә, как таба алмый чүлдә үләр ○ 2229 ● 4227:1; 4247; 4575; ЧҮЛМӘГЕ (9) ■ Май чүлмәге - тышыннан, булыр кеше - эшеннән ○ 6492 ● 9939 (2); 9940; 10011 (2); 10034 (2); 10245 ЧҮЛМӘГЕНӘ (1) ■ Май чүлмәгенә гел май салырлар ○ 9941 ЧҮЛМӘГЕҢНЕ (1) ■ Юләрдән ботка да, өйрә дә пешерә алмассың, бары чүлмәгеңне генә пычратырсың ○ 11726 ЧҮЛМӘК (13 | 1) ■ Таш чүлмәккә бәрелсә дә, чүлмәк ватыла; чүлмәк ташка бәрелсә дә, чүлмәк ватыла ○ 173 (3)● 175; 201; 3179; 7464; 9397:1; 9893; 9974; 9984-9986; 9999 ЧҮЛМӘККӘ (4) ■ Таш чүлмәккә бәрелсә дә, чүлмәк ватыла; чүлмәк ташка бәрелсә дә, чүлмәк ватыла ○ 173 ● 9986 (2); 10028 ЧҮЛМӘКНЕ (5) ■ Песи сөт салып ала белмәсә дә, чүлмәкне аудара белә ○ 3371 ● 9987; 9988; 10013; 13984 ЧҮЛМӘКНЕҢ (1) ■ Чүлмәкнең эчендә ни барын белеп булмый ○ 9989 ЧҮЛМӘКЧЕ (4) ■ Игенче явым теләгән, чүлмәкче аяз теләгән ○ 1408 ● 9990; 9991; 9993 ЧҮЛМӘКЧЕДӘН (1) ■ Чүлмәкчедән күрмәкче ○ 10050 ЧҮЛНЕҢ (1) ■ Чүлнең камышы булмас, яманның намусы булмас ○ 12181 ЧҮМӘКЛӘШКӘН (1) ■ Күмәкләшкән - яу кайтарган, чүмәкләшкән - туй кайтарган ○ 13279 ЧҮМӘЛӘ (6) ■ Күбәдән чүмәлә, чүмәләдән кибән ○ 1290 ● 1330; 1331 (2); 8424; 11771 ЧҮМӘЛӘДӘН (1) ■ Күбәдән чүмәлә, чүмәләдән кибән ○ 1290 ЧҮМЕЧ (7) ■ Коры квас, сай чүмеч ○ 9470 ● 9873; 9875; 9915; 9917; 9992; 14594 чүмеч → иләк-чүмеч ЧҮМЕЧЕ (2) ■ Көн дә килгән - көл чүмече, ай да килгән - ай табагы ○ 896 ● 10150 ЧҮМЕЧКӘ (2 | 1) ■ Бирмәснең ашы пешмәс, пешсә дә чүмечкә чыкмас ○ 8126:1 ● 9910; 9913 ЧҮМКЕ (1) ■ Чүмке балтаңны чапма ○ 2000 ЧҮП (44 | 2) ■ Тозлы җирдә чүп үсми ○ 185 ● 336; 489; 620; 1331; 1427; 1464; 3162; 3937; 4054; 4314; 4323; 4519; 6046; 7352; 7538; 7602; 8204:2; 8248; 8337; 8405; 8416; 8419; 8424; 8444; 10034; 10374; 10400; 10507; 10683; 10956; 11177; 12183 (2); 12512:1; 13255; 13386; 13393; 13706; 14674; 15321; 15503; 15742; 15962; 16131; 16836 ЧҮПКӘ (4) ■ Күпкә китсә, чүпкә китә ○ 598 ● 4828; 7838; 8443 ЧҮПЛӘМЕ (2) ■ Киндер ыстаны киендерә, чүпләме күзне сөендерә ○ 1550 ● 8691 ЧҮПЛӘНЕП (1) ■ Тавык чүпләнеп тамак асрый ○ 4327 ЧҮПЛӘП (5) ■ Чыпчык чүпләп бетермәс ○ 4187 ● 4299; 4304; 4360; 7827 ЧҮПЛӘР (1) ■ Бәхетсезнең итәгенә бодай салсаң, карга чүпләр ○ 14856 ЧҮПЛӘҮ (1) ■ Чәчелгән тарыны чүпләү читен ○ 1570 ЧҮПЛЕ (3) ■ Чүпле орлык чәчкәннең кырын кырлык басар ○ 1465 ● 13642; 13788 ЧҮПЛЕГЕНДӘ (2) ■ Әтәч - үз чүплегендә патша ○ 4381 ● 4385 ЧҮПЛЕК (6) ■ Чәчәк чүплек башында да үсә ○ 1327 ● 1332; 4268; 4380; 4828; 15827 ЧҮПЛЕККӘ ( | 1) ■ Иске себеркене чүплеккә аталар ○ 8408:2 ЧҮПЛЕКТӘ (3) ■ Әтәч үлгән, күзе чүплектә калган ○ 4382 ● 7755; 16126 ЧҮПЛИ (2) ■ Көлдән борчак чүпли ○ 1582 ● 16131 ЧҮПЛИ-ЧҮПЛИ (1) ■ Тавык чүпли-чүпли күзеңне чыгарыр ○ 4326 ЧҮПНЕ (3) ■ Өеңдәге чүпне читкә чыгарма ○ 8435 ● 10399; 10483 ЧҮПРӘ (3) ■ Камырга - чүпрә, катыкка - оеткы ○ 9259 ● 9379; 16020 ЧҮПРӘК (3) ■ Агач күрке - яфрак, әдәм күрке - чүпрәк ○ 8758 ● 9217; 13899 ЧҮПРӘККӘ (2) ■ Күк чүпрәккә төйнәп күк читенә асарсың ○ 99 ● 15467 ЧҮПРӘКТӘН (1) ■ Чирәптән - чүлмәк, чүпрәктән - күлмәк ○ 201 ЧҮПРӘКЧЕДӘН (1) ■ Чүпрәкчедән күрмәкче чүлмәкче дә килмәкче ○ 9993 ЧҮПРӘСЕЗ (1) ■ Кайгы чүпрәсез кабара ○ 14885 ЧҮПСЕЗ (1) ■ Чүпсез җирдән чүп чыгарып йөри ○ 8444 ЧҮПТӘ (1 | 1) ■ Карганың бер күзе укта, бер күзе чүптә ○ 3996 ● 4227:1 ЧҮП-ЧАР (1) ■ Таза орлык таза иген үстерер, начар орлык кырга чүп-чар тутырыр ○ 1444 ЧЫБЫГЫ (1) ■ Чыбыгы тисә иелгән казыгы тисә калкыр ○ 1955 ЧЫБЫГЫМ (1) ■ Чыпчык "чыбыгым" ди, карга "каеным" ди, имеш ○ 4181 ЧЫБЫК (10 | 1) ■ Агач чыбык чакта бөгелә ○ 1655 ● 1751; 1945; 1956, :2; 1957; 1959; 1992; 2564; 5903; 13021 ЧЫБЫККА (1) ■ Кырмыска үзеннән ничә кат авыр чыбыкка көче җитә ○ 4795 ЧЫБЫКЛАГАН (1) ■ Чыбыклаган тун җылыга килә ○ 8937 ЧЫБЫКНЫ (1 | 1) ■ Чыбыкны вакытында бөкмәсәң, зурайгач соң булыр ○ 1956:1 ● 1958 ЧЫБЫКТАН (2) ■ Барысы да бер чыбыктан сөрелгән ○ 1981 ● 1998 ЧЫБЫЛДЫГЫН (1) ■ Чебеннән курыккан чыбылдыгын бергә йөртер ○ 4820 ЧЫБЫРКЫ (10) ■ Чыбыркы юктан чыбык та ярый ○ 1959 ● 1998; 2444; 2534; 2567; 2670; 2808; 7064; 7081; 15992 ЧЫБЫРКЫНЫҢ (1) ■ Чыбыркының очы нечкә булыр ○ 7082 ЧЫБЫРКЫҢ (2) ■ Атың булсын мең тәңкәлек, чыбыркың булсын дүрт акчалык ○ 2614 ● 7030 ЧЫБЫРКЫҢНЫ (1) ■ Атым яхшы дип, чыбыркыңны куйма ○ 2604 ЧЫБЫРКЫСЫН (1) ■ Кәҗә, тынычлыктан туйса, көтүченең чыбыркысын чәйни, имеш ○ 3040 ЧЫГА (72 | 3) ■ Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк казы - чыга алмассың ○ 131 ● 148; 247; 834 (2); 1320; 1321; 2230; 2323; 2399, :1; 2674; 3103; 4001 (2); 4323; 4821; 6515 (2); 6690:1; 6884; 7319; 7497; 7742; 8057; 8093; 8337 (2); 8522; 8617; 8779; 9045; 9304; 9367; 9650; 9779; 9801; 10589; 10615; 10971; 12000:5; 12016; 12185; 12376; 12504; 12706; 13692; 14899; 14959; 15163; 15167; 15173; 15326; 15652; 15912 (2); 15962 (2); 15980 (2); 15986 (2); 16014; 16140 (2); 16232 (2); 16257; 16308; 16379 (2); 16422; 16428; 16464; 16907 чыга → керә-чыга, калка-чыга ЧЫГАДЫР (1) ■ Су төбендә асыл таш, су тулкытсаң чыгадыр ○ 434 ЧЫГАЛАР (1) ■ Бер тиен белән керәләр, ярты тиен белән чыгалар ○ 7830 ЧЫГАЛМЫЙ (1) ■ Бурыч өйгә борча булып керә, үсеп дөя булгач, ишектән чыгалмый ○ 8140 ЧЫГАЛЫ (1) ■ Аның акылы керәле дә чыгалы ○ 11764 ЧЫГАР (88 | 1) ■ Алтын туфракка аралаш чыгар ○ 259 ● 276; 523; 576; 1539; 1540; 1554 (2); 1574; 1866; 1947; 2184; 2285; 2795 (2); 2901; 3729; 4059; 4296; 4598; 4918; 5029; 5210; 5555 (2); 5608; 5848; 6447; 6487; 6523; 6726; 7041; 7185; 7750; 7916; 8031; 8061; 8405; 8468; 8896; 9147; 9362; 9388; 10365; 10379; 10673, :1; 10878; 10957; 11289; 11293; 11309; 11341; 11461 (2); 11666; 11854; 11951; 12070; 12192; 12251; 12281 (2); 12314 (2); 14240; 14498; 14504; 14825; 14837; 14838; 14867; 15200; 15329; 15743 (2); 15813; 15981; 16010 (2); 16103; 16109 (2); 16196; 16279; 16283; 16383; 16404; 16528 ЧЫГАРА (15) ■ Тимерне тимер көрәп чыгара ○ 304 ● 500; 1527; 2289; 6528; 9796; 9990; 13386 (2); 13471; 13872 (2); 16012 (2); 16396 ЧЫГАРАЛАР (1) ■ Чөйне чөй белән чыгаралар ○ 1962 ЧЫГАРГА (1) ■ Борыныннан кыссаң, җаны чыгарга тора ○ 10637 ЧЫГАРГАН (8) ■ Арышның баш чыгарган җиреннән урак йөри ○ 1532 ● 3409; 4101; 4220; 7574; 7800; 10525; 15923 ЧЫГАРГАНЧЫ (1) ■ Сыерчык бала чыгарганчы гына сайрый ○ 4115 ЧЫГАРГАЧ ( | 1) ■ Батканда балта бирмәкче иде, тартып чыгаргач, сабын да кызгана ○ 1933:1 ЧЫГАРЛЫК (2) ■ Тәртә төртсәң, үсеп чыгарлык ○ 7121 ● 10858 ЧЫГАРМА (6) ■ Үгезне үзеннән чыгарма ○ 3317 ● 4196; 7940; 8334; 8435; 10394 ЧЫГАРМАС (4) ■ Кеше өстенә ай белән кояшны да чыгармас иде ○ 93 ● 3963; 11132; 11441 ЧЫГАРМЫЙ (3) ■ Өстенә кояш чыгармый ○ 105 ● 7788; 16396 ЧЫГАРМЫН (3) ■ Арпа әйтер: "Кырык биш көндә тишелеп чыгармын", - диер ○ 1519 ● 4045; ЧЫГАРСА (2) ■ Тай ябага димәгез, язга чыкса - ат була, кабык морҗа димәгез, төтен чыгарса була ○ 2859 ● 9006 ЧЫГАРСАҢ (1) ■ Кешеләрне көймәдә чыгарсаң, ярга җиткәнче чыгар ○ 7041 ЧЫГАРСЫҢ (1 | 1) ■ Башта иптәш хәзерлә, соңыннан юлга чыгарсың ○ 6923:2 ● 12184 ЧЫГАРУ (4) ■ Кара җиргә куып чыгару ○ 227 ● 8556; 8566; 11018 ЧЫГАРЫП (10 | 2) ■ Кирәкмәс балтаңны чыгарып ташлама, кирәк булыр ○ 1974:2 ● 2621; 8005; 8051; 8408; 8444; 9048; 10503; 11010; 13648; 16837, :1 ЧЫГАРЫР (12) ■ Ат эшләр - тирен чыгарыр, эт ятыр - телен чыгарыр ○ 2528 (2) ● 3645; 4326; 4501; 6453; 8089 (2); 12842; 14227; 15520; 16805 ЧЫГАРЫРЛАР (1) ■ Халык алдында ат койрыгын кисмә: кайсы "озын булды", кайсы "кыска булды" дип бәхәс чыгарырлар ○ 5068 ЧЫГАРЫРЛЫК (1) ■ Судагы балыкны чыгарырлык ○ 4545 ЧЫГАРЫРМЫН (1) ■ Муеныңнан кәҗә мае чыгарырмын ○ 3074 ЧЫГАСЫ (3) ■ Ут чыгасы өйнең тараканы алдан күчә, имеш ○ 4809 ● 7431; 7432 ЧЫГАСЫНДА (1) ■ Иргә чыгасында - мин зур кыз, эшкә кушсаң - мин яшь кыз ○ 13068 ЧЫГАЧАК (1) ■ Агачак кан тамырда тормый, чыгачак акча янчыкта тормый ○ 7653 ЧЫГУ (4) ■ Ярлы кешегә юлга чыгу билбавын бәйләү генә ○ 7465 ● 7834; 8573; 8735 ЧЫГУЧАН (1) ■ Тешсезнең теле чыгучан була ○ 10584 ЧЫГУЫ (2) ■ Кешенең юлдан чыгуы: берсе - малга кызыгу, икенчесе - теленә салыну ○ 7367 ● 9916 ЧЫГУЫҢ (1) ■ Керүең олы юл булса да, чыгуың тычкан юлы булды ○ 6894 ЧЫГУЫҢНЫ (1) ■ Керүеңнән алда чыгуыңны уйла ○ 6783 ЧЫГЫМ (1) ■ Керем бар җирдә чыгым бар ○ 7922 ЧЫГЫМЧЫ (8) ■ Тәртә арасына кергәч, чыгымчы ат та юашлана ○ 2688 ● 2693-2697; 2813; ЧЫГЫМЫ (1) ■ Саранның чыгымы исрафчыныкы белән бер ○ 11924 ЧЫГЫП (25) ■ Җирдән бизеп күккә чыгып булмый ○ 80 ● 85; 4198; 4746; 5090; 5909; 7332; 8259; 8332; 8567; 9085; 9208; 9791; 10333; 11660; 11861; 12170; 12462; 13140; 13237; 13410; 13796; 14247; 14587; 14645 ЧЫГЫР (2) ■ Эшең калса иртәгә, чуан чыгыр җилкәңә ○ 6194 ● 16418 ЧЫДА (4) ■ Явым теләсәң, давылына да чыда ○ 1151 ● 3065; 5648; 11980 ЧЫДАГАН (1) ■ Бер елга куян тиресе дә чыдаган ○ 2236 ЧЫДАМ (1) ■ Этнең - теше, дуңгызның тиресе чыдам ○ 3727 ЧЫДАМАГАН (1) ■ Суган исенә чыдамаган кыз биеменә чыдамас ○ 13102 ЧЫДАМАС (2) ■ Тамчыга таш чыдамас ○ 1135 ● 13102 ЧЫДАМАСАҢ (2) ■ Чыдасаң чыда, чыдамасаң ела ○ 11980 ● 15181 ЧЫДАМЛЫ (1) ■ Чыдамлы - чана сөйрәр ○ 11944 ЧЫДАП (1) ■ Тыштагы буран буран түгел, өйдәге буранга чыдап булмый ○ 1143 ЧЫДАР (3) ■ Каты агач шарт сынар, черегән агач кырык ел чыдар ○ 1687 ● 1707; 6199 ЧЫДАСА (1) ■ Фил, күперне борыны белән төртеп, тазалыгын карый: борынына чыдаса, үзенә чыдый, ди ○ 3334 ЧЫДАСАҢ (1) ■ Чыдасаң чыда, чыдамасаң ела ○ 11980 ЧЫДА-ЧЫДА (1) ■ Чыда-чыда дигәч, бер елга куян тиресе дә чыдый ○ 2271 ЧЫДЫЙ (7) ■ Бер елга куян тиресе дә чыдый ○ 766 ● 1689; 2271; 3065; 3334; 10840; 11892 ЧЫДЫЙСЫҢ (1) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 ЧЫЕЛДЫЙ (1) ■ Койрыгына бассаң, тычкан да чыелдый ○ 3403 ЧЫЖЛАМЫЙ (1) ■ Хуҗасы ыжламый самовары чыжламый ○ 10177 ЧЫЖЫМ (1) ■ Чыжым баганасы кебек ○ 8661 ЧЫК (15 | 1) ■ Томан төбе чык булыр ○ 1140 ● 1146; 5377 (2); 5960; 6923:1; 6933; 6938 (2); 6999; 8295; 8889; 12194; 13132; 13209; 13242 ЧЫКАН (1) ■ Тик торганнан чыкан чакмый ○ 1312 ЧЫККАН (59) ■ Кызарып чыккан кояшны болыт каплый ○ 50 ● 238; 261; 725; 784; 833; 1019; 2070 (2); 2344; 2347 (2); 2805; 2947; 3044; 3400; 3419; 3910; 4188; 4350; 4751; 4963; 5707; 5820; 6116; 6495; 6829; 7217; 7620; 7753; 7779; 7796; 7921; 8202; 8458; 8607; 9220; 10460; 11141; 11314; 11756; 11813; 12189; 12831; 13058; 14050; 14285; 14852; 15721-15724; 15760; 15775 (2); 15878; 15970; 16119; 16120 ЧЫККАНГА (1) ■ Өйдән чыкканга эт өрмәс ○ 8335 ЧЫККАНДА (5) ■ Юлга чыкканда юлдаш белән чык ○ 6933 ● 6934; 8508; 8509; 8832 ЧЫККАННЫ (7) ■ Авызыннан чыкканны эт җыймас ○ 3771 ● 5203; 5476; 7693 (2); 10617; 10806 ЧЫККАННЫҢ (2) ■ Төтене куе чыкканның шурпасы да куе була ○ 8494 ● 11341 ЧЫККАНЧЫ (22 | 2) ■ Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тоттырмый ○ 511 ● 1058; 1933:2; 2674; 4388; 6523; 6750; 6804; 6916; 6935; 9270; 9658; 10673:1; 11072; 11314; 11316; 11911; 13209; 15727; 15728; 15793; 16552; 16648; 16735 ЧЫККАНЫҢНЫ (1) ■ Алдыңа кара - кая барганыңны белерсең, артыңа кара - каян чыкканыңны белерсең ○ 668 ЧЫККАЧ (16 | 2) ■ Кояш чыккач ай кирәкми ○ 41 ● 511; 530; 991; 1933:2; 2652; 3264; 3644:2; 6748; 6750; 6917; 7054; 8510; 14049; 15719; 15720; 16971; 17082 ЧЫКМА (6) ■ Чакмы-чокмы, үз илеңнән чыкма ○ 5084 ● 6853; 6909; 7035; 13132; 13174 ЧЫКМАГАН (14) ■ Чыкмаган кояшка кызынма ○ 71 ● 521; 2293; 3289; 3877; 7326; 7636; 8970; 10330; 11136; 13682; 15051; 15832; 15878 ЧЫКМАКЧЫ (1) ■ Чабак кояштан сикереп чыкмакчы була да, бер илле җитми кала ○ 4515 ЧЫКМАС (41 | 1) ■ Бакырдан көмеш чыкмас ○ 269 ● 445; 622; 921; 1058; 1273; 1559; 1571; 2237; 3020; 3157; 3509; 3542; 3936; 4336; 4572 (2); 4592; 4664; 5112; 6454 (2); 6501; 6602; 6990; 8126:1; 8537; 8624; 9290; 9321; 9413; 9995; 10861; 11241; 11814; 13048 (2); 14837; 14929; 15376 (2); 15598 ЧЫКМАСА (1) ■ Киндердән сүс чыгар, сүс чыкмаса чүбек чыгар ○ 1554 ЧЫКМАСКА (1) ■ Ир белән хатынның тавышы юрган астыннан чыкмаска тиеш ○ 13820 ЧЫКМАСЫН (1) ■ Бездә булмас гаеп, үзегездән чыкмасын таеп ○ 12646 ЧЫКМЫЙ (33 | 2) ■ Ярканат яратмый дип, кояш чыкмый тормый ○ 72 ● 292; 921; 1607; 1690; 1736; 2338; 2399, :1; 2700; 3280; 3543:1; 4027; 4254; 4923; 5264; 6587; 6746; 6881 (2); 7694; 7893; 8476; 8478; 8528; 8545; 8680; 9368 (2); 10914; 12772 (2); 14020; 15296; 16511 ЧЫКМЫЙЛАР (1) ■ Ишектән кереп тәрәзәдән чыкмыйлар ○ 8260 ЧЫКМЫЙЧА (5) ■ Ерак юлга чыкмыйча, атыңның яхшы-яманлыгын белмәссең ○ 6758 ● 7431; 7960; 9409; 10774 ЧЫКСА (34 | 1) ■ Бәкедән күпме бу чыкса да, казан булмас ○ 358 ● 394; 2859, :1; 2977; 3043; 3045; 3915; 4054; 4235; 4297; 5240; 5280; 6058; 6487; 6613; 8365; 8487 (2); 8996; 11601; 11903; 12070; 13138; 13192; 13534; 13588; 13845; 13912; 14077; 14298; 15510; 15652; 15729; 16608 ЧЫКСАМ (5 | 1) ■ Кыш көне эт тә: "Җәйгә чыксам сөяктән сарай салыр идем", - дип әйтер, ди ○ 866 ● 2261; 3644, :2; 8662; 8665 ЧЫКСАҢ (23) ■ Япанга чыксаң, япанча ал ○ 204 ● 834 (2); 1020; 4964; 6243; 6747; 6794; 68476849; 6862; 6878; 6923; 6936-6938; 7878; 8295; 13697; 13763; 15568; 16768 ЧЫКСЫЗ (1) ■ Чыксыз үлән үсмидер ○ 1147 ЧЫКСЫН (8) ■ Суы чыксын, суы тәмле булсын! - "Энә белән казыдыңмы?" - дип сорамаслар ○ 460 ● 2304; 8482; 11072; 11316; 15727; 15728; 16888 ЧЫКТЫ (10) ■ Миләш диеп капкан идем, балан булып чыкты бу ○ 1848 ● 4352; 7493; 8983; 10297; 10471; 10984; 16101; 16940; 16944 ЧЫКТЫМ (1) ■ Диңгездән чыктым, коега баттым ○ 507 ЧЫЛАНА (1) ■ Идел янына барсаң, итек чылана ○ 388 ЧЫЛАНГАН (2) ■ Яңгырга чыланган тамчыдан курыкмас ○ 1167 ● 10902 ЧЫЛАНДЫК (1) ■ Чыландык та киптердек, яңгыр безне нишләтсен ○ 1230 ЧЫЛАНМЫЙ (1) ■ Итәк чыланмый балык тотылмый ○ 4490 ЧЫЛАТА (2) ■ Вак яңгыр чылата ○ 1083 ● 1174 ЧЫЛАТЫРГА (1) ■ Эт түнгәккә чылатырга иренми ○ 3647 ЧЫЛПЫГЫН (1) ■ Чылпыгын алам дип күзен чыгарган ○ 10525 ЧЫЛТЫРАВЫ (1) ■ Чулпы чылтыравы - мәхәббәт тавышы ○ 8818 ЧЫМЫРДАП (1) ■ Озак торгач бал да чымырдап ачый ○ 9311 ЧЫМЫРТКЫСЫ (1) ■ Һәр нәрсәнең үз чымырткысы ○ 9415 ЧЫН (26 | 1) ■ Кешенең иң зур дәүләте - чын дусы ○ 5458 ● 5488; 5489; 5649 (2); 5650 (2); 7810; 11302; 11308; 11309; 11419; 11561; 11703; 12602; 12603; 12857:1; 14430; 14484; 15859; 15874; 16149; 16151; 16172; 16255; 16292; 16346 ЧЫНАЯГЫ (1) ■ Чәй чынаягы өч булыр, өчтән ары хуҗага көч булыр ○ 10190 ЧЫНАЯК (4) ■ Бер чынаяк чәйнең кырык ел хәтере бар ○ 9178 ● 9975; 9976; 14594 ЧЫНГА (1) ■ Ялганга егылмый, чынга кагылмый ○ 16316 ЧЫНЛАП (1) ■ Чынлап елагач, сукыр күздән дә яшь чыга ○ 14959 ЧЫНЛАП-ЧЫНЛАП (1) ■ Чынлап-чынлап еласаң, сукыр күздән яшь чыгар ○ 15329 ЧЫНЛАР (1) ■ Эчкече уйнар, аракы чынлар ○ 9856 ЧЫНЛАСА (2) ■ Ир чынласа, бүре кан сия ○ 13510 ● 13511 ЧЫННЫ (1) ■ Чын кеше гаепне үзеннән эзләр, чынны күрә алмаучы гаепне күзеннән эзләр ○ 12602 ЧЫНЫ (1) ■ Сүз бирсәң - чыны белән бир, пычак бирсәң - кыны белән бир ○ 15990 чыны → уены-чыны ЧЫНЫН (1) ■ Акылсыз, чынын әйтәм дип, үзенең серен әйтә, ди ○ 11479 ЧЫНЫҢНЫ (2) ■ Чыныңны әйтәм дип сереңне әйтмә ○ 12604 ● 14685 ЧЫПТА (2) ■ Буяулы ишкәктән чыпта җилкән артык ○ 7012 ● 8389 ЧЫПТАДАН (2) ■ Чыптадан чикмән тегә алмассың ○ 8938 ● 15709 ЧЫПЧЫГЫ (2) ■ Кычыткан чыпчыгы: "Үз өем, үз илем!" - дип сайрый икән. Моның өе кайда дип карап торсалар, кычыткан арасында кычыткан ефәгеннән үргән оясына кереп киткәнен күргәннәр ○ 4216 ● 5248 ЧЫПЧЫК (30 | 1) ■ Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була ○ 917 ● 2047; 2741; 3905; 4054; 4131; 4140; 4167-4169; 4170 (2); 4171:1; 4174-4181; 4185-4187; 4680; 4955; 6660; 9723; 11187; 15833; 16018 ЧЫПЧЫККА (3) ■ Аучы чыпчыкка тозак кормас ○ 4166 ● 4182; 4188 ЧЫПЧЫКЛАР (1) ■ Сугышканда чыпчыклар кешедән курыкмыйлар ○ 4173 ЧЫПЧЫКНЫ (4 | 1) ■ Һавадагы торнаны тотам дип, кулыңдагы чыпчыкны җибәрмә ○ 4141 ● 4141:1; 4165; 4171; 4172 ЧЫПЧЫКНЫҢ (2) ■ Чыпчыкның да үзенә күрә моңы бар ○ 4183 ● 4184 ЧЫПЧЫКТАН ( | 2) ■ Һавадагы торнаны тотам дип, кулыңдагы чыпчыктан коры калма ○ 4141:2 ● 4141:3 ЧЫР (2) ■ Майлы иттән чыр күп чыга ○ 9304 ● 12898 ЧЫРА (6) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр ○ 898 ● 913; 1268; 7372; 8414; ЧЫРАГАЧ (1) ■ Имән агач - каты агач, каен агач - чырагач ○ 1725 ЧЫРАГЫ (4) ■ Кыз - башка йортның чырагы ○ 12983 ● 13512; 13731; 16661 ЧЫРАГЫМ (1) ■ Атам үлде - аркам сынды, анам үлде - чырагым сүнде ○ 14420 ЧЫРАЕ (1) ■ Кунакка барсаң, сәгатькә карама: кайтыр вакытны хуҗаның чырае күрсәтер ○ 10133 ЧЫРАЕМ (3) ■ Ярлыда: "Такта чәем, якты чыраем", байда: "Бөртек чәем, төртеп эчерәем" ○ 7484 ● 9494; 10739 ЧЫРАЕН (1) ■ Бай үзе эшне ярата, шикәрне вак тарата, шатырдатып капкан чакта ак чыраен каралта ○ 5736 ЧЫРАЕҢ (1) ■ Ярты булсын кыраең, ачык булсын чыраең ○ 10194 ЧЫРАЙ (5) ■ Теләнчегә якты чырай бирсәң, ямаулык сорар ○ 5894 ● 8359; 9431; 10189; 10720 ЧЫРАЙЛЫ (1) ■ Караңгы чырайлы кешедә ачык холык булмый ○ 10675 ЧЫРАЙСЫЗ (1) ■ Чырайсыз ябалакны урман да куган, авыл да куган ○ 4197 ЧЫРАК (1) ■ Белем - чырак, белемсез - чулак ○ 16501 ЧЫРАКНЫ (2) ■ Халык яндырган чыракны сүндерергә өргәннең сакалы көяр ○ 5077 ● 14162 ЧЫРАКЧЫНЫ (1) ■ Чыракчыны чуртан күрмәс ○ 4526 ЧЫРАНЫ (2) ■ Кеше яндырган чыраны ахмак өреп сүндерер ○ 11595 ● 13742 ЧЫРАНЫҢ (2) ■ Бер чыраның яктысына кырык кеше утыра ○ 8403 ● 8430 ЧЫРЛАМАС (1) ■ Туксансыз тургай чырламас ○ 4154 ЧЫРСЫЗ (1) ■ Чибәр дигәнне чырсыз да яратыр ○ 10701 ЧЫРЫЛДАВЫННАН (1) ■ Йөз чыпчык чырылдавыннан бер торнаның торылдап куюы артык ○ 4131 ЧЫРЫЛДАК (1) ■ Диңгез кайда, чырылдак су шунда ага ○ 362 ЧЫРЫЛДАКНЫ (1) ■ Диңгез чырылдакны тарта ○ 364 ЧЫТЫРМАН (1) ■ Урман чытырман, качсам тоттырмам ○ 1876 ЧЫТЫРЫ (1) ■ Урман чытыры белән ямьле ○ 1861 ЧЫТЫРЫМ (1) ■ Чыпчык та әйтә "үз чытырым" дип ○ 4179 ШАБАЗ (1) ■ Ураза керде - намаз, ураза чыкты - шабаз ○ 16940 ШАГЫЙРЬ (1) ■ Шигырь гомере шагыйрь гомереннән озын ○ 16419 ШАГЫЙРЬЛӘРДӘН (1) ■ Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт белән ○ 16404 ШАДРА (2 | 1) ■ Шадра йөрәк яндыра, шома хәтер калдыра ○ 10709 ● 11704; 13057:2 ШАДРАСЫ (1) ■ Ягымлының шадрасы күренми, сөйкемленең сипкеле беленми ○ 10711 ШАЕ (1) ■ Ишәк ише белән, шайтан шае белән ○ 16732 ШАЙ (1) ■ Ел белән ел шай түгел, яз белән көз - җәй түгел ○ 823 ШАЙТАН (55) ■ Шайтан таягы чүплек башында ○ 1332 ● 1333; 2939; 2979; 5103; 6130; 6222; 7400; 7533; 7999; 9339; 9853; 10722; 11104; 11807; 11882; 11895; 12045; 12430; 13685; 13759; 13767; 13844; 15691; 15704; 16628; 16719; 16720; 16723; 16726; 16730; 16732; 16736; 16742; 16744; 16750; 16751; 16762; 16763; 16766-16772; 16793; 16795; 16796; 16810; 16811; 16867; 16870; 16892; 17058 ШАЙТАНГА (11) ■ Шайтанга туры кешедән файда юк, патшага ярлы кешедән файда юк ○ 5958 ● 6804; 12400; 16734; 16735; 16773-16776; 16790; 16986 ШАЙТАННАН (6) ■ Күренми килгән шайтаннан күренеп килгән шайтан уздырыр ○ 16736 ● 16777-16781 ШАЙТАННЫ (4) ■ Акча белән шайтанны да мәчеткә кертеп була ○ 7664 ● 16716; 16782; 16797 ШАЙТАННЫҢ (4) ■ Шайтанның бәйрәме юк ○ 16783 ● 16784-16786 ШАЙТАНСЫЗ (2) ■ Күл шайтансыз булмый ○ 412 ● 16842 ШАЙТАНЫ (3) ■ Алла шайтаныннан әдәм шайтаны яман ○ 16717 ● 16733; 16794 ШАЙТАНЫННАН (1) ■ Алла шайтаныннан әдәм шайтаны яман ○ 16717 ШАЙТАНЫҢНЫ (1) ■ Судан шайтаныңны чыгарыр ○ 16805 ШАККАТМАСАҢ (1) ■ Җенне күреп шаккатмасаң, шундук күздән юк булыр ○ 16800 ШАКМАК (1) ■ Әйтте сүз, шакмак күз ○ 16326 ШАКУДАН (1) ■ Намусы таза кеше ишек шакудан курыкмый ○ 11250 ШАК-ШОК (1) ■ И ходайның эшләре, шак-шок итә тешләре ○ 16883 ШАКШЫ (4) ■ Һәрбер кара нәрсә шакшы булмас, һәрбер ялтыраган яхшы булмас ○ 639 ● 6502; 12169; 14465 ШАКШЫСЫ (1) ■ Башка авылның яхшысы - үз авылыңның шакшысы ○ 5162 ШАКЫЛДАР (1) ■ Бер үгезнең мөгезенә суксаң, мең үгезнең тоягы шакылдар ○ 3285 ШАКЫЛДАУНЫ (1) ■ Тимерче шакылдауны тавышка санамас ○ 312 ШАЛКАН (9) ■ Бодай чәчсәң, башагын җый, шалкан чәчсәң, тамырын җый ○ 1543 ● 1611; 1636; 1642; 1844; 9723; 10248; 15570; 15834 ШАЛКАННЫ (2) ■ Гөмбә белән шалканны аера алмау ○ 1355 ● 1624 ШАЛТЫРАГАН (1) ■ Кашык-аяк шалтыраган саен хатын аермыйлар ○ 13656 ШАЛТЫРАМЫЙ (3) ■ Йортта кашык-аяк шалтырамый булмый ○ 8268 ● 9963; 14722 ШАЛТЫРАП (1) ■ Сай елга шалтырап ага, тирән елга - тавышсыз ○ 419 ШАЛТЫРАР (1) ■ Көяз туңмас - калтырар, сөякләре шалтырар ○ 8804 ШАЛТЫРАСА (1) ■ Савыт-саба шалтыраса, өйгә тәртип керә ○ 9953 ШАЛТЫРЫЙ (4) ■ Алдыңда - ялтырый, артыңда - шалтырый ○ 720 ● 8657; 9891; 12952 ШАМБЫ (1) ■ Шамбы шома, кулдан тота да шуа ○ 4527 ШАПШАК (4) ■ Пөхтә кигән - матур кеше, шапшак кигән - шапшак кеше ○ 8808 (2) ● 13393; ШАПЫЛДАМЫЙ (1) ■ Бияләй үзе шапылдамый ○ 9038 ШАПЫРЫКНЫҢ (1) ■ Шапырыкның арты ерык ○ 12047 ШАПЫРЫЛА (1) ■ Мартта - шарт, апрельдә - шапырыла ○ 923 ШАПЫРЫЛЫП (1) ■ Бәла килсә шапырылып килә ○ 14814 ШАР (1) ■ Күзләр шар кебек булу ○ 10518 ШАРТ (10) ■ Каты таш ватылыр, каты агач шарт сынар ○ 126 ● 919; 923; 1687; 1744; 1884; 5600 (2); 15066; 16144 ШАРТЛАВЫ (2) ■ Кыска мылтыкның шартлавы яман ○ 5594 ● 5600 ШАРТЛАТА (1) ■ Кырык ел көтү көтеп, чыбыркы шартлата белмәгән ○ 2444 ШАРТЛЫЙ (2) ■ Утка салсаң, таш та шартлый ○ 8516 ● 8810 ШАРТТА-МАРТТА (1) ■ Шартта-мартта ни дә юк, тымызык күлдә корт уйный ○ 481 ШАРТ-ШОРТ (1) ■ Чатлы-ботлы - карама булыр, шарт-шорт янган - усак булыр ○ 1760 ШАРТЫ (1) ■ Дәрте булса, шарты табыла; чаткы булса, ялкын кабына ○ 12694 ШАРТЫННАН (1) ■ Аш артыннан - чәй шартыннан ○ 9124 шарым → дарым-шарым ШАТ (7 | 1) ■ Тулган айның күңеле һәрвакыт шат ○ 66 ● 554; 6278; 10052; 11234; 17066 (2), :1 ШАТАЛАК (1) ■ Шаталак - ат күтәрер, астыртын бот күтәрер ○ 11945 ШАТАЛАКНЫҢ (1) ■ Шаталакның теле уйный, тыбырсыкның арты уйный ○ 11946 ШАТЛАН (3) ■ Дус белән дус булганга шатлан, дошман белән дус булудан саклан ○ 5355 ● 6016; 6698 ШАТЛАНА (1) ■ Бала булган йортта мәче-көчек шатлана ○ 13928 ШАТЛАНГАН (1) ■ Иртә торган - эшенә шатланган, иртә өйләнгән - балаларына ○ 13168 ШАТЛАНЫРСЫҢ (3) ■ Иген чәчкәндә еласаң, сукканда шатланырсың ○ 1398 ● 6971; 11889 ШАТЛЫГЫҢ (1) ■ Шатлыгың ашса да - җыр, кайгы басса да - җыр ○ 16417 ШАТЛЫК (8) ■ Көткән кунак шатлык китерә ○ 10154 ● 14740; 14790; 14954 (2); 14960; 14961; ШАТЛЫКНЫ (1) ■ Кайгы белән танышмый торып шатлыкны танып булмый ○ 14877 ШАТЛЫКНЫҢ (2) ■ Сабыр - шатлыкның, ашыгу үкенечнең ачкычы ○ 11893 ● 14868 ШАТЛЫКТАН (2) ■ Берәү елый кайгыдан, берәү елый шатлыктан ○ 14800 ● 16437 ШАТЫРДАТЫП (1) ■ Бай үзе эшне ярата, шикәрне вак тарата, шатырдатып капкан чакта ак чыраен каралта ○ 5736 ШАУ (1) ■ Коры ярма, шау кибәк ○ 9471 ШАУЛАВЫ (1) ■ Бер агачның шаулавы илгә яңгыр яудырмас ○ 1675 ШАУЛАГАН (1) ■ Шаулаган судан курыкма, шым судан курык ○ 482 ШАУЛАП (1) ■ Шаулап яуган яңгыр яннан үтәр, сибәләп яуган яңгыр - җаннан ○ 1148 ШАУЛЫ (1) ■ Шаулы яңгыр тиз үтәр ○ 1149 ШАУЛЫЙ (1) ■ Умарта оясы кебек шаулый ○ 4752 ШАУ-ШУЫ (2) ■ Төтене күп - уты аз, шау-шуы күп - эше аз ○ 6140 ● 8663 ШАҺИ (1) ■ Эрләмәгән-сукмаган, Шаһи сиңа ыштанлык ○ 8754 ШАҺИТЕҢ (1) ■ Мулладан: "Шаһитең кем?" - дип сорагач, мәзингә күрсәткән, ди ○ 17039 ШАҺИТЫ (1) ■ Казанның шаһиты чүмеч ○ 9917 ШАШКАН (1) ■ Ташкан түгелер, шашкан көенер ○ 11929 ШАШКЫН (1) ■ Ташкын булсаң - басыл, шашкын булсаң - асыл ○ 11930 ШАШМА (1) ■ Бар булсаң ашма, юк булсаң шашма ○ 7544 ШАШЫНГАН (1) ■ Шашынган куян аучы өстенә менәр ○ 2272 ШАШЫРЫР (1) ■ Байның арбасы таудан тауга ашырыр, ярлының арбасы тигез җирдә шашырыр ○ 7266 ШАЯРМА (1) ■ Ут белән шаярма, су белән дусланма, җилгә ышанма ○ 8501 ШАЯРМАС (1) ■ Шаярмас малай булмас, алдамас кыз булмас ○ 14168 ШӘЙЛӘҮ (1) ■ Төтеннең кайсы якка авышканын шәйләү ○ 8575 ШӘКЕРТ (3) ■ Шәкерт булмый оста була алмассың ○ 6378 ● 6379; 16679 ШӘЛЕГӘ (1) ■ Сау булып тор әлегә, сәлам диген Галигә, бара калсаң Шәлегә ○ 5278 ШӘМ (10) ■ Ай шәүләсе - галәмгә, шәм шәүләсе - төбенә ○ 12 ● 5396; 5913; 8420; 8425-8427; 8445; 11021; 11508 ШӘМӘТНЕҢ ( | 1) ■ Мәмәт ачы алма ашаганга Шәмәтнең теше камашкан ○ 14288:2 ШӘМДӘЛ (1) ■ Шәмнең яме шәмдәл белән ○ 8428 ШӘМЕ (1) ■ Байның малын саный-саный ярлының шәме янып беткән ○ 7295 ШӘМНӘР (1) ■ Шәмнәр кыйбат булуда сукырның ни эше бар ○ 15331 ШӘМНЕҢ (1) ■ Шәмнең яме шәмдәл белән ○ 8428 ШӘМСЕЗ (1) ■ Күршесенә өмете булган шәмсез ятыр ○ 5212 ШӘП (10 | 1) ■ Бик шәп аккан чишмәнең башы якын була, имеш ○ 352 ● 1150; 2418; 4085; 4103; 7115; 9890; 11784; 12053; 15225; 17066:1 ШӘРАБ (1) ■ Сүз шәраб кебек: исертә дә, айныта да ○ 16021 шәрабен → кәбабен-шәрабен ШӘРАП (1) ■ Эчтем шәрап, булдым харап ○ 9867 ШӘРАФӘТЕ (1) ■ Яхшының шәрафәте, яманның кәсафәте тияр ○ 12386 ШӘРӘ (1) ■ Шәрә агачтан шык көтмә ○ 1708 ШӘРӘЛЕ (1) ■ Шәрәле имән ауды ○ 1777 ШӘРИГАТЬ (3) ■ Кул кулны белә, шәригать юлны белә ○ 16826 ● 16829; 16831 ШӘРИГАТЬТӘ (1) ■ Шәригатьтә оят юк ○ 16830 ШӘҮЛӘСЕ (4) ■ Ай шәүләсе - галәмгә, шәм шәүләсе - төбенә ○ 12 (2) ● 597; 15190 ШӘҮЛЕГӘН (1) ■ Шәүлегән су чыгарган, карга кинәнгән ○ 4220 ШӘФКАТЬ (1) ■ Олыларга хөрмәт кыл, кечеләргә шәфкать кыл ○ 15088 ШӘФКАТЬЛЕДӘН (1) ■ Сорама байдан, сора шәфкатьледән ○ 7414 ШӘҺӘР (6) ■ Шәһәр кызы киенгәнгә авыл кызы сөенгән ○ 5242 ● 5243; 5252; 8333; 8397; 13885 ШӘҺӘРГӘ (2) ■ Шәһәргә килсә - дустын танымый, далага чыкса - атын танымый ○ 5280 ● 12127 ШӘҺӘРДӘ (4) ■ Авылда бер бәрәкәт, шәһәрдә тугыз бәрәкәт ○ 5152 ● 5153; 5164; 5244 ШӘҺӘРНЕ (2) ■ Шәһәрне бак, шәһәрне бак, әйләндер дә кесәңне как ○ 5245 (2) ШӘҺӘРНЕҢ (2) ■ Шәһәрнең корымы да - шикәр ○ 5246 ● 5247 ШӘҺВӘТТӘН (1) ■ Мирза үлеме тамактан, суфи үлеме шәһвәттән ○ 5857 ШЕЛТӘЛӘШҮ (1) ■ Дуслар арасындагы шелтәләшү дуслыкны яңарта ○ 5379 ШЕШ (6) ■ Ит өчен шеш көяр ○ 9245 ● 9799 (2); 15330; 15363 (2) ШЕШӘ (3) ■ Шешә суы түгел инеш суы да җитмәс ○ 538 ● 9854; 10046 ШЕШӘГӘ (1) ■ Ярлы кесәсенә кергән акча шешәгә кергән чебен кебек дулый, ди ○ 7455 ШЕШӘР (2) ■ Этнең, өрә-өрә, борыны шешәр ○ 3735 ● 9705 ШЕШКӘ (1) ■ Эчтә калган сүз шешкә әйләнә имеш ○ 16137 ШИГЫРЬ (3) ■ Такмак өйрәнеп кенә шигырь язганчы, барабан кагып ипи тапканың артык ○ 16409 ● 16418; 16419 ШИГЫРЬНЕҢ (1) ■ Шигырьнең аз сүзендә күп мәгънә булыр ○ 16420 ШИК (1) ■ Кайда шик - шунда куркыныч ○ 11139 ШИКӘР (21) ■ Шәһәрнең корымы да - шикәр ○ 5246 ● 5332; 5891; 5998; 6332; 7480; 9324; 9375; 9380; 9401; 9451; 12310; 13363; 13394; 13435; 14069; 14177; 14458; 15464; 16080 (2) шикәр → бал-шикәр ШИКӘРЕ (1) ■ Чәе булса, шикәре табылыр ○ 9369 шикәрлек → чәй-шикәрлек ШИКӘРНЕ (2) ■ Бай үзе эшне ярата, шикәрне вак тарата, шатырдатып капкан чакта ак чыраен каралта ○ 5736 ● 9381 ШИКӘРНЕҢ (1) ■ Шикәрнең теше булса, үзен үзе ашар иде ○ 9382 ШИКЕЛЛЕ (24) ■ Усак яфрагы көндәшле хатыннар шикелле: җилсез көндә дә кыймылдап тора ○ 1759 ● 2344; 3394; 3788; 4534; 7135; 7402; 10030; 10690; 11049; 11111; 11150; 11222; 11276; 11909; 12081; 13419; 13460 (2); 13726; 14023; 15899; 16570; 16629 ШИКЛӘНЕР (1) ■ Шикле шикләнер, чикмәнен бөркәнер ○ 11310 ШИКЛЕ (1) ■ Шикле шикләнер, чикмәнен бөркәнер ○ 11310 ШИЛСӘ (1) ■ Бер дөядә ике өркәч, бере шилсә беренең көче юк ○ 2911 ШИҢӘ (1) ■ Матурлык - тиз шиңә торган чәчәк шикелле ○ 10690 ШИҢГӘК (1) ■ Шиңгән үләнне ашаган мал шиңгәк булыр ○ 1334 ШИҢГӘН (1) ■ Шиңгән үләнне ашаган мал шиңгәк булыр ○ 1334 ШИҢДЕ (1) ■ Өч көн үтте - чия чәчәге шиңде ○ 1824 ШИР (1) ■ Үзеңне ир белсәң, үзгәне шир бел ○ 13581 ШИРБӘТ (3) ■ Туган илнең җире - җәннәт, суы - ширбәт ○ 5058 ● 6711; 9735 ШИРБӘТЛЕ (1) ■ Килен килбәтле булсын, сүзе ширбәтле булсын ○ 13359 ШИФА (3) ■ Җир маеның лайласы җиде төрле сызлауга шифа ○ 1348 ● 9224; 15185 ШИФАСЫ (3) ■ Яңгыры булсын димә, шифасы булсын диген ○ 1172 ● 1299; 1319 ШИФАСЫЗ (1) ■ Дәвасыз авыру булмас, шифасыз дару булмас ○ 15216 шок → шак-шок ШОМА (4) ■ Шома боздан шуу ○ 1231 ● 4527; 4653; 10709 ШОМАРА (2) ■ Өйдә яткан күгәрә, читтә йөргән шомара ○ 6868 ● 9959 ШОМАРГАН (1) ■ Хәерче кесәсендәге шикәр кебек шомарган ○ 5998 ШОМАРТА (1) ■ Башны тарак шомартмый, гомер шомарта ○ 14704 ШОМАРТМЫЙ (1) ■ Башны тарак шомартмый, гомер шомарта ○ 14704 ШОМАРТСАҢ (2) ■ Калайны күпме шомартсаң да, көмеш булмас ○ 286 ● 7780 ШОМАРТЫР (1) ■ Тешләр ат колагын шомартыр ○ 2687 ШОМАРЫР (2) ■ Йөргән таш шомарыр, яткан таш мүкләнер ○ 122 ● 11910 ШОМБАЙ (1) ■ Исемем Шомбай, бәхетем шундай ○ 14987 ШОМЫРТ (1) ■ Шомырт чәчәк аткан вакытта кызлар җилкенә, балан чәчәк аткан вакытта балык сикерә ○ 1819 ШОҢКАР (9) ■ Толпар - тарбануыннан, шоңкар талпынуыннан билгеле ○ 2799 ● 2866; 2964; 3148; 4189-4193 ШОҢКАРГА (1) ■ Хан баласы ханга охшар, балабан шоңкарга охшар ○ 5921 ШОҢКАРДАН (2) ■ Толпардан - тояк, шоңкардан кыяк калыр ○ 2801 ● 4194 шорт → шарт-шорт ШӨГЫЛЕН (1) ■ Шөгыльле - шөгылен күрсәтер, шөгыльсез - фигылен күрсәтер ○ 6154 ШӨГЫЛЬЛЕ (1) ■ Шөгыльле - шөгылен күрсәтер, шөгыльсез - фигылен күрсәтер ○ 6154 ШӨГЫЛЬСЕЗ (1) ■ Шөгыльле - шөгылен күрсәтер, шөгыльсез - фигылен күрсәтер ○ 6154 ШӨКЕР (8 | 2) ■ Күпне күр дә фикер ит, юкны күр дә шөкер ит ○ 600 ● 695, :1, :2; 7641; 7649; 9385; 11780; 12378; 16910 ШӨКЕРГӘ (1) ■ Юк шөкергә тук шөкер ○ 7649 ШӨКЕРЛЕК (1) ■ Шөкерлек килмәсә дә, көферлек килә ○ 11947 ШӨКРАНАСЫЗ (1) ■ Шөкранасыз кешедән икмәк-тоз кадерен белгән эт яхшы ○ 11948 ШӨПШӘНЕҢ (1) ■ Шөпшәнең оясын туздырсаң, уртага алып талый ○ 4829 ШӨШЛЕ (6) ■ Балта биреп, шөшле алдым ○ 1977 ● 2001; 7522; 8718; 9068; 9074 ШӨШЛЕДӘ (1) ■ Гаеп бездә түгел, шөшледә ○ 9077 ШӨШЛЕДӘН (1) ■ Энәдән энә туа, шөшледән шөшле туа ○ 8718 ШУА (2) ■ Аптыраган үрдәк койрыгы белән шуа ○ 4398 ● 4527 ШУАРГА (1) ■ Кеше чанасы белән шуарга яхшы ○ 7040 ШУК (1) ■ Балаң булса шук булсын, ике күзе ут булсын; әгәр шулай булмаса, дөньяда да юк булсын ○ 14005 ШУЛ (65 | 1) ■ Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр ○ 1182 ● 1184; 1240; 1241; 1415; 1650; 1872; 2003; 2331; 3526; 3537; 3704; 3722; 3820; 3840:3; 3998; 4377; 4646; 5812 (2); 5821 (2); 5864; 5914; 6073; 6531; 6800; 7595; 8281; 8464; 8592; 8774; 9147; 9560; 9590; 9910; 9954; 10443; 10641; 11718; 12271; 12518; 12584; 12721; 12797; 12826 (2); 12866; 13727; 13980; 14160 (2); 14555 (2); 14752; 15142; 15490; 15713; 16004; 16205; 16281; 16620; 16824; 16978; 17010; 17024 ШУЛАЕН (1) ■ Анысы шулай шулаен, тартып җибәр кураен ○ 16447 ШУЛАЙ (16) ■ Заманың ничек булса, бүркеңне шулай ки ○ 821 ● 1430; 1789; 3818; 4681; 7069; 7683; 8700; 9383 (2); 9789; 10216; 14005; 14938; 15063; 16447 ШУЛАЙГА (1) ■ Чаян явызлыктан чакмый, табигате шулайга чага ○ 4691 ШУЛДЫР (1) ■ Үзе сөйләр, үзе көләр - шулдыр юләр ○ 11747 ШУЛКАДӘР (1) ■ Сүз - чүпрә: никадәр күп салсаң, шулкадәр күперә ○ 16020 ШУЛПА (8) ■ Елына күрә җылы шулпа ○ 1039 ● 3138; 9204; 9224; 9230; 9235; 9384; 9688 ШУЛПАСЫ (4) ■ Куян шулпасының шулпасы ○ 2281 ● 4209; 9109; 9475 ШУЛПАСЫН (2) ■ Шулпасын эч, табагын безгә калдыр ○ 9732 ● 9734 ШУЛПАСЫНЫҢ (1) ■ Куян шулпасының шулпасы ○ 2281 ШУМАЙ (1) ■ Шулай ул, шулай ул, майламасаң шумай ул ○ 9383 ШУМЫЙ (1) ■ Коры җирдә чана да шумый ○ 129 ШУНДА (46 | 1) ■ Диңгез кайда, чырылдак су шунда ага ○ 362 ● 393; 394; 1652; 1960; 2228; 2820; 3189; 3726; 3958; 4492; 4737; 4774; 4782; 4883; 5005; 5006; 5036; 5156; 5303 (2); 6067; 6569; 6693; 6893; 7478; 8162; 8609; 8682; 8708, :1; 8712; 9253; 10098 (2); 10243; 10337; 10415; 10671 (2); 11139; 12070; 12095; 13177; 14190 (2); 15551 ШУНДАДЫР (1) ■ Зәңгәр төймәм кемдәдер, минем күңелем шундадыр ○ 8956 ШУНДАЙ (1) ■ Исемем Шомбай, бәхетем шундай ○ 14987 ШУНДУК (2) ■ Бер ярлы кеше әйткән: "Бу ни гаҗәп, бай кесәсенә акча җырлап керә, минем кесәгә елап керә дә, шундук дулап чыга", - дигән, ди ○ 7319 ● 16800 ШУНДЫЙ (18) ■ Җирең нинди булса, икмәгең шундый була ○ 1487 ● 2377; 2832; 2941; 3266; 5404; 6784; 8300; 8315; 8840; 9919; 10767; 13283; 13349; 14064; 14612; 16503; 17053 ШУНДЫЙДАН (1) ■ Нинди күпер салсаң, шундыйдан үтәрсең ○ 6807 ШУНДЫЙ-ШУНДЫЙ (1) ■ Шундый-шундый эшләр, тора-бара нишләр ○ 6314 ШУННАН (12) ■ Башта бир фонтан, шуннан соң мактан ○ 273 ● 1183; 2760; 5858; 6717; 6979; 6981; 8271; 8683; 8725; 8742; 10029 ШУНЧА (1) ■ Аучы ничә әмәл белсә, аю шунча юл белә ○ 2011 ШУНЫ (24 | 1) ■ Ни чәчсәң шуны урырсың, җил чәчсәң буран урырсың ○ 1429 ● 1892; 2324; 2330; 3840:2; 3845; 5220; 5797; 6113 (2); 6114; 6360; 7532; 9677; 9790; 10465; 10539; 14090; 14334; 14445; 15227; 16099; 16649; 16817; 17057 ШУНЫКЫ (4) ■ Җир кемнеке - икмәге шуныкы ○ 1480 ● 1782; 4748; 8297 ШУНЫҢ (11) ■ Кемнең тарысы - шуның тавыгы ○ 1549 ● 3259; 7036-7038; 8275; 8513; 8520; 10925; 16375; 16594 ШУҢА (4) ■ Бүрәнәнең юан башы кем җилкәсендә булса, шуңа авыр ○ 1910 ● 3538; 4627; 8053 ШУҢАРГА (1) ■ Эт кемгә өрә, мәче шуңарга мыраулый ○ 3599 ШУРПА (1) ■ Малың булса, утыртырлар уртага, малың булмаса, каптырмыйлар шурпа да ○ 7410 ШУРПАСЫ (3) ■ Арзанның шурпасы татымас ○ 7863 ● 8494; 11925 ШУРПАСЫН (1) ■ Эч шурпасын, ник куркасың ○ 9505 ШУУ (1) ■ Шома боздан шуу ○ 1231 ШУШЫ (1) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 ШУШЫЛАРНЫ (1) ■ Атадан ул туса - иге, ата юлын куса - иге, биленә садак буса - иге, битенә килер оятны үзе белеп юса - иге, шушыларны кылмаса, барыннан да югы - иге ○ 14357 шуы → шау-шуы ШУЫША (1) ■ Яманлык канатланып оча, яхшылык ташбака кебек шуыша ○ 12263 ШҮРӘЛЕ (5) ■ Былтырны шүрәле дә эзләп тапмаган ○ 788 ● 9447; 11053; 16787; 16803 ШҮРЕ (3) ■ Бар чагында бүре күк, юк чагында шүре күк ○ 7634 ● 8742; 8988 ШҮРЕДӘЙ ( | 1) ■ Булганда бүредәй, булмаганда шүредәй ○ 7634:1 ШҮРЕДЕР (1) ■ Ачтыр - бүредер, ялангачтыр - шүредер ○ 9584 ШҮРЛИ (1) ■ Шүрәле судан шүрли ○ 16787 ШЫБЫРДАП (1) ■ Түбәсе тишек - шыбырдап су үтә ○ 8380 шыгыр → ыгыр-шыгыр ШЫГЫРДАВЫ (1) ■ Арбаның шыгырдавы дегеттән, хатынның лыгырдавы ирдән ○ 13793 ШЫГЫРДАВЫКЛЫ (1) ■ Шыгырдавыклы агач озак чыдар, шыгырдамаган тиз сынар ○ 1707 ШЫГЫРДАГАН (1) ■ Бер шыгырдаган агач гомер буе шыгырдый ○ 1678 ШЫГЫРДАМАГАН (1) ■ Шыгырдавыклы агач озак чыдар, шыгырдамаган тиз сынар ○ 1707 ШЫГЫРДЫЙ (8) ■ Бер шыгырдаган агач гомер буе шыгырдый ○ 1678 ● 6980; 6984; 7014; 7061; 7065; 7069; 7111 ШЫК (1) ■ Шәрә агачтан шык көтмә ○ 1708 ШЫКСЫЗ (1) ■ Маймыл ни хәтле шыксыз булса, шул хәтле күбрәк кыланыр ○ 2331 ШЫКЫРДЫК (1) ■ Саескан, сандугач кебек сайрармын дип, шыкырдык булып калган ○ 4079 ШЫМ (1) ■ Шаулаган судан курыкма, шым судан курык ○ 482 ШЫМЧЫ (3) ■ Шымчы колагын шыңкайтыр ○ 5651 ● 5652; 13664 ШЫНА (1) ■ Шымчы шына кагарга оста булыр ○ 5652 ШЫҢКАЙТЫР (1) ■ Шымчы колагын шыңкайтыр ○ 5651 ШЫҢРАМЫЙ (1) ■ Хуҗа кулындагы чүлмәк шыңрамый гына ватыла ○ 9974 ШЫҢШЫГАН (1) ■ Гармунга җырлыйм дип, Акбай да шыңшыган ○ 3477 ШЫҢШЫЙ (2) ■ Ач эткә аш бирсәң, тук эт шыңшый ○ 3460 ● 7018 ШЫҢШЫМАС (1) ■ Эткә сөяк белән атсаң шыңшымас ○ 3691 ШЫПЫРТ (1) ■ Тәмле бәлештән калыр идем, шыпырт сүздән калмас идем ○ 16312 ШЫР (3) ■ Чыпчык пыр иткәндә, йөрәге шыр итә ○ 4186 ● 8033; 11775 ШЫРПЫ (10) ■ Диңгезне шырпы белән болгатып булмый ○ 372 ● 1045; 2245; 5653; 6386; 8455 (2); 8456; 11231; 14614 ШЫРПЫЛЫ (3) ■ Шырпылы агач кулга кас ○ 1963 ● 2224; 11997 ШЫРЫККА (1) ■ Яшең җитсә кырыкка, эшең китәр шырыкка ○ 15103 ШЫТМАС (2) ■ Карга күзе төшкән орлык шытмас ○ 3972 ● 16580 ШЫТЫМЫННАН (1) ■ Булыр ашлык шытымыннан билгеле ○ 1388 ЫГЫР-ШЫГЫР (1) ■ Ыгыр-шыгыр көн үтсен, байның күңеле үссен ○ 5999 ЫЖЛАМЫЙ (1) ■ Хуҗасы ыжламый самовары чыжламый ○ 10177 ЫЗАН (2) ■ Һәрбер эш план белән, ат сукалый ызан белән ○ 6280 ● 7150 ЫЗБА (2) ■ Иттән богыл куймыйлар, сөяктән ызба куймыйлар ○ 9250 ● 13900 ЫЗГЫТ (1) ■ Мине ызгытканчы этне ызгыт ○ 3780 ЫЗГЫТКАНЧЫ (1) ■ Мине ызгытканчы этне ызгыт ○ 3780 ЫЗГЫШ (3) ■ Ызгыш - дошманлыкның башы ○ 5490 ● 8304; 16132 ЫЗГЫШМАУ (1) ■ Гафу үтенгәнче ызгышмау яхшырак ○ 15830 ЫЗГЫШСАҢ (1) ■ Күршең белән ызгышсаң, кемгә керерсең? ○ 5218 ЫЗГЫШЫ (1) ■ Байның - ызгышы, патшаның сугышы бетмәс ○ 5740 ЫЛАК (3) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ● 14038; 14070 ЫЛАНШАК (1) ■ Ыланшак - асраганда мөлкәт, асрап беткәч - михнәт ○ 14071 ЫЛТАРА (1) ■ Ни ылтара, ни пылтара - калган ике уртада ○ 737 ЫМСЫН (1) ■ Ымсынганга ымсын ашы ○ 9733 ЫМСЫНГАН (1) ■ Кеше кулындагыга ымсынган - үз кулындагысы ычкынган ○ 11850 ЫМСЫНГАНГА (1) ■ Ымсынганга ымсын ашы ○ 9733 ЫНДЫР (6) ■ Ындыр тулы кибән - кесә тулы акча ○ 1466 ● 1507; 3601; 4332; 5333; 16043 ЫНДЫРДА (3) ■ Сабанда килешкән ындырда сугышмас ○ 1434 ● 1436; 1467 ЫНДЫРЫҢ (1) ■ Тирес түксәң җиреңә, ындырың тулыр игенгә ○ 1452 ЫҢГЫРАШ (1) ■ Дусың авырса, син дә ыңгыраш ○ 5410 ЫҢГЫРАШМАС (1) ■ Авырмаган кеше ыңгырашмас ○ 15155 ЫҢГЫРАШЫП (1) ■ Ярлының кесәсенә акча ыңгырашып керә, җырлашып чыга, ди ○ 7497 ЫҢГЫРАШЫРСЫҢ (1) ■ Сабанда сайрашмасаң, уракта ыңгырашырсың ○ 1435 ЫҢГЫРЧАГЫМ (1) ■ Абзый, син минем белән үзең туган, ыңгырчагым туган түгел ○ 14539 ЫҢГЫРЧАК (2) ■ Тумаган тайга - тимер ыңгырчак ○ 2865 ● 10141 ЫП (1) ■ "Ып" дияргә ярамый, калка-чыга ачуым ○ 12658 ЫРАЕМ (1) ■ Чыраем яман булса да, ыраем яхшы ○ 10739 ЫРАМАС (1) ■ Үзе белмәс, кешедән сорамас - бервакытта да ырамас ○ 16688 ЫРАМЛЫ (2) ■ Бергәләп эшләгән эш ырамлы була ○ 6045 ● 6924 ЫРАР (1) ■ Юл белән йөрсәң юртып йөр, юртып йөрсәң юл ырар ○ 6836 ЫРГАК (1) ■ Ыргак тотып атаң калганчы, уймак тотып анаң калсын ○ 14453 ЫРГЫЛЫР (1) ■ Еланның өненә басма, йөзеңә ыргылыр ○ 4654 ЫРГЫТ ( | 1) ■ Атыңны урлатсаң, йөгәнеңне артыннан ыргыт ○ 2621:3 ЫРГЫТЫП (1) ■ Хатын чабата түгел, ыргытып ташлый алмассың ○ 13730 ЫРДЫЙ-БЫРДЫЙ (1) ■ Ырдый-бырдый баш булса, алабута аш булыр ○ 5959 ЫРЛАШМЫЙ (1) ■ Эт ырлашмый танышмас ○ 3650 ЫРУ (2) ■ Кайсы ыру көчле - ханны шул куя, кайсы ыру үчле - канны шул коя ○ 5812 (2) ЫРУЛЫ (1) ■ Ырулы ил - оялы каз ○ 5093 ырулы → кардәш-ырулы ЫРУЛЫНЫҢ (1) ■ Ырулының угы узар ○ 14527 ЫРУ-ТУГАН (2) ■ Ыру-туган бер үледә, бер тередә ○ 14525 ● 14526 ЫРУЫ (2) ■ Этнең ыруы юк ○ 3732 ● 14528 ЫРУЫН (1) ■ Сөмсез сыер үз ыруын танымас ○ 3226 ЫРУЫНА (1) ■ Сыер алсаң - тоягына кара, хатын алсаң - ыруына кара ○ 14501 ЫРЫЙ (1) ■ Эш бергәләп эшләгәндә генә ырый ○ 6165 ЫРЫЛДАГАН (1) ■ Ырылдаган этнең янына барма ○ 3539 ЫРЫЛДАП (1) ■ Эт баласын ырылдап сөяр ○ 3560 ЫРЫЛДАРГА (1) ■ Атам юк ырылдарга, анам юк мырылдарга ○ 14463 ЫРЫЛДАШКАНЫ (1) ■ Этнең ырылдашканы - исәнләшкәне ○ 3731 ЫРЫМ (3) ■ Аттан егылганга - ырым, дөядән егылганга - кабер ○ 2586 ● 7335; 16788 ЫРЫМЧЫ (1) ■ Ырымчы ырым итәр, ырымы кырын китәр ○ 16788 ЫРЫМЫ (2) ■ Гидай ырым итәр, ырымы кырын китәр ○ 7335 ● 16788 ЫРЫС (2) ■ Орыш бар җирдә ырыс тормый ○ 5609 ● 13776 ЫРЫСКАЛ (1) ■ Безгә дигән ырыскал төшкән калган тырыстан ○ 14980 ЫРЫСЫ (2) ■ Яхшы әдәм - илнең ырысы, яхшы сүз - җанның тынычы ○ 12334 ● 15068 ЫСПАЙ (2) ■ Ыспай туңмас - калтырар, борын асты ялтырар ○ 8819 ● 8820 ЫСПАЙЛАНСА (1) ■ Үрдәк, ничаклы ыспайланса да, аккош була алмый ○ 4423 ЫСТАНЫ (1) ■ Киндер ыстаны киендерә, чүпләме күзне сөендерә ○ 1550 ЫСЫЛДЫЙ (1) ■ Койрыгына бассаң, елан да ысылдый ○ 4668 ЫЧКЫНГАН (2) ■ Кулдан ычкынган чыпчыкны яңадан тота алмассың ○ 4172 ● 11850 ЫЧКЫНДЫРМА (4) ■ Иртәгәгә ышанып, бүгенге көнеңне кулдан ычкындырма ○ 840 ● 7988; 8185; 16768 ЫЧКЫНДЫРСАҢ (1) ■ Сүзнең вакытын ычкындырсаң, әсәре булмас ○ 16046 ЫЧКЫНДЫРУ (1) ■ Тезгенне кулдан ычкындыру ○ 7112 ЫЧКЫНМЫЙ (1) ■ Биш бармакка эләккән ычкынмый ○ 10916 ЫЧКЫНСА (3) ■ Куян алдан ычкынса, эт куып җитми ○ 2247 ● 15763 (2) ЫЧКЫРЫ (1) ■ Ыштаны юк ычкыры белән мактана ○ 8940 ЫЧКЫРЫМ (1) ■ Үз эшем үземә җиткән, ычкырым теземә җиткән ○ 6333 ЫШАН (14) ■ Аңа ышан - суга таян ○ 499 ● 1115; 5573 (2); 10402; 10526; 10527; 11620; 12238; 16133; 16221; 16737; 16846; 16848 ЫШАНА (4) ■ Аю көченә ышана, кеше акылына ышана ○ 11525 (2) ● 16470; 16824 ЫШАНГАН (19 | 2) ■ Ышанган тауда киек юк ○ 197 ● 198; 3399; 5211; 6678; 10897; 11721; 12703; 13688; 13758 (4); 16754 (2); 16761; 16847, :1 (2); 16850; 16893 ЫШАНГАННАР (1) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 ЫШАНГАНЫҢНЫ (1) ■ Һәр ишеткәнеңә ышанма, һәр ышанганыңны сөйләмә ○ 16259 ЫШАНДЫРА (3) ■ Карга карганып ышандыра ○ 3962 ● 7892; 16165 ЫШАНМА (31) ■ Кышкы көннең җылынуына ышанма ○ 874 ● 1115; 2554; 4643; 5336; 5491; 7311; 7591; 7712; 8501; 9819; 9842; 10402; 10526; 10527; 11620; 12238; 12953; 13430; 13466; 13522; 13604; 14842; 15517; 15747; 16133; 16221; 16253; 16259; 16737; 16848 ЫШАНМАГАН (2) ■ Күзенә ышанмаган кулы белән капшар ○ 10437 ● 16173 ЫШАНМАГАННАР (1) ■ Ярлының кара бодаен күсе ашагач, ышанмаганнар, байның сука тимерен ашаганга ышанганнар ○ 7496 ЫШАНМАСА (1) ■ Үрдәк, үзенә ышанмаса, әкәлә йотмый ○ 4430 ЫШАНМАСАҢ (1) ■ Ышанмасаң, үзең ант ит ○ 12659 ЫШАНМАСЛАР (1 | 1) ■ Бер ялган сөйләсәң тугыз дөресеңә дә ышанмаслар ○ 15801 ● 16173:1 ЫШАНМАСТАЙ (1) ■ Кеше ышанмастай сүзне дөрес булса да сөйләмә ○ 15897 ЫШАНМАУ (2) ■ Үз колагыңа үзең ышанмау ○ 10528 ● 16260 ЫШАНМЫЙЛАР (1) ■ Куйны бүрегә ышанмыйлар ○ 3099 ЫШАНСА (1) ■ Колак күзгә ышанса, күз күзгә ышаныр ○ 10408 ЫШАНСАҢ (1) ■ Әйткән бер сүзгә ышансаң, төпсез коега төшәрсең ○ 16212 ЫШАНУ (1) ■ Һәр кешенең сүзенә ышану - ахмаклык, һичкемгә ышанмау - кирелек ○ 16260 ЫШАНУЧЫ (1) ■ Ишеткән бер сүзгә ышанучы - ялганчы ○ 10388 ЫШАНЫП (11) ■ Иртәгәгә ышанып, бүгенге көнеңне кулдан ычкындырма ○ 840 ● 1123; 2935; 5310; 6268; 7035; 7418; 9020; 13659; 15229; 16849 ЫШАНЫР (10) ■ Төлке койрыгына ышаныр ○ 2297 ● 4121; 5907; 7446; 10408; 11073 (2); 16478 (2); 17072 ЫШАНЫЧСЫЗЛЫКНЫҢ (1) ■ Вәгъдәдә тормау - ышанычсызлыкның беренче баскычы ○ 12480 ЫШАНЫЧЫҢ (1) ■ Алдыңда - ышанычың, артыңда таянычың булсын ○ 669 ЫШКЫ (3) ■ Пычкы сораганга - ышкы, ышкы сораганга пычкы тоттырмыйлар ○ 1930 (2) ● 1964 ЫШКЫЙ (1) ■ Кәҗәгә сызлавык чыкса, ул аны агачка ышкый ○ 3045 ЫШКЫЛАУДАН (1) ■ Ботаклы агачны ышкылаудан ни файда ○ 1908 ЫШКЫЛМЫЙЧА (1) ■ Ышкылмыйча асылташ та ялтырамый ○ 317 ЫШКЫМА (1) ■ Сусыз мунчала белән арканы ышкыма ○ 10846 ЫШКЫНМЫЙЧА (1) ■ Кортлы кәҗә ышкынмыйча торалмый ○ 3013 ЫШКЫНСА (1) ■ Ике сыер ышкынса, арада чебен үлә ○ 3164 ЫШКЫНЫР (1) ■ Кәҗәнең әҗәле җитсә, көтүченең таягына ышкыныр ○ 3055 ЫШТАН (5) ■ Эш эздән, ыштан тездән ○ 6322 ● 8755; 8951; 13623; 13780 ЫШТАНЛЫК (1) ■ Эрләмәгән-сукмаган, Шаһи сиңа ыштанлык ○ 8754 ЫШТАННЫ (1) ■ Кигән ыштанны кем күрә, күшәгәне ил күрә ○ 8903 ыштанны → күлмәк-ыштанны ЫШТАНСЫЗ (1) ■ Ыштансыз билгә каеш бау ○ 8989 ЫШТАНЫ (2) ■ Ыштаны бөтен кеше теләгәнчә чүгәли ○ 8939 ● 8940 ЫШТАНЫМ (1) ■ Илнең авызын тыгарга илле ыштаным юк ○ 5142 ЫШТАНЫННАН (1) ■ Эш тапмаган ыштаныннан бет баккан ○ 6178 ЫШТАНЫНЫҢ (1) ■ Бишмәтенең җиңе юк, ыштанының төбе юк ○ 8954 ЫШТАНЫҢ (1) ■ Кәҗә дә торнадан "ыштаның юк" дип көлгән ○ 3028 ЫШТЫР (3) ■ Тависның күлмәге ефәк булса да, аягы ыштыр булыр ○ 4124 ● 7962; 10729 ЫШТЫРГА (1) ■ Шалканны ефәккә төргәннән бәясе артмас, энҗене ыштырга төргәннән бәясе кимемәс ○ 1624 ЫШЫГЫ (1) ■ Давыллы көннең ышыгы бар, явымлы көннең йокысы бар ○ 1087 ЫШЫК (2) ■ Яңгырдан ышык кына ○ 1235 ● 14574 ЫШЫКЛЫЙ (1) ■ Якындагы хәтәр ерактагысын ышыклый ○ 14965 ЭЗ (7) ■ Кар яуды - эз басылды ○ 1098 ● 1898; 2019 (2); 5059; 6830; 10883 ЭЗГӘ (1) ■ Дусны - үзгә, дошманны ялган эзгә юлыктыр ○ 5397 ЭЗДӘН (6) ■ Баскан эздән су чыгара ○ 500 ● 2139; 6322; 6988; 6996; 8066 ЭЗЕ (11) ■ Суда көймә эзе беленми ○ 448 ● 1421; 2262 (2); 2970; 6813; 7078; 8895; 12631; 14736; ЭЗЕН (2) ■ Ат эзен колын таптар ○ 2526 ● 4607 ЭЗЕНӘ (1) ■ Ат аягы эзенә су җыела ○ 2477 ЭЗЕННӘН (2) ■ Баскан эзеннән ут чыга ○ 6884 ● 12862 ЭЗЕҢӘ (1) ■ Хәсрәт белән бәла эзеңә басып кына йөри ○ 14957 ЭЗЛӘ (9) ■ Данны басудан эзлә ○ 1393 ● 5396; 7768 (2); 10235 (2); 10692; 14166; 16539 ЭЗЛӘГӘН (16) ■ Җиңелне эзләгән авырга каба ○ 640 ● 718; 736; 2746; 2903; 3272; 3849; 5467; 6543; 6830; 7433; 11931; 12675; 12719; 12938 (2) ЭЗЛӘГӘННЕ (1) ■ Күктән эзләгәнне алла җирдән бирде ○ 16885 ЭЗЛӘГӘНЧЕ (1) ■ Улыңа кыз эзләгәнче кызыңа ул эзлә ○ 14166 ЭЗЛӘМӘ (12) ■ Кардан гөмбә эзләмә ○ 1104 ● 2468; 3862; 4277; 5312 (2); 9563; 9911; 10692; 10961; 16539; 16877 ЭЗЛӘМӘГӘН (1) ■ Дуслар эзләмәгән кеше үзенә дошман ○ 5384 ЭЗЛӘМИ (2) ■ Алтын кешене эзләми, кеше алтынны эзли ○ 7738 ● 15221 ЭЗЛӘМИЛӘР (2) ■ Үгез астыннан бозау эзләмиләр ○ 3269 ● 8539 ЭЗЛӘП (5 | 1) ■ Җиде кат җир астына керсә дә, эзләп табу ○ 250 ● 788; 7560; 9978:2; 14836; 16989 ЭЗЛӘР (6 | 3) ■ Эшчән бәхетне эштән эзләр, ялкау бәхетне читтән эзләр ○ 6551 (2) ● 7965; 11078:1, :1, :2; 12602 (2); 15251 ЭЗЛӘРГӘ (1) ■ Сиңа биргән акчаны багор белән су төбеннән эзләргә ○ 7836 ЭЗЛӘСӘ (1) ■ Күп эзләсә, юк табылыр ○ 5030 ЭЗЛӘСӘҢ (5) ■ Эт белән эзләсәң дә табарлык түгел ○ 3789 ● 5481; 6113; 8445; 11021 ЭЗЛӘҮ (2) ■ Көндез шырпы белән эзләү ○ 1045 ● 1365 ЭЗЛӘҮЧЕ (1) ■ Данны эзләүче түгел, эшләүче таба ○ 6055 ЭЗЛӘШ (1) ■ Кода-кодагый булганчы бик эзләш тә бик сораш, кода-кодагый булгачтын, хәлең булса бик сыйлаш ○ 14626 ЭЗЛИ (14) ■ Тавык, йомыркасы артына җиткәч, урын эзли ○ 4306 ● 5442 (2); 6448 (2); 7738; 9518; 11078 (2); 12733 (2); 13089; 15224; 15264 ЭЛӘБЕЗ (1) ■ Ике әнкә, бер чөнкә, эләбез дә чөябез ○ 9024 ЭЛӘГӘ (15) ■ Табышлы бүре өненә керә, табышсыз бүре камауга эләгә ○ 2201 ● 2317; 3307; 3857; 4103; 4543; 4563; 6767; 6773 (2); 9260; 14035; 14065; 14854; 15492 ЭЛӘГӘСЕҢ (1) ■ Күзәттә күзең эленсә, дошман кулына үзең эләгәсең ○ 5596 ЭЛӘГЕП (1) ■ Салам да парлы казыкка эләгеп кала ○ 8626 ЭЛӘГЕР (3) ■ Төлкенең тәҗрибәлесе капкынга ике аягы белән эләгер ○ 2316 ● 4484; 5408 ЭЛӘГЕШКӘН (1) ■ Күпер башында күчәр башлары эләгешкән ○ 7108 ЭЛӘККӘН (7) ■ Тегермән ташына эләккән он булыр ○ 1446 ● 3535; 4493; 4534; 4847; 10916; 16780 ЭЛӘККӘЧ (2) ■ Читлеккә эләккәч, ерткыч та юашлана ○ 2023 ● 4469 ЭЛӘКМӘГӘН (1) ■ Башта эләкмәгән балыкка соңыннан үкенмә ○ 4481 ЭЛӘКМӘГӘЧ (1) ■ Эт тә, ит эләкмәгәч, "сасы" ди ○ 3642 ЭЛӘКМӘДЕ (1) ■ Тәти бүрек эләкмәде, бәти бүрекне мин яратмыйм ○ 9018 ЭЛӘКМӘС (1) ■ Үрмәкүч тозагына үрдәк эләкмәс ○ 4431 ЭЛӘКМӘСӘ (1) ■ Моннан эләкмәсә, тегеннән эләгә ○ 4543 ЭЛӘКМӘСЕН (1) ■ Борыныңны бик күтәрмә, эләкмәсен агачка ○ 10560 ЭЛӘКМИ (5) ■ Кирәк таш кулга эләкми ○ 133 ● 3191; 4400; 4504; 10033 ЭЛӘКСӘҢ (1) ■ Тинтәккә эләксәң, тинтерәрсең ○ 11688 ЭЛӘКТЕК (1) ■ Явымнан качып, яшенгә эләктек ○ 1232 ЭЛӘКТЕР (1) ■ Кортның анасын эләктер, иле тубалга үзе керер ○ 4738 ЭЛӘКТЕРЕР (1) ■ Ачкүз олы кашык эләктерер ○ 9564 ЭЛӘКТЕРҮ (1) ■ Үгезне мөгезеннән эләктерү ○ 3330 ЭЛГӘН (1) ■ Күрми күргән чабатасын түргә элгән ○ 9053 ЭЛГӘРЕ (2) ■ Күкәй салмас тавык көн элгәре кытаклый ○ 4288 ● 11281 ЭЛГӘРЕДӘЙ (1) ■ Элгәредәй ирең булмас, яшьтәгедәй ашың булмас ○ 13573 ЭЛДЕР (1) ■ Белмәгәнне белдер, кулына алтын йөзек элдер ○ 16523 ЭЛЕГРӘК (1) ■ Колак күздән элегрәк гашыйк булыр ○ 10409 ЭЛЕК (31) ■ Айның балкуыннан элек табы күзгә төшә ○ 22 ● 1280; 1403; 2618; 3929; 4628; 4629; 5492; 5573; 6155-6157; 8165; 8613; 8620; 8629; 9987; 10060; 10619; 11489; 11981; 12218; 14104; 14599; 15138; 16022; 16042; 16045; 16134; 16863; 17022 ЭЛЕККЕ (2) ■ Элекке ирем - тиресле җирем ○ 13574 ● 13761 ЭЛЕККЕДӘЙ (1) ■ Элеккедәй эшем юк, бәйрәмдәгедәй ашым юк ○ 6716 ЭЛЕККЕСЕНЕҢ (1) ■ Элеккесенең казасы - соңгысының җәзасы ○ 13575 ЭЛЕНЕП (1) ■ Бәхет казык башында эленеп тормый ○ 14826 ЭЛЕНЕР (1) ■ Бавы бар дорба эленер, бавы юк дорба җирдә ятып калыр ○ 7006 ЭЛЕНМӘ (1) ■ Белмәгән эшкә үрелмә, үрелеп тозакка эленмә ○ 6342 ЭЛЕНСӘ (1) ■ Күзәттә күзең эленсә, дошман кулына үзең эләгәсең ○ 5596 ЭЛЕП (4) ■ Элеп алып, селкеп салу ○ 5708 ● 8401; 10561; 10859 ЭЛҖЕН (1) ■ Элҗен көн суга бер кашык салкын кушыла икән ○ 967 ЭЛМӘГӘН (2) ■ Күзгә элмәгән чүп күзгә төшәр ○ 8416 ● 12062 ЭЛМӘК (2) ■ Муенга элмәк - тияккә ялау ○ 10294 ● 13910 ЭЛМИЛӘР ( | 1) ■ Тумаган балага бишек элмиләр ○ 14058:1 ЭЛПӘ (1) ■ Элпә йөз кат ялтыраса да, якут нуры артык булыр ○ 318 ЭЛҮ (2) ■ Авызны чөйгә элү ○ 10600 ● 13910 ЭНӘ (39) ■ Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән караучыга дөнья бәләкәй ○ 32 ● 320; 460; 4957; 5926; 5947; 6316; 6617; 6778; 6843; 8586; 8712-8716; 8718; 8734; 8743-8749; 8757; 10200; 10864; 10972; 12387; 12605; 12950; 13040; 14657; 14753; 15167; 15646; 15868; ЭНӘГӘ (3) ■ Агыйделнең аръягында - бер энәгә бер сыер, барып карасаң - чүп тә юк ○ 336 ● 3151; 3162 ЭНӘДӘН (4) ■ Энәдән куркып лом йотма ○ 8717 ● 8718; 8750; 15545 ЭНӘ-ҖЕБЕҢНЕ (1) ■ Хатының җыбыткы булса, энә-җебеңне үзең тотарсың ○ 13753 ЭНӘНЕ (4) ■ Ялкау энәне озын саплар ○ 6578 ● 8719; 8720; 8751 ЭНӘСЕ (2) ■ Энәсе үткәннең җебе үтәр, бүләге үткәннең сүзе үтәр ○ 8188 ● 8752 ЭНӘСЕЗ (2) ■ Инәсез торып була, энәсез торып булмый ○ 8679 ● 8721 ЭНӘСЕНӘ (1) ■ Энәсенә күрә җебе, егетенә күрә кызы ○ 13104 ЭНӘСЕННӘН (1) ■ Энәсеннән җебенә кадәр ○ 8753 ЭНДӘШМӘ (1) ■ Менгәшмә, менгәштеңме - артың авыртса да эндәшмә ○ 2671 ЭНДӘШМӘГӘН (1) ■ Эндәшмәгән кешедә ябәлә юк ○ 16135 ЭНДӘШМӘГӘННӘН (1) ■ Акырынганнан курыкма, эндәшмәгәннән курык ○ 15751 ЭНДӘШМӘСӘҢ (1) ■ Эндәшмәсәң - уза, эндәшсәң - туза ○ 16136 ЭНДӘШСӘҢ (1) ■ Эндәшмәсәң - уза, эндәшсәң - туза ○ 16136 ЭНДӘШҮ (1) ■ Белешми эндәшү - сыналмаган бозга керү ○ 5305 ЭНЕ (3) ■ Аганы күреп эне үсәр, апаны күреп сеңел үсәр ○ 14556 ● 14569; 14575 эне → ага-эне, агай-эне ЭНЕГӘ (1) ■ Яман энегә ага булма, яман тунга яга булма ○ 14573 энедән → агай-энедән энеле → агай-энеле ЭНЕМ (2) ■ Энем кырлач "агам кырлачтан уздырыйм" дип тырыша, ди ○ 968 ● 969 ЭНЕМ-УГЛЫМ (1) ■ Бүз алашам арыса, Бүре ханга җиталмам, энем-углым күп туды, күп туса да кол туды, ханга гарызым әйталмам ○ 5785 ЭНЕНЕҢ (1) ■ Эненең малы күп булса, ага булыр; киленнең ашы күп булса, ана булыр ○ 14570 эненең → агай-эненең энең → ага-энең, агай-энең энеңә → агай-энеңә энеңне → агай-энеңне энеңнең → агай-энеңнең ЭНЕСЕ (3) ■ Энесе барның тынычы бар ○ 14571 ● 14572; 15068 ЭНҖЕ (7) ■ Энҗе бөртеге зур булмый ○ 319 ● 320; 2884; 3545; 3617; 10710; 13768 ЭНҖЕГӘ (1) ■ Ләйсән суын җиде ел сакласаң, энҗегә әверелә, имеш ○ 1122 ЭНҖЕДӘН (2) ■ Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык ○ 283 ● 363 ЭНҖЕ-МӘРҖӘН (1) ■ Тел дигән дәрья бар, төбендә энҗе-мәрҗән бар, белгәннәр чумып алыр, белмәгәннәр коры калыр ○ 15537 ЭНҖЕНЕ (2) ■ Энҗене эт муенына такмыйлар ○ 321 ● 1624 ЭНҖЕНЕҢ (1) ■ Энҗенең эт муенында кадере юк ○ 322 ЭРБЕТ (1) ■ Эрбет базарына китте ○ 8071 ЭРБЕТКӘ (1) ■ Эрбеткә китәм, ләхет балтаңны әзерләп куй ○ 15449 ЭРГӘЗЕМБАЙ (1) ■ Эргәзембай - яз күрке ○ 1335 ЭРГӘСЕ (1) ■ Йортның эргәсе авыр ○ 8267 ЭРГӘСЕНӘ (1) ■ Алма ничек пешкән - эргәсенә шулай коелып төшкән ○ 1789 ЭРЕ (4) ■ Вактан эре җыела ○ 567 ● 659; 1643; 12049 ЭРЕГӘН (3) ■ Кургашны көмеш дигәннәр, эрегән дә төшкән ○ 291 ● 9386; 10589 ЭРЕЛӘНМӘ (1) ■ Эреләнмә - эре чикләвек диярләр ○ 12049 ЭРЕЛЕК (2) ■ Акыллы кеше эрелек күрсәтмәс ○ 11984 ● 12048 ЭРЕМӘССЕҢ (1) ■ Тоз түгелсең - эремәссең ○ 9497 ЭРЕМЧЕК (1) ■ Бәхетсезгә, эремчек ашаса да, кылчык эләгә ○ 14854 ЭРЕР (1) ■ Тимерче кулында тимер балавыз кебек эрер ○ 308 ЭРЕСӘ (1) ■ Кары эресә дә, бозы кала ○ 1107 ЭРЕСЕ (1) ■ Эресе эре, вагы вак - ашарга нәрсә юк ○ 659 ЭРЕТӘ (7) ■ Кургашны ялкын эретә, күңелне яхшылык эретә ○ 12146 (2) ● 12362; 15555; 15683; 15772; 16256 ЭРЕТЕП (1) ■ Тимер сынса эретеп коярсың, дуслык сынса коялмассың ○ 5484 ЭРЕТЕР (1) ■ Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер ○ 264 ЭРЕТКӘН (2) ■ Туңган елан эреткән кешесен чагар ○ 4685 ● 9203 ЭРЕТСӘҢ (1) ■ Тимер эретсәң, күмерне аяма; бала үстерсәң, ризыкны аяма ○ 14051 ЭРИ (6) ■ Эт авызына кергән сөяк май булып эри, ди ○ 3543 ● 4821; 14221; 15886; 15961; 16195 ЭРКЕТЕ (1) ■ Эркете булгач, саркыты да була ○ 9387 ЭРЛӘГӘННЕ (1) ■ Нечкә эрләгәнне көтүе озак ○ 8699 ЭРЛӘМӘГӘН-СУКМАГАН (1) ■ Эрләмәгән-сукмаган, Шаһи сиңа ыштанлык ○ 8754 ЭРЛӘРГӘ (1) ■ Өйрәндек чәй эчәргә, оныттык җеп эрләргә ○ 9515 ЭРҮ (1) ■ Балавыз булып эрү ○ 9445 ЭСКӘГЕ (1) ■ Сакалына күрә эскәге, сабасына күрә пешкәге ○ 10307 ЭСКӘМИЯ (1) ■ Утыр, кияү, урынча, эскәмия буенча ○ 13434 ЭСКӘТЕР (1) ■ Икмәксез эскәтер - хикмәтсез чүпрәк ○ 9217 ЭСКЕРТТӘН (1) ■ Эскерттән ишек эзләү ○ 1365 ЭССЕ (4 | 1) ■ Миңа дисә: ни эссе түгел, ни суык түгел ○ 1222 ● 8664; 10031:2; 11834; 12742 ЭСТӘМӘС (1) ■ Балык ашаган - ит эстәмәс ○ 4444 ЭСТӘСӘҢ (1) ■ Имгә эстәсәң, даруга юк ○ 15220 ЭСТӘҮ (1) ■ Эшнең иң ләззәтлесе - гыйлем эстәү ○ 16681 ЭТ (384 | 14) ■ Энҗене эт муенына такмыйлар ○ 321 ● 322; 759; 866; 904; 972; 1125; 1336; 1575; 1588; 1833; 2037; 2063; 2120; 2145; 2194; 2203; 2205; 2247; 2260; 2261; 2265; 2274; 2491; 2519; 2524 (2); 2528; 2546; 2583; 2736; 2852; 3110; 3354; 3360; 3366; 3381; 3386; 3437-3439; 3440 (3); 3441 (2); 3443-3445; 3447-3454; 3456-3462; 3464; 3465; 3467; 3468; 3469 (2); 3470-3472; 3475; 3478; 3479; 3480 (2); 3481; 3482; 3490-3492; 3500-3505; 3507-3513; 3515; 3516; 3518; 3520; 3521; 3523; 3524; 3526; 3527; 3529; 3530; 3531 (2); 3532-3536; 3538; 3540-3542; 3543, :1; 3544-3556; 3557 (2); 3558-3560; 3561 (2); 3562-3564; 3565 (2); 3566-3569; 3570, :1; 3571; 3572; 3573 (2); 3574 (2); 3575-3588; 3589 (2); 3590-3604; 3605, :1; 3606-3620; 3621 (2); 3622; 3623; 3624, :1, :2; 3625-3627; 3628, :1, :2, :3; 3629-3635; 3636 (2); 3637-3643; 3644, :1, :2; 3645-3650; 3651 (2); 3652; 3653; 3654, :1, :2, :3; 3655-3682; 3694; 3695; 3709; 3723:2; 3743; 3745; 3746; 3748; 3749; 3751-3758; 3761; 3762; 3764-3766; 3768; 3770-3773; 3777-3779; 3783-3795; 3802; 3803; 3811 (2); 3815 (2); 3817; 3818; 4156; 4593; 4778; 4851; 5499; 5519; 5668; 5802; 5896; 5903; 5977; 5989; 6288; 6329; 6455; 6458; 6459; 6718; 6831; 6860; 7188; 7421; 7695; 8335; 8653; 8791; 8898; 8913; 9141; 9169; 9464; 9478; 10158; 10357; 10617; 10783; 10823; 10869; 10918; 11005; 11486; 11768; 11870; 11921; 11948; 12149; 12153; 12159; 12233; 12911; 13105; 13142; 13143; 13461; 13492; 13590; 13886; 13985; 14481; 14608; 14855; 14910; 15332; 15983; 16323; 16819; 17069 ЭТӘР (1) ■ Ахмак кеше ярдәм итәм дип ярдан этәр ○ 11506 ЭТӘРӘ (1) ■ Яңа чөй иске чөйне этәрә ○ 1971 ЭТЕ (28) ■ Мондый көндә яхшы кешенең эте дә йөрмәс ○ 1052 ● 2022; 2026; 3431-3434; 3474; 3483; 3485; 3514; 3517; 3537; 3683; 3684 (2); 3796; 3819; 5057; 5160; 5170; 6540; 7332; 7406; 12837; 13017; 13702; 16988 ЭТЕМНЕ (1) ■ Мине яратсаң, этемне дә ярат ○ 3781 ЭТЕН (2) ■ Әллә аучы этен асрый, әллә эте аучыны асрый ○ 2026 ● 10140 ЭТЕНӘ (4) ■ Иясен сыйлаганның этенә сөяк сал ○ 3484 ● 3685; 5241; 5930 ЭТЕНЕҢ (3) ■ Авыл этенең койрыгы югары ○ 3435 ● 3455 (2) ЭТЕҢ (1) ■ Эткә өсләтергә этең булсын ○ 3697 ЭТЕҢНЕ (4) ■ Бүрегә кунакка барсаң, этеңне калдырма ○ 2173 ● 3686; 8185; 15605 ЭТЕП (1) ■ Үзеңнеке этеп екмый ○ 14530 ЭТКӘ (37) ■ Бүре арыгын белгертмәс, эткә сыртын кабартыр ○ 2128 ● 2385; 2544; 3439; 3446 (2); 3459; 3460; 3466; 3487-3489; 3495; 3519; 3528; 3651; 3687-3698; 3747; 3769; 3797-3799; 10192; 12310; 16056; 17070 ЭТЛӘЙ (1) ■ Хыйтланмыйча судан этләй дә тота алмассың ○ 6151 ЭТЛӘНМИЧӘ (1) ■ Берәү этләнмичә берәү мал тапмый ○ 7323 ЭТЛӘР (3) ■ Бүре картайса, этләр көлкесе була, имеш ○ 2149 ● 7282; 11190 ЭТЛӘРЕ (2) ■ Түбән авыл этләре өрү ○ 5279 ● 5779 ЭТЛӘЧ (1) ■ Былазау белән этләч - пар килгәннәр инде ○ 6622 ЭТЛЕ (1) ■ Этле кунак өйгә сыймас ○ 10193 ЭТЛЕГЕН (3 | 3) ■ Эт этлеген итми калмас ○ 3652 ● 3653; 3654, :1, :2, :3 ЭТЛЕК (2) ■ Эттән этлек көт тә тор ○ 3744 ● 12873 ЭТНЕ (24) ■ Бәйләнгән этне котырту җиңел ○ 3473 ● 3498; 3499; 3603; 3655-3657; 3699-3711; 3763; 3780; 3812; 13675 ЭТНЕКЕН (1) ■ Этнекен этчә аша ○ 3712 ЭТНЕҢ (41 | 2) ■ Ач этнең койрыгын тук эт өзеп алган ○ 3461 ● 3463; 3486; 3489; 3493; 3494; 3506; 3522; 3539; 3713-3722; 3723, :1, :2; 3724-3738; 3750; 3759; 3760; 3767; 5823; 11159 ЭТСӘ (1) ■ Үзеңнеке бер этсә дә бер тарта ○ 14529 ЭТСЕЗ (8) ■ Куянны этсез куып булмый ○ 2266 ● 3436; 3658; 3739; 3740; 5150; 5493; 17071 ЭТТӘ (1) ■ Койрыгын кыскан эттә өмет юк ○ 3497 ЭТТӘЙ (1) ■ Яманнар яхшыны эттәй талар һәр җирдә, көннәрнең көне булганда шул яманга бу яхшы кирәк булыр тар җирдә ○ 12271 ЭТТӘН (20) ■ Эттән калганны арыслан җимәс ○ 2064 ● 2189; 2206; 2583; 2584; 3444; 3476; 3496; 3525; 3710; 3741-3744; 3761; 3782; 3799-3801; 14480 ЭТЧӘ (1) ■ Этнекен этчә аша ○ 3712 ЭХ (1) ■ Тырыш бала - эх, яхшы; ялкау бала - фу, шакшы ○ 6502 ЭҺЕМ (1) ■ "Эһем" дигән буш булмас, бардыр аның нөктәсе ○ 16138 ЭЧ (19) ■ Арыш унике көн баш чыгара, унике көн серкәдә утыра, унике көн эч иңә ○ 1527 ● 4934; 5354; 6158; 9325 (2); 9505; 9657; 9708; 9732; 9734; 9826; 10163; 12457; 13435 (2); 14317; 15933; 16421 ЭЧӘ (11) ■ Кәбестә аркасында суган да су эчә ○ 1610 ● 3083; 4321; 4839; 9045; 9318; 9823; 9829; 9980; 14798; 16866 ЭЧӘГЕ (1) ■ Эчәге биргән куй алыр, һич бирмәгән ни алыр ○ 8189 ЭЧӘГЕСЕН (1) ■ Кәҗәнең сөте агып торган болак, эче тулы ылак, ите тамагыңа бап, тиресе аягыңа кап, мөгезе пычагыңа сап, эчәгесен аршинга тарт, скрипкачыга сат ○ 3053 ЭЧӘГЕСЕНЕҢ (1) ■ Эт эчәгесенең очы-башы булмас ○ 1336 ЭЧӘДЕР (2) ■ Ат су янында сызгырмасаң да эчәдер, ләкин сызгырсаң, күңеллерәк эчәдер ○ 2509 (2) ЭЧӘКНЕ (1) ■ Эчәкне күп әйләндерсәң исе чыгар ○ 9388 ЭЧӘР (17) ■ Су башындагы - саф су эчәр, койрыгындагы - куерык су эчәр ○ 425 (2) ● 2485; 2672; 3014; 3138; 3194 (2); 3244; 3683; 4753 (2); 4776; 6803; 9350; 13465; 13703 ЭЧӘРГӘ (5 | 1) ■ Коега төкермә, суын эчәргә кирәк булыр ○ 403:1 ● 533; 3301; 9515; 11723; 16881 ЭЧӘРЛЕК (1) ■ Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була ○ 917 ЭЧӘРСЕҢ (5 | 1) ■ Коега төкермә, кайтып су эчәрсең ○ 403 ● 403:2; 483; 9370; 9861; 13762 ЭЧӘСЕ (5) ■ Үзең эчәсе коега бер вакытта да чүп салма ○ 489 ● 7056; 9130; 9735; 14750 ЭЧӘСЕНЕ (1) ■ Дөнья малы - тозлы су: эчкән саен эчәсене китерә ○ 7342 ЭЧӘСЕҢ (1) ■ Кымызны эчәсең килмәсә болгатма ○ 9289 ЭЧ-БАШ (1) ■ Эшкә кушсаң - эч-баш, егет килсә - пеш баш ○ 6326 ЭЧЕ (40) ■ Нәрсәнең ишеге ябык, эче караңгы ○ 606 ● 608; 621; 649; 655-658; 1278; 1808; 3053; 3075; 3653; 3733; 4652; 4653; 4945; 6197; 6203; 7043; 7308; 8139; 8288; 8388; 8628; 8689; 9456; 9624; 9639; 9852; 9994; 10734; 10735; 10853; 10854; 10860; 11962; 12324; 14020; 15782 ЭЧЕЛМӘС (1) ■ Диңгезнең суы ни эчелмәс, ни кичелмәс ○ 374 ЭЧЕМ (2) ■ Син килмәсәң, эчем күгәрә ○ 10845 ● 14996 ЭЧЕМЛЕК (1) ■ Гыйшык - төтенсез ут, ачкычсыз йозак, дәвасыз авыру, савытсыз эчемлек, йөксез авырлык, туктау урыны билгесез сәфәр ○ 12687 ЭЧЕН (3 | 1) ■ Нәрсәнең тышыннан эчен белеп булмый ○ 609 ● 2786; 10861; 11149:1 ЭЧЕНӘ (6 | 1) ■ Бакма төсенә, бак эченә ○ 564 ● 622; 3605:1; 8393; 9988; 9995; 15954 ЭЧЕНӘ-БАВЫРЫНА (1) ■ Эченә-бавырына керү ○ 10865 ЭЧЕНДӘ (53 | 2) ■ Алтын эчендә йөзү ○ 330 ● 437; 781; 1262; 1576; 3715; 4339; 4365; 4709; 4749; 4932; 4946; 5679; 6650; 7285; 8328; 8526; 8917; 8977; 9035:1; 9039; 9054; 9284; 9416; 9443; 9477; 9948; 9989; 10251 (2); 10265; 10852; 10862; 11388; 12325; 12387 (2); 12593; 12714; 12857, :1; 13440; 13481; 13482; 13537; 13663; 14860; 14875; 15080 (2); 16354; 16365; 16562; 16741; 16972 ЭЧЕНДӘГЕ (4) ■ Күкәй эчендәге сары кебек ○ 4354 ● 8329; 9488; 10863 ЭЧЕНДӘГЕН (1) ■ Тыштан ал да гөл, эчендәген үзең бел ○ 10733 ЭЧЕННӘН (6) ■ Тышын күреп, эченнән бизмә ○ 618 ● 1668; 9076; 10864; 13004; 15003 ЭЧЕН-ТЫШЫН (1) ■ Батман алсаң сайлап ал, эчен-тышын байкап ал ○ 9880 ЭЧЕҢ (4) ■ Дошман алдында, эчең еласа да, тышың көлсен ○ 5313 ● 9227; 10438; 15233 ЭЧЕҢӘ (4) ■ Кишер - эчеңә килешер ○ 1609 ● 7916; 8952; 15887 ЭЧЕҢДӘ (1) ■ Эчеңдәген эчеңдә черетмә ○ 12606 ЭЧЕҢДӘГЕН (1) ■ Эчеңдәген эчеңдә черетмә ○ 12606 ЭЧЕҢНӘН (1) ■ Эчеңнән елан туса, ал да билеңә бу ○ 4692 ЭЧЕҢНЕ (1) ■ Күршеңнең башы авыртса, син эчеңне тот ○ 5226 ЭЧЕП (6) ■ Бөлгән бояр эчеп үләр ○ 5783 ● 9375; 9855; 9864; 10834; 14894 эчеп → ашап-эчеп ЭЧЕР (1) ■ Суясы сыерга да су эчер ○ 3178 ЭЧЕРӘЕМ (1) ■ Ярлыда: "Такта чәем, якты чыраем", байда: "Бөртек чәем, төртеп эчерәем" ○ 7484 ЭЧЕРГӘН (1) ■ Күпер салган - ил кичергән, кое казыган - ил эчергән ○ 6801 ЭЧЕРМӘСКӘ (1) ■ Су эчермәскә сөт бир ○ 9329 ЭЧКӘ (6) ■ Аргамакның билгесе - эчен эчкә тартканы ○ 2786 ● 10860; 10866; 12598; 16223; ЭЧКӘН (23 | 1) ■ Су эчкән коеңа төкермә ○ 403:3 ● 534; 2632; 3388; 4013; 4086; 4227; 4358; 4787; 4934; 7231; 7342; 9397; 9400; 9690; 9810; 9811; 9821; 9825; 9844; 9858; 10533; 14750; 16715 ЭЧКӘНДӘ (6) ■ Атлар су эчкәндә тайлар боз ялый ○ 2555 ● 3208; 3209; 7231; 9687; 14668 ЭЧКӘННӘН (1) ■ Әйрән эчкән ярлы бар, чәй эчкәннән ким түгел ○ 9400 ЭЧКӘННЕҢ (4) ■ Учлап эчкәннең сусыны канмас ○ 9728 ● 9799 (2); 9819 ЭЧКӘНЧЕ (1) ■ Тар табында чәй эчкәнче, киң табында су эч ○ 9708 ЭЧКӘЧ (1) ■ Аракы бер стакан эчкәч әйтә икән: "Иптәшем калды, аны да алып кер!" - дип ○ 9805 ЭЧКЕ (5) ■ Эчке дусы - эчке дошман ○ 5494 (2) ● 10696; 10710; 15071 ЭЧКЕЧЕ (2) ■ Эчкече уйнар, аракы чынлар ○ 9856 ● 9857 ЭЧКЕЧЕНЕҢ (1) ■ Эчкече - эчкеченең кодасы ○ 9857 ЭЧЛӘРЕ (1) ■ Бер хатынны тулгак тотса, бөтен хатыннарның эчләре авырта ○ 13628 ЭЧЛЕ (1) ■ Эчле кеше мыекка урап куя ○ 12607 ЭЧЛЕГЕН (1) ■ Тышлык биргәч, эчлеген сорый ○ 8741 ЭЧЛЕ-ТЫШЛЫ (1) ■ Эчле-тышлы бияләй ○ 9093 ЭЧМӘ (4) ■ Байның чишмәсеннән су эчмә ○ 7307 ● 9859; 9970; 15229 ЭЧМӘГӘН (3) ■ Болак суы эчмәгән ○ 504 ● 9475; 9492 ЭЧМӘК (1) ■ Хәмер эчмәк - һәрбер явызлыкның ачкычыдыр ○ 9851 ЭЧМӘМ (2) ■ Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең ○ 483 ● 13762 ЭЧМӘС (2) ■ Эчмәс җирдә су бар, якмас җирдә ут бар ○ 484 ● 2063 ЭЧМИ (1) ■ Исерек акчасын эчми, акылын эчә ○ 9829 ЭЧНЕ (5) ■ Йон тамакка тормый, эчне пошыра ○ 2361 ● 7346; 7594; 12543; 12600 ЭЧСӘ (2) ■ Сыер, кайда су эчсә, шунда болгата ○ 3189 ● 11860 ЭЧСӘҢ (5) ■ Суны өреп эчсәң дә, шулпа булмас ○ 9688 ● 9823; 9859; 9860; 10703 ЭЧТӘ (10) ■ Эчтә бүре асрау ○ 2219 ● 3397; 10338; 10867-10869; 12608; 15333; 15765; 16137 ЭЧТӘН (7) ■ Чикләвек агачы эчтән чери ○ 1762 ● 4783; 8820; 8847; 9506; 12400; 12634 ЭЧТЕМ (1) ■ Эчтем шәрап, булдым харап ○ 9867 ЭЧТИН (1) ■ Туганда кара туганны сабынлап юсаң агармас, эчтин кыйшык туганны тезгә салсаң төзәлмәс ○ 14056 ЭЧҮ (3) ■ Тамыры туйганчы эчү ○ 9781 ● 9812; 9862 эчү → ашау-эчү ЭШ (207) ■ Эш күп - күмер аз, оста күп - тимер аз ○ 334 ● 607; 786 (2); 799; 831; 836; 902; 907; 1068; 1467 (2); 1508; 2227; 3442; 3659; 4788; 5011; 5094; 5095; 5261; 5268; 5716; 5962; 6003; 6004; 6010; 6013; 6015; 6018; 6031; 6033; 6034; 6035 (2); 6036; 6037; 6040; 6041; 6043; 6045; 6049; 6057; 6061; 6063; 6064; 6067; 6068; 6074; 6076 (2); 6079; 6082; 6085-6087; 6101; 6102; 6103 (2); 6105; 6106 (2); 6110; 6111; 6115; 6117; 6118; 6120; 6127; 6152; 6158; 6159; 6160 (2); 6161; 6162; 6163 (2); 6164-6170; 6171 (2); 6172-6175; 6176 (2); 6177-6182; 6201 (2); 6221; 6233; 6234; 6243; 6261-6263; 6267; 6269; 6270; 6275; 6277 (2); 6280; 6284; 6286-6288; 6295; 6298; 6304; 6306; 6312; 6315; 6316; 6317 (2); 6318-6322; 6344; 6348; 6355 (2); 6359; 6372; 6373; 6376; 6377; 6380 (2); 6381-6383; 6387; 6402; 6446; 6485; 6544; 6566; 6590; 6593; 6606; 6699; 6704; 7720; 7811; 8000; 8821 (2); 8963; 9322; 10404; 10485; 10835; 10933; 11019; 11020; 11215; 11407; 11429 (2); 11515; 11574; 11592; 11705; 12145; 12194; 12259 (2); 12346; 12531; 12875; 13188; 13737; 13868; 14038; 14908; 15063; 15070; 15584; 15831; 15930; 15995 (2); 16004; 16511; 16513; 16595; 16680; 16722; 16831; 16928 ЭШЕ (95) ■ Иртә торганның эше үрчи, төн йокламаганның юлы үрчи ○ 830 ● 1203 (2); 3008; 3734; 4990 (2); 5110; 5741; 5869; 5937 (2); 5939; 6008; 6029; 6052; 6075; 6076; 6080; 6083; 6091; 6140; 6183; 6184 (2); 6185-6191; 6259; 6264; 6285; 6294; 6297; 6313; 6323; 6375; 6435; 6438-6440; 6471; 6532; 6545; 6605; 6620; 6700; 6784; 6861; 6966; 7309 (2); 7310; 7702; 8585; 8806; 10699; 10775; 11147 (2); 11448; 11520; 11674; 11734; 11876; 11897; 12031; 12040; 12367 (2); 12609 (2); 12774; 12822; 12967; 13155; 13910 (2); 14038; 14040; 14701 (2); 15054 (2); 15331; 15725 (2); 16427; 16871; 16911; 16927; 17029 ЭШЕДЕР (2) ■ Яхшылыкка яхшылык - һәр кешенең эшедер, яманлыкка яхшылык - ир кешенең эшедер ○ 13577 (2) ЭШЕМ (6) ■ Эшем дә юк, кешем дә юк, авызымда тешем дә юк ○ 6324 ● 6333; 6436; 6716; 8984; ЭШЕН (29) ■ Заман әкрен бара, һәр эшен бетереп бара ○ 809 ● 2966; 5295; 6047; 6052; 6078; 6116; 6191; 6255; 6281; 6385 (2); 6475; 6532; 6572; 10946; 11298; 11444; 11648; 11806; 11968; 12125; 12677; 13031; 13986; 14734; 15078; 16900; 17051 ЭШЕНӘ (12) ■ Авызындагы тешенә бакма, кулыннан килер эшенә бак ○ 6002 ● 6030; 6071; 6077; 6084; 6141; 6192; 7956; 11670; 12879; 13168; 13722 ЭШЕНДӘ (5) ■ Бүренең көче тешендә, кешенең көче эшендә ○ 6054 ● 6124; 6293 (2); 6550 ЭШЕННӘН (7) ■ Иртә торган эшеннән куанган ○ 827 ● 6081; 6336; 6492; 6533; 11598; 12234 ЭШЕҢ (34) ■ Дустым күп дип йөрерсең, эшең төшкәч белерсең ○ 5402 ● 6016; 6027; 6076; 6123; 6125; 6128; 6193-6195; 6268; 6283; 6384; 6506; 6695; 6972; 7724; 7729; 7974; 8001; 8025; 10779; 11037; 11351; 11851; 12038; 12311; 12318; 12915; 15103; 15595; 15596; 15921; 16593 ЭШЕҢНЕ (4) ■ Башлый белсәң бетерә бел, эшеңне җиренә җиткерә бел ○ 6039 ● 6062; 6301; 6349 ЭШКӘ (63) ■ Үткән эшкә салават, бүгенгесе виноват ○ 1003 ● 3377; 5074; 6005 (2); 6048; 6069; 6070; 6100; 6193; 6196-6199; 6268; 6271-6274; 6278; 6289; 6297; 6300; 6303; 6325-6328; 6342; 6345; 6356; 6403; 6408; 6443; 6465; 6476; 6482; 6494; 6505; 6544; 6555; 6560; 6596; 6701; 7076; 9893; 10841; 11409; 11586; 11705; 11807; 12229; 12274; 13068; 13986; 14068; 15031; 15133; 15678; 16221; 16479; 16720; 16899 ЭШЛӘ (26) ■ Югарыга карап уйла, түбәнгә карап эшлә ○ 710 ● 1372; 2966; 5220; 6012; 6022; 6025; 6044 (2); 6050; 6060; 6062; 6084; 6097; 6098; 6126; 6133; 6137; 6156; 6276; 6279; 6560; 6632; 10579; 10778; 16936 ЭШЛӘГӘН (36 | 2) ■ Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар ○ 323 ● 324; 1468; 1972; 6014; 6045; 6106 (2); 6143; 6180; 6204-6212; 6242; 6262; 6332; 6358; 6394; 6438; 6471, :1; 6546; 6702; 7083; 7433; 10940; 10968:1; 11537; 12392; 15927 (2); 16506 ЭШЛӘГӘНДӘ (4 | 1) ■ Дуслык ашаганда беленми, эшләгәндә беленә ○ 5390 ● 6026, :1; 6165; ЭШЛӘГӘНЕМНЕ (2) ■ Эшләгәнемне эт ашый, аркамны бет ашый ○ 3802 ● 10823 ЭШЛӘГӘНЕҢ (4) ■ Алтын чикмән - теләгәнең, алтын кесә - эшләгәнең ○ 6020 ● 6388-6390 ЭШЛӘГӘНЕҢНЕ (1) ■ Яхшылык эшләгәнеңне үзең әйтеп белдермә ○ 12363 ЭШЛӘГӘННӘН (1) ■ Кулалмашка кул талмас, эшләгәннән кул калмас ○ 6092 ЭШЛӘГӘННЕ (1) ■ Эшләгәнне эт ашый, аркамны бет ашый ○ 6329 ЭШЛӘГӘННЕҢ (1) ■ Эшләгәннең авызы ашка тияр, эшләмәгәннең башы ташка тияр ○ 6213 ЭШЛӘДЕМ (3) ■ Тирләмәдем-пешмәдем, утыз ел лашман эшләдем ○ 6309 ● 6310 (2) ЭШЛӘКИ (4) ■ Эшләки, эшләки, эшләмәсәң хаста ки, дип әйтә ди эшләки кошы ○ 4073 (3) ● 6331 ЭШЛӘМӘ (2) ■ "Көн үтсен"гә эшләмә, "булсын"га эшлә ○ 6097 ● 11191 ЭШЛӘМӘГӘН (14) ■ Эшләгән җиз ялтырар, эшләмәгән - черер ○ 324 ● 6180; 6204-6206; 6209-6212; 6216-6218; 6439; 6440 ЭШЛӘМӘГӘНЕН (1) ■ Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар ○ 323 ЭШЛӘМӘГӘННЕҢ (1) ■ Эшләгәннең авызы ашка тияр, эшләмәгәннең башы ташка тияр ○ 6213 ЭШЛӘМӘС (1) ■ Эшләмәс борын табыш бүлмиләр ○ 6219 ЭШЛӘМӘСӘ (2) ■ Сала эшләмәсә, кала эшләми ○ 5232 ● 10250 ЭШЛӘМӘСӘҢ (4) ■ Эшләки, эшләки, эшләмәсәң хаста ки, дип әйтә ди эшләки кошы ○ 4073 ● 6220; 6221; 6228 ЭШЛӘМӘҮ (1) ■ Эшләпә кию гаеп түгел, эшләмәү гаеп ○ 6231 ЭШЛӘМИ (4) ■ Сала эшләмәсә, кала эшләми ○ 5232 ● 6028; 6073; 10755 ЭШЛӘМИЧӘ (4) ■ Безнең әти - аючы, эшләмичә баючы ○ 2112 ● 6214; 6215; 6230 ЭШЛӘНГӘН (3) ■ Кабат эшләнгән эш сабак булыр ○ 6064 ● 6127; 6191 ЭШЛӘНГӘЧ (1) ■ Эш эшләнгәч - ирмәк, бетми калса - имгәк ○ 6179 ЭШЛӘНЕР (2) ■ Башчы башлык итәлсә, ун көнлек эш бер көндә эшләнер ○ 6040 ● 6160 ЭШЛӘНМӘГӘН (1) ■ Эшләнмәгән эштән шайтан көлгән ○ 6222 ЭШЛӘНМӘСӘ (1) ■ Эшне эшләп чыксаң - эш, эшләнмәсә - оятыңа көч ○ 6243 ЭШЛӘП (20) ■ Меңне сөйләгәннән берне эшләп күрсәтү артыграк ○ 6109 ● 6119; 6223-6230; 6243; 6311; 6330; 6464; 6703; 13848; 15601; 15639; 15873; 16851 ЭШЛӘПӘ (3) ■ Җәйге эшләпә җилләтә, кышкы эшләпә тирләтә ○ 1018 (2) ● 6231 ЭШЛӘПӘМ (1) ■ Үз эшләпәм астында үземнән шәп егет юк ○ 12053 ЭШЛӘР (18 | 1) ■ Ат эшләр - тирен чыгарыр, эт ятыр - телен чыгарыр ○ 2528 ● 5777 (2); 6104 (2); 6314; 6338; 6350; 6471:2; 6472; 6527; 6579; 10417; 11255; 11874; 12039 (2); 13938; 16477 ЭШЛӘРГӘ (8) ■ Эшләргә өйрәнмәгән хуҗалык итә белмәс ○ 6232 ● 6392; 6547; 6664; 10547; 11800; 15753; 15803 ЭШЛӘРЕ (1) ■ И ходайның эшләре, шак-шок итә тешләре ○ 16883 ЭШЛӘРЕН (1) ■ Хатыннар теләгән эшләрен кылмый калмый ○ 13736 ЭШЛӘРЕНӘ (1) ■ Эшләренә иренгән - ашарына сөренгән ○ 6548 ЭШЛӘРНЕҢ (1) ■ Кулы эшләрнең авызы тешләр ○ 10944 ЭШЛӘРСЕҢ (1) ■ Уйламый эшләрсең - беләгеңне тешләрсең ○ 6144 ЭШЛӘСӘ (4) ■ Балта ни гөнаһ эшләсә, сабы да шуны эшли ○ 1892 ● 2330; 5220; 6282 ЭШЛӘСӘҢ (20) ■ Үз җиреңдә теләсә ни эшләсәң дә ирекле ○ 209 ● 1015; 1386 (2); 5120; 5827; 5902; 6088; 6105; 6107; 6114; 6138; 6157; 6233; 6234; 6355; 10732; 11191; 12162; 12504 ЭШЛӘТӘ (1) ■ Кул эшли, акыл эшләтә ○ 10934 ЭШЛӘТЕРГӘ (1) ■ Яз өйләнгән кеше хатынны эшләтергә ала, көз өйләнгән кеше ашатырга ала ○ 13216 ЭШЛӘТКӘН (1) ■ Тегермәнне эшләткән дә су, ваткан да су ○ 465 ЭШЛӘТТЕРГӘН (1) ■ Көчләп эшләттергән - эшкә сан түгел ○ 6100 ЭШЛӘҮ (5) ■ Эшнең кадерен белгән җирдә эшләү яхшы ○ 6249 ● 6265; 6299; 11010; 16239 ЭШЛӘҮГӘ (1) ■ Эшне башлау яртысын эшләүгә тигез ○ 6240 ЭШЛӘҮДӘ (1) ■ Белеп сөйләүдә бер хикмәт булса, белеп эшләүдә мең хикмәт ○ 6340 ЭШЛӘҮЧЕ (2) ■ Данны эзләүче түгел, эшләүче таба ○ 6055 ● 16512 ЭШЛЕ (2) ■ Эшле кешегә иң зур җәза - тик тору ○ 6200 ● 6201 ЭШЛЕГӘ (1) ■ Эшлегә көн җитми, эшсезгә көн үтми ○ 6202 ЭШЛЕКЛЕ (1) ■ Былазау кузгалганчы эшлекле эшләп ара ○ 6464 ЭШЛЕКЛЕНЕ (1) ■ Эшлеклене мал басар, эшлексезне йокы басар ○ 6549 ЭШЛЕКЛЕНЕҢ (1) ■ Эшлекленең эше бетәр, эшлексезнең көне үтәр ○ 6545 ЭШЛЕКСЕЗ (1) ■ Эшлексез кеше мактанчык булыр ○ 12050 ЭШЛЕКСЕЗНЕ (1) ■ Эшлеклене мал басар, эшлексезне йокы басар ○ 6549 ЭШЛЕКСЕЗНЕҢ (1) ■ Эшлекленең эше бетәр, эшлексезнең көне үтәр ○ 6545 ЭШЛЕНЕҢ (1) ■ Эшсез килеп эшленең эшен калдырыр ○ 6255 ЭШЛИ (28) ■ Балта ни гөнаһ эшләсә, сабы да шуны эшли ○ 1892 ● 2330; 2527; 5960; 6032; 6046 (4); 6078; 6282; 6296; 6386; 6387 (2); 6396; 6566; 6577; 10755; 10934; 11027; 11029; 11537; 11628; 14579; 15475 (2); 15548 ЭШЛИМ (3) ■ Ат кебек ашыйм, ат кебек эшлим ○ 2742 ● 6032; 6478 ЭШЛИСЕ (1) ■ Эшлисе килмәгәннең эче авыртыр ○ 6203 ЭШНЕ (40 | 1) ■ Кыр эшне ярата ○ 1417 ● 4686; 5736; 5997; 6006; 6053; 6099; 6118; 6159; 62356244; 6276; 6291; 6371 (2); 6379; 6382; 6391; 6392; 6443; 6579; 7789; 10942; 10968:1; 12397; 12497 (2); 12504; 14943; 16039; 16522; 16762; 16928 ЭШНЕҢ (27) ■ Киңәш - эшнең орлыгы ○ 5013 ● 6059; 6108; 6245-6252; 6260; 6279; 6341; 6343; 6393; 6394; 6404-6407; 10291; 11754; 12117; 12331 (2); 16681 ЭШСЕЗ (10) ■ Ишәк, ашсыз калса да, эшсез калмас ○ 2954 ● 3745; 6201; 6253-6255; 6344; 13714; 14754; 16967 ЭШСЕЗГӘ (2) ■ Эшлегә көн җитми, эшсезгә көн үтми ○ 6202 ● 6257 ЭШСЕЗЛЕКТӘН (1) ■ Кечкенә генә эш зур эшсезлектән яхшырак ○ 6074 ЭШТӘ (22) ■ Кеше уракта, без эштә ○ 1495 ● 2823; 6011; 6019; 6058; 6121; 6258; 6302 (2); 6331; 6395; 6401; 8079; 11106; 11167; 12591; 12617; 12847; 13523; 13542; 16300; 16728 ЭШТӘН (14) ■ Көндезге эш кичке эштән көләр ○ 907 ● 6021; 6142; 6222; 6256; 6275; 6297; 6372; 6551; 6580; 6682; 6704; 12528; 16117 ЭШЧӘН (3) ■ Эшчән бәхетне эшендә күрер, ялкау бәхетне төшендә күрер ○ 6550 ● 6551; 6580 ЭШЧӘНГӘ (1) ■ Ялкауга ял җитмәс, эшчәнгә эш төтмәс ○ 6593 ЭШЧӘНЛЕК (1) ■ Матурлык туйда кирәк, эшчәнлек көн дә кирәк ○ 6493 ЭШЧЕ (2) ■ Эшче эшли аткан ук күк, байга иртә төшкән чык күк ○ 5960 ● 6017 ЭШЧЕГӘ (2) ■ Эшчегә унбиш тиен, остага бер тәңкә ○ 5961 ● 5962 Ю (1) ■ Билеңне бу, битеңне ю ○ 10750 ЮА (10) ■ Пычрак суда кер юа ○ 517 ● 532; 3351; 8811; 8822; 11029; 11249; 12549 (2); 15686 ЮАЛАР (1) ■ Канны кан белән юмыйлар, су белән юалар ○ 10761 ЮАН (10) ■ Юан сузылганчы, нечкә өзелер ○ 623 ● 709; 1754; 1910; 1965; 9909; 10812; 12192; 15880; 16531 юан → калын-юан ЮАНА (1) ■ Мактанчык - ярты дивана, үзен-үзе алдап юана ○ 12028 ЮАНАЙГАН (2) ■ Ялкау тамыры юанайган ○ 6628 ● 14962 ЮАНАЙСА (1) ■ Юаш юанайса, ишеккә сыймас ○ 12187 ЮАНЫП (1) ■ Базарга барасың куанып, кайтасың юанып ○ 7875 ЮАНЫЧ (4) ■ Яңгыр артыннан юаныч ○ 1161 ● 14962; 16433; 16722 ЮАР (3) ■ Кул кулны юар, ике кул битне юар ○ 10932 (2) ● 12423 ЮАРСЫҢ (2) ■ Кул пычранса, су белән юарсың, су пычранса, ни белән юарсың? ○ 407 (2) ЮАТ (1) ■ Баланы кыйнап юатма, көйләп юат ○ 13982 ЮАТА (3) ■ Ялган дус - мәче: алдан юата, арттан тырный ○ 5497 ● 15539; 16303 ЮАТМА (1) ■ Баланы кыйнап юатма, көйләп юат ○ 13982 ЮАЧА (3) ■ Юл азыгы юача ○ 6834 ● 9364; 14588 ЮАШ (24 | 5) ■ Юаш атның тибүе каты булыр ○ 2698 ● 3233; 3235; 3746; 3747; 4158:1; 5550:3; 6977; 11677; 11711; 11884; 12140; 12166, :1, :2, :3; 12182-12184; 12185 (2); 12186-12190; 12400; 12404; 14378 ЮАШЛАНА (3) ■ Читлеккә эләккәч, ерткыч та юашлана ○ 2023 ● 2688; 15842 ЮАШЛЫГЫН (1) ■ Тургайның юашлыгын чебеннәрдән сора ○ 4158 ЮАШНЫ (2) ■ Кем юашны беләләр, тоталар да үбәләр ○ 12139 ● 12191 ЮАШТАН (1) ■ Юаштан юан чыгар ○ 12192 ЮБАЛГЫДАН (1) ■ Юртактан тир кипмәс, юбалгыдан чир китмәс ○ 6561 ЮГАЛА (3) ■ Бер бирмәсәң, мең биргәнең югала ○ 8108 ● 15283; 16615 ЮГАЛАСЫҢ (1) ■ "Юк" дисәң югаласың, "бар" дисәң уңаласың ○ 7605 ЮГАЛГАН (7) ■ Суга салган тоз кебек югалган ○ 524 ● 3119; 7031; 9996; 11496; 13226; ЮГАЛМАС (7) ■ Энҗе энә түгел - югалмас ○ 320 ● 1472; 2401; 2616; 5113; 16504; 16569 ЮГАЛМАСЫН (1) ■ Тәхетең югалса да, бәхетең югалмасын ○ 14953 ЮГАЛМЫЙ (5) ■ Акка кара төшсә югалмый ○ 556 ● 5040; 11064; 13541; 16614 ЮГАЛСА (1 | 2) ■ Атың югалса, йөгәнен ташла ○ 2621:1 ● 2621:2; 14953 ЮГАЛТ (1) ■ Тинтәк белән мал тапканчы, акыллы белән югалт ○ 11675 ЮГАЛТКАН (5) ■ Вакытын югалткан - малын югалткан ○ 802 (2) ● 4869 (2); 16380 ЮГАЛТКАННЫ (2) ■ Куркак югалтканны батыр табар ○ 11172 ● 11542 ЮГАЛТМА (3 | 1) ■ Бурыч алып дуслык югалтма, бурыч биреп дошман күбәйтмә ○ 8135 ● 8832; 11401; 11631:2 ЮГАЛТМЫЙ (1) ■ Алтын гомер торса да төсен югалтмый ○ 7734 ЮГАЛТСАҢ (4) ■ Вакыт акча түгел, югалтсаң таба алмассың ○ 794 ● 2529; 7253; 11401 ЮГАЛТУ (2) ■ Кешегә бирү - югалту түгел ○ 8169 ● 8736 ЮГАЛТУДАН (1) ■ Бернәрсәсе юкның югалтудан кайгысы юк ○ 7586 ЮГАЛТЫР (4) ■ Читлеккә өйрәнгән кош иректә башын югалтыр ○ 3876 ● 8155; 11259 (2) ЮГАЛЫР (3) ■ Урынында бар уңадыр, урынында юк югалыр ○ 698 ● 3670; 5113 ЮГАН (6) ■ Асылы кара тирене юган белән ак булмас ○ 2348 ● 8685 (2); 8779; 8814; 8916 ЮГАРЫ (26) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ● 701-708; 741; 1389; 1753; 3375; 3435; 3873 (2); 3976; 4484; 8597; 10556; 10567; 10588; 10590; 12041; 16139; 16492 ЮГАРЫГА (8 | 2) ■ Йөзсәң, югарыга йөз ○ 391 ● 695, :1, :2; 696; 709-712; 11311 ЮГАРЫДАН (2) ■ Түбәннән югарыга ун ел менәләр, югарыдан түбәнгә ун көн дә җитә ○ 696 ● 713 ЮГЫ (7) ■ Атым бик чаман, аның да югы яман ○ 2602 ● 3124; 7638; 9212; 13643 (2); 14357 югы → бары-югы ЮГЫН (3) ■ Югын барда чебен бар, чебен барда чирем бар ○ 485 ● 6955; 7648 югын → барын-югын ЮГЫНА (5) ■ Барына - барча, югына - юкча ○ 7581 ● 7583; 7641; 11823; 11824 ЮГЫНДА (8) ■ Кояш югында ай да яктырта ○ 42 ● 3348; 3660; 7642; 7790; 8930; 9626; 14651 ЮГЫННАН (1) ■ Булмаганның югыннан билгеле ○ 6457 ЮГЫНЧА (2) ■ Барынча аш, югынча каш ○ 10066 ● 11970 ЮГЫҢ (1) ■ Яучы югың бар итәр ○ 13224 ЮГЫҢНЫ (1) ■ Бер югыңны бар итим дигәнче, бер барыңны юк итәсең ○ 7584 ЮГЫЧ (1) ■ Капчык тузса югыч була, ефәк тузса югычка да ярамый ○ 8684 ЮГЫЧКА (1) ■ Капчык тузса югыч була, ефәк тузса югычка да ярамый ○ 8684 ЮЕШ (6) ■ Коры җиргә никадәр су сипсәң дә, юеш булмас ○ 128 ● 1734; 4477; 6558; 7476; 12193 ЮЕШЛӘР ( | 1) ■ Иренчәк ике эшләр, итәген юешләр ○ 6471:2 ЮК (755 | 8) ■ Кояш юк - көн юк, көн юк - тереклек юк ○ 43 (4) ● 60; 78; 79; 81; 134; 176; 197; 216; 315 (2); 322; 329; 335; 336; 341; 390; 441; 481; 522; 533 (2); 547; 559 (2); 570; 591; 593; 602; 659; 692 (2); 698; 739 (2); 741 (2); 800; 815; 855 (2); 857 (2); 956; 1002 (2); 1004; 1034; 1064; 1072; 1078; 1081 (2); 1170; 1210; 1226 (2); 1247; 1491; 1498; 1505; 1591 (2); 1594; 1619; 1626; 1680; 1733; 1776 (2); 1870; 1871; 2014 (2); 2109 (2); 2208 (2); 2256; 2264; 2446 (2); 2530; 2581 (2); 2595; 2596; 2599; 2606; 2675; 2745 (3); 2752 (2); 2796; 2893; 2911; 2942; 3003; 3028; 3052; 3123; 3124; 3134; 3162; 3252 (2); 3283; 3329 (2); 3377; 3446; 3497; 3580; 3584; 3661; 3684 (2); 3688; 3717; 3732; 3791 (2); 3792 (2); 3843; 3911; 4011; 4055; 4104; 4191; 4272; 4378; 4445; 4468; 4641; 4679; 4823; 4833; 4841; 4871 (2); 4884 (2); 4903 (2); 4971 (2); 4972 (2); 4978; 4991, :1, :2 (2); 5027; 5030; 5054; 5090; 5142; 5165; 5298; 5311 (2); 5320; 5405; 5533; 5552; 5586 (2); 5615 (2); 5666 (2); 5710 (2); 5747; 5760; 5847 (4); 5860; 5864; 5887 (2); 5901 (2); 5913; 5939; 5942; 5958 (2); 5963; 5964 (2); 5972 (2); 5975 (2); 5993 (2); 6057; 6059; 6171; 6184-6187; 6188 (2); 6251; 6252; 6257; 6260 (2); 6287; 6289; 6304 (2); 6318; 6324 (3); 6344 (2); 6376 (2); 6377; 6398 (2); 6416; 6428; 6435 (2); 6438 (2); 6439 (2); 6440 (2); 6468; 6485 (2); 6506; 6555; 6579; 6596; 6612; 6621; 6648; 6667 (2); 6700; 6716 (2); 6720 (2), :1, :2; 7006; 7025; 7093; 7133; 7182; 7203 (2); 7315; 7328 (2); 7370; 7374 (2); 7404; 7408; 7422; 7430; 7434; 7435; 7490; 7491; 7495 (2); 7500; 7520 (2); 7525 (2); 7527; 7528; 7540-7547; 7550-7552; 7572 (2); 7575; 7584-7586; 7590; 7593; 7595; 7596; 7600-7602; 7603 (2); 7604-7607; 7610; 7619-7621; 7625; 7626; 7628 (2); 7629; 7630; 7633-7636; 7647; 7649; 7713; 7718; 7726; 7732; 7773; 7784; 7799 (2); 7812; 7813; 7818; 7821 (2); 7835; 7852 (2); 7880; 7894; 7901; 7926; 7931; 7973 (2); 8046; 8064; 8094; 8109 (2); 8193; 8204, :1, :2; 8212 (2); 8215 (2); 8223 (2); 8276; 8296; 8314; 8351; 8358 (2); 8390; 8495; 8525; 8577; 8593; 8650; 8656; 8725; 8748; 8816; 8833 (2); 8864; 8932; 8935; 8940; 8954 (2); 8957; 8961 (2); 8974; 8976 (3); 8991; 9025 (2); 9043; 9101; 9143; 9144; 9156 (2); 9161:3; 9249; 9348; 9377; 9420; 9425 (2); 9426; 9476; 9508; 9517; 9518; 9556; 9571; 9601; 9618 (2); 9788 (2); 9828; 9836; 9869; 9878 (2); 9885 (2); 9890; 9900; 9904; 9946; 10005; 10049; 10074; 10075; 10149; 10183 (2); 10219; 10225; 10316; 10326; 10345 (2); 10375; 10386; 10390; 10436 (2); 10464; 10509; 10552; 10564; 10571; 10575; 10628; 10657; 10705; 10769; 10782; 10827; 10852; 10855; 10997 (2); 11002; 11056; 11075; 11091; 11137; 11182; 11218; 11269; 11325 (2); 11365; 11376 (2); 11377; 11389 (2); 11421; 11505; 11522; 11575; 11576; 11606 (2); 11607; 11625; 11659; 11668; 11724; 11748; 11767; 11769; 11774; 11900; 11901 (2); 11918 (2); 11941; 11960; 12018; 12038; 12053; 12117; 12183; 12229; 12256 (2); 12283; 12297; 12306 (2); 12342 (2); 12343 (2); 12444; 12464; 12591; 12597; 12599; 12609; 12629; 12680 (2); 12701; 12763 (2); 12782; 12795; 12808 (2); 12843; 12891; 12917 (2); 12930 (2); 12931; 12941 (2); 13044 (2); 13155; 13251 (2); 13262 (2); 13327; 13389; 13496; 13534; 13549; 13615; 13745 (2); 13746; 13787 (2); 13864 (2); 13953 (4); 13964; 13999; 14001; 14005; 14090; 14108; 14130 (2); 14135 (2); 14139 (2); 14156 (2); 14174 (2); 14176 (2); 14214; 14255; 14363; 14389 (2); 14424 (2); 14456; 14457; 14463 (2); 14494 (2); 14528 (2); 14580 (2); 14603; 14616; 14662; 14758 (2); 14763 (2); 14779 (2); 14797; 14868; 14947 (2); 14952; 14978; 15014; 15063; 15071 (2); 15092; 15132; 15151; 15168; 15185 (2); 15193 (2); 15212 (2); 15220; 15269; 15285; 15328; 15368; 15384 (2); 15394; 15406; 15408; 15427 (2); 15430 (2); 15445 (2); 15447 (2); 15454 (2); 15471; 15527; 15566 (2); 15571; 15590; 15619; 15622; 15658; 15703 (2); 15809; 15815 (2); 15844; 15848; 15850 (2); 15866; 15991; 16047 (2); 16065; 16091; 16092; 16135; 16139; 16140; 16156 (2); 16169; 16224 (2); 16229; 16306 (2); 16365; 16367 (2); 16393; 16394 (2); 16438 (2); 16439 (2); 16440 (2); 16441 (2); 16466; 16473 (2); 16475 (2); 16509; 16510 (2); 16513; 16524; 16538 (2); 16560; 16574 (2); 16605; 16675 (2); 16687; 16708; 16783; 16785; 16800; 16822; 16830; 16836; 16858; 16859 (2); 16861 (2); 16880 (2); 16911 (2); 16998 (2); 17004 (2); 17006 (4) ЮКА (1) ■ Утсыз юка да кабармый ○ 9365 ЮКАМЫШ (1) ■ Юктан юкамыш пешерү ○ 7652 ЮКАРАК (3) ■ Ашау-эчү байларча, өстә кием юкарак ○ 7515 ● 7537; 9765 ЮКӘ (20 | 1) ■ Таштан юкә суя алмассың ○ 183 ● 241; 1672; 1766; 1778; 1942; 1966; 1967 (2); 2002; 3284; 4551; 6680; 6773; 6902; 7084; 7090; 7106; 11442, :1; 16141 ЮКӘДӘ (2) ■ Юкәдә җиде хасият ○ 1765 ● 1779 ЮКӘДӘН (1) ■ Чабата җиде юкәдән үрелә, ди ○ 9062 ЮКӘНЕ (1) ■ Юкәне нихәтле майласаң да, каеш булмас ○ 7085 ЮКӘНЕҢ (2) ■ Юкәнең чәчәге - бал, кабыгы - юкә, череге - дару, агачы - сөян ○ 1766 ● 1967 ЮКӘҢНЕ (1) ■ Юкәңне хәзерләмичә чабатага керешмә ○ 9069 ЮКӘСЕН (1) ■ Кешенең юкәсен өзсәң, каешын да өзәрсең ○ 7042 ЮККА (25) ■ Кылган башы юкка кымшанмый ○ 1287 ● 3447; 3491; 7557; 7559; 7574; 7575; 7590; 7608-7612; 7620; 7637; 7906; 8161; 8984 (2); 11218; 11526; 11552; 12051; 12184; 12189 ЮКЛАР (2) ■ Ничә барлар юк булган, ничә юклар бар булган ○ 7596 ● 15578 ЮКЛЫГЫ (4) ■ Кәҗәнең аркасына бакча иясе сәнәк белән суккач, ул: "Һай, хәтерләрем юклыгы, шушы кеше бакчасына кермәм дип әйткән идем!" - ди икән ○ 3048 ● 7274; 7785; 15527 ЮКЛЫГЫН (3) ■ Хатын белән хатын талашса, яшьлеге белән картлыгын әйтер; бай белән ярлы талашса, барлыгы белән юклыгын әйтер ○ 7426 ● 11839; 11953 ЮКЛЫК (14 | 1) ■ Байлык бер айлык, юклык гомерлек ○ 7242:1 ● 7246; 7564-7570; 7613-7616; 11949; 14825 ЮКЛЫККА (1) ■ Юклыкка йөгерек тә җитә алмый ○ 7617 ЮКЛЫКНЫҢ (1) ■ Барлыкның соңы белән юклыкның соңы бер ○ 7571 ЮКЛЫКТА (1) ■ Мөселманлык - туклыкта, инсаф китәр юклыкта ○ 16827 ЮКМЫ (1) ■ Кесәңдә малың булмаса, телеңдә балың юкмы ○ 15491 ЮКМЫН (2) ■ Байның "юкмын" дигәненә, ярлының "тукмын" дигәненә ышанма ○ 7311 ● 7545 ЮКНЫ (13 | 2) ■ Күпне күр дә фикер ит, юкны күр дә шөкер ит ○ 600 ● 5139; 7574; 7585; 7618, :1, :2; 7619; 7620; 7650; 11225; 13799; 14788; 14941; 17089 ЮКНЫКЫ (2) ■ Намаз - эше юкныкы, ураза - ашы юкныкы ○ 16927 (2) ЮКНЫҢ (36) ■ Җире юкның иле юк ○ 216 ● 578; 2599; 4971 (2); 4972; 5658; 6171; 6184; 6188 (2); 7294; 7309; 7404; 7408; 7576-7578; 7586; 7621-7624; 7716; 8932; 10436 (2); 10464; 11898; 12782; 13746; 14155; 14156 (2); 14456; 15504 ЮКСА (1) ■ Типсәң типкәнгә тип, юкса бүкәнгә тип ○ 5632 ЮКСЫЗ (1) ■ Сусыз җирдә балык тормас, юксыз җирдә дәүләт тормас ○ 7597 ЮКТА (16) ■ Шоңкар юкта ябалак мәйдан тотар ○ 4193 ● 5667; 7558; 7560; 7756; 8772; 9210; 9213; 11269; 13953 (2); 14252; 14384; 14425 (2); 14615 ЮКТАН (9) ■ Чыбыркы юктан чыбык та ярый ○ 1959 ● 4833; 7603; 7625-7627; 7651; 7652; ЮКТЫР (3) ■ Анда елан мөгезе генә юктыр ○ 4699 ● 9491; 12678 ЮКЧА (1) ■ Барына - барча, югына - юкча ○ 7581 ЮЛ (110 | 4) ■ Су сөренеп юл таба ○ 432 ● 833; 1117; 1469; 1873; 2011; 2533; 2780; 2811; 2933; 3025; 3291; 3624:2; 3863; 4040; 4619; 4754; 4954; 5098; 5265; 5468; 5523; 5535; 5575; 5859; 6719; 6725; 6733 (2); 6757 (2); 6776; 6786; 6787; 6791; 6805; 6809; 6811; 6814; 6818; 6832; 6833 (2); 6834; 6835; 6836 (2); 6837-6840; 6864 (2); 6867 (2); 6875; 6888; 6890; 6894; 6898; 6902; 6911; 6912; 6919; 6923:3; 6924; 6927; 6928; 6929 (2); 6930-6932; 6944; 6950; 6961; 6986; 7032; 7049; 7087; 7689; 9208; 9924; 10208; 10998; 11094; 11227; 11410; 11496; 11558; 11722; 11725; 11832; 11901; 12173; 12207; 12265 (2); 12884; 13057, :1, :2; 13226; 14712; 14752; 15056; 15083; 15538; 15750; 15877; 16001; 16058; 16676; 16986 ЮЛАМАН (1) ■ Ил өстендә иләмән, юл өстендә юламан ○ 4954 ЮЛАМАНЫҢ (1) ■ Юламаның юл өстендә ○ 6932 ЮЛАУЧЫ (3) ■ Сабанчы яңгыр тели, юлаучы - коргак ○ 1437 ● 6841; 6842 ЮЛАУЧЫГА (1) ■ Юлаучыга энә дә йөк ○ 6843 ЮЛАУЧЫНЫҢ (2) ■ Юлаучының йомышы тау менгәч исенә төшәр ○ 6844 ● 6845 ЮЛӘР (43 | 1) ■ Алпавытка юләр тансык ○ 5721 ● 7710; 11422; 11428; 11429; 11442:1; 11462; 11498 (2); 11542; 11588; 11601; 11623; 11684; 11693; 11703 (2); 11706; 11707; 11708 (2); 1170911722; 11733 (2); 11744; 11747; 11768 (2); 11775 (2); 12182 ЮЛӘРГӘ (9) ■ Намус - акыллыга каты, юләргә - уен ○ 11246 ● 11458; 11543; 11547; 11566; 11723-11725; 12186 ЮЛӘРДӘ (1) ■ Иләктә су тормый, юләрдә сүз тормый ○ 11572 ЮЛӘРДӘН (4) ■ Акылны юләрдән өйрән ○ 11472 ● 11588; 11726; 11727 ЮЛӘРЛӘР (1) ■ Юләрләр мәҗлесендә акыллы кеше мәзәк күренер ○ 11729 ЮЛӘРЛЕК (4) ■ Юләрлек җитмеш мең төрле ○ 11728 ● 11776; 12046; 15123 ЮЛӘРНЕ (4) ■ Юләр юләрне мактый ○ 11719 ● 11730-11732 ЮЛӘРНЕҢ (8) ■ Сакаллы юләрнең сакалы чүбек, мие - күбек ○ 10305 ● 11585; 11733-11738 ЮЛӘРСЫМАК (1) ■ Бик зур акыллы кеше юләрсымак тоелыр ○ 11545 ЮЛБАРЫС (5) ■ Арыслан белән юлбарыс бер-берсен ерактан күрсә кире китәр, якыннан күрсә һөҗүм итәр, имеш ○ 2038 ● 2039; 2046; 2335; 3766 ЮЛБАРЫСКА (1) ■ Эт, бергә булса, юлбарыска өрә ○ 3576 ЮЛБАРЫСТАН (1) ■ Арыслан юлбарыстан качмас ○ 2049 ЮЛБАСАР (2) ■ Кырык юлбасар бер ялангачны чишендерә алмый ○ 8802 ● 12205 ЮЛБАШЧЫ (1) ■ Карга, юлбашчы булса, үләксәгә алып барыр ○ 3981 ЮЛГА (42 | 1) ■ Көзге юлга кием ал, язгы юлга азык ал ○ 892 (2) ● 1295; 1706; 2488; 2652; 2947; 4297; 4580; 6747; 6748; 6758; 6794; 6811; 6846-6849; 6862; 6870; 6878; 6909; 6916; 6917; 6921; 6923:2; 6933-6938; 6974; 6999; 7035; 7465; 10348; 10935; 11660; 12332; 13611; 13763; 16768 ЮЛДА (31) ■ Юлда яткан еланның гомере кыска ○ 4693 ● 4782; 5613; 6036; 6244; 6268; 6749; 6764; 6838; 6840; 6841; 6845; 6850; 6865; 6907; 6926; 6939; 6940; 6949; 6960; 8192; 9214; 11417; 12099; 12122; 12355; 13395; 13462; 13691; 13908; 14311 ЮЛДАГЫ (5) ■ Торлактагы мал - кулдагы мал, аулактагы мал - юлдагы мал ○ 2405 ● 6851; 6869; 8911; 15334 ЮЛДАГЫЛАР (1) ■ Юлдагылар май имә, өйдәгеләр кан имә ○ 6852 ЮЛДАН (27 | 2) ■ Ак белән кара - икесе ике юлдан бара ○ 549 ● 2125; 6730, :1, :2; 6771; 6782; 6808; 6813; 6817; 6818; 6853; 6921; 6930; 6941; 6956; 6974; 7244; 7367; 7680; 7709; 9177; 10695; 11765; 11880; 12332; 12936; 16539; 16718 ЮЛДАШ (56 | 2) ■ Тимерчегә күмерче юлдаш ○ 313 ● 2175; 5969; 6906 (2); 6914; 6918-6920; 6922; 6923, :1, :3; 6925; 6930; 6933; 6935; 6936; 6940; 6942; 6956; 6957; 6959; 6960; 6964 (2); 6965; 6966; 6970; 6971 (2); 6972 (2); 6973 (2); 6974 (2); 6975 (2); 6978; 7195; 7969; 11198 (2); 11295; 11739; 12211 (2); 12311 (2); 12312 (2); 12400; 12411; 12507; 13491; 16510; 16683 ЮЛДАШЛЫКТА (1) ■ Ат - юлда, кеше юлдашлыкта сынала ○ 6907 ЮЛДАШЛЫНЫҢ (1) ■ Юлдашлының юлы киң ○ 6943 ЮЛДАШНЫ (3) ■ Ашны сеңгәч макта, юлдашны белгәч макта ○ 6908 ● 6930; 6944 ЮЛДАШНЫҢ (1) ■ Юлдашның күбе яхшы, күбеннән бере яхшы ○ 6945 ЮЛДАШСЫЗ (1) ■ Юл юлдашсыз булмый ○ 6931 ЮЛДАШТАН (5) ■ Ялгызлык яман юлдаштан хәерлерәктер ○ 5107 ● 6941; 6963; 6967; 6968 ЮЛДАШЫ (6) ■ Юлдашы күпнең кулдашы күп ○ 6946 ● 6947; 6948; 12206; 13483; 16432 ЮЛДАШЫН (4) ■ Бер сәфәр ир картайтмас, яман юлдашын ияртмәс ○ 6910 ● 6928; 6949; 6962 ЮЛДАШЫНА (4) ■ Бүре дә юлдашына касд кылмас, яхшы вә яман булса да, ялгыз ташламас ○ 2144 ● 6915; 6958; 13540 ЮЛДАШЫННАН (3) ■ Ир үзеннән күрер, ирлексез юлдашыннан күрер ○ 13518 ● 15100; 15932 ЮЛДАШЫНЫҢ (1) ■ Бүре толыбы бар кеше юлдашының туңганын белмәс ○ 6913 ЮЛДАШЫҢ (8) ■ Юлга чыксаң, юлдашың үзеңнән яхшы булсын ○ 6937 ● 6950-6952; 6969; 6977; 12235; 14430 ЮЛДАШЫҢА (1) ■ Юлдашыңа бүре булма ○ 6953 ЮЛДАШЫҢНЫ (1) ■ Үз башыңны дауга бирсәң дә, юлдашыңны яуга бирмә ○ 6976 ЮЛДАШЫҢНЫҢ (2) ■ Юлдашыңның бер күзе сукыр булса, ике күзеңне йомып тор ○ 6954 ● 6955 юлдын → алдын-юлдын ЮЛЛАМЫЙ (1) ■ Юлтыйның, юлламый торса, күңеле булмый ○ 12611 ЮЛЛАП (1) ■ Мулла, ашаса, юллап ашар ○ 17017 ЮЛЛАР (1) ■ Замана бозык булыр, юллар төзек булыр ○ 813 ЮЛЛАРЫҢА (1) ■ Алдыңнан артың яхшы - юлларыңа ак җәймә ○ 722 ЮЛЛАТМА (1) ■ Кызны еракка юллатма - киялеге тияр ○ 13018 ЮЛЛЫ (1) ■ Кызлы кеше - назлы кеше, уллы кеше - юллы кеше ○ 14128 ЮЛЛЫЙ (2) ■ Хан урлый, халык юллый ○ 5929 ● 17032 ЮЛНЫ (11) ■ Ерак юлны барсаң - иртә барырсың, якын юлны барсаң - кичкә барырсың ○ 6759 (2) ● 6810; 6819; 6820; 6825; 6854; 10931; 15029; 16826; 16831 ЮЛНЫҢ (2) ■ Юлның гаебен ир ачар, итек гаебен су ачар ○ 6855 ● 6997 ЮЛСЫЗ (4) ■ Юлсыз урманга кереп булмый ○ 6856 ● 6886; 6957; 16512 ЮЛТЫЙ (1) ■ Юлтый үз үлеме белән үлми, ди ○ 12610 ЮЛТЫЙНЫҢ (1) ■ Юлтыйның, юлламый торса, күңеле булмый ○ 12611 ЮЛЧЫ (3) ■ Юлчы аяз тели, игенче яңгыр тели ○ 6857 ● 6858; 7389 ЮЛЧЫГА (1) ■ Юлчыга сусын бирү - юсын ○ 6859 ЮЛЫ (35) ■ Иртә торганның эше үрчи, төн йокламаганның юлы үрчи ○ 830 ● 1358; 2279; 2594; 2597-2599; 2637; 2662; 4675; 6381; 6736; 6737; 6774; 6829 (2); 6860; 6861; 6887; 6894; 6943; 6956; 9837; 10091; 10436 (2); 10938; 10982; 11226; 12377; 14352; 15579; 15671; 16630 (2) ЮЛЫГА (1) ■ Абруйлы егеткә әҗәлле куян юлыга, ди ○ 12815 ЮЛЫГЫР (6) ■ Тамчыдан качкан явымга юлыгыр ○ 1137 ● 2903; 12938 (2); 16001 (2) ЮЛЫГЫРСЫҢ (1) ■ Яман белән юлдаш булсаң - ярга егылырсың, яхшы белән юлдаш булсаң - малга юлыгырсың ○ 6964 ЮЛЫККАН (1) ■ Аюдан курыккан бүрегә юлыккан ○ 2085 ЮЛЫКСАҢ (1) ■ Яманга юлыксаң, яласы йогар ○ 12250 ЮЛЫКТЫР (2) ■ Дусны - үзгә, дошманны ялган эзгә юлыктыр ○ 5397 ● 13192 ЮЛЫМА (1) ■ Юлыма күрә йөрешем, үземә күрә өлешем ○ 6903 ЮЛЫН (11) ■ Су, ага-ага, юлын табар ○ 422 ● 1406; 2466 (2); 3290; 14355 (2); 14357; 16727 (2); ЮЛЫНА (4 | 1) ■ Һәркем юлына күрә китәр ○ 6882 ● 7873; 12290; 16837, :1 ЮЛЫНДА (4) ■ Дөя юлында йөк калмас ○ 2919 ● 6858; 16642; 16693 ЮЛЫННАН (5) ■ Юлдаш тапмаган юлыннан язар ○ 6942 ● 6990; 7966; 12333; 16765 ЮЛЫҢ (6) ■ Аптырамый ашык, юлың булыр ташлык ○ 6731 ● 6738; 6829 (2); 6895; 15083 ЮЛЫҢДА (1) ■ Юлыңда эт ятса, әйләнеп үт ○ 3748 ЮЛЫҢНЫ (2) ■ Урманга кергәнче чыгар юлыңны кара ○ 1866 ● 10762 ЮМАГАН (1) ■ Аның битен юмаган ○ 10719 ЮМАЛАУЧЫГА (1) ■ Тел юмалаучыга да корал, дуамалчыга да корал ○ 15560 ЮМАРТ (20) ■ Юлаучы - юмарт, өзәңге бавы унике кат ○ 6842 ● 7612; 7614; 8117 (2); 11821; 11825 (2); 11839; 11852; 11918; 11950-11954; 11970; 12841; 13229; 16024 ЮМАРТЛАНДЫРЫР (1) ■ Музыка җебенне баһадирландырыр, саранны юмартландырыр ○ 16386 ЮМАРТЛЫК (5) ■ Уч җәелсә - юмартлык, уч йомылса - йодрык ○ 10963 ● 11473; 11955; 11956; 11964 ЮМАРТЛЫККА (1) ■ Сүзгә юмарт - юмартлыкка саран ○ 16024 ЮМАРТНЫҢ (3) ■ Юклык юмартның кулын бәйли ○ 11949 ● 11957; 11958 ЮМАРТЫ (1) ■ Хатынның - сараны, ирнең юмарты яхшы ○ 13741 ЮМАС (1) ■ Аю гомергә кул юмас ○ 2076 ЮМАСАҢ (1) ■ Үзеңнеке үзеңә юмасаң да ак ○ 12075 ЮМЫЙЛАР (1) ■ Канны кан белән юмыйлар, су белән юалар ○ 10761 ЮМЫЙЧА (1) ■ Юмыйча кер китмәс ○ 8823 ЮНА (1) ■ Каләм белән язганны балта белән юна алмассың ○ 16584 ЮНАР (1) ■ Ата күргән ук юнар, ана күргән җеп җегерләр ○ 14411 ЮНА-ЮНА ( | 1) ■ Тимер булса, кыска кис, агач булса, озын кис: суга-суга озаер, юна-юна кыскарыр ○ 1879:1 ЮНГАН (1) ■ Үтмәс балта белән юнган ○ 2006 ЮНГЫСЫ (2) ■ Мал - җанның юнгысы, бала - тәннең юнгысы ○ 14034 (2) ЮНЕ (2) ■ Иле юкның җире юк, тормышының юне юк ○ 4972 ● 12917 ЮНЕҢ (2) ■ Юнь юнең бетерер ○ 8002 ● 8003 ЮНМЫЙ (1) ■ Пычак, ни хәтле үткен булса да, үз сабын үзе юнмый ○ 9949 ЮНЫП (1) ■ Юаш юнып ала ○ 12188 ЮНЬ (2) ■ Юнь юнең бетерер ○ 8002 ● 13238 ЮНЬГӘ (4) ■ Игелексез игә килмәс, юньсез юньгә кермәс ○ 6466 ● 11720; 12118; 16491 ЮНЬЛЕ (6) ■ Балта остасының юньле балтасы булмас, чабата ясаучының юньле чабатасы булмас ○ 1894 (2) ● 6552; 6556; 8003; 14072 ЮНЬСЕЗ (18) ■ Юньсез сунарчы арба белән куян тотар ○ 2024 ● 3087; 3749; 6163; 6466; 65526557; 6619; 9070; 12118; 12820; 13429; 13576; 14072 ЮНЬСЕЗГӘ (4) ■ Юньсезгә майлап бирсәң, "юеш" дип әйтер, ди ○ 6558 ● 6957; 12193; 12194 ЮНЬСЕЗНЕ (4) ■ Уңган эшен бетерер, юньсезне эше бетерер ○ 6532 ● 6559; 6560; 12195 ЮНЬСЕЗНЕҢ (1) ■ Уңганның кулы алтын, юньсезнең кулы салкын ○ 6535 ЮНЬЧЕЛ (2) ■ Ил терәге - яучыл ир белән юньчел хатын ○ 4941 ● 7562 ЮРАСАҢ (1) ■ Яманга юрасаң, яхшы чыгар ○ 12251 ЮРГА (15) ■ Атның солтаны юрга ○ 2790 ● 2791; 2795; 2797; 2809; 2813; 2830; 6958; 7302; 7624; 14311; 15100; 16962; 17082; 17084 ЮРГАЛАП (2) ■ Ишәк юргалап бәйге алмас ○ 2971 ● 6865 ЮРГАЛАР (1) ■ Ат юргалар, иясе дан алыр ○ 2789 ЮРГАЛЫ (3) ■ Юргалы белән юлдаш булма, тинтәк белән авылдаш булма ○ 6959 ● 6960; 11739 ЮРГАЛЫГА (1) ■ Арбалыга юлдаш булма, юргалыга юлдаш бул ○ 6906 ЮРГАЛЫЙ (1) ■ Аның тавыгы юргалый ○ 4348 ЮРГАН (4) ■ Бер борча өчен юрган ярмыйлар ○ 4763 ● 8400; 9562; 13820 ЮРГАНСЫЗ (1) ■ Җәен әйрәнсез булма, кышын юргансыз булма ○ 9414 ЮРГАНЫ (2) ■ Ярлының ястыгы җир, юрганы болыт ○ 7502 ● 13690 ЮРГАНЫМ (2) ■ Мамыгын бушаткач, юрганым бар дип хыялланма ○ 8417 ● 8447 ЮРГАНЫҢ (4) ■ Көн явым - ят та юрганың ябын ○ 1221 ● 2810; 11837; 12196 ЮРГАНЫҢА (1) ■ Юрганыңа карап аягыңны суз ○ 8429 ЮРТАК (3) ■ Җордай юртак, еландай елдам булу ○ 2346 ● 2811; 2812 ЮРТАКТАН (1) ■ Юртактан тир кипмәс, юбалгыдан чир китмәс ○ 6561 ЮРТСА (1) ■ Бия каян юртса, колын да шунда ○ 2820 ЮРТЫП (2) ■ Юл белән йөрсәң юртып йөр, юртып йөрсәң юл ырар ○ 6836 (2) ЮСА (2) ■ Кызлар, чәчен тарап битен юса, гөлләр күк була, хатыннар - кызлар күк була ○ 10282 ● 14357 ЮСАҢ (7) ■ Кара ташны юсаң да агармый ○ 123 ● 270; 3093; 3950; 10936; 11207; 14056 ЮСЫК (1) ■ Юсык кеше аякка карамас, күзгә карар ○ 11312 ЮСЫККА (1) ■ Ясамаган юсыкка кысылма ○ 5970 ЮСЫН (1) ■ Юлчыга сусын бирү - юсын ○ 6859 ЮТӘЛ (2) ■ Ютәл йөткерекне баса ○ 15335 ● 16997 ЮТӘЛНЕ (1) ■ Мәхәббәт белән ютәлне яшереп булмый ○ 12726 ЮУ (2) ■ Коры мунчала белән юу ○ 8655 ● 12133 ЮХА (1) ■ Елан, йөз яшенә кадәр яшәсә, аждаһага әверелә, мең яшькә кадәр яшәсә, юха була, имеш ○ 16729 ЮХАГА ( | 1) ■ Елан йөз ел торса - аждаһага, аждаһа йөз ел торса - юхага әйләнә, имеш ○ 16729:1 ЮХАДА (1) ■ Төлкедә - койрык, юхада - тел ○ 11937 ЮХАЛЫКНЫ (1) ■ Юньсез юхалыкны да булдыра алмас ○ 6557 ЮХАНЫҢ (1) ■ Юханың теленә алданма ○ 16789 ЮШАП (1) ■ Торлаксыз үскән колын мизгелсез юшап, мизгелсез утлар ○ 2846 ЮШАР (2) ■ Аргамак атның билгесе - аз утлар да күп юшар, азамат ирнең билгесе - аз сөйләр дә күп тыңлар ○ 13439 ● 14346 ЮШКЫНЫ (1) ■ Ташкыны кайтса да, юшкыны калыр ○ 461 ЮЫК (1) ■ Ашны тәмләндергән - тоз, алысны юык иткән - кыз ○ 12943 ЮЫЛМЫЙ (1) ■ Яшь белән гөнаһ юылмый ○ 12616 юына → чаба-юына ЮЫНМАГАН (1) ■ Чакырмаган кунак - юынмаган таяк ○ 10182 ЮЫНСАҢ (1) ■ Күп юынсаң, карын мае дип, карга күтәреп китмәсен ○ 8844 ЮЫНТЫК (1) ■ Язгы юынтык кышка катык булыр ○ 990 ЮЫП (4) ■ Кунакка барсаң, казаныңны юып кит ○ 10131 ● 11162; 13309; 13910 ЮЫРТ (1) ■ Чуртның юлыннан юырт ○ 16765 ЮЫРТКАНЫН (1) ■ Этнең чапканын да, юыртканын да белмәссең ○ 3730 Я (25) ■ Я тәхет, я ләхет ○ 6000 (2) ● 6562 (2); 6627 (2); 7513 (2); 7534 (2); 7974 (2); 9205 (2); 11692 (2); 12243 (2); 13346 (2); 15175 (2); 15932 (2); 16160 ЯБА (1) ■ Дөнья аю белән тутыйны бер читлеккә тота да яба ○ 14718 ЯБАГА (7 | 1) ■ Тай ябага димәгез, язга чыкса - ат була, кабык морҗа димәгез, төтен чыгарса була ○ 2859 ● 2859:1; 7436; 7437; 7462; 8487; 12197; 16142 ЯБАГАДАН (1) ■ Ялы бар дип ябагадан айгыр куйма ○ 2867 ЯБАГАЙГА (1) ■ Ябагайга ябага тай ○ 7437 ЯБАГАНЫ (2) ■ Ябаганы мактау белән тулпар булмас, ябалакны сыйпау белән шоңкар булмас ○ 2866 ● 12198 ЯБАГАСЫН (1) ■ Бүре, ябагасын койса да, холкын үзгәртми ○ 2167 ЯБАЛАК (14) ■ Былтыр үлгән ябалак быел башын күтәргән ○ 785 ● 4136; 4193; 4195; 41984201; 4207-4210; 11524; 11982 ЯБАЛАККА (2) ■ Ике лачын сугышса, ябалакка йон булыр ○ 4064 ● 4202 ЯБАЛАКНЫ (2) ■ Ябаганы мактау белән тулпар булмас, ябалакны сыйпау белән шоңкар булмас ○ 2866 ● 4197 ЯБАЛАКНЫҢ (2) ■ Былтыр үлгән ябалакның быел исен чыгарма ○ 4196 ● 4203 ЯБАЛАКТАН (3) ■ Ябалактан - йон, бүдәнәдән - май ○ 4204 ● 4205; 5327 ЯБАЛАР (1) ■ Бодай кибәнен арыш саламы белән ябалар ○ 1542 ЯБАЛМЫЙ (1) ■ Өйне чутай да чутлый, түбәсен ябалмый ○ 8342 ЯБАР (6) ■ Актыктан кем керә, капканы шул ябар ○ 8592 ● 8629; 8850; 13690; 14073; 15668 ЯБӘЛӘ (1) ■ Эндәшмәгән кешедә ябәлә юк ○ 16135 ЯБЕШКӘГЕ (1) ■ Бетеннән бигрәк ябешкәге ачы тешли ○ 4765 ЯБУ (4) ■ Сыерга ябу килешми ○ 3205 ● 7086; 8375; 11846 ЯБУЛЫ (2) ■ Ябулы атта ял торыр, ял тормаса, җан торыр ○ 2699 ● 9997 ЯБУСЫЗ (1) ■ Яхшы ат ябусыз йөрмәс ○ 2720 ЯБУЧЫ (1) ■ "Ярар" белән түбә ябучы ○ 16318 ЯБУЫ (1) ■ Төнге кунак төнлек ябуы ○ 10174 ЯБУЫН (1) ■ Яман сыер ябуын җияр ○ 3237 ЯБЫГЫР (1) ■ Эшләгән савыгыр, эшләмәгән ябыгыр ○ 6209 ЯБЫК (4) ■ Нәрсәнең ишеге ябык, эче караңгы ○ 606 ● 3230; 15276; 15602 ЯБЫККАНЧЫ (1) ■ Симез ябыкканчы арык үләр ○ 10801 ЯБЫКМЫЙ (1) ■ Яхшы терлек тешәвен белгертми, тешәгәндә ябыкмый ○ 2421 ЯБЫЛА (3) ■ Ат булса - мәйдан табыла, ат булмаса - мәйдан ябыла ○ 2490 ● 6635; 10594 ЯБЫЛГАН (2) ■ Симертергә ябылган үрдәк ашаудан туймый ○ 4412 ● 8381 ЯБЫЛСА (1) ■ Яр җимерелсә җәен үләр, яла ябылса ярлы үләр ○ 7440 ЯБЫН (1) ■ Көн явым - ят та юрганың ябын ○ 1221 ЯБЫНГАН (1) ■ Сарык тиресе ябынган бүре күк ○ 2218 ЯБЫНМА (1) ■ Яумаган яңгырга чикмән ябынма ○ 8944 ЯБЫНЧА (2) ■ Яңгыр үткәч, артыннан ябынча белән йөгермиләр ○ 1166 ● 8941 ЯБЫНЧЫК (2) ■ Яумаган яңгырга ябынчык корма ○ 1155 ● 1234 ЯБЫНЫП (4) ■ Бүре тиресен ябынып бүре булып булмас ○ 2162 ● 8968; 13318; 14120 ЯБЫНЫР (1) ■ Уйнашчының юрганы утыз булыр, берсен генә үзе ябыныр, егерме тугызын кеше ябар ○ 13690 ЯБЫНЫРГА ( | 1) ■ Убыр китте, ябынырга туны калды ○ 16755:1 ЯБЫП (2) ■ Кеше капкасын ачып керсәң, ябып та чыга бел ○ 8617 ● 10543 ЯБЫШ (2) ■ Заманның ялына ябыш ○ 819 ● 1394 ЯБЫША (8) ■ Кырмавык үзенә тигән һәркемгә ябыша ○ 1288 ● 3752; 3808; 3809; 4813; 9305; 12233 (2) ЯБЫШКАН (9) ■ Суга баткан - саламга ябышкан ○ 440 ● 3386; 5607; 6740; 8731; 10740; 10850; 10860; 12807 ЯБЫШМАС (2) ■ Бер кискән икмәк ябышмас ○ 9174 ● 16074 ЯБЫШМЫЙ (2) ■ Коры борчак бүрәнәгә ябышмый ○ 1555 ● 3031 ЯБЫШСАҢ (2) ■ Туфракка ябышсаң, туфрагың алтын булсын; ташка ябышсаң, ташың көмеш булсын ○ 190 (2) ЯБЫШТЫРЫП (1) ■ Әйткән сүз - кискән икмәк: кире ябыштырып булмый ○ 16219 ЯБЫШУЧАН (1) ■ Балга чебен ябышучан була ○ 4762 ЯБЫШЫП (5) ■ Суга батучы умарта корты саламга ябышып калган ○ 4743 ● 6413; 11368; 15365; 16706 ЯБЫШЫР (4) ■ Сумалага утырганның арты сумалага ябышыр ○ 1935 ● 12337; 14679; 15721 ЯВА (5) ■ Апрель кергәч эт биеклеге кар ява ○ 759 ● 1217 (2); 1321; 8057 ЯВАР (8) ■ Бер болыттан боз да явар, кар да, яңгыр да явар ○ 1076 (2) ● 1145; 1162; 3585; 3960; 6069; 13852 ЯВЫЗ (9) ■ Бәйдәге эт явыз була, хуҗасыннан кансыз була ○ 3472 ● 11160; 12199; 12200 (2); 13634; 14073; 14646; 15647 ЯВЫЗГА (1) ■ Усалга - уша, явызга - бусага ○ 12175 ЯВЫЗДАН (1) ■ Явыздан явыз кем явыз - ят явына кулавыз ○ 12200 ЯВЫЗЛАР (1) ■ Явызлар куркытып буйсындырыр, изгеләр оялтып буйсындырыр ○ 12201 ЯВЫЗЛЫГЫННАН (1) ■ Изгелегең тигән кешенең явызлыгыннан саклан ○ 12120 ЯВЫЗЛЫК (1) ■ Ит изгелек, көт явызлык ○ 12132 ЯВЫЗЛЫККА (2) ■ Явызлыкка тәһарәт кирәкми ○ 12202 ● 12203 ЯВЫЗЛЫКНЫҢ (2) ■ Аракы - явызлыкның башы ○ 9813 ● 9851 ЯВЫЗЛЫКТАН (1) ■ Чаян явызлыктан чакмый, табигате шулайга чага ○ 4691 ЯВЫЗНЫҢ (3) ■ Явызның ашкынганы ялган ○ 12204 ● 12205; 12206 ЯВЫЗЫ (1) ■ Баланың изгесе - җан сөенече, явызы - җан көенече ○ 13991 ЯВЫМ (7) ■ Сәвердәге явым - савып торган савым ○ 944 ● 1088; 1151; 1221; 1408; 1801; 7814 ЯВЫМГА (1) ■ Тамчыдан качкан явымга юлыгыр ○ 1137 ЯВЫМДА (1) ■ Игенче явымда тынар, балыкчы давылда тынар ○ 1409 ЯВЫМЛЫ (2) ■ Давыллы көннең ышыгы бар, явымлы көннең йокысы бар ○ 1087 ● 1152 ЯВЫМНАН (1) ■ Явымнан качып, яшенгә эләктек ○ 1232 ЯВЫМЫ (2) ■ Давыллы болытның явымы аз ○ 1086 ● 1119 ЯВЫН (3) ■ Явын аямаган яуны җиңәр, малын аямаган дауны җиңәр ○ 5654 ● 7745; 10504 ЯВЫНА (1) ■ Явыздан явыз кем явыз - ят явына кулавыз ○ 12200 ЯВЫП (2) ■ Яңгыр явып яр тулмас, асыл кош талга кунмас ○ 1163 ● 5976 ЯГА (1) ■ Яман энегә ага булма, яман тунга яга булма ○ 14573 ЯГАДА (1) ■ Елан ягада торган кешегә тими ○ 4608 ЯГАДАН (1) ■ Ягадан килгән яңалыкта яхшы ○ 5096 ЯГАЛМАСА (1) ■ Янмаса - утын яман, ягалмаса - хатын яман ○ 13770 ЯГАМ (1) ■ Җиңем яман булса да, ягам яхшы; үзем яман булсам да, агам яхшы ○ 14585 ЯГАР (5) ■ Ышанма дусыңа, ут ягар куышыңа ○ 5491 ● 8484; 11508; 13075; 14162 ЯГАСЫ (1) ■ Агасы барның ягасы бар ○ 14558 ЯГУЛЫ (1) ■ Асулы казан, ягулы ут ○ 10022 ЯГУЧЫГА (1) ■ Казан астын ягучыга өйрә юк ○ 9904 ЯГЫ (14) ■ Сул ягы белән торган ○ 738 ● 7678 (2); 7708; 8028; 8720; 11932; 12398; 13158 (2); 14601 (2); 14724 (2) ЯГЫЛЫР (1) ■ Туганга туган табылыр, ятка бәла ягылыр ○ 14682 ЯГЫМЛЫ (2) ■ Бакыру ягымлы булса, ишәктән кадерле хайван булмас иде ○ 15781 ● 16143 ЯГЫМЛЫНЫҢ (1) ■ Ягымлының шадрасы күренми, сөйкемленең сипкеле беленми ○ 10711 ЯГЫМСЫЗ (1) ■ Соң кычкырган әтәчнең тавышы ягымсыз ○ 4373 ЯГЫНА (6) ■ Җил ягына кабык сөяп кую ○ 1242 ● 1243; 1500; 8242; 10999; 11621 ЯГЫНДА (1) ■ Дөреснең аргы ягында булу ○ 16274 ЯГЫННАН (3) ■ Шикәрне кайсы ягыннан кимерсәң дә тәмле ○ 9381 ● 11399; 13395 ЯГЫҢ (1) ■ Дүрт ягың - кыйбла ○ 732 ягың → тирә-ягың ЯГЫҢА (4) ■ Кул артка бөгелми, үз ягыңа бөгелә ○ 10928 ● 14574 (2); 15346 ягыңа → як-ягыңа ЯГЫП (2) ■ Сука тотып кулың кабармыйча, мичкә ягып ипиең кабармас ○ 1441 ● 2610 ЯГЫШЛЫ (1) ■ Нәгышле кыз - ягышлы кыз ○ 13033 ЯЗ (59 | 1) ■ Җаек баштан җил иссә, яз булса да кыш булыр ○ 490 ● 624; 760; 767; 769-771; 823; 844; 845; 859; 864; 871; 882; 884; 885; 903; 912; 933; 935; 973-975; 976 (2); 977-986; 995; 1061; 1062; 1258; 1335; 1424; 1509; 3935; 3974; 4018; 4069; 4211; 4235; 4243; 4342; 6862; 7234; 7438; 9186:2; 11127; 12773; 13035; 13216; 15640; 16277 ЯЗА (3) ■ Комагай кылкыннан яза, кыдырма аягыннан яза ○ 9660 (2) ● 11753 ЯЗАР (8 | 1) ■ Усал эт теленнән язар, хәйләкәр төлке койрыгын өздерер ○ 3534 ● 4241:1; 6796; 6921; 6942; 7869; 11880; 15926; 16718 ЯЗА-ЯЗА (1) ■ Яза-яза сандыгын тутырган, укый белмичә авызын ачып утырган ○ 16707 ЯЗГА (6 | 2) ■ Язга чыккач чегән тунын сата ○ 991 ● 1063; 1096; 2859, :1; 3644:2; 8487; 15059 ЯЗГАН (19) ■ Язган булса язга килер, язмаган булса көзгә килер ○ 1063 ● 1359; 2094; 2420; 2445; 7228; 7735 (2); 12936; 14791; 14801; 14895; 15107 (2); 16170; 16472 (2); 16590; 16678 ЯЗГАННЫ (3) ■ Язганны күрерсең, чәчкәнне урырсың ○ 14963 ● 14981; 16584 ЯЗГАНЧЫ (1) ■ Такмак өйрәнеп кенә шигырь язганчы, барабан кагып ипи тапканың артык ○ 16409 ЯЗГЫ (20 | 1) ■ Көзге катык - көмеш кашык, язгы катык - ярты азык ○ 886 ● 887; 888; 891; 892; 987-990; 1115; 1424:1; 2767; 4210; 12708; 13046; 13425; 13430; 14221; 15364; 15365; 16061 ЯЗДА (1 | 1) ■ Яман сыер язда бозаулар ○ 3238:1 ● 4107 ЯЗДАН (1) ■ Кырмыскадан гыйбрәт ал - яздан кышны каршыла ○ 4796 ЯЗДЫРА (1) ■ Байлык, бушлык, ялгызлык кешене аздыра, юлдан яздыра, тормышын туздыра ○ 7244 ЯЗДЫРМАС (1) ■ Булдыксыз ир бил яздырмас ○ 13456 ЯЗДЫРЫР (4) ■ Яз берәүне аздырыр, берәүне малдан яздырыр ○ 975 ● 10695; 12418; 13151 ЯЗМА (2) ■ Исемеңне ташка язма, ил йөрәгенә яз ○ 11127 ● 16652 ЯЗМАГАН (2) ■ Язган булса язга килер, язмаган булса көзгә килер ○ 1063 ● 9389 ЯЗМАГАННЫ (4) ■ Ташка язмаганны сөйләмә ○ 178 ● 1775; 15305; 16311 ЯЗМАК (1) ■ Гыйлем - ау, язмак - бау ○ 16557 ЯЗМАС (1) ■ Ташка язмас сүз сөйләмә ○ 16069 ЯЗМЫШ (6 | 1) ■ Бер башка ике язмыш юк ○ 14797 ● 14802; 14932; 14964, :1; 14967; 14997 ЯЗМЫШЫ (3) ■ Ил язмышы ир өстендә, ир язмышы күкрәк көчендә ○ 4947 (2) ● 12998 ЯЗМЫШЫҢНЫ (1) ■ Маңгайга язылган язмышыңны тир белән сыпырып төшереп булмый ○ 14930 ЯЗНЫ (2) ■ Кышны кышсынмаган язны язсынмас ○ 876 ● 3966 ЯЗНЫҢ (2) ■ Язның байлыгы - кояш, көзнең байлыгы - уңыш ○ 992 ● 993 ЯЗСАҢ (1) ■ Учыңны язсаң бер бармагыңны бөкми калдырма ○ 10964 ЯЗСЫЗ (1) ■ Хатынсыз йорт - язсыз ел кебек ○ 13743 ЯЗСЫНМАС (1) ■ Кышны кышсынмаган язны язсынмас ○ 876 ЯЗУЛЫ (1) ■ Ризыклы - ашка, язулы - яшькә ○ 9320 ЯЗУЫ (1) ■ Саран кешенең кулында акчаның язуы да шомарыр ○ 11910 ЯЗЫ (1) ■ Язы булгач, сазы да булыр ○ 994 ЯЗЫГЫ (6) ■ Каршыда бай булса, языгы ярлыга ○ 7362 ● 10075; 10316; 10390; 12618; 12655 ЯЗЫГЫН (1) ■ Ат, әйләнеп, кызыгын табар; ир, әйләнеп, языгын табар ○ 13450 ЯЗЫГЫҢ (1) ■ Үз языгың - үз башыңа ○ 12627 ЯЗЫК (5) ■ Ашасаң азык түгел, ташласаң язык түгел ○ 9435 ● 12541; 12612; 12639; 12660 ЯЗЫККА (4) ■ Яманга ияргән языкка, яхшыга ияргән азыкка ○ 12247 ● 12466; 12654; 15700 ЯЗЫКЛЫ (6) ■ Алган бер языклы, алдырган мең языклы ○ 12415 (2) ● 12568 (2); 16901 (2) ЯЗЫКСЫЗ (2) ■ Ут төтенсез булмый, егет языксыз булмый ○ 12908 ● 13047 ЯЗЫЛ (1) ■ Яз - языл, кыш - кысыл ○ 982 ЯЗЫЛГАН (3) ■ Суга сәнәк белән язылган ○ 525 ● 644; 14930 ЯЗЫЛГАНЧЫ ( | 1) ■ Муен язылганчы - әссәламегаләйкем, ата каз! ○ 14731:2 ЯЗЫЛМАГАН (2) ■ Әҗәлеңне нәрсәдән табачагың маңгаеңа язылмаган ○ 15400 ● 16615 ЯЗЫЛЫРСЫҢ (1) ■ Кыз булсаң - кысыл, хатын булгач язылырсың ○ 13093 ЯЗЫН (2) ■ Көзен купынасы бер тиен, язын золотнигы золотой ○ 894 ● 1470 ЯЗЫП (3) ■ Су язып май төшмәс ○ 438 ● 16371; 16655 ЯК (4) ■ Ак - күңелгә як ○ 552 ● 2612; 6982; 12650 ЯКАГА (2) ■ Тигәнәк булып аякка кадалганчы, гөл булып якага кадал ○ 1308 ● 12233 ЯКАДАГЫ (1) ■ Яхшы кыз - якадагы кондыз, яхшы егет - һавадагы йолдыз ○ 13106 ЯКАДАН (2) ■ Дошман якадан тотса, эт итәктән тота ○ 3478 ● 5668 ЯКАЛАР (1) ■ Үз агасын агаламаган - кеше агасын якалар ○ 14576 ЯКАЛЫ (1) ■ Якалы тун ямарга яхшы ○ 8942 ЯКАМ (1) ■ Җиңем яман булса да, якам яхшы ○ 8995 ЯКАҢА (1) ■ Авыздан чыккан артык сүз үз якаңа ябышыр ○ 15721 ЯКАҢНАН (1) ■ Кауланга кошың төшмәсен, наданга эшең төшмәсен: кошың табылмый калыр, надан якаңнан алыр ○ 16593 ЯКАСЫ (7) ■ Комы юк су булмас, биге юк ил булмас, якасы юк тун булмас, законы юк йорт булмас ○ 5847 ● 5964; 8918; 12298; 12382; 13889; 14380 ЯКАСЫЗ (2) ■ Ил агасыз булмас, тун якасыз булмас ○ 4915 ● 8890 ЯКАСЫН (1) ■ Кем дә белә ятасын ябынып чикмән якасын ○ 8968 ЯКИ (2) ■ Ярлы тавык ашаса - яки тавык хәстә булган, яки үзе хәстә булган булыр ○ 7472 (2) ЯККА (15) ■ Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр ○ 1182 (2) ● 1239; 1240 (2); 1650 (2); 2431; 3537 (2); 8368; 8575; 8590; 16199; 17060 ЯККАН (8) ■ Малның җаен баккан белер, утынның җаен яккан белер ○ 2391 ● 4840; 8549; 8565; 8953; 10687; 13274; 14162 ЯККАННАРМЫНИ (1) ■ Артына ут якканнармыни ○ 8553 ЯККАННЫКЫ (1) ■ Мал - бакканныкы, ут - якканныкы ○ 2380 ЯКЛАНСА (2) ■ Бала якланса бер төрле, картлар якланса бик көлке ○ 15017 (2) ЯКЛАР (2) ■ Байгыш байгышны яклар ○ 3903 ● 5911 ЯКЛЫ (4) ■ Коймак кунак яклы, кабартма хаҗәен яклы ○ 9283 (2) ● 10026; 14724 ЯКЛЫЙ (4) ■ Төлкене койрыгы яклый, дусны дус яклый ○ 5485 (2) ● 12001; 16817 ЯКМА (3) ■ Беткә ачу итеп тунны утка якма ○ 8893 ● 9020; 13157 ЯКМАС (1) ■ Эчмәс җирдә су бар, якмас җирдә ут бар ○ 484 ЯКМЫЙ (1) ■ Мичкә якмый төтен чыкмый ○ 8478 ЯКМЫЙЛАР (3) ■ Беткә ачу итеп тунны утка якмыйлар ○ 4766 ● 8307; 8815 ЯКМЫЙЧА (1) ■ Ут якмыйча юача пешермә ○ 9364 ЯКНЫ (1) ■ Ахмак яучы ике якны бозар ○ 13130 ЯКСАМ (1) ■ Яксам мунчам, чыксам бакчам ○ 8665 ЯКСАҢ (1) ■ Мичкә яксаң, мич була, таң ата да кич була ○ 8479 ЯКСЫН (3) ■ Малны тапкан баксын, утынны чапкан яксын ○ 2390 ● 7398; 14067 ЯКТА (6) ■ Биредә Алабай, аргы якта ялагай ○ 3774 ● 4363; 11872 (2); 12530 (2) ЯКТАН (9) ■ Җил кайсы яктан иссә, болыт шул яктан килер ○ 1184 (2) ● 1241 (2); 9449 (2); 10459; 12797 (2) ЯКТЫ (20) ■ Ай якты да, җылытмый ○ 13 ● 15; 848; 1007; 4202; 5894; 7484; 7499; 7539; 8359; 8426; 9461; 10118; 13610; 13764; 14074; 14202; 16064; 16485; 17006 ЯКТЫГА (1) ■ Кара эшне караңгыда эшләсәң дә яктыга чыга ○ 12504 ЯКТЫДА (2) ■ Караңгыда ялтыраганчы, яктыда калтыра ○ 851 ● 12392 ЯКТЫЛЫГЫ (2) ■ Җыен йолдыз җыелса да яктылыгы айдай юк ○ 78 ● 3609 ЯКТЫЛЫК (2) ■ Караңгылык яктылык белән бетә ○ 853 ● 14242 ЯКТЫРАК (3) ■ Кич караңгы булган саен, йолдыз яктырак була ○ 31 ● 953; 16564 ЯКТЫРМА (1) ■ Ачка казан астырма, туңганга ут яктырма ○ 9559 ЯКТЫРТА (3) ■ Кояш югында ай да яктырта ○ 42 ● 9255; 12244 ЯКТЫРТКАНДА (1) ■ Ай яктыртканда, йолдыз күренми ○ 14 ЯКТЫРТМЫЙ (1) ■ Бер өйнең лампасы икенчегә яктыртмый ○ 8404 ЯКТЫРЫР (1) ■ Март ишектән бактырыр, сәнәк-көрәк яктырыр ○ 918 ЯКТЫСЫ (1) ■ Ай яктысы, ни хәтле генә якты булса да, кояшныкына җитә алмый ○ 15 ЯКТЫСЫНА (2) ■ Бер чыраның яктысына кырык кеше утыра ○ 8403 ● 8430 ЯКТЫСЫНДА (1) ■ Җитен киндер ай яктысында агара, имеш ○ 8728 ЯКУТ (3) ■ Элпә йөз кат ялтыраса да, якут нуры артык булыр ○ 318 ● 797 (2) ЯКЫН (45 | 2) ■ Ерактагы кояш җылы була, якын килсәң пешерә ○ 27:2 ● 117; 352; 446; 608; 673; 685:2; 2372; 3747; 5057; 5063; 5201; 5495; 6759; 6877; 7174; 8105; 8678; 8945; 8981 (2); 9912; 10431; 10765; 10958; 11236 (2); 11485; 11750; 12134 (2); 12164; 12186; 12316; 12381; 12665 (2); 13647 (2); 14096; 14472; 14477; 14597; 14640; 14684; 14690; 16604 ЯКЫНГА (2) ■ Ерактагы кояш җылы була, якынга килгәч чак була ○ 27 ● 14685 ЯКЫНДА (2 | 1) ■ Еракта - чап, якында - чак ○ 685:1 ● 733; 16144 ЯКЫНДАГЫ (4) ■ Ерактагы ауны күргәнче, якындагы яуны күр ○ 5566 ● 14672; 14965; 16579 ЯКЫНДАГЫДАН ( | 1) ■ Ерактагы кояш якындагыдан кызурак ○ 27:3 ЯКЫНДАГЫН (1) ■ Якындагын ерактан барып сора ○ 714 ЯКЫНДЫР (2) ■ Ерактыр да - якындыр, якындыр да - ялкындыр ○ 690 (2) ЯКЫННАН (10) ■ Алыска салырсың - якыннан алырсың ○ 674 ● 675; 684; 686; 687; 689; 2038; 2448; 3775; 13217 ЯКЫННЫ (3) ■ Ерак белән якынны йөргән белә ○ 683 ● 6755; 9116 ЯКЫНЫ (1) ■ Хатыны юкның якыны юк ○ 13746 ЯКЫНЫН (2) ■ Яман әдәмгә мал төшсә, якынын танымас ○ 7439 ● 12237 ЯК-ЯГЫҢА ( | 1) ■ Җирдән тапсаң да санап ал, як-ягыңа карап ал ○ 7709:1 ЯЛ (35 | 1) ■ Көн - эш өчен, төн - ял өчен ○ 902 ● 1032; 1899, :2; 1970; 2575; 2675; 2699 (2); 2701; 2706; 2781; 2794; 3145; 3206; 5104; 5966; 6589; 6591-6593; 6629; 7086 (2); 7385; 7389; 8821; 10250; 10973; 12780; 12823; 12824; 13203; 13968 (2); 16430 ЯЛА (8) ■ Ялгызга яла күп булыр ○ 5105 ● 7440; 12297; 14689; 15604; 15768; 16146; 16147 ЯЛАГАЙ (4) ■ Биредә Алабай, аргы якта ялагай ○ 3774 ● 5496; 11794; 11959 ЯЛАГАЙНЫ (1) ■ Ялагайны яллыйсы юк ○ 11960 ЯЛАГАЙНЫҢ (1) ■ Ялагайның күзе - көзге, теле - телгәч ○ 11961 ЯЛАГАН (2 | 1) ■ Таба ялаган мәче шикелле карана ○ 3394 ● 9397, :1 ЯЛАГАНДА (1) ■ Сыерлар тоз ялаганда, бозаулар боз ялый ○ 3210 ЯЛАДАН (1) ■ Аяк астыннан чыккан еланнан саклан, аяк астыннан чыккан яладан саклан ○ 15775 ЯЛАМА (1) ■ Үзеңнән ачның табагын ялама ○ 9748 ЯЛАМАГАН (1) ■ Анасы яламаган ○ 14249 ЯЛАМАС (3) ■ Катык сөртсәң, эт яламас ○ 3778 ● 6459; 10724 ЯЛАМЫЙ (3) ■ Буш кулны эт тә яламый ○ 3471 ● 3558; 10918 ЯЛАН (2) ■ Ялан җирнең бүресе күп ○ 2207 ● 16682 ЯЛАНАЯК (2) ■ Эт башмак ташый, үзе яланаяк ○ 3563 ● 13494 ЯЛАНАЯКЛЫ (1) ■ Җан күк дустыңнан яланаяклы бала биздерер ○ 14094 ЯЛАНБАШНЫҢ (1) ■ Яланбашның языгы юк ○ 10316 ЯЛАНГА (1) ■ Ике ерткыч бер яланга сыяр, ике патша дөньяга сыймас ○ 5801 ЯЛАНГАНДА (1) ■ Ят - яланганда, туган - үлгәндә ○ 14691 ЯЛАНГАЧ (12) ■ Икмәге юк ач, ялкау кеше ялангач ○ 6468 ● 7531; 8716; 8824; 8825; 8904; 9071; 9133; 9537; 9550; 9551; 13184 ялангач → ач-ялангач ЯЛАНГАЧКА (3) ■ Ялангачка яз яхшы, киемлегә көз яхшы ○ 995 ● 8826; 8827 ЯЛАНГАЧНЫ (1) ■ Кырык юлбасар бер ялангачны чишендерә алмый ○ 8802 ЯЛАНГАЧНЫҢ (2) ■ Ялангачның төшенә бер кисәк киндер керә ○ 8828 ● 9579 ЯЛАНГАЧТАН (1) ■ Ачтан тәгам пешертмә, ялангачтан кием кистермә ○ 9583 ЯЛАНГАЧТЫР (1) ■ Ачтыр - бүредер, ялангачтыр - шүредер ○ 9584 ЯЛАНДА (1) ■ Өйдә үскән бозау яланда үгез булмас ○ 3268 ЯЛАНДАГЫ (1) ■ Яландагы җилне кем тоткан ○ 1153 ЯЛАННЫ (1) ■ Бер чәчкә яланны матурламый ○ 1259 ЯЛАНЫП (1) ■ Берәү ашап туя, берәү яланып кала ○ 9633 ЯЛАН-ЯЛАН (1) ■ Ялан-ялан ни талан ○ 14998 ЯЛАП (3) ■ Җитен чәчсәң, эт ялап алырлык булсын ○ 1575 ● 3254; 9613 ЯЛАР (4 | 1) ■ Бозауны кем сыйпаса, шуның кулын ялар ○ 3259 ● 3701; 3733; 9162:1; 9333 ЯЛАРГА (1) ■ Тегермән ташы яларга өйрәнгән эт шул гадәтен ташлый алмас ○ 3526 ЯЛАРМЫН (1) ■ Аямда булса ялармын, апамда булса кабармын ○ 14562 ЯЛАРСЫҢ (1) ■ Анаңда булса - сорарсың, учыңда булса - яларсың ○ 14233 ЯЛАСА (1) ■ Ашмацы бармак яласа да туяр ○ 9621 ЯЛАСАҢ (2) ■ Яласаң туярсың, ямасаң киярсең ○ 8872 ● 14689 ЯЛАСЫ (1) ■ Яманга юлыксаң, яласы йогар ○ 12250 ЯЛАУ (3) ■ Муенга элмәк - тияккә ялау ○ 10294 ● 10995; 16188 ЯЛАУЧЫ (2) ■ Кулыннан сыгылганны ялаучы ○ 11036 ● 11052 ЯЛАЧЫ (1) ■ Ялганчының бер исеме ялачы ○ 16167 ЯЛАЧЫНЫҢ (1) ■ Еланның агуы тешендә, ялачының - телендә ○ 15857 ЯЛАША (1) ■ Эт күк талаша, мәче күк ялаша ○ 3794 ЯЛАШАЛАР (1) ■ Дуслар талашсалар да ялашалар ○ 5381 ЯЛАШЫР (2) ■ Эт талашыр, авызын-борынын ялашыр ○ 3632 ● 5134 ЯЛВАРГАНЫҢА (1) ■ Яу ялварганыңа карамас ○ 5669 ЯЛГА (3) ■ Биктимер байга кергән, бае ялга кергән ○ 5987 ● 6580; 7721 ЯЛГАМА (1) ■ Итәк кисеп җиң ялгама ○ 8900 ЯЛГАМЫЙЛАР (1) ■ Арканны җепкә ялгамыйлар ○ 7001 ЯЛГАН (41) ■ Дусны - үзгә, дошманны ялган эзгә юлыктыр ○ 5397 ● 5497; 7846; 12204; 12777; 15756; 15772; 15801; 15802; 15853; 15855; 15856; 15859; 15953; 15954; 16080; 16085; 16093; 16097; 16123; 16124; 16145; 16147-16159; 16174; 16181; 16199; 16292; 16394; 16722 ЯЛГАНГА (2) ■ Ялганга ялкау инана, я булмаса аңкау инана ○ 16160 ● 16316 ЯЛГАНЛАГАН (1) ■ Туры әйткән котылыр, ялганлаган тотылыр ○ 16095 ЯЛГАНЛАСАҢ ( | 1) ■ Бер тапкыр ялганласаң, икенче дөрес сүзеңә дә ышанмаслар ○ 16173:1 ЯЛГАНЛЫЙ (1) ■ Ялганчы төшендә дә ялганлый ○ 16163 ЯЛГАННАН (2) ■ Ачы дөрес татлы ялганнан яхшырак ○ 15767 ● 16106 ЯЛГАННЫ (3) ■ Бер ялганны капларга тагын мең ялган табарга кирәк ○ 15802 ● 15874; 16278 ЯЛГАННЫҢ (1) ■ Ялганның теле оста, аягы кыска ○ 16161 ЯЛГАНСЫЗ (1) ■ Яучы белән аучы ялгансыз булмас ○ 13221 ЯЛГАНЧЫ (13) ■ Юк ялганчы итә ○ 7607 ● 10388; 12027; 12514; 12562; 15301; 15953; 15954; 16162-16166 ЯЛГАНЧЫДАН (1) ■ Туры кешегә дус бул, ялганчыдан сак бул ○ 16078 ЯЛГАНЧЫЛЫК (1) ■ Иң зур кабахәтлек - ялганчылык ○ 15870 ЯЛГАНЧЫЛЫКТАН (1) ■ Телсезлек ялганчылыктан хәерлерәк ○ 15621 ЯЛГАНЧЫНЫ (1) ■ Ялганчы ялганчыны ышандыра алмый ○ 16165 ЯЛГАНЧЫНЫҢ (8) ■ Ялганчының бер исеме ялачы ○ 16167 ● 16168-16173; 16879 ЯЛГАНЫ (1) ■ Байның ялганы да дөрес ○ 7312 ЯЛГАНЫННАН (1) ■ Дус алдавы дошман ялганыннан яманрак ○ 5349 ЯЛГАНЫҢНЫ (2) ■ Якынга ялганыңны әйтмә, читкә чыныңны әйтмә ○ 14685 ● 15803 ЯЛГАНЫП (1) ■ Кондызга койрык ялганып тора ○ 2329 ЯЛГАП (3) ■ Таякка таяк ялгап бирүче ○ 1991 ● 10300; 14716 ЯЛГАРЛЫК (1) ■ Сүзең булсын аңларлык, өзелсә дә ялгарлык ○ 16031 ЯЛГАУ (2) ■ Кырык корама, йөз ялгау ○ 8884 ● 8965 ЯЛГЫЗ (62) ■ Акбүзат йолдыз, Күкбүзат йолдыз, Тимерказык бер ялгыз ○ 24 ● 203; 219; 1709 (2); 1710-1713; 1767; 1965; 1968 (2); 2144; 2700; 2836; 3120; 3267; 3750; 3900; 4004; 4254; 4338; 4609; 5008; 5032; 5097-5104; 5312; 5655; 5656; 5965; 6104; 7187; 7498; 7936; 8635; 10106; 10317; 11092; 11740; 11841; 12221; 12893 (2); 13048 (2); 13218 (2); 13477; 13765; 14021; 14075; 14076; 14504; 14816 ЯЛГЫЗГА (2) ■ Ялгызга яла күп булыр ○ 5105 ● 6961 ЯЛГЫЗЛЫК (7) ■ Ялгызлык таштан да каты ○ 5106 ● 5107; 5108; 5500; 6963; 7244; 16790 ЯЛГЫЗЛЫКНЫ (1) ■ Ялгызлыкны яуга бирсен ○ 5109 ЯЛГЫЗНЫҢ (10) ■ Агачның башын киссәң, төбе калыр; икенең берсе үлсә, берсе калыр; ялгызның үзе үлсә, кеме калыр? Менгән аты, кигән туны ятка калыр ○ 4859 ● 4985; 5000; 5110-5113; 6259; 6881; 9998 ЯЛГЫЗСЫҢ (1) ■ Атадан алтау тусаң да, үз улың булмаса ялгызсың ○ 14107 ЯЛГЫЗЫМА (1) ■ Йөз кешегә - йөз ат, ялгызыма - бер ат ○ 2756 ЯЛГЫЙ (3) ■ Мең башны кискән бер башны ялгый белмәс ○ 5856 ● 15799; 16705 ЯЛГЫШ (3) ■ Бер минутлык ялгыш мәңгелек кайгы китерә ала ○ 12465 ● 16174; 16209 ЯЛГЫША (1) ■ Ялгыша белдең - төзәтә дә бел ○ 12613 ЯЛГЫША-ЯЛГЫША (1) ■ Әдәм ялгыша-ялгыша галим булыр ○ 16685 ЯЛГЫШКАННЫ (2) ■ Адашканны артындагы белер, ялгышканны янындагы белер ○ 660 ● 6722 ЯЛГЫШМЫЙ (3) ■ Үзенекен ялгышмый, кешенекен аңышмый ○ 12093 ● 12518; 15846 ЯЛКАВЫ (2) ■ Кяфернең ялкавы - монах, мөселманның ялкавы суфи булыр ○ 16823 (2) ЯЛКАУ (50) ■ Көтүче ялкау булса, көтүне тәкә көтәр ○ 2378 ● 2701; 3382; 6448; 6465; 6468; 6494; 6502; 6505; 6511; 6527; 6542; 6546; 6550; 6551; 6563; 6564; 6565 (2); 6566-6586; 6628; 11650; 12913; 13702; 13703; 14163; 14648 (2); 15057; 16160 ЯЛКАУГА (13) ■ Сабанчыга җир - ана, ялкауга - үги ана ○ 1438 ● 6485; 6587-6596; 6629 ЯЛКАУДАН (4) ■ Тырыштан тир кипми, ялкаудан чир китми ○ 6524 ● 6525; 6534; 6608 ЯЛКАУЛАНМА (1) ■ Алдыңа эш килгәндә ялкауланма ○ 6446 ЯЛКАУЛЫГЫ (1) ■ Уңганлыгы ялкаулыгы белән генә беленми ○ 6625 ЯЛКАУЛЫК (12) ■ Эш кешене төзәтә, ялкаулык боза ○ 6169 ● 6444; 6517; 6518; 6520; 65976599; 6610; 6612; 7423; 16604 ЯЛКАУЛЫККА (1) ■ Һәр авыруга дәва бар, ялкаулыкка дәва юк ○ 6621 ЯЛКАУНЫ (1) ■ Олы ялкау бәләкәй ялкауны эшкә кушар ○ 6494 ЯЛКАУНЫҢ (11) ■ Тырышның тире чыкканчы ялкауның җаны чыгар ○ 6523 ● 6600-6607; 6654; 11734 ЯЛКЫН (4) ■ Атың качкын булсын, йөрәгең ялкын булсын ○ 11071 ● 12146; 12694; 12695 ЯЛКЫНГА (1) ■ Уттан - ялкынга ○ 8532 ЯЛКЫНДЫР (1) ■ Ерактыр да - якындыр, якындыр да - ялкындыр ○ 690 ЯЛКЫНСЫЗ (1) ■ Ялгыз калган - ялкынсыз янган ○ 5099 ЯЛКЫНЫ (1) ■ Төтене күп, ялкыны аз ○ 8574 ялкыны → уты-ялкыны ЯЛЛЫЙСЫ (1) ■ Ялагайны яллыйсы юк ○ 11960 ЯЛМАВЫЗ (1) ■ Ялмавыз җиде чакрымнан теле белән ялмап йотар ○ 16791 ЯЛМАКАЙ (1) ■ Явыз ялмакай була ○ 12199 ЯЛМАП (1) ■ Ялмавыз җиде чакрымнан теле белән ялмап йотар ○ 16791 ЯЛСЫЗ (1) ■ Егет ярсыз - ат ялсыз ○ 12868 ЯЛТ (1) ■ Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар ○ 323 ЯЛТЫРАГАН (2) ■ Һәрбер кара нәрсә шакшы булмас, һәрбер ялтыраган яхшы булмас ○ 639 ● 7816 ЯЛТЫРАГАНЧЫ (1) ■ Караңгыда ялтыраганчы, яктыда калтыра ○ 851 ЯЛТЫРАМЫЙ (1) ■ Ышкылмыйча асылташ та ялтырамый ○ 317 ЯЛТЫРАР (3) ■ Эшләгән җиз ялтырар, эшләмәгән - черер ○ 324 ● 8819; 8820 ЯЛТЫРАСА (1) ■ Элпә йөз кат ялтыраса да, якут нуры артык булыр ○ 318 ЯЛТЫРАТУ (1) ■ Җизне ялтырату белән алтын булмас ○ 326 ЯЛТЫРАУ (1) ■ Иске бер тиен кебек ялтырау ○ 7833 ЯЛТЫРЫЙ (8) ■ Алтын саз төбендә дә ялтырый ○ 258 ● 720; 4649; 7755-7757; 10854; 15054 ЯЛЧЫ (9) ■ Балык башы - байлар ашы, койрыгы-ялы - ялчы ашы ○ 4448 ● 5737; 5814; 5953; 5966; 5967; 13188; 13357; 16776 ЯЛЧЫДАН (1) ■ Ияләштерү илчедән, ялыктыру ялчыдан ○ 5001 ЯЛЧЫЛАРНЫҢ (1) ■ Яңгыр явып җил иссә, ялчыларның насыйбы ○ 5976 ЯЛЧЫМАС (4) ■ Бүзче билбауга ялчымас ○ 8676 ● 14150 (2); 16166 ЯЛЧЫМЫН (1) ■ Ир малына илчемен, ул малына ялчымын ○ 13585 ЯЛЧЫНЫҢ (2) ■ Байның эше, ялчының тамагы ○ 5741 ● 5844 ЯЛЧЫСЫ (1) ■ Байның улы сыңар күзле булса, ялчысы тома күзсез ○ 5739 ЯЛЫ (2) ■ Ялы бар дип ябагадан айгыр куйма ○ 2867 ● 13442 ялы → койрыгы-ялы ЯЛЫЙ (6) ■ Атлар су эчкәндә тайлар боз ялый ○ 2555 ● 3208; 3210; 3745; 9162 (2) ЯЛЫЙЛАР (1) ■ Бал сөрткәч пычакны да ялыйлар ○ 9160 ЯЛЫЙ-ЯЛЫЙ (1) ■ Аю артына чуан чыккан, ялый-ялый җаны чыккан ○ 2070 ЯЛЫКТЫРУ (1) ■ Ияләштерү илчедән, ялыктыру ялчыдан ○ 5001 ЯЛЫН (3) ■ Ат чаманына менгәнче ике табаныңа ялын ○ 2525 ● 2806; 7218 ЯЛЫНА (2) ■ Заманның ялына ябыш ○ 819 ● 2702 ЯЛЫНАЛАР (1) ■ Күперне чыкканчы шайтанга да ялыналар ○ 16735 ЯЛЫНАМ (2) ■ Байга ялынам дип, ярлының йөз сумлык хакы чыккан ○ 7217 ● 7493 ЯЛЫНГАНЧЫ (3) ■ Байга ялынганчы ике кулыңа ялын ○ 7218 ● 12252; 14692 ЯЛЫНМА (1) ■ Ярлыга ялынма, байга сыенма ○ 7483 ЯЛЫНСАҢ (1) ■ Уенчыга ялынсаң, өч көнгәчә назланыр ○ 16414 ЯЛЫНУ (1) ■ Ялыну - гашыйклар эше, назлану - кызлар сыйфаты ○ 12774 ЯЛЫНЫП (1) ■ Күк ялынып та бирми, җир соратып та тормый ○ 53 ЯЛЫНЫР (1) ■ Яман эт койрыгын кискәнгә ялыныр ○ 3753 ЯЛЫНЫЧ (1) ■ Ярлы көне - ялыныч ○ 7470 ЯМАВЫ (5) ■ Кызарып тәнем күренгәнче аларып ямавы күренсен ○ 8869 ● 8873; 13567; 14201; ЯМАГАН (2) ■ Ярлы ямаган да куанган, бай ясанган да бизәнгән ○ 7477 ● 8865 ЯМАН (315 | 2) ■ Яман елга ташыса кичү бирмәс ○ 486 ● 977; 979; 998; 1101; 1160; 1262; 1714; 2144; 2597; 2598; 2600; 2602; 2703-2708; 2722; 2725; 2766; 2857; 3187; 3236; 3237; 3238, :1; 3239; 3434; 3581; 3751-3755; 4824; 5081; 5107; 5210; 5219; 5222; 5250; 5292; 5309; 5464; 5498-5500; 5502; 5503 (2); 5511; 5572 (2); 5574 (2); 5594; 5618; 5657; 5680; 5720; 5839; 5968; 5969 (2); 5974; 6737; 6910; 6919; 6922; 6952; 6962 (2); 6963-6969; 6971-6975; 6997 (2); 7087; 7439; 7457; 7487; 8086; 8099 (2); 8121 (2); 8123 (2); 8790; 8829; 8995; 9045 (2); 9108; 9284; 9393; 9451; 9545; 9609 (2); 9623; 9625; 9654; 9839 (2); 9997; 10124; 10424; 10462; 10593; 10739; 10882; 11229; 11254; 11306; 11313-11315; 11342; 11400; 11811; 12104; 12109; 12110; 12112; 12126-12129; 12143 (3); 12152; 12153; 12197; 12207 (2); 12208 (2); 12209-12215; 12216 (2); 12217 (2); 12218-12227; 12228 (2); 12229-12232; 12233 (2); 12234-12238; 12239 (2); 12304; 12309-12315; 12319; 12320; 12325; 12326; 12328; 12330-12332; 12335; 12336; 12393; 12397; 12408; 12422; 12528; 12571; 12707; 12823; 12910; 12914; 12935; 13054; 13078; 13097; 13161; 13190; 13219; 13250; 13409; 13582; 13593 (2); 13613 (3); 13640; 13698:1; 13750; 13751; 13757; 13764; 13766; 13767; 13768 (2); 13769; 13770 (2); 13775; 13779 (2); 13794 (2); 13828; 13901 (2); 13902-13905; 13977; 14007; 14027; 14076; 14077; 14080; 14081; 14135 (2); 14358; 14437; 14507; 14520; 14573 (2); 14585 (2); 14686; 14697; 14888; 14976; 15071 (2); 15212; 15336; 15337; 15391; 15468; 15525; 15564; 15591; 15648; 15669; 15807; 15869; 15923 (2); 15997; 16146; 16175-16181; 16183; 16184; 16188; 16190; 16191; 16193; 16195; 16198; 16200; 16394; 16604; 16634; 16644; 16683; 16698; 16717; 16792 яман → яхшы-яман ЯМАНА (1) ■ Ярлы кеше ямана да куана, бай кеше байлыгына таяна ○ 7463 ЯМАНАТЫ (2) ■ Яманның үзе үлсә яманаты калыр ○ 12302 ● 13054 ЯМАНГА (42 | 1) ■ Яхшыга да бер кояш, яманга да бер кояш ○ 73 ● 577; 3663; 5860; 5975; 6970; 8875; 12102; 12130; 12134; 12136; 12150; 12160; 12240-12256; 12271; 12306; 12337; 1233912343; 12406; 13190:1; 13226; 13747; 16197 ЯМАНДЫР (3) ■ Икмәк югы ямандыр, каты-коты кимертер ○ 9212 ● 13643 (2) ЯМАНЛАВЫ (1) ■ Акыллы кешенең яманлавы ахмакның мактавыннан яхшырак ○ 11437 ЯМАНЛАГАН (5) ■ Балык тоталмаган суны яманлаган ○ 4457 ● 13853 (2); 14245 (2) ЯМАНЛАМАС (1) ■ Акыллы ир хатынын яманламас ○ 13790 ЯМАНЛАП (2) ■ Агай-энеңне яманлап, туган кайдан табарсың; аргамакны яманлап, толпар кайдан табарсың ○ 14553 (2) ЯМАНЛАР (2) ■ Йөзе ямьсез көзгене яманлар ○ 10667 ● 12393 ЯМАНЛАРСЫҢ (1) ■ Байны яманларсың, байга барырсың ○ 7258 ЯМАНЛАСАҢ (2) ■ Туйны яманласаң, туй ясап кара ○ 13325 ● 14561 ЯМАНЛЫГЫ (1 | 1) ■ Яманның яманлыгы бер тимәсә бер тияр ○ 12299 ● 12389:1 ЯМАНЛЫГЫН (2) ■ Кеше кешедән күргән яхшылыгын онытыр, яманлыгын онытмас ○ 12138 ● 12238 яманлыгын → яхшы-яманлыгын ЯМАНЛЫГЫННАН (1) ■ Яхшылыгы тимәгән дусның яманлыгыннан саклан ○ 5504 ЯМАНЛЫГЫҢНЫ (1) ■ Яманлыгыңны азсынма, яхшылыгыңны күпсенмә ○ 12257 ЯМАНЛЫЙ (1) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 ЯМАНЛЫК (22) ■ Ил теләр аманлык, дошман теләр яманлык ○ 5570 ● 11316; 12124; 12133; 12141; 12151; 12258-12260; 12261 (2); 12262; 12263; 12350-12352; 12359; 12360; 12365; 12366; 13428; 15407 ЯМАНЛЫККА (6) ■ Яманлыкка каршы яхшылык итәргә һәркемнең дә куәте җитми ○ 12264 ● 12265; 12366-12368; 13577 ЯМАНЛЫКНЫ (4) ■ Туйдык, яманлыкны куйдык ○ 9786 ● 12370; 12372; 12373 ЯМАНЛЫКНЫҢ (2) ■ Яманлыкның азы да күп ○ 12266 ● 12364 ЯМАНЛЫКТА (1) ■ Агай-эненең кадере аманлыкта беленми, яманлыкта беленер ○ 14550 ЯМАННАН (12) ■ Яманнан ерак кач ○ 12267 ● 12268-12270; 12344-12348; 14080; 14081; 16201 ЯМАННАР (2) ■ Ил кадерен белмидер ил эчендә яманнар; җир кадерен белмидер җир икмәгән әдәмнәр ○ 4932 ● 12271 ЯМАННАРНЫҢ (2) ■ Яманнарның билгесе - кинә тотмак, яхшыларның билгесе - сүз онытмак ○ 12272 ● 12273 ЯМАННЫ (14) ■ Юлдашы яманны яу алыр ○ 6947 ● 8791; 12274-12280; 12338; 12378-12381 ЯМАННЫҢ (41 | 1) ■ Ишеге яманның түрендә утырма ○ 8251 ● 12105; 12108; 12113; 12181; 12281-12303; 12322; 12323; 12382-12384; 12386-12388; 12389, :1; 12390; 13851 (2); 15591 ЯМАНРАК (3) ■ Ишәктән егылу аттан егылудан яманрак ○ 2989 ● 5349; 12538 ЯМАНСЫЗ (3) ■ Искесез яңа булмас, ямансыз яхшы булмас ○ 579 ● 12131; 12304 ЯМАНЧЫЛЫК (1) ■ Аннан качкан, моннан качкан, яманчылык белән күзен ачкан ○ 12399 ЯМАНЫ (18) ■ Таңның яманы - кичнең аманы ○ 948 ● 2531; 2818; 4948 (2); 9243; 12101 (2); 12148 (2); 12301; 12597; 13561 (2); 13605 (2); 13874 (2) яманын → яхшы-яманын ЯМАНЫР ( | 2) ■ Ярлы яманыр, яманыр да куаныр ○ 7463:1 (2) ЯМАН-ЯХШЫ (1) ■ Яман-яхшы булса да, беткән эшнең моңы юк, бетергән ирнең киме юк ○ 6260 ЯМАП (2) ■ Ат тоягы чабата түгел, тишелсә ямап булмый ○ 2522 ● 16015 ЯМАР (2) ■ Ачкан ябар, ерткан ямар ○ 8850 ● 11579 ЯМАРГА (1) ■ Якалы тун ямарга яхшы ○ 8942 ЯМАРЛЫГЫ (1) ■ Ертык киемнең ямарлыгы калмаса, үзе ямауга китәр ○ 8855 ЯМАСАҢ (5) ■ Ертыкны япсаң да күренә, ямасаң да беленә ○ 8860 ● 8867; 8872; 8874; 16441 ЯМАУ (9) ■ Тик торганнан ямау салганың артык ○ 6131 ● 7488; 8861; 8870; 8871; 8880; 8882; 13732; 14658 ЯМАУГА (2) ■ Ертык киемнең ямарлыгы калмаса, үзе ямауга китәр ○ 8855 ● 8875 ЯМАУДАН (1) ■ Ямаудан көлмә, ялкаудан көл ○ 6608 ЯМАУЛЫ (3) ■ Ямаулы кигән ярлы булмый ○ 8876 ● 8877; 8943 ЯМАУЛЫГЫ (1) ■ Тере тәннең ямаулыгы үз өстендә ○ 10804 ЯМАУЛЫК (4) ■ Теләнчегә якты чырай бирсәң, ямаулык сорар ○ 5894 ● 5943; 5947; 8853 ЯМАУСЫЗ (2) ■ Ертык ямаусыз булмас ○ 8859 ● 8862 ЯМЕ (15) ■ Яз яме чәчкә белән, көз яме көлтә белән ○ 983 (2) ● 2577; 4061; 8428; 9139; 10157 (2); 12957; 13278 (2); 13300; 14091 (2); 14557 ЯМЕН (3) ■ Чәйнең тәмен чебен ала, почмак ямен килен ала ○ 13392 ● 13401 (2) ЯМЕҢ (1) ■ Үзең кайда, ямең шунда ○ 12095 ЯМЫЙ (4) ■ Астыннан кисеп, өстеннән ямый ○ 728 ● 8883; 8885; 11797 ЯМЫЙЛАР (1) ■ Бакыр зур булса да, комган төбе ямыйлар, алтын кечкенә булса да, күкрәккә кадыйлар ○ 268 ЯМЫЙМ (1) ■ Саңгырауга сәлам бирсәң, "көймә ямыйм", дип әйтер, ди ○ 15256 ЯМЫЛЧЫ (1) ■ Үтеп киткән яңгырны ямылчы алып куармы; асыл ирнең баласы асылсыз булып туармы ○ 14382 ЯМЬ (4) ■ Карганың "карык" дигәне үзенә ямь ○ 3997 ● 9914; 10208; 14666 ЯМЬЛЕ (6) ■ Язның пычрагы да ямьле була ○ 993 ● 1861; 2988; 3695 (2); 11640 ЯМЬСЕЗ (12) ■ Ямьсез - көзгене яманлый, булдыксыз - коралны хурлый ○ 6609 ● 7462; 8769; 10652; 10667; 10684; 10712; 12760 (2); 12763; 13841; 16334 ЯМЬСЕЗГӘ (1) ■ Ямьсезгә матур дисәң - зураеп китәр, матурга ямьсез дисәң - черәеп китәр ○ 10712 ЯМЬСЕЗЛЕГЕН (1) ■ Тавис, тәпие ямьсезлеген күргәч, койрыгы белән каплаган ○ 4123 ЯМЬСЕЗЛЕК (1) ■ Матурлык морат түгел, ямьсезлек оят түгел ○ 10689 ЯМЬСЕЗНЕ (1) ■ Белмәгән чибәрне алганчы белгән ямьсезне ал ○ 13136 ЯМЬСЕЗНЕҢ (1) ■ Ямьсезнең көзгесе начар, булдыксызның коралы начар ○ 10713 ЯН (2) ■ Илнең утына ян, бозына туң ○ 4989 ● 5240 ЯНА (16) ■ Биттә ут янмый, мичтә ут яна ○ 8457 ● 8464; 8467; 8471; 9845; 9852 (2); 10672; 11133; 11875; 12512; 12731; 12982; 13625 (2); 13731 ЯНАМА (3) ■ Бияләй аркылы бармак янама ○ 9037 ● 16967 (2) ЯНАР (7) ■ Утсыз ян, утсыз көй: уты чыкса - күршеләр янар ○ 5240 ● 7499; 8453; 12288; 12775; 13512; 16317 ЯНАРАЛ (1) ■ Яңа кияү - янарал, иске кияү пропал ○ 13431 ЯНАСЫҢ ( | 1) ■ Язмыш дип күрәләтә утка кереп булмый, керсәң, янасың ○ 14964:1 ЯНАУ (1) ■ Бер янау өч сугуга тора ○ 12467 ЯНӘ (2) ■ Кыш бетте дип тун сатма, янә кыш бар ○ 863 ● 4024 ЯНӘШӘ (2) ■ Аның белән каберең янәшә булмасын ○ 15437 ● 16355 ЯНВАРЬНЫҢ (1) ■ Январьның көне кыска, февральнең ае кыска ○ 996 ЯНГАН (12) ■ Әвене янган кеше сымак кылана ○ 1511 ● 1760; 4008; 5099; 8489; 8538; 9736; 12499; 12636; 12775; 13963; 16173 ЯНГАНЫН (1) ■ Абзыеңның сакалы янганын күрсәң, үзеңнекен суга тык ○ 14538 ЯНГЫН (1) ■ Янгын сүндерергә таза су эзләмиләр ○ 8539 ЯНГЫНГА (1) ■ Янгынга күрек белән бармыйлар ○ 8540 ЯНГЫННАН (1) ■ Янгыннан соң су күп булыр ○ 8541 ЯНГЫННЫ (1) ■ Янгынны сүндергәнче булдырмау яхшырак ○ 8542 ЯНДЫ (1) ■ Төсең-битең җир булган, әвенең янды мәллә ○ 10736 ЯНДЫМЫ (1) ■ Кызлар үсә - гөл була, гөл яндымы - көл була ○ 13009 ЯНДЫР (1) ■ Җан тынычы яңгыр, байның йөрәген яндыр ○ 1176 ЯНДЫРА (5) ■ Песнәк диңгезне яндыра алмый ○ 4071 ● 7232; 9803; 10709; 12791 ЯНДЫРГАН (3) ■ Халык яндырган чыракны сүндерергә өргәннең сакалы көяр ○ 5077 ● 8414; ЯНДЫРМАСАҢ (1) ■ Яндырмасаң утын янмас ○ 8543 ЯНДЫРМЫЙ (1) ■ Шәм, үзе янмаса, күбәләкне яндырмый ○ 8427 ЯНДЫРМЫЙЛАР (2) ■ Көндез ут яндырмыйлар ○ 906 ● 8415 ЯНДЫРЫП (2) ■ Дусны шәм яндырып эзлә ○ 5396 ● 8455 ЯНДЫРЫР (4) ■ Көн күрмәгән көн күрсә, көндез чыра яндырыр ○ 898 ● 913; 7372; 11166 ЯНМАГАН (1) ■ Янмаган чыраның яктысына туймассың ○ 8430 ЯНМАС (4) ■ Уңмасның уты янмас ○ 6541 ● 8454; 8543; 13218 ЯНМАСА (4) ■ Шәм, үзе янмаса, күбәләкне яндырмый ○ 8427 ● 8476; 13731; 13770 ЯНМАСАҢ (1) ■ Үзең янмасаң, башканы яндыра алмассың ○ 12791 ЯНМЫЙ (4) ■ Суда батмый, утта янмый ○ 529 ● 6415; 8457; 8582 ЯННАН (2) ■ Шаулап яуган яңгыр яннан үтәр, сибәләп яуган яңгыр - җаннан ○ 1148 ● 14693 ЯНСА (1) ■ Йорты янса да ашыкмас ○ 8371 ЯНТАЙМАС (1) ■ Ятыр корсак янтаймас ○ 9741 ЯНТАУ (1) ■ Ялкауга - янтау ○ 6594 ЯНТЫК (1) ■ Ялгыз агач янтык үсәр ○ 1710 ЯНТЫКЛЫ (1) ■ Янтыклы җирдә суна бар ○ 4413 ЯНЧЫГЫ (1) ■ Ярлы кешенең тамагы да янчыгы ○ 7468 ЯНЧЫГЫНДА (1) ■ Алтын бик кечкенә - байлар янчыгында, бакыр бик зур - хәерчеләр капчыгында ○ 7733 ЯНЧЫГЫҢА (1) ■ Башыңа чир тисә, янчыгыңа кырау тияр ○ 15205 ЯНЧЫК (6) ■ Җәяүлегә янчык авыр ○ 6876 ● 7658; 7782; 7812; 9319; 12022 ЯНЧЫККА (3) ■ Картлар сүзен капчыкка сал, яшь егетләрнекен янчыкка сал ○ 16372 ● 16591; ЯНЧЫКТА (2) ■ Агачак кан тамырда тормый, чыгачак акча янчыкта тормый ○ 7653 ● 15790 ЯНЫ (3) ■ Ары барса - ат яны, бире барса - бия яны ○ 2737 (2) ● 9376 ЯНЫЙ (2) ■ Кое төптә булса да, сусаганны сугара; тау-таш өстә торса да, башка яный ○ 400 ● 12001 ЯНЫНА (13) ■ Идел янына барсаң, итек чылана ○ 388 ● 522; 2532; 2706; 2972; 2973; 3539; 5444 (2); 5445; 7978; 9491; 11463 ЯНЫНДА (52 | 2) ■ Тау менмәгән тауны белмәс, тау янында тауны күрмәс ○ 158 ● 365; 612; 1272; 1743; 1792 (2); 1948; 2161; 2509; 2808; 3127 (2); 3381; 3382; 3588 (2); 3662; 3865; 4231; 4719 (2); 5261; 5550:3, :4; 5758; 5931; 6018 (2); 6288 (2); 7553 (2); 7573; 7757; 9589; 9595; 9909; 10051; 10450; 11386 (2); 11466; 11777; 13825; 14238 (2); 14242 (2); 14271; 14644; 15240; 16203; 16730 ЯНЫНДАГЫ (3) ■ Нәрсәнең төсе янындагы нәрсәгә күчә, ди ○ 610 ● 660; 9337 ЯНЫННАН (4) ■ Ат яныннан бозау эзләгән ○ 2746 ● 3272; 9535; 10494 ЯНЫҢА (1) ■ Юлга чыксаң, юлдаш ал, яныңа җәүһәр таш ал ○ 6936 ЯНЫҢДА (5) ■ Үзең сарык булсаң, бүреләр яныңда ук булыр ○ 3122 ● 3568; 6969; 12235; 13147 ЯНЫҢДАГЫ (2) ■ Яныңдагы чакмасын, читтән чаккан берни түгел ○ 715 ● 6722 ЯНЫҢНАН (2) ■ Өеңдә аш бетсә, яныңнан дуслар китәр ○ 5509 ● 9402 ЯНЫҢНЫ (2) ■ Яманга ялынганчы, ят та яныңны карман ○ 12252 ● 14692 ЯНЫП (4) ■ Юлга чыксаң янып чык, иптәшеңне танып чык ○ 6938 ● 7295; 8425; 8544 ЯНЫР (1) ■ Төн кара булган саен йолдыз яктырак яныр ○ 953 ЯНЬЧЕЛӘ (1) ■ Эт авызында таш та яньчелә ○ 3546 ЯНЬЧЕЛДЕ (1) ■ Эш бетте, энә башка яньчелде ○ 6316 ЯНЬЧЕЛМИ ( | 1) ■ Эт авызына төшкән сөяк яньчелми чыкмый ○ 3543:1 ЯҢА (59) ■ Яңа ай, тотылса да, тоелмый калыр ○ 75 ● 488; 577; 579; 625; 626; 999; 1338; 1473; 1845; 1850; 1971; 2729; 4350; 4831; 5249; 5424; 5430; 5431; 5433; 5505; 5867; 7202; 7351-7353; 7494; 8190; 8305-8307; 8367; 8433; 8831; 8863; 8874; 8878; 8879; 8959; 8960; 9019; 9020; 9078; 10000; 10001; 11165; 11579; 12130; 12131; 12649; 12804; 13398 (2); 13431; 14205; 14380; 15049; 15920; 16275 ЯҢАГА (1) ■ Иске яңага урын бирер ○ 572 ЯҢАГЫ (1) ■ Яңагы яңакка ябышкан ○ 10740 ЯҢАДАН (7) ■ Кулдан ычкынган чыпчыкны яңадан тота алмассың ○ 4172 ● 4669; 9036; 11100; 11412; 14871; 15096 ЯҢАДЫР (1) ■ Яңадыр да буяудыр, искедер дә сипледер ○ 627 ЯҢАК (5) ■ Сагыз яңак талдыра, чикләвек эш калдыра ○ 9322 ● 9745 (2); 10714; 15673 ЯҢАККА (1) ■ Яңагы яңакка ябышкан ○ 10740 ЯҢАЛАРЫН (1) ■ Иске көйләр белмим, яңаларын оталмыйм ○ 16453 ЯҢАЛЫК (1) ■ Яңалык таш яра ○ 629 ЯҢАЛЫКТА (1) ■ Ягадан килгән яңалыкта яхшы ○ 5096 ЯҢАНЫ (2) ■ Иске яңаны асрый ○ 573 ● 628 ЯҢАНЫҢ (1) ■ Бер иске дус яңаның икесеннән артык ○ 5306 ЯҢАРА (1) ■ Кояш чыкса - табигать яңара, китап укысаң - күңел агара ○ 16608 ЯҢАРТА (1) ■ Дуслар арасындагы шелтәләшү дуслыкны яңарта ○ 5379 ЯҢАРЫР (1) ■ Яман хатын үлсә, түшәк яңарыр; яхшы хатын үлсә, баш каңгырыр ○ 13769 ЯҢАСЫ (3) ■ Искесе юкның яңасы да булмас ○ 578 ● 5507; 8958 ЯҢАСЫН (1) ■ Төкермә иске коега, яңасын казыйсы булыр ○ 476 ЯҢАСЫНДА (1) ■ Иске йортның кадерен яңасында беләсең ○ 8250 ЯҢАСЫННАН (1) ■ Берәүнең яңасыннан үзеңнең искең яхшы ○ 8852 ЯҢГЫР (56) ■ Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс ○ 140 ● 179; 393; 935; 10751077; 1080; 1081; 1083; 1089; 1090; 1116 (2); 1148 (2); 1149; 1150; 1161-1166; 1174-1176; 1185; 1200; 1206; 1226; 1230; 1321; 1339; 1396; 1437; 1675; 2014; 3960; 3970; 4157; 4235; 4788; 5976; 6595; 6857; 8057; 8382; 8827; 10318; 11090; 12516; 13777; 14079; 14084; 15808 яңгыр → җил-яңгыр ЯҢГЫРАГАН ( | 1) ■ Иртә кычкырган кәккүкнең башы яңгыраган ○ 4057:3 ЯҢГЫРГА (6) ■ Килмәгән болыт, яумаган яңгырга чиләк тотмыйлар ○ 1109 ● 1155; 1167; 1233; 1234; 8944 ЯҢГЫРДА (5) ■ Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың ○ 1168 ● 1340; 8941; 8943; 13055 ЯҢГЫРДАН (10) ■ Суга батканның яңгырдан куркуы юк ○ 441 ● 1111; 1169-1171; 1235; 1277; 4459; 8507; 12897 ЯҢГЫРНЫ (3) ■ Вак яңгырны җил туктатыр ○ 1084 ● 1114; 14382 ЯҢГЫРСЫЗ (4) ■ Җимешсез агач - утын, яңгырсыз болыт - төтен ○ 1834 ● 12917; 16102; 16554 ЯҢГЫРЫ (3) ■ Ләйсән - рәхмәт яңгыры ○ 1121 ● 1172; 6149 ЯҢЛЫШ (2) ■ Таш яңлыш тияр, чүлмәк дөрес ватылыр ○ 175 ● 13865 ЯҢЛЫША-ЯҢЛЫША (1) ■ Әдәм яңлыша-яңлыша өйрәнә ○ 12619 ЯҢЛЫШЫР (1) ■ Аз сөйләгән аз яңлышыр ○ 15736 ЯҢЫЛМАС (2) ■ Яңылмас яңак булмас, сөренмәс тояк булмас ○ 10714 ● 15514 ЯП (3) ■ Сандугачны өйгә җибәрсәң, мәчеңне читлеккә яп ○ 4110 ● 8868; 10344 ЯПАНГА (1) ■ Япанга чыксаң, япанча ал ○ 204 ЯПАНЧА (1) ■ Япанга чыксаң, япанча ал ○ 204 ЯПАНЧАҢНЫ (2) ■ Яз япанчаңны, кыш азыгыңны онытма ○ 984 ● 8889 ЯПКАН (5) ■ Башын карабодай белән япкан ○ 1577 ● 6720; 8393; 8644; 9158 ЯПКАННАР (1) ■ Ачка тугыз юрган япканнар, алай да йоклый алмаган ○ 9562 ЯПМА (1) ■ Кайтып керер ишегеңне каты япма ○ 8272 ЯПМАГАН (2) ■ Нәфесенең башын япмаган ○ 11975 ● 13340 ЯПМАС (2) ■ Аулакта авыз япмас, җыенда сүз тапмас ○ 16267 ● 16449 ЯПМАССЫҢ (1) ■ Ил авызын иләк белән япмассың ○ 4913 ЯПМЫЙ (1) ■ Бүләк биргән өчен бер түрә дә беркемне дә төрмәгә япмый ○ 5786 ЯПМЫЙЛАР (3) ■ Ике айгырны бер сарайга япмыйлар ○ 2765 ● 3993; 14865 ЯПМЫЙЧА (1) ■ Казан капкачын япмыйча кайнамас ○ 9905 ЯПСАҢ (3) ■ Былбылны алтын читлеккә япсаң да, үз тал-тирәген сагынып сайрар ○ 4093 ● 8294; 8860 ЯР (26) ■ Җәйнең күрке яр булыр, ярның күрке тал булыр ○ 492 ● 1163; 4474 (2); 4528; 5666; 7440; 7482 (2); 7661; 10802; 12665-12667; 12675; 12699; 12700; 12711; 12717; 12776; 12779; 12781; 12787; 12796; 12902; 12913 ЯРА (14) ■ Ышанган таш баш яра ○ 198 ● 629; 1966; 5548; 10632 (2); 11287 (2); 15554 (2); 16085 (2); 16141; 16309 ЯРАГАН (9) ■ Кирәкмәгән китек балта боз чабарга яраган ○ 1923 ● 8114 (2); 12054; 13849; 13894 (2); 14613 (2) ЯРАГАНЧЫ (1) ■ Биемгә яраганчы билсез калырсың ○ 14595 ЯРАГЫ (2) ■ Ярагы барның җаны урынында, ярагы юкның җаны угында ○ 5658 (2) ЯРАК (2) ■ Яу юкта ярак күп, яу килгәндә таяк та табылмас ○ 5667 ● 15884 ЯРАКЛЫ (1) ■ Яраклы түмәр җирдә ятмас ○ 1969 ЯРАКЛЫСЫ (1) ■ Урманда агач күп, сайлый башласаң яраклысы юк ○ 1870 ЯРАКСЫЗ (1) ■ Яраксыз табылган таш өй почмагына китә ○ 205 ЯРАЛ (1) ■ Чак яралсаң ярал, так яралма ○ 12771 ЯРАЛА (1) ■ Дошман дустан ярала ○ 5316 ЯРАЛАГАН (1) ■ Уйлаган туй ясаган, уйламаган кул яралаган ○ 11697 ЯРАЛАР (1) ■ Ботагыннан чөй ясап, агачын яралар ○ 1907 ЯРАЛМА (1) ■ Чак яралсаң ярал, так яралма ○ 12771 ЯРАЛСАҢ (1) ■ Чак яралсаң ярал, так яралма ○ 12771 ЯРАЛЫ (2) ■ Яудан коры кайтканчы, яралы кайт ○ 5674 ● 5677 ЯРАЛЫЙ (1) ■ Зәһәр тел йөрәкне яралый ○ 15481 ЯРАМ (1) ■ Таш ярам дип, баш ярма ○ 174 ЯРАМАГАН (3) ■ Ярамаган каз ите, аңар тагын куян ите ○ 9507 ● 13461; 16096 ЯРАМАГАННЫ (1) ■ Дошманыңа әйтергә ярамаганны дусыңа да әйтмә: аның иртәгә дошман булуы бар ○ 5344 ЯРАМАДЫМ (3) ■ Килен булдым - каенанага ярамадым, каенана булдым - киленгә ярамадым ○ 14619 (2) ● 14647 ЯРАМАС (6) ■ Сапсыз балта агач чабарга ярамас ○ 1931 ● 3464; 5074; 5611; 13882; 16088 ЯРАМАСА (2) ■ Арба утынга барырга ярамаса, үзе утынга ярый ○ 6989 ● 13996 ЯРАМАССЫҢ (2) ■ Туры эшләсәң дә, түрәгә ярамассың ○ 5902 ● 14622 ЯРАМЫЙ (23 | 1) ■ Сазлык җир - җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый ○ 149 ● 792; 1475; 3293; 3521; 3605:1; 3627; 4616; 4998 (2); 6870; 7746; 8678; 8684; 9163; 9893; 11109; 11573 (2); 12125; 12446; 12658; 13384; 13536 ЯРАНГАН (1) ■ Кыланган кызыл кияр, яранган яшел кияр ○ 8801 ЯРАП (3) ■ Кайвакыт юләрнең бер сүзе ярап куя ○ 11585 ● 13220 (2) ЯРАР (5) ■ Халык күплеге эшкә ярар, киңәшкә ярамас ○ 5074 ● 6567; 13849; 16317; 16318 "ЯРАР"НЫҢ (1 | 2) ■ "Ярар"ның аты армый ○ 16182 ● 16182:1, :2 ЯРАСА (2) ■ Куштан хатын, иргә яраса да, илгә ярамас ○ 13882 ● 14316 ЯРАСЫ (7 | 4) ■ Батыр ярасыз булмас, ярасы дәвасыз булмас ○ 5549 ● 11278; 12300; 15497 (2); 15502 (2), :1 (2), :2 (2) ЯРАСЫЗ (1) ■ Батыр ярасыз булмас, ярасы дәвасыз булмас ○ 5549 ЯРАСЫНА (1) ■ Күңел ярасына тоз сибү ○ 11381 ЯРАСЫНЫҢ (1) ■ Ятим ярасының ямавы да өстендә ○ 14201 ЯРАТ (4) ■ Гөлен яраткач, тикәнен дә ярат ○ 1274 ● 3781; 9361; 12069 ЯРАТА (24 | 2) ■ Кыр эшне ярата ○ 1417 ● 1478; 1749 (2); 2147; 3378; 4443; 5736; 5774; 6584; 7656:2; 7684; 7867; 9153:2; 9371; 9669; 10426; 11715; 12155; 12947; 13985; 15127 (2); 16839; 16969; 17078 ЯРАТАЛАР (2) ■ Музыканы хайваннар да яраталар ○ 16387 ● 16486 ЯРАТКАН (9) ■ Фил бик масаймасын дип, алла тычканны яраткан, имеш ○ 3333 ● 6078; 11925; 12777; 14251; 15898; 16445; 16716; 16841 ЯРАТКАНГА (2) ■ Яратканга бар да кичелә ○ 12778 ● 12807 ЯРАТКАНЫ (1) ■ Муллаларның бар яратканы биш "каф" ○ 17040 ЯРАТКАЧ (1) ■ Гөлен яраткач, тикәнен дә ярат ○ 1274 ЯРАТМА (2) ■ Үзеңне генә яратма, кешеләрне дә ярат ○ 12069 ● 12079 ЯРАТМАГАН (4 | 1) ■ Яратмаган агачың, үлгәч, кабер баш очыңа үсәр ○ 1704:1 ● 6261; 6643; 10125; 14621 ЯРАТМАГАНГА (1) ■ Уң күз сулын яратмаганга ике арага борын үсеп чыккан ○ 10460 ЯРАТМАГАННЫ (1) ■ Үзеңә яратмаганны кешегә дә яратма ○ 12079 ЯРАТМАСАҢ (1) ■ Тигенне яратмасаң, хакын түләп ал ○ 7977 ЯРАТМЫЙ (9) ■ Ярканат яратмый дип, кояш чыкмый тормый ○ 72 ● 154; 2338; 2880; 3342; 5896; 9141; 13941; 16766 ЯРАТМЫЙМ (1) ■ Тәти бүрек эләкмәде, бәти бүрекне мин яратмыйм ○ 9018 ЯРАТСА (1) ■ Алган ире яратса, кара хатын ак булыр ○ 13792 ЯРАТСАҢ (5) ■ Алма яратсаң, гөлен сакла ○ 1793 ● 3781; 9361; 12668; 16006 ЯРАТУ (1) ■ Майлы таба ярату ○ 10035 ЯРАТУЫ (1) ■ Бүләге кыйммәт түгел, яратуы кыйммәт ○ 12674 ЯРАТЫП (1) ■ Яратып эшләгән эш куаныч китерә ○ 6262 ЯРАТЫР (5) ■ Актамырны ат яратыр ○ 1253 ● 3133; 10701; 15215 (2) ЯРАТЫШКАН (2) ■ Бер-берсен яратышкан кешеләр, мәхәббәтләре сүрелмәсен өчен, бераз аерылып торырга тиешләр, ди ○ 12669 ● 13906 ЯРАУ (1) ■ Кызның чибәре - ярау егеткә ○ 13100 ЯРАУСЫЗ (1) ■ Яраусыз кешегә сүз әйтсәң, ярыла-ярыла йортка җәяр ○ 12305 ЯРАШ (2) ■ Кайда аш, анда яраш ○ 9252 ● 12344 ЯРАШКАН (1) ■ Аты юк арба ярашкан ○ 2596 ЯРАШТЫРА (1) ■ Байлык яраштыра, ярлылык талаштыра ○ 7252 ЯРАШТЫРЫР (1) ■ Барлык яраштырыр, юклык талаштырыр ○ 7568 ЯРАШЫР (9) ■ Авыл эте талашыр, бүре килсә ярашыр ○ 3433 ● 3633; 8096; 9228; 12379; 13838; 14526; 16929 (2) ярәм → бәйрәм-ярәм ЯРӘШТЕРӘ (1) ■ Барлык ярәштерә, юклык чәкәштерә ○ 7569 ЯРГА (5) ■ Атны ярга батканда кыйнамыйлар ○ 2568 ● 6964; 7041; 12222; 13225 ЯРГАНДА (1) ■ Кара бодай ярганда да, кунакка барганда да ○ 10209 ЯРГЫЧСЫЗ (1) ■ Тегермәнсез он булмый, яргычсыз ярма булмый ○ 1450 ЯРДА (3) ■ Яман сыер ярда бозаулар ○ 3238 ● 5032; 7089 ЯРДАЙ (1) ■ Яз башының җиле ярдай атаңны егар ○ 974 ЯРДАН (9) ■ Ярдан очсаң да, яуга бирелмә ○ 5659 ● 5672; 7046; 7088; 7460; 7471; 11506; 12292; ЯРДӘМ (7) ■ Еланга ярдәм итсәң - кулны чагар ○ 4622 ● 6401; 10968; 11131; 11235; 11506; 14508 ЯРДӘМГӘ (1) ■ Уң кул башлар, сул кул ярдәмгә килер ○ 10966 ЯРДӘМЕ (1) ■ Акыллы кеше башкаларга иткән ярдәме белән мактанмас ○ 11433 ЯРДӘМЕҢ (1) ■ Яманга - ярдәмең, комга - сипкәнең күренмәс ○ 12253 ЯРДӘМЛӘШ (1) ■ Якын белән ярдәмләш, ят белән кардәшләш ○ 14684 ЯРДӘМЧЕҢ (1) ■ Төпчегең - картаймыш көнеңдә ярдәмчең ○ 14066 ЯРДӘМЧЕСЕ (1) ■ Явызның ярдәмчесе юлбасар ○ 12205 ЯРЕНГӘ (1) ■ Яренгә кем бар, кем юк ○ 1064 ЯРКА (1) ■ Бай баласы бака булса да ярка ○ 7146 ЯРКАДАЙ (1) ■ Бай баласы лайладай, ярлы баласы яркадай ○ 7147 ЯРКАНАТ (5) ■ Ярканат яратмый дип, кояш чыкмый тормый ○ 72 ● 2336-2338; 14379 ЯРКАНАТКА (1) ■ Ярканатка көн юк, яманга им юк ○ 12306 ЯРКАНАТНЫҢ (1) ■ Ярканатның көндез күрмәвенә кояш гаепле түгел ○ 2339 ЯРЛАРЫН (1) ■ Кем маллары кемгә калмый, кем ярларын кем сөйми ○ 12710 ЯРЛЫ (128 | 4) ■ Яңа елда ярлы да бай була ○ 999 ● 5907; 5958; 6565; 7130; 7134; 7138; 7139; 7143; 7147-7149; 7155, :2; 7160-7164; 7166, :1; 7167; 7173; 7178; 7179; 7183; 7184; 7186; 7189; 7190; 7193; 7194; 7197 (2); 7198; 7202; 7219; 7228; 7231; 7233; 7259; 7283; 7287; 7288; 7301 (2); 7314 (2); 7319; 7320; 7348; 7354; 7361; 7409; 7422; 7426; 7436; 7438; 7440-7462; 7463, :1; 7464-7479; 7520; 7521; 7529; 7533; 7535; 7539; 7563; 7813, :1; 7874; 8876; 9400; 11589; 11612 (2); 11858; 12867; 12894; 12914; 13445; 13911; 14475; 14476; 15174; 15177; 15241; 15320; 15371; 16811; 16974; 17072-17074 ЯРЛЫГА (15) ■ Бай бай өчен тырышыр, ярлы ярлыга булышыр ○ 7143 ● 7172; 7194; 7195; 7203; 7209; 7213; 7215; 7235; 7362; 7480-7483; 7503 ЯРЛЫГЫ (2) ■ Хан ярлыгы ике булмас ○ 5932 ● 13707 ЯРЛЫГЫННАН (1) ■ Хан ярлыгыннан хатын ярлыгы көчле ○ 13707 ЯРЛЫДА (3) ■ Байда күрсә: "Хакы күпме?", ярлыда күрсә: "Кемнеке?" ○ 7221 ● 7349; 7484 ЯРЛЫДАН (7) ■ Ялкау байдан ярлы туар, ялкау ярлыдан хәерче туар ○ 6565 ● 7196; 7204; 72247226; 13125 ЯРЛЫК (1) ■ Үтмәс ярлык буйга хурлык ○ 8014 ЯРЛЫКАМАС (1) ■ Үз үтермәс, ят ярлыкамас ○ 14699 ЯРЛЫКАСА (1) ■ Каргаса - кыш, ярлыкаса - яз ○ 16277 ЯРЛЫЛАНСА (1) ■ Бай, ярлыланса, ярлы хәлен аңлый; ярлы, баеса, сәламең дә алмый ○ 7197 ЯРЛЫЛАР (2) ■ Җәй ярлылар өчен, кыш байлар өчен ○ 1016 ● 14460 ЯРЛЫЛАРГА (1) ■ Байлар байда, ике кулы майда, ярлыларга май кайда, кул ярыгына сөртсә дә файда ○ 7230 ЯРЛЫЛЫГЫ (1) ■ Күңел ярлылыгы кесә ярлылыгыннан начаррак ○ 11219 ЯРЛЫЛЫГЫННАН (1) ■ Күңел ярлылыгы кесә ярлылыгыннан начаррак ○ 11219 ЯРЛЫЛЫГЫҢ (1) ■ Ил бай булса, ярлылыгың сизелмәс ○ 4919 ЯРЛЫЛЫК (16) ■ Ярлылык гаеп түгел, ялкаулык гаеп ○ 6610 ● 6611; 7238; 7241-7243; 7249; 7252; 7255; 7357; 7485-7487; 11421; 11613 (2) ЯРЛЫЛЫККА (2) ■ Ярлылыкка дару юк, ялкаулык белән кушылса ○ 6612 ● 7339 ЯРЛЫЛЫКНЫ (1) ■ Ярлылыкны ямау белән генә каплый алмассың ○ 7488 ЯРЛЫЛЫКНЫҢ (6) ■ Ялкау акрын барса да, ярлылыкның артыннан тиз җитәр ○ 6563 ● 6597; 6599; 7489; 7536; 16646 ЯРЛЫЛЫКТА (1) ■ Ярлылыкта яр табылса, кузгалак та аш була ○ 12779 ЯРЛЫЛЫКТАН (4) ■ Арыклыктан ат үлмәс, ярлылыктан ир үлмәс ○ 7137 ● 7490; 7491; 15071 ЯРЛЫМЫН (2) ■ Җаның сау булса - авырумын димә, тәнең сау булса - ярлымын димә ○ 11352 ● 15308 ЯРЛЫНЫ (4) ■ Байны басып, ярлыны чәнечкән ○ 7256 ● 7257; 9574; 17075 ЯРЛЫНЫКЫ (4) ■ Бай түшәге - тигәнәк, ярлыныкы - мамык ○ 7192 ● 7260; 7261; 7306 ЯРЛЫНЫҢ (40) ■ Кәҗә - ярлының сыеры ○ 3041 ● 7185; 7187; 7191; 7198; 7199; 7208; 7214; 7217; 7263; 7266; 7267; 7271; 7276; 7277; 7280; 7284; 7286; 7290; 7291; 7295-7297; 7303; 7305; 7310; 7311; 7492-7502; 11773; 16946 ЯРЛЫРАК (1) ■ Саран бай хәерчедән ярлырак ○ 11904 ЯРЛЫСЫ (3) ■ Хәерчеләрнең ярлысы - саран бай ○ 5950 ● 11400; 15132 ярлысын → баен-ярлысын ЯРЛЫСЫННАН (1) ■ Акча ярлысыннан акыл ярлысы яман ○ 11400 ЯРМА (9) ■ Таш ярам дип, баш ярма ○ 174 ● 1450; 7478; 9390; 9471; 9476; 9508; 9569; 16457 ЯРМАМ (2) ■ Ярмам арыш, җаным тыныч ○ 1587 ● 11396 ЯРМАС (1) ■ Кабан кабанның карынын ярмас ○ 2326 ЯРМАСА (2) ■ Тел таш яра, таш ярмаса баш яра ○ 15554 ● 15894 ЯРМАСЫ (1) ■ Тары ярмасы сөттә җитмеш җиде кисәккә ярыла ○ 1565 ЯРМАСЫЗ (1) ■ Акчасыз эш пешми, ярмасыз бәлеш пешми ○ 7720 ЯРМИНКӘ (2) ■ Кәҗәгә тәрилкә, бүген безгә ярминкә ○ 3072 ● 13641 ЯРМИНКӘСЕ (1) ■ Чабата ярминкәсе ясау ○ 9090 ЯРМЫЙ (1) ■ Дус аткан таш баш ярмый ○ 5351 ЯРМЫЙЛАР (2) ■ Бер борча өчен юрган ярмыйлар ○ 4763 ● 8400 ЯРНЫҢ (2) ■ Җәйнең күрке яр булыр, ярның күрке тал булыр ○ 492 ● 12748 ЯРПАЙГАН (1 | 1) ■ Яхшыга ияргән ярпайган, яманга ияргән картайган ○ 12340 ● 13190:1 ЯРПАЙТЫР (1) ■ Яхшы юлдаш ярпайтыр, яман юлдаш картайтыр ○ 6975 ЯРПАЯ ( | 1) ■ Яхшы төштә ярпая, койты төштә картая ○ 13190:2 ЯРСАҢ (2) ■ Ярсаң ике, томырсаң өч булырлык ○ 8072 ● 10861 ЯРСУ (1) ■ Ярсу ат тиз арыр ○ 2709 ЯРСЫЗ (6) ■ Гаепсез яр эзләгән ярсыз калыр ○ 12675 ● 12780; 12863; 12868; 12912; 13499 ЯРСЫЙ (2) ■ Туры әйтсәң бәк ярсый, чыбык тотсаң эт ярсый ○ 5903 (2) ЯРСЫНАСЫҢ (1) ■ Өләшкәндә тартынасың, бүлешкәндә ярсынасың ○ 8205 ЯРТЫ (52) ■ Көзге катык - көмеш кашык, язгы катык - ярты азык ○ 886 ● 887; 1598; 1862; 2424; 2703; 3196; 4483; 6076; 6191; 6244; 6355; 6571; 6864; 7390; 7501; 7503; 7830; 9177; 9221; 9662; 9737; 9743; 9770; 9814 (2); 10058; 10187; 10194; 10348; 11099; 11193; 11317; 11534; 11740; 12028; 12224; 12461; 12794 (2); 13233; 13776; 13967; 14192; 14274; 14593; 14650; 14651; 14903; 14954; 15314; 15620 ЯРТЫГА (1) ■ Син уйлыйсың алтыга, ул каладыр яртыга ○ 7961 ЯРТЫЛАЙ (1) ■ Чиләк яртылай булса суы чәпчер, тулы чиләк чәпчемәс ○ 9979 ЯРТЫНЫ (1) ■ Мин көтәмен алтыны, алла бирә яртыны ○ 16886 ЯРТЫСЫ (4) ■ Питраудан соң кошлар сайравы бетә, җәйнең яртысы үтә ○ 930 ● 7941; 14122; ЯРТЫСЫН (1) ■ Эшне башлау яртысын эшләүгә тигез ○ 6240 ЯРУ (1) ■ Кылны кырыкка яру ○ 2443 ЯРЫ (6) ■ Диңгезнең дә чиге бар, елганың да яры бар ○ 373 ● 508; 12700; 12781; 12782; 13192 ЯРЫГЫН (2) ■ Ат әйләнеп казыгын табар, су әйләнеп ярыгын табар ○ 2540 ● 9933 ЯРЫГЫНА (1) ■ Байлар байда, ике кулы майда, ярлыларга май кайда, кул ярыгына сөртсә дә файда ○ 7230 ЯРЫГЫННАН (2) ■ Бүрәнә ярыгыннан бүре күрә ○ 2215 ● 13003 ЯРЫЙ (44 | 1) ■ Кышның күзе караңгы: ни кисәң дә ярый ○ 879 ● 1959; 1974, :1; 2676; 2743; 2905; 2948; 3192 (2); 4665; 6330; 6699; 6989; 7076; 7954; 8407; 9066; 9232; 9256; 9509; 9818; 10017; 10185; 11121; 11130; 11705; 11803; 12168; 12883; 13716; 13733; 13842 (2); 13996; 14769; 15474 (2); 15753; 16199; 16349; 16479 (2); 16648; 16829 ЯРЫЙМ (1) ■ Ат, кешегә ярыйм дип, муенына камыт таккан ○ 2503 ЯРЫЙСЫҢ (1) ■ Иргә, эшләп түгел, кешнәп ярыйсың ○ 13848 ЯРЫК (12) ■ Ярык карбызда тәм булмас ○ 1625 ● 2208; 4461; 7089; 7464; 7503; 9999; 10051; 13425; 14536; 16423; 16455 ЯРЫКТА (2) ■ Ай ярыкта куян арык ○ 16 ● 4776 ЯРЫКТАН (2) ■ Ярыктан кергән җил усал була ○ 1154 ● 10298 ЯРЫЛА (6 | 1) ■ Тегермән тик торса, ташы ярыла ○ 1448 ● 1565; 1929; 4057:1; 9390; 10258; 14796 ЯРЫЛАМ (1) ■ Бака да: "Бакылдамый торсам, ярылам", - дигән ○ 4559 ЯРЫЛА-ЯРЫЛА (1) ■ Яраусыз кешегә сүз әйтсәң, ярыла-ярыла йортка җәяр ○ 12305 ЯРЫЛМА (1) ■ Бай булсаң өрелмә, ярлы булсаң ярылма ○ 7164 ЯРЫЛМАГАН (1) ■ Ярылмаган таш булмас ○ 206 ЯРЫЛМАС (2) ■ Майсыз чәчәк ярылмас ○ 916 ● 1294 ЯРЫЛМЫЙ (3) ■ Ачлыктан корсак ярылмый ○ 9572 ● 10258; 14796 ЯРЫЛСА (2) ■ Җир ярылса, җир тишегенә керерлек булу ○ 253 ● 10251 ЯРЫЛЫП (2) ■ Куян, үз койрыгын күргәч, "кудылар, тоттылар!" дип, йөрәге ярылып үлгән, ди ○ 2263 ● 10330 ЯРЫЛЫР (2) ■ Артыңны уйламыйча югары үрмәләмә: егылып төшсәң, башың ярылыр ○ 679 ● 1603 ЯРЫЛЫРЛЫК (1) ■ Тычкан башы ярылырлык ○ 3429 ЯРЫМ (7) ■ Ярлы кеше, кулына ярым акча керсә, ярдан сикерә ○ 7460 ● 7905; 8037; 8068 (2); 11319; 12808 ЯРЫМЛЫ (1) ■ Туксан тугыз ярымлы ○ 8062 ЯРЫНА (1) ■ Ашавына карап мал үсәр, ярына карап тал үсәр ○ 2349 ЯРЫННАН (1) ■ Аккош, ярыннан калса, үзен таш кыяга орыр, имеш ○ 3901 ЯРЫҢ (1) ■ Алган ярың - җаның ○ 13119 ЯРЫП (9 | 1) ■ Белмәгән эшнең кабыргасын ярып булмый ○ 6343 ● 9367; 10239; 10762 (2); 11042; 11149:1; 11696; 12706; 15294 ЯРЫР (8) ■ Кечкенә таш баш ярыр ○ 130 ● 4410; 6093; 6530; 15525 (2); 15632; 15894 ЯРЫРГА (1) ■ "Минем кызым каенанасына камыр да басып бирә, үз киленем утын ярырга да авырсына", - дип әйткән ди бер каенана ○ 14639 ЯРЫШМАС (1) ■ Ат белән ишәк ярышмас ○ 2486 ЯСА (1) ■ Ярлы булсаң, туеңны гаеттә яса ○ 7450 ЯСАГАН (4) ■ Дошманны дус итә белү - һөнәр, дусын дошман ясаган - үләр ○ 5329 ● 10013; 11697; 12439 ЯСАГАНГА (1) ■ Туйлаганга - туй, ясаганга - уй ○ 13324 ЯСАГАННЫ (1) ■ Чүлмәкче ун көн ясаганны таяк бер сугуда көл итә ○ 9991 ЯСАДЫ (1) ■ Аш ясаучы аш ясады, кемгә боерган, шул ашады ○ 9590 ЯСАКЛЫ (1) ■ Ясаклы - йозаклы ○ 5971 ЯСАКЛЫГА (1) ■ Ясаклыга ятыш юк, йомышлыга йөреш юк ○ 5972 ЯСАКЛЫНЫҢ (1) ■ Ясаклының арты кадаклы ○ 5973 ЯСАЛМАГАН (1) ■ Һәр нәрсәне алдан күрерлек күзлек ясалмаган ○ 10468 ЯСАМА (1) ■ Колагыма эш ясама ○ 10485 ЯСАМАГАН (1) ■ Ясамаган юсыкка кысылма ○ 5970 ЯСАМАС (3) ■ Бер карга кыш ясамас ○ 3938 ● 11610 (2) ЯСАМЫЙ (2) ■ Агачтан сандугач кына ясамый ○ 1718 ● 3871 ЯСАМЫЙЛАР (2 | 1) ■ Дуңгызны кыйнап кәҗә ясамыйлар ○ 2894 ● 8242; 14058:2 ЯСАМЫЙЧА (1) ■ Асламчысыз базар булмый, ясамыйча товар булмый ○ 7864 ЯСАНГАН (1) ■ Ярлы ямаган да куанган, бай ясанган да бизәнгән ○ 7477 ЯСАНЫР (1) ■ Тавис киенер дә ясаныр, аккош коеныр да сыйпаныр ○ 4120 ЯСАП (5) ■ Ботагыннан чөй ясап, агачын яралар ○ 1907 ● 1918; 8455; 9080; 13325 ЯСАР (2) ■ Ерганаклар Идел ясар, аларны Идел ашар ○ 380 ● 3405 ЯСАРЛАР (1 | 2) ■ Усал булсаң асарлар, юаш булсаң басарлар, уртача булсаң, ил агасы ясарлар ○ 12166 ● 12166:1, :2 ЯСАРСЫҢ ( | 1) ■ Эт белән кода булсаң, сөяк белән туй ясарсың ○ 3570:1 ЯСАУ (10) ■ Бутау мунчаласы ясау ○ 1984 ● 2872; 2944; 4700; 4856; 8263; 8986; 9090; 10503; ЯСАУЧЫ (1) ■ Аш ясаучы аш ясады, кемгә боерган, шул ашады ○ 9590 ЯСАУЧЫНЫҢ (1) ■ Балта остасының юньле балтасы булмас, чабата ясаучының юньле чабатасы булмас ○ 1894 ЯСМАК (1) ■ Йомры телен йомаклап, ясмак телен тасмалап сөйләү ○ 15665 ЯСМЫКТАЙ (1) ■ Яфрак корты, ясмыктай булса да, бакчаңны корытыр ○ 4830 ЯССЫ (4) ■ Ат булыр колынның түше яссы булыр ○ 2840 ● 13448; 15488 (2) ЯСТАНГАНЫҢ (1) ■ Ястанганың яфрак, түшәнгәнең туфрак ○ 8446 ЯСТЫГЫ (4) ■ Солдатның ятыр ястыгы бөтен җирдә түшәүле ○ 5614 ● 5615; 7502; 13680 ЯСТЫГЫМ (1) ■ Ястыгым җир, юрганым күк ○ 8447 ЯСТЫК (6) ■ Көзге бозның көзге калынлыгына да ышан, язгы бозның ястык калынлыгына да ышанма ○ 1115 ● 2978; 6655; 8451; 12704; 12705 ЯСТЫККА (1) ■ Ястыкка түшәк ияртмә ○ 8431 ЯСЫЙ (5) ■ Койрыгын кисеп эттән куян ясый алмассың ○ 3496 ● 3863; 3869; 3928; 12725 ЯСЫЙЛАР (1) ■ Еланнан да дару ясыйлар ○ 4624 ЯТ (62) ■ Көн явым - ят та юрганың ябын ○ 1221 ● 1343; 2763; 4005; 4302; 5108; 5248; 5249; 6703; 6706; 7486; 7546; 7674; 8246; 8834; 10420; 11220 (2); 11221 (2); 12037 (2); 12200; 12241; 12252; 12381; 12458; 13772; 14115; 14120; 14191; 14245 (2); 14482; 14521; 14566; 14653; 14671-14673; 14675 (2); 14676; 14681; 14683; 14684; 14687-14692; 14697-14699; 14701; 14702; 15346; 15377; 15719; 16947 (2) ЯТА (20) ■ Дулкын җил астына ята ○ 375 ● 3384; 3625; 4709; 6034; 6298; 6574; 6581; 6863; 7201; 8383; 10862; 11011; 11604; 12156; 12518; 13908; 16011; 16450; 16518 ЯТАГАН (1) ■ Ятаган чыкса яу булыр ○ 6613 ЯТАМ (1) ■ Яман хатын мактаныр, төшкә тикле ятам, дип ○ 13766 ЯТАР (1) ■ Байның бар малы ятар, ярлының барнагылы йөгерер ○ 7271 ЯТАРГА (2) ■ Төрмә бик таза да, берәү дә кереп ятарга теләми ○ 5904 ● 6568 ЯТАРЛЫК (1) ■ Борчак чәчсәң, арасына сарык кереп ятарлык булсын ○ 1546 ЯТАСЫН (1) ■ Кем дә белә ятасын ябынып чикмән якасын ○ 8968 ЯТИМ (28) ■ Байның мең сарыгы арасында ярлының бер ятим бәрәнен бүре алган ○ 7296 ● 9399; 13771; 14190; 14192-14201; 14271; 14274 (2); 14389 (2); 14419 (4); 14427 (4); 16987 ЯТИМГӘ (4) ■ Ил өстеннән берәр җеп - бер ятимгә күлмәклек ○ 4956 ● 7503; 14183; 14202 ЯТИМНӘР (1) ■ Үлгән атадан ярлылар кала, үлгән анадан ятимнәр кала ○ 14460 ЯТИМНӘРНЕҢ (1) ■ Ятимнәрнең бәйрәме - яңа күлмәк кигәндә ○ 14205 ЯТИМНЕ (1) ■ Ятимне елатма ○ 14203 ЯТИМНЕҢ (1 | 1) ■ Ятимнең карыны җиде ○ 14204 ● 14215:1 ЯТКА (8) ■ Агачның башын киссәң, төбе калыр; икенең берсе үлсә, берсе калыр; ялгызның үзе үлсә, кеме калыр? Менгән аты, кигән туны ятка калыр ○ 4859 ● 12198; 12975; 14666; 14679; 14680; 14682; 14692 ЯТКАН (21) ■ Йөргән таш шомарыр, яткан таш мүкләнер ○ 122 ● 207; 1792 (2); 1970; 1976; 2045; 2767; 3340; 4580; 4693; 6136; 6445; 6582; 6631; 6868; 8565; 10973; 12973; 13789; 15338 ЯТКАНДА (1) ■ Баланы караватта аркылы ятканда тыңлата алмасаң, буй яткач тыңлатырмын димә ○ 13979 ЯТКАНЧЫ (4) ■ Төлке өнендә ятканчы, кырда сине арыслан ашасын ○ 2305 ● 8246; 13427; 15377 ЯТКАНЫННАН (1) ■ Арысланның ятканыннан билгеле ○ 2059 ЯТКАЧ (2) ■ Яткач - урын алама, торгач - кием алама ○ 8432 ● 13979 ЯТКЫРА (2) ■ Йошак җәеп катыга яткыра ○ 8437 ● 8438 ЯТКЫРГАН (1) ■ Колагын яткырган аттан саклан ○ 2663 ЯТЛАР (1) ■ Үзеңнеке үз итмәсә, ятлар бигрәк үз итмәс ○ 14700 ЯТЛАРГА (1) ■ Ятларга сер бирмә ○ 12614 ЯТМАГАННЫ (1) ■ Күңелгә ятмаганны дус итмә ○ 5469 ЯТМАМ (1) ■ Балык әйтә, ди: "Үлсәм дә коры җирдә ятмам", - дип ○ 4460 ЯТМАС (23) ■ Тишекле таш җирдә ятмас ○ 184 ● 255; 281; 846; 1100; 1946; 1948; 1969; 3662; 4817; 7743; 7805; 8813; 9035; 10766; 11063 (2); 12099; 12365; 12387; 13493; 13971; 15765 ЯТМАСЫН (1) ■ Оегыңны карап ки: эчендә чаян ятмасын ○ 9054 ЯТМЫЙ (9 | 1) ■ Бүре туйган җирендә ятмый ○ 2164 ● 3481; 8922; 9035:1; 9886; 11417; 13017; 15411; 15790 (2) ЯТНЫКЫ (1) ■ Ятныкы яннан үтәр, үзеңнеке үзәктән үтәр ○ 14693 ЯТНЫҢ (3) ■ Үзеңнең чәчең ятның башыннан кадерлерәк ○ 10319 ● 14694; 14695 ЯТСА (8) ■ Алмаз таш туфракта ятса да, күргән кеше алмый калмас ○ 254 ● 255; 1915; 3748; 6581; 9312; 10114; 12521 ЯТСАМ (1) ■ Торсам ашыйм, ятсам башым ○ 9784 ЯТСАҢ (7) ■ Югары ятсаң - җил алыр, түбән ятсаң - сил алыр ○ 708 (2) ● 5019; 6863; 8413; 12239 (2) ЯТСЫН (1) ■ Сезгә бит: ходай тегермән тартсын, әдәм йокларга ятсын, иртәгә кояш чыксын ○ 16888 ЯТТАН (1) ■ Яттан күрмә, үздән күр ○ 14696 ЯТТЫҢМЫ (1) ■ Авырып яттыңмы, авыру бактыңмы? ○ 15347 ЯТУ (6) ■ Таракан санап яту ○ 4850 ● 8146; 8379; 8555; 11372; 15182 ЯТУГА (1) ■ Авыруга яту килешә, ятуга кату килешә ○ 15182 ЯТУЧЫ (1) ■ Хәрефкә ябышып ятучы ○ 16706 ЯТЫ (1) ■ Яхшының яты булмас, яманның ояты булмас ○ 12388 ЯТЫК (1) ■ Сөт белән катык - йөрәккә ятык ○ 9332 ЯТЫП (18) ■ Атлылар аттан төшеп, җәяүлеләр ятып карарлык түгел ○ 2747 ● 3078; 3443; 4771; 5660; 6112; 6566; 6577; 6606; 6710; 7006; 7490; 7501; 8450; 9738; 12456; 13906; 14698 ЯТЫР (42 | 1) ■ Татыр, татырда мал ятыр ○ 150 ● 275; 424; 1301; 1946; 2528; 2556; 3640; 4514; 5212; 5613 (2); 5614; 5615; 6883; 7089; 7740; 9739; 9740 (2); 9741; 9742 (2); 9743 (2); 9744; 9884; 10685; 11357; 11898 (2); 12387; 12857, :1; 13440; 13482; 13537; 13663; 13709 (2); 14129; 14296; 15366 ЯТЫРГА (1) ■ Ярты корсак ятырга җиңел ○ 9737 ЯТЫРНЫ (1) ■ Матурны эзләмә, күңелгә ятырны эзлә ○ 10692 ЯТЫРЫ (1) ■ Чатыры нинди булса, ятыры шундый була ○ 8300 ЯТЫШ (1) ■ Ясаклыга ятыш юк, йомышлыга йөреш юк ○ 5972 ЯТЫШ-ТОРЫШ (1) ■ Ятыш-торыш байларча, өстә-башта юкарак ○ 7537 ЯТЫШЫНА (1) ■ Йонны ятышына таба сыпырган яхшы ○ 2362 ЯУ (61) ■ Талаулы ат - иясенә яу ○ 2684 ● 4004; 4039; 4881; 4980; 5003; 5026; 5052; 5360; 5406; 5526; 5528; 5534; 5546; 5552-5554; 5564; 5572; 5574; 5650; 5655; 5656; 5661-5666; 5667 (2); 5668; 5669; 5683; 5686; 5709; 5875 (2); 5928; 6613; 6947; 6966; 8288; 8499; 8604; 9394; 11350; 11564; 12230; 12836; 12900; 12935; 13279; 13703; 13850 (2); 14344; 14568; 15270; 16189; 16490 ЯУГА (19) ■ Козгын яу башлар, яуга карга иярер ○ 4039 ● 5109; 5532; 5560; 5578; 5628; 5659; 5670-5673; 5675; 5969; 6962; 6976; 11663; 12225; 12855; 12938 ЯУГАН (7) ■ Кояшлап яуган яңгырдан түңел ○ 1111 ● 1148 (2); 1150; 4867; 12897; 15959 ЯУГАНДА (6) ■ Кар яуганда салкын булмый, кар киткәндә суыта ○ 1097 ● 1164; 1218; 1339; 10318 (2) ЯУГАННАН (1) ■ Дәрьяга яңгыр яуганнан ни файда ○ 1089 ЯУГАЧ (1) ■ Кар яугач көрәк кирәк, иске өйгә терәк кирәк ○ 8273 ЯУДА (14 | 2) ■ Алтын - таш булмас, алабута - аш булмас, дошман яуда иш булмас ○ 5291 ● 5536; 5550, :1, :2; 5551; 5563; 5571; 5579; 5601; 5657; 12877; 12901; 13478; 13798; 15566 ЯУДАН (7) ■ Яудан коры кайтканчы, яралы кайт ○ 5674 ● 5675; 5676; 5694; 5710; 12143; 14076 ЯУДЫ (1) ■ Кар яуды - эз басылды ○ 1098 ЯУДЫРА (1) ■ Тәңре бер яудырса, тирәк ике яудыра ○ 16868 ЯУДЫРМАС (1) ■ Бер агачның шаулавы илгә яңгыр яудырмас ○ 1675 ЯУДЫРСА (2) ■ Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра ○ 55 ● 16868 ЯУЛАП (1) ■ Алладан көткән буш калыр, үзенә ышанган яулап алыр ○ 16850 ЯУЛЫГЫМ (1) ■ Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авырса - саулыгым ○ 1341 ЯУЛЫЙ (1) ■ Аучы ау аулый, яучы кыз яулый ○ 13129 ЯУЛЫК (5) ■ Кызыл яулык кызга килешә ○ 9010 ● 10265; 12384; 15161; 15206 ЯУЛЫКЛЫ (1) ■ Ак чалмалы мулладан ак яулыклы хатын артык ○ 16956 ЯУЛЫКТАН (1) ■ Башың буш булгач кәшәмир яулыктан ни файда ○ 10266 ЯУМАГАН (5) ■ Килмәгән болыт, яумаган яңгырга чиләк тотмыйлар ○ 1109 ● 1155; 1233; 1234; 8944 ЯУМАСАҢ (1) ■ Яумасаң да, күкрә ○ 1156 ЯУМЫЙ (3) ■ Артка калган болыт яумый үтәр ○ 1071 ● 1173; 3978 ЯУНЫ (5) ■ Ерактагы ауны күргәнче, якындагы яуны күр ○ 5566 ● 5610; 5654; 5677; 5678 ЯУНЫҢ (2) ■ Качкан яуның улҗасы яуда калган ○ 5579 ● 5679 ЯУСА (14) ■ Күктән ни яуса да, җир кабул итәр ○ 63 ● 140; 179; 1096; 1102; 1165; 1219; 4235; 4894; 11090; 13777; 14079; 14084 (2) ЯУЧЫ (14) ■ Чыгасы малга иясе яучы ○ 7432 ● 13129; 13130; 13171; 13188; 13191; 13193; 13221-13225; 15618; 16424 ЯУЧЫГА (1) ■ Телнең озыны яучыга кирәк ○ 13204 ЯУЧЫЛ (1) ■ Ил терәге - яучыл ир белән юньчел хатын ○ 4941 ЯФРАГЫ (8) ■ Кирәкле кишер яфрагы ○ 1633 ● 1656; 1669; 1670; 1727; 1756; 1759; 13719 ЯФРАГЫННАН (1) ■ Умырзая, яфрагыннан алда, чәчәген күрсәтер ○ 1317 ЯФРАК (13) ■ Җәй көне дип яфрак ашап булмый ○ 1012 ● 1157; 1179; 1673; 1720; 1820; 4830; 6009; 8446; 8758; 14083; 14257; 14348 ЯФРАККА (2) ■ Яфракка карап, алма санама ○ 1821 ● 2798 ЯФРАКЛАРЫ (1) ■ Борын яфраклары тараю ○ 10629 ЯФРАКТАЙ (1) ■ Эшләгән кеше имәндәй, ялкау кеше яфрактай ○ 6546 ЯФРАКТАН (2) ■ Гөл янында торган яфрактан гөл аңкыган ○ 1272 ● 8090 ЯФЫРАК (1) ■ Кеше колагы киез, кисеп алырга бик тиз, үз колагың яфырак, кисеп алырга катырак ○ 10397 ЯХШЫ (453 | 9) ■ Көйдерсә дә, көн яхшы ○ 52 ● 208; 278; 325; 356; 406; 487; 543; 566; 577; 579; 615; 639; 722; 753; 765; 799; 891; 912 (2); 995 (2); 997; 998; 1052; 1471 (2); 1472; 1488; 1589, :1; 1657; 1714; 1822 (2); 2025; 2144; 2213; 2362; 2385; 2398; 2402; 2421; 2533; 2534; 2535 (3); 2536; 2552 (2); 2604; 2617; 2626; 2697; 2707; 2708; 2710-2727; 2768; 3215; 3235; 3519; 3756; 3757; 3882; 3998; 4032; 4255; 4283; 4338; 4623; 5062; 5096; 5171; 5206; 5223; 5224; 5250; 5425; 5429; 5498; 5500-5502; 5503 (2); 5507 (2); 5680; 5711; 5767; 5820; 5974; 6067 (2); 6078; 6084; 6142; 6191; 6244; 6249; 6263; 6371; 6391; 6396; 6502; 6616; 6668; 6787 (2); 6818; 6838; 6854; 6864; 6865; 6937; 6945 (2); 6948; 6955; 6963; 6964; 6971-6975; 7019; 7040; 7068; 7327 (2); 7490; 7546 (2); 7553 (2); 7792; 8004; 8005; 8006 (2); 8007; 8152; 8173; 8312; 8545; 8817; 8830 (2); 8852; 8916; 8942; 8943; 8995; 8999; 9104 (2); 9144; 9281; 9282; 9308; 9346; 9391-9393; 9537 (2); 9618; 9915; 10146; 10173; 10195; 10196; 10286; 10382:1; 10739; 10886; 11062 (2); 11063; 11078:2; 11222; 11229; 11302; 11313; 11318; 11319; 11873; 11948; 11962; 12097; 12102; 12103; 12109; 12111; 12127-12131; 12145 (2); 12159; 12169 (2); 12172; 12173; 12179; 12209; 12211-12213; 12215; 12239 (2); 12251; 12271; 12304; 12307 (2); 12308 (2); 12309-12328; 12329 (2); 1233012332; 12333 (2); 12334 (2); 12335; 12336; 12375; 12395 (2); 12396; 12401; 12408; 12478; 12493; 12608; 12740 (2); 12742; 12796 (2); 12915; 12930; 12934 (2); 12954 (2); 13035 (2); 13049 (2); 13050 (2); 13051 (2); 13052-13054; 13057 (2), :1 (2), :2 (2); 13060 (2); 13080; 13097; 13106 (2); 13161; 13190, :2; 13206; 13225 (2); 13396; 13397 (4); 13461; 13610; 13612; 13618; 13636; 13637; 13658 (2); 13697 (2); 13698:1; 13741; 13751; 13752; 13755; 13764; 13769; 13773 (2); 1377413777; 13791 (2); 13833; 13841; 13881; 13902; 13907; 14074; 14078-14081; 14109; 14165 (2); 14243; 14252; 14302 (2); 14339 (2); 14358; 14380; 14449; 14465 (2); 14517 (2); 14541; 14561 (2); 14569 (2); 14574; 14575; 14585 (2); 14642; 14668 (2); 14669; 14671 (2); 14676; 14677 (2); 14686; 14690; 14697 (3); 14735; 14888; 14935; 15063; 15212; 15336; 15342 (2); 15391; 15441; 15456; 15484; 15640; 15648; 15649; 15783; 15787; 15788 (2); 15804; 15831; 15915; 15930; 15935 (2); 15942; 15947; 16011; 16048 (2); 16049; 16052; 16064; 16079; 16106; 16183-16199; 16338 (2); 16343; 16366; 16425; 16522 (2); 16698; 16760; 16905; 17006 яхшы → яман-яхшы ЯХШЫГА (24 | 1) ■ Яхшыга да бер кояш, яманга да бер кояш ○ 73 ● 3663; 5860; 5975; 12106; 12108; 12110; 12150; 12244; 12247; 12256; 12278; 12337-12344; 12406; 13190:1; 13226; 13747; ЯХШЫДА (1) ■ Мәкальдә ялган юк, яхшыда яман юк ○ 16394 ЯХШЫДАН (7) ■ Яманга барма, яхшыдан калма ○ 12242 ● 12345-12348; 14080; 14081 ЯХШЫЛАРНЫ (1) ■ Исән чакта йөреп кал, яхшыларны күреп кал ○ 6762 ЯХШЫЛАРНЫҢ (1) ■ Яманнарның билгесе - кинә тотмак, яхшыларның билгесе - сүз онытмак ○ 12272 ЯХШЫЛАРЫН (1) ■ Яхшыларын бүреккә, начарларын чүбеккә ○ 12349 ЯХШЫЛЫГЫ (3 | 1) ■ Яхшылыгы тимәгән дусның яманлыгыннан саклан ○ 5504 ● 12317; 12389, :1 ЯХШЫЛЫГЫН (2) ■ Күк үзенең яхшылыгын җиргә төшерә ○ 54 ● 12138 ЯХШЫЛЫГЫҢНЫ (2) ■ Туксан тугыз яхшылыгыңны белмәсләр, бер начарлыгыңны белерләр ○ 12161 ● 12257 ЯХШЫЛЫК (44) ■ Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра ○ 55 ● 8616; 9604; 11316; 12098-12100; 12107; 12141; 12142; 12144; 12146; 12254; 12259; 12260; 12262-12264; 12350-12352; 12353 (2); 12354-12356; 12357 (2); 12358-12360; 12361 (2); 12362-12366; 12367 (2); 12392; 13577 (2); 14242 ЯХШЫЛЫККА (5) ■ Яхшылыкка - яхшылык, яманлыкка - яманлык ○ 12366 ● 12367-12369; ЯХШЫЛЫКНЫ (6) ■ Мең яхшылыкны бер яманлык каплый ○ 12151 ● 12370-12374 ЯХШЫЛЫКНЫҢ (3) ■ Яхшылыкның кадерен белмәгән кешедән ерак булу яхшы ○ 12375 ● 12376; 12377 ЯХШЫНЫ (11) ■ Алучы яхшыны сорый ○ 7853 ● 11078; 12198; 12271; 12275; 12378-12381; 16200; 16201 ЯХШЫНЫҢ (28 | 1) ■ Начарны күрмәс борын яхшының кадере юк ○ 602 ● 6948; 9121; 11064; 12158; 12196; 12206; 12276; 12282; 12284; 12286; 12287; 12290; 12295; 12301; 12382-12388; 12389, :1; 12390; 12391; 12398; 12603; 15326 ЯХШЫРАК (42 | 1) ■ Суга якын торган кеше яхшырак йөзә белә ○ 446 ● 563; 2693; 3404; 3527; 5287; 5424; 5612; 5638; 5953; 6041; 6074; 6275; 6371; 6373; 6968; 7270; 8146; 8542; 8816; 9094; 9656; 10146; 10276; 10459; 11078:1; 11313; 11437; 11535; 11558; 11611; 12562; 14257; 14735; 14934; 15187; 15211; 15301; 15767; 15830; 15895; 16558; 16633 ЯХШЫРТА (4) ■ Маңгай тире эшнең сыйфатын яхшырта ○ 6108 ● 10291; 15130 (2) ЯХШЫРЫР (1) ■ Скрипка искергән саен яхшырыр ○ 16400 ЯХШЫСЫ (26 | 1) ■ Борчакның яхшысы читкә чәчри ○ 1548 ● 2313; 2537-2539; 2571:1; 2845; 2860; 5162; 8887 (2); 12301; 12827 (2); 12828 (2); 12883; 12999; 13449 (2); 13606 (2); 13842 (2); 14260; 14611; 16054 ЯХШЫСЫЗ (1) ■ Ямансыз яхшы булмас, яхшысыз яман булмас ○ 12304 ЯХШЫСЫН (2) ■ Балның яхшысын аю ашар ○ 2098 ● 15420 ЯХШЫСЫННАН (2) ■ Үги ананың иң яхшысыннан да козгын тавышы килә ○ 14261 ● 14609 ЯХШЫ-ЯМАН (1) ■ Яхшы-яман - клади карман ○ 12405 ЯХШЫ-ЯМАНЛЫГЫН (1) ■ Ерак юлга чыкмыйча, атыңның яхшы-яманлыгын белмәссең ○ 6758 ЯХШЫ-ЯМАНЫН (1) ■ Кемнең яхшы-яманын юлдаш булгач белерсең ○ 6918 ЯШӘ (5) ■ Тир түгеп эшлә, кунак кебек яшә ○ 6137 ● 6224; 9522; 16540; 16581 ЯШӘВЕ (1) ■ Ил яшәве - җыр белән ○ 16363 ЯШӘВЕННӘН (1) ■ Дәрвиш - ашавыннан, бай - яшәвеннән билгеле ○ 16977 ЯШӘГӘН (10) ■ Яшь каенга терәлеп, карт каен кырык ел яшәгән ○ 1768 ● 4975; 6800; 9671 (2); 9767; 10443; 15100; 15144; 16620 ЯШӘГӘННЕҢ (1) ■ Аек яшәгәннең акылы төгәл ○ 9797 ЯШӘГӘНЧЕ (2) ■ Тиле белән яшәгәнче акыллы белән бергә үл ○ 11632 ● 16360 ЯШӘМӘ (1) ■ Ашар өчен яшәмә, яшәр өчен аша ○ 9616 ЯШӘМӘГӘН (2) ■ Ил өчен яшәмәгән кеше үзе өчен дә яшәми ○ 4958 ● 5205 ЯШӘМӘС (1) ■ Аккош ялгыз яшәмәс ○ 3900 ЯШӘМИ (1) ■ Ил өчен яшәмәгән кеше үзе өчен дә яшәми ○ 4958 ЯШӘП (4) ■ Чит илдә яшәп түрә булганчы, үз илеңдә яшәп чабан бул ○ 5086 (2) ● 6214; 9261 ЯШӘР (9 | 4) ■ Саескан, туры очса да, кыек яшәр ○ 4080 ● 4976 (2); 5718; 6730 (2), :1 (2), :2 (2); 9616; 11145; 14943 ЯШӘРӘ (1) ■ Агач бер җирдә яшәрә ○ 1648 ЯШӘРГӘ (1) ■ Кандала, кан эчәр өчен, ярыкта яшәргә дә риза ○ 4776 ЯШӘРЕР (1) ■ Улы данга чыкса, анасы яшәрер ○ 14298 ЯШӘРМӘС (1) ■ Корыган тирәк су янында да яшәрмәс ○ 1743 ЯШӘРСЕҢ (1) ■ Һәр эшкә аерым вакыт билгелә - шат яшәрсең ○ 6278 ЯШӘСӘ (4) ■ Карга өч йөз ел яшәсә дә, карга булып үләр ○ 3982 ● 11145; 16729 (2) ЯШӘСӘҢ (3) ■ Бүреләр белән яшәсәң, бүре булып уларсың ○ 2179 ● 7504; 12483 ЯШӘСЕН (1) ■ Үзеңә тимәгән елан мең яшәсен ○ 4695 ЯШӘҮ (7) ■ Алма белән алма кебек яшәү ○ 1841 ● 6150; 6434; 9764; 10821; 15063; 15664 ЯШӘҮДӘН (3) ■ Тез чүгеп яшәүдән басып үлү яхшырак ○ 5638 ● 12562; 15390 ЯШӘҮНЕҢ (1) ■ Типтереп яшәүнең башы көлкенеч, ахыры үкенеч ○ 6673 ЯШЕ (12) ■ Байның тәмле ашы - фәкыйрьнең канлы яше ○ 7304 ● 8521; 9418; 10613; 12783; 13040; 13843 (2); 14871; 14902; 14920; 15151 яше → карты-яше ЯШЕЛ (4 | 2) ■ Яшел төс - яз күрке, сары төс - көз күрке, ал да гөл - җәй күрке, ак төс - кыш күрке ○ 624 ● 1401; 8801; 8956:2; 14288:1; 14534 ЯШЕЛЛИ (1) ■ Яшьләр яшелли уралар ○ 15128 ЯШЕМНЕ (1) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 ЯШЕН (11) ■ Яшен яшьнәгәндә зур агачка сыенма ○ 1158 ● 1209; 1211; 3535; 7543; 9767; 12308; 15117; 15144; 15152; 15255 ЯШЕНӘ (3) ■ Яшенә күрә бәһасе, атына күрә чанасы ○ 2728 ● 12783; 16729 ЯШЕНГӘ (1) ■ Явымнан качып, яшенгә эләктек ○ 1232 ЯШЕНДӘ (2) ■ Булыр әдәм ун яшендә баш булыр, булмас әдәм кырыкка җитсә дә яшь булыр ○ 6461 ● 13717 ЯШЕНЕ (3) ■ Яшене алдан булыр, күкрәве арттан булыр ○ 1159 ● 1160; 13728 ЯШЕНЕННӘН (2) ■ Аяз көннең яшененнән курык ○ 1074 ● 13616 ЯШЕННӘН (3) ■ Куйның күз яшеннән курыккан бүре ачка үләр ○ 3101 ● 12557; 15026 ЯШЕҢ (4) ■ Яшең алтмышка җиткәндә алты яшьлек оныгың булсын ○ 15101 ● 15102; 15103; ЯШЕҢӘ (1) ■ Белемле хатын башыңа карый, белемсез хатын яшеңә карый ○ 13620 ЯШЕҢДӘ (1) ■ Җитмеш яшеңдә курай уйнарга өйрәнгән курайны каберендә уйнар ○ 15140 ЯШЕҢНЕ (1) ■ Дусыңа - күз яшеңне, дошманыңа тешеңне күрсәт ○ 5415 ЯШЕР (2) ■ Изгелек итсәң яшер, изгелек күрсәң фаш ит ○ 12123 ● 12373 ЯШЕРӘ (8) ■ Кояшны култыгыңа яшерә алмассың ○ 47 ● 2508; 3376; 3512; 3610; 4157 (2); 11714 ЯШЕРГӘН (10) ■ Көртлек, кар астына башын яшергән белән, артын күрмиләр дип уйлый ○ 4044 ● 5409; 7237 (2); 10609; 12484; 12511; 13457; 15209 (2) ЯШЕРЕЛСӘ (1) ■ Авыру яшерелсә, үлем фаш итәр ○ 15176 ЯШЕРЕН (2) ■ Яшерен эшләгән яхшылык яктыда бүләк алыр ○ 12392 ● 12615 ЯШЕРЕНӘ (1) ■ Дөя кошы башын комга тыгып кына аучыдан яшеренә алмый ○ 4213 ЯШЕРЕНЕР (1) ■ Күбәләк тә яшеренер урын таба ○ 4803 ЯШЕРЕП (5) ■ Койрыкны яшереп йөрү ○ 2439 ● 2921; 5942; 11912; 12726 ЯШЕРЕРГӘ (1) ■ Бурлакка башын кояштан яшерергә зурат бар ○ 5780 ЯШЕРМӘ (3) ■ Угын аткач, җәясен яшермә ○ 5641 ● 8191; 15838 ЯШЕРМӘС (1) ■ Алып ир атын яшермәс ○ 5530 ЯШЕРСӘҢ (1) ■ Җофарны яшерсәң дә исеннән беленер ○ 2343 ЯШЕРҮ (1) ■ Курыккан эт койрыгын бот арасына яшерү белән үзен яшерә алмас ○ 3512 ЯШИ (9) ■ Кем дә кем иген игә - ул җырлап яши, кем дә кем сату итә - ул чирләп яши ○ 1414 (2) ● 1644; 4657; 12091; 12727; 13176; 16575 (2) ЯШИБЕЗ (1) ■ Туй сыенда яшибез ○ 13336 ЯШИЛӘР (1) ■ Әрем белән тәрем булып яшиләр ○ 1366 ЯШИМ (1) ■ Колагымны саңгыраулатып, күземне сукырайтып, ишетәсен ишетми, күрәсен күрми яшим ○ 10486 ЯШИМЕН (1) ■ Ярым да юк, кайгым да юк, рәхәт-тыныч яшимен ○ 12808 ЯШИСЕҢ (1) ■ Илдә яшисең икән - илеңә хезмәт ит ○ 4968 ЯШЬ (66) ■ Яшь ай кимүдән курыкмас ○ 74 ● 885 (2); 888; 969; 1337; 1657; 1768; 1810; 2827; 2868; 6461; 6462; 6525; 7148; 8546; 8829; 9600; 10379; 11032; 11101; 11309; 11388; 11588; 11741; 11742; 11766; 11843; 12616; 12705; 12784; 12785; 12916; 13068; 13430; 13761; 13779; 13962; 14082; 14083; 14303; 14341; 14504; 14959; 14999; 15004; 15022; 15026; 15027; 15041; 15042; 15095; 15104-15112; 15146; 15154; 15329; 16372; 17031 ЯШЬКӘ (5) ■ Каештан: "Ничә яшькә тикле чыдыйсың?" - дип сорагач: "Минем яшемне майдан сора", - дигән ○ 7034 ● 9320; 15091; 16729; 16792 ЯШЬЛӘР (10) ■ Картлар - акылы белән, яшьләр матурлыгы белән узар ○ 15047 ● 15048-15050; 15054; 15055; 15125-15128 ЯШЬЛЕГЕ (1) ■ Хатын белән хатын талашса, яшьлеге белән картлыгын әйтер; бай белән ярлы талашса, барлыгы белән юклыгын әйтер ○ 7426 ЯШЬЛЕГЕМНЕ (1) ■ Яшьлегемне кызык уздырам, дип картлыгыңны алдан туздырма ○ 15113 ЯШЬЛЕГЕН (2) ■ Әдәм картайса яшьлеген сөйләр ○ 15136 ● 15152 ЯШЬЛЕГЕНДӘ (2) ■ Яшьлегендә яшьнәмәгән картлыгында кала алса да танылмас ○ 15114 ● 15115 ЯШЬЛЕГЕҢ (3) ■ Яшьлегең тырыш булса, картлыгың тыныч булыр ○ 15116 ● 15117; 15118 ЯШЬЛЕГЕҢДӘ (2) ■ Картлыгың бәхетле булсын дисәң, яшьлегеңдә ялкау булма ○ 15057 ● 15119 ЯШЬЛЕК (13) ■ Уен-көлке - яшьлек күрке ○ 6683 ● 12871; 14459 (2); 15034; 15058; 15059; 15101; 15120-15123; 15130 ЯШЬЛЕКТӘ (4) ■ Агачны яшьлектә бөк ○ 1662 ● 15018; 15023; 15124 ЯШЬНӘГӘН (1) ■ Утлы кисәү эләккән эт яшен яшьнәгән саен дерт итәр, ди ○ 3535 ЯШЬНӘГӘНДӘ (1) ■ Яшен яшьнәгәндә зур агачка сыенма ○ 1158 ЯШЬНӘМӘГӘН (1) ■ Яшьлегендә яшьнәмәгән картлыгында кала алса да танылмас ○ 15114 ЯШЬНӘМИ (1) ■ Саңгырауга күк күкрәми, сукырга яшен яшьнәми ○ 15255 ЯШЬНӘТСӘ (1) ■ Яшьлегең яшен яшьнәтсә, картлыгың чәчәк атар ○ 15117 ЯШЬНЕ (2) ■ Яшьне ат базарында сорыйлар ○ 15129 ● 15130 ЯШЬНЕҢ (4) ■ Бер картның, бер яшьнең сүзен тот ○ 15019 ● 15064; 15131; 15132 ЯШЬТӘ (3) ■ Акыл яшьтә түгел, башта ○ 11418 ● 13076; 13691 ЯШЬТӘГЕ (1) ■ Сигез яшьтәге холык сиксән яшькә кадәр ○ 15091 ЯШЬТӘГЕДӘЙ (1) ■ Элгәредәй ирең булмас, яшьтәгедәй ашың булмас ○ 13573 ЯШЬТӘН (6) ■ Киемеңне - яңа чагында, намусыңны яшьтән сакла ○ 11165 ● 11251; 13215; 14039; 15027; 15133 2.2. КИРЕ СҮЗЛЕК ○ ОБРАТНЫЙ СЛОВАРЬ 2.2. Обратный словарь 479 ...ЙГА - ...РГА ...РГА - ...АДА 480 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 481 ...АДА - ...НДА ...НДА - ...ККА 482 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 483 ...ККА - ...ЕЛА ...ЙЛА - ...ТМА 484 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 485 ...ТМА - ...ЫНА ...ЫНА - ...ЫРА 486 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 487 ...ЫРА - ...РСА ...РСА - ...ЫТА 488 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 489 ...ЫТА - ...ЕГӘ ...ЕГӘ - ...НГӘ 490 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 491 ...НГӘ - ...МДӘ ...МДӘ - ...ККӘ 492 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 493 ...ККӘ - ...ЕЛӘ ...ЕЛӘ - ...ЕНӘ 494 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 495 ...ЕНӘ - ...РПӘ ...АРӘ - ...ӘТӘ 496 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 497 ...ӘТӘ - ...БӘД ...ЕЗД - ...ЛДЕ 498 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 499 ...НДЕ - ...НЛЕ ...НЛЕ - ...ЕНЕ 500 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 501 ...ЕНЕ - ...ҢНЕ ...ҢНЕ - ...ЕРЕ 502 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 503 ...ЕРЕ - ...ӘТЕ ...ӘТЕ - ...ЕШЕ 504 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 505 ...ЕШЕ - ...СЕЗ ...СЕЗ - ...СЫЗ 506 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 507 ...СЫЗ - ...ҢМИ ...ҢМИ - ...ТАЙ 508 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 509 ...ТАЙ - ...МЫЙ ...МЫЙ - ...НЫЙ 510 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 511 ...НЫЙ - ...САК ...ТАК - ...ЛЕК 512 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 513 ...ЛЕК - ...ДЫК ...ДЫК - ...ТЫК 514 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 515 ...ТЫК - ...ЛАМ ...ЛАМ - ...ЛЕМ 516 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 517 ...ЛЕМ - ...ДЫМ ...ДЫМ - ...ГАН 518 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 519 ...ГАН - ...ГАН ...ГАН - ...ДАН 520 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 521 ...ДАН - ...МАН ...МАН - ...НАН 522 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 523 ...НАН - ...ЧАН ...ЧАН - ...ГӘН 524 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 525 ...ГӘН - ...КӘН ...КӘН - ...НӘН 526 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 527 ...НӘН - ...ГЕН ...ГЕН - ...РЕН 528 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 529 ...РЕН - ...КӨН ...ТӨН - ...МЫН 530 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 531 ...МЫН - ...СЫН ...СЫН - ...САҢ 532 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 533 ...САҢ - ...СӘҢ ...СӘҢ - ...НЕҢ 534 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 535 ...НЕҢ - ...НЕҢ ...НЕҢ - ...ШЕҢ 536 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 537 ...ШЕҢ - ...НЫҢ ...НЫҢ - ...НЫҢ 538 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 539 ...НЫҢ - ...РЫҢ ...СЫҢ - ...ЛАП 540 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 541 ...ЛАП - ...ӨЕП ...ӨЕП - ...РЫП 542 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 543 ...РЫП - ...ЛАР ...ЛАР - ...НАР 544 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 545 ...НАР - ...ЛӘР ...ЛӘР - ...ДЕР 546 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 547 ...ДЕР - ...ҖИР ...ҖИР - ...НЫР 548 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 549 ...НЫР - ...МАС ...МАС - ...МӘС 550 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 551 ...МӘС - ...СӘТ ...УӘТ - ...ТАУ 552 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 553 ...ТАУ - ...ЕГҮ ...ӨГҮ - ...ТАЧ 554 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 555 ...ГӘЧ - ...КОШ ...КОШ - ...АГЫ 556 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 557 ...АГЫ - ...СКЫ ...ТКЫ - ...ТЛЫ 558 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 559 ...ТЛЫ - ...АНЫ ...АНЫ - ...ННЫ 560 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 561 ...ННЫ - ...СНЫ ...СНЫ - ...ЯРЫ 562 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 563 ...ЯРЫ - ...РТЫ ...РТЫ - ...УЧЫ 564 2.2. Кире сүзлек 2.2. Обратный словарь 565 ...УЧЫ - ...РЬЯ 2.3. ЕШЛЫК СҮЗЛЕГЕ ○ ЧАСТОТНЫЙ СЛОВАРЬ 2.3. Частотный словарь 567 55-30 30-21 568 2.3. Ешлык сүзлеге 2.3. Частотный словарь 569 21-16 16-13 570 2.3. Ешлык сүзлеге 2.3. Частотный словарь 571 13-11 11-10 572 2.3. Ешлык сүзлеге 3.1.1. ШАРТЛЫ БИЛГЕЛӘМӘЛӘР ҺӘМ КЫСКАРТЫЛМАЛАР ■ "кара квадрат" - аннан соң кулланылыш мисалы - баш берәмлек булган паремия китерелә _ 2.1 ○ "ак түгәрәк" - аннан соң китерелгән паремиянең номеры күрсәтелә _ 2.1 ● "кара түгәрәк" - аннан соң баш берәмлек очраган паремияләрнең номерлары күрсәтелә _ 2.1 ▪ "кечкенә кара квадрат" - аның алдыннан статистик мәгълүматлар китерелә _ 2.2 _ "уңга күрсәткән калын ук" - сүзлекнең тиешле бүлек һәм бүлекчәләренә җибәрә _ 1; 3 → "уңга күрсәткән нечкә ук" - башка сүзгә җибәрә торган мәкаләләрдә кулланыла _ 2.1 | "вертикаль сызык" - аннан соң паремия вариантларында кулланылыш саны турындагы мәгълүматлар китерелә _ 2.1; 2.2; 2.3 / "кыек сызык" - a) ахырлары охшаш булган сүз формаларының саны һәм b) әлеге сүз формаларының кулланылыш саны турындагы мәгълүматлар арасында тора _ 2.2 , "өтер" - паремия вариантларының номерлары арасында тора _ 2.1 ; "нокталы өтер" - паремия номерлары арасында тора _ 2.1 : "ике нокта" - паремия номерларында вариант номеры алдында тора _ 2.1 <...> "почмаклы җәяләрдә күп нокта" - текстның кыскартылган урыннарын күрсәтә _ 1 [ ] "квадрат җәяләр" - анда әдәбиятка сылтамалар китерелә _ 1 ( ) "түгәрәк җәяләр" - анда сүз формаларының бөтен паремияләрдә яки бер паремиядәге кулланылыш ешлыгы турындагы мәгълүматлар китерелә _ 2.1; 2.2; 2.3 " " "куштырнаклар" - анда шартлы билгеләмәнең исеме китерелә _ 3.1 1 ... 17089 "ак яки кара түгәрәктән соң 1 дән 17089 га кадәрге саннар" - паремияләрнең номерын күрсәтә _ 2.1 1 ... 3; 1.1.1 ... 3.3.2 "номерлар (гадәттә, күп баскычлы)" - бүлек һәм бүлекчә исемнәре башында торалар яисә, уктан _ соң килгәндә, сүзлекнең бүлек һәм бүлекчә номерларын күрсәтәләр _ 1; 2; 3 (1) ... (1230 | 29) "түгәрәк җәяләрдә 1 дән 1230 | 29 га кадәрге саннар" - сүз формасының бөтен паремияләрдә яки бер паремиядәге кулланылыш ешлыгын күрсәтәләр _ 1, 2, 3 1, 2, 3, 4 "өскә күтәрелгән 1 дән 4 кә кадәрге саннар" - сүзләрнең ахыргы өлешендәге хәреф санын күрсәтәләр _ 2.2 к. - карагыз ТХИ - Татар халык иҗаты: мәкальләр һәм әйтемнәр. - Казан: Татар. кит. нәшр., 1987. - 592 б. НЕЧКӘ БАШ ХӘРЕФЛӘР белән сүз формаларының кире һәм ешлык сүзлекләрендә баш берәмлекләр басыла _ 2.2; 2.3 Калын юл хәрефләре белән башка сүзгә җибәрә торган мәкаләләр (сылтамалар) басыла _ 2.1 КАЛЫН БАШ ХӘРЕФЛӘР белән конкорданстагы баш берәмлекләр басыла _ 2.1 ■ "тёмный квадрат" - за ним приводится пример употребления - паремия, в которой представлена заголовочная единица _ 2.1 ○ "светлый кружок" - за ним указывается номер приведённой паремии _ 2.1 ● "тёмный кружок" - за ним указываются номера паремий, в которых встречается заголовочная единица _ 2.1 ▪ "маленький чёрный квадрат" - перед ним приводятся статистические данные _ 2.2 _ "толстая стрелка вправо" - отсылает к соответствующим разделам и подразделам словаря _ 1; 3 → "тонкая стрелка вправо" - используется в отсылочных статьях _ 2.1 | "вертикальная линия" - после неё приводятся сведения о количестве употреблений в вариантах паремий _ 2.1; 2.2; 2.3 / "косая линия" - стоит между сведениями a) о количестве слов, имеющих определённую финаль, и b) о количестве употреблений данных слов в татарских паремиях _ 2.2 , "запятая" - стоит между номерами вариантов паремий _ 2.1 ; "точка с запятой" - стоит между номерами паремий _ 2.1 : "двоеточие" - в номерах паремий стоит перед номером варианта _ 2.1 <...> "многоточие в угловых скобках" - обозначает места сокращения цитируемого текста _ 1 [ ] "квадратные скобки" - в них приводятся ссылки на литературу _ 1 ( ) "круглые скобки" - в них приводятся сведения о частоте употребления словоформ во всех паремиях или в одной паремии _ 1, 2, 3 " " "кавычки" - в них приводится название условного обозначения _ 3.1 1 ... 17089 "числа от 1 до 17089 за светлым или тёмным кружком" - указывают на номера паремий _ 2.1 1 ... 3; 1.1.1 ... 3.3.2 "номера (обычно многоуровневые)" - стоят в начале заголовков разделов и подразделов или, когда идут за стрелкой _, указывают на номера разделов и подразделов словаря _ 1; 2; 3 (1) ... (1230 | 29) "числа от 1 до 1230 | 29 в круглых скобках" - сообщают о частоте употреб ления словоформы во всех паремиях или в одной паремии _ 1, 2, 3 1, 2, 3, 4 "выносные цифры от 1 до 4" - указывают на количество букв в финальной части слов _ 2.2 см. - смотрите ТХИ - Татар халык иҗаты: мәкальләр һәм әйтемнәр. - Казан: Татар. кит. нәшр., 1987. - 592 б. СВЕТЛЫМИ ПРОПИСНЫМИ БУКВАМИ набраны заголовочные единицы в обратном и частотном словарях _ 2.2; 2.3 Полужирными строчными буквами набраны отсылочные статьи (отсылки) _ 2.1 ПОЛУЖИРНЫМИ ПРОПИСНЫМИ БУКВАМИ набраны заголовочные единицы в конкордансе _ 2.1 Бобунова М.А. Фольклорная лексикография: становление, теоретиче ские и практические результаты, перспективы / М.А. Бобунова. - Курск: Изд-во Курск. гос. ун-та, 2004. 240 с. Бобунова М.А. Конкорданс русской народной песни / М.А. Бобунова, А.Т. Хроленко. Т. 1-4. - Курск: Изд-во Курск. гос. ун-та, 2007. - Т. 1. - 255 с.; Т. 2. - 315 с.; Т. 3. - 187 с.; Т. 4. -174 с. Галиуллин К.Р. Муса Җәлил. "Моабит дәфтәрләре" теле: сүзлек = Муса Джалиль. Язык "Моабитских тетрадей": словарь / К.Р. Галиуллин, Р.Н. Кә римуллина, Л.С. Минһаҗева. - Казан: Мәгариф, 2006. - 255 с. Галиуллин К.Р. Словарь языка русских пословиц и поговорок конца XVII - первой половины XVIII века: сборник пословиц Петровской галер еи / К.Р. Га лиуллин, Д.А. Мартьянов. - Казань: Казан. гос. ун-т, 2006. - 188 с. Галиуллин К.Р. Габдулла Тукай: шигърият теле: сүзлек = Габдулла Тукай: язык поэзии: словарь. 2 китапта / К.Р. Галиуллин, Р.Н. Кәримулл ина. - Казан: Мәгариф, 2009. - 1 кит. 503 б.; 2 кит. - 527 б. Исәнбәт Н.С. Татар халык мәкальләре: мәкальләр җыелмасы: 3 томда / Н.С. Исәнбәт. - 2 нче басма. - Казан: Татар. кит. нәшр., 2010. - Т. 1. - 622 б.; Т. 2. - 748 б.; Т. 3. 799 б. Карпова О.М. Словари языка писателя / О.М. Карпова. - М.: Изд-во Моск. полигр. ин-та, 1989. - 108 с. Компьютерная лингвография / науч. ред. Н.К. Замов, К.Р. Галиуллин. - Казань: Изд-во Казан. ун-та, 1995. - 119 с. Нәбиуллина Г.Ә. Татар халык мәкальләрендә кушма җөмлә синтак сисы / Г.Ә. Нәбиуллина. - Казан: Школа, 2003. - 207 б. Мөгътәсимова Г.Р. Татар халык мәкальләренең лексикасы: искергән сүз ләр, диалектизмнар һәм рус-европа алынмалары / Г.Р. Мөгътәсимова. - Казан: Казан дәүләт ун-ты, 2005. - 191 б. Русская авторская лексикография XIX-XX веков: антология / сост. Е.Л. Гинзбург и др. - М.: Азбуковник, 2003. - 511 с. ТХИ - Татар халык иҗаты: мәкальләр һәм әйтемнәр. - Казан: Татар. кит. нәшр., 1987. - 592 б. Фёдорова Э.Н. Татар халык мәкальләрендә гарәп һәм фарсы алынмалары (Н. Исәнбәтнең өч томлык "Татар халык мәкальләре" җыент ыгы буенча) / Э.Н. Фёдорова. - Казан: Казан дәүләт ун-ты, 2004. - 249 б. Шестакова Л.Л. Русская авторская лексикография: теория, история, соврем енность / Л.Л. Шестакова. - М.: Языки славянской культуры, 2011. - 461 с. Юсупова Ә.Ш. Татар паремияләренең теле / Ә.Ш. Юсупова, Г.Ә. Нә биул лина, Э.Н. Ден мөхәммәтова, Г.Р. Мөгътәсимова. - Казан: Ихлас, 2010. - 320 б.