shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
ततस तद इक्ष्वाकुवरौ सततं विविधैर दरुमैः
ततॊ ऽबरवीच छांतनवः पाण्डवान पाण्डुपूर्वज
अक्रॊधनः खलु कालिनीं करण्डुं नामॊपयेमे
एवम एव शरीरे ऽसया निवत्स्यामि समाहितः
कच चिन निद्रावशं नैषि कच चित काले विबुध्यसे
तस्मिन विमाने सौवर्णे मणिस्तम्भसमाकुले
[य]
सिंहनादेन महता पूरयाम आस रॊदसी
अपतद दुग्ध भूयिष्ठं महाद्रुम वनं यथा

अन्यच च तस्मिन सुमहद आश्चर्यं लक्षितं मया
स यां गतिमवाप्नोति न तां क्रतुशतैरपि ॥
भूमौ प्रणेमुस्ते सर्वे वचनं चैतद् अब्रुवन् ॥
रासमण्डलबद्धोऽपि कृष्णपार्श्वमनूद्गता ।
तस्माद दविजातीन रक्षेत ते हि रक्षन्ति रक्षिताः
सुखं दुःखान्तम आलस्यं दुःखं दाक्ष्यं सुखॊदयम
एध्यपु्रचरे द्वितीये ऽधिके दगनियेशधरथो' ऽध्यायः ॥ ४॥
कृत्स्नाम अटित्वा पृथिवीं बाह्लीकेषु विपर्ययः
युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः परत्यपद्यत
नम आत्मप्रदीपाय साक्षिणे परमात्मने
अथा भर शयेनभ्र्त परयांसि रयिं तुञ्जानो अभि वाजमर्ष\|
अन्वाहार्यॊपकरणं दरव्यॊपकरणं च यत
स्थानमैन्द्रं क्षत्त्रियाणां सङ्ग्रामेष्वपलायिनाम् ।
ब्रह्मेदमन्यन्‌ नक्षत्रं ब्रह्म सत्क्षत्रमुच्यते ॥२३॥
ईषा दन्तान महाकायान काञ्चनस्रग्वि भूषितान
उवाच रामम अस्वस्थं वाक्यं हेत्वर्थसंहितम
नान्यं तवत्तॊ ऽभिपश्यामि यॊधं यौधिष्ठिरे बले
ततः संप्रेषयाम आस दशार्णाधिपतेर नृप
सवगुरुं परेषयाम आस राघवाय महात्मने
कुशे शयमयीं मालां समुत्क्षिप्येदम अब्रवीत
यॊजयाम आस चात्मानं तांश चाप्य अनुचरांस तदा
मॊहजाता रतिर नाम समुपैति नराधिप
साधु गच्छामहे सर्वे यत्र गच्छन्ति पाण्डवाः
ततस तरिशिरसा बाणैर ललाटे ताडितस तरिभिः
यस्यानुयात्रं धवजिनः परयान्ति; सौवीरका दवादश राजपुत्राः
परतापुतरकीसीषैया पतरं पति की लये से; माई माई फी खी से व्यभिचार कता हैः ,
न मे पृथा वयाहृतम एव वाक्यं; सत्यं हि सन्तः परतिपूजयन्ति
दक्षिणां दिशम आस्थाय चारयाम आस तं हयम
वृष्ण्यन्धकानाम अभवत सुमहान उत्सवॊ नृप
लङ्घयन्तः पलवन्तश च वल्गन्तश च महाबलाः
देवर्षिमुपलभ्याह रोषाद्विस्फुरिताधरः
अद्भिर दत्ता सवधर्मेण परेत्यभावे ऽपि तस्य सा
[वै]
सुखम एष्यति तत तस्य यद एवं संयतात्मनः
वान परस्थेषु विप्रेषु तरैविद्येषु च भारत
इदानीं गम्यतां स्वर्गो भवता यदि रोचते ॥
शून्यभूयिष्ठ नगरा दग्धग्राम निवेशना
रोहिण्यार्द्रां तथा पुष्या धनिष्ठा चोत्तरात्रयम् ॥
उत्थाय बहवॊ येन मृगयायां जनाधिपाः
संजीवयन परजाः सर्वा जनयाम आस चौषधीः
जगाम धरणिं बाणॊ लॊहितार्द्रीकृतच्छविः
दरॊणायाभिमुखं यान्तं के वीराः पर्यवारयन
पराणी धर्मसमायुक्तॊ नरकायॊपपद्यते

साहं दुःखान्विता भीरु पतिपुत्र विनाकृता
ते तत्र तत्राब्जयवाङ्कुशाशनि ध्वजोपपन्नानि पदानि विश्पतेः
प्रकृतेः स परो यस्मात् पुरुषाद् अपि चोत्तमः ।
तयैवं विधया राजन पाञ्चाल्याहं सुमध्यया
सहस्रशॊ ऽनय्वयुः पश्चाद अग्रतश च सहस्रशः
तन्नः प्रभो त्वं कुकलेवरार्पितां त्वन्माययाहंममतामधोक्षज
सर्वायुधधरं दृष्ट्वा प्रणेमुः सर्वदेवताः ।
मकराक्षं हतं शरुत्वा रावणः समितिंजयः
गङ्गां तु नौभिर बह्वीभिर दाशाः संतारयन्तु नः

यक्षाश च राक्षसाश चैव पिशाचाश च विशां पते
सूर्यॊदये महत सैन्यं कुरुपाण्डवसेनयॊः
उपतस्थुर्नटाचार्या नर्तक्यस्ताण्डवैः पृथक्
[वा]
यत तवं मे हृदयाज जातॊ वयः सवं न परयच्छसि
यो म इति परवोचत्य अश्वमेधाय सूरये\|
यस तवादृशॊ विकुर्वीत यशस्वी लॊकविश्रुतः
नास्ति भर्तृसमॊ नाथॊ न च भर्तृसमं सुखम
सर्वाणि भूतानि भृशं विनेदुः; कषयं कुरूणाम इति चिन्तयित्वा
पौलोमकालेयबलील्वलादयो दवाग्निदग्धाः सरला इवाभवन्
अथोवाच रजिस्तत्र तयोर्वै देवदैत्ययोः ।
नूनम आर्या महत कुन्ती पापम अद्य निदर्शनम
प्रयत है अथवा श्रतयत्य समृद्धिशाली श्रनि शत्र से युक्त भूमि श्रयः दै ।
अथ भीमॊ महाबाहुर युधिष्ठिरम अभाषत
यथेयं गौर हता मूढ परमत्तेन तवया मम
आमन्त्र्य वृषपर्वाणं परस्थानं समरॊचयन
माक्रण्डेय उवाच ।
वसुः परीत्या मघवता महाराजॊ ऽभिसत्कृतः
यद्य एष राजा मत्स्यानां यदि बीभत्सुर आगतः
यथा गजौ हैमवतौ परभिन्नौ; परगृह्य दन्ताव इव वाशितार्थे
ये तु संशोधनैः शुद्धा न तेषां पुनर्-उद्भवः ॥
कुरुभद्राश्वकेतुमालसञ्ज्ञान्नव पुत्रानजनयत्
श्रीनारद उवाच
विमुक्तः सर्वसङ्गेभ्यॊ लघ्व आहारॊ जितेन्द्रियः
पक्ष्म संपातजे काले नकुलेन विनाकृता
सर्वं राज्ञः समुदयम आयं च वययम एव च
वक्तव्यम अधिभूतं च वह्निस तत्राधिदैवतम
तैक्ष्ण्यं जिह्मत्वम आदान्त्यं सत्यम आर्जवम एव च
रविर्द्वादशभिस्तेषां ज्ञेयः सामान्यनामभिः ॥
जघान पुरुषव्याघ्रो गन्धर्वौ शापमोहितौ ॥
उवाच परमप्रीतॊ वाक्यम अर्थवद अर्थवित
मर्यादायां सथितॊ धर्मः शमः शौचस्य लक्षणम
ततश च पापान मुच्येयं युष्माकं तेजसा हय अहम
घरेयं घराणं शरीरं च ते तु भूमिगुणास तरयः
सर्वदानैर गुरुतरं सर्वदानैर विशिष्यते
उत्पद्यति तपोयोगाद्गुणैः सह गुणक्षयात् ॥

ततस तद इक्ष्वाकुवरौ सततं विविधैर दरुमैः

ततॊ ऽबरवीच छांतनवः पाण्डवान पाण्डुपूर्वज

अक्रॊधनः खलु कालिनीं करण्डुं नामॊपयेमे

एवम एव शरीरे ऽसया निवत्स्यामि समाहितः

कच चिन निद्रावशं नैषि कच चित काले विबुध्यसे

तस्मिन विमाने सौवर्णे मणिस्तम्भसमाकुले

[य]

सिंहनादेन महता पूरयाम आस रॊदसी

अपतद दुग्ध भूयिष्ठं महाद्रुम वनं यथा

अन्यच च तस्मिन सुमहद आश्चर्यं लक्षितं मया

स यां गतिमवाप्नोति न तां क्रतुशतैरपि ॥

भूमौ प्रणेमुस्ते सर्वे वचनं चैतद् अब्रुवन् ॥

रासमण्डलबद्धोऽपि कृष्णपार्श्वमनूद्गता ।

तस्माद दविजातीन रक्षेत ते हि रक्षन्ति रक्षिताः

सुखं दुःखान्तम आलस्यं दुःखं दाक्ष्यं सुखॊदयम

एध्यपु्रचरे द्वितीये ऽधिके दगनियेशधरथो' ऽध्यायः ॥ ४॥

कृत्स्नाम अटित्वा पृथिवीं बाह्लीकेषु विपर्ययः

युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः परत्यपद्यत

नम आत्मप्रदीपाय साक्षिणे परमात्मने

अथा भर शयेनभ्र्त परयांसि रयिं तुञ्जानो अभि वाजमर्ष|

अन्वाहार्यॊपकरणं दरव्यॊपकरणं च यत

स्थानमैन्द्रं क्षत्त्रियाणां सङ्ग्रामेष्वपलायिनाम् ।

ब्रह्मेदमन्यन्‌ नक्षत्रं ब्रह्म सत्क्षत्रमुच्यते ॥२३॥

ईषा दन्तान महाकायान काञ्चनस्रग्वि भूषितान

उवाच रामम अस्वस्थं वाक्यं हेत्वर्थसंहितम

नान्यं तवत्तॊ ऽभिपश्यामि यॊधं यौधिष्ठिरे बले

ततः संप्रेषयाम आस दशार्णाधिपतेर नृप

सवगुरुं परेषयाम आस राघवाय महात्मने

कुशे शयमयीं मालां समुत्क्षिप्येदम अब्रवीत

यॊजयाम आस चात्मानं तांश चाप्य अनुचरांस तदा

मॊहजाता रतिर नाम समुपैति नराधिप

साधु गच्छामहे सर्वे यत्र गच्छन्ति पाण्डवाः

ततस तरिशिरसा बाणैर ललाटे ताडितस तरिभिः

यस्यानुयात्रं धवजिनः परयान्ति; सौवीरका दवादश राजपुत्राः

परतापुतरकीसीषैया पतरं पति की लये से; माई माई फी खी से व्यभिचार कता हैः ,

न मे पृथा वयाहृतम एव वाक्यं; सत्यं हि सन्तः परतिपूजयन्ति

दक्षिणां दिशम आस्थाय चारयाम आस तं हयम

वृष्ण्यन्धकानाम अभवत सुमहान उत्सवॊ नृप

लङ्घयन्तः पलवन्तश च वल्गन्तश च महाबलाः

देवर्षिमुपलभ्याह रोषाद्विस्फुरिताधरः

अद्भिर दत्ता सवधर्मेण परेत्यभावे ऽपि तस्य सा

[वै]

सुखम एष्यति तत तस्य यद एवं संयतात्मनः

वान परस्थेषु विप्रेषु तरैविद्येषु च भारत

इदानीं गम्यतां स्वर्गो भवता यदि रोचते ॥

शून्यभूयिष्ठ नगरा दग्धग्राम निवेशना

रोहिण्यार्द्रां तथा पुष्या धनिष्ठा चोत्तरात्रयम् ॥

उत्थाय बहवॊ येन मृगयायां जनाधिपाः

संजीवयन परजाः सर्वा जनयाम आस चौषधीः

जगाम धरणिं बाणॊ लॊहितार्द्रीकृतच्छविः

दरॊणायाभिमुखं यान्तं के वीराः पर्यवारयन

पराणी धर्मसमायुक्तॊ नरकायॊपपद्यते

साहं दुःखान्विता भीरु पतिपुत्र विनाकृता

ते तत्र तत्राब्जयवाङ्कुशाशनि ध्वजोपपन्नानि पदानि विश्पतेः

प्रकृतेः स परो यस्मात् पुरुषाद् अपि चोत्तमः ।

तयैवं विधया राजन पाञ्चाल्याहं सुमध्यया

सहस्रशॊ ऽनय्वयुः पश्चाद अग्रतश च सहस्रशः

तन्नः प्रभो त्वं कुकलेवरार्पितां त्वन्माययाहंममतामधोक्षज

सर्वायुधधरं दृष्ट्वा प्रणेमुः सर्वदेवताः ।

मकराक्षं हतं शरुत्वा रावणः समितिंजयः

गङ्गां तु नौभिर बह्वीभिर दाशाः संतारयन्तु नः

यक्षाश च राक्षसाश चैव पिशाचाश च विशां पते

सूर्यॊदये महत सैन्यं कुरुपाण्डवसेनयॊः

उपतस्थुर्नटाचार्या नर्तक्यस्ताण्डवैः पृथक्

[वा]

यत तवं मे हृदयाज जातॊ वयः सवं न परयच्छसि

यो म इति परवोचत्य अश्वमेधाय सूरये|

यस तवादृशॊ विकुर्वीत यशस्वी लॊकविश्रुतः

नास्ति भर्तृसमॊ नाथॊ न च भर्तृसमं सुखम

सर्वाणि भूतानि भृशं विनेदुः; कषयं कुरूणाम इति चिन्तयित्वा

पौलोमकालेयबलील्वलादयो दवाग्निदग्धाः सरला इवाभवन्

अथोवाच रजिस्तत्र तयोर्वै देवदैत्ययोः ।

नूनम आर्या महत कुन्ती पापम अद्य निदर्शनम

प्रयत है अथवा श्रतयत्य समृद्धिशाली श्रनि शत्र से युक्त भूमि श्रयः दै ।

अथ भीमॊ महाबाहुर युधिष्ठिरम अभाषत

यथेयं गौर हता मूढ परमत्तेन तवया मम

आमन्त्र्य वृषपर्वाणं परस्थानं समरॊचयन

माक्रण्डेय उवाच ।

वसुः परीत्या मघवता महाराजॊ ऽभिसत्कृतः

यद्य एष राजा मत्स्यानां यदि बीभत्सुर आगतः

यथा गजौ हैमवतौ परभिन्नौ; परगृह्य दन्ताव इव वाशितार्थे

ये तु संशोधनैः शुद्धा न तेषां पुनर्-उद्भवः ॥

कुरुभद्राश्वकेतुमालसञ्ज्ञान्नव पुत्रानजनयत्

श्रीनारद उवाच

विमुक्तः सर्वसङ्गेभ्यॊ लघ्व आहारॊ जितेन्द्रियः

पक्ष्म संपातजे काले नकुलेन विनाकृता

सर्वं राज्ञः समुदयम आयं च वययम एव च

वक्तव्यम अधिभूतं च वह्निस तत्राधिदैवतम

तैक्ष्ण्यं जिह्मत्वम आदान्त्यं सत्यम आर्जवम एव च

रविर्द्वादशभिस्तेषां ज्ञेयः सामान्यनामभिः ॥

जघान पुरुषव्याघ्रो गन्धर्वौ शापमोहितौ ॥

उवाच परमप्रीतॊ वाक्यम अर्थवद अर्थवित

मर्यादायां सथितॊ धर्मः शमः शौचस्य लक्षणम

ततश च पापान मुच्येयं युष्माकं तेजसा हय अहम

घरेयं घराणं शरीरं च ते तु भूमिगुणास तरयः

सर्वदानैर गुरुतरं सर्वदानैर विशिष्यते

उत्पद्यति तपोयोगाद्गुणैः सह गुणक्षयात् ॥