{"id": 1, "question": "Kaixo Jakoba. Nahi genuke muxika landatu baina ez dugu lortzen. Ba ahal dakizu noiz edo non daukagu posibilitatea erosteko. Pena da zuhaitz mota hori galtzen ari dela. Gure lursaila Hernanin inguruan dago. Eskerrik asko", "answer": "Ez dut ezagutzen muxika landarerik saltzen duen inongo mintegirik. Onena litzateke beste edozein muxikari txertatzea. Hezurretik sortutako edozeini txera dakioke. Baina Mentua nondik eskuratu jakin behar duzu. Muxika non duten baldin badakizu, handik mentuak hartu eta txertatu\u2026"}
{"id": 2, "question": "Kaixo Jakoba! Aurten patatak ereiteko asmoa daukagu baratzan lehenengo aldiz eta eskualde honetan ondo egokituko diren barietateak gomendatzea nahiko nuke. Baliteke pixkat goiz izatea, baina, dagoen eguraldia ikusita, aste honetan sartzea pentsatu dugu. Zer deritzozu? Azkenik, liburuan edota webgunean agertzen ez den gomendiorik baduzu, eskertuko genizuke\u2026 Mila esker!!", "answer": "Debagoienatik ez da urrun Araba eta bertan gehien egiten diren barietateak hiru dira: Monalisa, Agria eta Kennebec. Hirurak azal laru edo horia dute. Agriak mami horia du eta batez ere frijitzeko erabiltzen da. Kennebecek mami zuria du eta egosi eta gisatzeko ona. Monalisa da nagusia sukaldean edozertarako erabiltzen da eta. Nik aurten azken hori jarria dut. Gogoan izan: ongarri asko behar duten barazkien multzokoa da patata; lurrari nahasi aurrez eta simaur edo luar zaharra izanez gero landatzeko zuloan ere jarri, patataren azpian; loratzen denean ateratzen hasi, niretzako patata onena, patata berria, azal eta guzti jatekoa. "}
{"id": 3, "question": "Kaixo Jakoba! Atzo Markinako hitzaldian entzundakoaren ostean, argi daukat sagarrondo barietatea aukeratzekotan hemengo klimara ohitutako oin egokia beharrezkoa dela, etab. Horregaitik galdetu nahi nizuke ea ze mintegi edo kooperatibetan saltzen dituzten bertako sagarrondoak; izan ere, hemen Arratia inguruko dendetan betidaniko koloretako etiketa eta argazkidun sagarrondoak bakarrik topatu ditut, eztakitnongo enpresek salduak. Horrez gain, oraindik garaiz al nabil landatzeko? Eskerrik asko!", "answer": "Mentuoina edo azpiko klasea da gakoa. Nire ustez, baldin eta ekoizpen intentsiboan pentsatzen ari ez bazara, egokiena makatza edo basatia da. Horri mintegietan \u201cfranko\u201d ere deitzen diote, baina ez da gauza bera; franko hori edozein sagarren hazitik sortzen da, baina makatza sagarrondo basatiaren sagarrondoen fruitu ttikiaren hazikoa da. Baina hemengoa izan behar du. Jeneralean mintegietan ez duzu topatuko makatza edo basaka hori. Agian baserritarren kooperatibaren batean, baina ez dadila \u201cfranko\u201d hori izan. Baserritar batzuk, baita bere kaxa aritzen dira makatz horiek sortu eta txeratzen. Beraz mentuoina basaka edo makatza eta gainean zeuk nahi duzun barietatea txertatua. "}
{"id": 4, "question": "Kaixo Jagoba. Baratzean bankal batzuk egiteko asmoa dut eta material egokiaren bila nabil. Enkofratuko tabla horiak zer moduz? Duten tratamendua txarra izan daiteke lurra eta landareentzat? Eskerrik asko.", "answer": "Jakin ahal izan dudanez melamina erretxinezko tratamendua da azaleko hori hori. Itxuraz urik ez sartzea eta hormigoiak ez erasotzea da helburua eta hori kolorea koloreztatzaile soila da. Lurpean izango den parean urtebeterako ura uxatzeko gaitasuna galduko omen du. Ezer txarrik ez omen die erantsiko ez landareei ezta lurrari ere. "}
{"id": 5, "question": "Kaixo Jakoba; Oraindela 30 urte oparitu zidaten atxikita bidaltzen dizudan artxiboan azaltzen den landarea (semea izan nuenean) eta izugarrizkoa dao, bi metrotik gora, eta ez dakit noiz inausketa egin eta noiz, mesedez aholkatuko zenidake Mile esker aldez aurretik", "answer": "Zorionak horrelako edertasuna eskuera eta begiera edukitzeagatik. Toki egokian eta ondo zainduta bizi den zeinale. Madagaskardo dragoi zuhaitza da, Dracaena reflexa \u201cAngustifolia\u201d. Landare hori 2020an argitaratu genuen \u201cETXEKO LANDAREAK\u201d liburuan azaltzen da eta fitxa osoa du (164-165 orr). Bertan bere trikimailuetan honela dio: gehiegi luzatzen denean, gupidarik gabe ebaki eta kendutako zatisak ugaltzeko erabili (aldaxka bezala). Moztutako tokian erraz berrituko da. Nahi izatera orain erdia, luzeenak eta okerrenak, ebaki, enborren erdi paretik eta besteak utzi. Moztutakoak kimu berriekin janzten direnean orain moztu gabekoak ebaki. Etxe barruan bizi delarik noiznahi egin dezakezu, baina martxoa aldera onena. "}
{"id": 6, "question": "Kaixo Nire galdera arbolei karea emateari buruzkoa da Nire asmoa da zuhaitz frutalei enborrean karea ematea, baina , larunbatean entzun nizun (edo h\u00f3rrela ulertu nuen nik) lurrean ere eman behar dela Nik ditut intxaurrondoak, gereziondoak, sagarrondoak eta mertxikondoak, baina ez daude oso sanoak, batez ere gereziondoak, orduan, hori jakin nahiko nuke\u2026.. lurrean ere komeni da botatzea? Eta zer jaraitan egin behar da? Mila esker", "answer": "Onena aurrez lurraren analisia egitea litzateke. Hor azalduko litzateke zehatz mehatz karea ematea komeni den eta zenbat. Euskal Herri atlantiarrean bizi badira eta lurra buztintsua bada, seguruenera mesede egingo dio kareak. Eman dosi eder bat lehen urtean , 150 gr/m2. Hurrengo urtean 100 gr/m2 eta hortik atzera urtero edo biz behin 75 gr/m2. \u00a0Urtarrila-otsaila tarte hau oso garai ona da. Nahi baduzu kare bizia erabili (kontuz eskuak, begiak eta abar) edo bestela kare hila. "}
{"id": 7, "question": "Kaixo lur sailean iada fruiturik ematen ez duten 12 sagarrondo ditugu eta txertaketak egin nahiko genituzke. Noiz izan daiteke momenturik egokiena?", "answer": "Txertatzeko sasoia izerdi berriaren etorrera da. Adarreko txertua neguaren amaieran eta begikoa udan. Orain adarrekoaren sasoia dator. Sagarrondoa berandu mugitzen den fruta arbola da eta martxoan txertatzen da. Lehen beti esan izan da ilbeheran txertatzen dela, baina ilbehera ilzaharrari esanez, hau da ilargia txikitzen ari den sasoiari. Ikuspegi biodinamikotik ilgoran txertatzen da. Biei kaso eginez martxoan ilgora eta ilzahar izango diren egunak 5, 6, 7, 8 eta 9 izango dira. "}
{"id": 8, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nAurreko astean illarrak landatzeko azken aukera zela idatzi zenuen. Oraindik posible da? Gaur bihar? Illar haziak landatzeko nola egin behar da? Lehenengo aldia da\u2026\r\nEskerrik asko, egun ona izan!\r\nEider", "answer": "Bai hemendik atzera beti berandu izango dela idatzi nuen. Hori batez ere babarentzako da. Ilarra erein oraindik lasai. Onena ilgoran ereitea da, eta hori otsailaren 7tik 18ra izango da. Hala ere saioa egin nahi baduzu urtarrilaren 27, 28 eta 29 fruitu egunak dira, nahiz eta ilbehera izan probatu eta konparazioa egin. Aipaturiko hurrengo ilgoran 7, 8 goiza eta 15 izango dira fruitu egunak.\nNola erein galdetzen baduzu \u201cBIZI BARATZEA\u201d liburuaren premian zara, honela dio: \u201cErrenka batetik bestera 60-70 cm utzi, zenbat eta altuagoa egingo den tarte handiagoa utzi. Hazia errenkan, denean ugari botatzen da, 3-5 cm sakon sartu. Lurra hotzego badago edo bero handiegiak badira ez da ondo jaiotzen. 15-20 cm luzatu denean lurreztatzea komeni da. Gero arbatu egin behar da: adarrak, makilatxoak, sarea\u2026\u201d"}
{"id": 9, "question": "Fritu arbolak ze norabidetan landatzea komeni da (hego-ipar edo eki-mendebalde)? Eguzki gehien goizeko orduetatik arratsaldeko orduetara izaten dituen arloa da", "answer": "Fruitu arboladia Euskal Herri atlantiarreko lurretan landatzeko asmoa baduzu norabide egokiena hegoa-iparra da. Horrek esan nahi du goizean alde batetik eta arratsaldean beste aldetik hartuko dutela eguzkia. Lurralde horietan arazo handiena hezetasun handiegia da, zeinak onddoak suspertzen dituen eta horiek gaitz nagusien eragileak dira. Beraz hezetasunari aurre egiteko eguzkia behar dela arboletan bezala baita lurrean ere. Eguzkia lurreraino iristeko tarte handia utzi arbolatik arbolara, ez ditzatela adarrak elkar lotu. Beste baldintza garrantzitsua arbolen garaiera da. Garaienak edo altuenak iparraldean eta motzenak hegoaldean, itzalak bata bestea jan ez dezan. "}
{"id": 10, "question": "Iaz hasi nintzen ortuarekin ordurarte belardi izan den landa batean, eta aurten karea bota nahi nioke. Lurra oso buztintsua da eta ur dexente pilatzen du, batez ere zonalde batzuetan. Batetik zenbat bota beharko nukeen jakin nahiko nuke. Belarra ere pixkat hasita dago urrian edo ebaki ta gero (5-10cm), berau ebaki beharko nuke, lurra bistan uzteko, karea bota aurretik?", "answer": "Belar gainean lasai asko zabaldu dezakezu karea. Orain belarra mozteko lanik hartu beharrik ez duzu. Eman belar horren gainean eta gero, jarri nahi duzunaren arabera, egin beharreko lanak egin bere sasoian. Dosia kalkulatzeko egokiena lurraren analisi bat izatea litzateke, baina lur astun eta buztintsuetan 150 gr/m2 botako nuke. Hurrengo urtean 100 eta hortik atzera urtero 50-70. "}
{"id": 11, "question": "Kaixo Jakoba, Ka\u00f1aberak noiz moztu beharko nituzke gero baratzan erabiltzeko eta komeni al da lehenengo lehortzea edo zuzenean erabili al daitezke. Lehortu behar badute nola egin beharko nuke? Eskerrik asko", "answer": "Kanaberak moztea neguko lana da, urtarrilean eta otsailean egiten da. Batzuek ilbeherako lana dela diote, beste batzuek ilgorakoa. Nik ilgoran moztuko nituzke. Proba edo saioa egitea proposatzen dizut: urte pare batean ikusi ilbeherakoak edo ilgorakoak zeintzuk hobeto irauten duten, eta gero emaitzen berri denoi eman. Horrela denontzako onura ekarriko du zure lanak. Horixe da gure goiburua: eman eta hartu.\r\nlehortzearena orain moztu eta udaberrian edota udan erabiltzeko moduan egongo dira. Nola jaso da garrantzitsua. Onena aterpean jasotzea da, eta ahal izanez gero zutik. Etzanda egon beharko badute oinarri ona jarri, ahal bada bere luzera osokoa. "}
{"id": 12, "question": "Arratsaldeon!!baratza hego haizetik babesteko hesi bat egitekitan nago,ze landarekin egitea aolkatzen didazu?hesitik segituan hasten da baratza, eskerrikasko!!!", "answer": "Hegotik babestu eta hesiaren aldamenetik baratzea hastea arazo bat da. Hegotik izango du baratzeak eguzkia, eta hesiak bai ala bai itzala egingo dio. Bi ezaugarri erabaki behar dira: hostoa galtzen duen landarea edo galtzen ez duena, haizea neguan ere mozteko; eta hesiaren altuera. Arazo handia bada haizea hostoari eusten dion landarea jarriko nuke: ereinotza, ezpela, euonimusa, aligustrea, gerezi-erramua (Prunus laurocerasus), gorostia, heriotzorria (adelfa) eta koniferoak. Koniferoetan hazkunde azkarrekoak onenak: lausoniana, tuiak, leilandia\u2026\n\u00a0\nLandaketa egiteko sasoia geroxeago da, martxoan, eta tarte horretan erabaki zein nahi duzun. Landatutakoan ondo ongarritu eta hesia osatzeko eta gero erabakitako altuera hartu duenean urtean bitan inausi triko eta bete-bete eusteko. "}
{"id": 13, "question": "Kaixo Jakoba.\r\nArratiatik galdera bat.\r\nMandarina bat metatzeko baserrian epe barruan gaude?\r\nNoiz da eperik onena, egokiena?\r\nMila esker.\r\nOndo segi", "answer": "Hobe duzu mandarinondoa ez metatzea. Bere osasunak irabaziko du eta biziraupen luzeagoa izango du. Hala ere eragozpenen bat sortzen duen adarren bat edo kendu nahi badiozu oraindik oso garaiz zabiltza. Lan hori izerdia mugitzen hasi aurre horretantxe egin behar da, martxoa amaiera aldera. Ahal izanez gero ilbeheran."}
{"id": 14, "question": "Noiz bota daiteke karea ortuan.Zein da hobe kare bizia ala hilla", "answer": "Ongarriketa nagusiak udazkenean eta neguan egin behar dira. Nire iritziz hurrenkera onena da: udazkenean ongarri organikoa eman (simaurra, luarra\u2026) eta neguan karea, urtarrila edo otsaila. Tartea gutxienez hilabete batekoa. Ongarriak lurgainean utzi eta kitto. \nKare bizia erretzen duen karea da, ura edo hezetasuna hartu behar du hiltzeko. Kare biziak ukitzen duena lehortu, erre edota hiltzen du. Hortik kontuz erabili beharra (eskularru, maska, betaurreko\u2026). Baina bere eragina hobea da, batez ere luz buztintsu heze eta bustietan. Kare hilak kaltzio kopuru bera du, baina errezago erabili daiteke. Garrantzitsuena hautsa edo koxkorra erabiltzea erabakitzea da. Ni koxkorraren aldekoa naiz, eragina denbora askoz ere luzeagoan nabaria izango delako. "}
{"id": 15, "question": "Egun on! Olentzerok berotegi lanak egiten dituen apalategia oparitu dit eta nire baratza txikirako haziak erein nahiko nituzke. Joanden urtetik gordeta ditudan haziak erabiliko ditut baina jarri nahi ditudan barazki batzuenak ez ditut. Non eros ditzazket bertako hazi gutxi batzuk? Eskerrik asko!", "answer": "Bertoko haziak hautatzea hasiera ona da. Inguruko lurrera eta klimara egokituta daude. Euskal Herrian Hazien Sareak badaude batean eta bestean. Horiek haziak eta landareak banatzen dituzte. Bestetik Gipuzkoan Baserritar talde baten eskutik ALEKA bertoko hazi ekologikoak sortzeko egitasmoa martxan da. Kooperatiba eta denda ekologikoetan banatzen dituzte eta bestela beraiengana jo zuzenean: www.aleka.eus edota 633 79 76 39 telefonoa."}
{"id": 16, "question": "Noiz komeni da setoa moztea nekezago hasteko? Ze urtarotan ta ze ilargitan Millesker", "answer": "Landare hesiak mozteko bi sasoi nagusi daude. Biak izerdialdi nagusien ondorengoak dira. Lehena udaberriko hazkundearen ondoren, maiatza-ekaina aldera eta bestea irailean. Kimu berriak motzago etortzeko inausketa ilbeheran egitea komeni da. "}
{"id": 17, "question": "Non erosi ahal dut oli\u00f3 zuria?.", "answer": "Olio zuria edo olio minerala intsektizida lana egiteko erabiltzen da. Tratamenduak batez ere udazken-neguan egin behar dira. Azken hostoak erori aurretik onena. Orain ere eraginkorra da. Intsektuen gainean olio geruza geratzen da eta ito egiten ditu. Tratamendu hori oso ezaguna da batez ere fruta arboletan. Olio horiek nekazaritzako produktuak saltzen dituzten tokietan topatuko dituzu. Ez badaukate ekarriko dizute. "}
{"id": 18, "question": "Kaixo Jakoba, Zuhaitzak inausten gabiltza orain eta ulertua dut ondoren produktu bat ematea komeni dela bertan zauriak sendatu eta gaixotasunik ez sartzeko. Zein da produktu hori?? Mila esker!", "answer": "Inausketarako orain ez da sasoi egokia. Onena izerdi berria mugitzera itxarotea da. Orain sortzen diren zauriak irekita egongo dira negu guztian eta gaitzak eta hezetasuna sartzeko arrizkua dago. Gero izerdia hasitakoan eginez gero (otsaila amaiera edo martxoa) izerdiak berak galeraziko die sartzea eta zauria ixteko orbaina sortuko du. \nOrain egindako zaurietan ustez orbaina sortzen laguntzen duen ukendua edo pintura emateko ohitura zabaltzen ari da. Ustez zauria babesten du, baina gerora kalte besterik ez du egiten. Hezetasuna bera eta egurraren artean sartuko da, gaitzak erakarriz eta egurra ustelduz. Era berean landareak duen orbaina sortzeko berezko joera eragotziko du. Produktu horiek mesede baino kalte gehiago egiten dute. Nahi izatera salda bordelesarekin ur pixka bat nahastuta ore trinko bat egin eta horrekin margotu zauria. Izerdi berria etorri artean bi edo hirutan eman. "}
{"id": 19, "question": "Kaixo Jakoba! Ulertu izan dizut baratzeko lurra hostoz estaltzea egokia dela eta horretan nabil. Baina udaberrirako karea ere eman nahiko nuke. Orden egokia orain hostoak eta ondoren karea litzateke? Hala balitz, karea zenbat denborara edo noiz bota beharko nioke? Bestetik, ximaurrik ekarri ezin dudanez, ditudan sagarrondo, limoiondo eta kaki arbolaren enborren inguruan hostoak jartzea egokia al da? Eskerrik asko!", "answer": "Hostoa usteltzen hasi berria da eta nik uste hobe zenukeela lur gainean karea jarri eta orbelarekin estali. Karea orain hasiko da ongarritze, lurra harrotze eta abarreko lanetan, eta hostoak denborarekin usteldu ahala ongarri izango dira eta lurrera sartu. \nFruta arbolen inguruan orbela jartzea ere ona da. Ez pilatu enborraren aldera, inguru guztian zabaldu lur gainean. Eta hobe enborraren kontra ez jartzea, tarte bat utzi hostorik gabe enborraren inguruan. "}
{"id": 20, "question": "Noiz dira neguko tenporak? Eta nola irakurri behar dira? Zeri erreparatu: tenperatura, hezetasuna, eguzki, euri, laino, gorabehera... Gomendiorik?", "answer": "Neguko tenporak abenduko hirugarren astean izaten dira. Tenporazale tradizionalek diote tenporak hiru egunetan izaten direla: asteazkena, ostirala eta larunbata. Bakoitza datorren urte sasoiko hilabete bati dagokiona, batzuk diote egunen hurrenkera berean (asteazkena urtarrila, ostirala otsaila eta larunbata martxoa) baina beste batzuk alderantzizko hurrenkera ematen diote, hau da: asteazkena martxoa, ostirala otsaila eta larunbata urtarrila. Pello Zabala handiak zioen hiru egun horiei ezik astebete osoari begiratu behar zitzaiola, asteazken horretatik hasi eta hurrengo asteazkenera arte, biak barne. Zabala jaunak asko idatzi zuen eta tartean baita tenporei buruz ere. Berak zioen batez ere gorabeherei erreparatu behar zitzaiola eta nagusiki haizeari. Haizea nondik halako giroa, eta haize aldaketek dakartzate gorabeherak; hego haizea lehor eta bero, edo neguan hotz, mendebala euria, ekia hotza, iparra hotza eta euria... Nik Pello Zabalari jarraituko nioke. Gomendio nagusia: irakurri Pello Zabalaren liburuak eta idatziak. "}
{"id": 21, "question": "Egun on Jakoba,\nHilabete tipula aldatu nuela eta kafea tartean zabaltzea bururatu zait. Zer diozu, kaltegarria izan litezke?\nZure erantzunaren zai, ezker mila eta ongi izan.", "answer": "Kafe hondarra hondakin oso azidoa da, beraz lurrari emandakoan hura azidotu egingo du. Tipulak, ordea, lur azidoa ez du batere maite. Horra ekuazioa. Kafe hondar horiek onena luar pilan nahastea. Edo lur azidoa maite duten landareen azpietan erabiltzea: hortentsia, kamelia, txilarra eta abar."}
{"id": 22, "question": "Egun on Jakoba,\nI-\"Azufaifo\" landarea noiz landatu aholkatzen duzu?\nZure erantzunaren zai, ezker mila eta ongi izan.\n\u00a0", "answer": "\u201cAzufaifo\u201d horrek (Ziziphus jujuba) izen batzuk baditu euskaraz: azufaifea, gereziantza,\u00a0 belkaranki eta jujubaondo behintzat bai. Hostoa galtzen duenez, landaketa neguan egitea komeni da. Izotzik izan den edo izan daitekeen egunean ez landatu. Egokiena ilbeheran eta sustrai egunean egitea litzateke."}
{"id": 23, "question": "Atsaldeon jakoba!! Izaldio ( Idiazabaldik ) idazten diat.Pi\u00f1udie bota berrie diau ta kantauriar basoa berreskuratu nahi nike , ta ze barietate aldauko nizkike? aldan barietate gehiena nahi nike jarri ta berez etortzekkenaki\u00f1 nasiz,hariztie- re badiau ta txori - keiza haundike bai ...Urmael guneak dizkiat baitaere ta igelendako eta buzti\u00f1aki\u00f1 egi\u00f1iko balerak prestatzen ibili neok ...ta aldapa pixkate badiau ta igadura arriskue matarrasan eragi\u00f1ez hire aolkua nahi nikek. Baitare gustauko zitean analitikan bat lurrai ettea garai bateko hazik agertzen di\u00f1 eo ikusteko ,bai\u00f1o etzekiat zei\u00f1 dedikatzen dekenartaa..,buano gauza asko xamar dittuk bai\u00f1o ia poliki polikiasten neoken berreskuratze.( Industriarako ez dek erabiliko iada gure sailahu. azkenean etxekoekgestioa utzi baizidatek..buanoeskerrikaskota esangoiak", "answer": "Kantauriar basoak zuhaitz eta zuhaixka ugari hartzen dik bere baitan: artea, pagoa, haltza, hurritza, lizarra, elorri zuria eta beltza, ezkia, astigarrak, gaztainondoa, lertxuna, urkia, otsolizarra, hostazuria, maspila, zurzuria, hagina, gereziondoa, zumarra, gurbitza, ametza, sagar eta udare makatzak, sahatsak eta zumeak, sasiakazia, artelatza, erkametza, xarma eta abar.\nMatarrasa, lurren analitikak eta kontu horietarako basogintzan biribelarri eri dituken teknikariren batzuekin eman-hartuan sartzea gomendatzen diat. Nik TANTAI basojabeen elkartearekin hitz efgitea gomendatzen diat. "}
{"id": 24, "question": "Mailuki landareak osatu eta berritzeko garai egokian gara oraindik?", "answer": "Bai. Berez lan horretarako sasoi egokia azaroa dela esan ohi da, baina Eguraldiak eta lurraren giroak ametitzen badu otsailera arte ere egin daiteke. "}
{"id": 25, "question": "Arratsaldeon, Errekondo jauna. Ez dizut ezer galdetu nahi, bitxikeria bat jakinarazi baizik. Tira, bitxikeria nire ustez, baina ez dakit oso normala ez ote den. Kontua da hozkailuan is ahaztuta neuzkala gaztaina batzuk, plastikozko poltsa ia itxi batean, eta bustita. Bada, gaur jateko asmoz haien bila joan eta haietako hiru ernatuak dira. Hozkailuako hotz handian eta ilunean!! Harritu egin gara. Lorontzi banatara aldatuko ditugu, noski! Ez al da bitxia? Jabi Iba\u00f1ez", "answer": "Polita da istorioa. Baina era berean erakuslea. Hotzean, baina ez jeletan eta ilunpetan ernetu da, neguaren amaieran lurpean balego bezala. Jarri bai loreontzian eta hurrengo urteko negurako pentsatu non landatu nahi dituzuen. Zorionak. "}
{"id": 26, "question": "Egunon Jakoba.\r\nZugaitzak neguko otzetik babesteko simaur berria erabiltzeko aholkatzen dezu, eta kare kapa bat erantziko benieke kaltegarria izan litezke?\r\nEskerrik asko, baratzeko zenbait kezkari erantzuteagatik.\nOngi izan.", "answer": "Hotzarekin sufritu dezaketen zuhaitzak edo edozein landare ederki babestuko du simaur berriak, onena behorrarena, beroena baita. Hartzitzen ari den artean beroa askatzen du eta sustraiak babesteaz gain landarearen inguruko airea epelduko du, hotzari aurre eginez. Karearena beste upeleko sagardoa da. Simaurra eta karea batera ematea ez da egokia. Onena orain simaurra jarri eta gero, otsaila aldera karea ematea litzateke. Aurretik edo ondoren, baina beti gutxienez ilargi baten aldearekin eman biak."}
{"id": 27, "question": "Egunon,\u00a0 Mirian Arrizabalaga naiz eta oraingoan Jakobari galdera bat zuzentzeko idazten dizut. Baserrian bizi izan naiz beti eta lehen aberentzat paotxa erein eta blitzen zela esan izan didate eta haziak bilatzen dituenik ere etorri izan da galdezka. Uzta mailakatua edo esaten duten bezela uzta bat baino gehiago egin ahal zitzaizkion landarea, hortik \u201cpaotxa\u201d hitzaren erabilera (nere ustez). Baina ez daukat argi ze landara den, gazteleraz trigo sarraceno esaten zaiona zela susmatu nuen baina euskeraz arto beltza esaten zaio orduan beste bat izango da?\u00a0 Argitu ahalko zenuke zein den eta oraindik mantentzen den?\u00a0 Eskerrik asko", "answer": "Kaixo Marian.\nPaotxa edo Pagotxa (baita ere baboxa, faruxa, ferru, baux, babos, fagotx eta abar ere esaten zaio) hirusten familiakoa da: Trifolium generokoa eta espeziea Trifolium incarnatum. Incarnatum bere lorearen kolore gorri biziagatik.\nUrteko landarea da, moztu eta ez da berritzen; alpapa adibidez bai moztu eta berritu, 3-4 urtera arte. Esaera zaharrak dio Agorrilean, abuztuan, arbiarekin batera ereiten dela. Hala ere orain irailaren amaiera edota urrian ereiten da. Bakarrik edo nahasian. Ongarri berdetarako Llolloberlar ingelesarekin (Lolium perenne)nahasita ereiten zen lehen; orain gehiago oloarekin nahastuta. Azidoantzeko lurra atsegin du pH5-6,5 artekoa. Loreak irekitzen hastean mozten da eta beti esan izan da segan ikasteko belarrik onena dela. proteina iturri oso ona da. Bertatik ezagutu ez baduzu merezi du sailtxo bat ereitea, loraldia ikuskizun paregabea da. Pagotxeta esaten zaio pagotxa sailari.\r\nHazia eskuratzeko Usurbilgo Kooperatiban granelean saltzen da. Ereintza dosia 25-40 kg/Ha da.\nOndo izan, eta besterik behar izanez gero idatzi lasai.\r\nJakoba"}
{"id": 28, "question": "Kaixo Jagoba: Gaurko irratsaioan, galtzear dagoen, otso belarraren hasiak eskuragarri dituzula ulertu dugu. Horrela bada, eskertuko nizuke nola eskuratu ditzakedan esango bazenit. Baserriko nire lehengusinak senda belarrez osatutako ukenduak pasatzen dizkigu zerbait dugunean eta ziur ondo etorriko litzaioklea. Zure erantzunaren zain geratzen naiz. Agurrak", "answer": "Otso-belarraz ez otsalizarraz aritu gara. Otso-belarra edo baso-anemona edo baso-eguerdililia Anemona nemorosa da, belar iraunkor bat. Otsalizarra aldiz, Sorbus aucuparia, zuhaitza da. Entzule batek eskaini ditu genero bereko \u00a0Sorbus latifolia zuhaitzaren haziak. Hazi horiek gogoko badituzu idatzi mesedez Landaberri saiora zuzenean: landaberri@eitb.eus."}
{"id": 29, "question": "noiz moztu behar da ka\u00f1abera", "answer": "Pardatarako edo makiletarako kanabera neguan mozten da, urtarrilean edota otsailean. Batzuek ilbeheran diote eta beste batzuek ilgoran. Onena zeuk proba egitea, eta esango diguzu\u2026"}
{"id": 30, "question": "Kaixo egunon naturzaleok!goierri aldean limoiondoa aldatu genuen 2022ko azaroan.dozena bat limoi jaso genituen eta aurten adarrak asko hazi zaizkio ,gure galdera da Ia komeniko litzatekeen kimaketa egitea forma emateko eta Noiz izango litzatekeen hori egiteko garai aproposa .Pasa den urtean plastikozko txapela jarri genion eta aurten ere jartzekotan gaude,agian bihar,zer iruditzen? Milesker zuen lanagatik!!", "answer": "Inola ere ez. Ez du kimaketarik behar. Oraindik oso txikia izango da, gero izango denaren aldean. Kimatzen hasten bazara, fruitu gutxiago emango du, eta indarrak beti haztera bideratuko ditu. Pentsatu etorkizunean tamaina ertaineko fruta arbola izango dela\u2026 Adarren batek enbarazu egiten badu hura moztu eta kitto. Gainontzekoak hazi eta fruta emateko bere horretan utzi. Babes txapela bai, jarri eta enborra oihal leun batekin bendatu, adarretaraino. "}
{"id": 31, "question": "Atsaldeon Jakoba! Fruta arbolak erosteko hemen inguruko tokiren baten berri ba al duzu?. Besteak beste, sagardotarako sagarrondoak topatzen nabil baina Euskal Herriko leku askotan fruta arbolak saltzeari utzi diote. Eskerrik asko! Nora", "answer": "Hurbil dudalako ezagutzen dut Alkartasuna Usurbilgo Baserritarren kooperatiban saltzen direla. Ea horrekin moldatzen zaren. Gainontzean idatzi berriz. "}
{"id": 32, "question": "Egunon!! Etumeta basarritik idazten diat. Belardin uztau eta asuna ikaragarri erten tzitek eta galdera dek karie noiz bota, ardi puri\u00f1a bota aurretik edo gero?? Hil goran edo hil beran?? Eskerrikasko aldez aurretik", "answer": "Uztaua eta asuna purinak indartzen dizkik. Ahal izanez gero purinik ez bota, edo dosia jaitsi. Purina orain ematea onena eta karea urtarrilean edo otsailean. Uda partean beste karealdi bat eman zitekek. Belardia karetzeko ohitura baduzue 100 gr/m2 eta aspaldi karerik usaindu ere ez badik egin 200 gr/m2. Hiru bat urte horrela eta hortik atzera 75-100 gr/m2. "}
{"id": 33, "question": "Egun on Jakoba,\r\nBabarruna bildu dut eta nola jaso jakiteko idazten dizut. Izoztea komeni dela dut entzuna, izan ditzakeen intsektu edo gaitzei begira. Nola egin nezake izozte hau?\nEskerrik asko aldez aurretik, eta azaro on!\nMaria\n\u00a0", "answer": "Izozteak babarrunean izan daitezkeen gaitz eta izurriteen arrasto ia denak garbituko ditu. Arazo nagusia gurgurioa da. Aleak jan egiten ditu eta zulatu. Gurgurioa bera, edo bere arrautza edo harra egon daiteke babarrunetan. Izozteko ontzi hermetiko batean jarri eta izozkailuan eduki bi-hiru egunez. Ateratakoan ontzia ez ireki, bestela berriz kutsatu daiteke. Erabiltzerakoan behar den babarruna atera eta gainontzekoa bertan eduki, itxita."}
{"id": 34, "question": "Egunon. Limoi arbola bat daukat gaztea baina limoiz bete betea eta eder ederra dagoena baina\u2026 euli txuriz betea. Zer egin?\r\nMilesker.\n\u00a0", "answer": "Euli txuria giro lehorrekin harrotzen da. Orain etorri zaigun freskura eta batez ere eurite honekin berak egingo du atzera.\r\nEuli txuriarekin batera kotxinila egotea batere ez harritu. Orduan hasi xaboi potasikoa dantzatzen eta horri Neem olio aedo estraktoa nahasten badiozu hobe. Hiru tratamendu 8-10 eguneko tartearekin. Udaberrian ere miatu eta bietakoren bat azaltzen bada tratatu.\n\u00a0"}
{"id": 35, "question": "Gabon.Gure baratzan buztin asko daukagu.Askotan esaten duzu ibaiko ondarra ona dala.Etxean daukagu arrobiko ondarra,galdera da,ona da baratzan botatzeko eta zenbat? Mila esker", "answer": "Harrobi horretako harriaren arabera erabaki beharko da. Adibidez, kare harria bada kaltzio emana kontutan izan beharko da, gaindosirik sortu gabe, gainontzean bestelako janariak lurrean kateatuta blokeatuta geratu daitezke. Hondarrik onena silize hondarra da. Arabako Laminoria harrobiko silize hondarra sonatua da Europa osoan. Lurra harrotu eta emankortasuna hobetzeko 5-10 kg/m2 hondar erantsi. Nahi baduzu bi emanalditan. Eta hurrengo urtean erreparatu; gehiago behar badu eman berriz ere. Ez daukazu lurpera sartzen ibili beharrik. Onena lurgainean utzi eta euriak sartzea da. "}
{"id": 36, "question": "Kaixo, Tolosatik idazten dizut. Jardinean, melokotoi eta limoiondoa ditut eta noiz moztu behar diren jakin nahiko nuke. Bestalde, 5 urteko limoiondoak oraindik ez du fruiturik ematen eta ea normala den jakin nahiko nuke. Mila esker, eta ondo izan.", "answer": "Ez melokotoia ez limoiondoa ez da komeni moztea. Melokotoia, fruta hezurduna ematen duten arbola guztiak bezala oso ahulak dira toki hezeetan. Zauriak eginez gero zura usteldu egingo da, tartean erretxin tankerako jariakin bat askatuz. Limoiondoa ere ez moztea hobe. 5 urte eta fruiturik ez ematea normala da, oraindik gaztea da. Inausten baduzu arazo hori areagotu egingo da, bera hazi eta zeuk moztu eta umetu. Horrela ez du fruiturik emango. Utzi hazten eta berak erabakiko du noiz eman. Arbola horiek soilik enbarazu egiten duen adar bat badute moztu behar dira; eta moztu aurretik beste nolabait konpondu badaiteke hobe, adarra okertu edo makurtu eta lotuz, adibidez. "}
{"id": 37, "question": "Atsaldeon;\r\nKalabaza gordetzeko, noiz bildu behar da.\r\nMila esker, aldez aurretik.", "answer": "Ilbeheran eta fruitu egunean jasotzea komeni da, baldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Kuia landarearekin lotzen duen txortena ondo ihartuta egoteak adierazten du jaso daitekeela. Biltzerakoan tiraka ez askatu, txortena osorik utzi eta landarearen zarba moztu bi aldeetara. Ondoren bi edo hiru egunez eguzkitan eduki, mamia gozatu dadin eta ondoren freskoa, iluna eta batez ere ondo haizeberritzen den toki batean jaso. Hurrengo ilbehera azaroaren 2 arratsaldean hasi eta 16 egun osoa arte izango da. Fruitu egunak berriz 8 eta 16.\u00a0"}
{"id": 38, "question": "Atsaldeon;\r\nBaba haundia, ilarra eta baratxuria eraiteko egunik onenak zein dira.\r\nMila esker, aldez aurretik.", "answer": "Ilarra eta baba ilgoran erein behar dira, eta fruitu egunean: azaroaren 17 eta 18 goiza, baita 25 eta 26; abenduan 14, 22, 23 eta 27.\r\nBaratxuria aldiz ilbeheran eta sustrai egunean: azaroaren 9, 10, 11 eta 12; eta abenduan 6, 7 eta 9."}
{"id": 39, "question": "Noiz da alertzea mozteko garaia?, etxeko bigak jartzeko.", "answer": "Etxearen zurajea osatzeko, zur gogorra eta iraunkorra komeni da. Horretarako neguan, izerdi gutxiena duenean eta ilbeheran botatzean komeni da. Ilbeheraren barruan onena sustrai eguna. Azaroaren 30 eta abenduaren 13 artean izango da ilbehera, sustrai egunak abenduaren 6, 7 eta 9 izango dira. Urtarrilean eta otsailean ere bota ahal izango da. Datan geroxeago argitaratuko den 2024ko Ilargiaren Egutegian ezagutuko ditugu. "}
{"id": 40, "question": "Kaixo Jakoba, zein bide gomendatuko zenidake fruta arbolen zaintzan aurreratzeko? Kurso, liburu edota taldetan egiten diren jardueretan batzea pentsatzen ari naiz, gomendiorik? Eskerrik asko aldez aurretik!", "answer": "Euskal Herrian ikastaro jakinak topatuko dituzu: gaztainaren etorkizuna, kiwia, inausketa, sagardo sagarrondoen zaintza, txerkaketa\u2026 Horietarako bidea aurkitzeko jo Fraisoro eskola, Fruitel elkartea, Usurbilgo Alkartasuna Kooperatiba, Nafarroako nekazaritza zerbitzura eta Arakilgo Udala eta Arrea elkartea. Gereziondoaren jakintzaz janzteko jo Itsasu aldera, ekoizle elkarte bat badute han antolatua. Oso ikastaro interesgarriak antolatzen ditu baita Asturiasko SERIDA zerbitzu publikoak; gure klimaren antzekoa dute han. Ahuakateondoari buruzko jakintza hedatzen ari da han bezala hemen; hemen jardunaldiren bat antolatu du Fraisoroko eskolak. . "}
{"id": 41, "question": "Brokoliak hazten ari direnean belztu egiten dira.Zergatik da hori?", "answer": "Alternaria generoko onddo ugarik erasotzen dute brokolia; baita burutzen den gainontzeko aza jendea (erromaneskua, azalorea\u2026) eta gurutzedunen familia bereko belarrak ere. Berez familia hori hotza zalea da, baina landatu eta aurtengoa bezala, udazkenean hoztu beharrean epeletik eta berotik jotzen badu eta hezetasuna baldin badago erasoa segurua da. 18\u00ba eta 30\u00ba artean erasotzen dute, batez ere 20\u00ba eta 27\u00ba artean eta hezetasuna handia denean. Horrelako giroa datorrela badakizunean aurrez tratatu fungizida batekin: salda bordelesa eta asun ura; xaboi potasikoa ere gehitu, tratamenduak ondo ondo estali dezan landare guztia. "}
{"id": 42, "question": "Noiz batu behar ditugu kiwiak?", "answer": "Kiwia gure lurretan ez da landarean bertan heltzen edo umatzen. Han utziz gero hotz handiak hastean biguintzen hasiko litzateke, baina denak batera, eta konturatzerako usteltzen ere bai. Kiwia jasotzeko edo gordetzeko nahi baduzu ahal den helduena baina izotzak harrapatu gabe batu behar da. Jeneralean urriaren amaieran edo azaroaren erdia aldera. Eta iraupen luzeagoa izan dezaten ilbeheran. \n\u00a0\nBatutakoan toki ilun, fresko-hotz eta egurastu batean zabal-zabal eginda jarri. Garrantzitsuena hori da: argirik ez hartzea, tenperatura ahal den eta baxuena eta airea berritzea. Gero heldu arazi nahi dituzunean, helduta dagoen beste frutaren batekin (sagar, banana...) ontzi edo poltsa hermetiko batean itxita jarri. "}
{"id": 43, "question": "Kaixo Jakoba,\n\u00a0\nSagar urtea izanik asko usteldu egin zaigu eta jakin nahi nuke kompostarako erabili dezakegun.\n\u00a0\nZure erantzunaren zahi gelditzen naiz.", "answer": "Inolako arazorik gabe. Sagar asko bada, eta luar pila desorekatuko badu, ondo nahastu lehendik daukazun luarrarekin. Usteltze errazekoa da sagarra, eta lehendik hasia badago gehiago. Horrek luar pila berotu egingo du eta udaberrian erabiltzeko moduan izango da. Haziak ere bertan izango direnez landaretxo asko sortzeko \u201carriskua\u201d dago.\n\u00a0\n\u00a0"}
{"id": 44, "question": "Noiz da 2023an kalabaza jasotzeko sasoirik onena?", "answer": "Kuiak jaso eta irautea bada helburua ilbeheran eta sustrai egunean jasotzea komeni da. Aurten hurrengo ilbehera azaroaren 2aren 12:00etatik 16ra arte izango da. Sustrai egunak 9 arratsaldea, 10 egun osoa, 11 arratsaldea eta 12 goiza izango dira. "}
{"id": 45, "question": "Kaixo\nJakin nahiko nuke ea noiz moztu behar den alkazia arbola piketek egiteko.\n\u00a0\nEskerrikasko\u00a0", "answer": "Beti neguan eta ilbeheran. Abendutik otsailaren amaiera arteko ilbeheran, alegia. "}
{"id": 46, "question": "Arratsalde on Jakoba\nDuela hilabete batzuk aguakate bat landatu nuen.\nNormal normal hazten joan da. Lehenengo uretan eduki dut, sustraia atera zedin, lorontzira lekualdatu dudanera arte.\nOndo zihoan, astiro, hosto berde berdeekin. Azken astean horrelako orban marroi batzuk agertzen joan zaizkio hosto batzuetan, hasieran puntutxo batzuk zirenak hedatzean doaz dexente azkar hostoak guztiz sikatu arte.\nInterneten irakurri dudanaren arabera hainbat aukera daude honakoa azaltzeko, ur gabezi edo gehiegizko ura, tenperatura edo gehiegizko eguzkitzapena, lurraren konposizioa...\n\u00a0\nIdeiarik? Gehiegizko eta ur gabezia ez nuke esango denik... baina batek daki, lehenengo aldia denez honakoa egiten dudana agian oraindik ez dut neurria behar bezala hartu. Sikatzen dauden hostoak kenduko nituzke?\nEskerrik asko!\nZaindu", "answer": "Nire ustez lehorte handi bat igaro du, egun gutxi batzuk bero handiarekin nahikoa dira horrelako erredurak sortzeko hosto berri gurietan. Bestetik eguzkiak zuzenean eman eta erreta ere izan daiteke. Lasai hartu, hosto berriak ederki asko datozela ikusten da. "}
{"id": 47, "question": "kaixo\nintxaur arbola asko ditugu baserrian, baina aurten intxaur guztiak beltzak daude.\nentzun dut euli baten kaka edo dela\u00a0 .\nzer erremedio dago horren kontra?\naldez aurretik eskerrik asko\nAinhoa", "answer": "Intxaurrondoaren eulia da horren erruduna. Udara osoan ibiltzen da, uztailean hasi eta uzta arte. Euliak intxaur ale txikien azal lodian edo zokotenean arrautzak jartzen ditu eta haietatik harrak sortzen dira. Har horiek kanpoko azal guri hori jaten dute. Horiek sortutako zulobide edo galeriak zauriak dira eta gaitzak erasotzen ditu. Horregatik belzten da. Uzta jasotzerakoan zokotena askatu ezinik gelditzen da eta maiz barruak harrak ikusten direlarik. \n\u00a0\nRhagoletis completa izena du euliak eta tratamendua ez da samurra:\n\u00a0\nUztailerako zebo-tranpak jarri, hori kolorekoak eta intsektizida dutenak, Intxaurrondoen hegoaldetik jarri eta uzta arte mantendu.\nArbola tratatzeko moduko tresneria izanez gero intsektizidarekin tratatu. Beti xaboi potasikoarekin nahastuta, eta onenaa Spinosad izeneko produktua da, ekologikoan erabiltzen da, alde txar bat du, garestia da. \nNegua lurrean igarotzen du, azalpean sartuta epelean. Intxaurronbdoen azpiko lurra harrotuz azalera aterako ditugu eta hotzarekin hil. 10 cm imguruko sakoneran landu behar da azaroa eta apirila artean.\u00a0 "}
{"id": 48, "question": "Kaixo.\n\u00a0 \u00a0 \u00a0Zuhaixka hau hazten hazten ari da oso azkar eskolako lorategian, uste dut \"Aliantus\" bat dela, argazkiak bidaltzen dizkizuet. Interneten begiratu dut eta espezie inbaditzaile bat dela uste dut, fama txarra dauka. Hala bada, zer egingo dut? Moztu?\nEskerrikasko.", "answer": "Ailantoa da bai (Ailanthus altissima). Inbaditzaile izena ez dut batere gogoko, nork eta guk esaten dugunean\u2026 Hala ere jakin ingurua kolonizatzeko joera baduela. Eta zuhaitz oso handia egiten da, 25 metrotik gorakoa. Ez da luze bizitzen, baina ipurdiko altsumak eta sustraietako aldakaitzak medio ederki ugaltzen da. Zeuk ikusi zein tokitan dagoenaren arabera erabaki kendu edo ez. "}
{"id": 49, "question": "Kaixo lagunok,\r\naurten landatutako limoiondo eta limaondoko hosto xamurrenetan honako orbanak atea dira. zerk eraginda? sendabiderik ba al dago?\r\nmilesker eta ondo izan.", "answer": "Argazkietan ikusten dena hostoaren barrena jaten duen har bat da. Hostoaren gaineko eta azpiko azalak errespetatuz barruko mamia jaten du galeria kiribil horiek eginez. Ondorioz hostoa hazten den eran ezin du berezko formari eutsi eta kizkurtu bezala egiten da. Ez da izurrite larria. Orain tratatzea alferrik xamar da. Hurrengo urtean udaberritik atzera hosto berriak miatu eta horrelako galeria ikusi orduko barruan hantxe arituko da harra, behatzen artean zanpatu eta kitto. "}
{"id": 50, "question": "Kaixo, Jakoba! Ausartu naiz galdera hau egitera: fumigatzen ari zaizkigu? Egunero ikusten ditugun hegazkin horiek, uzten duten arrastoa ... Susmoa aspalditik dator eta honek izugarrizko kaltea eragingo duenez ingurugiroan... Jakin nahiko nuke zure iritzia eta zer egin dezakegun... Milesker!!! *Badakit zentsura dagoela gai batzuen inguruan. Ulertuko nuke ez erantzutea.", "answer": "Gai horren inguruan ez dakit ezer. Maiz entzuten da fumigazioaren gai hori. Noizpait zer produktu erabiltzen omen duten ere entzun izan dut. Esaten dizut, baina: nik ez dakit. Eta ez dakit nondik eskuratu dezakegun horri buruzko informazio zehatza eta fidagarria. Ea hau irakurtzen duen norbait animatzen den\u2026 \n\u00a0"}
{"id": 51, "question": "Kaixo, Jakoba! Gaurko Teleberrin hitz egin dute intxaurrondoaren inguruan. Gaitz, plaga, gaixotasun, bakteria, har, izurri beltz... nahastu dira eta nahastu da entzulea. Kontuak kontu, intxaurrondoak ihartzearena ez da kontu berria, eta arrazoiak ezin zehaztu. Zure esperientzian eta jakitean, halakorik baldin badakizu, zergatik ihartu dira? Eskerrik asko eta ondo izan!", "answer": "Intxaurrondoak hezetasunak akabatzen ditu. Mediterraneo aldetik ekarri zuten intxaurrondoa erromatarrek eta bere berezko tokietan, lur eta ingurune lehorretan ondo egokitzen da, baina hezetasun handia dagoen tokietan ez da gustura bizi, toki askotan juxtu juxtu. \nUra izan dezake aldamenean, baina lur harritsu eta urak erraz alde egiten duen tokian. Kazetariak gaitzarekin nahasketa hori transmititzea ez naiz batere harritzen\u2026 Gaur egun Intxaurrondoak arazo bikoitza du. Batetik eulia (Rhagoletis completa), horrek fruituaren zokotenaren azalean arrautza jartzen du eta hortik sortzen den harrak zokoten guri gozoa erasotu eta jango du; honek zauriak sortzen ditu eta hezetasunaren laguntzarekin zauri horietatik gaitzak erraz asko sartuko dira. \nGaitz ugari du geurean intxaurrondoak, hezetasunaren bultzadarekin, baina nagusiak bakteriosia eta antraknosia dira. Beltzuneak hosto, fruitu, lore, kimu berri eta abarretan eta hostajea behar baino lehenago erortzea dakarte. \nIntxaurrondoak badu beste gaitz beldurgarri bat: tinta. Lurreko onddo bat da sustraietako zaurietatik sartzen da. Horrek sustraiak usteltzea dakar eta gehienetan arbolaren ipurdian lika beltza azaltzen da. Sustrai ahulak ditu intxaurrondoak eta batez ere buztin lurretan gertatzen den busti eta handitu eta lehortu eta uzkurtu lurraren mugimenduekin sortzen dira hilgarriak izan daitezkeen zauri horiek. \nEderki esaten duzun eran intxaurrondoak hiltzea ez da berria geurean eta gero ere izango da. Batez ere zauriak sortzeko lanak egiten jarraituz gero, inausketak batez ere. "}
{"id": 52, "question": "Kaixo Jakoba: Bi gairen inguruan hona hemen nire galderak. Batetik, gaurko \"Bizi Baratzea\" Telegrameko kontuan ikusi dut \"Fruitu arbolak babestu\" argitalpena. Horren harira fruitu-arbolen enborra, ipurditik gora, kareztatzearen zergatia zein da? Baduzu horren inguruko idatzirik? Hotz-berotik babestea, beldar edota bestelako izurri izan daitekeenaren igotzea galaraztea, ohitura kontuak... Bestetik, gaurko Teleberrin hitz egin dute intxaurrondoaren inguruan. Gaitz, plaga, gaixotasun, bakteria, har, izurri beltz... nahastu dira eta nahastu da entzulea. Kontuak kontu, intxaurrondoak ihartzearena ez da kontu berria, eta arrazoiak ezin zehaztu. Zure esperientzian eta jakitean, halakorik baldin badakizu, zergatik ihartu dira? Eskerrik asko eta ondo izan!", "answer": "Kareztatzea ohitura zaharra da eta lurrak kareztatzea bezala ia erabat ahaztua izan da. Bere helburuak asko dira. \n\nAzalaren pH aldatzea, azidotasun handiegirik izan ez dezan, goroldioak eta likenak babesten eta sustatzen dituen azidotasun hori. \nAzalaren zulo eta zirrikituetan negua igarotzen ari diren gaitzen esporak eta izurriteen arrautz, har, krisalida eta intsektuak akabatzea.\nGero euriarekin pixkanaka urtu egingo da eta lurrera joan, han ere bere lanak egingo ditu: pH igo janari gehienen mugimendua erraztuz, lurra harrotu, ongarri organikoak desegitea sustatu, lurra kaltzioz hornitu eta ongarritu\u2026 Hau dena, noski, kare falta duten lur buztintsuetan da batez ere nabarmen beharrezkoa. \n\nOrokorrean udaberriari garbiago ekiteko laguntza bat dela esan daiteke; baita lurra emankortzeko laguntza ere. Kare bizia uretan urtuz egiten da karesnea, edo latsun-ura, kisu-gesala, gisu-ura... Esnea, errautsa, buztin hautsa edota behi-kaka gehitu daiteke. Pintura bezalako esne lodia egin eta isipu edo zurdaki batekin ematen da. Karea arriskutsua da, beraz kontuz. Karesnea egiteko babestu, arropa itxia jantzi eta eskuak eta begiak behintzat babestu. Metalezko edo zurezko ontzian hiru parte uri parte bat kare bizia erantsi. Beti era honetara egin, ez alderantziz (kareari ura sekula ez). Irakiten hasiko da eta ontzia estali. Ordu pare batez utzi. Nahi izanez gero ur gehiago emanez urtu. \n\u00a0\nEuririk izango ez den egunetan ezarri, ondo itsatsi dadin. Arbolean fruitu ustelik bada kendu, hor ere gaitzak negua igarotzen du. Nahi izanez gero aurretik zepilo zakar batekin garbitu. Behetik gora zirrikitu guztiak ondo igurtziz margotu, enborra eta adar nagusiak. Azala zakarra bada, bigarren margoaldia ere egin. \n\u00a0\n2018ko ILARGIA ETA LANDAREAK, LANDAREAK LANTZEN AGENDAN Abenduan egiteko lan bezala argitaratu nuen. "}
{"id": 53, "question": "Kaixo, Jakoba: Tomatea negutegian hazten dugu: erdi batean tomatea eta piperrak landatzen ditugu eta beste erdian indiarrak. Eta hurrengo urtean alderantziz. Emaitzak onak dira, hala ere, jakin nahi nuke indiarren ordez zein beste landare jar daitekeen txandakatzen jarraitzeko. Mila esker zure lanagatik.", "answer": "Txandakatzea indiarra bezalako lekadun batekin egitea oso egokia da. Hobetzeko gauza bakarra kaltzio/kare pixka bat ematea litzateke. Indiarraren ordez tomatea kendutakoan udazkenean beste lekadun bat, ilarra edota baba, erein daiteke negua-udaberria osatzeko eta ondoren, uda-udazkena osatzeko, hostoa ematen duen zerbait: uraza, eskarola, zerba, ziazerba\u2026 Baita uztailean jarri eta negura arte jateko porrua ere. Hostoetarako horietakoren batera edo porrura joz gero ongarri gehixeago beharko du lurrak. "}
{"id": 54, "question": "Lehenik eta behin, eskerrik asko aurreko galdera aerantzutegatik Jakoba! Hona hemen beste bat. Sagardoa egiten gabiltza eta zukua ateratako sagar hondarrak onuragarriak dira zeozertarako? txerriak segituan aspertzen baitira eta aprobetxatu arren. Eskerrik asko berriz ere!", "answer": "Gure txerria eta behiak ez dira aspertzen! Patsa ontzi itxietan edo gainontzean ondo-ondo zanpatuta jaso behar da, bestela hartzitu egingo da eta bizituta alferrik galdu. Agian horregatik ez du jan nahi\u2026 Bestela Ongarriaren pilara gehitu, ederki luartuko da luarrarekin edo simaurrarekin nahastean. "}
{"id": 55, "question": "Kaixo jakoba! Aurreko baten konturatu nintzen intxaurrondoetako batek, ipurdi inguruen kriston orban baltza daukola, aurten intxaurrik eztau emun eta hostua bestiek bai\u00f1a lehenau hasi jako galtzen, urte batzuk badauko intxaurrak ta... ea zer ein neiken!", "answer": "Argazkiren bat gustura hartuko nuke erantzun zehatzagoa eman ahal izateko, baina tira. Nik esango nuke non edo handik adarretan edo enborrean goian duen zuriren batetik gaitza sartu zaiola. Intxaurrondoa oso mizkina da, onddoen gaitzak ezin eraman ditu. Edozein zauri nahikoa da gaitza sartu eta ondoren zauri beretik sartzen den hezetasunak bultzatuta behera-behera egiten du. Azpian azaltzen den arte. Zer egin? Pentsatu enborra barrutik belzten eta iruditzen ariko dela, ustel uneak ere izango ditu, gero eta gehiago. Horrek ez du arbola arriskuan jarriko, baina bizimodua baldintzatu bai: ahulago egongo da, fruitu gutxiago\u2026"}
{"id": 56, "question": "Asuin salda espinaka, azalorea, brokolia, (hain familiako oro), letxuga, porrua, remolatxa...rentzat ona da? Ze kasutan ez da komenigarria? Eskerrik asko!", "answer": "Asun salda edo mindak onura besterik ez dakartza landare guztientzako. Bi lanetarako erabiltzen da: \n1.- Landarea indartzeko lurra ongarritu eta biziberrituz. Lurra ureztatuz egiten da. Hau alea lekatan ematen duten landareentzako (babarruna, leka, ilarra, baba\u2026) ez da ona, nitrogeno gaindosia sortu bai dezake lurrean. \n2.- Gaitzei aurrea hartzeko fungizida eta izurriteak apaltzeko intsektizida. Kasu horretan landarea lainoztatu edo ihinztatu behar da. "}
{"id": 57, "question": "Jakin nahi nuke, ongarri berdea onena dela jakinda,baina zer gomendiko zenidake, negurako?.Dagoen belarra eta plastiko edo kartoiarekin tapatu, edo dagoen belarrak utzi eta udaberrian kendu ?Eskerrik asko.", "answer": "Zeuk diozun eran ongarri berdea ereitea litzateke, seguruenera, onena. Bertako belarra uztea ere ez da aukera txarra. Udaberrian ongarri berdearekin bezala jokatu: moztu eta lurrari nahasi edo gainean utzi edo lurrustela sortzeko pila batean jarri. Plastikoarekin ez nuke estaliko. Kartoiarena aukera polita da nahikoa luar edo simaur ondurik izango baduzu udaberrian. Belarra edo ongarri berdea ebaki duzunean kartoiarekin saila ondo estali eta luarra gainean jarri, nahi izatera moztutako material berdea kartoiaren gainean luarrak azpian hartzen duelarik. Eta baratzea luar horretan egin. Kartoiak azpiko belarra itoko du eta desegiten den eran sustraiak azpira lotuko dira. "}
{"id": 58, "question": "Egun on. Urteroko galderarekin natxatorrek. Mizpirak noiz jaso. Ilgoran jaso behar dizkiagu, ezta? Noiz dituk egunik egokienak? Ta kuiak? Ilbeheran? Eskerrik asko hire denborarengatik eta jarraitu beti bezela. Eskerrik asko", "answer": "Mizpirak heldutasunera iritsi gabe biltzen dira eta gero purikatzea nahi izaten da, ustel gozo hori hartzea, alegia. Horretarako ilgoran biltzea komeni da eta fruitu egunean. Aurten urriaren 1 eta 2 izango dira eta hurrengo ilgoran urriaren 21, 22 goiza, 29 eta 31. Kuiak, aldiz ez da komeni heltzen jarraitzea, ahalik eta denbora gehien gogor iraun dezaten, horretarako ilbeheran bildu behar dira eta sustrai egunean; ilbehera 6tik 20ra izango da eta egun onenak 12 arratsaldea eta 13 egun osoa, 15 goiza ere bai. "}
{"id": 59, "question": "Aurten kalabaza batzuk, laranja kolorekoak poti marron deiturikoak, zartatuta dute azala. Zergatik da? Iaz lehorte handiagoa izan genuen eta ez zen horrelakorik gartatu...", "answer": "Zerorrek esan duzu dena. Lehortea denean hazi ezinik geratzen dira eta azala zailtzen dute eta bere horretan heldu. Aurtengoa bezalako udatan, beroa-euria-beroa-euria egiten duela, beroa eta lehorteko egunetan azala gogortu egiten da eta gero euriarekin hazi egin nahi du eta azal hori zartatu beste aukerarik ez zaio geratzen. Horrelakoetan lehorte gogorreko egunetan ureztatzea komeni da, edo azpiak egitea lastoa, belarra, orbela, luarra edo organikoa den edozer gai lurrestali jarriaz. "}
{"id": 60, "question": "Kaixo Jakoba. Duela gutxi orkidea eder bat eta beste landareren batekin kristalezko lorontzi batean oparitu didate. Kontua da ontziak ez duela ura irteteko zulorik. Zer gomendatzen didazu? Aldatuko dut ontziz, ala ureztatu behar nuke beste moduren batera ura ez dadin behean pilatu? Eskerrik asko!", "answer": "Ahal duzun azkarren atera landareak kartzela horretatik. Ontzi hori entsaladak prestatzeko jaso eta landare bakoitza loreontzi banatan landatu, bakoitzak bere tokia, argia, ura eta abar premia bereziak izango baititu. Orkidea loreontzi gardenean, eta beti platera baten gainean; platera horretan harri-txintxar batzuk jarri eta ontzia gainean; plater horretan harritxoen tartean beti ura eduki, ingurua, hosto sustrai eta abar heze sentitzeko. "}
{"id": 61, "question": "Lurra lehortzeko karea erabiltzea gomendatzen dozu? 150gr/M2? Lurgainean bota behar da edo lurperatu egon behar da? Eskerrik asko.", "answer": "Karea ematerakoan neurria zein den jakiteko komeni da lur horren historiala ezagutzea. Urtero karetzen den baratze batentzako neurri arrunta metro kuadroko 75 gr dela esan daiteke. Hortik gora, urte askotan ez badu karerik izan edota lurra oso azidoa badago. Lurra lehortzen du bai, kareak, baina hezetasuna iraunkorra bada beste sistemaren bati ere heldu beharko zenioke. Adibidez, baratzeko taulenak alta, altura emanez gero askoz ere lehorragoa izango da altxatutako zati hori. Harea edo hondarra nahastea ere ez da txarra. Materia organikoa gehitzea da beste era bat: simaurra, luarra, orbela, edo dena delakoa\u2026 "}
{"id": 62, "question": "Aupa Jakoba. Aurrekoan intxaurrak batu nituen nire aitonaren baratzetik eta denak oskolaren gainean frutaren mamiz josiak zeuden, guztiz baltziturik. Hori al da aurreko batean landaberrin komentatu zenuen euliaren gaitz hori? Momentuz soluziorik ez duen hori? (Hemen argazki bat) Hala eta guztiz ere, jasotako intxaur hauek lehortzerik badago? Nola? Betiko moduan lehortuta jateko aukerarik edukiko genuke? Ala hobe hasieratik denak jaurtitzea? Eskerrik asko aldez aurretik", "answer": "Zokotena belzte hori eguraldiagatik izan daiteke edo baita euliaren erasoagatik ere. Euliarena bada beltz horietakoren batean harren bat ikustea ez harritu. Jateko modukoa edo ez, ireki eta ikusi. Jende askok horrelakoa jateko modukoa dela esaten du. Hala baderitzozu betiko moduan lehortu, bai. Zeuk erabaki. "}
{"id": 63, "question": "Kaixo, Jagoba; aurten baratzean baditugu kalabaza ederrak, borobilak eta laranja kolorekoak...baina batzuk azala zartatuta daukate...beroagatik agian? baina iaz beroa handiagoa izan zen eta ez zen horrelakorik gertatu.... Milesker.", "answer": "Zerorrek esan duzu dena. Lehortea denean hazi ezinik geratzen dira eta azala zailtzen dute eta bere horretan heldu. Aurtengoa bezalako udatan, beroa-euria-beroa-euria egiten duela, beroa eta lehorteko egunetan azala gogortu egiten da eta gero euriarekin hazi egin nahi du eta azal hori zartatu beste aukerarik ez zaio geratzen. Horrelakoetan lehorte gogorreko egunetan ureztatzea komeni da, edo azpiak egitea lastoa, belarra, orbela, luarra edo organikoa den edozer gai lurrestali jarriaz. "}
{"id": 64, "question": "Zelan inausten da mahatsondoa parra egiteko,gereizpea emoteko?", "answer": "Lehenik parrak izango duen forma definituko duen egitura eraiki behar da. Ondoren mahatsondoa formatu behar. Horretarako udaberrian ematen dituen altsuma edo panpano ugarietatik zuzenena eta egiturari lotzeko egokiena aukeratu eta gainontzekoan moztu. Hortik atzera luzatu eta parra estaltzeko aukeratutakoa ez beste kimu guztiak sortu ahala moztu, urte guztian. Honela indar guztia luzatu nahi den adar horretara bideratuko da. Parraren gainera iritsitakoan han erabaki adar bakar batekin jarraitu edo gehiago utzi. "}
{"id": 65, "question": "Kala eder bat daukat loreontzi batean. Armiarma gorriak jota ibili zen, baina eman dio buelta, eta hostaje oparoa du orain. Ugaltzeko garai ona omen da hau, sustraia banatu eta zatituta, baina horrek ez al dio kalterik egingo? Nola eta noiz egin beharko nuke lan hori?", "answer": "Kala arrunta orain, irailaren erdian, hostaje berria sortzen ari da. Udako beroenean lehengo hosto guztiak ihartu eta galdu ditu eta orain berdetzen, berritzen ari da. Ugalketarako landare osoa atera loreontzitik eta lurpean dituen erreserbatarako erraboilak azalduko zaizkizu. Horiek dira banatu beharrekoak. Bakoitzak bere sustraiak eta bere hostotarako kimu berria izango ditu. Kontu handiz bereizi eta bakoitza bere aldetik landatu. Ondo ureztatu, eta negua artean beroa bada ugari. Gogoan izan urzalea dela. Beraz uraren aldamenean jartzen baduzu askoz ere handiagoa eta ikusgarriagoa egingo da. \u00a0"}
{"id": 66, "question": "Apa jakoba. Lehen soroa zan lekun alpapea ein nahi diat eta garai ona zein dan jakin nahiko nikek. Eskerrikasko", "answer": "Alpapa edo luzerna, argi-belarra, melga, betarokia, uribelar eta abar esaten zaiona udaberrian edo udazkenean ereiten da; beti dago bi sasoien zaleen arteko ika-mika, noiz ereinda gehiago ematen duen... Gauza bat izan behar da kontutan lurraren tenperatura eta izotzen etorrera. Urriaren erdira aldera arte lurra bero dago eta komeni zaio ernetzeko. Gero lehen izotzak etorri aurretik 6 bat hosto zabalduta izatea komeni da. Ahal duzun azkarren ereitea gomendatzen dizut, urria erdira arte. Bestela martxoa erdia aldera. "}
{"id": 67, "question": "Kaxooo. Noiz da garai hobena kanaberak moztutzeko? (Pardak egiteko)", "answer": "Neguko lana da, urtarrilean eta otsailean egiten da. Batzuek ilbeherako lana dela diote, beste batzuek ilgorakoa. Proba edo saioa egitea proposatzen dizut: urte pare batean ikusi ilbeherakoak edo ilgorakoak zeintzuk hobeto irauten duten, eta gero emaitzen berri denoi eman. Horrela denontzako onura ekarriko du zure lanak. Horixe da gure goiburua: eman eta hartu. "}
{"id": 68, "question": "Egun on. Azenario batzuk horrela atera zaizkit. Zergaitik izan daiteke? Mila esker.", "answer": "Azenarioak lur harroa behar du sustraia aise loditu eta luzatzeko. Lur buztintsu edo trinkoan hazten bada edo lurra harritsua edo legartsua bada gerta daiteke sardetzea edo adarkatzea. Lurra nola harrotu pentsatu beharko zenuke: altxatako taulena bat egin, harea eta ongarri ondu ugari eman, karea eman\u2026"}
{"id": 69, "question": "Kaixo Jakoba! Badira jada bizpahiru urte etxeko irasagarrondoaren fruitua heldutu aurretik zuhaitzean bertan usteltzen dena. Orain badirudi udareondoetara pasa dela gaitza. Zein gaitz izan daiteke? Konponbiderik ba al du? Eskerrik asko aldez aurretik!", "answer": "Irasagarrondo eta udareondo barietate batzuk oso berak dira gorrinaren familiako gaitzen aurrean. Erraz erasotzen dute eta bi sintoma antzeman daitezke: hostoetan orban borobil gorri-beltzak hasieran eta gogor jotzen badu hosto guztia harrapatu eta arbola soiltzeraino, bigarrena fruituetan ere antzera, orban borobilak eta usteldurak hastea. Beste usteldura klase bat ere agertu daiteke irasagarrean, usteldura handiak eta ustelduraren azalean lizun tankerako zirkulu zuriak, hori beste gaitz gogor bat da: monilia. Horiek denak tratatzeko tomatearen gorrina tratatzeko erabiltzen den salda bordelesaren nahasketa oso egokia da: salda bordelesa, asun ura eta gatz pixka bat (10 litroko 10 gr.). Hostoak ateratzen hasi orduko tratatzen hasi, eta euria badator aurretik tratatu. Udazkena etorri aurretik hostoak erortzen hasi orduko azken tratamendua eman, hostoak lurrera erori aurretik tratatuta joan daitezen. "}
{"id": 70, "question": "\r\nMenta belarra asko daukagu belazetan, nola desagertu?\u00a0\n\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n", "answer": "Menda-belarra galtzeko bere aurka pentsatu behar dugu. Herbizidarenak ez du sekula emaitza onik emango, lurpean dituen sustrai lodikoteak ez bait ditu kaltetzen. Eta haiek landareak berritu eta berritu. Gure saio guztiak lurpeko horietako energia ahitzera bideratu behar ditugu. Horregatik moztu beti ilgoran, landareak kemen eta energia gehiago goian duenean, mozketarekin kalte handiagoa egingo baitiogu. Urte sasoia ere garrantzitsua da: izerdi gehien duenean egin, kaltea handitzeko. Nire iritziz maiatzetik hasi eta abuztua bitarteko ilgoretako mozketak dira kaltegarrienak. Era berean, zenbat eta mozketa gehiago eman orduan eta gehiago ahulduko da. Egun motari buruz, aproposenetik hasita: fruitu eguna, lore eguna eta hosto eguna. \nEra berean azienda larrean ibiltzeak menta indartu egiten du, bere simaurraren bidez. Ahal izanez gero azienda tarteka atera. Era berean karea emateak asko laguntzen du menda atzeratzen. "}
{"id": 71, "question": "Eskerrik asko hain bizkor erantzuteagatik. Emandako gomendioak ikusita, moztu egingo dut. Batez ere, inguruko sagarrondoak ahalik eta osasuntsuen haz daitezen. Izan ere, lur saila ez da oso handia eta denak ere nahiko gertu geratuko lirateke. Sagar barietate hauek sartu nituen aurreko urtarrilean. Bata urtebete sagarra (uzta iraila urrian) eta bestea san pedro sagarra (uzta ekain uztailean). Nire hasierako intentsioa hurrengo denboraldian barietate bakoitzeko beste bana edota bina sartzea litzateke. Eta gero? Gero zer sartuko zenuke? Eztakit zer sartu... - Bi barietate hauekin nahiko eta beraien 4-5 zuhaitz sartu? - Beste sagar barietateren bat? Zein? - Ala beste zerbait gehiago ere sartuko zenuke?? (okana, laranja, madaria...)? Lursaila Ondarroan dago, itsasertzean ekialderantz zuzenduta. Beraz, beste toki batean pikondo batzuk sartuko ditut, landaberrin entzun nizunaren arabera, kokapen aproposa baita beraientzat. Azkenik, sortu zaidan duda zera da, intxaurrondoa moztu eta gero, geratzen dena (erderazko toc\u00f3n) eta bere sustraiekin zer egin? Bertan hutsi bertan usteldu daitezen? Hala hobe zulatu eta ahal den guztia ateratzea? Lan hau egiteko sasoi jakin batean egitea gomendagarriagoa? Negua, udaberria...ilgora, ilbehera? Kalekumea naiz eta idea handirik eduki ez arren, intentsio eta gogo handiz hartu dut nire aitona zenaren terrenoa biziberritzeko erronka hau. Orain ere aldez aurretik, eskerrik asko denagatik!", "answer": "Jan-sagarrak nahi badituzu, lehengo bi horien tankerakoak, nik urtea osatu egingo nuke denak une berean ez izateko, adibidez: pelestrina, urtebi handia eta errezila. Horrela udan hasieratik negura arte sagarra izango duzu. \nIntxaurrondoaren motzondoa edo epaitondoari buruz nahi duzuna, kentzeko ikaragarrizko lanak hartuko dituzu. Egitez gero nahi duzunean. Bertan utziz gero berritzeko altsumak ematen baditu maiz maiz kendu. "}
{"id": 72, "question": "Kaixo, Jakoba!! Baratze txiki bat daukat, eta uste dut ongarritze premian dagoela, landareak ez baitita behar bezala hazten, nere ustetan behintzat. Zein ongarri gomendatuko zenidake? Eta edozein momentutan has naiteke ongarritzen? Milesker!", "answer": "Lurrari bizia ematea da garrantzitsuena. Premia duela uste baduzu, libre dituzun taulena edo tarte guztian ongarri erdi ondu edo onduarekin estali. Ongarririk ez baduzu orbela, belar txikitua, paper birrindua\u2026 Eta gero urria-azaroa da benetan ongarritzeko sasoia, orduan bai eman luarra edo simaurra. Lan gehixeago eskatzen du, baina ongarri berdea erein dezakezu, oloa eta txirta adibidez. Neguan hazten utzi eta udaberrian moztu eta lurrarekin berarekin nahasi, axal axalean errotabatorra paseaz edo\u2026 "}
{"id": 73, "question": "Egun on, Jakoba Noiz komeni da biltzea patata, luzerako gordetzeko? Mila esker", "answer": "Jasotzeko baldin bada, patata landarearen zarbak ihartuta egon behar du. Onena ilbeheran ateratzea da, eta sustrai egunean bada hobe. Orain gauden ilbehera honetan abuztuaren 22 eta 29 dira onenak, baina 29a arteko ilbehera guztia ona da. Aukeratu egun bero eta lehor bat, patata atera eta lur gainean bertan utzi ondo lehortzen. Lehortutakoan azalean itsatsita daukan lur apurra ondo kendu eta toki ilun, fresko eta ondo haizeberritzen den batean jarri. "}
{"id": 74, "question": "Kaixo, Noiz komeni da kuia biltzea irauteko?", "answer": "Ilbeheran eta fruitu egunean jasotzea komeni da, baldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Kuia landarearekin lotzen duen txortena ondo ihartuta egoteak adierazten du jaso daitekeela. Biltzerakoan tiraka ez askatu, txortena osorik utzi eta landarearen zarba moztu bi aldeetara. Ondoren bi edo hiru egunez eguzkitan eduki, mamia gozatu dadin eta ondoren freskoa, iluna eta batez ere ondo haizeberritzen den toki batean jaso. Oraindik oso goiz da, hemen normalean urriko ilbeheran jasotzen da; oso goiz egindakoak badira agian irailean. Iraileko ilbehera 9tik 23 eguerdiraino izamgo da, eta fruitu egunak 13, 14 eta 23 goiza. Urrian ilbehera 6tik 20ra artean da eta fruitu egunak 10, 11 eta 12 goiza. "}
{"id": 75, "question": "Aupa Jakoba. Aurrekoan ohartu nintzen intxaurrondo batek duen orban honetaz... Zer da? Ze egin dezaket?\nKontsulta egin eta gero, beste duda edota kezka bat sortu zitzaidan. Kontua da, aurtengo sasoian intxaurrondo hau dagoen tokitik laupabost metrotara bi sagarrondo landatu nituela. Landaketa horien emaitza ona dela ikusirik, datorren denboraldian beste hainbat landatzeko asmotan nabil. Nire lehen asmoa, intxaurrondoa inguratuz landatzea zen. Orain ordea, intxaurrondoaren orban (edo gaitz) horren ondorioz moztu beharko banu, landaketa horren formakuntza aldatu dezakedan posibilitatea ikusten dut. \nBaina, nire kezka (intxaurrondoa moztuz gero) intxaurrondoa dagoen toki berean sagarrondo bat landatzean, ea lurrazpian gelditutako susterrak kaltegarriak izango diren ala ez diren da. Espezie honek, beste espeziekiko duen \"toxikotasunarengatik\". \nEa lehenengo intxaurrondoarekin ze irtenbide gomendatzen didazun, eta gero gerokoak...\nAldez aurretik eskerrik asko zure denboragatik eta landaberrin emoten dituzun gomendio eta jakituria guztiagatik\nZure erantzunaren zain geratzen naiz.\u00a0", "answer": "Intxaurrondoarena normala dela iruditzenzait. Enborraren oso beheko aldean txardengoa osatzen duten bi adar nagusi utzi dira. Gaztetan horietako bat kentzea izango zen egokiena. Orain biek hazi nahi dute, goruntz eta zabalera eta bata bestearekin joka ari dira. Azalak batek bestearena zauritzen du eta intxaurrondoak hain berea duen jario beltz hori ateratzen da. Bertan uztez gero bi adarretako bat moztea gomendatzen dizut. Bertikalera gehien hurbiltzen dena utzi eta bestea kendu. Zauri handia izango da baina vuelta emango lioke. \nKendu eta sagrrondoa jartzearena ezda erokeria. Zuloa egiterakoan ondo landu lurra eta ongarritu. \nArazo handiagoa izango duzu etorkizunean kentzen ez baduzu: bost metro oso tarte txikia da intxaurrondoarekin, eta hau hazten denean eta gutxi-gehiago sagarrondoak azpian hartzen dituenean hostoetatik askatzen du jario beltz hori eta sagarrondoek Elorrio izango dute. Ez dira inoiz behar bezala biziko. "}
{"id": 76, "question": "Kaixo Jakoba, Tomateek hazten zeudela birusa kiribilkorra harrapatu zuten. Hosto denak kiribildu zitzaizkien eta ez ziren hazten. Aurrera ez zutela egingo jakin arren, utzi egin genituen zeuzkaten tomate garo bakan haiek aprobetxatzeko. Kontua da, azkenaldian, ez daukatela kiribildutako orririk eta hazteaz gain, fruitu berria irten zaiela. Birusa gainditu dutela uste duzu? Beraien ondoan, tomate bakar bat gaixotu gabe egon da denboraldi guztian. Hau da, handi egin da, ez du kiribildutako hostorik izan eta produkzio normala mantendu du. Honen haziak hurrengo urterako gorde ditzaket, ala ez da komeni badaezpada eta hazi berria erostea hobe?", "answer": "Birusak ezin dira sendatu. Landareak berak aurre egin eta gainditzen baditu gaitzerdi. Birusa landareak berak ekarri dezake. Kanpotik ekarri baduzu landarea posible da batzuek birusa ekartzea eta beste bat horrek ez. Etxean egindako hazitik sortutakoetan berdin. Birusa maiz intsektuek kutsatzen dute. Birusa duen landare bat ziztatu eta gero hurrena ziztatzen dituenetara eraman. Hazia jasotzeko, ez dut arazorik ikusten ondo bizi izan den landare horretako ale batetik hartzeko. "}
{"id": 77, "question": "Klabelin hazi pila bat erein nituen eta izugarrizko landare pila atera ziren, bakandu eta beste lur zati batean eta tiestoetan landatu nituen, eta ia denak zimeltzen ari zaizkit, zergatik izan daiteke eta zein izango litzateke erremedioa?", "answer": "Nire ustez lurpean zainak jaten dizkion zerbait dabil: harra, luhartza, satagina\u2026 Ondo miatu eta ea zer topatzen duzun. Erabat ihartuta dagoen landareetako bati tira gora eta ea zer sustraije azaltzen duen\u2026 Bestetik ur falta ere aipatuko nuke. Horren itxura du, baina hori zeuk ederki jakingo duzu, ureztaketa nola zaintzen duzun."}
{"id": 78, "question": "Kaixo! Lursaila erosi berri dugu eta 30 urte inguruko abandonoaren ostean, metro t'erdiko altuerako sasiz beteta dago dena. Desbrozadora pasatu ostean, zer egingo zenuke lursail hori landu ahal izateko? Alde baten baratzea jarri nahiko genuke eta belar soroa bestean. Eskerrik asko!", "answer": "Sasia kendutakoan azkar egin behar da egin beharrekoa, bestela berritu egingo da berriz dena bereganatuz. Nire ustez onena lurra axal axalean lantzea da, rotabatorrarekin adibidez. Baina kontuz rotabatorrarekin lurra sakon lantzeko tentaldian ez erori; axalean eta azkar paseaz lahar ipurdiak erraz aterako dituzue eta lurra berdinduta geratuko da. Ongarri askorik ez du beharko batez ere belazeak. Baratzea bai, nahi izatera ongarritu luarrarekin edo simaurrarekin. Oraindik neguko barazki guztiak jartzeko garaiz zabiltzate: porru, aza jende, azenario, ziazerba, zerba, errefau eta abar. Laster tipulak, baratxuriak eta udazkenean baba, ilarra eta abar. Ongarri asko izanez gero beste era batera hasi dezakezue baratzea: lurra kartoiz estali, ondo-ondo busti eta 8-10 cmko luar geruza bat jarri gainean eta hor egin baratzea. Azpiko belarrak ezingo dute hazi, eta konturatzerako kartoia ustelduko da eta barazkiek azpiko lurrari lotuko dira. Maiz-maiz ureztatu behar da. Belazea egiteko gero zer mantenu emango diozuen pentsatu behar da: nola ebakiko duzute, zertarako erabiliko (zanpatzeko, asko zanpatzeko, kirolerako, bistarako\u2026)\u2026 Horien araberako belar espezieen nahasketa erein behar da. Horretarako lurra berdindu, hazia banatu, alferra edo rodiloarekin zanpatu eta ureztatu. Uda nolakoa denaren arabera ureztatu. Ongarria neguan eman, beranduenera martxoan. "}
{"id": 79, "question": "Kaixo Jakoba, Badira hilabete batzuk laranja zuhaitzeko hostoak horitzen joan direla. Lore gutxi izan zituen eta fruituak ere txikiak zirela erortzen joan ziren, orain gutxi ditu. Aurreko jabeak ongarri kimiko ugari botatzen ziola esan zigun eta guk azken 5 urte hotan ez diogu ezer bota. Ongarririk beharko ote du? zein ongarri litzake egokiena?\nZuhaitza Errenterian dago, etxe aurreko baratza txiki batean. Bere ondoan bidea, bizilagunekin muga egiteko landarea eta baratza ditu (patata izan dugu bertan). Ez da oso haundia (laranjak eskuz hartzeko modukoa), orain arte beti berde berdea egon da eta laranja ugari eman ditu. Oraingoan, beti bezala ederra zegoen eta loreak ere hasi ziren baina gutxi garatu ziren (asko erori zitzaizkion), fruituak ere piskanaka erortzen joan ziren zuhaitza horitzen zihoan heinean. Berde berde izatetik itxura trixtea ematera pasa da.\u00a0\nAzken aldian hostoren bat kiribilduta ikusi dugu eta beste baten batek gainkaldean \"zikin beltz\" modukoa du eltxo txuriekin.\u00a0\n\u00a0\nMila esker!!\n\u00a0", "answer": "Bi gauza ikusten ditut argazki horietan. Batetik inausita dago. Inausketarik ez dute behar garrazkiek. Inausiz gero zauriak egiten dira eta ahultzeaz gain gaitzak sartzeko bidea erraztu. Bestetik esaten duzun eran hosto gainean azaltzen den zikin beltz hori onddo bat da, \u201cnegrilla\u201d esaten zaiona. Eltxo zuriak ere izurrite txarra da. Zorria, euli txuria edo kotxinilla baldin badago haien hondakinetan garatzen da negrilla. Proposamena: ongarri organikoa eman, luarra edo simaurra. Urtero udazken-neguan, karretilakada bat inguruan, zabalduta, ez soilik enborraren ondoan. Bestetik gaitza eta izurritea kentzeko tratamendua hasi: bacillus thuringiensis eta xaboi potasikoa, hosto kiribilak eta zikin beltza amaitzen diren arte 8-10 egunetik behin. Eta noski, inausteko guraizea saldu. "}
{"id": 80, "question": "Kaixo Jakoba, zure azken publikazioan kuiei lurra kentzeko diozu, gaitzuik gabe haz daitezen. Baina ez dakit nola egin. Kartoi edo harri batzuk jarrita azpian, adibidez? Ala egur batzuekin egitura bat egiteko edo diozu? Mila esker!", "answer": "Edozein material erabili dezakezu, baina kartoia, belarra eta horrelakoekin kontuz. Horiek ere urari eusten diote eta usteldu daitezke kuiari ere kalte eginez. Erabili, zurezko paletak, ohol zatiak, kaxak, ontziak\u2026 lurra ukitzen ez duela eusteko gai izango den edozer gauza."}
{"id": 81, "question": "Noiz eta nola jaso daiteke berbena?", "answer": "Sendabelar guztiak bezala berbena ere loraldiaren hasieran bildu behar da. Orduan du energia gehien zuztarrean eta hostoetan, Gero loreetara, fruituetara eta hazietara bideratuko du. Guri hostoak eta zuztarrak komeni zaizkigu, horiek erabiltzen baitira. Beraz lehen loreak irekitzera doazela edo irekitakoan bildu. Onena ilgora da eta ilgoraren barruan hosto eguna. Zenbaitek landareari tira eta sustrai eta guzti biltzen dute. Onena moztea litzateke, berritzeko aukera izan dezan. Lehortzeko egokiena toki ilun eta lehor batean jarri, zintzilik edo paper baten gainean. Ondo ohartu denean ontzi itxi batean jaso daiteke. Bide horretaz informazio zabala duzu Garbi\u00f1e Larrea Iturralderen \u201cSendabelarren dakitena\u201d liburu mardulean. "}
{"id": 82, "question": "Kaixo Jakoba! Anbotoko mendilerroaren magal bateko larre batean (Larranon) amaren oroigarria den gorostia daukagu duela 24 urte txiki-txikia zela landatuta, eta denbora tarte oso laburrean orri gehienak jausita agertu dira. Ez dakigu zer gertatu den, baina gizakiren bat ibili izanaren arrastoak aurkitu ditugu, gorostia babesten duen sarearen (hesiaren) zatitxo bat ebakita eta adar gutxi batzuk apurtuta. Zalantza pare bat argitu nahiko genituzke eta horretarako orain hilabeteko argazkiak eta oraingoak erantsiko dizkizut: - Orrien erortzea naturala edo gizakiak eragindakoa (pozoiren bat botata edo) izan ote da? - Bizirauteko aukerarik ote du? * Argazki bakarra eransten uzten duela uste dudanez, ondoko loturan guztiak ikusi eta alderatzeko aukera: https://drive.google.com/drive/folders/15P0bItySCHiMY2ElUTRBZaJLSE9G5HOo?usp=sharing Beharbada ez dira galdera errazak, baina ez dakigu norengana jo, eta aldez aurretik eskerrik asko. Endika", "answer": "Nire ustez itxitura ireki denean animaliaren bat sartu da eta hostoak jan ditu. Nabarmena da garaiera jakin batera iritsi dela eta hortik gorako hostoak ezin izan dituela jan. Edade hori izanik sustraije handia izango du, oso handia eta horrek bermatuko dio egoera horri buelta eman eta birsortzea. Goiko hostoetako adar horiek lehenago luzatuko dira orain, indarberrituta bezala. Soildutako adarrak ez moztu, agian bateren batek kimu biziren bat izango du eta hosto berriak eman. Denborarekin, gutxienez urtebete pasatakoan, hostorik eman ez duten adarrak moztu ditzakezue. "}
{"id": 83, "question": "Kaixo. Atzo zume negartia horitzen ari dela eta kontsulta egin ondoren eta jasotako erantzuna ikusita, enborrean zauri moduko zartadura batzuk dituela ikusi dut, hauts moduko bat pilatuz bertan. Lehorturiko pikuondoak ere baduela ohartu gara. Gaitz bat izan daiteke? Era ba al du erremediorik? Mila esker", "answer": "Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea.\r\nPikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat\nArgazkiak ikusi ondoren nik uste dut enborra zulatzen ari den izurrite bat duzula. Pikondoa ere zerrautsez zikindua egon bada berdin, hura ere zulatuta janda barrutik. Bilatu enborrean izango dituen zuloak eta bertatik alanbrea sartu, topea aurkitu arte, han ariko da harra egurra jaten, Alanbreari aurrera-atzera eragin harra hil arte, alanbrea atera eta bere arrastoak izan behar ditu muturrean."}
{"id": 84, "question": "Kaixo Jakoba, Galderatxo bat dugu zuretzako: Tomate landareak gorri\u00f1a dauka baina buruak (tomateak berak) ez. Balioko luke hazitarako? Eskerrik asko, lan ederra egiten duzu! Ana", "answer": "Bai, lasai asko jaso dezakezu bere hazia. Landareak gaitzak jota egon daiteke baina tomate alea ederki ekarri heldutasuneraino. Haziak orduan izango dira ernetzeko gai. "}
{"id": 85, "question": "Kaixo Baserri aurreah Sahatsa negartia bat dugu, urte batzuk badituena. Orain, uztail bukaeran hostoak botatzen hasi da eta horitua dago. Gertu, pikuondoa lehortu zaigu. Normala al da hann garaiz lehortzea eta zer egin dezakegu hobetzeko. Estimatua dugu eta ez gendune lehortzea nahi. Mila esker aurrez. Marta", "answer": "Sahatsa negartia, euskaraz ez da sahatsa, zumea baizik; zume negartia beraz. Zumeak oso urzaleak dira. Maiz ikusiko dituzu erreka, ibai, urmael, urtegi eta horrelakoen bazterretan. Eman ura erruz eta ea hobetzen den. Bestetik gaitz edo izurriteren bat ere izan daiteke. Horiek ikusteko ondo-ondo miatu hostopea, adarren punttak eta enbor ipurdia, lurrarekin muga egiten duen azpiko aldea. \nPikondoa lehortu dela-eta, ez zen bada bi zuhaitz horien inguruan lur mugimendu edo antzekorik egingo? Nibelatzea, lur zorua aldatzea edo horrelakoren bat"}
{"id": 86, "question": "Kaixo Jakoba. Negutegian Aretxabaletako 10 tomate landara eta Jack izeneko 5 landara ditut. Aretxabaletako tomateen hazia datorren urtean ereiteko gorde nahi nuke baina ez Jack landareana . Zalantza: Jack klaseak polinizatu ote dau Aretxabaletakoa? Edo Aretxabaletako klasea mantentzeko arazorik ez nuke izango bere hazia apartatuz gero? Eskerrik asko!!!", "answer": "Normalena ez nahastea da, tomatea landare autopolinizantea da, bere burua polinizatzen du. Baina polinizazio bidezko nahasketa gertatu daiteke. Aretxabaleta klasea ekarriko duten haziak izango dituzula ziurtatzeko landare horien lore batzuk isolatu behar dituzu: ireki aurretik paperezko poltsatxoekin bildu; gero ireki direnean bere beste lore bat hartu eta igurtzi, bere polena emateko, eta itxi berriro; fruitua hazten ari dela ikusten duzunean poltsa kendu daiteke. Tomate ale horren haziak klase horretakoak izango dira. "}
{"id": 87, "question": "Ez nabil tomateak ureztatzen ezta ongarritzen bakarrik jorratu, ondo egiten nabil?", "answer": "Tomateak ureztatu gabe badituzu kalitate handiko fruituak jango dituzu. Lagundu nahi badiezu oso noizean behin asun urarekin ureztatu."}
{"id": 88, "question": "Galtzue jartzea orduko landare guztien inguruan ondo dago ala salbuespenak egin behar?", "answer": "Gurea bezalako eguraldia dagoen tokietan galtzuak mesede adina kalte egin dezake. Aurtengoa bezalako hezetasun iraunkorrarekin oso txarra da. Bero handiak eta lehoreta denean bai, ona da. Orain ez."}
{"id": 89, "question": "Kupre sulfatoa tomateetan zuzenean galtzerdi batekin bota dezaket? Zenbatero?", "answer": "Kobrea sekula ez bota hautsetan. Beti urarekin nahastuta eta berak esaten duen dosia errespetatuz. Kobrea metal astuna da eta landareetan, guk jaten dugun tomatean eta lurrean kutsatzailea izan daiteke."}
{"id": 90, "question": "Katuen populazioa goraka doan heinean nire ortue be inbadituten hasi dire ta nozepi\u00f1ean katuen kakak topetan dodaz bertan. Interneten sartu nez ta honin inguruko ideia kontrajarriak topau dodaz. Beraz... katuen kaka ongarri ona da ortureko edo hobe ikusi bezain pronto kendutea?", "answer": "Zeuk esaten duzun eran denetatik entzun izan dut katu eta txakurren kaken inguruan. Ez dut inoiz topatu gai horren inguruko taxuzko ikerketarik edo saiorik. Katuak kaka egiteko lur gozo eta harroen bila ibiltzen dira, eta zer hobe baratzeetakoa edo loreontzietakoa baino\u2026 Inola ere, nik nahiago nuke nire baratzean horrelakorik ez topatzea\u2026"}
{"id": 91, "question": "Tomateak negutegian ditut, baina ale batzuen hostoak aleka zimeltzen doaz, Ikusi ala kendu egiten dizkiete ebakita. Zer da? Ondo egiten al dut?", "answer": "Nik esango nuke ez dela gorrina edo antzeko gaitzen baten erasoa. Gehiago lotuko nuke negutegiko giroarekin. Badirudi hosto horiek lehortea jasan dutela, daukaten ura eta egiten duen beroaren arteko lana. Ez dakit nola aireberritzen duzun negutegia, baina nik sasoi honetan beti irekita edukiko nuke. Hostoak bertan uztea ere ez da txarra, zeuk erabaki. Kentzen dituzunean zauria sortzen da eta gaitza sartzeko arriskua areagotu. Tratamenduak egiten badituzu moztu, bestela bertan utzi, lasai asko. Itxuera ez da beti garrantzitsuena\u2026"}
{"id": 92, "question": "Patata atera baino zenbat egun lehenago kendu daiteke arba edo landarea? Eskerrikasko", "answer": "Landarearen zarbaren egoera da gakoa. Zarba ihartu bada, lasai asko kendu eta egun batzuk egon daiteke patata lurpean. Garrantzitsuena zarba kentzerakoan ahalik eta patata gutxien azaleratzea da; kanpoan badago eguzkiak jo eta berdetuko da, txartuz. "}
{"id": 93, "question": "Gure eskolako ezpel seto bat harrak di-da batean akabatu zuelako beste landare bat sartu zuten (Euonymus japonicus Thunb?). Orain ere harren bat lanean dabilela iruditzen zait. Landareak bere kabuz aurrera egiteko aukerarik izango al du ala derrigorrez tratatu beharko litzateke?", "answer": "Ezpelak badu bai har bat, arerio gogorra. Har horrek, ordea, ebonimusa ez du erasotuko. Argazkian ikusten den hori har batek egina izan daiteke, baina baita bareak edota barraskiloak, edo denek batera\u2026 Horrek ez du inola ere, ezpelaren harraren erasoaren tamaina hartuko. Egin dezakezun onena da lagundu: lehen urte pare batean ureztatu udan eta urtero ongarria eman. "}
{"id": 94, "question": "Kaixo Jakoba: Apirilean negutegian jarritako tomate barietate desberdinetako landare batzukloratu ondoren, zurtoin nagusia hustuta dutela ikusi dugu. Ez dakigu gaitza ote den edo lurrean zerbait ote dagoenn. Ez zaigu tomate landare guztietan gertatu, baina bai barietate desbrdinetan. Zer izan daiteke? Mila esker eta ondo izan Argiloa", "answer": "Nire ustez zurtoinarena ez da arazo bat. Ez gaitz ez izurrite, berezkoa baizik. Deigarriagoa egin zait hosto horituarena. Hori bat gorrinaren hasiera izan daitekeela. Ikusi dut azpiak eginda dituela landareak, lurra zerbaitekin estalia, alegia. Azken aste hauetako euriaren eta hezetasunaren emanarekin kalte egingo dio azpi horrek. Kontuz gaitzarekin. "}
{"id": 95, "question": "Tomate landarak ditut estalita eta oso ondo etorri dira, baina orain, lehen fruituak jasotzen hasi geranian, hostoak lehortzen hasi dira eta goiko aldeko lorak erortzen . Argazkiak bidaltzen dizkizut zer izan daitekeen ote dakizun. Aurtengoa galdutzat joten dot baina ea datorren urterako zerbait esaten didazun. Eskerrik asko.", "answer": "Uraren eta hezetasunaren erabilera desegokiaren ondorio dela iruditzen zait. Ur falta: bero handiegia izatearen ondorioz (haizeberritze eskasa\u2026), landareak ezin nahikoa ura eraman hostoetara eta loreetara eta biak ihartzea. Ur gehiegi: batzuetan lehor eta hurrengoan ur gehiegi bada lurreko onddoek erasotzea gerta daiteke, Phytophtora adibidez. Zeuk jakingo duzu ondoen falta edo gehiegia den. Onddoarengatik bada ondo ondo garbitu landare arrasto guztiak eta erre. Orokorrean: berotegia beti irekita eduki, eta ureztaketa gutxitan baina oparoa, sakon bustitzeko lurra. "}
{"id": 96, "question": "Gordetzeko urteko patata jasotzeko egunik onenak jakin nahi nituzke, landarea ilartuta daukagu jada, beraz hilabete honetan ateratzea komeni delakoan nago. Eskerrik asko", "answer": "Patata bildu, jaso eta ahalik eta luzeen ondo irauteko ilbeheran atera behar da, eta ahal bada sustrai egunean. Uztaileko ilbehera 16, 11:00etatik eta 30 artekoa izango da; sustrai egunak 23 eta 24 egun osoak eta 26 eguerdi artea. Ahal baduzu egun horietako batean atera, lur gainean ondo lehortzen utzi, gero lur hondarrak kendu eta toki lehor, ilun eta ondo haizeberritzen den batean jaso. Baldintza horiek garrantzitsuak dira. "}
{"id": 97, "question": "Patataren inguruan lihoa jarrita nahikoa izango al da kakalardo marraduna uxatzeko?.\r\nEskerrik asko aldez aurretik!", "answer": "Nire ustez ez. Onena alberjinia jartzea da, patataren familiakoa da eta hura nahiago izaten du. Alberjinian bilduta daudenean atera eta erre."}
{"id": 98, "question": "Aurten irasagarra ederki zetorren, fruitu dexenterekin eta azken asteko euriak eta gero hostoei gaitza sartu zaie, orban marroi ilunak... gorri\u00f1a al da? Nola lagundu diezaioket?", "answer": "Gorrinak dira. Irasagarrondoak sentsibilitate handia du gaitz horiek dakartzaten onddoekiko eta udaberri hezeetan nonahi eta noiznahi agertzen dira. Gaitzekiko erresintentzia garatua duten barietateak erabiltzea eta kobrea oinarri duten produktuak erabiltzea gomendatzen da."}
{"id": 99, "question": "Alde batetik, tomateei dagokienean, azken asteko euriak pasata azpiak egin dizkiet duela egun pare bat moztutako belarrarekin (sekatzen hasia). Ez dakit ideia ona den... pentsatzen dut honek hezetasunari helduko diola eta gainera deskonposatzen hasiko da.\r\nBestetik, gorri\u00f1a eta zuri\u00f1aren prebentzio moduan hurrengo nahasketa egitea pentsatu dut: azeri buztanaren iraki\u00f1a, propoleoa eta esnea %10ean. Zer iruditzen zaizu? edo bestela, nola hobetuko zenuke?\n\u00a0", "answer": "Tomateari azpiak egitea Euskal Herri atlantiarrean ez da idea ona. Hezetasuna da tomatearen arerio nagusia eta azpiak horixe dakar hezetasun gehiago. Kendu ahalik eta azkarren. Azpiak toki edo sasoi oso lehorretan erabiltzea gomendatzen da. Aipatzen duzun gaitzen aurkako tratamendu horri nik itsasoko ura (%10) eta xaboi potasiko pittin bat erantsiko nioke. Gaitza indarrean bada baita kobrea eta sufre pittin bat ere."}
{"id": 100, "question": "Kaixo Jakoba. Lagun baten tomateak horrela daude, eta ez dakigu zerk eragin duen. Ondorioz, ezta nola jarri erremedioa, baldin badago.", "answer": "Nire ustez txori edo hegaztiren batek jaten ditu; mokokadaren arrastoa ageri dela dirudi. Oiloak, zozoak, mikak, beleak\u2026 Beraiek ez inguratzeko zerbait jartzea komeni, onena eta errazena sarea. "}
{"id": 101, "question": "Kaixo. Lursaik malkartsu bat dugu Bidanian garbitu berri duguna (400m2] eta sasiak berriro har ez dezan zuhaitz edo zuhaixkak landatu nahi genituzke. Malkarra izateaz gain 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko", "answer": "Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere. "}
{"id": 102, "question": "Kaixo. Lur zati malkartsu bat dugu bidanian eta sasiak har ez dezan garbitu eta zerbait lanfatu nahi genuke. Malkarra eta arkaitztsua da, 60zmtara arkaitza du azpikaldean beraz zuhaitz handiak ezin dira izan. Zer landatu dezakegu??? Eskerrikasko", "answer": "Pagoa ez da aukera txarra. Sakonera horretako lurrean ederki etorri daiteke. Gainontzean artea, gurbitza edota gartxua ere bai. Lur beroa, hego magala eta lur harrokoa bada baita ametza ere. "}
{"id": 103, "question": "Negutegian tomate landarak dauzkagu. Horko tomate haziak balio du datorren urtean landatzeko? Edo kanpoko ortuko tomateen hazia bakarrik balio du?", "answer": "Negutegikoak kanpokoak bezalaxe balio du, berdin berdin. Tomate alea sortu bada loretik ernaldu dela esan nahi du eta haziak sortu. Hazi horiek ondo heltzea komeni da. Hazitarako jaso nahi dituzun aleak ondo heltzen utzi eta gero kanpokoen bide berdinetik haziak jaso. "}
{"id": 104, "question": "Zer iruditzen zaizu piparrak eta tomatiak landatzia, zulotxoan berakatz zati txikiekin? Lagun baten trikimailua da bai\u00f1a ez naiz fidatzen. Ez al dio kalte egongo berakatz txikituak piper eta tomate sustraieri?", "answer": "Inoiz ez dut entzun horrelakorik. Ea zer emaitza izaten duen. Asuna bai, asuna zuloan jartzen da gero usteldu ahala landareari gorrinari aurre egiten laguntzen diolako. Baratxuri ura gaitzari aurre egiteko landarea bustitzeko erabiltzen da. Buru bat txikitu eta litro bete uretan infusioa eginda; edo txikitu eta uretan 10 egunez eduki ondoren. Nire ustez sustraiei ez die kalterik egingo; agian jaleren bat uxatzeko mesedea bai. Gustura jakingo nuke zure lagun horren saioaren emaitzaren berri. "}
{"id": 105, "question": "Kaixo Jagoba. Negutegian dauzkagun tomate batzuk azpitik belzten hasi zaizkigu. Hosto batzuk ere horitzen hasi dira. Gorrina edo zein gaitz dela iruditzen zaizu? Nola trata dezakegu? Orain arte osin urarekin ureztatu besterik ez ditugu egin. Eskerrik asko.", "answer": "Ipurdi beltza esaten zaio gaitz horri. Gaitza baino gabezia bat adierazten du. Kaltzioa falta zaio landareari. Bi arrazoi izan daitezke: lurrean kaltzioa falta da eta beraz ongarriketan kontutan izan behar da emateko(karea, dolomita, errautsa\u2026). Beste arrazoia uraren gorabeherak izan daitezke; lurrean kaltzioa badago baina tarte batzuetan ur eskasiagatik landareak ezin du behar adina hartu. Nire ustez ur falda tude; oasin ura oso ona da, baina negutegian ur asko behar du\u2026 Ureztatu gutxitan, baina oso sakon, ur asko emanez. "}
{"id": 106, "question": "Gabon Jakin nahi nuke saltsa bordelesa eta kuprea fruitua dagoenean bota al leiken. Milesker aldez aurretik", "answer": "Bai bota daiteke. Gauza bakar bat izan behar duzu kontutan, salda bordelesa edo kobredun beste produkturen baten ontziaren etiketak garbi adieraziko dizu zein den segurtasun epea, hau da tratamendua egin eta bustitako landarearen edozein atal jan aretan errespetatu behar dena. 10 eguneko epea jartzen badu ezin duzu jan hamar egun igaro arte. "}
{"id": 107, "question": "Kaixo Jakoba! Aurreko asteko eguraldiak eta bota zituen kazkabarrak gure tomate landareak jipoitu ditu (negutegirik ez dugu). Ondorioz, ditugun landare guztiei mildiu delako onddoak eraso die zurtoinean, hostoetan eta ale batzuetan. Hainbeste landare eta gehienak etxean hazitik ateratzen ditugunak dira, mimo guztiekin. Orain ordea, zer egin dezakegu? Nola gelditu onddoa? Nola lagundu landareei? Mantxa marroiak dituzten hosto eta landareak kentzea komeni da? Sekulako pena... Eskerrik asko!", "answer": "Toki askotan dagoenerako atzera bueltarik egoeran daude tomate sailak. Goiz antzera jarri eta udaberri amaiera petral honek harrapatu. Nik uste dut egokiena litzatekeela tratamendu gogor bati ekitea: salda bordelesa, asun ura, sufre ttantta bat eta itsasoko ura. Adibidez 15 litroko motxilakada prestatzeko 3-5 litro asun ura, litro bat itsasoko ura, sufre goilarakada txiki bat eta salda berak jartzen duen proportzioan. Salda bordelesa erabili beharrean kobrea beste forma batzuetan ere erabili daiteke, glukonatoa, adibidez; Glucosei eta beste izen batzuekin topatuko duzu. Hala ere landare batzuk oso jota eta gaitzak erabat harrapatuta baditu kentzea litzateke onena, besteak salbatze aldera\u2026 Hurrengorako gogoan izan tomateari txapela gustatzen zaio, makil puntatik makil puntara zabaldutako plastiko gardena, goia bakarrik estaltzen duena. Horrelako eguraldi kaskarretatik babesten du (txingor, euri jasa, udako ihintza handiak\u2026) eta batere maite ez duen hezetasun handiena kentzen dio. "}
{"id": 108, "question": "Zergaitik dekoz hainbeste lore siku? Ur larregi?", "answer": "Nire iritziz ur falta da hori. Tarteren batean izango zen egun bero bat eta ur falta edo ur gutxi. Hori ez gertatzeko loreontzi askoz ere handiago bat jarri edo ureztaketa zorrotz zaindu, egunero eman, alegia. "}
{"id": 109, "question": "Azken eurite hauen ondoren tomate aleak lehertuta bezala dauzkat. Zergatik? Ur gehiegi agian? Eskerrikasko", "answer": "Ur gorabeherak eragiten du azala lehertzea. Ur gutxi, ur asko, aldaketa horrek fruitua handitzea dakar eta azalak nahikoa ematen ez badu lehertu egiten da. Lurpean patatari ere antzeko zerbait gertatzen zaio. "}
{"id": 110, "question": "Egun on Jakoba, Ikastolako jolastokian arbola bat erori zaigu bart. Duela pare bat urte konponketa batzuk egin genituen eta sustraiak ukitu zizkioten nonbait, ziplo erori baita. Beste bat landatu behar dugu. Zein gomendatzen diguzu? Ikastola, Ondarroan dago eta Artibai erreka daukagu aldamenean. Nik neuk buruan ezkia daukat (egunen baten ezki loreak dituenean irakasleen artean banatzeko. Kar, kar, kar...) Esango diguzu... Eskerrik asko, Esti.", "answer": "Galdera oso zaila da. Baldintza guztiak ezagutu behar dira. Zer lur eremu du? Zer espazio izango hazteko? Zer nahi duzue: itzala, hosto iraunkorra, hosto erorkorra, koloreak aldatzen dituena, fruitua ematen duena? Zein garaierakoa behar du? Ezkia nahi duzula? Ba jarri horixe, baina ezkiak izugarrizko bueloa egiten du eta inausteko eskasa da, zur biguina duelako, moztuko baduzue ezta pentsatu ere, haurrentzako arriskua kentzeko. \u2026"}
{"id": 111, "question": "Kaixo jakoba, zalantza bat daukat, zure ilargiaren egutegia daukat eta zuk zeuk ere larunbatean landaberrin esan zenuen ekainak 19an sartzen garela ilberan....baina orain justu ilargia betetzen hasiko da, nik uste nuen ilgora eta ilbera zirela ilargia betetzen eta iluntzen den garaia baina badirudi ez dela horrela, azaltzerik bai hori mesedez? Azken 3ilargi gorakadan moztu dut asuna, ilargia betetzen ari zenean, ilgoran egin beharreko lanak bait dira baina itxuraz agian alderantziz nenbilen Eskerrikasko", "answer": "Ilbehera eta Ilgora zikloa ilargiaren orbitak eratzen du. Egunetik egunera orbita hori gorago edo beherago gertatzen denaren arabera. Beste ziklo bat da ilargi betea eta ilargi berriaren artekoa; betetik berrira tartean txikitzen ikusten duguna eta ilargi berritik betera handitzen ikusten duguna. Handitzeari ilberri esaten zaio eta txikitzeari ilzahar. Ziklo horiek Ilargiaren Egutegian bertan, azken orrialdean azaltzen dira. Zabalago dator Ilargia eta Landareak agendan; urtero argitaratzen dugu eta bi zikloen berri ematen da. "}
{"id": 112, "question": "Zerben hostoetan zuloak ateratzen hasi dira. Zergatik? Nola tratatu?", "answer": "Zerbetan azaltzen den gaitz hori Cercospora da. Onddo batek eragiten du eta giro epel eta hezea denean agertzen da. Nahi baduzu tomatearen gorrinaren aurkako tratamendu bera egin: salda bordelesa eta asun ura. Gainontzean landareak berak gainditzen du, giroak laguntzen badu\u2026"}
{"id": 113, "question": "Kaixo.\n\u00a0 \u00a0 \u00a0I\u00f1aki naiz, eskola bateko atezaina. Iaz hasi nintzen lan berri honetan eta beste lan batzuen artean bertako lorategiaz arduratzen naiz. Aurreko kurtsoan ikusi nuen nola behin eta berriz mozten zuten bertako belar eta landareak, Harriduraz eta pena haundiz ikusten nuen ekintza hau, zeren niri ez zitzaidan iruditzen lorategiak horren beharrik zuenik. Bertan loratu berri ziren landareak zeuden. Ordutik aurrera arreta gehiago jarri dut gure herriko lorategietan eta konturatu naiz berdin egiten dutela bazter guztietan. Aurten ez da udaberririk egon gure herriko lorategietan, behin eta berriz mutilatu bait dute.\n\u00a0 \u00a0 \u00a0Aurtengo kurtsoan gure eskolako lorategiko belar edo landarerik ez moztea eskatu nuen, eta bertan hazi dira landare ugari eta haien lore pilo bat. Haien artean erabat mutilatuta zeuden larroxak (iaz ez nituen ikusi ere egin). Xomorro eta txori gehiago inguratzen dira gure eskolara. Azken finean natura itzultzen ari da.\u00a0\n\u00a0 \u00a0 \u00a0Ez daukat lorezaintzan inongo ikasketarik baina naturazalea naiz, eta hainbat ekintza egin izan ditut nire kabuz (natura imitatu nahian). Adibidez udazkeneko zuhaitzen hostoak biltzerakoan zakarretara bota beharrean, zuhaitzen inguruan pilatu ditut. Horren ondorioz bertan lehen lur soila zegoen lekuan, landareria sortzen hasi da. Baita perretxikoren bat ere.\n\u00a0 \u00a0 \u00a0Ez dakit ondo ari naizen, ez dakit lorategiko belarra momenturen baten moztu behar dudan. Gidalibururen bat edo kurtsoren bat egin nahiko nuke. Gomendioren bat mesedez.\n\u00a0 \u00a0 \u00a0 Mila esker eta geroarte.", "answer": "Kaixo I\u00f1aki\r\nHasteko zorionak sen eta ekimen horiengatik.\r\nHemen duzu erantzuna:\nEz dut ezagutzen zuk duzun jakinmin hori asetuko duen ikastarotik gure inguruan. Agian garrantzitsuena zure senak esaten dizun horri jarraitzea da. Gaika topatuko duzu han eta hemen informazioa, baita www.bizibaratzea.eus webgunean ere. Orbelarekin zer egin, polinizatzaileak gehiago erakartzeko zein landare jarri, saila aberasteko sortzen duzuten hondakin organikoekin (hosto, jantokikoak eta abar) luarra nola egin, intsektuentzako hotela eraiki, eta abar. Ingurumen eskolek ere izaten duten eskaintza jakin zehatza: Uliakoak, Azpeitikoak, Noaingoak, Cristina-enea Fundazioa\u2026\nEta badakizu, zalantzaren bat duzunean guri idatzi eta galdetu. Gure leloa hauxe da: dena dakienik ez da, baina denon artean dena dakigu."}
{"id": 114, "question": "Kaixo. Lau intxaurrondo eder ditugu, baina azkenengo 3 urteetan hostoak eta fruituak belztu egiten dira. Uzta ederrak izan arren. Honddoren bat omen da eta erremediorik ez dagoela. Auzokoak bereak bota egin ditu, eta geureekin ere berdin egiteko gomendatu. Erabaki zuzena da? Zer egin bestela?, pena haundia ematen digu hain arbola ederrak botatziak.", "answer": "Intxaurrondoarena izurrite bat da: Rhagoletis completa izena duen eulia. Kasualitatea, BIZI BARATZEAREN Telegrameko kanalean gaur hitz egiten dut horretaz, hauxe diot:\nRhagoletis completa eulia buruhauste galantak sortzen ari da gure intxaurrondoetan. Eulia uztailaren hasieratik atzera azaltzen da eta tranpak jartzen dira ba ote dabiltzan ikusteko.\nFruituen zokoten edo azal samurrean arrautzak jartzen ditu. Handik sortutako harrak azala zulatu eta barrutik jango du gaitzei atea irekiz eta fruitua zapuztuz.\nIntxaurpeko lurra landu eta euli pupak azaleratuz hil eta Spinosad izeneko produktuarekin tratatu.\nOso izurrite txatxua da euli hori. Uztailean erasotzen du gogor eta fruituaren inguruko zokoten mamitsua jaten duen harra ekarriko duen arrautza jartzen du. Harrak zauritutako fruituan gaitza sartzen da eta erabat zapuztu. Horregatik alea zokotenari itsatsita geratzen da, zikina, belztuta eta barruko mamia osatu gabe. Pentsatzen da urte batzuen ondoren apalduko dela erasoa, baina uste hutsa da. Nik, hala ere oraingoz ez nituzke intxaurrondoak botako. Itxaron ea datozen urteetan zer atarramendu datorkien\u2026"}
{"id": 115, "question": "Atsaldeon Jakoba. Iratzea belagitik kentzeko noiz moztu behar da? Noiz da datarik onena?", "answer": "Egokiena ilgoran moztea da eta lore edo fruitu egunean bada hobe. Aurten ekaineko ilgora 6tik 18ra arte da. Lore eta fruitu egunak hauek: 14, 15 eta 18 arratsaldea. Uztaileko ilgora ere ez da txarra. Ilgora 3tik 16ra izango da eta lore eta egun egokiak 3, 4, 5 goiza, 6 arratsaldea, 7, 11, 12 eta 16 goiza. "}
{"id": 116, "question": "Egunon Jakoba !!!! Noiz aldatu behar dira ahuakate landareak ? Hiru landare dauzkat txertatuta bere tiestoan . Eskerrikasko . \ud83d\udcaa\ud83d\udcaa\ud83d\udcaa", "answer": "Oraintxe ez da garai txarra. Landatzerakoa kontutan izan: txertoa bistan utzi, lur azaletik gora geratu behar du. Uda partean maiz antzera ureztatu, eta ureztaketa sakonak eman, sustraiak luza daitezen. Bi lehenengo neguetan izotzetik babestu: simaur berria jarri azpian, enborra bendatu, eta txapela jarri."}
{"id": 117, "question": "Arratsalde on, Aspaldiko partez ortua lantzen dudala eta urtero duda bera sortzen zaidala Ortu osoan zehar ateratzen den hirusta kentzea komeni da? Ortu batzuetan uzten dituztela ikusi dut, beste batzuetan, aldiz, guztiz garbi egoten dira Konprobatu dudan gauza bakarra zera da, hirusta kendu barik utzi dudanean lurrak hezetasuna hobeto gordetzen duela, honek eguzkitik babesten duelako. Aldiz, ez dakit honek landareei indarra edo elikagaiak kentzen dioten... Zer egin beharko nuke? Eta kentzekotan, ba al dago banan-banan kentzea ez den beste modurik? Agian beste landare batzuk erabiliz, likidoren bat sortu eta lurrean botaz? Eskerrik asko.\nBarrabasa (Oxalis acetosella) hori da berez gehien daukaguna, naiz eta bestekoa ere zerbait badagoen, baina apenas. Aurreko urtean uda hain beroa izan zen ezen ez zen ezta hirusta hazi, baina aurten badirudi dexente aterako dela, edo behintzat dexente ateratzen dabil. Ortua Algortan daukagu, lursail eguzkitsua da eta lurra batez ere buztintsua dela esango nuke. Aurten froga bat egingo nuen karea botatzen idien ongarriaz gain, urtero botatzen dudana, baina azkenean \"yeso agr\u00f3nomo\" deritzona bota diogu, batez ere tomateentzako. Ez dakit horrek gehiago ateratzen lagundu duen...\nEskerrik asko!", "answer": "Hasteko Barrabas-belarra ez da hirusta. Hirustak Trifolium generokoak dira eta barrabasa ondo diozun eran Oxalis acetosella da. Barrabasa ahaztu. Gutxi, ale bakan batzuk baldin badituzu merezi du lurpean duen tipulatxo eta guzti atera eta akabatzen saiatzea, gainontzean hasi baino lehenago galdutako guda da. Nik ez ikusiarena egiten dut eta bertan utzi. Aukera bakarra landareen azpian lurgaina estaliz zerbait jartzea da: lastoa, belarra, orbela, kartoia\u2026 Ez ateratzeko. Hezetasuna mantentzen duela egia da, eta uda beroetan mesedegarria da. Beraz zeuk aukeratu. "}
{"id": 118, "question": "Egun on. Limoiondo bat daukagu etxean, eta bere hostoak marroxka jartzen hasi dira toki batzutan. Ez dakit zein izan daitekeen arazoa, eta irtenbide bat eman nahi nioke posible balitz. Lagunduko al zenidake?", "answer": "Nire ustez uraren estresa da. Uneren batean ur falta larria izan du (egun bat, bi egun\u2026) eta hosto puntak erre egin dira eguzki gogorrarekin. Zaindu ureztaketa, eta loreontziari itzala emanez gero hobe. Bestetik somatzen den landarearen tamainarentzako loreontzi txikia ikusten da. Loreontzi askoz ere handiagoa jarri, honela sustraiak ez dira berotuko, ur gehiago izango du lurrean eta hobeto babestuko da bero zakarreko egunetan. "}
{"id": 119, "question": "Egunon Jakoba! Ander nai Eibarkua. Juen zan astian patata barrixa lurretik etara neban, eskuz lurra kendu, otarrian sartu ta ganbarara iyoz. Ta oi\u00f1 konturatzen hasitxa nao mordo bat baltzunaz usteltzen darela. Zer dala ta gertatzen jakue hori? Eskarrikasko Jakoba!", "answer": "Oin beltza esaten zaio gaitz horri. Bakterio batek sortzen du, Pectobacterium generokoren batek. Hazitarako erabilitako patatak ekartzen du edo soroan bertan egon daiteke aurreko urtetik. Aterata dituzula usteldura arrastoa ikusi ahala kendu eta erre, edo bazter batean pilatu, plastikoz estali eta erabat deskonposatzen utzi. Ez erabili nolanahiko tuberkulurik hazitarako. Aurtengo horietatik bat bera ere ez eta zertifikatutakoak soilik erabili. 3 urte gutxienez utzi aurten egindako sorora patatarekin itzultzeko. Kontuz patata lantzean, jorratzerakoa, biltzerakoan eta abar aleak ez zauritzeko. Kontuz hezetasunarekin; lur hezea, biltegi hezea, ondo garbitu edo ondo lehortu gabeko patatarik ez jaso. Jasotzeko tokian aireztapena nahitaezkoa da. Oin beltza esaten zaio gaitzari patata landarearen oina kaltetzen duelako; soroan bertan kendu eta erre, osasuntsuak ez kaltetzeko. Kaltetutako landareak eta patatak bazter batean pilatu eta estali ondo deskonposatu arte. "}
{"id": 120, "question": "Haritz bat daukat, eta ez ditu hosto berdeak, ia horiak, argazkia erantsita. Zer egin dezaket?", "answer": "Argazkiak ikusita, nik uste dut lurraren gorabeheraren bat izan behar duela. Enborraren kontra ongarri pila dago eta buelta guztian ikusten da ongarriaren arrastoa. Horrek lurraren janarien artean desorekaren bat ekar dezake eta janari batzuek gehiegi eta beste batzuek blokeatu eta haritzak horiek hartu ezinik egotea. Hasteko ongarria kendu hortik eta kare dosi eder bat banatu haritzaren lur sailtxo horretan, 250 gr metro kuadroko. Hurrengo neguan errepikatu eta hiru-lau urtez horrela segi, ongarririk eman gabe. Ea buelta ematen dion\u2026\nBestetik kontuz desbrozadorarekin. Ipurdi aldeko azalean zauriak ikusten dira eta\u2026\n\u00a0"}
{"id": 121, "question": "Garoa galtzeko noiz moztu behar da?", "answer": "Maiatza, Ekaina eta uztaileko ilgorak dira egokienak. Beste guztiak ere bai baina horiek onenak. "}
{"id": 122, "question": "Kaixo! Maiatzaren 28an mandarina zuhaitz bat landatu genuen. Bezperan lurra ongi buelta emanda eta koneju ximaurrarekin nahastuta baratzetxo txiki bat jarri genuen, letxugak, tomateak, piparrak, kalabazina... eta ertz banatan limoiondo bat eta mandarina zuhaitz bat landatu genuen. Mandarina zuhaitza paretatik gertuago eta babesagoan. Gaur gaurkoz, beste guztiak ondo badoaz ere mandarina arbola ez dugu ongi ikusten. hostoak zuriska kolorearekin eta jada zituen fruituak erreta. egunero bota diogu ur pixkat.. Zer izan ote daiteke? nola berindartu?", "answer": "Mandarinondoa pattal dagoela ikusten da bai. Bi arrazoi etortzen zaizkit. Batetik tokia oso lehorra izatea, etxearen horma azpiak oso lehorrak izaten dira eta aldamenean duen espaloia ere oso bertan. Horrek denak lehortu egiten du azpiko lurra, eta gogoan izan garrazkiak oso urzaleak dira. Limoiondoa kanporago eta agian euriak gehixeago harrapatzen duela askoz ere hobeto dago. Hostoetako zuritasun hori gaitza edo izurrite baten hondarra izan daiteke. Hasteko maiz-maiz ureztatu eta sakon ureztatu ez axalean. Bestetik hostajea garbitzeko xaboi potasikoarekin tratamendua egin, 3-4 alditan 8-10 eguneko tartearekin. Esango didazu zer gertatzen den udan."}
{"id": 123, "question": "Kaixo, urte batzuk badira pikondo pare bat moztu genituela ipurditik. Hala ere, urtero aldakaitz berriak ematen dituzte. Hauek kendu arren ez dugu lortzen zuhaitz hauekin akabatzea. Zer egin dezakegu hau lortzeko?? Mila esker.", "answer": "Aldakaitz berriak ematen baditu, horrek esan nahi du batetik edo bestetik sustrai horiek janaria hartzen dutela, ez lurreko izerdi gordina, hostoetatik bueltan datorren izerdi landua baizik. Hau da, aldakaitz edo altsumak edo dena delako kimuak bizi dira eta berriak emateko sustraiak elikatzen dituzte. Nire ustez aukera bakarra da aldakaitzak sortu ordurako, arra beteko altura hartu baino lehenago, hostotxo \u00a0pare bat dituztenean edo moztu, maiz-maiz moztu eta bukatuko da. Ez bukatzearena hortik dator, buelta emateko arnasa hartzeko tartea uzten diezutela. Puja txikiak ikusi ordurako moztu, ilgoran ahal bada, eta urte guztian, noiznahi. "}
{"id": 124, "question": "Egun on, Jakoba: Maiatzaren lehenengo hamabostaldian landatu genituen piperrak. Ondorengo egunetan hotzak harrapatu zituen, eta harrezkero, kolore horixka dute. Badago ezer egiterik berdetu daitezen? Eskerrik asko.", "answer": "Zalantzarik gabe eguraldia izango da arrazoi nagusia. Hala ere lasai hartu. Beroak badatoz eta piper berdeegia, luzeegia ez da komeni bestela asko luzatu eta lorea eta fruta geroago hasi. Hobe da indar gutxixeagorekin haztea, zabalagoa behetik. Nik uste dut orain buelta emango diola\u2026 argazkirik baduzu bidali eta jarraipena egin dezakegu. "}
{"id": 125, "question": "Iepa Jagoba, bakizu nun erosi neikian Bacillus thurigensisa? Profesionaleri bakarrik saltzen dotzela esan dozte kooperatiban gaur... Internet bidez erosi bihako baneban, jakingo zi\u00f1un esaten zein dan erosi bihotena? Beste metodorenbat ezautzeozu aurre eitxeko tipula ta porru, eta azan tximeleta-arrari aurre eitxeko?", "answer": "Egia da Produktu fitosanitarioak erabiltzeko karneta dutenei soilik saltzen zaien horietakoa da Bacillus thuringiensisa. Onena karnet hori ateratzea zenuke. Asko ikasten da bertan\u2026\nBestela internetetik erosteko aldaera edo barietate batzuk topatuko dituzu: israelensis, kurstaki, aizawai, tenebrionis, japonensis, san diego\u2026 Denek antzeko lana egiten dute eta garrantzitsuena da luzatuko den tratamendua bada (ezpelaren harra adibidez) onena aldaera desberdinak erabiltzea da, izurritea ohitu eta egokitu ez dadin. \nTipula eta porruaren harrari aurre egiteko oraingoz ezagutzen den era eraginkor bakarra sarea da. Begi oso txikia duen sarea 0\u20198 mm baino txikiagoa, hostoak ukitzen ez dueneko altueran eta buelta guztian lurreraino ondo itxita. \nAzarenari sutautsa gainean botata ez omen zaio gustatzen, ezta garoa inguruan, gaiena eta azpian jarrita ere. Mota-belarra, tomatearen altsumak, intsusa hostoak, tabakoa eta xaboi potasikoa nahastuta busti maiz. Xaboia besteetako bakar batekin nahi baduzu. Gari irina eta Sodio bikarbonatoa, biak nahasi eta landareak hautseztatu. "}
{"id": 126, "question": "Egun on. Etxean luharra egiteko 2 konpostagailu dauzkagu, bata iazkoa eta bestean orain ari gara. Kontua da ikaragarrizko eltxo txiki pila daukagula. Ontzia ireki eta zientoka eltxo txiki ateratzen dira bertatik. Hori\u00a0normala\u00a0da?", "answer": "Eltxoei gustatzen zaie hezetasuna, nitrogenoa duen materiala (berdea) eta ingurune azidoa. Saiatu hondakinak sortu ahala luartokira botatzen. Hondakin gozoak badira, banana edo fruta azalak adibidez, pilan barrura sartu ez utzi azalean. Eta kartoi zatitxoekin nahasi, horrela nitrogeno maila jaitsiko da eta hezetasuna kontrolatu. Errautsa pixka bat nahasteak azidotasuna apalduko du. Pilaren gainean oihal lodi bat (alfonbra puska\u2026) bustita jarri, sarbidea zailtzeko. "}
{"id": 127, "question": "Egun on Jagoba, 2022ko udazkenean landatu genuen 2 urtetako melokotoneroa. Aurtengo udaberrian, lehenengoa izanik, ez genuen lorardirik ezta fruiturik espero, baina loran jarri zen. Ondoren ez zuen fruiturik izan eta ostroak kolorez eta formaz aldatzen hasi ziren, argazkian ikusten den bezala geratu arte. Interneten begira egon naiz eta monilia edo abolladura deritzona izan leikela suposatzen dot, baina ez naiz ausartzen erabakia hartzera eta okerreko tratamendua ematera. Eskertuko nizuke gomendatzea noiz eta zer egin dezakedan esango bazenit. Aurrez, mila esker. Edurne Orbea.", "answer": "Gaitza dauka: muxika edo melokotoiaren lepra da gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doanean begiak puzten hasten direnean tratamendu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Loreak bukatzen direnean tratamendua errepikatu, lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik. "}
{"id": 128, "question": "Kaixo Jakoba, albizia bat landatu genuen neguan, eta orain arte ondo hazten joan da. Aste honetan ordea orriak horitzen ari zaizkio, ikutuez gero erortzen direnak. Zergatik ote da? Euri nahiko egin du egunokaz, beraz ur faltarik ez du. Lurra apur bat harritsua da, Zer egin ahal diogu? Gero eta orri hori gehiago ditu eta arduratuta gaude. Mila esker", "answer": "Argazkian oso ondo ikusten dut zuhaitza. Horitzen zri diren orriak besteen azpian daude, nik uste dut adaburuaren azpiko edota barruko aldekoak direla. Naturala da. Okerragoa ikusten dut zuhaitzari eusteko jarritako zurkaitzari lotzeko sistema. Estu estu dago eta izerdiaren gorabeherakoa zailtzen du. Ahalik eta azkarren askatu eta lasai eutsiko dion erara jarri. Kontuz horrekin"}
{"id": 129, "question": "Zein da babatxikiak lehortzeko modurik egokiena?", "answer": "Babarruna bezala lehortzen da. Leka ondo ihartuta dagoenean bildu eta erabat lehortzeko eguzkitan jarri egun pare batez. Gauez bildu eta jaso ihintzak busti ez ditzan. Gero lekan bertan jaso dezakezu eta nahi ahala aletu edo denak batera aletu eta aletan jaso. Gurgurioa izan dezakeenaren susmoa baduzu (aurreko urtetan izan delako, adibidez) aleak ontzi hermetiko batean sartu eta izozkailuan eduki 2-3 egunez. Gero atera eta ontzia beti itxita mantendu. "}
{"id": 130, "question": "Noiz landatu behar dut babarrona?? Ilargiak ze ikusi badu?? Eskerrik asko.", "answer": "Pentsatzen dut babarron hazia noiz erein jakin nahiko duzula, ez landatu\u2026 Ilgoran erein behar da eta ahal izanez gero fruitu egunean, bestela lore egunean. Orain ilbeheran gaude ekainaren 6 arte. Nahi izatera saio polit bat egin dezakezu: orain ilbeheran fruitu egunean erein batzuk (gaur edo bihar) edo lore egunean (ekainaren 2)eta beste batzuk ilgorako fruitu egunetan (ekainaren 6 goizean edo 14 arratsaldean) edo lore egunetan (ekainaren 9 eta 10). Segurura jotzeko ekainaren 6 goiza eta 14 arratsaldea. "}
{"id": 131, "question": "Kaixo Jakoba: Etxean, basotik jasotako lizar landare bat dugu ontzi batean. Pixkat handitzea nahi genuen lurrean aldatu aurretik. Eta momentua iritxi dela uste dugu. Baina noiz izango litzateke urrengo data egokiena aldaketa egiteko? Mila esker! Lorea", "answer": "Lizarrak hostoa galtzen du neguan, eta huraxe da landatzeko sasoi egokiena, abenduaren hasiera eta otsailaren amaiera artekoa. Loreontzian bizi bada aldatzerakoan ez du sustrairik galduko eta orain ere egin dezakezu, baina lehen urtean loreontzian bezalaxe zaintzeko aukera baldin badaukazu, matez ere ugari ureztatzea. Landatu behar duzun tokian ezin baduzu hori egin, hobe hurrengo neguari itxarotea. "}
{"id": 132, "question": "Kaixo Jakoba, Pentsatzen dut nahiko berandu gabiltzala baratzea lurra landu gabe jartzeko, baina hauxe da suertatu zaigun aukera. Urteetan landu ez den larretxo batean baratza jartzeko ideia daukagu, zeinak bere kasa atera zaion belarra duen. Nola jakin nutriente nahikoa duen landareal jarri ahal izateko?. Gure asmoa belarra moztu, lurra eskuzko erramintekin pixka bat harrotu eta bertan landatzea da. Lur horri zerbait bota beharko genioke? Landatu aurretik edo landatu ondoren?. Eskerrik asko aldez aurretik!!!! :) Egun ona izan :)", "answer": "Idea berri bat emango dizuet: belarra motz-motz moztu eta gainean kartoia zabaldu, zirrikiturik utzi gabeertzetan lurrari atxikitzeko alanbreak edo antzeko zerbait erabili. Kartoia busti-busti egin eta biguindu eta lurraren contra geratuko da. Kartoiaren gainean ondo ondutako luarra edota simaurra jarri, 8-10 zentimetro lodi. Horren gainean lan egin: erein, landatu\u2026 Kartoia piskanaka usteltzen joango da, baina belarrari hazten ez dio utziko, eta gaineko materia organikoan ederki etorriko dira barazkiak. Uda lehorra bada ureztaketa zaindu beharko da, lehen urtean. "}
{"id": 133, "question": "Zergatik geriza erdibitu egiten da gorritze sasoian", "answer": "Heldutasunera iristen ari den garaian alearen azala gero eta finagoa da. Tarte horretan ur estresa sortzen bada, hau da ur gutxi izan eta bapatean ur asko, alea azkarregi hazten da eta azala zartatu. Uraren emana kontrolatu behar da eta ur asko izaten den sasoietarako lurra erraz drainatu eta lehortzeko aukerak landu behar dira. "}
{"id": 134, "question": "Akazia galtzeko noiz moztu", "answer": "Galtzea nahi bada izerditan dagoenean moztea da onena, kalte gehiena orduan egingo zaio. Era berean, kaltea areagotzeko, ilgoran eta lore edo fruitu egunean moztu. Ekainean egingo nuke nik. Ilgora 6tik 18ra izango da eta lore edo fruitu egunak 6, 9, 10, 14 eta 15.\r\n\u00a0"}
{"id": 135, "question": "Kaixo, Aurten plastikoa jarri dut baratzean (eta goteoko instalazioa) lehenengo aldiz. Barraskilo pilo bat izaten dugu, zoritxarrez. Behin albahaka landare bi jarri nituen eta osorik jan zizkidaten. Duela aste pare bat piperrak landatu nituen eta atzo bertara gerturatu nintzenean zulo batzuetan landarerik ez zegoela konturatu nintzen. Euri pilo bat egin duenez, suposatu dut barraskiloek jan dituztela. Orain plastikoa dudanez, ezin diet plastikozko botilarik jarri mini inbernadero/babesleku moduan. Bola urdinak eta arrautza azalak ere bota izan ditut, baina ez dira nahikoa, baratza handi samarra baita. Zer egin dezaket?", "answer": "Babeslekua jarri duzu bai, barraskiloena. Eta horiek gutxi balira, baita bareena ere. Hor egongo dira gustura asko plastikoaren itzalean eta lurraren hezetasunean. Biek jango zituzten zure piperrak. Ilundutakoan inguratu eta miatzea besterik ez duzu izango gertatzen ari denaz jabetzeko. Ikusitako bareak eta barraskiloak bildu eta hil edo beste bizilekuren batera eraman\u2026 Oso zaila izango duzu babestea, baina saiatu landaretxoak kabitzen diren botila estuak topatzen, gero plastikoaren zuloetan sartzeko. Plastikoaren zuloa irakitzeko ebaki bat egin eta gero handitutakoan kendu eta ebakia bildu. "}
{"id": 136, "question": "Egunon, garoa edo iratzea galtzeko ekaineko zein egunetan moztea den egokiena jakin nahiko nuke?", "answer": "Egokiena ilgoran moztea da eta lore edo fruitu egunean bada hobe. Aurten ekaineko ilgora 6tik 18ra arte izango da. Lore eta fruitu egunak hauek: 6, 9, 10, 14, 15 eta 18 arratsaldea. Uztaileko ilgora ere ez da txarra. Ilgora 3tik 16ra izango da eta lore eta egun egokiak 3, 4, 5 goiza, 6 arratsaldea, 7, 11, 12 eta 16 goiza. "}
{"id": 137, "question": "kaixo bi gereziondoak moztu behar genituen etxeko paretaren obra egiterakoan ez dakit horregatik den ala ez, baina gaixo daude, ez dute fruiturik eman aspaldi, batek gainera adar handi bat hilda du. hemen bidaltzen dizkizut argazkiak. Eskertuko nizuke esango bazenidan zer egin sendatzeko mila esker Esther", "answer": "Zerorrek esan duzu, obra egiterakoan moztutako adar handi horiek utzi dituzten zauriak ezin itxi eta bertatik sartu da barru-barruraino gaitza. Hezurdun fruitua ematen duten arbolak oso sentiberak dira, zauriak kontuz egin behar zaizkie, gainontzean hemengo hezetasunarekin zauritik onddoak sartzen dira. Nire iritziz arbola horiek etorkizun pattala dute. Adar handia iharra duen horrek behintzat\u2026 Adar iharrak kendu eta zer buelta ematen dioten ikusi. Gaitzari aurre egiteko gorrinaren aurkako tratamendua erabili: asun ura, salda bordelesa eta xaboi potasikoa. Euri giroa datorren bakoitzean aurrez tratatu. "}
{"id": 138, "question": "Hiru urte daramat gardenia landara batekin, tiestuz aldatuz ta lur azidoa jarriz, ura be nahikotzu, beti eze. Horri gutxikin dabil, handitzerakoan, bejegitu ta galdu iten dauz, kimu berriak oparo, baina horriak handitzerakoan galdu. Kalean dago arratzaldeko eguzkitan bakarrik. Ze falta dau? Esk asko", "answer": "Gardenia da nik ezagutzen dudan landare mokofinenetakoa. Euskal Herri hezean ez dut eder eta mardul urtetan bizi den bakar baten berririk. Lur azidoarena ongi, baina ongarriketa nahitaezkoa du. Urarena ere bai, beti euri ur epela, ez kanilako kaltziodun ura; baina garrantzitsuagoa da egun beroetan hezetasuna hostoetan izatea lurrean baino. Zaila da hori lortzea kanpoan bizi delarik, baina egun beroetan eguzkiak jotzen ez duen orduetan hostajea oparo ihinztatu. Arratsaldeko eguzkia da txarrena. Eguneko gogorrena da, egunaren bero guztiaren errematea. Hobe litzateke \u201cahulagoak\u201d diren eguzki orduak izatea. Beirate baten atzean ageri da argazkian, kontuz horrekin, eguzkiak erraz erre ditzake hostoak. Arratsaldeko eguzkira begira badago, mendebaldera dagoela dio. Hortik beste arazo bat ere baletorke: haizearena. Haize nagusia mendebalekoa da, eta haize-pasan bizitzea ez du atsegin. Neguan 15\u00baCtik gora egon behar da. "}
{"id": 139, "question": "Kaixo Jakoba, limoiondo bati kelatoa bota diot burdin falta konpontzeko. Zenbat egunetan egin beharko zen tratamendua? Eskerrik asko", "answer": "Kelatoa dosi oso txikietan erabili behar da, gainontzean emandakoaren zati handi bat alferrik galtzeko arriskua dago. Urtean zehar 3-5 emanalditan banatzen da. Limoiondoak ia urte osoko ziklo mugitua duela kontutan izanda egin banaketa. Bestetik, lur karetsua ez zaio komeni eta loreontzian bizi bada kanilako ura beharrean euri ura erabili ureztatzeko. "}
{"id": 140, "question": "Orain ere galdezka gatoz. Zer da hau Jakoba? Eta Zer egin? Prunus persica da. Ez dakit argazkia atxikitzea lortu deten", "answer": "Lepra da argazkiko muxikaren hostoetan ikusten dena. Taphrina deformans esaten zaion onddo batek eragiten du. Neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran begiak puztu eta irekitzen hasten direnean erasotzen du. Lehenik loreak irekitzen dira eta gero haien azpitik kimu eta hosto berriak etorriko dira. Irekiera horretan onddoaren esporak begi barrura sartu eta kutsatzen ditu lehen hostoak. Jeneralean gerora kon pontzen da, hosto berriak garbiak ekarriz, baina ez beti. Tratamendua salda bordelesarekin egiten da. Asun ura nahasiz gero hobe, baina xaboi potasiko pittin bat ere. Tratamendua lehen lorea ireki aurretik egin behar da, eta azken lorea zimeldu denean errepikatu. "}
{"id": 141, "question": "Kaixo Jakoba, Sagarrondo bateko enborraren beheko partearen azalean halako zuloak edo arrailak atera zaizkio. Badirudi janda dagoela. Ez dakit zer den eta pentsatu dut zuhaitza moztea datorren urtean beste bat landatzeko, nahiz eta loratan egon. Eskerrik asko", "answer": "Zulo edo arrail, nik esango nuke zauriak direla. Zauriak azala jan dion animaliaren batek edo inguruan lanean aritu den makinaren batek eginak izango dira. Hala ere zauriaren ertzetan orbaina indarrean egiten ari dela ikusten da. Nik uste dut urte pare batean ia erabat itxiko duela. Janaria eman eta gaitzak eta izurriteak zaindu eta etorriko da. Zauriak berriz ez gertatzea komeni\u2026"}
{"id": 142, "question": "Goizeko eguzkia duen terraza handi samar batean jarri nahi genituzke ale batzuk. Bazkalondoan galtzen du eguzki argia. Aukera dugu igokaria zein bestelakoa jartzeko. Aholkurik? Bestetik, sasoi egokia da? Milesker", "answer": "Edozein arrosondo mota jarri dezakezu. Zenbat eta handiagoa egiteko barietatea izaan, orduan eta loreontzi handiagoa beharko du. Eta handia esaten dudanean handia da, batzuek 100 litrotik gorakoa beharko dute. Tamaina da aukerarako baldintza bat eta bestea arrosondoak loraldi bakarra izatea, udaberrian, batez ere; eta bestea uda amaiera arte loratzen direnak. Lehenek loraldi bikaina izaten dute, betea eta barietate askok usaintsua. Bigarren motakoek lorea bakanago ematen dute, lore gutxi, baina luzez. Tamaina dela eta igokariak ez direnak lurraren mailan edo goian txertatuak izan daitezke; horrek arrosak zein mailatan izango ditugun aginduko du. Gero kolorearen aukera\u2026 Nik denetatik jarriko nuke\u2026 "}
{"id": 143, "question": "Kaixo, maiatzeko ze egun lirateke onenak patata ereiteko? Eskerrik asko,", "answer": "Patata ez da hazia, erreserbako tuberkulua baizik. Erein egiten duzula iruditzen bazaizu ilgora eta landatu egiten duzula uste baduzu ilbeheran. Beti sustrai egunean. Ilgoran 19, 20 eta 21 izango dira; ilbeheran, aldiz, 29, 30 eta 31. "}
{"id": 144, "question": "Egunon, Nire etxeko melokotoietan argakian ikusten den onddoa atera zait (Taphrina deformans). Uste dut Kupre oxikloruroarekin tratatu dezakedala. Nola egin beharko nuke? Orain fruituak dauzkat zuahitzaten. Eskerrik asko", "answer": "Argazkirik ez da iritsi baina melokotoiondoen gaitz hedatuena da urte sasoi honetan. Kuprearekin tratatzen da, bai, bere forma guztietan: oxikloruroa, salda bordelesa\u2026 Neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran begiak puztu eta irekitzen hasten direnean erasotzen du. Lehenik loreak irekitzen dira eta gero haien azpitik kimu eta hosto berriak etorriko dira. Irekiera horretan onddoaren esporak begi barrura sartu eta kutsatzen ditu lehen hostoak. Jeneralean gerora kon pontzen da, hosto berriak garbiak ekarriz, baina ez beti. Tratamendua salda bordelesarekin egiten da. Asun ura nahasiz gero hobe, baina xaboi potasiko pittin bat ere. Tratamendua lehen lorea ireki aurretik egin behar da, eta azken lorea zimeldu denean errepikatu. \nOrain alferrik samar da tratatzea. "}
{"id": 145, "question": "Egunon! Tomate mota desberdinak inguruan jarri ezkero, fruitu ematean jasotako hazia ez da bakoitzaren motakoa izango, ezta?", "answer": "Hurbil baldin badaude polinizazio gurutzatua gertatzeko aukera handitu egiten da. Tomateak berez badu bere burua polinizatzeko eta gurutzaketa apaltzeko joera; barietate batzuk besteek baino gehiago\u2026 Horri autopolinizazioa esaten zaio. Baino hazia nahastutakoa izateko aukera ez da baztertu behar. Gerezi tomateak eta saihets nabarmeneko barietateek, adibidez polinizazio gurutzatua izateko arriskua dute. Barietate nahasgabe edo garbiak jaso nahi izatera aukera seguru bakarra isolamendua da. Landare bat aukeratu edo lore multzo bakanak eta muselina finezko oihalarekin edo begi oso-oso txikiko sarearekin bildu eta itxi, erleak eta polinizatzaileak ez sartzeko moduan. Hor barruan sortu diren fruituek dituzten haziak autopolinizazioaren ondorio direnez barietate garbiari eutsiko diote. \u00a0\u00a0\u00a0"}
{"id": 146, "question": "Arratsaldeon Jakoba, argazkian bidaltzen dizudan arrosa handi egin denez ontzitik lurrera birlandatzea egokiena izango dela pentsatzen ari naiz . Inurriz beterik dago ordea. Kaltegarriak izan litezke arrosarentzat, ala ez? Birlandaketarena ilbeheran eta sustrai egunean egin beharreko lana da, hori ikasi dugu \ud83d\ude09, eta horrez gain zeozer kontutan izan beharko neuke? Eta inurriei jaramonik bez, ala zeozelan eraso? Milesker", "answer": "Inurriengatik ez arduratu. Beraiek moldatuko dira egoera berrira. Landaketa egunak bai horiek dira. Ahalik eta azkarren egin lan hori, izan ere udaberria amaitzen ari da eta negu amaiera.-udaberri hasierako lana da. Orain egin eta uda beroa bada ureztaketa zaindu, lehen urtean behinik. \u00a0"}
{"id": 147, "question": "Sagarrondoari bacilus turingesis, Neem eta jaboi potasikoaz tratatzeko komentatu zenigun maiatzeko azken astean eta ekainaren bi astetan, gero beste pausu bat geratzen zen lira jauzi eta gerorako baina ez dugu gogoratzen eta melokotoiari tratatzeko erremedioa? Orriak tximurtuta daude, eskerrik asko.", "answer": "Bi gai nahasi direla iruditzen zait. Batetik sagarrondoaren harjoaren izurritearen tratamendua, ondo daude bai produktuak baita denborarena ere. Bestea melokotoiaren leprarena. Horren tratamendua loraldiarekin lotzen da. Neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran begiak puztu eta irekitzen hasten direnean erasotzen du leprak (Traphrina deformans). Lehenik loreak irekitzen dira eta gero haien azpitik kimu eta hosto berriak etorriko dira. Irekiera horretan onddoaren esporak begi barrura sartu eta kutsatzen ditu lehen hostoak. Jeneralean gerora kon pontzen da, hosto berriak garbiak ekarriz, baina ez beti. Tratamendua salda bordelesarekin egiten da. Asun ura nahasiz gero hobe, baina xaboi potasiko pittin bat ere. Tratamendua lehen lorea ireki aurretik egin behar da, eta azken lorea zimeldu denean errepikatu. "}
{"id": 148, "question": "Okondotik idazten dizut. Jakin nahi nuke nola akabatu argazkian bidaltzen dizun landarearekin. Hemen usta esaten diogu.", "answer": "Uztaoa, lapaitza\u2026 izen asko du euskaraz. Sustrai eta guzti ateratzea da onena baina egingarria den aukera bakarra moztu eta moztu egitea besterik ez da. Simaurrarekin edo aziendaren larretzearekin ugaritzen da. Loretzen denean haziak zabaltzen ez utzi. Eta ahal izanez gero udaberri-udan hostajea ipurditik moztu. Kalte handiena ilgoran moztuta egiten zaio. Ilgoraero mozten baduzu, laister desagertuko da. Ilgora onenak, beretzako kaltegarrienak maiatzekoa, ekainekoa eta uztailekoa dira"}
{"id": 149, "question": "Kaixo! Gurean beti belarra ekain amaieran mozten da, negurako ganbaran gordetzeko. Data hori maiatza hasierara mugitu ezkero zein onura eta desabantaila ikusten dizkiozu?", "answer": "Ni ez naiz lan horiek data jakin batzuei lotuta egitearen aldekoa. Belarra moztu, ondu eta jasotzeko lanak, adibidez, noizko lanak dira? Nik belarrari berari begiratzen diot. Negurako belar ondu onena izateko. Kalitate goreneko bazka izateko, noiz moztu? Belarraren energia guztia hostoetan dago eta une jakin batean garatu eta lorea ematea erabakitzen du. Energia hostoetan eta lorean egongo da. Lore hori ernaldutakoan hazia bihurtuko da; orduan energiaren zati handi bat hazian pilatuko da. Hazitan dagoenean mozten badugu hazi asko erori eta galduko da ganbararako bidean. Niretzako sasoi onena, beraz lorea irekitzen duenean da. Zeuk ikusi, ondo ikuskatu eta zuen belazeko belar nahasketako belar gehienak loratzen direnean nik orduan moztu eta onduko nuke. Eguraldiak laguntzea beste upeleko sagardoa da\u2026"}
{"id": 150, "question": "Apirila erdi aldera erein nituen kuia, kuiatxoa eta beste batzuk. Orain ari dira ernatzen. Haunditzen direnerako ez ote al da beranduxamar izango baratzean landatzeko? Martxoan erein nituen txikoria eta beste batzuk ez dira ernatu :(", "answer": "Ez, ez. Lasai hartu landaketa sasoia hasia da, baina ekainaren amaiera arte landatu ditzakezu kuiatxoak, kuiak ahalik eta azkarren. Beste horiek ez ernetzearena zer ote da? "}
{"id": 151, "question": "Lurretara pasatzean horrela gelditu zait. Bi aste ondoren honela dago. Lurrari bota diot humus eta perlita. Gaizorik dago edo biziko al da? Mila esker Jakoba", "answer": "Ahuakateondo hori sufritzen ari da eta ez edonola. Beroa, aldameneko lanpararen argi erretzailea\u2026 Atera azkar kanpora, ez noski izotzak harrapatzeko moduko toki batera, baina bai 20 gradutara egongo den salatik balkoipe batera edo antzeko toki batera. Argi asko duen eta udan beroa izango den toki bat behar du. Eta ez ahaztu ureztaketa, lehenengo urtean garrantzitsua da. "}
{"id": 152, "question": "Kuia haziak uretan ipini ondoren, ondoratu egin behar al dute sano badaude?", "answer": "Batzuk ondoratuko dira eta beste batzuk, gehienak seguruenera ez. Onena ernatze saioa egitea da uretan busti ondoren heze dagoen paper edo batean edo lurrean erein eta egun gutxitan somatuko duzu sustraia sortzen duen edo ez. \n\u00a0"}
{"id": 153, "question": "Iratzeak ipurditik atera edo moztu? Ondoren anitz ongarritu?", "answer": "Ipurditik ateratzen ez baduzu jai izango duzu. Iratzeak izugarrizko sustrai erreserbak izaten ditu. Horiak akabatu ezean berritu eta berritu egingo da. Nik uste dut aukera onena lurra irauli eta sustrai horiek azaleratu, ahalik eta gehienak bildu eta kendu. Iratzea egon den tokian lurra azidoa egongo da, beraz karetzek on egingo dio. Ongarria baino garrantzitsuagoa da karea. Landaketak egin aurretik denbora tartea izanez gero, biak egin ditzakezu, ongarritu eta karetu, baina ilargi bateko aldearekin. "}
{"id": 154, "question": "Brokoli, baina eta beste lore batzuetan zomorro hau hostoak zulatu eta landarea zimeltzen hari da. Zer egingo nuke honi aurre egiteko?", "answer": "Aza jendearen arkakusoa da. Hobeto esanda arkakusoetako bat. Tratamendua egiten hasi ahalik eta azkarren. Ez da erraza akabatzea, salto egin eta ihes egiten dutelako. Tratamendua egiteko nahasi xaboi potasikoa eta rotenona edo piretrina (intsektizida naturalak biak). Tratatu hiru-lau egunetik behin, alerik ikusten ez duzun arte. Tratatzerakoan ondo ihinztatu landareen parte guztiak, arkakusoak berak bustitzea da helburua, beraz alde guztietatik eman ezkutuan daudenak denak bustitzea nahi baita. "}
{"id": 155, "question": "Kaixo Jakoba, Hasi berriak gara. Gereziondoaren hostoetan aldaketa sumatzen ari gara. Herdoiltzen ari ote diren pentsatu dugu baina ez dakigu zer egin kasu honetan. Alea hartzen hasi berri da eta ez genioke kalterik egin nahi", "answer": "Nire ustez Gnomonia gaitza izan daiteke. Apiognmonia erythrostoma onddoak sortzen du. Hezetasunak dakar, batez ere, horregatik horri aurre egiteko neurriak hartu behar dira: inguruan haizea ibiltzea erraztu, lurreko hezetasuna kentzen saiatu, inguruko itzala kendu, hurbilean zuhaitz edo arbolak baditu kendu edo tartea utzi, eta abar. Onddoa hosto ihartuetan mantentzen da, horregatik komeni da erori ahala bildu eta su eman eta erre. Baita udazkenean denak erortzen direnean ere. Sustraietan zauriak edo arbolean (inausketakoak adibidez) izanez gero edota ahula baldin badago errazago erasoko du gaitzak. Salda bordelesarekin ere tratatu daiteke, xaboi potasikoarekin nahastuta eta hosto zaurituak erori baino lehenago. Zortzi-hamar eguneko tartearekin hiru tratamendu eman. Gerora berriz azaltzen bada errepikatu. \u00a0"}
{"id": 156, "question": "Egun on Belazeetan uztabo asko atera da. Bere izena rumex pulcher al da? Eta orduan jangarri ona da olloentzat? https://www.miteco.gob.es/ca/biodiversidad/temas/inventarios-nacionales/iect_rumex_pulcher_tcm34-164118.pdf", "answer": "Uztaoa esaten zaio Rumex generoko landare jendeari. Horietako bat da Rumex pulcher, baina Rumex generoko espezie asko dago Euskal Herrian. Eta denak ez dira R. pulcher. Denak jangarriak direla esango nuke. Oiloekin erraza da saioa egitea. Eman eta jaten badute ongi, bestela edo txarra egiten zaie edo ez dute gustuko. Horiek ere badakite mokofin izaten. "}
{"id": 157, "question": "Zein egunetan inausi ditzaket intxaurrondoak? Aste honetan edo maiatzean.", "answer": "Intxaurrondoak oso toki lehorrean bizi ez badira, Euskal Herriko Hego-hegoan adibidez, ez inaustea hobe da. Inausketak sortzen dizkien zaurietatik gaitzak sortzen dituzten onddoak sartuko dira; hezetasuna handia den tokietan gehiago, bere zaleak baitira onddoak. \nHala ere inausketa egin nahi baduzu oso berandu da, dagoenerako izerdia mugitua baino erabat indarrean dabil. Onena hurrengo urteko martxoaren hasierarako uztea litzateke. Aurten egitez gero maiatzaren 2 egun osoa eta 3 goiza, ilbehera eta sustrai egunak. "}
{"id": 158, "question": "Kaixo! Gure baratzeko lurra analizatu nahi degu jakin ahal izateko ze ongarri komeni zaion. Nola egin dezakegu? Eskerriasko!", "answer": "Eskualde guztietan daude bai Nekazaritza bulegoak eta baita Landa Garapeneko Elkarteak ere. Ez baduzu topatzen zure udalera deitu eta esango dizute zein tokatzen zaizuen. Han argituko dizute zer urrats eman analisia egiteko: muestrak nola hartu, nora eraman eta abar. "}
{"id": 159, "question": "Egunon Jakoba, Bertizaranatik ,Nafarroa. Kuia haziak ereiteko noiz da egun egokia? Esker mila aunitz!", "answer": "Potimarron kuia, kuia guztiak bezala, hemendik atzera nahi duzunean erein. Onena gero bizi eta haziko den tokian bertan ereitea da. Ezin izanez gero ontziren batean erein eta gero landatu. Ereiteko egunak ilgorakoak dira. Ilgora maiatzaren 9 (15:00) eta 22 (21:00) artean izango da. Egun onenak, hala ere, fruitu egunak dira maiatzaren 9, 15:00etatik atzera, 10, 17:00 arte, eta 18 egun osoa. Gaur eta bihar ere ilgora da; biharkoa 13:00 arte ere ez da txarra. "}
{"id": 160, "question": "Gabon. Joan den neguan oloa erein nuen ongarri modura oso buztintsua den lurrean. Moztu eta bertan utzi nuen gero. Orain, lurra landu dutenean (lauhortzeko txiki batekin) ikusi dut harroagoa dagoela, baina gehio harrotzeko karea zabaltzea pentsatu dut. Zer iruditzen, mesede egingo dio ala kalte agian? Gero, lekak jarri nahi ditut. MIla esker.", "answer": "Nik uste dut mesede besterik ez diola egingo. Lurrari eman diozun materia organiko hori desegiten eta bertako mikroorganismoen eskuera jartzen lagunduko du, baita zuzenean lurra harrotzen ere. Lekak ere karezaleak dira, beraz\u2026"}
{"id": 161, "question": "Intxaurrondo bati urtero izurrite hau agertzen zaio. Zelai berean dauden beste intxaurrondoak ez dute holakorik. Zer da ? Eta zerbait egin beharko genion?", "answer": "Nire ustez eriniosia deituriko izurritea da. Begiz ikusi ezin daitezkeen akaro batzuk sortzen dute: Eriophyes tristriatus eta Eriophyes erineus. Udaberri bero eta lehorretan lehen hostoei erasotzen diete eta ziztatu eta izerdia zurrupatzen duten tokietan agertzen dira koskortxo horiek. Gero hurrengo belaunaldiak etorriko dira, baina ez dute kalte nabarmenik eragiten. Negua intxaurrondo beraren begietako ezkaten artean igarotzen dute eta hori izan daiteke beti intxaurrondo berean azaltzearen arrazoia. Ni ez nintzateke gehiegi arduratuko. Arazoa areagotzen bada tratamendua hau litzateke: Xaboi potasikoa, Bacillus thuringiensis eta Neem. Tratamendua zaila da, intxaurrondo osoa ondo-ondo busti beharko litzatekeelako. "}
{"id": 162, "question": "Kaixo Jakoba, Aran arbola bat dugu, haran oso goxoak ematen dituena, lehendik ere Hernanitik ekarritako kimuekin txertatua. Zahartzen ari zaigula eta, egokia izango al litzateke, aran landarea erosi eta gure zuhaitzaren kimuak txertatzea? Eta hori egiteko noiz izaten da garai egokia? Halako landareak non erostea gomendatuko zeniguke? Eskerrik asko aldez aurretik.", "answer": "Edozein aranondok balio du aranarentzako mentu oin lana egiteko. Baita Elorri beltza edo basarana ere. Txertatzeko bi sasoi daude: adarreko txertoa egiteko otsaila eta begiko txertoa egiteko uztaila-abuztua. Non eskuratu? Fruta arbolak saltzen espezializatutako mintegi bat da onena. "}
{"id": 163, "question": "Donostiako ekogunean baratze partzelatxo bat daukat eta atzo horrelako 2 musker ikusi genituen. Baratzerako ona da horrelako muskerrak ibiltzea? Milesker eta ondo segi", "answer": "Musker berdea da. Eta laguna dugu hau ere, noski. Kakalardoak, matxinsaltoak, armiarmak, karraskari txikien kumeak etab. jaten ditu. Animalia laguntzaile batzuk ere bai. Adibidez zizareak eta tximeletak. Baina beno, edonola ere aberastasuna ematen dio baratzeari, eta indarra oreka ekologikoari. Zorionekoa zure baratzea. "}
{"id": 164, "question": "Ahalko didazu lagundu limoi zuhaitzak duen gaixoa trat\u00e1rsenos?", "answer": "Nire iritziz ez da gaixotasun bat. Edo gaixotasuna etorri bada arazo fisiko bat izan delako da; nik uste dut kazkabarrak erasotu duela hostajea eta horrek puskatu du. Zauri horien ondoan kolorea galdu du. Eta posible da gero, zauri horietatik gaitza sartzea. Nik janaria emanez lagunduko nioke. "}
{"id": 165, "question": "Goierrin ezpala kimatzeko garairik egokiena noiz litzateke?", "answer": "Ezpela landare hesietako landare gehienak bezala kimuaren hazkundea makaldu denean egin behar da. Ekaina aldera eta bigarren kimaketa iraila aldera. Iazko ireilean kimatu ez bada, orain inausi edo utzi eta ekainean egin. "}
{"id": 166, "question": "Jakin dezue, ia norbaiteri gertatu zaion...? Berdetan jateko baratxuria garbitzen nabil eta zurtoia janda eta har\u00e1 agertu zait...?", "answer": "Argazkian ikusten den hori \"Porruaren harra\" esaten diogunaren krisalida da. Porruaren harra esaten zaio porruan ezagutu delako eta eraso nabarmenenak porruetan egiten dituelako, baina porruaren familiako tipula eta baratxuria ere erasotzen ditu. Euli bat da, Phytomyza gymnostoma, arrautzak jartzen ditu landareetan eta hortik harra sortzen da; harrak hostoen zati zurian ikusten den zartatu hori sortzen du. gero metamorfosia egiteko krisalida hori sortzen du eta lurrera erortzen da. Gero handik eulia etorriko da. Berari aurka egiteko sistema onena saila sare batekin estaltzea da. sareak gehienezko begia 0'8 mm behar du eta goi samar jarri, hostoek ukitu ez dezaten bestela saretik barrena arrautzak jartzen dituzte eta alboetan ere ondo itxi lurreraino. "}
{"id": 167, "question": "Irteera bat egingo dugu herriko umeekin landare mota batzuk ezagutzeko ( apaintzeko loreak, barazkiak eta zuhaitz ezagunenak) eta interesgarria dela iruditzen zaigu honekin batera azaltzea nolako eragina izan ahal duen ilargiak landareak erein, landatu, fruituak batu efo makiletatarako adartak mozten ditugunean azaltzea. Horregatik jakin nahi genuke non bilatu ahal dugun honi buruzko eskema efo informazioa. Eskerrik asko.", "answer": "Hor dituzu urtero argitaratzem ditugun \"ILARGIAREN EGUTEGIA\" eta ILARGIA ETA LANDAREAK AGENDA.\nTopatzeko inolako arazorik bazenu idatzi ARGIAra, bizibaratzea@bizibaratzea.eus edota deitu 943371545"}
{"id": 168, "question": "Kaixo! Gure babek ro\u00f1a hartu dute ta ez dituzte fruiturik ematen, loreak usteltzen dira eta. Alde batetik, nola ekidin ro\u00f1a lehenagotik? Eta bestalde, komeni da orain erabiltzea landare horiek ongarri bezela edo behin ro\u00f1a eukita obeto baratzetik kanpo botatzea? Mila esker!", "answer": "Gorrina harrapatzeak adierazten due\u00f1a da hezetasuna gehiegizkoa dutela. Zergaitik den ondoen zeuk aztertuko duzu: lurra, aldaparik eza, itzala handiegia, iladak elkarren kontra, hurbilegi\u2026 Hori ekidin hurrengoan. \nBaba zuztarrak ongarri bezala erabiltzeko inolako arazorik ez. Lurretik tiraka ez atera, moztu, horrela sustraiak eta bertan dituzten bakterio nitrofiloak, lurra aberasten dutenak bertan geratuko dira. \n\u00a0"}
{"id": 169, "question": "Maiatzean zein egun izengo dira onenak tomatea landatzeko? eta bainak, kalabazin, ibarrako piperrak eta gernikako piperrak ere maiatzean sartuz gero, ze egun izango ziren onenak? eskerrikasko", "answer": "Landatzeko sasoi onena ilbehera da. Aurten maiatzak bi ilbehera izango ditu: apirilaren 25eko 13:00etatik maiatzaren 9ko 15:00 arte eta maiatzaren 22ko 21:00etatik ekainaren 5eko 23:00 arte. Ilbeheraren barruan fruitu egunak izango dituzu egokienak, galdetzen duzun landare multzo horri kendu nahi diogun mozkina fruitua baita. Fruitu egunal hauek izango dira: apirilaren 29 eta 30; maiatzaren 1, 9 (15:00 arte), 26, 27, 28; ekainaren 5."}
{"id": 170, "question": "Urtero bezala, etxeko tomatearen haziak erein ditugu baina aurtengoan hostoak \"V\" forman jarri dira, goruntz okertuta. Zergatik ote? Eskerrik asko", "answer": "Nire ustez ez dago inolako gauza arrarorik tomate landare horietan. benetako V forma hazitik sortzen diren hasierako \"hosto\" sinple itxurako horiek, kotiledoi izenekoak, ematen diotela iruditzen zait. Ondoren sortu diren benetako hostoek forma normala dute. Agian beste urteekin alderatuta argi kopurua edo argiak nondik-eta nola ematen dien aldatuko zen zertxobait eta horrek aldatu du hostoen norabidea; norabide hori beti argiarunzkoa baita.\n\u00a0"}
{"id": 171, "question": "Orain dela 2 hilabete ipini nituen 2 aguakate eta bateri hostoak irten dizkio ete bezteari loreak direla ezan lei, normala da hori??", "answer": "Bai normala da bai. Bere bizileku berrira etorri aurretik gertatutakoa ezagutu beharko genuke, baina argazkian ikusten diren horiak lore multzo dotoreak dira, bai."}
{"id": 172, "question": "Kaixo. Kipula gorria kanpoan landatzeko ezin da garain egokia?", "answer": "Kipula urte guztirako kontserbatzeko asmoarekin landatu nahi baduzu sasoi onena joan da. martxoaren erdia aurretik egiten da. Hala ere oraindik saia zaitezke. hori bai ahal baduzu ilbeheran landatu. Hurrengo ilbehera hilaren 25ean 13:00etan hasten da."}
{"id": 173, "question": "Gorotza zabaldu ondotik, 15 bat egunetara, lurrean erreka zabaldu eta tipulak jartzerakoan kisu bizia bota daiteke?", "answer": "Zuzenean landareen zainetara ez. Zuzenean sustraietara ez jarri kisu bizia erre egingo lituzke eta. Onena duzu kisua lurraren azalean arin arin nahasi eta handik egun pare batera egitea landaketa. Kisua ematea eta landaketa artean euri arin bat edo ureztaketa bat baldin balego hobeto."}
{"id": 174, "question": "Kaixo Jakoba, menditik hartutako gerezi hazitatik landareak atera nituen pasa den urtean, negua pasa dute eta hasi dira esnatzen. Landare pare batek hostoak ximel xamarrak zituela ikusi nituen eta azpi aldean bediratzerakoan, ez dakit arrautzak edo mamorroa ageri ziren. Argazkietan ez dakit antzemango diozun\u2026 zer dira , zein eragin dute eta zer egin lezaket hauekin akabatzeko. Landareak etxeko lurretan jartzeko asmotan gara. Eskerrikasko", "answer": "Argazkian ikusten den hori mamorroa da, zorria. Gereziondoa asko gustatzen zaio eta batzuetan inurriek eramaten dituzte gero beraiek haien hondakinak aprobetxatzeko. Tratamentua erraza da. Hiru gai nahasita eman: xaboi potasikoa, Bacillus thuringiensis eta Neem. Hirurak nahasian da onena baina agian hasi xaboiarekin bakarrik. Ihinztagailu bat, 1-2 litro ur, prestatzeko goilarakada ttiki erdi bat nahikoa da. Eta horrekin ondo busti hostoak goi eta behe. Ahal baduzu hostoak dena ur hoprretan sartzea ere txarra ez. zortzi egunero busti. Garbitzen ez bada hiru horien nahasketa prestatu (bakoitzak bere dosia esango dizu)"}
{"id": 175, "question": "Egun on Jakoba.\r\nLimoiondo gazte bat daukat baratza ondoan eta argazkian ikusi dezakezun mantxa atera zaio hosto pare batean. Zer egin dezaket?", "answer": "Nire iritziz hotzak kalte egin dio. Gaztea bada lehen urteetan babestu egin behar da: azpian simaur berria jarri hartzitzen ari den artean beroa eman diezaion, enbortxoa oihal gozoekin bildu, txapelaren lana egingo dion estalki bat jarri\u2026 Hotzak eta kazkabarrak ere jo dutela esango nuke, zulotxo horiek eta zulatzera iritsi gabe baina orbaintxo horizta horiek kazkabarrak jotakoaren seinale dira.\n"}
{"id": 176, "question": "Kaixo Jakoba\r\nGaldera 2 ditut:\r\n1-2022 ko eta 2021eko uztetako tomate haziak ditut. Zein uztakoak aholkatzen didazu aurten ereitea?\r\n2-Zein hile eta egun zehatz dira egokiak ereiteko tomate haziak?\r\nMika esker zure laguntzagatik\r\nToki naiz Lekeitiokoa\n", "answer": "Nik biak ereingo nituzke. Aukera eskasak badituzu azken urtekoak. Biak eginda ikusi gero zein landare etortzen diren indar handiagoarekin eta haiek landatu.\nEreiteko sasoia, negutegian landatzeko urtarriletik maiatzaren erdira artekoa da, gero martxotik uztaila erdira arte landatzeko. Kanpoan landatzez gero martxoan erein eta maiatza eta ekainaren erdira arte landatu.\nDatorren martxoko egun onenak 16 egun osoa, 17 goiza, 24 arratsaldea eta 25 goiza izango dira\n"}
{"id": 177, "question": "Noiz da sasoia tomate hazia ereiteko?\n", "answer": "Negutegirako edo berotegirako urtearen hasieratik maiatzaren erdira arte. Kapoan landatzeko bada, martxoa eta apirilean. Beti ilgoran eta ahal baduzu fruitu egunean. Adibidez martxoan ilgora 16tik 28ra da, eta 16 eta 17 goiza dira egun onenak; apirilean ilgora 12tik 25 eguerdira da, eta 12, 13 eta 21, azken horretan 11:00-17:00 artean ezik dira ewgun onenak. .\n"}
{"id": 178, "question": "Kaixo:elorri beltza batzuk ditut fruitua ateratzeko.\r\nNoiz komeni kimatzea??\n", "answer": "Elorri beltza berez ez dago inausi beharrik fruitua eman dezan. Bi inausketa mota onar ditzake. Bata gaztetan forma emateko, enbor bakarra utzi eta handik sortzen diren adar gutxi batzuk hautatuz. Honi segika urtero kendu beharko dizkiozu enborrean sortzen zaizkion altsumak; berez zuhaixka izanik horiek erruz emateko joera baitu. Inausketa hau noiznahi egin, altsumak ikusi ahala kendu. Beste inausketa mota burua argitzekoa litzateke; basaranen bilketa errazteko batez ere. Elkar gurutzatzen diren adar arantzatsuak bakandu. Inausketa hau loraldiaren aurretik edo ondoren, juxtu hostoak ateratzen ari direnean, egin dezakezu, izerdia mugitzen ari denean.\n"}
{"id": 179, "question": "Egunon\r\nNonahi ikusten ari naiz, baratzak galdetu eta Gero ostoz tapatuta uzten.\r\nBaino nere zalantza da, ez al da hobea hotza lurrarentzat?\n", "answer": "Orbela lur gainean hedatu eta hura erabat estaliz hotzetik babestu eta lurreko bizitzari eutsi egiten zaio; bitartean desegin ahala ongarria izango da. Ongarri berdea ereiten dugunean ere antzeko zerbait lortu nahi da, gero ebaki eta benetan ongarri bihurtu arte. Lurra soilduta egoten bada, hotza barreneraino sartuko da, ondorioz bertako mikroorganismo batzuk, onak eta kaltegarriak hilko dira. Baita ere hotzak lurra harrotu egingo du. Baina, azala agerian izanda, lurra erreko du eguzkiak, hotzak bezala eta euria egiten duenean lurreko jakiak mugitu eta alde egiteko arriskua dago. Beraz zeuk erabaki\u2026\n"}
{"id": 180, "question": "Noiz landatu beharko dut sustraia duen gorostia ?\n", "answer": "Sustraiduna diozunean edo loreontzi batean dago edo lurretik aterako duzu sustrai eta guzti. Loreontzian bizi bada nahi duzunean landatu; beti erer izotzik ez den sasoian. Onena, hala ere, udaberriaren hasiera da. Hostorik galtzen ez duten landareak landatzeko sasoia horixe da.\nGorostia lurrean bizi bada eta tokiz aldatu nahi baduzu, sustraiak ebakiko dizkiozu ateratzerakoan eta sufrituko du, beraz orduan bai nahitaez martxoa aldera landatu, ahal baduzu ilbeheran eta sustrai egunean. Datorren martxoan egun hauek izango dira: 5, 8, 9 eta 10\n"}
{"id": 181, "question": "landatu daiteke eguzkilorea? nola? mila esker\n", "answer": "Landatu baino egokiagoa da ereitea; hacia ereitea alegia. Loratu den eguzkiloreak gero haziak emando ditu. Lore bakoitzeko bana. Hazi horiek jaso, toki lehor ilun eta hotz batean eduki. Onena kanpoan, neguaren gorebeherak sentitu ditzaten, Gero Otsaila-martxoa aldera lurrean erein. Hazi ttikiak direnez oso lur gutxi behar du gainean, ia ezer ez. Toki gozo batean jarri eta lurrari lehortzen ez utzi. Maiz ureztatu behar da, baina lurra ito gabe, haziak ematen duen sustraitxo berria usteldu egingo litzateke era. Hortik sortzen den landarea ontzi handi batera edo lurrera birlandatusustraije guztiarekin eta ahalik eta lur gutxien galduaz.\n"}
{"id": 182, "question": "Kaixo, noiz da baba landatzeko egunik egokiena baratzan? Eskerrik asko\n", "answer": "Pentsatzen dut landatu esaten duzunean erein adierazi nahi duzula, eta baba diozunean baba handia edo udaberriko baba berdeaz, alea lehortu aurretik jaten den horretaz ariko zarela. Baba hori, ilarra bezala, ilgoran ereitea komeni da eta egun onenak fruitu egunak dira: gaur abenduaren 5 eta bihar 6 10:00ak aurretik. . Hala ere ilgora duzu 9 arte, bera barne. Hurrengo ilgora abenduaren 24tik 2023ko urtarrilaren 5 arte izango da; fruitu egunak abenduaren 31 18:00etatik urtarrilaren 1 12:00 arte, urtarrilaren 2 16:00 arte eta urtarrilaren 5 12:00-22:00 tartean.\n"}
{"id": 183, "question": "Non eros ditzaket zure liburu guztiak?\n", "answer": "\n\n\n\n\nwww.bizibaratzea.eus webgunen sartu eta azoka atalean dituzu bertatik eskatzeko moduan; baita +34943361545 telefonoan ere. Etxera bidaliko dizkizute zuzenean. Liburudenda askotan ere eskuera dituzu. Beste era batera datorren astean Durangoko Azokan.\n\u00a0\n\u00a0\n"}
{"id": 184, "question": "Bertoko artoa erein dut bi urtez eta kokoren batek atakatu du. Hautsa ikusten da artoan. Zer da? Zer egin daiteke?\n", "answer": "Udaberrian loratzen dira urkiak. Apirila-maiatza aldera. Gero udan edo udazkenaren hasieran hedatuko dituzte haziak.\n"}
{"id": 185, "question": "kaixo!! Harrak azaldu zaizkit brokoli artean...zeozer ba al da uxatu edo akatzeko ekologikoan?\r\neskerrikasko\n", "answer": "Har handi horiek ikusten errazak dira. Brokoli sail izugarria ez baduzu bilatu, bildu eta akabatzea da errazena. Hostoan kosk non egin duen nabarmena da, zulo handia uzten baitu eta erraz topatuko dituzu harrak. \u00a0Nahi baduzu hostoak eta buruaren azpiko aldea errautsez zikindu daitezke; gustuko izango ez dutenez beste nonbaitera alde egingo dute. Hala ere adi ibili, ez bai dira urrutira joango. Tratamenduetara jota intsektizida erabili dezakezu: xaboi potasikoa, Bacyllus thuringiensis eta Neem.\n"}
{"id": 186, "question": "Noiz komeni da kimatzea geranio gitanilla? Ilbeheran egin beharreko lana dela ulertu dut, baina zein dira egun egokienak?\n", "answer": "Huntza geranio edo geranio zintzilikaria udaberriari begira inausi behar da. Izerdi berria datorrenean. Luberritzen denean ihartutako adarrak, izotzak erretakoak eta luzeegi dauden adarrak moztu. Azken horiek bizirik badaude aldaxkak egin eta ugaltzeko erabili. Inausketa beti ilbeheran egin behar da eta ahal baduzu sustrai egunetan, Ilargiaren Egutegian topatuko dituzu horiek.\n"}
{"id": 187, "question": "Kaixo, aurretik baratza zen baino 3 urtetan zehar sasipean egon da lur sail bat eta udaberrirako prestatu nahi degu. Sasiak kentzean lurra biluzik eta harrotuta geratu da. Ximaurra bota eta ongarri berdea landatzea komeni zaigu? Ze ongarri berde gomendatzen diguzu?\n", "answer": "Nik simaurrik ez nuke emango. Laharpean egondako lurrak harroak eta aberatsak dira. Aberastasun horri eusteko eta lur azala ez zokortzeko ongarri berdea da egokiena. Nire ustez hemen lur gehienetan lan onena egiten duena oloa eta txirta nahasketa da. Oloa esaten den tokian garagarra edo zekale izan daiteke, baina oloak sustrai sakonenak luzatzen ditu. Txirtaren ordez pagotxa ere erein daiteke.\n"}
{"id": 188, "question": "Azken aldian, soroa , menta eta anduraz betetzen hari zait eta ez dakit zein den hauek kentzeko momenturik egokiena.\n", "answer": "Menda (Mentha spp.) eta andura (Sambucus ebulus), biak ala biak, lur gizen eta aberatzetan hazten dira. Nitrogeno asko dagoen lurretan. Hau da, animaliak edo haien simaurrak ugariak diren tokietan. Hasteko nitrogeno hori nola apaldu pentsatu behar da eta bitartean moztu eta moztu. Kentzeko momentu bakar bat ez dago. Onena litzateke sustrai eta guzti ateratzea, baina hala ere berritu egingo da. Nahi baduzu ateratzen jarraitu edo bestela moztu eta moztu. Mozketa beti ilgoran egitea komeni da, egiten zaion kaltea ahalik eta handiena izan dadin. Moztearen helburu nagusia sustraietako erreserbak akabatzea da. Hasi mozten udaberrian eta udan bakoitza azaldu ordurako.\n"}
{"id": 189, "question": "Noiz izango da kiwiak biltzeko egunik onena?\n", "answer": "Bildu eta jasotako kiwien iraupenean pentsatzen ari bazara, hobe duzu ilbeheran biltzea. 2022 honetan azaroan 12tik 25era izango da eta abenduan 10etik 23ra. Egunik onenak azaroan 19 eta 20 eta abenduan 16, 17 goiza, 18 eta 19 goiza izango dira.\n"}
{"id": 190, "question": "Bila ibili ostean, ez dut topatu Aegopodium podagraria landarearentzako euskal izenik. Gazteleraz eta frantsesez baditu izenak. Euskarazkorik ezagutzen?\n", "answer": "Ez dut euskarazko izenik ezagutzen. Nik frantsesari jarraiki Ahuntz-oina\u201d esango nioke. Bera da izen zientifikoaren esanahi zuzenena, baita ere. Aegopodium horrek horixe dio ahuntzaren oina, hostoek harekin duten antzagatik.\n"}
{"id": 191, "question": "Kaixo\nJakobari galdetu nahi nioke, ea hurritz Makilak egiteko ze hillabete den egokiena eta ilbehera edo ilberri, izan behar duen.\nEskerrikasko\n", "answer": "Esaerak dio urrian hasten den ilgoran ebaki behar direla hurritz makilak. Ilgora hori urriaren 30ean hasiko da eta azaroaren 12 arte luzatuko da. Hurrengo ilgora ere ez da txarra izango, azaroaren 27tik abenduaren 9ra artekoa.\n"}
{"id": 192, "question": "Kaixo, Jakoba; jakin nahi nuke ze egu den egokiena baratxuriak eraiteko eta ze tarte utzi behar da??\r\nEskerrik asko\n", "answer": "Baratxuria azaroan hasi eta otsaila amaiera arte erein daiteke. Udazkenean ereindakoak burua egiteko izan ohi dira. Denbora tarte horretan denean freskotan edo berdetan jateko ere erein daiteke. Errenkaden artean 20-25 eta aletik alera 10-12 zentimetroko tartea utzi. Berdetarako edo fresko jateko jarri nahi baduzu burua oso osorik sartu dezakezu. Burutarako hobe aleka. Ereintza hori ilbeheran egin behar da eta ahal baduzu sustrai egunean. Azaroan ilbehera 12arratsaldetik 25era izango da eta sustrai egunak 19 eta 20. Abenduan, berriz, ilbehera 10etik 23ra eta sustrai egunak 16, 17 goiza, 18 eta 19 goiza izango dira.\n"}
{"id": 193, "question": "Noiz jaso ondo konserbatzeko, Ira\u00f1eta, Nafarroan bizi dira\n", "answer": "Bi baldintza kontutan izan. Batetik ahalik eta beranduen, fruitua arbolean den artean aberasten ari delako. Bestetik Izotza egin aurretik. Izotzaren beldur ez bazara utzi lasai arbolean bertan. Izotzak datozela jakin arazten dutenean aurretik bildu. Luze irauteko ahal baduzu ilbeheran jaso.\n"}
{"id": 194, "question": "Gabon. Mizpirak jasotzeko zein egun da onena? Eskerrik asko\n", "answer": "Mizpira ez da beste fruituak bezalakoa. Sagarrak, adibidez, jaso eta ahalik eta gehien irautea nahi dugu. Mizpira aldiz purikatuta, erdi ustelduta, jaten dugu, orduan baita benetan gozoa. Hala ere irautea nahi baduzu ilbeheran jaso beharko zenuke; purikatzea nahi baduzu ilgoran. Urriaren 16 arte ilgoran gaude, 16tik 29ra ilbehera izango da eta 30etik azaroaren 12 arte ilgora. Irauteko egun onenak sustrai egunak dira: urriaren 23, 24 eta 25. Purikatzeko, aldiz, fruitu egunak: urriaren 11, 12, 30 eta 31 eta azaroaren 7.\n"}
{"id": 195, "question": "Noiz erein dezaket ilarra? Zein egunean?\n", "answer": "Ilarra udazkenean eta neguaren hasieran ereiten da. Lehenak irailaren erdia aldera eta azkenekoak otsailean. Ilar barietate batzuk oso altuak egiten dira eta ziklo luzea dute. Beste batzuk motzak dira eta azkarrago hazten dira. Barietatearen arabera erein. Ziklo luzekoak lehenik eta ziklo motzekoak azkenak. Beti Ilgoran erein eta fruitu eguna bada hobe: urriaren 11, 12, 30 eta 31 goiza, azaroaren 7,26 arratsaldea eta 27, abenduaren 4 arratsaldea. Ilargiaren egutegia eskuera baduzu begiratu Ilgorako lore egunak, horiek ere ez dira txarrak.\n"}
{"id": 196, "question": "Arratsaldeon.\nDagoeneko negurako zuhaitzen aldaketarekin pentsatzen hasia nago eta aurten gaztainondo batzuk aldatzea gustatuko litzaidake.\nZuri entzuna dizut Iparraldean badela norbait urte luzeetan haziak gorde eta zuhaitzak dituena.\nEskertuko nizuke bere berri emango bazenit, helbidea, telefonoa.. .\nMikesker aldez aurretik\n", "answer": "Iparraldean lan hori egin duen mintegia Lafitte da, Lekornen du egoitza, baita salmenta gune haundi bat Baionako sarreran ere.\n"}
{"id": 197, "question": "Kaixo!!!!!\nBaratzeko landare ezberdinen hazi bilketa eta konserbazio ikastaro bat egitea gustatuko litzaidake, zein gomendatuko zenidake????!\nEskerrikasko\nUnai\u00a0\u00a0\n", "answer": "Hona bide batzuk, ea nahi duzuna topatzen duzun.\n\u00a0\n1.- Donostiako Cristina-enea Fundazioari lotutako HAZIERA egitasmoa: https://www.cristinaenea.eus/eu/haziera-proyecto-haziera\n\u00a0\n2.- Euskadiko Hazien Sarea\nhttps://haziensarea.org/eu/hasiera/\n\u00a0\n3.- Nafarroako Hazien Sarea\nhttps://redsemillasnavarra.com/\n\u00a0\n4.- Espainia, Euskal Herria, Galizia eta Catalunyako Hazi Sareen sarea\nhttps://www.redsemillas.info/presentacion/contactos-de-la-red/\n\u00a0\n5.- Sagarrondoekin eta abar lanean ari dira Abbadia Gazteluan. Ea hemendik kontaktu zuzena lortzen duzun.\nhttps://cpie-euskal-itsasbazterra.eu/\n\u00a0\n"}
{"id": 198, "question": "Noiz jasotzen da lupuloa. Errenterian dago landatua\n", "answer": "Nik ez dut zuzenean lupuluaren uzta ezagutu. Horretan ibili derenek diote arte bat dela uztaren une egokia aukeratzea. Lupulu lorearen barruan garatzen den lupulinaren usainaren arabera erabakitzen da. Horrek gero non erabiliko dugunari (sagardoa, garagardoa...) usain hori erantsiko dio. Abuztuaren amaiera eta iraila aipatzen dira; barietatearen, landarearen adinaren eta eguraldiaren arabera aldatuko da eta zeuk eman nahi duzun gustu horren arabera...\n"}
{"id": 199, "question": "Bela Zuriaren loraldia\nEgun on denoi, espatafilo honek ez dozta lorerik emiten nahiz eta ongarria bota. Zer egin?\u00a0\n\u00a0\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Bela zuria deitzen Diogu Spathiphyllum wallisii landare horri. Nik oso ondo ikusten dut. Again denbora pixka bat itxaron beharko duzu. Ikusten denez lehengo lorea berdetzen ari da. Hori erabat zimeltzean hasi dezake hurrengo loraldiaren zikloa. Bitartean ongarritu bai baina agian luberritzea ere komeniko da. Lur guztia aldatzea, alegia.\n"}
{"id": 200, "question": "SAGAR MUZTIOA KONTSERBATU\nKaixo Jakoba,\nErantzuteko tartetxo bat baduzu, galdera bat egin nahiko nizuke.\nSagar bilketa hastekotan gaude eta muztioa egiteko asmoa dut. Litroko beirazko botila batzuk erosi ditut (argazkiak eransten dizkizut).\nZein da, zure iritziz, modurik onena muztioa botila horietan kontserbatzeko? Nola egin nezake \"Ba\u00f1o maria\" botila mota horrekin?\nBa al dut etxean beste modu hoberik muztioa botila horietan kontserbatzeko?\nEskermila zure denboratik, zinez estimatua!\nBesarkada bat.\n\u00a0\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Ez naiz gai horietan espezialista baina ezagutzen dudana azalduko dizut. Kontserbatzeko tenperatura jakin bat harrapatzea eta horretan zenbat denbora mantentzea da gakoa, bakterioak hiltzeko. Errazena pasteurizatzeko makinatxo bat eskuratzea duzu (baserritarren kooperatibetan alokatzen dituzte). Horrela botila horietan sartu aurretik muztioa 75-80 gradu artean jartzen da eta zuzenean bete eta taparekin itxi egiten da. Tenperaturak garrantzi handia du: tenperatura bajuetan muztioa freskoagoa eta fruta gustu handiagoa izango du. Tenperatura handiekin konpota gustua hartzen du. Botila bete eta ahalik eta azkarren itxi behar da. Gero etzanda jarri, barruko muztio beroak tapa ere berotu dezan. Gero hoztu denean tapa barrurantz sartuta egongo da. Ondoren nahi bezala jaso.\nBeste aukera zeuk aitatu duzun Maria Bainua da. Horretarako botilak muztioz bete, ondo itxi eta uretan sartu behar dira. Gero ur hori irakiten jarri eta muztio guztia eraman behar da tenperatura horietara. Botilaren barruko likido osoa berotzeko konpota gustu hori hartuko du.\n"}
{"id": 201, "question": "Zer egin dezaket azelgetatik zer kos pora uxatzeko?\n", "answer": "Argazkiko hori ez da zerkospora, zorria da, zorri beltza. Zerkospora onddo batek sortutako gaitza da. Gaiza, ez zomorro edo izurrite bat. Hor gazbi ikusten dira zomorroak- Tratamentu intsektizida egin behar duzu: Bacill\u00f1us thuringiensis, Neem olioa edo esentzia eta xaboi potasikoa. Lasai eman garbitu arte. Bitartean jateko inolako arazorik ez duzu.\n"}
{"id": 202, "question": "Sua egiterakoan keroxeoa eta egunkaria erabiltzen badut, errautsa kutxatuta egongo da?\n", "answer": "Kerosenoak metal astunak ditu (Beruna, Kadmioa\u2026), eta nik ez nuke erabiliko baratzean edo lorategian, lurra betirako kutsatzeko arriskua ekiditeko.\n"}
{"id": 203, "question": "Tomate haziak nola gordetzen dituzu?\n", "answer": "Tomatea ondo aukeratu, guk nahi ditugun ezaugarriak dituena: dasta eta usain ona, forma egokikoa, azala, kolorea\u2026 Sano dagoen ale bat aukeratu. Haziak erauzi. Haziak lika baten antzekoa dauka inguruan bi eratara lehortu daiteke: likarekin toki bero batean jarri, eguzkitan ez, zabal-zabal eginda likan lizuna ez sortzeko. Lika kentzeko haziak pilatuta ontzi batean jarri toki beroan baita; usainarekin igarriko diozu hartzitzen ari dela; egun pare batera atera eta irazteko sare batean jarri eta uretan pasa garbi-garbi egin arte; gero zabal-zabal eginda jarri eta aste betean lehortuta egongo dira. Paperezko zakutxoetan sartu eta ontzi hermetiko batean sartu hezetasuna bereganatzen duten silikonazko poltsatxo horietako batekin. Toki fresko eta ilun batean eduki edo hozkailuko barazkientzako txokoan.\n"}
{"id": 204, "question": "nola tratatu\n", "answer": "Hostoak herdoildu itxura baino gehiago kolorea galdu eta zilar tankerako azala dute. Hori azpian ikusten diren platanondoaren tigreak egiten du. Intsektu horiek ikusten dira garbi hostopeko argazkian. Intsektizida nahasketa hau aplikatu astero garbitu arte: Bacillus thuringiensis + Neem esentzia edo olioa + xaboi potasikoa.\n"}
{"id": 205, "question": "Kaixo\r\nAbuztuan zein dira egun egokienak patata ateratzeko?\r\nEskerrikasko!\n", "answer": "Patatak luze irauteko ateratzeko egun onenak ilbeherakoak eta sustrai egunak dira. Abuztuaren 23tik irailaren 5 eguerdira arte da ilbehera, dena ona, baina onenak sustrai egunak: abuztuaren 29, 30 eta 31 eta irailaren 1 arratsaldeko 13:00 arte.\n"}
{"id": 206, "question": "Egun on Jakoba\r\nZuri galderak luzatzeko hau omen da bideetako bat, horretaz baliatuko naiz.\r\nHagin zalea naiz, hazitik landarea sortu eta zuhaitza nola bihurtzen den ikustea ikaragarria da niretzako.\r\nGauza da duela hogei bat egun sano sano zeuden haginetako bat zimeldua topatu duda la oporren bueltan. Zure iritzia jakin nahiko nuke, lehortea izan daiteke? Ondokoek ez dure igerri\r\nHerbizidaren batek kaltetu ote du?\r\nLur desegokia?\r\nEskertuko nuke zure iritzia emango bazenit.\r\nEskerrik asko\r\nAnder\n", "answer": "Zorionak zure haginzaletasunagatik!\nHebizidarena ez dela dirudi; inguruko belarretan ere igarriko litzateke, haginean baino nabarmenago gainera, bere eragina.\nLehortea izan daiteke horrela ihartzearen arrazoia. Bestela ikusi beharko litzateke inguruko belarrak mozterakoan enborraren oineko azalari kalteren bat egiten zaion; oso ohikoa da sastrakak kentzeko eskuko makinarekin edo bestelako makinekin azala jo eta zauritzea\u2026\nHaginak lehortzen ikusi izan ditut txakurren pixaren eraginez ere\u2026 Ikusten al duzu txakurrik berari pixa egiten? Baten egin eta atzetik denek han utzi behar izaten dute bere usaina\u2026 Eta hagina erre egiten da. Horretarako beste landare gehienak baino ahulagoa da.\n"}
{"id": 207, "question": "Arratsalde on Jakoba! Ortuko bai\u00f1a, piper eta tomatieri, justo lurre susterraz batzen dan puntuen, atxikituteko argazkiko hori urten jakie. Zer izen al dan? Zer ein geinke?\nEskerrik asko aldez aurretik,\nJon Arzubia\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Nire ustez lepoko gaitza da. Berozaleak diren landareen lepoan onddo batek eragiten du. Onddoak garatzeko hezetasuna behar dute eta arazoaren iturria horixe dela esango nuke. Ureztatzen ari al zara? Gehiegi ureztatzen ari al zara? Nahiz eta tamainan ureztatu lurra ez al da behar bezala drainatu eta lehortzen? Landareak itsatsi ondoren ez eman urik.\n"}
{"id": 208, "question": "Kaixo jakoba, perexila noiz erein daiteke?\n", "answer": "Perrexila ilbeheran ereitea komeni da, ahalik eta beranduen, ahal dela hurrengi urtean garatu eta loratu dadin. Ekainaren 29an sartuko gara ilbeheran eta uztailaren 12 arte luzatuko da. Ilbehera osoa izango da egokia, baina egun bereziki onak uztailaren 1 eta 10 izango dira.\n"}
{"id": 209, "question": "Egun on,\r\nEkaina bukatzerako, ilarrak atera ondoren, posible izango litzateke patatak ereitea? Edo oso berandu da.\r\nMila Esker!\n", "answer": "Oso berandu da. Apirilean edota maiatzean ereiten da, bero handiak etortzen direnerako bildua izateko. Uztaila erdirako gutxi gora behera. Nahi izatera saioa egin eta uztailean patataren zarba gorritzen ikusten baduzu, txikiak atera eta berria bezala jan. Hala ere lekadunen ondoren ondoen etortzen diren landareak hostoak baliatzen dizkiegunak dira: uraza, eskarola, zerba, ziazerba, azak\u2026 Eta ilarra kentzerakoan zarbari tira eta ez atera. Moztu eta sustraiak bertan utzi.\n"}
{"id": 210, "question": "Ze distantzira sartu\n", "answer": "BIZI BARATZEA liburuan babarrunaren fitxan jartzen duena ekarriko dizut:\nArba, makila edo parda jartzeko, errenka batetik bestera 70-90 cm tartea utzi, eta zulotik zulora 50 cm-koa. Zuloko 4-7 ale bota.\nBabarrun motza ereiteko, makilarik behar ez duena, errenken artean 60-70 cm eta zuloen artean 40-50 cm utzi.\n"}
{"id": 211, "question": "kaixo,\r\nJaponiako astigarrari buruzko informazioa nahiko nuke.\r\nnola, noiz eta non landatu, eta lehen oinarrizko zainketak.\n", "answer": "Astigar japoniarraren izenarekin astigar espezie eta barietate asko ezagutzen da. Orokorrean hitz eginda zuhaixkak edo zuhaitz txikiak dira, bere hostoen kolorearengatik erabiltzen dira batez ere, urte osoko kolore bereziak eta udazkenean hartzen dutenarengatik. Garrantzitsua da baita ere eitea edo forma osoa. Hau da zein tamainakoa egingo den jakitea garrantzitsua da, forma hori hartzeko enbarazurik izan ez dezan eta bere dotorezia\u00a0 guztiaz gozatzeko. Horretarako zehatz-mehatz zein barietate den jakitea ezinbestekoa da.\nTokia aukeratzerakoan kontutan hartzeko beste baldintza argitasuna da. Ez zaio erabateko itzala gustatzen; erdi itzaletan edo eguzkitan landatu. Honetarako ere barietateak zeresana badu. Finenek erdi itzala nahitatezkoa dute.\nLoreontzian baduzu orain landatu dezakezu, baina kontutan izan aurtengo udan erruz ureztatu beharko duzula. Beste aukera duzu loreontzian mantendu, hor ere erruz ureztatuz, eta udazkenean azaroa abendua aldera landatu.\nAzkar eta indarrean haztea nahi baduzu ongarriketa ez ahaztu. Urtero azaroa aldera ongarri organikoa eman bere inguruan, ez enborraren aldamenean hostoaren bueloaren parean baizik.\n"}
{"id": 212, "question": "Aupa Jakoba!\nLandareei hazia nola atera ikastea gustatuko litzaidake. Fruituei (tomate, kuia, etab.) erraz egiten dut baina apio, perejil, borraja... -ekin ez dut jakiten nola egin, eta azkenean handi egin eta lorea ematen duten arren ipurditik atera eta baztarrera botatzen ditut, aprobetxatu gabe. Berdin gertatzen zait bestelako landareekin ere (cinta, regadera...). Non ikas dezaket hau?ikastarorik, zure landareen liburu berrian...?\nEskerrik asko aldez aurretik!eta gora baratzak!!!\nMaria\u00a0\n", "answer": "Hazi handiak ematen dituzten landare horietatik haziak erauztea ez da hain zaila. Hazi txikiak ematen dituzten beste landare horietatik bildu eta jasotzea bai, zailagoa da. Hala ere aipatzen dituzun perrexila, borraja eta abar berez hedatzen dira. Haziak erori eta inguruan jaiotzen ikusiko dituzu. Horretarako landare oso-osoa ihartu zen arte ez kendu. Utzi haziei heldu eta zailtzen. Nahi baduzu ondoren landare osoa poliki-poliki atera edo moztu eta paper baten gainean astindu edo esku artean estutu eta hazi ttikiak eroriko dira. Bestela bertan utzi eta inguruan jaioko dira landare berriak.\nHazien sareak badira ia lurralde guztietan eta horiek ikastaroak moldatzen dituzte gehienak udaren amaiera aldera. Adibidez Euskal Herriko Hazien sarea, Aleka, Kristina Enea Fundazioko Haziera, Nafarroako Hazien sarea eta abar.\n"}
{"id": 213, "question": "Aupa Jakoba!\nGalderatxo bat, zure liburuan irakurri dut kuien atalean, komeniagarria dela landatutakoan inguruan inaurkina jartzea landarea hobeto itsasteko. Landare guztiei komeni zaie hau egitea (piper, tomate...) udara partean behintzat? eta hazten direnean, edo euri egunak direnean kentzea komenigarri ikusten duzu hezetasuna dela medio (kantauri isurialdean)?\nEskerrik asko aldez aurretik!eta gora baratzak!!!\nMaria\u00a0\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Landarea txikia denean inaurkina jartzea ez da kaltegarria eta giro beroak badira alderantziz lagungarria da. Gutxiago ureztatu beharko duzu eta beste belarren konpetentziarik ez du izango. Kontuz ordea euri asko egiten ari bada, hobe ez jartzea. Eta jarrita badago kendu, edo behintzat landareengandik urrundu.\n"}
{"id": 214, "question": "Idea eta sasiak galtzeako....noiz moztu behar dira?\r\nHitzaldi baten entzun neuntzun ekain eta uztaileko hilgoran baia zure egutegie ez doa bat beste egunkaroegaz\n", "answer": "Maiatzeko, ekaineko eta uztaileko ilgorak dira mozteko onenak. Hiruretan mozten baduzu hobe.\nMaiatzekoa joan da. Ekainekoa 15 arratsaldetik 28ra izango da. Uztailekoa 13tik 26 eguerdira.\n\u00a0\n"}
{"id": 215, "question": "Kaixo, baratzean baba txiki beltzaren landare ederrak ditut. Momentu honetan, loraldiaren ondoren, landareak izugarri garatu dira (2 metro baino gehiagoko landareak) eta leka aunitz eta mardulak dituzte.\u00a0\n\r\nProzesuaren amaiera iristen ari den honetan ez nago ziur nola egin. landareak erabat lehotzen utzi behar al ditut, babarruna izango balitz bezala? zer aholkatzen didazue?\n\r\nArgazki batzuk bidaltzen dizkizuet. Milesker eta ondo izan.\u00a0\n\r\nTxisku Txiki.\n\u00a0\n", "answer": "Baba beltx txikia eltzekari gisara jateko jaso egiten da. Horretarako ondo lehortu behar da, jasoptzeko babarrunak bezala. Horretarako lasai utzi, lekaren barruan dauden aleak janariz osatu eta zaildutakoan landarea ihartuko da, baita lekak ere. Orduan lekak Bildu, areago lehortzen utzi eta aletu eta jaso. Landare iharra ez atera ipurditik, moztu eta sustraiak bertan utzi lurra aberasten dute. Moztutako landareak ere luar pilarako oso onak dira, osorik edo txikituta. On egin!\n"}
{"id": 216, "question": "Egun on.\r\nZuhaitz, zuhaixka edo landare bat landatu nahi dugu gure amaren errautsekin batera.\r\nJakin nahiko genuke ekainaren erdialdean landatu ahal izango genukeela, ondo hazteko bermea izateko.\r\nLursaila Donostiako Ibaeta auzoko lokal batean dago.\r\nIbarbide batean dagoenez, eguzkia eta itzala jasotzen ditu egunean zehar.\r\nEskerrik asko erantzunagatik.\r\nLuis Garmendia\n", "answer": "Nik zalantzarik gabe hagina jarriko nuke. Bertakoa da, hostorik ez du galtzen eta oso gogorra da. Txakurren etengabeko pixa errekek bakarrik akabatzen dute. Toki txiki samarra bada hagin zorrotza jarriko nuke (Taxus baccata Fastigiata Robusta) toki zabala eta enbarazurik egiteko arriskurik ez badago hagin arrunta (Taxus baccata)\n"}
{"id": 217, "question": "Kaixo, hilabete hontako ze egun da egokiena patata ereiteko? Mila esker!\n", "answer": "Erein egiten dela uste baduzu Ilgoran, eta ahal izanez gero sustrai egunean: 19an, 20 arratsaldean, 21ean eta 22 goizean; baita 29, 30 eta 31. Landatu egitewn dela uste baduzu Ilbeherara itxaron eta egun bereziak ekainaren 8, 9, 10 eta 11 goiza.\n"}
{"id": 218, "question": "Arratsalde on, Jakoba:\nBide hau aukeratu dut zuri arazo bati erremedioa jartzeko esperantzaz.\u00a0\nKultibo mahai bat det etxean 1,5 m karratukoa. Inurritegi bat daukat bertan eta letxuak etab landatu aurretik ura irekiten bota\u00a0 nuen lurrera, inurriak akabatu asmoz. Ba, ondoko tiestoetara zabaltzea besterik ez det lortu eta olibondo tiestoa ere inurriek hartu dute. Letxuak tipulinak eta marrubiak ere hartuta jarraitzen dute.\nZer egin dezaket?\nEskerrik asko aldez aurretik eta barkatu eragozpenak.\nArgitze\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Ez da lan erraza inurriak uxatzea. Loreontzietan daudenak bidaltzeko egingo nukeena zera da loreontzia oso osorik uretan sartu eta eduki gau batez edo egun oso batez gutxienez bertan. Entzun izan dut ozpina ere ez dutela gustuko. Ozpina urarekin urardotu eta esprai batekin busti maiz-maiz dabiltzan inguru guztia.\n"}
{"id": 219, "question": "Arratsalde on:\nZalantzak argitu nahiean, galderatxo bat luzatu nahi nizuke. Aspaldi xamar Urgull, Ulia eta inguruko bide hertzetan \u201cmarrubi antzeko\u201d batzuk aurkitzen ditugu. Batzuk baietz eta besteak kontra ibiltzen gera, alegia marrubi edo beste landare mota bat \u00a0ote den.\r\nBide batez, Argia eta Irratian jarraitzen zaitugunez gure esker beroena Jakoba!\r\nAdeitasunez,\r\n\u00a0\u00a0I\u00f1aki Zubillaga.\n\r\n\u00a0\n", "answer": "Marrubiaren tankerako beste landare bat gero eta ugariago ikusten da bazter hauetan.\nSasimarrubia da, Potentilla indica (lehen Duchesnea indica).\nMarrubiak lore zuria du, besteak horia. Marrubi fruitua konikoa da, bestea borobila. Marrubia zintzilik egoten da, bestea zut goruntz begira. Marrubia gozoa eta bizia da, bestea gozo antzekoa baina zaporegabea eta motela.\n"}
{"id": 220, "question": "Arratsalde on!\r\nBaratzan karakolak eta bareak inguratzen zaizkigu eta ez dakit nola uxatu: karea botatzen dugu buelta guzian baina, ez dakit nola, pasatzen dira eta barazkiak jan. Kalabazinekin ez dugu karrerik ateratzen. Arrautzen azala botatzea ona dela entzun dut baina nola lortu inguru guztian botatzeko adina arrautza azal!\r\nZer beste egin dezakegu?\r\nMIla esker.\r\nAxun\n", "answer": "Errazena harrapatzea da. Horretarako gauez hurbildu behar da eta linterna baten laguntzarekin bildu. Bestea babesguneak jartzea: teilak, adar edo egur pilatxoak eta antzekoak; egun argiz azpian eta tartean babesten direnez miatu eta bildu. Tranpak ere jar daitezke; erabiliena hondoan edo ipurdian garagardoa edo sagardoa duten ontziak ertza lurraren mailan dutela lurrean sartu; edariak erakarrita bertan itoko dira. Gai ekologikoz osatutako produktuak ere badaude, janez gero hiltzen dituztenak.\nLandareen karea edo errautsa jartzeak eragin mugatua du. Ihintzarekin edo euriarekin bustiz gero trinkotzen dira eta mugalari lana galtzen dute.\n"}
{"id": 221, "question": "Egunon\nLote bat tokatu zait herrian sutarako egurra itteko,ze egun die aproposenak mozteko maiatzean?\r\nAgur bat Patxi\n\u00a0\n", "answer": "Maiatzean haltza botatzen da, gainontzeko egurrak ez; horiek hobe udazken neguan. Haltza maiatzeko ilgoran mozten da. Ilgora 19an hasten da eta hilaren amaiera arte iraungo du. Agian egun berezienak ilgorak eta ilberriak bat egiten dutenak izango dira, maiatzaren 30 eta 31.\n"}
{"id": 222, "question": "Noiz bildu? Azala lehortzean? Ala orain berdea dagoela?\n", "answer": "Gaur egun ilarra berdetan, fresko eta samur-samur dagoenean jateko biltzen da hemen. Garai batean baba edo babarruna bezala lehortu eta lekale edo eltzekari bezala erabiltzeko jasotzen zen.\nFreskotan jan nahi baduzu berdetan bildu eta ahalik eta azkarren jan. Gutizia ederra da.\nLehortu eta eltzekaria nahi baduzu, leka ihartu arte utzi bertan eta gero bildu, lekak aletu eta jaso.\n"}
{"id": 223, "question": "Zein egun dira egikienak maistzean\n", "answer": "Sagardoa eta gainontzeko edariak botilaratzea ilbeheran egiten da. maiatzean 5 eta 18 artean izango da ilbehera. 16 eta 17 ezik beste egunak onak dira baina onenak 12, 13 eta 14\n"}
{"id": 224, "question": "\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n\u00a0\n\u00a0\n\n\n\n\u00a0\n\n\u00a0\n\n\n\nKaixo Jakoba\nTomate landara hauek ditut etxean. Ortuan labdatzeko gogoarekin daudela esango nuke baina gouz da. 5cm lorontzi hoietan beste hilabete bat izango zenituzke? Aguantatuko dute? Arinago landatu? Ez dakit zer egin. Zuk zer egingo zenuke?\nEskerrik asko\nToki\n", "answer": "Zalantzarik gabe ezin dituzu egun bat gehiago eduki kartzela horietan. Atera eta birlandatu loreontzietaneman orainduten baino lur dexente gehiago. Ahal baduzu orain arte bizi izan diren toki berean eduki landatu arte. Haundi eta txiki badituzu eta agian onena bi landatualdi egitea litzateke onena. Bi data proposatuko dizkizut eta ahl baduzu egun horietan landatu, bietan eguerdia aurretik: maiatzaren 1 eta 20. Lehenean handienak eta gero besteak. Emango diguzu emaitzen berri...\n"}
{"id": 225, "question": "Arratsalde on.\r\nLekak ereiteko unerik egokiena zein izango litzake, apirileko hilgora ala maiatzakoa?\r\nMila esker.\n", "answer": "Aurten apirilaren amaieran ere ilgora dugu eta nahi izanez gero aste honetan bertan erein daiteke. Larunbata apirilaren 30 eta igandea maiatzaren 1 oso egun onak izango dira. Maiatzean izango den hurrengo ilgora ere ez da txarra izango.\n"}
{"id": 226, "question": "Zelan uxatu\n", "answer": "Hona BIZI BARATZEAn satorrarern atalean agertzen dena:\n\u00a0\nSatorra harrapatzeko tranpak daude. Beste batzuk kez edo urez betetzen diote satorzuloa, atera arazi eta harrapatzeko. Pazientzia gainezka dutenak munto berriak egiten dituenean aitzurkada emateko zain egoten dira. Askotan satorra akabatu nahiean egiten diren lan hauek bera ernegatzea besterik ez dute lortzen. Eta ondorioa okerragoa da, zulo berriak egingo ditu.\u00a0 Intsusarekin edota tartikuarekin egindako irakinarekin ere betetzen zaiozkio zuloak.\n\u00a0\n\u00a0\nUxatzeko era errazagoa bada: metro eta erdiko burdinezko hagatxoa erdia lurrean sartu eta lurretik ateratzen den beste erdiaren muturrean, plastikozko botila bat sartu buruz behera. Haizea dabilenean botilak dantza egingo du eta honen mugimendua hagatxoak lurpera eramango du. Mugimendu honek sortzen dituen dardarak ez zaizkio batere gustatzen, eta ospa egingo du.\u00a0\n\u00a0\n"}
{"id": 227, "question": "\u00a0\nArratsalde on.\nPagoa kimatu behar dugu eta jakin nahiko nuke noiz den garairik egokiena horretarako.\nMila esker\nLorea\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Pagoa kimatzeko urte sasoi egokiena otsaila edo martxoa da, beti ere ilbeheran. Dagoenerako apirilean gaude eta beraz berandu antzera. Aurten nahitaez egin beharreko inausketa dela uste baduzute ahalik eta azkarren egin. Ilbeheran apirilaren 8, 10:16ean sartuko gara, 21 arte; baina momentu onena 11ean izango da, 13:00 eta 19:oo artean.\n"}
{"id": 228, "question": "Baratze inguruko eta zelaiko asuna bakantzeko Edo hobeto esanda eliminatzeko ze ilargitan moztea komeni da?", "answer": "Beti ilgoran moztea komeni da. Moztu eta moztu indargabetu arte.\nEra berean lur azidozalea da eta beraz karea emanda atzeratu egingo da. Bi gauzak batera egitea onena.\n\u00a0\n\u00a0\n"}
{"id": 229, "question": "Egunon,\nHonela dio erosi dugun metro bateko hagi\u00f1an ontziak: Taxus bacata fastigiata robusta (argazkia behean erantsi dut)\nFastigiata robusta hauek zutabe batean hazten direla dirudi.\nZalantza: mendian landatzekotan gi\u00f1an Urbia inguruan, baina orain konturatzen gara inguruan dauden hagi\u00f1ak ez direla berdi\u00f1ak eta ez dugu nahaste horrekin kalterik sortu nahi.\nAproposa al da landatzea naiz eta beste bariedadekoak izan? Hala ba da, ondo aldatzeko argibide batzuk eskertuko nituzke.\nEskerrik asko.\nPellon falta iada somatzen hasiak gara, itzala luzea...Maite zaitugu Pello! Lurrak arin bekiola..\n\u00a0\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Hagin hori, zuk diozun bezala txorrotx-txorrotx luzatzen da. Ez da hemengo mendiko hagin zabala bezalakoa, hortik \u201cFastigiata Robusta\u201d izen hori. Egia da bere polena nahasteko aukera izango dela mendian landatuz gero. Zeuk ikusi. Forma horretako haginak lorategi eta etxe inguruetan ikusten dira batez ere. Bertan sortutako bat landatzea hobe izango da, bertako hagin bati hartutako hazi batetik sortutakoa alegia.\nTxorrotx hori beste nonbait landatu, orain apirilaren erdi aldera arte horretarako sasoia da. Landatzerakoan kontutan izan lurraren maila orain duen toki berean izan behar duela. Eta lehen urtean erruz ureztatu.\n"}
{"id": 230, "question": "Arratsaldeon Jakoba,\nLarrosa txiki bat daukat leihoan, eta i\u00f1austeko garaian sartu garenez orain ilbeheran, lan hori egitera noa. Baina ondoren, ukenduren bat eman behar zaio ebakidura-zaurietan, ezta? Zer eman ahal zaio?\nMila esker\nItziar\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Landareei egiten dizkiegun zauriak ahalik eta guraize zorrotzenarekin egitea da garrantzitsuena. Zauria airean utzi behar da. Ore antzeko ukenduek mesede baino kalte gehiago egiten dutela aspaldi jakina da. Beraz zauriak utzi bere horretan eta landareari lagundu ongarri ona emanez lurrari.\n"}
{"id": 231, "question": "Pagoari noiz eta nola egin \" trasmotxea\"??(25 urte ingurukoak(\n\u00a0\nEskerrik asko!!\r\n\u00a0\n", "answer": "Ez dakik nolako pagoak diren: lehen lepatuak eta 25 urte utzita egon direnak edo landatu eta 25 urte eta sekula lepatu gabeak.\nBietan inausketa arriskutsua da lepatze hori. Nola egin? Adar berriak eman eta zabaltzea nahi duzun altueran moztu. Noiz beti neguko ilbeheran. Ostiralera arte duzu.\n"}
{"id": 232, "question": "Aste honetan 400 abeto duglas zartu behar dittut, zer da oso berandu??\nEskerrik asko!!\n\u00a0\n\u00a0\n", "answer": "Duglasak ez du hostorik galtzen neguan eta beraz martxoaren amaiera arte lasai landa daiteke.\u00a0 Saiatu beti ilbeheran egiten, izotzik ez den egunean.\n"}
{"id": 233, "question": "Galderatxo bat egin nahi nizuke\nAhalko zenidake aholkatu noiz erein edo noiz aldatu produktuak?\nGipuzkoako Hernanitik hitz egiten dizut\n", "answer": "Hiru bide emango dizkizut ereintza eta landaketa egutegia eskuera izateko:\n1.- BIZI BARATZEAko buletinerako harpidetza. Neronek moldatuko dizut hau. Honela, besteak beste, astelehenero goizeko 08:00etan aste bakoitzean zein lan egin behar diren jasoko duzu.\n2.- Informazio hori bera www.bizibaratzea.eus wegunean \u201cAsteko lanak\u201d atalean daukazu.\n3.- Urtero Bizi Baratzeak argitaratzen duen \u201cILARGIA ETA LANDAREAK\u201d agenda eskuratu, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargia-eta-landareak-2022-agenda/ . Bertan dituzu bilduak lan guztiak, batia egutegi orokor bat ere eta, nola ez, agenda izaki egiten dituzun lan guztiak ondo apuntatu eta jasotzeko aukera ematen dizu. Gero emaitzak eta ilargiaren egoera parekatu eta ikasteko.\n4.- Antzekoa, laburtuagoa duzu ILARGIAREN EGUTEGIAn, https://azoka.argia.eus/produktua/ilargiaren-egutegia-2022/\n"}
{"id": 234, "question": "Honakoa pasatzen zaigu tipulekin:\u00a0\r\nDuela 3 urte hasi ginen tipula plastikoarekin jartzen. Lehen urtean primeran. Ale ederrak eta sanoak. Azken bi urteeta berriz, urtero lekuz aldatuta noski, usteldu egiten dira. Ale dexente txikiagoak eta asko bAratzean bertan usteltzen hasiak kanpotik. Ateratakoan ikusten da zainak dituzten lekuan har txikiak dituztela. Halere ez dakit zein diren lehenak, ustela edo harrak. Onddorenbat ote den pentxatu dut baina aldapan egonda eta ureztatu gabe eztakit ba.\r\nAzebarioekin ere azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian.\u00a0\r\nMila esker.\r\nIraitz\n", "answer": "Usteldura hori zergaitik sortu daitekeen aztertu behar da. Aipatzen dituzun har horiek izan daitezke errudunak. Harrak hozka egiten duen tokian gaitza sartzen da. Beste animaliatxoren batek ere sustraiak jaten dakizkioke. Hark egindako zaurietatik sartuko litzatake usteldura sortzen duen onddoa. Sataina, luhartza... Begiratu ea galeria tankerako zulotxorik ikusten duzuten sailean.\nBeste aukera bat da hezetasun handiegia izatea, plastikoa jarri delako izan daiteke, edo ura pilatzen den tokia delako sustraien hasierako parte hori usteldu daiteke. Pentsatu tipulari hezetasuna ez zaiola zipitzik ere gustatzen. Usteldura guztiak, azken beltzean, hezetasunak ekartzen ditu. Edozein eratara lurra harrotu, ildo-bizkarrak edo muntoak (40 cm inguru altuerakoak) egin eta bere bi aldeetan landatu, eta abar egin saila lehortzeko.\nKontuz gehiegizko ongarriketarekin ere. Tipulari ez zaio ongarria gustatzen, eta baldin bada oso ondo ondua edo luartua. Ondo egin gabekoak ahul haztea dakar eta gaitzetarako samurragoa.\n"}
{"id": 235, "question": "Azebarioekin azken urteetan gaizki. Erne gutxi eta hala ere gero desagertu egiten dira. Zerbaitek janda agian.\u00a0\nMila esker.\nIraitz", "answer": "Azenarioari beroa gustatzen zaio, eguteran erein. Ongarri freskorik ez eman. Ureztaketa ere ez ahaztu ttikia denean, baita tarteko belarrak kentzea ere. Erein aurretik lurra ondo harrotu eta errautsa lodi ematea trikimailu ona da."}
{"id": 236, "question": "Egun on,\nOrtuaren inguruko galdera pare bat dauzkat.\nAurten lehenengo urtea da hazitegia egiten dudana, aurreko urtean landatutakoaren haziekin, alegia. Udan hartutako barazkien haziak sikatu eta aurreko astean jarri nituen. Negutegi txiki bat egin dut eta bertan jarri ditut, irudian ikus daitekeenez.\nGaldera honakoa da, zenbatero ureztatu beharko nuke hazitegia? Negutegiak egun osoa emango du itxita. Nahikoa da goizetako ihintzarekin? Beti hezea egotea komeni da edota landareak berak bezala egunero edo bi egunetan behin ureztatuko dut? Kutxa bakoitzean, nahiz eta bananduta eta identifikatuta egon landare ezberdinak daude (piper berde handi eta txikiak, piparrak, tomateak, txerriak, berenjena, kuia eta kuiatxoa...); maiztasun igualarekin ureztatuko ditut?\nBestalde, ongarria botatzen hasi beharko nintzateke lurrari? Normalean aste santuko oporrak aprobetxatzen ditut ortua prest uzteko, baina aurten apirileko azken astean direnez ez dakit asko berandutzea izango den.\nAldez aurretik eskerrik asko eta zorionak lanagatik,\nZaindu\n", "answer": "Hazia ondo hozitzeko, ernetzeko, lurrak heze egon behar du. Hala ere lurra ez ito. Ihinztagailu bateko lainoztatu eta lurrazala busti. Bandejetan jarri duzuna lur harroa bada maiz-maiz, berak ere ura hartzen baitu. Denak batera ureztatu bai. Haziek portaera beretsua dute urarekiko. Batzuk lehenago jaiotzea da normalena.\nOngarriketa bai, ahalik eta azkarren egin. Orain ongarri ondua bakarrik erabili. Hurrengorako gogoratu lan hori udazkenekoa dela, eta orduan bai bota dezakezu ongarri berrixeagoa.\n"}
{"id": 237, "question": "Arratsaldeon Jakoba,\nEfelido landarea erosi eta aste gutxiren barruan orriak galtzen hasi zan. Leku freskoago baten jarri dut, urik ez dau falta izan ez larregi\u00a0 ez gitxiegi, behar izan duena hezetasuna mantenduz baina... Argazkian ikusi ahal duzunez egoera eskasean dago une honetan.\nEgunero aireztatzen hasi naiz. Ez dakit berbiztu ahal izango dudan.\u00a0\nTiesto berean koleoak erein ditut eta astea bete orduko erne dira jada.\u00a0\nZure liburua kontsultau dut eta lainoztatzea aholkatzen duzu, hori zelan egiten duzu? Dutxara noanean nirekin eraman lurruna jaso dezan?\u00a0\nAhal baduzu erantzun eskertuko dizut\n", "answer": "Landare mokofina da efelidoa. Ez da erraza asmatzen zer toki duen egokia: haize-korronteak, argia eta abar. Ureztaketa ere kontuz egitekoa du. Negu partean ur gutxi eman behar zaio. Udan gehixeago. ETXEKO LANDAREAK liburua baduzula ikusten dut beraz ez dizut uraren atal hori azalduko.Lainoztatzeari dagokionez ihinztagailu edo ura fin xamar zabaltzen duen edozein esprairekin egin dezakezu."}
{"id": 238, "question": "Gabon, Jakoba.\nKontsulta batekin nator. Nire koinadu batek duela Ia 40 urte ipinitako sagasti ederra du Garinen. Urte askotan sagardotegi batera saldu izan du sagar gehiena baina azken urteetan berak sagardoa egiten du etxerako. Emaitza bikaina da. Oso ona!!.\u00a0\n2000ko \"patsa\" baratz ertzean banatu zuen eta sagar landara ugari atera ziren. Onenak (40cmkoak) behin betiko lekuan berlandatu ditu. Gune haizetsua da eta honen helburua zuztar ederrak garatuz, haizeak sagarondoak ez botatzea da. Jakin nahiko luke ea landara hauek aproposak diren \"patroia\" bezala erabiltzeko. Ez du inongo presarik. Bere asmoa landara hauek hazten uztea da enborran neurria txertatzeko gai izan arte. Zer iruditzen? Zein da zure aholkua?. Bide onetik doa?.\u00a0\nEsango diguzu.\nAldez aurretik eskerrik asko harretagatik.\nOndo izan,\nLurdes\n", "answer": "Zorionak sagardoagatik! Ez da etxekoa bezalakorik. Patsak draman hazi pilatik sortutako landarerik ez nuke nik mentu oinetarako erabiliko. Hazi horiek urte askotan zehar hautatu eta bereizitako barietateetako sagarren haziak dira. Frutatarako onak dira, baina ez dira aproposak oinetarako edo gero txertatzeko. Era berean Bakoitza ama batena izango da, barietate desberdinetakoak eta polinizazioan gertatutako hibridazio desberdinetakoak. Honek esan nahi du sortu den horietako bakoitza erabat desberdina izango dela. Nik ez nituzke inolaz ere txertatzeko erabiliko. Ikaragarrizko lana egin eta urtetara jabetuko da akatsaz... Orain bai, erraza dirudi, sagar landare mordoxka pas pilan, baina...\nMentu oinetarako ahal dela basoko sagar makatzak erabili behar dira. Edo sagarrondo txikiak nahi badira saltzen diren klonak."}
{"id": 239, "question": "Egun on. Nafarroako kanpin batean bungalow bat dugu. Albo batean, jardineratxo batean lehengo urtean tomate landare bat eta piper landare batzu oso ondo etorri zitzaizkigun. Etxe atzealdean, tokia badugu baina eguzkiak zuzenean ez dio ematen. Zerbait landatzerik edukiko genuke? Kuia, kuiatxo, piper.... Ur arazorik ez du, ureztatze automatikoa bait daukagu. Eskerrik asko", "answer": "Tomate, piper, alberjinia eta antzekoak fruituak dira eta horiek eguzkia maite dute. Itzaletan oso ondo etorriko dira hostoa kentzen diegun barazkiak: ziazerba, zerba, uraza, eskarola, txikoria eta antzekoak. Oso ospela ez bada baita sustraiekoak ere: azenarioa, errefautxoa eta erremolatxa. Nahi izatera saiatu kuiatxo landare batekin eta ikusiz ikasi."}
{"id": 240, "question": "Tengo un limonero con el aspecto que se ve en la foto. Me han dicho que puede tener un hongo pero llevo un mes ech\u00e1ndole fungicida y ni mejora. Qu\u00e9 puede ser?", "answer": "Para mi no hay rastro de enfermedad ni de hongo. Las marcas pueden ser de haber sufrido una granizada. Tambi\u00e9n vive en un tiesto demasiado peque\u00f1o, rid\u00edculo si queremos que produzca. Y por otra parte clarea o ralea los frutos para que la planta tenga un respiro y coja fuerzas para fructificar mejor en el futuro."}
{"id": 241, "question": "", "answer": "Laranjondoa inausteko sasoia giro epelak eta lurra beroa dagoenean. Hemen azkarrenera apirilean eta ekaina aldera onena. Beti ere fruitualdia amaitu eta loraldi berria irekitzen hasi baino lehenago."}
{"id": 242, "question": "Intxaur amerikanoa noiz adarrak moztu? ", "answer": "Intxaurrondo amerikarra, Juglans nigra, ez da maiz ikusten den arbola. Zorionak inguruan bateren bat baldin baduzu. Adarrak mozteko sasoi onena izerdia mugitzen duenean da eta ilbeheran. Martxoko ilbeheran, alegia."}
{"id": 243, "question": "Kaixo, jakin nahi nuke ilarraren hasia noiz bota behar da, hau da, zer ilargirekin. Nik jarri ditut \"creciente\" n baina esaten didate \"descendente\" an izan behar dela.\r\nMila esker ", "answer": "Ereintza lanak ILGORAn egiten dira. Gazteleraz ascendente. Ahal baduzu lore edo fruitu egunean."}
{"id": 244, "question": "Kaixo Jakoba, Urdazubi tik galdetu nai nuke !! Noiz erein dalia ren bulboak ??Milesker.", "answer": "Otsaileko ilbeheran egin dezakezu, eta Urdazubin baita martxokoan ere lasai asko. Otsailean 13 eta 25 tartean, 18an ezik; martxoan 12tik 23 eguerdira arte."}
{"id": 245, "question": "Galdera bat egin nahi genizuke. Alegiako herri eskolatik idazten dizugu eta jakin nahiko genuke, eskola inguratzen duen burnizko hesian itxitura naturala egiteko enredadera bat nahiko genuke.Hau da gorra eta errez haziko dena, neguan babes beharrik gabe al bada.Zure laguntza eskertuko genuke, erosi eta auzolanean landaketa egin aurretik.", "answer": "Hona nire ustez aukera onenak. Begiratu bakoitzaren ezaugarriak: hosto iraunkorra edo ez, loraldi luzea edo motza, usainduna edo ez... Eta zuek erabaki. Hona sorta: pasiolorea (Passiflora coerulea), jasmina (Jasminum sp.), sasi jasmina (Trachelospermum jasminoides), huntza (Hedera helix, kolore askotakoak), bignonia (Campsis radicans), glicinia (Wisteria sp.), atzaparra (Lonicera caprifolium), klematisa (Clematis sp.), parra gorriak (Parthenocissus quinquefolia eta Parthenocissus tricuspidata). Ea moldatzen dezuten."}
{"id": 246, "question": "Kaixo, Jakoba:\nLimoiondo bat eta mandarinondo bat dauzkagu loreontzi handietan. Urtarrilean ale ugari eman dituzte, eta, erantsi ditugun argazkietan ikus dezakezun bezala, handi samar daude. Hori dela eta, lurrera aldatzekotan gaude. Baina, halere, hainbat zalantza dauzkagu; izan ere, Berastegin bizi gara, Izotzalde auzoan, eta izenak dioen bezala baserria leku laiotzean dugu. Beraz, hauexek dira gure galderak:\n1) Merezi al du lurrera aldatzea?\n2) Hala balitz, non kokatu?\nGuk bi aukera hauek ikusten ditugu:\nLehena lorategira (leku askorik ez dugu) aldatzea litzateke. Han, etxeak ipar-haizetik babestuko lituzke (pittin bat), baina arazo handi bat ikusten diogu: neguan ez du eguzkirik jotzen, batere; izotzak, berriz, gogotik.\nBigarren aukera baratzearen inguruko lur-sailera aldatzea litzateke. Han ere neguan eguzki oso gutxi eta ipar-haizearen aurkako inolako babesik ez lukete izango.\nZalantza horiek argitzen lagunduko diguzulakoan, mila-mila esker! Ondo izan!\nGurenda\n", "answer": "Berastegin nahikoa lan izango dute garrazki horiek kanpoan bizitzeko. Batera edo bestera erabakitzeko, noski eguzki gehien izango duten tokira. Onena aterpe bat izatea da; izotza beti goitik behera etortzen da eta txapela moduko edozerk babestuko ditu. Bi aukera:1.- Baratzean aterpe bat eraiki. Zurezko egitura bat negu partean plastiko garden batekin estaliko dena.2.- Oraintxe dauden tokian lurrean zulotxo batzuk egin eta bertan landatu, teilatuaren babesean.\n"}
{"id": 247, "question": "Sagarrondo zahar batzuk mugarratu ditut eta zauria sendatzeko zer erabil dezaket? Mila esker erantzunaregatik", "answer": "Mugarrotzerakoan zauri handiak sortzen dira. Horiek sendatzea lan zaila eta nekeza da arbolarentzako. Ebakia egiterakoan adarraren oinarrian dituen orbaina sortzeko guneak ez moztea da garrantzitsuena. Zauria estali eta sendatzeko ukenduek kalte besterik ez dute egiten. Zaurian izerdia ahalik eta libreen ibiltzea da orbaina ondo eta sano sortuko denaren berme onena. Ez eman inolako ukendurik. Izatez gero laster ezereztu eta eroriko den ukenduren bat. Nire gomendioa: behi kaka, buztina eta salda bordelesa egiteko oinarrizko hautsa. Ondo nahasi, ur ttantta bat behar badu gehitu eta ore lodi bat egin. Zauria estali, baina euriarekin eta abar laster desegingo da. Salda bordelesak kuprea eta karea ditu, lehortzen lagunduko dute eta fungizida lana ere egingo dute, gaitzen lehen erasoetatik babestuz."}
{"id": 248, "question": "Noiz kimatu kiwiak?", "answer": "Martxoko ilbehera da inausteko sasoi onena. Hala ere giroak epeletik badoa eta egun argitsuak badira otsailekoan ere inausi daitezke."}
{"id": 249, "question": "Kaixo, Jakoba:\nIntxaurrondo handi bat daukagu, eta, fruituak eder eta ugari ematen baditu ere, apur bat kezkatuta gaude. Izan ere, enborraren erdialdean arrakala bertikal handi bat dauka eta azkeneko bi urteetan arrakala hori gero eta sakonagoa egin dela iruditzen zaigu. Negu honetan, berriz, arrakala pixka bat betetzen ari zaiola ematen du, baina ez gaude ziur. Zer iruditzen zaizu? Zure ustez, zer egin beharko genuke? Pena litzateke horrelako intxaurrondo bat galtzea.\nMila esker!", "answer": "Zartadura eta arrakala ugari du arbola intxaurrondo horrek. Hori ez da, ordea, txarra. Arrakalak sortzeko arrazoi ugari dago. Adibidez adar handi horren ingurukoak adarraren beraren mugimenduek sortutakoak direla iruditzen zait; baita adarraren hazkundeak eraginda ere. Goitik beherako handi horri tximistak jotakoa izan daiteke edo gainean duen adarretik sortu eta pixkanaka pixkanaka beheruntz dijoan ustelduraren batek ere. Hala ere garbi dago: zauri haundi hori ederki ixten ari da. Intxaurrondoak indarra eta kemena soberan dituenaren adierazle. Egin dezakezuen onena ongarria ematea da. Adarjearen bueloak hartzen duen lur sail osoa erruz ongarritu. Eta ilargialdi batera karea eman; kare koxkorra eta 200 gramo metro kuadroko. Karearen ordea egur errautsa ere erabili dezakezu, 100 metro kuadroko 20 litro inguru errauts emanez."}
{"id": 250, "question": "Intxaurrondo ta gaztainondo injertatuak landatu berri ditut. Podatzea gomendatzen duzu? Podatu gabe fruitu gutxiago emango dute?\r\nPodatzekotan noiz da sasoi ona?\r\n Eskerrikasko Jakoba", "answer": "Ez inausi, ez. Utzi hazten eta zure alturatik behera adarren bat sortzen badute hura moztu, uda partean uztaileko ilbeheran. Inausi gabe ez dute fruta gutxiago emango. Txertuak egingo du lan hori. Eta luzeago eta hobeto biziko dira. Horrez gain, biak ala biak onddoen erasoekin asko sufritzen duten arbolak dira. Zauriak, badakizu, onddoak sartzeko eta gaitzak barruratzeko bide errazena dira."}
{"id": 251, "question": "Egun on Jakoba! Egurra moztu ondoren zerrin mordoa dut. Nola erabili dezaket hau baratza edo fruitu arbolentzako? Errautsaren funtzio berdina du edo ez?\r\nEskerrikasko bihotzez", "answer": "Zerrauts berriak tanino asko du eta landareak hil ditzake, landare ttikiak. Ez handiak, zuhaitzak, arbolak eta abar. Horregatik handi horien azpian zabaldu dezakezu. Hala ere nire iritzian luartzea edo ontzea da onena. Nahasi simaurrarekin edo luarrarekin Hilabete batzuk utzi ondo usteltzen eta gero erabili ongarri gisa. Bakarrik ere utzi daiteke bazter batean eta luarra bezala landu usteldu arte. \nErrautsa oso desberdina da. Errautsak karearen tankera handiagoa du eta haren antzeko helburuekin erabiltzen da. Zerrautsa ongarritarako edo berdetan belarrik ateratzea nahi ez dugun tokiren batean."}
{"id": 252, "question": "Kaixo, jakin nahi nuke kobrezko haria ea erabiltzen duzun zuhaitzetan.\r\nEskerrik asko", "answer": "Erdi Aroan pentsatzen zuten metalezko hariak eta iltzeak zuhaitzei eta arbolei enborrean sartuz gero ikaragarrizko indarra eta kemena ematen ziela. Burdinezkoak, kuprezkoak eta baita zilarrezkoak ere jarri izan zituzten. Lore gehiago, fruitu gehiago, gaitza gutxiago eta abar. Gerora ere jarraitu izan da jarduera horrekin. Alfer-alferrik ordea. Soilik zauriak egiten zaizkio landareari, eta zauri horietatik gaitzak eta abar sartzen dira. Horrek landarea ahultzen du, inausketak bezalaxe eta horren eragiten du lore eta fruitu gehiago ematea, baina epe motzeko eragina da hori. Askoz lehenago hilgo baita.\nKupre hariarena mahatsondoetan eta tomateetan erabili izan da, batez ere. Gorrinari egiten dio aurre kupreak eta landare horiek bereziki sufritzen dute gorrin gaitzak sortzen dituzten onddoen erasoa. Batzuetan alanbre haria enborrean alderik alde sartzen zaio, tomateari adibidez, eta beste batzuetan buelta eta bira enborraren bueltan jartzen zaio. Ustez landarea gaitz horietatik babestuko da hari horretatik hartuko duen kuprea medio. Maiz egin izan da saio hori, baina ez dago emaitza egokirik ematen duen arrastorik. Beraz nik ez nuke sistema hori erabiliko.\nHobe duzu kuprea bere forma ohikoetan erabili. Beti ere jakinda kuprea neurri batean toxikoa dela kontutan izanda. Hau da, ahal baduzu kuprea erabili aurretik beste tratamentu batzuekin saioa egin: asun edo azeribuztan minda eta abar.\n"}
{"id": 253, "question": "Aupa Jakoba! Gaztainondo injertatuak sartzeko egun ona da abenduaren 20a? Ilbehera da( eztakit ze ordutatik aurrera) eta goizean badirudi ez dela momentu ona? Ze ordutatik aurrera da ona? Ez dit jartzen egutegiak.\r\nMillesker ta zure beste proposamenen bat ere gustora entzungo dut", "answer": "Datorren ilbehera hori ona izango da gaztainondoa bezala, hostoa galtzen duten landare guztiak landatzeko, baita urtarrileko eta otsaileko ilbeherak ere. Abenduaren 20an ilbeheran sartuko gara, 05:35ean, baina ez da egun egokia. 21etik atzera urtarrilaren 1aren eguerdia arte denak onak. Urtarrilean 16 arratsaldetik 28ra eta otsailean 13tik 25era, egun horiek denak barne."}
{"id": 254, "question": "Egun on, Jakoba!Durangoko azokan zure stand-ean egon nintzen, baina jendea zeneukan eta ez nuen aukerarik izan zurekin hitz egiteko. Egutegia hartu nuen ilargiaren eta une bakoitzean egin daitezkeen laburpena biltzen dituena (oso aproposa behar dudanerako) baina ondoko zalantzarekin geratu naiz. Sagarrondoak kimatu (podatu) nahi ditut, eta uste dut orain hasi eta otsaila aldera arte dela sasoia, baina zein egunetan litzateke egokiena....ilargia kontutan hartuta esan nahi dut...Ea erantzuterik baduzun! Aldez aurretik mila esker eta ondo segi! ;)", "answer": "Orain landaketak egiteko garaia da, otsailaren amaiera arte. Sagarrondoak kimatzeko sasoi onena izerdi berria hasten denean da. Hemen martxoa aldera. Itsasalde epelean bizi badira edo gori oso beroak badoaz otsailean ere bai. Baina hori baino lehenago egitea ez da komeni. Inausketa edo kimaketa egiteko onena ilbehera da. Egutegian ikusi ahal duzunez martxokoa 12tik 25 eguerdira arte izango da. Otsailekoa16 eguerditik 28ra."}
{"id": 255, "question": "Noiz garai onena olibondoa aldatzeko?", "answer": "Udaberriaren atarian. Martxoan baita, tokia hotza bada, apirilean ere."}
{"id": 256, "question": "Gabon Jakoba, zein frutarbola landatu leike garai hontatik hasita urte bukaerara arte? Eta non eros daitezke?", "answer": "Hostoa galtzen duten landareak landatzeko sasoia da hau. Azaroaren erdialdetik hasi eta otsailaren amaiera arte. Hostoa galtzen duten fruta arbolak, adibidez: gaztainondoa, mizpira, kakia, mingranondoa, muxika, mertxikondoa, brinoia, paraguaioa, gereziondoa, abrikotondoa, aranondoa, arbendolondoa, udareondoa, elorri beltzasagarrondoa, gurbea edo maspila, pistatxondoa, hurritza, pikondoa, intxaurrondoa, marugatzea, irasagarrondoa, mahatsondoa, kiwa\u00efa, kiwia..Kontutan izan: izotzik izango ez den egunetan egin behar da landaketa..Erosteko bi aukera dituzu mintegietan edo nekazaritza kooperatibatan eta hemendik atzera gero eta ugariagoak izango diren azoketan."}
{"id": 257, "question": "Noiz izango nuke landare berriak sortzeko egunik oberena!!", "answer": "Berandu xamar da aldaxkak egiteko. Neguan babesean izateko negutegi edo antzeko tokiren bat izanez gero aurrera, bestela udaberriko izardialdi berriari itxarotea onena. Beti ere ilbehera egunean eta ahal izanez gero sustrai egunean egin. Azaroaren 30 eta abenduaren 1, adibidez. Itsasten laguntzeko ureztatzeko zumearen azal berriarekin eta hostoekin (txiki txiki egin eta uretan beratzen eduki 2-3 egun) edota dilistekin (paper edo oihal hezean ernatu ondoren txikitu eta urarekin nahasi) egindako ura erabili."}
{"id": 258, "question": "Aspaldiko urteetan artoa eta babarruna leku berean ereiten ari gara, 3000 m2 gutxi gora behera. Urtero kriston artoa lortzen dugu, baina azken bi urte hauetan babarrun gutxi. Babarruna jaiotzen da eta sustraia ihartzen edo usteltzen joaten zaio, barrutik hutsa bezala geratzen da, eta landarea ihartu edo batere indarrik gabe geratzen da. Lur saila A\u00f1organ dago, ez da zelaia, urak korritzen du, nahiko lur hondartsua da. Ilada batetik bestera metro bateko tartea uzten dugu eta zuloen artean 70 cm gutxi gora behera. Zulo bakoitzean bi arto ale eta babarrun bakarra botatzen dugu.\nZer gomendatzen diguzu? (kontuan izan 3000 m2-ko soroa beste leku batera eramatea ez zaigula erraza egingo)\n", "answer": "Kontatuidazu ongarriketa nola egiten duzuten, edo ez duzuten egiten\u2026\nEta urak korritzen duela hori\u2026\nMilesker"}
{"id": 259, "question": "Noiz batu behar dira kiwiak? ", "answer": "Kiwia (Actinidia sinensis), gure lurretan ez da arbolean bertan heltzen edo umatzen. Arbolean utziz gero hotz handiak hastean biguintzen hasiko litzateke, baina denak batera, eta konturatzerako usteltzen ere bai. Kiwia jasotzekoe do gordetzeko nahi baduzu ahal den helduena baina izotzak harrapatu gabe batu behar da. Jeneralean urriaren amaieran edo azaroaren erdia aldera. Eta iraupen luzeagoa izan dezaten ilbeheran.\nBatutakoan toki ilun, fresko-hotz eta egurastu batean zabal-zabal eginda jarri. Garrantzitsuena hori da: argirik ez hartzea, tenperatura ahl den eta baxuena eta airea berritzea. Gero heldu arazi nahi dituzunean, helduta dagoen beste frutaren batekin (sagar, banana...) ontzi edo poltsa hermetiko batean itxita jar\n"}
{"id": 260, "question": "Noiz landatzen da korostia?", "answer": "Neguan hostorik galtzen ez duten landareetakoa da gorostia. Horiek landatzeko sasoi onena udaberriaren hasiera da, itsasaldean martxoan eta toki hotzetan baita apirilaren lehen erdian ere."}
{"id": 261, "question": "Kaixo Jakoba, etxeko balkoian urtebete pasatxo duen limoiondo hau daukat (ikusi argazkia). Galdetu nahi nizun batetik, ea noiz aldatu behar nukeen lurrera, eta bestetik, ea aurretik, ondoren, ala noiz txertatu behar dudan. Milesker", "answer": "Limoiondoak neguan ez du hostajea galtzen. Horrelakoak udazken hasieran edo udaberriaren hasieran landatu behar dira. Limoiondoa bezalako berozaleak direnak udaberri hasieran hobeto. Martxoaren amaieran edo apirilaren hasieran. Txertatu martxoan adarreko txertoa bada eta begikoa bada uztaila-abuztuan."}
{"id": 262, "question": "Zein diztantziara jarri behar dira?", "answer": "Horrek esan nahi du oraindik ez duzutela BIZI BARATZEA liburua eskuratu...Bertan honelaxe dio: errenka artean 25-30 cm eta errenkadaren barruan porrutik porrura 10-15 cm. Zenbat eta tarte handiagoa porruak lodiagoak egingo dira. Tarte estuagoarekin porru meheak baina gehiago."}
{"id": 263, "question": "Intxaurrondo injertatuak landatu nahi ditut pi\u00f1ua botatako lekuan. Viverista batek esan dit agian ez dela ideia ona. Lur azpian geratutako pi\u00f1uen sustraien onddoen ondorioz edo... ze iritzi duzu?", "answer": "Nire ustez pinudia izan izanak ez du eraginik. Hori baino garrantzitsuagoa da lurraren izaerak. Lur buztintsu eta astuna bada nik ez nuke intxaurrondorik jarriko. Buztinaren elastizitatearen eraginez sustraiak autsi egiten dira eta zauri horietatik sartuko dira onddoak. Beraz arazoa ez da onddoak bertan izatea (lur guztietan gutxi edo gehiago daudenak) baizik eta zauriak sortzea. Intxaurrondoari urak erraz alde egiten dion lurra gustatzen zaio."}
{"id": 264, "question": "Noiz inausi? ", "answer": "Nik ez nuke inausiko. Inausketa behar bezala egi ezean fruitua atzeratu egingo duzu edota urte bat edo batzuetarako galdu. Inausi ezean landarea sanoago (zauririk gabe) eta loretarako begiak osatzeko indar handiagoz egongo da. Inausita lore eta fruitutarako kemena apaldu eta adar berriak sortuz lehengo forma berrezkuratzeko grina piztuko diozu. Adarren bat kentzea behar beharrezkoa baduzu, enbarazu egiten duelako edo, martxoaren amaiera edo apirila aldera moztu."}
{"id": 265, "question": "Kaixo zein da larrozak eta ortentziak mosteko garaia?Zure erantzuna espero dutEskerrikasko", "answer": "Arrosondoak eta hortentsiak inausteko sasoi nagusia otsaila-martxoa da. Abuztua-irailean ere egin daiteke, baina landare berriak sortzeko aldaxkak izateko besterik ez. Udaberrikoa da garai nagusia. Ilbeheran egin beharreko lana da. Landareak non bizi direnaren arabera lehenago edo geroxeago egin. Toki epeletan lehenago eta hotzena geroxeago."}
{"id": 266, "question": "Kaixo egun honetak zeintzuk dira kiwiak, zagarrak eta kalabasak batzeko?Zure erantzuna espero dutEskerrikasko", "answer": "Iraupenari begira luzarorako nahi baditugu ilbeheran biltzea komeni da. Urriaren 26tik azaroaren 8 arte. Eguraldiaren arabera lehenago edo beranduago egun tarte horretan. Toki epeletan eta izotz beldurrik ez bada azaroaren 23tik abenduaren 5era arteko ilbeheran ere bai."}
{"id": 267, "question": "Egunon, sagardoa egin nahi degu eta jakin nahi nuke Urrian ze egun diren hoberenak hortarako,Milla esker, Bego\u00f1a", "answer": "Urrian 12tik 26ra izango da sasoi onena.Egun onenak sagarra jasotzeko 12 arratsalde, 13, 21 eta 22."}
{"id": 268, "question": "Egun on\nZer moduz? Arkaitz naiz, Aurtiztik idazten dizut, Itureneko auzotik, Nafarroatik. Duda ttiki bat daukat, aurten baratzean Kakahuetezko kalabazak jarri ditut eta ez dakit noiz bildu behar ditudan. Eskertuko nuke erantzutea, dexente dauzkat eta pena izango zen galtzea.\nEskermila eta segi bixkorrean\nZaindu\nAio\n", "answer": "Kuia denak jasotzeko bide bera dago: kuia landareari lotzen duen txortena lehortu egin behar da. Txortena ondo lehortua dago kolore berdea erabat galdu eta txortenari berari saihets antzekoak sortzen zaizkionean. Jasotzerakoan ez tiratu, txortenarekin askoz gehiago iraungo du. Moztu txortenaren aurretik eta ondoren landarearen adarra. Ondoren jarri kuiak berotan, egun dezente, barrutik gozatu eta kanpotik zaildu egingo da. Ondoren toki fresko eta ondo haizeberritzen den batean jaso. Azkar jan asmo dituzunak ilgoran bildu, irautekoak, aldiz, ilbeheran. Beste muga bat izotzaldia da. Izotza egingo duen susmoa badezute aurretik jaso."}
{"id": 269, "question": "Zer egin larronsondo honekin? ", "answer": "Hasteko ezagutu beharko genuke zein eratako arrosondoa den. Igokaria, arrunta, txertatua..Orokorrean esan daiteke azpitik berritzea komeni dela. Adar zaharren bat behe-behetik moztu eta kimu berri bat sortu dezala. Horrela urtero egin eta urte gutxitan erabat gaztea eta berria den landarea izango duzu. Geratzen dien gainontzeko adarrak ere pixka bat kimatu loraldia biltzeko eta eskuerago, bistaerako izateko. "}
{"id": 270, "question": "Kaixo Jakoba, lagun batek orkidea \"kume\" bat oparitu dit, orain, zuztarra baso bat uretan  daukala daukagu, baina zer egin beharko genuke? Orkideentzako lurra erosi, eta zainak bertan lurperatu? Eskerrik asko!", "answer": "Bai diozun eran orkidearentzako berezia den nahasketa jarri ontzi garden batean eta bertan sustraiak sartu. Luzeenak kanpoan utzi daitezke, antzera egiten baitute lana kanpotik..."}
{"id": 271, "question": "Kaixo Jakoba, ahuakateondo bat daukat ontzian, eta lurrean aldatzeko garai ona noiz den jakin nahiko nuke. Gipuzkoako kostaldean bizi gara. Zenbat leku behar duen ere jakin nahiko nuke, inguruan beste zeozer jartzekotan kontuan izateko.Eskerrik asko.", "answer": "Orain landatu dezakezu. Baina udaberrira arte loreontzian balego bezala ureztatu beharko zenuke, sustrai berri ahulak izango baititu. Beste aukera loreontzian bertan mantendu eta martzoan landatzea da. Tarte handia utzi, oso handia egiten baita eta gero bestela inausi egin nahiko duzu. Tarte handia 8-10 metrokoa, alegia."}
{"id": 272, "question": "Aurten buganbilla honek ez du lorerik eman. Zer egin? ", "answer": "Argazkian ikusten denez arnasik hartzeko adina hosto ere ez zaio utzi.Inausketa kriminala egin zaio eta bizirik irauten nahikoa lan badu. Beraz pentsatu loreak emateko moduan... Loreak emateko lehenengo janaria sortu behar du eta hori hostoetan egiten du. Utzi bake-bakean ukitu gabe eta bi edo hirugarren urtean berriro ederki loratuko da. Adarrek enbarazo egiten badute bildu lokarri batekin horma aldera eta kito."}
{"id": 273, "question": "Kaixo Jakoba! Ba al dakizu esaten Zeraingo mandio tabernaren aurrean dagoen arbolatxo zer dan? Horrelako arbolatxo txiki bat behar dut aterki forma hartzen duena eta ahal izatea autoktonoa noski, asko gustatzen zait honako espezie hau eta ea laguntzerik badaukazun, eskerrik asko!\n", "answer": "Gustu ederra duzu. Neronek ekarri eta landatutakoa da, 1994-95 neguan. Sagarrondo bat da. Barietate negartia da eta txertatua dagoen tokitik hasieran behera ematen ditu adarrak baina gero, indartzean pixka bat gora ere egiten du, 4-4,50 metro arte hazi daiteke. Loraldi zuria du udaberrian eta sagartxo gorriak hostoa eroritakoan ere bertan mantentzen dira, txorien gozagarri. Bere izena Malus x scheideckeri \u201cRed Jade\u201d da, baina normalean Malus \u201cRed Jade\u201d edo \u201cRed Jade\u201d sagarrondoa bezala ezagutzen da mintegietan. Ez da erraza topatzen beraz datorren negu honetan jarri nahi baduzu hasi galdezka...\n"}
{"id": 274, "question": "Euskal jatorriko zenbat tomate barietate daude?", "answer": "Galdera hori zuzen erantzutea ezinezkoa da. Bertokoa edo bertoko jatorria duena zehaztea ezinezkoa da. Landare guztiekin gertatzen dena da prozesu luze bat, urteak eta urteak behar dituena. Denborarekin barietate desberdin bat sortzen eta egonkorzten da. Baina bide horretan barietate izan daitezkeen asko dago. Erantzuna \u201casko\u201d izan beharko luke. Adibidez begira Nafarroan bertoko barietate tradizionalei buruzko ikerketa hau.https://www.navarraagraria.com/categories/item/download/37_5f8c2d589ac763ad6d23e29c64f98206"}
{"id": 275, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nBaserri alboko pagoaren hostoetan koxkor batzuk atera zaizkigu. Zuhaitza itxuraz ondo dago baino ez dakit zerbai egitea komenigarri izango ote den.\r\nMila esker", "answer": "Pagoaren euliak eragiten duen koxkorra da, Mikiola fagi izena du. Jeneralean ez zaio kaso handiegirik egiten."}
{"id": 276, "question": "Noiz erein nezake illarra, aste honetan badaukat aukera??", "answer": "Iraila arriskutsua da ilarra ereiteko. Eguraldi bero samarra egiten badu gaitzak harrapa dezake. Hala ere saioa egin nahi baduzu egin eta zorte on! Hobe urrira itxarotea, hortik atzera nahi duzunean azkenekoak otsaila aldera egiten dira. Beti ilgora eta lore edo fruitu eguna aukeratu behar duzu.Ilgorak honela izango dira: irailaren 15-28, urriaren 12 (eguerditik)-26, azaroaren 9-22 eta abenduaren 6-19. Fruitu egunak: irailaren 15, 16(goiza), 23(arratsaldea), 24 eta 25 (goiza); urriaren 12, 13, 21 eta 22; azaroaren 9 eta 17 (arratsaldea); abenduaren 6, 7(goiza), 14 eta 15."}
{"id": 277, "question": "Zer egin gaitz honekin? Landare guztia kutsatzen du. ", "answer": "Lasai Arantza, ez da gaitza, iturri-belarrak ugaltzeko erabiltzen dituen esporak hazteko guneak dira. Oso ondo bizi denaren seinale!"}
{"id": 278, "question": "Kaixo,\r\n Duela hilabete batzuk zalantza batekin idatzi genizun, bertako 700 haritz landatzeko asmoa genuelako. Lan ona egin genuen eta egun 500 oraindik bizirik daude. Intxaurrondoaren inguruko artikulu bat irakurri dizugu eta bildurra sartu zaigu. Haritza landatuta dugun sailean hiru intxaurrondo ditugu, kaltegarria izan daiteke?", "answer": "Kaixo Ainhoa.\u00a0\nIntxaurrondoak eta haritzak zer tarte dute? Zein tamainako intxaurrondoak dira?\nMilesker\njakoba"}
{"id": 279, "question": "Atsaldeon Jakoba.2 zugaitz intxaur edade berekoak. \nBat, batean ikustezu ihartuta, enborrean lur azalan contra \nkostra zuria. Ze gaxotasun klase izanditeke ? Eskerrikasko.", "answer": "Orain ebaki ondoren garbi ikustend a aspaldiko arazoren bat edo batzuk izan direla hor. Adibidez gainean duten plaza antzeko horri eusten dion horma intxaurrondoak hor zirela egin al zen? Horrek kalte handia sor dezake. Inaustekarik izan al zuen? Ebakietatik ura erraz hartzen du intxaurrondoak eta bihotza usteltzea etorri daiteke. Horrekin batera urarekin gaitzak ere ziztu bizian sartzen zaizkio, beste zuhaitz askori baino errazago...  Aldamenekoak ondo irauteko kontuz inguruan zama jartzearekin. Ohol kastillo hori da adibide garbia. Horrelakorik ez jarri intxaurrondoaren bueloaren parean; gainontzean sustraiak ito, usteldu eta gaitzak hortik ere sar daitezke. "}
{"id": 280, "question": "Kaixo berriroAhaztuta neukal galdera bat, urritzaren egurrak sutarako balio du?Esker mila berriro.", "answer": "Bai noski, balio du bai. Neguko ilbeheran bota."}
{"id": 281, "question": "Arratsaldeon Jakoba.\nLehenengo gauza barkamena Feizbuketit aurretik idatzi izana. Eta, gaiaraz joanta; Eremu bat erosi dut (4000m2), eta dana urritzaz beteta dago. Hiru/lau metrora bat dago. Garai batean oilotegi bat zegoen eta haiei babesa emateko zen. Orain basoa jarri nahi dut, bainan, beste zuhaitz motatakoak ere jarri nahi nituzke.\u00a0\nTerrenoa Hondarribian dago, eta hegomendebalde aldera ematen du.\u00a0\nGustatuko litzaidake urritz asko moztea, eta era berean, beste zuhaitz batzuk jartzea (lizarrak, aritzak, intxaurrak, gaztainak.....). Galdera da, noiz da garai hoberena mozteko hauek (urritzak), noiz den garai hoberena geratzen diren urritzei kimaketa egitea, eta zein distantzia den egokiena zuhaitzetik zuhaitzera.\n\u00a0Erantzuna iritxi baino lehenago, eta barkamena eskaeraren ondoren, eskerrak emateko garai iritxi da.\nEsker mila Jakoba.\n", "answer": "Moztu nahi dituzun hurritzen egurra baliatzeko asmoa baduzu abendua, urtarrila eta otsaileko ilbeherak onenak. Kimatzeko sasoia izerdi berria abiatzen denean da: alde horretan otailean eta martxoan, ilbeheran. Zuhaitzetik zuhaitzerako tartea zein espezie direnaren arabera, baina 4 metro inguru utziko nuke nik eta batzuk koxkortu ahala moztu, egurretarako, eta gainontzekoei tarte handiagoa utzi."}
{"id": 282, "question": "Aupa Jakoba. Egunon Malerrekatik!! Aurten sagar urtea omen da, bistan da, eta sagardoa egiteko tenorea hurbiltzen. Sagardoa eta zukua egi\u00f1ak gara, eta aurten ozpina egiten saiatuko gara. Bele zahar batek zuri galdetzeko esan dit. Nola egin daiteke sagar ozpina? Ezagutzen ahal dituzu motak eta horretarako egin beharreko desberdinak? Eskerrik asko ta segi bixkor!\n", "answer": "Aupa, Zubietatik Zubietara!\nOzpina egitea da errazena. Sagar muztioa edota sagardoa airea hartzen utzi eta laister ozpintzen dira. Horretarako laguntza handia da ozpina egiten den beste nonbaitetik ozpin horren ama eskuratzea, edo gutzienez ozpin pixka bat.\nOnena urte askotarako ozpina egingo duen ontzi batean pentsatzea da. Errazena plastikozkoa, goian boka handia duena eta azpian behe-behetik goraxeago kanila bat. Nik sagardoarena egiten dut. Sagardoz ia goraino bete ontzia eta ama edota ozpina gehitu. Goiko boka irekita mantendu, oihal arin batezkin estalita; airea sartzea behar-beharrezkoa da, baina xakarrik ez. Hilebete batzuetara ozpina egina egongo da. Nik ontziaren erdia ateratzen dut, ozpin ozpina, eta ateratako erdi hori jasotako sagardo hondarrekin edo sagardo garbiarekin bete. Urtero egin hori, erdia atera eta bete. Horrela kalkulatu ontziaren tamaina zenbat ozpin behar dekenaren arabera. 50 litro behar, 100 litroko ontzia...\nGero gerokoak: niri ozpin desberdinak egitea gustatzen zait. Ateratako ozpin horri erdi eta erdi muztio gozoa edo sagardoa nahasi eta itxi, gehiago ez ozpintzeko. Horrela ozpin errebajatua eta askoz ere lurrintsuagoa izango da. Edota belarrak sartu: albahaka, ispilikua, erromeroa, ezkaia, piperrak...\n"}
{"id": 283, "question": "Arratsalde on, Errekondo jauna.\nZutaz gogoratu naiz Mallorcako egunkari batean beharbada jakingarri izango zaizun honako hau irakurtzean:\n\"Abuztuan teila-zatiak jartzen dira meloien azpian lurraren hezetasunetik babeste aldera\". Ez du besterik zehazten.\nJoan Barcel\u00f3 izeneko batek idatzi du.\nOndo izan.\nJabi\n", "answer": "Kaixo Jabi.\nOraintxe bidali dizkidate abuztu osoko galderak eta tartean zure iruzkina.\nMila esker.\nHemen kuiekin ere antzera egiten da, lurra kendu azpian zerbait jarrita.\u00a0\nMila esker eta ondo izan\nJakoba\n"}
{"id": 284, "question": "Larrak mozteko zein da sasoi ona? Nekezago hasteko", "answer": "Gustuko ez ditugun landare guzti horien mozketa (laharra, garoa, otea, asuna, menda...) beti ilgoran egin behar da eta ahalik eta izerdi gehiena duten sasoian. Onena ekaina eta uztaileko ilgorak dira, baina baita maiatzekoa ere. Oraintxe gara ilgoran, abuztuaren 5a arte."}
{"id": 285, "question": "Eguerdion, kontsulta bat nahi dotzuet ein.\nNire terrenun Eukaliptusak landatu ben,\u00a0\nLurre sikatute da, Eukaliptusak moztu dabe bai\u00f1a segi etxen dau azten. Lehenik, nahiko neuke jakin zer en bihir doten eukaliptuse ez azteko, eta lurre oparuaua ixateko zer ein biko neuken.\nEskerrikasko.\n", "answer": "Basogintza dabilen Markel lagunari galdetu diot eta begira zer esan didan:\n\u201cMakina bat lan emuten dau eukaliptuek. Kentzeko modu \"jasangarriena\" urtero moztea (udarako ilgoran noski) edo plastiko beltz batez motzondoa ondo tapetzea. Bestela herbizidak botaten jakie normalean. Guk ez degu holakorik egiten, baine herbizida naturalen bat (gatza, ozpina...) erabiltzie be izen leike aukera on bat akaso.\nLurraren osasunari dagokionez, egon daie lasai, bertako basue sortzen dan heinien berreskuratuko da-eta. Birsortze haundixe badau, haxe zainduko nauke, ta nehikue ez bada, landaketa bat egin.\u201d\n"}
{"id": 286, "question": "Arratsaldeon Jakoba,\nBizkaitik idazten dizut, larunbatean irratian entzun nizun intxaurrondoen euli izurriteari aurka egiteko intsektizida nola egin.\nBacillus thuringiensis, Neem olioa eta Xaboi Potasikoa, baina ze kantitate bakoitzeko eta zenbat ur litrotan?\nEskerrik asko\n", "answer": "Bacillusak eta Neem olioak berak ekarriko dizu etiketan zenbat nahasi. Xaboiari buruz kalkulatu 100 gr 10 litro ureko. Ahalik eta azkarren hasi tratatzen eta 8-10 eguneko tartearekin irailera arte eman."}
{"id": 287, "question": "Kaixo, Jakoba.\r\negur 1 pipiak jota dagoela esaten denean, zer da termitez josia dagoela, edo zulatua dagoela?", "answer": "Guk bietarako erabiltzen dugu, bai egurrra pipiak \u201cpasata\u201d eta zulatua dagoela esateko eta baita pipiak erasotu eta jaten ari dela. Pipiak ez termitak... Termitak beste sagardotegiko bukoia dira."}
{"id": 288, "question": "Entzunda daukat urterako porrua san juanak aldera landatu behar dela... Zeintzuk dira egunik hoberenak??", "answer": "Porruak iraun dezan onena ilbeheran landatzea da. Ilbehera osoa ona da baina sustrai eguna bada hobe. Uztailaren 9tik 22ra da ilbehera, eta sustrai egunak 15, 16, 17 eta 18 (hau eguerdira arte) izango dira."}
{"id": 289, "question": "Egunon,\r\nHorrelaxe topatu ditut kalabazinak baratzean? Zerrena izan daitekeen?", "answer": "Itxuraz hosto mordoxka bat batera moztuta daude. Ebakiaren formagatik esan daiteke ez duela barraskilo edo bare edo antzekoren batek jan. Ebakia zerbait zorrotzarekin egina dagoela dirudi. Hostoak ere hor bertan dauden lurrean. Moztutako hostoak denak goikoak dira. Ez zuen bada desbrozadoraren batek edo antzekoren batek ebakiko?"}
{"id": 290, "question": "Kaixo, tomateak kimatzea ona da?", "answer": "Tomate gehienak kimatzea komeni da. Gerezi erako aldaerak edota udare-tomateak maiz ez dira kimatzen baina gainontzekoak bai. Kimatuta hostoen galtzarbean sortzen diren bigarren mailako kimuak kentzen dira eta hazteko adar bat soilik uzten da. Indar handiko barietatea baldin bada bi adar ere utzi daitezke. Kimaketa eguneko ordu beroenetan egitea da onena. Hostoen oinean sortzen diren kimutxo horiek ahalik eta txikienak direnean kendu behar dira, batez ere egiten dugun zauria ahalik eta txikiena izan dadin, landareak aitaren batean orbaindu eta itxi dezan, gaitzik ez sartzeko."}
{"id": 291, "question": "Kaixo Jakoba!\nLehengo urtean tomate txerrien haziak gorde nituen lehenengo aldiz. Martxoan erein nituen eta sukaldean eduki ditut tarro txikietan. Orain dela bi egun baratzera pasa ditut eta denbora gutxian mantxa txuriak atera zaizkie hostoei... ez dute batere itxura onik...\nIlusionatuta nengoen nere lehenengo ba! Pena...\nEa laguntzerik duzun, eskerrik asko aldez aurretik!\nMaria\n", "answer": "Argi eta garbi onddo batek eragindako gaitza da. Onddo guztiak hezetasunarekin eta tenperatura epelarekin harrotzen dira. Tenperatura ezin dugu aldatu baina hezetasuna bai. Kontuz ureztaketarekin: landarea ez busti sekula.\nEgoera hobetzeko beste aukera bat proposatu nahi dizut. Landareak ahalik eta lur gehienarekin atera, landatuta dauden lekuan bertan lurra pilatu eta 40 cm. altuera duen tontorra egin, landatzeko zuloa egin tontorrean, zuloan osin zarbak sartu, gainean lur pixka bat eta haren gainean landatu. Osin ura egin eta harekin ureztatu, beti ere landarea ukitu gabe.\n"}
{"id": 292, "question": "Kaixoo\nSoro guztia osinaz beteta dugu eta zer egitea komeni da oi galtzeko?? Momentu onetan bertan patata ta artoa degu.\u00a0\nEskertuko nuke erantzun bat", "answer": "Osina lur oparo eta emankorretan soilik ugaltzen da. Horrek esan nahi du zuen soroa ongarriz ondo hornituta dagoela. Agian gehiegi. Nolako ongarria ote zen? Batzuetan ongarrian bertan etortzen da osina.... Orain duzun aukera bakarra moztea da. Desbrozadorarekin edo ea nola moldatzen zaren. Papata errenkaden artean hor nonbait, baina arto artean ez duzu erraza izango. Ilgoran mozten baduzu hobe."}
{"id": 293, "question": "Kaixo Jakoba azken aldian berotegian ditudan tomateak ipurditik zimeltzen zaizkit, duela 2 aste entzun nuen irratian inurriekin arazoak zituen baten kasua . Nire tomateen argazkia bidaliko dizut ea zer izan daitekeen gorri\u00f1a edo ...", "answer": "Nire ustez sustraietako usteldura da, Fusarium onddoa. Lurrean dago eta ez dago zer eginik. Usteldu direnak kendu, eta bertan erre. Hala ere garbi izan lurra dago kutsatuta eta hurrengo urteetan ere hor izango duzu. Kontuz hezetasunarekin, onddoari laguntzen baitio.\nErrotazioa edo urtero landare bera ez errepikatzea, karea ematea, barietate erresistenteak, negutegiaren aireberritzea, lurra harrotzea eta abar dira gaitz honi aurrea hartzeko bideak.\n"}
{"id": 294, "question": "Borrajan hostoetan ttantto txuri batzuk agertu zaizkit. Zer ote da?\r\nEskerrik asko", "answer": "Nire iritziz tripsak izango dira. Horiek hostoen azpitik erasotzen dute hostoa eta eztena ziztatuz izerdia zurrupatzen dute. Beraien aurkako borroka onena eta errazena hezetasuna handitzea da. Ez zaie gustatzen eta atzera egiten dute. Ikusten dudanez aldamenean tomateak daude eta horieri aldiz hezetasuna gustatzen ez. Ea nola banandu ditzakezun maiz maiz borraja hostajeak bustitzeko tomateak busti gabe. Baita intsektizida naturalak: xaboi potasikoa, neem olioa, bacyllus, piretrinak, koltza olioa..."}
{"id": 295, "question": "Kaixo! Euria egin berri eta lurra bustia dagoenean landatzea ona al da?", "answer": "Bai ona da, Arazo handiena lur horren gainean ibiltzea da. Baina landarearentzako ez da txarra. Ura topatuko du lurrean eta ondo itsatsiko da. Onena busti aurretik lanatzea litzateke, baina gero ere ez da txarra."}
{"id": 296, "question": "Egun on:\nBegira, barka, kezka batengatik jotzen dut zugana. Gauza da Hernaniko Kronikan irakurri dudala bihar (maiatzak 11) goizaldean kimaketa lanak egingo dituztela. Harriturik nago, zer eta udaberrian egingo dituztelako. Kezka zuhaitzengatik (traumatikoa omen da kimaketa batez ere garai hauetan) baina baita ere txorien kabiengatik da.\nZer egin dezaket? Nora jo genezake jakinik udaletxera deitzeak ez duela ezertarako balio? Ez da aurreneko aldia.\nEz nuke agurtu nahi esan gabe \"zorionak eta eskerrik asko\" zure webgune eta liburuengatik!! Benetan altxor bat dira.\nEskerrik asko!!\nMaddi.\n", "answer": "Pentsatzen dut, harriduragatik, zuhaitzen inausketa izango dela...\nGero eta joera handiagoa dago zuhaitzak eta arbolak berdetan inausteko. Jeneralean inausketa hori, \u201cberdetako inausketa\u201d edo \u201cudako inausketa\u201d esaten zaiona, ekainean edo uztailean egiten da. Neguan egindakoa baino hobea da. Landarea hostotan eta izerditan dago, beraz bizirik, beraz inausketaren kalteei, batez ere zauriei erantzuteko hobeto, neguan baino askoz ere hobeto.\nZer inausketa, zer landareena eta nolako inausketa egingo den jakin beharko genuke. Agian ez da beharrezkoa ere, ez negukoa ezta udakoa ere...\nUdalean ez badizute kasurik egiten lanak egiten dituen enpresarengana jo dezakegu.\n"}
{"id": 297, "question": "Noiz landatu kuiak eta kuiatxoak?", "answer": "Landaketa lanak ilbeheran egin behar dira. Datorren ilbehera 16an hasi eta 28ra artekoa izango da. Fruitua da zuk jaso nahi duzuna, kuia eta kuiatxo, eta horregatik fruitu egunak izango dira onenak. Ilbehera oso ona izango da baina fruitu egunak honenak: 19, 20 eta 21."}
{"id": 298, "question": "Zer liteke illarra zuritzen hasten denean?", "answer": "Gaitza bat izango da, zuritzen duena, jeneralean, zurina da. Zurina giro epela eta hezetasuna dagoenean hedatzen da. Hostoaren gainean garatzen da, baina kalte nabarmenak eragitzen dizkio landareari. Sufrearekin tratatzen da, azeribuztan-ura eta xaboi ttantta batekin nahasita hobe. Hala ere, zurina garatzen denean giro beroak datozela adierazten du, eta giro beroak ez ditu atsegin ilarrak..."}
{"id": 299, "question": "Egun on Jakoba,\r\nErrigoitin bizi naiz eta etxea aurrean, hegoaldean, aranondo bat daukat, klaudia aran goxo askoak eman izan dituenak. Kontua da urte luzeetan zipres pare baten enbarazua izan duela eta gorantza hazi beharrean eskumarantza oker oker eginda hazi dela, ia ia lurrari paralelo. Zipresak iaz kendu genituen eta argitasun ederra du orain, eta egia esan indartsu eman ditu ostoak eta adarrak eta baita fruitutxoak ere. Astelehen goizean enborra apurtu egin zen, nik uste pisuaren pisuaz...eta orain nire galdera da: enborra apurtu deneko gunean adar indartsu pare bat ditu tente tente...hauek bere berean utzita haziko ete da gorantza egiten? edo bestela, adar horietako baten bat (ederrak ditu eta) landatu dezaket edo...zure erantzunaren zain geratzen naiz.\r\nMila esker arretagatik\n", "answer": "Hautsi den adarra bizi baldin bada, bere horretan mantendu. Nahi baduzu eusteko hagaren bate do txardengoren bat jarri. Adar berri indartsu horiek haziko dira. Nik denak bere horretan utziko nituzke. Agian urte batzuk beharko dituzte fruta ematen hasteko, baina lehenago arbola berria osatu behar dute. Zuk egin dezakezun onena da ongarriarekin laguntzea da."}
{"id": 300, "question": "Limoi ondo bat daukagu atarian, baina batere gustorik eta bizitasunik gabeko limoiak ematen ditu, (negu batean landarea galdu egin zen, nire ustez hori eta gero landarearen zati txertatu gabeak egin zuen aurrera, hortik gure limoi kaxkarrak). Gauza da berriro ere limoia txeratu nahian nabillela. Horretarako limoi ondoa inautsiko nuke eta aurten botatzen dituen adar berriak, limoi onak ematen dituen beste limoi ondo baten kimuen bidez txertatuko nituzke (abuztu bukaeran egiten den begiko txertaketaren bidez, sagarrondo bat barietatez aldatu behar banu bezala).\r\nGai onetan nire arazoa zera da: Ez dakidala limoi ondoen zikloen berri ( beti fruitua ematen ari baita ) eta ez dakidala noiz inautsi dezakedan udarako txertaketak egiteko preparatuta lagatzeko, ez dakit jada berandu edo eta garaiz nabillen.-", "answer": "Orain inaustea ez legoke gaizki. Udan eman dituen kimu horiek txertatu. Txikiak badira hurrengo udan egind ezakezu."}
{"id": 301, "question": "Galdera bat, Jakoba, bretxan erosten ditut ibarrako piper eta landareak urtero eta horien frutuaren hazietatik sortutako landareak ondo eta mota berdineko piperrak emango dizkidate?Aurten etxean erein ditut eta proba gisa jarri nahi nituzke. Ez dakit horien hibridoak izan daitezkeen edo...", "answer": "Piperrak bere berezko ezaugarriei ondo eusten die hazian. Agian desberdintasunen bat baduen landareren bat sortuko da: luzeagoa, berdeagoa, fruitu desberdina ematen duena... Hurrengo urterako zeiuk aukeratu zein fruitu duzun gustukoena eta haren haziak jaso. Horrela urte batzuetara zeuretzako onena den \u201caldaera\u201d izango duzu."}
{"id": 302, "question": "Aupa Jakoba, kontsulta bat Txokoaldetik. Galiziako Aza bat delakoan eman digute, baina ez zaio burua egiten eta ezin asmatu gabiltza zer ote den. Repollo Luziana izan daitekela ere esan digute.Ideiarik bai zer izan ote daitekeen?", "answer": "Kaixo. Galiziako azak, edo guretzako gailego aza-zuhain aza izenak dituenak ez du sekula bururik egiten. Luzatu eta luzatu egiten da eta zerba bezala hostoz hosto jaten da edo aziendari ematen. 3 metrokoa ere erraz egiten da."}
{"id": 303, "question": "Egunon, duela bi aste lurra goldatu eta simaurtu nuen baratzean. Duda daukat kare harria botatzea komeni zaidan  edo ez? Argitzerik bai? Mila esker!!", "answer": "Lurraren ezaugarriak jakin beharko genituzke. Orokorrean, baina, esan dezakegu oinarrian eta inguruan lur buztintsua baldin badu, karea ondo etorriko zaiola. Lurra harrotuko du, simaurraren lurreratze bidea azkartuko du, pHak gora egingo du, landareak behar dituen elikagaiak errazago mugituko dira eta abar. Aspaldi karerik ikusi ez badu metro kuadroko 150 gr eman. Urteroko dosia 75 gr inguru litzateke. Koxkorra edo hautsa botatzea litzateke beste zalantza. Nik beti nahiago dut koxkorra. Denbora luzez lana egingo du, pixkanaka pixkanaka urtuz."}
{"id": 304, "question": "Kaixo Jakoba,\n\r\nPlatanoak potasio asko daukala eta entzun dut azala uretan egun batzuz eduki eta ondoren ur hori lurrari botatzea ona dela. Zein iritzi duzu honen inguruan?\n\r\nMilesker!", "answer": "Egia da potasio asko duela banana azalak. Hala ere uretan jarri eta ez zaio potasio hori urtuko. Onena luar pilan nahastea da. Usteldu eta luartuko da eta luar hori erabili ongarri gisa."}
{"id": 305, "question": "Egun on,\u00a0\nTengo una duda, es decir si cuando habla de mezclar semillas con arena se refiere a arena de playa o de r\u00edo.\nEskerrik asko\n", "answer": "Beti ibaiekoa edo silize harrobikoa. Inoiz ez itsasokoa."}
{"id": 306, "question": "Eguardi \u00f3n Jakoba!!!\nNere galdera da hiedrai nai nuke lurra aldatu, noiz izanen tzen egun egokia??\u00a0\nSenarrak erraten nau ilbeheran in behar direla...\nXoko Urdazubi tik..\nMilesker..\n", "answer": "Orain oso garai hona da lan honetarako. Sustrai berriak ematen hasita daude eta lur berria badute alde ederreko kemenarekin haziko dira. Hala ere aurreko hilabetean, martxoan eginez gero hobe. Giroak agintzen du. Hurrengo urteetan gogoan izan. Giroa epeltzen bada, martxoan egin.\nIlbeheran hobe, zalantzarik gabe.\n"}
{"id": 307, "question": "Aupa egunon Jakoba. Gauza bat illa belarra galtzeko zer dek hobeo pitakin moztu o segadorakin? Argazkikoa da guk hilla belarra deitzen dioguna Irunen. Eskerrikasko", "answer": "Ederki guretzako Ihia da. Hori galtzeko onena pitarekin, eta ahalik eta beherenetik jo. Buztin lurretakoa da eta karea zabaltzeak atzeratzen du."}
{"id": 308, "question": "Lehengo urtetik dut arra eta ezin galduta nabil, negutegi barnean eta kanpoan dut, inguruko bizilagunak ere badu, zer egin behar dut galtzeko?", "answer": "Bi artikulu idatzi nituen ARGIA astekarian porrua, tipula eta baratxuriaren harrari buruz. Hemen dituzu estekak:\nhttps://www.argia.eus/argia-astekaria/2596/porru-ederra-sartu-digute\nhttps://www.argia.eus/argia-astekaria/2597/porruaren-eulia\nTomatearena ikusi egin beharko genuke, baina badaezpadako tratamentua egin: Bacillus thuringiensis, Neem olioa eta xaboi potasikoa. Ikusi ordurako tratatu, eta zortzi egunero errepikatu hiru bat aldiz.\n"}
{"id": 309, "question": "Arratsalde on.\r\nMaiz irakurri izan dut ona dela baratzean errautsak botatzea. Garbiketa egin ondoren, sastrakak eta moztutako adarrak erre ditugu, baina ez da dena txoil erre eta egur ikatza gelditu da. Egur ikatz hori lurrari nahastea ona da? Lurra oso buztintsua da. Mila esker.", "answer": "Errautsenarekin arrazoi duzu, ona da lurrerako. Egur ikatza ahal baduzu birrindu edo ehotu. Lurrean hobeto nahasiko da eta lehenago usteldu."}
{"id": 310, "question": "Arratsalde on.Oilo batzuk ditugu, zazpi, eta egunero kentzen dugu oilo zirina. Zuzenean lurrera botatzen dugu, baina ondo ari gera? Ala lehortzen utzi beharko genuke?Mila esker.", "answer": "Askoz ere hobea litzateke luartu edo konpostatu ondoren lurrari ematea. Horretarako ateratzen duzutena pila batean jarri. Zirin hutsa baldin bada tartean harrogarriren bat jarri: egur espaltxoak, adar birrinduak, lastoa... Ondo eginda dagoenean orduan zabaldu lurrean."}
{"id": 311, "question": "Bulboak erosi ditut, loreontzi txikietan datoz, jazintoak laster loratuko dira besteak badaude loratan. Aldatuko ditut pote handiago batera?? Ez daukate ia lurrerik.Eskerrik askoArantza, Sondikan bizi naz.", "answer": "Neguan loratzen diren erraboilak izango direla pentsatzen dut. Dagoenerako lorea luzatuta edo irekita baldin badute bere horretan utzi. Lorea zimeltzen denean orduan lur gehiago izango duten loreontzian edo lurrean landatu. Lorearen ondoren haziko diren hostoak ondo hazi eta agratzea komeni da. Hosto horiek erreserbaz beteko dituzte berriro lurpeko erraboilak, hurrengo urtean ere loreak eman ditzaten."}
{"id": 312, "question": "30 urte inguruko intxaurrondoek ez dute fruiturik ematen. Zergatik izan daiteke?\r\nHoriek moztu eta berriak landatzea pentsatzen ari naiz.Ideia ona da?\r\nEskerrikasko Jakoba", "answer": "Intxaurrondoak urte asko behar du fruta ematen hasteko. Are gehiago hazitik sortua bada, txertatu gabekoa, alegia.Lur onean eta toki gozoan bizi bada oraindik ere gehiago kostako zaio fruta ematen hastea, gehiago hazi eta arbola izugarria egingo da, baina fruta emateko behar duen heldutasunera iristea kosta egingo zaio.Arazo honi aurre egiteko txertatzen dira fruta arbolak, eta baita inausketak egiten dira, arbolari bizimodua neurri batean okertu eta fruta ematera makur dadin.Kendu eta berriak jartzearena zeuk ikusi behar duzu. Agian proba egin dezakezu gutxi batzuk moztu eta ipurditik ematen duten altsuma berria hurrengo urtean txertatu, gustuko duzun barietateren batekin."}
{"id": 313, "question": "6 intxaurrondo ditugu 30 urte ingurukoak eta ez dute fruiturik ematen.Zergatik izan daiteke? Moztu eta berriak sartzea ideia ona da?\r\nEskerrikasko Jakoba", "answer": "Intxaurrondoa urte asko bizi eta handia egiten da. Horregatik fruitua ematen hasterako urte dezente igaro daiteke. Seguruenera hazitik sortutako landareak izango dira. Txertatuak balira honez gero alea ematen hasita izango lirateke. Arbolari begiratu eta indarrean hazten ari badira ez arduratu, gazte sentitzen delako da. Heldutasunera iristen direnean ematen hasiko dira."}
{"id": 314, "question": "Kaixo!\r\n400m2 lur sail batean herbizida bota genuen gure gustokoa ez zen belarra akabatzeko.\r\nOrain lore horiko belar txar pilo agertu dira. Gehi goroldioa\r\nHorien kontra komeni izango litzateke aste honetan karea botatzea?\r\nZenbat karea/m2", "answer": "Herbizida erabiliz gero ondorioak okerragoak dira, gehienetan. Belar batzuk kenduko dituzu, baina okerragoak etortzen dira, gogorragoak direnak. Goroldioa agertzeak esan nahi du lur motela, itoa eta hezea dagoela. Irtenbidea lurra harrotzea, eta belar finak ereitea litzateke. Kareak harrotzen du bai lurra. Dosia erabakitzeko, azken urteetan karerik ikusi ez badu 150 gr metro kuadroko; tarteka karetzen bada 75-100 gr."}
{"id": 315, "question": "Iepa Jagoba! Nola banatu beharko litzake karea sagastian? Granulatua edo hautsa hobe? Eskerrikasko", "answer": "Hautsak berehala egingo du lana, baina joan ere hala egingo da. Hori hobea da baratzean edo soroan erabiltzeko. Koxkorrak mantsoago baina luzez egingo du lan. Sagastian zalantzarik gabe koxkorra hobea da."}
{"id": 316, "question": "Noiz kendu mihura sagar zuhaitzetatik?", "answer": "Orain da mihura kentzeko sasoi onena. Ahalik eta azkarren, ikusi ordurako onena. Honela agertu nuen 2018ko LANDAREAK LANTZEN, ILARGIA eta LANDAREAK agendan:MIHURA KENDUMihura zuhaitza edo arbola baten gainean bizi da. Beste baten bizkar bizi behar du, ez da gai bere gisa, bakarrik bizitzeko. Mihura, Viscum album, bizkarroia da. Zuhaitza edo fruitu arbola, izerdia nori kendua behar du.\nMihurak lorea ematen du eta handik fruitua: koxkor zuri-laru borobiltxoa. Heldutakoan, erortzean, lurrera erortzen bada, akabo, ez du mihura berririk emango. Fruituak azalean biska edo lika bat du eta horrekin adarretan itsasten bada mihura berria haziko da. Txoriak harrapatzeko biska, koxkor horiek zanpatuta egiten denez, biska izena mihuraren \u201cViscum\u201d horretatik ote dator?\nMihurak zuhaitzaren azalaren azpian sustraiak botako ditu eta haien bidez izerdia zurrupatu. Hazten ari den neurrian gero eta gehiago zurrupatuko du, eta denborarekin bera dagoenetik aurrera adarra ihartu egingo da.\nMihura azaldu ordurako kendu egin behar zaio zuhaitzari, bizkarroi hutsa baita. Labana edo guraize zorrotz batekin ahal den zauri garbiena eginez ipurdi-ipurditik moztu.\n"}
{"id": 317, "question": "Hilabete honetan ilargiaren arabera zein egun dira egokienak uztaboa atxurrarekin jotzeko? Milesker aldez aurretik!", "answer": "Landareari kalte gehien egiteko ahalik eta energia gehien hostoetan eta zuztarrean dituenean moztu behar da. Hori Ilgoran eta hosto egunean gertatzen da. 2021eko otsailean 14, 15 eta 16. Baina oropkorrean ilgora osoa da ona 9 eta 22 artean."}
{"id": 318, "question": "Kaixo Jakoba!\nGipuzkoako Goierrin baratza bat daukat. Iaz berandu hasi ginen baratza jartzen (aurretik baratza izan gabeko lursail batean).\u00a0\nAurten ongarriketa lanak ongi egin nahian nabil: Abenduaren 23an ximaurra banatu nuen baratzean, eta orain karea eman nahiko nuke. Gauza da, ximaurra oraindik desegin gabe dagoela lur gainean (erruz bota nuen). Eta belar batzuk jaiotzen ere hasi direla....nola egitea gomendatuko zenidake??\u00a0\n- Zuzenean gainetik karea bota?\n- Zopizartu belarrak kentzeko, eta gero karea bota zuzenean?? edo zopizartu eta gero lurra irauli, eta gero karea bota?\n- Lurra irauli, eta ximaurra desagertutakoan bota karea?\u00a0\n\"2021 ilargia eta landareak\" liburu-agendarekin nabil, eta bertan ximaurra eta karearen artean ilargi bateko aldea uzteko gomendatzen duzu, baina lurra irauli edo ez ez zait garbi gelditu....gero ezer landatu aurretik, beste ilargi bat itxaron beharra dagoela argi daukat.\nLagungarri moduan pare bat argazki uzten dizkizut.\nEskerrik asko aldez aurretik.\n", "answer": "Karea ematerako simaurra ondo hartua behar du lurrak. Agian gehiegi emango zenion... Lurra irauli edo ez da erabaki nagusia. Gero irauli behar baduzu. Orain egin, simaurra nahasi eta gainean karea erantsi. Iraultzeko asmorik ez baduzu utzi bere horretan azken momentuan karea eransteko, landaketak egin behar dituzunaren arabera zatika, alegia. Karea eman eta ez duzu denbora luzez itxaron beharrik. Lurra hezea badago egun batzuk utzi, bizpalau eta landatu. "}
{"id": 319, "question": "Kaixo:\n\r\nEtxe inguruan lur-zail bat daukagu eta 750 haritz (bertakoak) landatzeko asmoa daukagu hurrengo astean. Familiako egitasmoa da, baina ez gara ados jartzen kontu batean. Haritzak hazten laguntzeko 1,5 metroko altuera duten sareak eta 1,7 metroko makilak erabiliko ditugu. Sareak lauki erakoak dira eta ondorengo zalantza daukagu: zuhaitza eta makila sare barruan jarri eta kanpotik lotu brida batekin, edo zuhaitzek leku gehiago izateko, sare barnean zuhaitza jarri eta makila sareari kanpotik lotu. Ondo azaldu izana espero dut.\n\r\nMila esker!", "answer": "Neuk egin beharko banu landarea landatu, aldamenean, sustraiak ez zauritzeko moduan hesola jarri eta hesolari josi sarea zuhaitza bakarrik barruan hartuz."}
{"id": 320, "question": "Kaixo Jakoba, nire galdera da: kakiak noiz batu behar ditugu? Mila esker", "answer": "Kaki fruituak iraupen motza du. Biguina da eta heldutasunean jaso ezkero laister jan behar da. Jan edo eraldatu: muztioaegin, marmelada, konfitura, lehortu...Fruitua bera jaso eta jateko bada erabateko heldutasunera iritsi aurretik jaso eta toki hotz, ilun eta haizeberritzen den batean jaso. Irauteko ilbeheran jasotzea da egokiena. Aurten azaroaren 18 eguerdira arte."}
{"id": 321, "question": "Arratsaldeon Jakoba,Noiz izaten da garai onena mendian erabiltzeko urritz makila mozteko garaia?Milesker", "answer": "Hurritz makila malgua izatea komeni da eta horregatik izerdia duenean eta ilgoran moztu behar da. Ohikoena urriko edo azaroko ilgoran ebakitzea da. Esaerak dio urrian hasten den ilberrian mozten dela hurritza. Bada, ala ere, abenduko ilgoran mozten duenik ere."}
{"id": 322, "question": "Leitzetik idazten det. Berria naiz baratze lanetan, illarra (guisante), egin nao det, noiz ? Aste ontan ongi? Eskerrikasko", "answer": "Ostegunetik atzera, urriaren 22tik azaroaren 5a bitartean nahi duzunean. Ilgorako lana da ilarraren ereintza. "}
{"id": 323, "question": "Kaixo Jakoba.\nAitor naiz eta Beruetetik idazten dizut. Aste honetan etxeko bi belazetan sekulako har pila azaldu da. Ikaragarrizko mordoa. Argazki batzuk erantsi dizkizut ikus ditzazun. Batzuk errepidera ere atera dira, milaka.\nBi soroak oso desberdin daude. Bat lehorra dago oso. Ongarria bota berria du eta udan behiak ibili dira. Bestea berriz ureztatutako belar soroa da. Ez da animaliarik ibili udaberriaz geroztik. Jakin dut Gipuzkoan Billabona eta Anoetan ere azaldu direla horrelaxekoak. Ez dugu ezer berezirik egin aurten eta harriturik gaude nondik atera ote diren.\u00a0\nUda honetan inguruko zuhaitzetako hostoetan har asko egon dira, gaztainondo eta intxaurreta\u00a0 su atu ditut. Hosto barruan halako garau batean har zurixka bat hazi da. Ez dakit honekin loturarik izanen duen.\nZer diren, nondik agertu diren, ze tratamendu egin... Jakinen bazenu asko eskertuko nizuke zerbait erantzutea.\nMila esker eta agur bero bat.\n", "answer": "Belarjalea den har bat da, Mythimna unipuncta. Belar bat den artoa ere jaten du. Beroarekin suspertu eta ikaragarrizko izurritea izan da aurten. Etxe ingurua libratzeko bacillus thuringiensis eta xaboi potasikoa nahastuta tratatu, hiru bat egunetik behin hiru bat aldiz.\nHona informazio gehixeago:\nhttps://www.asturias.es/Asturias/descargas/PDF_TEMAS/Agricultura/sanidad%20vegetal/fichas_y_boletines/ficha_13_2004.pdf\nhttps://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=agrologica+mythimna\n"}
{"id": 324, "question": "Hola egunon Beratik idazten dizut\r\nUdazkenian soroak desbrozatu egiten ditugu\r\nNahi nuke jakin gero ze sasoi den ona iratzia eta osi\u00f1a galtzeko\r\nOngarria eta karea ibiltzen dugu\r\nBatzuk esaten dute ilargi gorapenean besteak berapenean ez dela berdin sasoia\r\nProdukto naturakakin egin nahi nuke\r\nEskerrikasko aunitz", "answer": "Iratzea eta asuna galtzeko gorapenean, bai ilgoran moztea komeni da. Onenak maiatza ekaina eta uztailekoak dira. Ahal dezun moztualdi gehienak eman. Kareak kontra egiten die, baina ongarriak lagundu egiten die. Ahal baduzu urte batean ongarririk ez eman eta kare dosi ona, 100-150 gr/m2\n"}
{"id": 325, "question": "Ze ilargitan bota behar dira zuhaitz mota desberdinak beren egurra lantzeko eta sutarako?", "answer": "Liburu oso bat dago galdera honen erantzunean.Orokorrean gar handiko sua nahi duzunean zuhaitza ilgoran eta izerditan delarik botatzen da; pagoa adibidez abuztu-iraileko ilgoran. Gar txikia baina iraupen handiko eta txingar edo brasa biziko sua nahi izatera negu-neguan eta ilbeheran bota (haritza, artea etab.) Haltza maiatzeko hilgoran, malgu gera dadin gurdi-gaineko hagak eta abar egiteko. "}
{"id": 326, "question": "Egun on\r\nBeti entzun dut baratzean lurra batere belar edo landarerik gabe uztea ez dela ona. Komenigarria dela belar, orbel edo dena delakoarekin estaltzea. Nere galdera da: barrabas landarea deitzen dioguna (hazirik gabe noski) kentzean lur gainean utz daiteke? \n\r\nMilesker!!!", "answer": "Inolako zalantzarik gabe. Moztu aitzurrarekin edo eskuekin tiraka atera, nahi duzun eran baina gero lasai utzi lur gaunean. Landareentzako azpiak egingo dituzu: urari hobeto eutsiko dio lurrak (aurten ondo etorriko zaio, urte hezeetan arriskutsua da), beste belarrak ateratzea eragotziko du eta ongarri gisa lurra elikatuko du."}
{"id": 327, "question": "Sutarako gerezi arbola noiz da egokia botatzeko? Eskerrak aunitz", "answer": "Gereziondoaren egurrak su ona egiteko neguan botako nuke nik. Negu neguan eta ilbeheran, onena abendua eta otsaila artean. Honela egurra gogorra eta trinkoa izango da, suak ez du gar handia emango, baizik eta su iraunkorra eta brasa ona."}
{"id": 328, "question": "Norteko haritza noiz soildu behar da?", "answer": "Norteko haritza edo haritz amerikarra (Quercus rubra) denari soiltze inausketa egiteko bi sasoi dituzu: bata oraintxe, ekaina-uztaila, eta bestea negu-neguan hostoak botata eta izerdirik gabe dagoenean."}
{"id": 329, "question": "Egun on.\r\nKanarietatik ekarritako adaxkatik sortutako bouganvilla honek, iaz, amaren balkoian lorea eman zuen. Geurera ekarrita, ordea, hostoa bai, baina lorerik ez. Eguzkia bete betean 20 minutuz edo jasotzen du egunez. Gu kostaldean bizi gara, Algortan eta landarea balkoian bizi da.", "answer": "Eguzkizale amorratua da Bouganvillea. Zerorrek esan duzu, egunean 20 minutu besterik ez, normala da lorerik ez ematea edo oso bakana izatea."}
{"id": 330, "question": "Noiz, hau da, ze momentutan moztu behar da garoa guztiz galdu dadin??? ", "answer": "Garoa mozteko sasoi onena maiatza, ekaina eta uztaileko ilgorak dira. Hiruretan egiten baduzu hobe. Eta garomena karez ongarritzeak ere atzeratzen laguntzen du. Aurten maiatzeko ilgora 25ean amaituko da; ekainekoa 8tik 21era da eta uztailekoa 5etik 19ra. Hurrengo hilabeteetako ilgoretan mozten jarraitzea ere ez da txarra."}
{"id": 331, "question": "Kaixo Jakoba, Cherry tomateei, beste tomate landareei bezala, aldakaitza kentzea komeni al da?", "answer": "Tomatearen kimaketa landarearen tamaina eta tomate fruitu ale bakoitzaren tamainaren arteko orekaren bila egiten da. Gerezi Tomateak oso ttikiak dira eta landare bakoitza asko hazi eta heltzeko gai da. Normalean ez da kimatzen eta bere zarba guztia uzten zaio. Horrek esan nahi du beste tomateetan uzten den tartea baino handiagoa utzi behar dela Gerezi Tomateetan."}
{"id": 332, "question": "Nahi dot jakin ea se sendatzen deu itsas krabelina sendabelarra", "answer": "Neu ez naiz pertsona egokia belarren sendatzeko gaitasunez hitz egiteko. Zenbaitena nire inguruan ezagutu izan dut, baina itsas krabelinarena ez dut sekula entzun. Ea besteren batek laguntzen dizun."}
{"id": 333, "question": "Egun on!\r\nNola du izena landare honek. Betadine koloreko izerdia du eta, uste dut, garain batean zauriak eta osatzeko erabiltzen zela, baserri ondoan beti egoten zela.", "answer": "Guk zaran-belarra esaten diogu. Inguruan iodo-belarra ere esaten diote. Enada-belarra eta ainhara-belarra ere esaten zaio. Bere izerdi hori zauriak sendatzeko eta garatxoak kentzeko erabiltzen da. Zatitxo bat moztu eta zaurian sortzen den izerdi horrekin igurtzi garatxoa. Etxe inguruetan bizitzen da bai. Gure beharra du bizitzeko eta geuk ere bai berea."}
{"id": 334, "question": "ahozko hizkuntzan espa\u00f1olezko hizki batez\u00a0 \u00a0A\u00f1arra\u00a0esaten dugu\n\u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 euskeraz\u00a0 nik\u00a0Ainarra\u00a0edo... ez nekien nola izango zen\n\u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 \u00a0 frantzesez\u00a0\u00a0Agnarra\nkontua da hiztegia 3000 n ez zen agertzen ez eta Euskadi.elhuyar hiztegian ere\nea ulertzeko moduan idatzi dudan\nJon Uitzi\n", "answer": "A\u00f1arra esaten diozuen hori txilarra edo ainarra da. Landare askori esaten zaio, denak hiru generotan bilduak. Baita izen asko dituzte: ainar, ainara, inar, ainizkar, ginarra, kilarra, gindarra, ilar...\nHemen duzu Euskaltzaindiako orotariko Hiztegian nola agertzen den:\nhttps://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaketa&Itemid=413\u27e8=eu&query=ainar"}
{"id": 335, "question": "Geranioak bihar kimatzeko asmotan nengoen, ondo nabil?", "answer": "Ilbeheran kimatzea komeni da, bai, baina biharko eguna baino hobea izango da etzi goiza, soilik goiza."}
{"id": 336, "question": "Noiz podatu behar dira? Aurreko urtetan lore gutxi eman dute.", "answer": "Hortentsiak otsaila-martxoa aldera inausten dira. Ahal baduzu ilbeheran. Lore gutxi ematearena inausketa gogorregia egitearekin lotuta dator. Moztu adarren hirutik bat, zaharrenak, eta besteak oso-osorik utzi. Hurrengo urtean berdin. Moztutakoak adarra berritu egiten dute behe-behetik eta osorik utzitakoak loratu egingo dira, erruz."}
{"id": 337, "question": "Usoak uxatzeko pintxo, gezurrezko hontza eta horrelakoaz gain ba alda landare ero, ukendu edo horrelakorik??\r\nmila esker\n", "answer": "Ez dut horrelakorik ezagutzen. Inori ez diot entzun edo ikusi helburu horrekin landarerik erabiltzen duenik..."}
{"id": 338, "question": "Noiz erein liteke agria patata Goizuetan?", "answer": "Patata ereiteko sasoi onena ilbehera da. Hurrengo ilbehera martxoaren 5 eta 17 artekoa izango da. Patatarentzako egun onenak sustrai egunak dira, hain juxtu martxoaren 11 eta 12."}
{"id": 339, "question": "Egun on,\n\r\nBaratzeko plangintza egiten duda batzuk ditut, ea argitu ahal dizkidazun. Rotazioak familika egin nahi baditut, udan solanazeo guztiak sail batean jarri beharko nituzke....beraz tomateak piperren ondoan egongo litezke adibidez. Zure liburuan ordea, famili bereko bi landare ondoan ez jartzeko irakurri dut...\n\r\nPixka bat nahastuta nago orain \ud83d\ude05\n\r\nEskerrik asko!!\n\n\n", "answer": "Txandakatzea ez da familiaka egin behar. Bi gauza izan behar dituzu kontutan: familia bateko bat ez da jarri behar familia bereko beste baten ondoren eta elkarren aldamenean ez jarri, ahal bada. Garrantzitsuena lehena da. Bigarrena ahal baduzu."}
{"id": 340, "question": "Noiz da Berastegin paretean dugun mahatsa inausteko garai ona?", "answer": "Hasi berria dugun ilbehera hau ona da. Jeneralean martxoan egin beharreko lana da, baina aurten eguraldiak hartu duen trazarekin, orain egin dezakezu."}
{"id": 341, "question": "Ondarroako Zaldupe eskolako ikasleak gara, LH 3. mailakoak, eta jakin nahi dugu ea clavo hazia euskaraz nola deitzen den. Eskerrik asko. ", "answer": "Pentsatzen dut ILTZEA espeziari edo bizigarriari buruz ariko zaretela galdezka. Iltzea, sukaldean erabiltzen dena ez da hazia, lorea baizik. Lorea lehortu egiten da eta iltzearen forma hori duenez halaxe esaten zaio ILTZEA.\nSyzygium aromaticum zuhaitza da, 20 metrora arte ere hazi daitekeena. Iltze-belar izena ere eman izan zaio, adibidez \u201cBIOLOGIA/1 Landare eta animalien izenak\u201d izendegian (UZEI, Donostia, 1984). Nire iritziz egokiagoa da gaur erabiltzen den ILTZE izen soila."}
{"id": 342, "question": "Hil honetan noiz bota behar da karea koskorra garoari?", "answer": "Nahi duzunean. Bere lana egiteko zenbat eta lehenago hobe. Aurten gainera garoak aurreratuta datoz eta kanpoa mugitzen ari da. Zu ere mugitu, beraz."}
{"id": 343, "question": "Arratsalde on, Jakoba:\nZer moduz habil?\nKimaketa kontuetaz ez zeukeat ideiarik eta, dakienari galdetzea onena. Lagun batek galdetu zidak ea hagina kimatzeko garai onena zein den. Aralarren ditek (argazkia atxiki diat) eta itxuraz balio sentimental handikoa duk eta ez ditek gaizki egin nahi. Ez nauk ausartu gaizki erantzutera. karkar.\nEskerrik asko!!!\n", "answer": "Arratsalde on!\nOndo nauk, hi ere halaxe izango haizela pentsatzen diat\u2026\nHartu nian hire ezkur-festa ederra. Mila esker.\nHaginarena onena ez kimatzea dek. oso ondo ikusten dek zuhaitza eta nik horrelaxe utziko nikek.\u00a0\nIkusten dek itxiturara arrimatzen dituken aziendek ederki kimatzen dutela bere aldea\u2026\u00a0\nAdarren bat kendu nahi izanez gero kimu berria hastean moztu, izerdi berriarekin batera, alegia. Eta mozten dena enborraren kontratik, ez utzi adar puskarik.\nOndo izan\n"}
{"id": 344, "question": "Kaixo! Pardak egiteko ka\u00f1abera moztu nahi dut. Noiz komeni da moztea??\n\r\nMila esker", "answer": "Kanabera pardatarako edo arbatarako neguan mozten da. Nire uztez sasoi onena otsaileko ilgora da."}
{"id": 345, "question": "Egun on,\nLarunbatero saiatzen naiz Jakoba Errekondoren landaberri programa bikaina entzuten. \u00a0Nahiko berria naiz gai hauetan, eta aurten Olentzerok \u201cBizi Baratzea\u201d liburua ekarri dit. Nire baratzean bere aholkuak kontuan hartzen saiatzen naiz. Orain \"Landareak lantzen\u201d gida liburua erostea pentsatzen ari naiz, baina, \u00a0honako zalantza sortu zait \u00a0gida liburu hau aplikagarria al da Ebro ibaiko zonalde honetan?\u00a0\n\u00a0\nBaratza dudan soroaren altitudea 400 metro ingrurukoa da eta Wikipedian honako hau hartu dut:\u00a0\n\"Vianak\u00a0Ebro\u00a0ibaiko depresiogunearen berezko klima mediterraneo-kontinentala dauka.\u00a0Neguak\u00a0hotzak,\u00a0udak\u00a0beroak, aldaketa termiko handiak, eta euriak nahiko eskasak eta irregularrak izaten dira (batez ere\u00a0udaberrian\u00a0eta\u00a0udazkenean\u00a0egiten du euria). Urteko batez besteko tenperatura 10 eta 13 gradu artekoa eta prezipitazioak 500\u201d\u00a0ingurukoak\u00a0diot nik.\nZuen erantzunaren zain, agur bero bat.\nKontxi (baratze zalea)\n", "answer": "Kaixo Kontxi,\nZalantzarik gabe balio du.\u00a0\nEuskaraz ateratzen ditugun liburuak Euskal Herri osorako pentsatuz eginak daude.\u00a0\nLANDAREAK LANTZEN\u00a0 2020 liburu-agendako 150-151 orrialdeetan ikusten baduzu, urteko egutegia dago. Bertan azaltzen da barazki bakoitza erein, landatu eta uzta biltzeko sasoia. Sasoi hori zabala da beti, gehienetan gutxienez bi hilabete. Zeure baratzera aplikatzen zeuk ikasi beharko duzu, eta bereziki horretarako tresna egokia da agenda. Urtero idatziz eta emaitzaren jarraipena eginez ikasteko da.\u00a0\nBaratzea zein lurraldetan dagoen bezain garrantzitsua da lurralde horretan nola kukatua dagoen: ospela, egutera, orientazioa, bailara, mendi-mazela, gaina\u2026\n\u00a0\nAnimatu eta erakutsiko diguzu.\nOndo izan\nJakoba\n"}
{"id": 346, "question": "Azaroko ze ilargitan komeni da tipula landatzea?", "answer": "Tipula beti ilbeheran landatu behar da. Ilbeheraren barruan sustrai egunak dira onenak. Aurtengo azaroko ilbehera 16ko 14:55etatik 29ko 11:35 artean izango da. Sustrai eguna 22a izango da."}
{"id": 347, "question": "Aupa, Jakoba: orain dela bost urte negutegi bat erosi nian eta geroztik bertan aldatu dizkiat tomateak. Gainera, tomatezalea izaki, fungizida eta intsektizidarik gabeko edo gutxiko tomateak jan nahi nizkian.\nEsan bezala, urtero , negutegiaren erdialdean ( altura gehien duen eremuan) bi ilara tomate jarri izan dizkiat. Ingurukoek diotenez ez duk lur oso ona ( rellenokoa omen duk), baina urtero karea eta simaurra emanez nire ustez zerbait gozatu diat. Iaz tomate exkaxak izan nizkian, baina aurtengoa desastre bat izan duk.\nBeti bezala erosi nizkian 20 landare txertatutakoak, eta ondo hasi hituen hazten ( martxoaren amaieran jarrita). Baina landare ederrak zeudenean hasi zitzaizkioan hostoak ihartzen eta ihartzen. Nire ustez ez huen erdoia. Denborak aurrera egin ahala gero eta gehiago joan hituen hostoak ihartzen. Eman dituen tomateak benetako kanikak izan dituk.\nZerk eragin ote dik horretara heltzeko? Urtero leku berean aldatzeak eragin ote dezake? Nik tomateak azaroan edo abenduan kendu ondoren letxuga batzuk eta espinakak jarri izandu dizkiat. Lurra gehiago ari ote nauk esplotatzen?\n", "answer": "Nire ustez gorrina sartu da. Azeri-buztanaren eta asunaren purinak erabili beharko dituzu. Bestetik lur oso eskasa ikusten dut argazkietan. Simaurra ejmaten diozula diozu, vaina kolorean antzematen da oso lur buztintsua dela. Hori tomateari ez zaio batere gustatzen. Simaurra eman behar diozu. Orain da hori egiteko sasoia azaroa-abendua. Baina eman, ez erakutsi... Eman lodi: lurra simaurrez estali. Asko! Eta urtero. Pixkanaka lurra hobetzeko..."}
{"id": 348, "question": "Kaixo Jakoba. Gu Amaiurko eskolako ikasleak gara, LH 4., 5. eta 6. mailakoak. Pikua noiz landatzen den jakin nahiko genuen. ", "answer": "Pikondoak hostoa galtzen du neguan. Sasoi horixe da egokiena landatzeko. Izotzaren beldurrik ez den eguna aukeratu, bestela landatzerakoan harrotzen den lurrean ere izotza sar daiteke eta sustraiak kaltetu.Landarea sustrai eta guzti baduzute, lehen zegoen maila bereraino lurperatu, ez gehiago ez gutxiago.Bestela oso erraza da pikondoa adarretik sortzea. Hartu metro beteko adarra eta zulo luze bat egin aitzurrarekin lurrazalean, sakondu gabe, aitzurraren buruaren altueran. Adarra sartu luzetaka eta muturreko 20-25 zentimetro bistan utzi. Udaberrian hostoak ematen dituen bezala, lurpean sustraiak garatuko ditu."}
{"id": 349, "question": "Kaixo! Ekainaren erdialdean orburu landara bi landatu genituen ta en dira hasi. Beheko hostoak lehortzen zaizkie. Inguruan i\u00c3\u00b1urri asko egoten ohi dira. Zer egin dezakegu?", "answer": "Orburuak orain, udazkenean sartzean indartzen eta berritzen da azpitik altsumak emanez. Agian udako beroekin ur falta ere izango zuten. Inurriak baldin badabiltza, agian hostoetan zorriak izango dituzte. Horiek tratatzea da onena; xaboi pitasikoa eta tabakoa erabili. Laguntzeko inguruan ongarri asko jarri. Orburuak janari asko eskatzen du. Simaur edo luar zaharra jarri erruz buelta osoan."}
{"id": 350, "question": "Abaltzisketako eskolako ikasleak gara. Orain dela 2 aste Aloevera landatu genuen. Lehenengo astean egunero ura eman genion baina pixkanaka marroia jartzen hasi da. Zer egin beharko genuke? Eskerrikasko.", "answer": "Aloe vera hori ondo dago. Tokiz aldatzeak hori dakar, bizitoki berrira egokitu beharra. Agian gehitxo ureztatuko zenuten, baina garrantzitsuena da ontziak ur gehiegi dagoenean erraz alde egiteko nahikoa zulo izan dezala. Gorritzea toki berrirakoe gokitzapena da. Agian lehen etxe barru batean, negutegian edo eguzki gutxiago hartzen zuen tokiren batean biziko zen. Orain argitara atera eta eguzkiak ematen dionean gorritu egiten da, gure kopeta bezalaxe."}
{"id": 351, "question": "Aupa,\r\nHurrak (avellana) landatzeko zein da garairik onena eta nola egin behar da?\n\r\nEskerrik asko! ", "answer": "Hurrondoak hostoa galdu egiten du neguan. Hori egiten duten landare ia denak bezala negu neguan landatu behar da, abendua eta otsaila artean. Nola? Hazitik landarea sortu dezakezu, orain erori berriak diren hurrak, gustuko dituzun aldaerakoak, bildu eta hondarretan sartuta jaso; kanpoan, negua sentitzen eta euriarekin bustitzen direlarik. Euririk ez bada ureztatu. Otsailean atera eta erein, baratzean edo otzian. Bestela landarea eskuratu, beste hurrondoren baten azpiko aldean topatuko duzu alerik. Erosi nahi baduzu zihurtatu zer nolako aldaera den. Landatzeko tokia ondo aukeratu, gerora zein tamaina izango duen eta itzala nora egingo duen eta abar kontutan edukiz. Aurrez zuloa egin dezakezu eta neguan landatu. Lurra simaur edo luar zaharrarekin nahasi. Landarea lehengo sakonera berean jartzea garrantzitsua da, azalean nabarmena izango da noraino zegoewn lehen lurpean. Agian, lehen udan ur pixka batekin algundu beharko diozu."}
{"id": 352, "question": "Kaixo jakoba, landareak kendutakoan, kuiatxoa, tomateak, lekak edo dena delakoa, landare hori luarra egiteko erabili daiteke edo hobe ez? dituen gaitzak txertatuko ditu luarrean ondoren lurra kutxatuz?", "answer": "Gaitzak espora bidez hedatzen dira. Landarea gaixo egon bada, pentsatu zure baratzeko ingurune guztia esporez gainezka dagoela, hurrengo landare ahulen edo zaurituen zain. Beraz, gaitzengatik behintzat lasai bota luar pilara. Bakterio edo virus edo bestelako eraso arraroren bat badago, hori beste upeleko sagardoa da. Orduan bai, seguruenera erretzea hobe."}
{"id": 353, "question": "Eta orain hortaz landatu nahi ditut ia zer irtetzen zaizikidan.\r\n.. Horrekein guztiarekin lotuta beste galdera bat sortu zait, noiz izango litzateke garai egokia hazi horiek berriz ere irten ezkero jasotzeko?\n\r\nHurrenarte Jakoba", "answer": "Ondo helduta daudenean ederki igarriko diozu. Ez dago sasoi bakar bat. Zeureak noiz landatu dituzunaren eta eguraldiaren arabera lehenago edo geroago izango da. Heldu eta azala zailtzen zaienean, orduan."}
{"id": 354, "question": "Porruari irteten zaion bezalako lore edo eta hazi sorta luzea irten zaio baratzuriari.  Balio dit hazi horrek ereiteko? orain arte baratzuri aleak landatu ditut eta burutu egiten zait. Jakin nahi dudana da hazi horrek ia balio duen.", "answer": "Garatu egin zaizu baratzuria. Garatu edo tontortu, zildu, kukulatu, morronkatu, goiti joan, muskildu, hozitu, buztandu, gogortu, burutu. Lorea eman du gararen gain gainean eta lore horiek haziak. Baratxuri batzuek hazia eman beharrean baratxuri atal txikiak ematen dituzte. Atalak badira baratxuri arrunta bezala landatu. Haziak badira, erein eta landarea egitean landatu, tipula balitz bezala. Hazitik baratxuri aldaera desberdinak ezateko aukera duzu, ea zer emaitza eskuratzen duzun."}
{"id": 355, "question": "Kaixo, Jakoba. Galdera batzuk egin nahi nizkizuke: Lehena, noiz da sasoirik egokiena banbu kainabera beltza mozteko, mendian ibiltzeko makilak egiteko? Eta banbu berde arrunta? Eta behin galderekin hasita, hurritz makilak noiz? Esker mila aunitz.\n", "answer": "Hurritza azaroko ilgoran mozten da. Banbuak, bata zein bestea otsailekoan."}
{"id": 356, "question": "Egunon Jakoba, bulboak dazkat landatzeko, tulipanak, narzisoak, fresiak, anemonak eta ranunkuloak, noiz da momentu egokiena landatzeko, ilbeheran edo ilgoran?? zeozer berezirik bakoitzarentzako?? Mila esker,\r\nGarbi\u00c3\u00b1e", "answer": "Berezitasunik gabe, denak ilgoran. Denekin lorea da bilatzen duzuna, eta hori ilgorak sustatzen du."}
{"id": 357, "question": "Duela bi egunetatik nabaritu dugu gauez baserriko terraza arraz betetzen dela, ehundaka. Pentsatzen degu geraniotik ateratzen direla, zulotxo batzuk dituztelako hostoetan, baina egunez ya desagertu egiten dira. Hauek hiltzean likido berde bat geratzen da lurrean. Zergatik izan daiteke? Nola bukatu eurekin? ", "answer": "Nik esango nuke roska deitzen diren harren multzokoak direla. Denetatik jaten dute, lore landareak bezala barazkiak. Erakarri eta hiltzeko nahasketa bat prestatu daiteke: zahiari edo irinari azukrea nahasi. Bacillus thuringiensis deituriko produktu naturala erantsi eta ur piska batekin ore bat egin ondo-ondo nahasita. Landareen inguruan jarri."}
{"id": 358, "question": "Egun Jakoba\r\nBaratzean dagoen zume bati goiko adarrak inausi nahi dizkiot, itzala ematen dutelako bi taulenetan.\r\nZein da garairik onena adarrak anausteko? Eta zertarako erabil dazaket egurra?\r\nMila esker.", "answer": "Inausketa egiteko sasoi egokiena izerdi berriaren etorrera da. Non bizi denaren arabera otsailaren amaiera-martxoaren hasiera edo toki hotzean bizi bada martxoaren amaiera. Egur ahula eta biguina du zumeak. Horregatik erabiltzen da saskigintzan edo itxiturak egiteko txirikordatzeko erraza delako. Besterik ez bada su egurretarako."}
{"id": 359, "question": "Urterako godetzeko kalabazak  noiz jaso?", "answer": "Kuiak jasotzeko ahalik eta helduen egotea komeni da. Dasta hobea izango dute. Arazoa hotza da. Izotzak etorri aurretik jaso behar dira. Kuiak berak erakusten du heldutasuna, landareara lotzen duen txortena zimeltzen denean orduan da garaia. Izotzarena non bizi denaren arabera. Eta beti txortena osorik duela jaso, nahi izatera landarearen zarbaren zati batekin."}
{"id": 360, "question": "Kaixo Jakoba! Zarauzko Elkano auzotik gatoz galdezka.\r\nGereziondoa eta aranondoa landatu nahi ditugu baina, zein barietate gomendatzen dizkiguzu? Noiz landatu beharko genituzke?\r\nBestalde, ahuakate zuhaixka bat ere badugu lorontzi batean (3-4 urte inguru izango ditu eta metro t'erdi inguruko altuera). Hau noiz eta non landatu beharko genukeen ere jakin nahi dugu...\r\nOndo izan!", "answer": "Gereziondoa eta aranondoa, biak fruitua hezurduna dutenak. Familia horrek nahikoa arazo du hemen, hezetasuna dela-eta izaten dituen gaitzaengatik. Ni saiatuko nintzateke bertako barietateren bat topatzen. Mintegi batzuk eta hazien sareak ari dira lan hori egiten eta haiengandik eskuratuko nituzke, bertara ohituagoak, zailduagoak izango dira. Euskal Herriko Hazien Sareak banatzen ditu fruitu arbolen lehengo barietateak. Hostoa galtzen dutenez, landaketa negu-neguan egitea komeni da, abendua-urtarrila tarte horretan.Ahuakatondoari dagokionez, hostorik ez du galtzen eta beraz negua igaro arte itxaron. Martxoa aldera landatu."}
{"id": 361, "question": "Zearo beltz  aurtengo intxaurrak, igaz ere bai, zer dela eta?", "answer": "Eguraldiari lotu behar zaio itxura hori. Hzetasun handia baldin bada, alearen kanpoko aldeko zokotena ez da ondo lehortzen eta fruituari itsatsita geratzen da. Ez du euri asko egin, baina ihintzak handia izan dira. Tokiaren arabera ere eragin hori ikusgarriagoa izango da. Aldaera edo barietate batzuk joera nabarmenagoa dute horretarako."}
{"id": 362, "question": "Zintzarriei mihia egiteko batzuk arantza beltzaren egurra erabiltzen dutela esan didate. Noiz moztu beharko nuke? Goierrin bizi naiz, eta arantza beltza ez balitz egokia, zer beste materiala izango litzake egokia? Mila esker, izan bizkor!", "answer": "Nik beti egur gogorrak ezagutu ditut lan horretarako: ezpela, artea eta antzekoak. Arantza beltza edo elorri beltza ere oso gogorra da. Ahalik eta gogorren irauteko nik neguko ilbeheran moztuko nuke."}
{"id": 363, "question": "Kaixo! Aldaxka batetik bi metroko wisteria lortu genuen baina udara honetan hartu duen itxura eta kezkatuta gaude... Ez dakigu zeren errua izan daitekeen, laguntzerik?", "answer": "Argazkian ez da garbi ikusten, baina itxuraren arabera ontzi batean bizi dela esango nuke. Nire iritziz bi arazo elkartu dira. Batetik janari gutxi, ontzi handiena ere txikia da wisteria bat eder izateko. Ahal duzun ontzi handiena jarri, urtero simaurra edo luarra eman lodi eta ureztatzeko urari ere ongarri likidoa nahasi. Bigarrena, lehortea da. Hostoetan ageri diren orban horiek, janari eskasiaz gain euli txuriaren edota tripsaren erasoa azaltzen dutela dirudi. Horiek uxatzeko onena urarekin ihinztatzea da. Maiz maiz egin, ahal baduzu egunero, hostajea ondo busti."}
{"id": 364, "question": "Kaixo, Jakoba.\r\nAurten kuiak landatu ditugu lehenbizikoz eta,  ikusita uzta handia izango dela, galdetu nahi nizun zer iruditzen zaizun orain jateko aleren bat jasotzea. Maiatz erdialdean landatutakoak dira eta tamainaz eder askoak daude batzuk, azala ere ondo gogortuta dute. \n\r\nMila esker aurretiaz \r\nJose\n", "answer": "Lasai jaso eta jan. Azala ondo zailduta baldin badute lasai jan. Onena ilgoran moztutakoa izaten da. Jasotzeko, negurako gordetzeko, aldiz, ilbeheran moztu; betie re txorten eta guzti."}
{"id": 365, "question": "Kaixo Jakoba. Aurtengo udaran hazi hauek lortu ditut,menbrillo,almendro eta abeto xelebre baten haziak.denak aurtengoak dira almendrorenak aurtengoak eta aurreko urtengoak.hauekin landarak etaratzeko ze pauso segitu bearko nauke.Milla esker ta segi jakinturi ori banatzen edo sabaltzen.", "answer": "Ahalik eta azkarren geruzatu. Geruzatzearen teknika oso ona da hazien ernetzeko gaitasunari eusteko. Honela adierazten du 2019 urterako arfgitaratua dugun LANDAREAK LANTZEN agendan:\n\u00a0\nHAZIAK GERUZATZEA\n\u00a0\nHazia heltzetik ernatu arte tarte bat igarotzen da. Zuhaitz, fruitu arbola eta zuhaixken haziak jasotzeko era da geruzatzea.\n\u00a0\nBietan fruitua heldu denean eskuratzen ditugu haziak. Hauek sortu ahala, geruzatu egin behar dira. Errekako hondarra behar dugu, zulatutako ontzi batean hondar geruza bat jarri eta gainean hazi geruza bat, gainean hondarra, gainean haziak... Hondar geruza batekin bukatu. Ontzi hau kanpoan jarriko dugu negu guztia han igaro dezan. Beti heze egon behar du, baina ito gabe.\n\u00a0\nHaziak neguko hotza sentituko du eta udaberrian erraz ernatuko da, hondarrak ebaki txikiak egingo dizkio azala leuna badu eta hezetasunean hazia puztu eta ernatzeko prestatuko da. Neguan otsailean edo martxoan haziak atera eta erein, edo hondarretan bertan kimuak atera arte itxaron eta orduan landaretxoak landatu.\n"}
{"id": 366, "question": "Kaixo Jakoba, lorategian Haritz bat dugu, itxura ona du (hosto verde ta ugarikin), zutoinaren beheko aldean lurran hurbil, izerdia botatzen dabil (savia bezalakoa). Hiru urte atzerago zulagailu gorria aurkitu gendun bertan, ta dana garbi garbi uztzi gendun. Ez dakit horren eragina izan ahal den.", "answer": "Argazkian ez da zehaztasun onenarekin ikusten baino itxura guztien arabera haritz hori zauria sendatu ezinik dabil. Zauria sendatzea da izerdiaren bidez orbaindu eta ixtea. Beraz, izerdia ikustea ez da txarra, arazoa zauria luzez irekita egotea da. Nik zauria ondo garbitu eta begiratuko nuke ea hor zer dagoen-dabilen. Bestetik kontuz makinekin: belarra mozterakoan edo beste edozein lanetan makinak ez dezala azala ukitu. Horrek sor dezake orbain hori ere."}
{"id": 367, "question": "Kaixo:\r\nFruta arbola bat galdu egin zaizu.Behean zulo bat dago, baina ez inguruan lurrik.  Argi dago ez dela satorra. Zein animaliak egiten du horrelako zuloa eta nola uxatu dezakegu?\r\nMila esker\r\nIzaskun", "answer": "Nire iritziz satagina izango da, gazteleraz \u201ctopillo de campo\u201d eta frantsesez \u201ccampagnol\u201d esaten diotena. Oso zaila da uxatzea. Jarri sator-belarrak ingurua, sustraien izerdiak erre egiten du. Lurraren azala garbi mantendu, bnelar zakar eta hondakinik gabe. Gauez ibiltzen da, batez ere, eta harrapariek ondo ikuzteko aukera izatea komeni da. Intsusa inguruan landatuta ere uxatzen dira."}
{"id": 368, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nMahatsa eta mixurkak eman dizkidate eta ahuen haziak ernetzea nahiko nuke baserrian landatzeko asmoz\r\nNola ernetu ditzazket?\r\nEskerrikasko", "answer": "Onena haziak geruzatzea da. Begira 2019ko LANDAREAK LANTZEN agendan nola adierazten dudan:\n\u00a0\nHAZIAK GERUZATZEA\n\u00a0\nHazia heltzetik ernatu arte tarte bat igarotzen da. Zuhaitz, fruitu arbola eta zuhaixken haziak jasotzeko era da geruzatzea.\n\u00a0\nBietan fruitua heldu denean eskuratzen ditugu haziak. Hauek sortu ahala, geruzatu egin behar dira. Errekako hondarra behar dugu, zulatutako ontzi batean hondar geruza bat jarri eta gainean hazi geruza bat, gainean hondarra, gainean haziak... Hondar geruza batekin bukatu. Ontzi hau kanpoan jarriko dugu negu guztia han igaro dezan. Beti heze egon behar du, baina ito gabe.\n\u00a0\nHaziak neguko hotza sentituko du eta udaberrian erraz ernatuko da, hondarrak ebaki txikiak egingo dizkio azala leuna badu eta hezetasunean hazia puztu eta ernatzeko prestatuko da. Neguan otsailean edo martxoan haziak atera eta erein, edo hondarretan bertan kimuak atera arte itxaron eta orduan landaretxoak landatu.\n"}
{"id": 369, "question": "Nla esaten zaio otiari gazteleraz", "answer": "Nik ezagutzen ditudan izenak hauek dira, ezagunenetik hasita: argoma, tojo, aliaga, aulaga, ercajo, escajo, argilaga, gatosa, hierba del suspiro eta punchera."}
{"id": 370, "question": "Kaixo!\n\r\nArangorri, aran hori, udareondo eta gereziondoak kimatu nahiko nituzke handiegiak egiten ari direlako.\r\nNoiz da garaia adar mozketak egiteko?", "answer": "Adarrak mozteko garai onena izerdi berria hasi aurrekoa da. Aipatzen dituzun horietan otsaileko ilbehera."}
{"id": 371, "question": "Gabon Jakoba, galdera bat. Bizi lagun batek honako hau egin dio zuhaitzari. Berreskuratzeko aukerarik egongo al litzateke? Eskerrik asko", "answer": "Oso zaila izango du bizitza normala izatea, baina itxuraz ez dio azala den-dena kendu eta irauteko aukera ikusten diot. Orain hostajea galduko du baina udaberrian berriairtengo zaiola uste dut. Seguruenera beste urtetan baino gutxiago, baina atera bai. Bizi laguna dezu ala erahil laguna, edo bizi etsaia..."}
{"id": 372, "question": "Kaixo Jakoba. Berez sortutako zuhaitz baten goiko adarrak kimatu nahi ditut, itzala ematen dutelako taulen batzuetan. Gustatuko litzaidake jakitea ze motatako zuhaitz den, ia  bere egurra erabilgarria den eta noiz izango den komenigarria kimatzea. Mila esker.", "answer": "Nire ustez sahatsa da, Salix generokoa. Sahatsaren egurrak ez du erebilpen berezirik gaur egun. Egur biguina du eta egitura nahasiko adarrak. Honexegatik ez da saskigintzan erabiltzen. Sutarako, hesitarako edo bere azpian dagoen baratzean adarretarako, arbatzeko alegia erabiltzeko.\nKimaketa egiteko sasoi onena otsaileko edo martxoko ilbehera.\n"}
{"id": 373, "question": "Kaixo, eskolan baratzeko proiektua gauzatu behar degu eta...zalantzak ditut. Beti hazitik hasi beharrean egokiagoa iruditzen zait, urte sasoia kontuan hartuta, fruitutik hastea, neguko landareak jartzearekin batera noski.Zer iruditzen zaizu?ba al dezute unitate didaktiko interesgarri baten berri?", "answer": "Gai horiek jorratzen dituen Unitate Didaktiko oso bat daukazu, neronek egindakoa:\nhttps://eathink2015.org/download/KIT_Basque_Country-20170928T110432Z-001.zip\n"}
{"id": 374, "question": "Bisi lagun batek zuaitza oni aberia hau egin dio bada zerbait egitea ez legortzeko", "answer": "Barkatu hain berandu erantzutea, baina mezu batzuk nahasita ibili ditut...\nZuhaitz horren etorkizuna oso latza da. Seguruenera erabat ihartuko da. Ahal baduzu zaurian gaitzik ez sartzeko ahalegina egin. Horretarako salda bordelesa hautsa eta ur pittin bat nahasi, ore antzeko bat egiteko. Isipu batekin tarteka eman.\n"}
{"id": 375, "question": "Jakoba, tomateok Baztango klasekoak zirela eta erosi nituen landareak Donezteben. Zure iritzia jakin nahi det, izan ere oso ale ederrak jasotzen ari naiz eta datorren urtean etxean erein nahi dittut. Ongi deritzozu hazitako jasotzea ala ez zaizu iruditzen balioko duenik?", "answer": "Ez dakit nongo arrazakoak edo aldaerakoak izango diren, baina itxura ederra dute. Zure baratzean ongi ematen dutenaren seinale. Horrexegatik bakarrik merezi du hazia jaso eta aurrerako landareak sortzeko mantentzea."}
{"id": 376, "question": "Baratzearen galdera bat daukat: nola tratatu ala saihetsi daiteke armiarma gorria leketan? Mila esker!\n\r\nOndo izan,", "answer": "Zeure eskutan dauden bi gauza egitea komeni da behintzat. Batetik inguruneko hezetasuna handitu. Aire eta inguru lehorrak indartzen du armiarma gorria. Bestetik gehiegizko ongarriketarekin kontuz, eta batez ere nitrogeno gaindosia. Hau da, ondo heldu gabeko edo luartu gabeko ongarririk ez erabili. Eta ondo egindakoa ere tamainan."}
{"id": 377, "question": "Sagardo zukua eta sagardoa egiteko pausoak ondo azaltzen dituen euskarazko libururik ba ote dago?", "answer": "Ez dago ez horrelakorik, nire ustetan behintzat. Egin beharko genuke!Neroni ibiltzen naiz batean eta bestean ikastaroak ematen, etxean nola egin biak, baina ez dut ezer idazteko tarterik izan."}
{"id": 378, "question": "Duela bi urte gure eskolako terraza eguzkitsuan baratzea lantzen hasi ginen haur hezkuntzako haurrekin.\r\nGauza da, arbola bat ere landatu nahi genukeela, limoiondoa, gereziondoa, sagarrondoa,...\r\nNahaia librea da, ezta?\r\nTerraza dela kontutan edukita, zein izango litzateke aproposena, errezena?\r\nAndoaingo Ondarreta Herri ikastetxea. \n\r\nAldez aurretik, mila esker", "answer": "Kaixo Elena,\nEsaidazu zein baldintza izango dituen: itzala, erdi itzala, goizez, arratsaldez, lurrean biziko da edo ontzian, jardinera handi bat egiteko aukerarik baldin badago eta abar.\nHorrekin aukeraketa errazago egingo dugu.\nMila esker\nLaister arte\nJakoba\n"}
{"id": 379, "question": "Egunon\r\nAurten lehendabiziz kuia landatu dut eta disgusto handia dut landareak makal daudelako. Lora dexente euki arren uzteltzen ari dira eta landara batek sustraiatik gertuko hostorik gabe dago.\n\r\nEz dakit zer egin\n\r\nEskerrik asko\n\r\nPD: gainontzeko landarak eta fruituak primeran doaz, xomorro, baretxo, eta abarreko bizilagunekin leian egon arren. (eskerrik asko bai irratiz eta bai boletinean emandako aholhuengatik)", "answer": "Kuiak ez du arazo handirik izaten, baldin eta lurra urtsua ez bada. Lurra beti heze baldin badago edo maiz urasetzen bada kuiak gaitza harrapatzeko arriskua handia da.  Bestetik kuiak janari asko behar du. Asko esaten dudanean ASKO esan nahi dut. Kuiak ondoena simaur pilaren bazkerrean etortzen dira. Baserri ugaritan ikusiko dituzu horrela."}
{"id": 380, "question": "Kaixo Jakoba. Bide bazterrean enbarazu egiten duten morera zuhaitz batzuk kendu beharrean gara. Su egurretarako erabili nahi ditugu. Zein sasoi da egokiena botatzeko? Mila esker.", "answer": "Su egurretarako probetxu onena aterako diezu negu-neguan eta ilbeheran eraitsita. Marugatzeak ez du egur gogorra baina su polita egingo dizu horrela botata."}
{"id": 381, "question": "Egun on Jakoba, terrazako arbustoek kotxinila zuria izan zuten duela bi urte. Bat galdu zen, baina besteak salbatu ziren.  Abuztu honetan, ordea, arbustoetako bat lauzpabost egunetan suak erreta bezala geratu da, erabat igartuta. Sargoriagatik izango zela pentsatu genuen, juxtu teilatuaren hegaleko aterpearen parean geratzen zen arbustoa zelako. Baina ondokoa ere ziztu batean igartzen hasi da orain...\r\nIgartutako arbustoari kotoi erako orban zuriak agertu zaizkio. Begira hasi gara eta \"kotoi\" hori gainontzeko arbusto guztietara hedatu dela konturatu gara... kotxinila ote berriz ere??\r\nNola tratatu beharko genituzke? \r\nIgartutako arbustoen lurretan aldatu al daitezke arbusto berriak? Ala lurra aldatuta hobe?", "answer": "Kotxinila itxura du. Kotoi zorria ere izan daiteke. Biak izurrite gaiztoak dira, zein baino zein. Erasoa hain handia izanda eta hedatua egonik, nik denak kendu egingo nituzke eta erre. Zaila da lurretik ugaltzea horiek, baina inguruan egongo dira negua pasatzen. Ahal izanez gero ontziak hustu, ondo-ondo garbitu eta lur berrian jarri landare berriak."}
{"id": 382, "question": "Behin tomate landarea eta aleak garatu eta ontzen hasten direnean, altuera egoki batetik mozten ahal da zuztor nagusia edo kaltea eragin dezake? Zer da komenigarriena?", "answer": "Nire iritziz onena bere horretan uztea da. Goi horretan hostoak ditu eta hostoetan sortzen du landareak janaria. Kenduta aleak heldu eta elikatzeko janari gutxiago izango du landareak."}
{"id": 383, "question": "Egun on, Jakoba: bojaren harraren aurka bacilus turingiensis botatzen ari natzaio, baina zenbatero eta noiz arte egin beharko nioke? Eskerrik asko...", "answer": "Tratamentu hori oso egokia da. Zortzi-hamar egunero egin behar duzu eta urria arte. Bacillus desberdinak daude eta aldatzea komeni da. 2-3 tratamentu batekin, gero beste hainbeste beste batekin eta berriro lehengoa eta horrela. Eraginkortasuna hobetzeko xaboi potasiko piska bat erantsi eta Neem olioa ere nahastu."}
{"id": 384, "question": "Kaixo. Otsaileko sustrai egunetan aguakatea landatu nuen, artean sustraia hazitik eman berria zuela. Kostata baina landarea indar izugarriz etorri zen, apirila-maiatza aldera edo. Lehen unean lorontzi txikia erabili nuen eta nire kezka da ez ote zaion komeni lorontzi handigora pasatzea, eta batez ere noiz den garai egokiena horretarako.\r\nIritzi ezberdinak ditut inguruan, berehala egiteko diotenak, eta baita neguari itxarotea komeni dela diotenak ere. Noiz aldatu beharko nuke?\r\nMila esker aldez aurretik.", "answer": "Ontzitik ontzira noiznahi landatu daiteke, sustraiak ez bai dituzu moztuko. Hala ere sasoi bereziki ona da izerdia mugitzera doanekoa. Hostoa galtzen ez duten landareetan martxoa amaiera aldeko ilbehera."}
{"id": 385, "question": "Arratsalde on Jakoba! Etxean lorontzi batean dugun gorostiari adar bat idortu zaio. Zeren ondorio izan daiteke? Poto handiago batera pasa beharko genuke? Eskerrik asko!", "answer": "Garbi ikusten da lur gutxi duela. Lur gutxi ez, oso gutxi. Ihartu den adarrak sustraiak bistan ditu... Pasa ontzi askoz ere handiago batera ahalik eta azkarren. Gorosti gajoa!"}
{"id": 386, "question": "Kaixo Jakoba, aurten artoak zanbroa du, iaz baino ugariago. Argazkiko arto landareetan ikusten den zuri horri esaten zaio zanbroa Altzagan. Kentzea komeni al da? Hala bere horretan utzita hobe? Eskerrik asko", "answer": "Zanbroa deitzen duzun hori artaburua erasotzen duen onddo bat da, Ustilago maydis. Beizaman a\u00f1ua edo arto-a\u00f1ua deitzen diote, beste toki batzuetan ikatza ere bai. Onddoak arta ale esnetsuak erasotzen ditu eta forma berezietako kozkor horiek sortzen dira. Mexikon huitlakotxe edo kuitlakotxe deitzen dute eta urte guztiko gutizia onena bezala dute. Gero eta gehiago baloratzen da jaki hori mundu guztian eta Mexikoko boilurra edo trufa eta kabiar azteka esaten zaio. Agi danean, izugarrizko nutrizio balioak ditu.\nTxartzat baduzu, onena ahalik eta azkarren kendu eta erretzea da onena.\n"}
{"id": 387, "question": "Haritzaren ezkurra erabiliz landarea ateratzeko zer pauso eman behar dira?", "answer": "Haritza aukeratu zeure arabera: handia, dotorea, azkar hostotzen dena, udazken kolore pilotena duena... Ezkurrak heldu eta lurrera erortzen direnean bildu. Oso-osorik daudenak eta itxura onena dutenak hautatu. Geruzatu: errekako hondarra behar dugu, zulatutako ontzi batean hondar geruza bat jarri eta gainean ezkur geruza bat, gainean hondarra, gainean ezkurrak... Hondar geruza batekin bukatu. Ontzi hau kanpoan jarriko dugu negu guztia han igaro dezan. Beti heze egon behar du, baina ito gabe.\nEzkurrak neguko hotza sentituko du eta udaberrian erraz ernatuko da, hondarrak ebaki txikiak egingo dizkio azala leuna badu eta hezetasunean hazia puztu eta ernatzeko prestatuko da. Neguan otsailean haziak atera eta erein, edo hondarretan bertan kimuak atera arte itxaron eta orduan landaretxoak landatu."}
{"id": 388, "question": "Baratzean getozka landarea ugaritzen ari zaigu, kentzen saiatzen naiz baina berriak sortzen dira \r\nJakin nahi dugu komeni den kentzea edo hobe den bertan uztea lurra estal dezaten\r\nMila esker ", "answer": "Zeuk ikusi behar duzu. Gehiegi ugaltzen bada kendu. Jangarria da, beraz badakizu... Negu partean hutsik dauden taulenetan bertan utzi daiteke eta udaberrian kendu. Berozaleak diren landareen artetik kendu (tomate, tipula, baratxuria eta abar)."}
{"id": 389, "question": "Tomate bateo xartaxa du eta berde dago oraindik. Gainontzekoek sano daudela ematen dute. \r\nXartaxtutako tomate hori landaretik ateratzea komeni da?", "answer": "Zalantzarik gabe kendu. Xartaxa edo gorrina azaldu ordurako kendu eta garbitzea ona da. Tomate bat galduko duzu, baina agian gainontzeko guztiak salbatuko dituzu."}
{"id": 390, "question": "Aitak baserrian landatuta dauka, baina ez dakigu zein Sagar mota den, jakingo zenuke zein den esaten?", "answer": "Barrutik mami gorria duten sagarrak hiru izenez ezagutzen ditut: Azalain, Santio sagarra eta tomate sagarra. Santio sagarra da niretzat ezagunena. Hura, ordea, luze antzerakoa da, zure argazkikoa borobil samarra dela iruditzen zait."}
{"id": 391, "question": "Mixurka landare bat daukat, lore ontzi baten mixurka hazi batetik irtenda, 80cm altuera badu.\nNoiz da garai ona lurrera aldatzeko? Mixurka lurrera aldatutakoan nolako ongarria?\r\nEskerrik asko.", "answer": "Mixurka fruitu arbola desberdinei deitzeko erabiltzen da: albertxikoa, melokotoia, mizpira...Denek, hala ere ezaugarri garrantzitsuena bera dute, ziklo berdintsua, alegia. Hostajea galtzen dute neguan eta sasoi hori baliatuko dugu landaketa egiteko. Beraz abendua-urtarrila alde hori izango da onena. Izotz egunetan ez landatu.Ongarria organikoa (simaurra, luarra, zizare-lurra...) jarri inguruan erruz, landarea bera ukitzen ez duela. Udaberria iristerako desegiten hasia egongo da, eta ederki aprobetxatuko du."}
{"id": 392, "question": "Egunon. \r\nEgutegiaren arabera, oraintxe ilargi berapenean gaudela, egun aproposak sira hauek geranioen eskejeak hartu eta landatzeko? Delako sustraia errexteko hormona hori gomendagarria da?\r\nMilaka eskerrak aitzinetik.\r\nIxabel. ", "answer": "Bai oso sasoi ona da lan horietarako. Hormonarena zeuk ikusi, geranioa berez errez antzera itsasten da. Hala ere etxean ere egin dezakezu hormona salda: bai dilistekin baita sahats edo zume hostoekin ere."}
{"id": 393, "question": "Babarrunak landatzeko garaian ze distantziatara landatzea litzatekeen egokiena jakin nahiko nuke. Gure etxean 120 zentimetrotara landatu izan ditugu beti, baina toki askotan ilarak binaka ikusten ari naiz, elkarren artean metro erdiko distantzia daukate eta gero ziriak elkarri lotuta \"X\" moduan. Nola da egokiena? Eskerrik asko!! ", "answer": "Makilarik gabe sarea jartzez gero, iladak metrobete eta metro eta erdi arteko tartearekin ereiten dira. Beraz zuen 1,2 metro egokia da. Argazkikoaren moduan, makilekin lotzeko, ilada artean 70-90 zentimetro eta iladan bertan, zulotik zulora 50-70. Egokiena zeuk erabaki. Beti esan izan da babarrun finena itzaletan hazitako lekak ematen duela. Gero sistema bakoitzak dituen lanak ere kontutan hartu eta zeuk erabaki..."}
{"id": 394, "question": "Sagasti bat dut eta belarra moztutzekoan sagarrondoen adar bajuak arazoak ematen didate. Datorren urteari begira, gutxi gora behera, jakin nahi nuke noiz moztu kalte haundirik egin  gabe. Zure erantzunaren zain, mila esker.", "answer": "Hori egiteko sasoi onena martxoa da. Izerdi berria laister etorriko da eta egindako zauriak ixten lagunduko du. Ilbeheran egiteko lana da kimaketa."}
{"id": 395, "question": "Jakoba, leno galdetu nizun tipula garbi edukitzeko sistema zein den eta erantzun zidazun gainean egon eta eskuz egiteko lana zela,kaso egin dizut eta oso gustora nago,zortzi ziento aterattut eta tipula eharra,tipula zuria da bainan bastante bizia hau zergatik da? Eskerrik asko.", "answer": "Tipularen bizitasuna edo gozotasuna aldaera edo barietateari lotua da. Berezko ezaugarria da. Klase bakoitzari lotutakoa. Bizi punttua duenak beti izango du. Baratzean nola landu denak ez du ia eraginik. Pixka bat giroari lotzen zaio, hau da, giro hezeetan bizitasuna apaldu egiten da, aldiz giro bero eta batez ere lehorrarekin bizitasuna handitu egiten da. Baina, beti izango du bizitik.Hurrengorako jakin behar dena da aldaera edo barietate hori zein den berdina ez jartzeko."}
{"id": 396, "question": "Izenburuko lana nola egiten den azalduko al zenidake?", "answer": "Tipula ez da baratzean bertan ereiten. Hazitegian ereiten da. Hazitegia baratzeko txoko batean ere egin dezakezu. Hazitegian lur harroa behar da. Hazia egun betez uretan beratzen eduki eta gero lur azalean zabaldu. Lur pittin batekin estali eta ondo ureztatu. Belarrik gabe mantendu. Hilabete pare batean landatzeko moduan egongo dira landaretxoak."}
{"id": 397, "question": "Kaixo. Hortentsiak noiz moztu bear dia gero beste toki baten jartzeko. Badakit abuztun egiten dela ba\u00c3\u00b1o ze egunetan ez.", "answer": "Bi sasoi daude hortentsien aldaxkak egin eta horiek landatuz lendare berriak sortzeko. Lehenan martxoa da, inausketa sasoia. Mozten diren adarrak baliatu landatzeko. Beste sasoia loreak kolorea galdu eta ihartzen hasten direnekoa da. Aldaera batzuk lehenago beste batzuk geroxeago. Egun onenak ilbehera eta sustrai egunak dira, abuztuak 4, 5 eta 6 adibidez 2019ko urte honetan."}
{"id": 398, "question": "Kaixo.\r\nIntxaurrari adar bat moztu beharra daukagu eta jakin nahiko nuke ze hilabete dan egokia horretarako.\n\r\nAldez aurretik\r\nEskerrik asko", "answer": "Ahal izanez gero intxaurrondoa ez da inausi behar. Zura ahula du eta zaurietatik hezetasuna sartzen zaio, barruko egurra ustelduz. Inausi behar izanez gero adarrak txikiak direnean egin, zauri tzikiak eginez. Onena martxoa aldera inaustea da, izerdi berria laister etorriko zaio eta hark zauria itxiko du. Ilbeheran inausi eta ebakia adarrak goian eta behean dirtuen orbanak edo marrak errespetatuz egin, ahalik eta ondoen ixteko."}
{"id": 399, "question": "Badago bideo bat ikusteko:  tomateak kimatu nola egin ?", "answer": "Tomatearen kimaketa azaltzen duen euskarazko bideorik ez dut ezagutzen. Gazteleraz edo frantsesez erruz topatuko dituzu interneten. Oso erraza da tomatearen kimaketa eta edozein bideorekin ulertuko duzu. Ikusita gero zalantzaren bat baduzu idatzi lasai."}
{"id": 400, "question": "Egun on Jakoba:\r\nOrain dela 15 edo 20 egun sartutako zerbak pixkanaka pixkanaka usteltzen doaz. Oinak belzten hasten dira eta egunak pasatzen diren einean indarra galdu eta orori egiten dira ostoak. Zergatik izan daiteke? Humusa bota nien oinetan, horrek eragingo zion?", "answer": "Lurraren azaleko arazo bat izan behar da. Onddoek sortutako gaitzak izaten dira horiek. Gaitz horiek garatzeko hezetasuna nahitaezkoa da. Humusak ere eragin dezake. Ez baldin badago behar bezala ondua, usteltze horrek ahuldu dezake landarearen lepoa. Beraz ahal baduzu ongarri hori landarearengandik aldendu eta ura kontuz erabili."}
{"id": 401, "question": "Sagastiko hiru sagarrondo (tomate sagarrak hain zuzen ere) ihartzen ari dira. Orain arte osasuntsu eta emankor egon dira ta oain bapatean ihartzen ari direla konturatu gara. Zerengatik izan daiteke ta nola sendatu ditzazkegu?\r\nEskerrik asko.", "answer": "Itxura guztien arabera lepoko gaitza da, Phytophtora generoko onddoren bat, Gipuzkoan jeneralean Phytophtora cactorum izaten da. Lur hezeetan, drenaje zailekoetan ugaltzen da. Mentuoinek erresistentzia maila desberdina dute onddoaren erasoarekiko: MM106 asko sufritzen du; M26 eta makatzak sentikortasun ertaina dute; M7 eta M9-k sentikortasun txikia dute. Arazoa larritzen da, baita ere, txertua lurraren mailan baldin badago, hortik eraso baidezake onddoak. Ezinezkoa da tratatzea. Sagarrondoaren lepo aldean orbain gorri-marroiak ikusten hasi ordurako, inguruko lurra kendu, eta aireratu, horrek hezetasuna kentzen dio. Kontuz zauriak egitearekin, belarra moztean, adibidez.\nXehetasun gehiagorako ikusi:\nhttps://www.gipuzkoa.eus/eu/web/sagarrondoak/-/lepo-usteldura\n"}
{"id": 402, "question": "Egun on Jakoba,\r\nduela urtebete fruta-arbola nanoak alda nituen, paraguaiondo, udareondo, brinoiondo, gereziondo...\r\nKontua da fruta ematen hasiak direla, baina  txikitxoak bai iaz zein aurten.\r\nNi ohiko neurrikoak izango zituztelakoan nengoen, hala esan baitzidaten, baina hauek dagoeneko jateko moduan daude bere txikian.\r\nAurrerantzean ere fruta txikitxoak emango ote dituzte, ala handitzen joango dira urteak pasa ahala?\r\nEsker aunitz!", "answer": "Argazkian ikusten denez, arbolaren eta fruituen arteko proportziorik ez dago. Hosto gutxi eta fruitu asko. Nire iritziz nahitaez janari gehiago behar du arbolak. Ongarri organikoa eman erruz. Hostaje mardulagoa beharko du izan hainbeste fruitu ekartzea nahi baduzu. Hori horrela bada ere lehen urteetan fruitu guztiak ez utzi. Fruitu koxkorrak ikusi ordurako aleak bakandu. Utzi lehenengo arbolari bere egitura egiten. Gero emango du. Baina hartzeko zeuk ere eman berari."}
{"id": 403, "question": "Tomate landareei kentzen zaizkie txupoi Eta hostoak onak dir\u00c3\u00a1 kendu Eta Gero surtoinean botatzea?", "answer": "Kendutako kimu horiek gero intsektizida eder bat egiteko erabili daitezke. Beraz onena lehortu eta jasotzea. Bestela landarearen oinetara botatzea ere ez dago gaizki."}
{"id": 404, "question": "Zergatik legortzen zaizkit babarrun landareak sustraitk. Aurten bigarren urtea ia da.", "answer": "Bi arrazoi izan daitezke: edo ongarri gehiegi eta lepo alde hori ahuldu egiten da, edo zerbaitek jaten du lurraren azal alde horretan. Nire ustez zerbaitek azala janaren antza du. Luhartza edo satagina izan daiteke. Hala ere horietako bat balitz seguruenera erabat lepoa moztuko lioke. Hain axaleko zauriak izateko, ez dira bada bare txikiak izango? Bada ezpada gauez, ilunpean linterna batekin ondo miatu inguruko lurra kenduta. Baina, era guztietara, kontuz ongarria ematearekin, babarrunak ez du ongarririk behar. Ahulago hazten da. Ongarria berak sortzen du. Eta ongarri gutxiagorekin indar gehiagorekin etortzen da."}
{"id": 405, "question": "Egun on. Gereziondoa noiz podatu daiteke? batzuei entzun izan diet abuztu aldera eta beste batzuei azaro aldera. Argitzerik bai? Mila esker!", "answer": "Neguan egindako zauriak ezin itxi izaten ditu gereziondoak. Inausketa izerdia duenean egin behar da. Bi inausketa sasoi bereizi ditzakegu: martxoa aldera, izerdia abiatua dagoenean, eta udaberrian, ekaina aldera."}
{"id": 406, "question": "Kaixo Jakoba!\r\nKalabazinak behin alea emanda usteltzen ari zaizkigu.\r\nZer dela ta?\r\nEskerrikasko.", "answer": "Bi arrazoi ikusten ditut hori gertatzeko. Batetik lurra ukitzen duela txikia denean, azala zaildu gabe duenean, hortik usteldu daiteke. Bestetik txikia delarik ere gertatzen da maiz ez dela behar bezala polinizatu, eta lorearen atzean dagoen kuiatxoa galdu egiten da heldu gabe.Lehenengorako azpian lastoa, belarra edo zerbait jarri, bigarrengorako eskuz polinizatzea gomendatzen da, lore arra hartu eta erdian duen hisiputxoa, lore emean (atzean kuiatxoa duena) igurtzi."}
{"id": 407, "question": "Egurrezko kupelean sagardoa egiteko asmoa dut datorren udazkenean. Lehen ere egin izan dut: kupel pare bat erosi bigarren eskukoak Oionen, ardotan ibilitakoak, eta bertan egin sagrdoa. Baina hauetatik kupel batek behintzat sagardoari gustu txarra ematen zion eta ez zegoen modurik kirtasa kentzeko nahiz eta kupelak ondo garbitu.\r\nNire galderak hauek dira:\r\nErabilitako kupelak hobe ez erabiltzea?\r\nKupel berrria erostekotan, nolakoa komeni da? Haritzarena? Gaztainondoa? Besterik?\r\nKupelen egurarren lodierak badu eraginik?\r\nEa zerbait argitzen didazun.\r\nEskerrik asko!", "answer": "Erabilitako kupelak hobe ez erabiltzea?\nEz, ardoarekin erabilitakoa berrerabiltzeko, egokiena da upela ireki eta egurra barrutik marrusketatu; ardo gustua edo ezer txarrik duen azala kenduz. Emaitza oso onak ematen dituzte, jeneralean.\n\nKupel berrria erostekotan, nolakoa komeni da? Haritzarena? Gaztainondoa? Besterik?\nEdozeinek berdin balio du. Gero bakoitzak bere ezaugarrien araberako eragina izango du sagardotan. Gerezia, sasiakazia, lizarra eta abar ere erabili izan dira.\n\nKupelen egurarren lodierak badu eraginik?\nBai, zenbat eta egur lodiagoa, isolamendu hobea; eta egur hori ondo zainduz gero sagardoa ontzeko eragina ere hobea izango da.\n"}
{"id": 408, "question": "Aurten bertoko artoa eta arto komertziala aldatu ditugu soroan. Biak alkarren segidan, eta momentuz ondo ari dira hasten... Bertoko artoa bi mota dira artaburu bat horia eta bestea gorri kolorekuak. Galdera da: Urrengo urterako gordetzeko asmoa edukiko bagenu, arto komertzialaren ondoan izateak hibridazioa izango luke?  eta zertan nabarituko litzateke?", "answer": "Hiru arto motak elkarren artean hibridatzea izango da naturalena eta normalean gertatuko dena.Hibridatzeak esan nahi du aurten jasoko duzun hazietan hiruren arteko ezaugarrien nahasketa joango dela. Nahiz eta horia, gorria eta hibridoa jaso, hazi horiek daramaten informazioa, hurrengo urtean emango dituzten landareetan ikusiko da. Adibidez: altura desberdineko landareak, artaburuen forma, artaleen egitura, aleen forma eta kolorea eta abar. Hori ez gertatzeko hazitarako jasotzeko klase bakoitzetik artaburu pare bat aukeratu eta burua egiten hasten denean eta punttan bizarrak ateratzen diren bezain pronto aldameneko bere berdinaren goiko lore arra hartu eta poltsatxo batean sartu lore hori eta poltsarekin artaburua itxi. Honela bere berdinaren polena soilik jasoko du eta ez da besteekin nahastuko. Gero beste buruetako bizarra zimeldu dela ikustean poltsa kendu, baina artaburu horiek ondo markatu, hurrengo urterako hazitarako jasotzeko."}
{"id": 409, "question": "Kaixo Jakoba\r\nOrain dela gutxi hasi gaituk  baratzean eta zenbait galdera zeuzkeagu :\r\n-Ze banarru mota duk baba motza ? Babarruna edo udaberriko baba berria edo beste motaren bat ?\r\n-Entzuna diat tomatea aldatu aurretik zuloan asunak botatzea onuragarria dela tomatearentza Zer funtzio egiten ziok tomateari \r\nZuloan asunak bota eta pentsatzen diat tapatu egin beharko direla sustraiak ez erretzeko?", "answer": "Babarrun motza, makilarik edo sarerik behar ez diken babarrun landarea dek. Aihenik ez dik ematen eta motza geratzen dek. Ziklo laburragoa ddik. Nik ezagutzen dizkiatenak aldaera zuriak dituk. Gure amonak esaten zian Santio egunerako bi hostotan behar zikela, beraz ereiteko sasoia etorri dek. Asunak tomate landarea indartzen dik, silizioa eta beste mineral batzuk ematen zizkiok. Batez ere gaitzei aurre egitea dek helburua. Zuloan asuna jarri, gainean lur edo luar edo simaur heldu pixka bat eta gainean landatu tomatea."}
{"id": 410, "question": "Ezagutzen al duzu gaitz hau? Zein da? Aurre egiteko modurik ba la dago?", "answer": "Nik ustez mamiaren edo medularen nekrosia da, Pseudomonas corrugata. Enborrean orban arreak edo gorri-marroiak azaltzen dira. Ondoren enborra zartatu eta ikusten diren koxkor horiek sustrai berrien hasiera dira. Barrua hustu egiten da.Jeneralean nitrogeno gehiegi dagoen lurretan agertzen da, enbor lodi eta indartsuak dituzten landareetan. Berotegian hezetasun handiegia eta argi gutxitxo den tokietan, batez ere.Inausketarekin hedatzen da, zaurietatik, eta batez ere berotegietan. Landare gutxi batzuk badaude gaixo, onena kendu eta erretzea. Inausketa arindu eta inausketa tresnak desinfektatu."}
{"id": 411, "question": "Egunon;\r\n Etxe parean arte haundi bat daukagu eta baserriaren berriztea dela eta pena haundiz baina bota beharrean gaude.\r\n- Enborra altzari pare bat egiteko erabili nahi genuke\r\n- Gainontzekoa sutarako\r\nNoiz izango litzateke sasoi ona hau botatzeko? Bi helburuetarako (altzaria egin eta sutarako) sasoi berdina da egokia?\r\n Eskerrik asko eta ondo izan.", "answer": "Zura eta egurra gogorra ditu arteak. Gogortasun horren bila artea izerdi gutxiena duen garaian bota behar da. Negu-neguan, alegia. Gogortasun hori indartzeko ilbeheran botatzen da. Bi baldintza horiekin zura itxiagoa eta lehorragoa izango da. Honek iraupena emango dio, eta izerdi gutxi duenez egurra jatera hurbilduko diren sits eta antzekoentzako bazka gutxi izango du. Era berean. Egur itxi eta trinkoa izaki, sua egiteko berezia da artea.  Ez du ilgoran eta izerditan dagoenean botatako pagoak bezala su azkarra eta gar handikoa egingo. Berak gar gutxikoa baina iraupen handiko sua eta brasa egingo ditu."}
{"id": 412, "question": "Egunon, aurtengoan patatak nahiko gaizki atera zaizkit, agian goizegi jarri nituen. Hostoetan orban beltz handiak atera ziren hasieran eta patata ateratzerakoan hau. zer dira zulo beltzak patatetan? azkar usteltzen ari dira. Milesker !", "answer": "Zalantza ugari nuen ea arazo larriren bat ote zen zuen papatetan azaltzen den hori. Azkenean uste dut gorrina dela, mildiua alegia, Phytophtora infestans. Gorrinak landarea erasotzen du, hostoak, zurtoinak eta zuen kasuan ondoren lurpeko tuberkuluetara hedatu da. Pentsatuko duzun bezala, kontserbazio garaian, patata usteltzen joango da. Ez dakit zein duzun egoera, baina ahalik eta azkarren kendu patata hori. Hurrengo urtean beste soro batean jarri patata. Hazia ere aldatu eta landareetan orban gorri-beltz horiek azaldu bezain pronto tratatu: salda bordelesa, esne gordina eta asun ura. Azeribuztan ura ere erabili dezakezu.\n"}
{"id": 413, "question": "Arratsaldeon jakoba\r\nflor de azahar delakoa daukagu (ez dakit euskaraz nola den)...noiz i\u00c3\u00b1ausi behar den jakin nahiko nuke???\r\naldez aurretik eskerrikasko...", "answer": "Benetako azaharra laranjondoaren lorea da. Zeuk diozun hori sasi azaharra da, edo filadelfoa, Philadelphus coronarius. Udaberrian loratzen da. Loraldi ikusgarria du, zuri-zuria eta usaintsua, arrazoi horiengatik azaharra esaten zaio. Inausketa loraldia amaitzean egin behar da. Landarea gaztetzeko adar zaharrak kentzen joan. Urte askotan ikausi gabe egon bada, denak batera ez kendu. Loraldiaren ondoren inausita, negua iritsi aurretik adar berriak hazi eta hurrengo urteko goizeko loraldia prestatzeko nahikoa denbora izango du. "}
{"id": 414, "question": "Hezetasunagatik tomateetan sortzen den gaitzari nola egin diezaioket aurre? Eskerrik asko.", "answer": "Gorrina da tomatearen gaitz arruntena. Hasteko tomatearen landaketan kontutan izan: lur-tontorra egin, landaketa zuloan asun adarrak jarri, tarte handia utzi (tartean ibiltzerakoan ez ukitzeko moduan, makilak jartzerakoan kontutan izan gero estaltzeko \"txapela\" jartzeko aukera (goia soilik estali, aldeak libre). Gaitza egun ilun eta bustiak segidan direnean etortzen da; aurrea hartu behar zaio. Tratamentua: asun-ura, azeribuztan ura, esnea (ahal bada gordina) eta salda bordelesa. Hezetasun handi hori etorri aurretik tratatu behar da."}
{"id": 415, "question": "Arratsaldeon, txingurriak ikusi ditut bainetan. Zer egin dezaket txingurriak bainetatik bidaltzeko?", "answer": "Txingurriek zuzenean ez dute kalterik egiten. Begiratu, ordea, leka landareen aihenen muturretan eta han zorriak egon daitezke. Horiek txingurriek ekarriak eta zainduak izan daitezke. Horiek egiten dute kalte. Horiek ez badaude txingurriak ez dira hurbilduko. Tratatu xaboi potasikoa, neem olioa eta Bacillus thuringiensisarekin."}
{"id": 416, "question": "Kaixo. \r\nOrtuan tipulak, porruak... etb landatu eta zuztarrak usteldu egiten zaizkie askori, eta hortaz aparte, landareei haztea kostatzen saie, normala baino denbora gehiago. Tipulin guztiak usteldu zaizkigu, erdian koroi bat moduan irtetzen zaie...\r\nZein izan daiteke arazoa? Lurraren gaixotasunen bat edo? \n\r\nEskerrik asko! ", "answer": "Usteldura hori zergaitik sortu daitekeen aztertu behar da. Ez ote dago animaliatxoren bat sustraiak jaten dizkiona? Hark egindako zaurietatik sartuko litzatake usteldura sortzen duen onddoa. Sataina, luhartza... Begiratu ea galeria tankerako zulotxorik ikusten duzuten sailean. Beste aukera bat da hezetasun handiegia izatea, plastikoa jarri delako, edo ura pilatzen den tokia delako sustraien hasierako parte hori usteldu daiteke. Pentsatu tipulari hezetasuna ez zaiola zipitzik ere gustatzen. Usteldura guztiak, azken beltzean, hezetasunak ekartzen ditu. Edozein eratara lurra harrotu, ildo-bizkarrak edo muntoak egin eta han landatu, eta abar egin saila lehortzeko."}
{"id": 417, "question": "Arbol ipurdietan belarra pilatzea ona da? Zelaia mantentzeko belar zaharra moztu eta inguruko arbol ipurdietan pilatzea ongarritzat balio du?", "answer": "Edozein materia organiko ongarri bihurtzen da. Beraz belar zaharra ere ongarri izango da ontzen denean. Onena simaurrarekin nahasi edo geruzaka pila egitea litzateke, luarra edo konposta bihurtzeko. Ezin bada, beste era bazter batean pilatu eta piskanaka jiratuz luarra egitea da. Azkenekoa litzateke lurrean barreiatuta uztea, baina horrela ere denborarekin desegingo da. Lur gainean zabalduta uzten baduzu, simaur zahar pixka bat bota gainetik, usteltzerako bidea azkartzeko. Inoiz ez utzi belarra enborraren kontra, usteltzerakoan azala erre bai diezaioke. Enborretik aparte, ukitzen ez duela utzi."}
{"id": 418, "question": "Arratsalde on Jakoba.\r\nGaldera bat egin nahi Arratsalde on Jakoba.\r\nGaldera bat egin nahi nizuke, lupulo landare pare bat ditut, eta zorriak eta armiarma gorri txiki batzuk ere bai, baita amona mantangorri batzuk ere badakit beraiek direla zorrin aurkako botikarik onena, zer egingo det? gauzak bereartan utzi? edo tratamenduren bat hasi?\r\nEskerrikasko eta ondo izan., lupulo landare pare bat ditut, eta zorriak eta armiarma gorri txiki batzuk ere bai, baita amona mantangorri batzuk ere badakit beraiek direla zorrin aurkako botikarik onena, zer egingo det? gauzak bereartan utzi? edo tratamenduren bat hasi?\r\nEskerrikasko eta ondo izan.", "answer": "Amona mantangorria arduratuko da zorrien izurriteari tamainan eusten. Armiarma gorri ttikiak ikusteko modukoak baldin badira ez arduratu. Kalte egiten dutenak ia ikusi ezinak dira. Zerorrek ikusi, deskuidoan zorriak ugaritzen hasten badira tratamentua egin beharko duzu: tabako ura, neem olioa eta xaboi potasikoa edo beltza. Bidali duzun argazkia, ordea, beste gauza batek eman dit atentzioa: hostoak hori antzera ez ote dauden... Agian argazkiarena da, baina lupuloa oso berde iluneko landarea da. Zuri ere horrela iruditzen bazaizu, ongarri organiko hondua eman: simaurra, luarra, zizare lurra..."}
{"id": 419, "question": "Aurten fruitu pila bat eman du. 5 edo 4 urteko arbola. Iaz 7, 8 bat....aurten 200 bat... baina egun hauetan %50koa jausi xako... Zergaitik izan leike ? Arbola itxura ona euki arren... Eskerrikasko", "answer": "Arbola gazteetan normala da hori gartatzea. Iaz 7n ale eta aurten 200... Neurria hartu behar dio, tamaina, eta era berean hazi eta heldu landare gisa. Loraldia ona eta polinizazioa oparoa izanda ale asko hartu bai, baina gero janaria behar da horiei denei eusteko. Era berean gaztea izanik hazi eta handitu egin behar da landarea, eta bi horiek, indarrean haztea eta fruitu asko ematea bateraezinak dira. Lasai hartu. Zuk egin dezakezun gauza bakarra landarearen bizimodua erraztea da, hau da ondo elikatzeko baldintzak jartzea: eman ongarri organikoa erruz, eta urtero (simaurra, luarra, zizare lurra...)"}
{"id": 420, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nBaratzean dugun elorriak ez du lorerik ematen (5 urte dira aldatu genuela). Normala da? Lorerik ematen ez duen elorririk badago? Hala bada, txertua emateko asmoa dut.  \r\nEskerrik asko!", "answer": "Bost urteko elorria oraindik ume ttiki bat da. Ehundaka urte bizitzen denez, orain hazi eta hazi egin behar du. Baratze batean egonik, nahikoa janari aurkituko du eta handitzen ariko da. Loratzeko itxaron egin beharko duzu, eta egin dezakezun gauza bakarra ez inaustea da. Inausten baduzu loraldia atzeratu besterik ez duzu egingo.\nLasai hartu."}
{"id": 421, "question": "Kaixo Jakoba, \n\r\nOrtua \"potro bedarrez\" beteta daukagu eta eskertuko genizuke luzatuko bazenigu metodoren bat barauek desagertarazteko. \n\r\nEskerrikasko, Ramon. \n", "answer": "Antzeko galdera egin zidanari hauxe erantzun nion:\nBorroka luze baterako prestatu behar zara. Potro-belarra egoskorra da. Lurpean duen tipulatxoa da gakoa. Hori akabatu behar da. Hor energia pixka bat den artean berpiztuko da. Borroka bakarra hostoak eman ahala kentzea da. Barkamenik gabe, bi edo hiru egunero hosto berriak tira eta atera. Horrela tipulak berriro hosto berriak eman beharko ditu bere energia xahutuz, eta zuk kendu hostoa, eta berak eman eta zuk kendu... Horrela tipulako energia bukatzen den arte.\nLan hau lursail ttiki batean egin daiteke, baina saila handi xamarra bada... Bestea ezikusiarena egitea da. Niri ez dit enbarazurik egiten landare artean ikustean. Landare ttikiak direnean dugu arazoa, gaina hartzen dietelako. Orduan bai, behin edo bi aldiz kendu hostoak eta landarea koskortzean berak hartuko ditu azpian. \nErrotabatorra eta baratzeko tresnak dira potro-belarraren aliatu nagusiak, beraiek zabaltzen dute... Kontuz. Gune berri ttikiak kupidarik gabe kendu: aitzurrarekin eman eta lurpeko tipulak atera. Gutxi diren artean egin daiteke hori. Bestela laister izango da han ere andere eta jabe."}
{"id": 422, "question": "Kaixo Jakoba: Azken egun hauetan piperminetan eta baita piperretan amona mantangorri asko ikusten ari naiz. Ez dut uzte landarea jango dutenik. Bainan jakin nahiko nuke zertan ari diren. Zomorro baten atzetik badabiltza harek agian bai minduko du landarea ezta?\r\nEskerrik asko.", "answer": "Amona Mantangorriak mesede besterik ez du egiten. Landareei kalte egiten dieten zomorroak jaten ditu. Beraz, saiatu ahalik eta amona mantangorri gehien izaten zure baratzean."}
{"id": 423, "question": "Kaixo, kerezi aleak artxo txuri bat daukate barruan. Hau ekiditeko zer neurri hartu beharko nituzke ? Mila esker. (Kereziondoa Nafarroan daukagu, Gares inguruan).", "answer": "Gereziaren eulia izango da, Rhagoletis cerasi. Heldua denean euli bat da, baina hasieran harra zurizta bat da. Apirila aldera jartzen ditu euli helduak arrautzak gerezi aletxoetan. Helduak lurrean sortu dira, hori ekiditea komeni da: lurrean gerezi ale kutsatuak ez utzi, eta bat bera ere. Eta udaberrian, apirila aurretik gereziondoaren azpiko lurra landu, euliak hiltzeko. Era berean apirileako, tenperatura 18\u00ba eta gehio denean tratatu: bacilus thuringiensis + neem olioa eta xaboi beltza edo potasikoa. 15 egunero tratatu, 3-4 tratamentu."}
{"id": 424, "question": "Sagarrondoek bi sexuak al dituzte beren baitan?", "answer": "Bai sagarrondo guztiak hermafroditak dira. Hau da, bi sexuak dituzte sagarrondo bakoitzak eta sagarrondo guztiek. Era berean bi sexuak lore bakoitzean agertzen dira. Beraz, sagarrondo lore bat ikusten duzutenean beti bi sexuak izango ditu. Badira hermafroditak izanagatik, hau da landareak bi sexuak izanagatik, sexu bakoitza lore bereizietan agertzen duten landareak: hurritza, intxaurrondoa, haritza... Baina sagarrondoak bi sexuak ditu landare bakoitzean eta lore bakoitzean."}
{"id": 425, "question": "Kaixoo\r\nEzagutzen al duzu norbait baratze biodinamikoa eramaten duena eta bere produktuak saltzen dituena etxeko kontsumorako??", "answer": "Ez dut inor ezagutzen baratzea sistema biodinamikoan egin eta bere produktuak banatzen dituenik. Agian galdera hau bera Argian eta Irratian egin beharko dugu publikoari zabalduz, ea inor ezagutzen duen horrelakorik..."}
{"id": 426, "question": "Arratsalde on,Jakoba: gorrinaren aurkako tratamentua zein den jakin nahiko nuke, zeintzuk diren neurriak... Inoiz salda bordelesa terminoa entzun dizut baina ez dakit nola egiten den.\r\nMilesker", "answer": "Bizi Baratzea liburua eskuratzea gomendatuko nizuke (https://azoka.argia.eus/produktua/8), tratamentu guztiak gaitzentzako bezala izurriteentzakoak ere bertan argi eta garbi azaltzen baitira. Gorrina onddo bat da eta beraz hezetasunari aurre egin beharko diogu. Salda bordelesa kuprea eta karea dituen nahasketa bat da. Nahi baduzu etxean egin daiteke, baina gehienek nahasketa bera erosten dute. Salda bordelesaren lana indartzeko asunarekin edo azeribuztanarekin egindako minda edo purina nahasten diote. Gogoratu tratamentua gaitzari aurrea hartzeko dela, ez sendatzeko, beraz gegun hezeak eta ilunak datozela aurreratzen dutenean tratamentua egin, beti aurretik."}
{"id": 427, "question": "Artoa erein nuen eta orain babarruna erein nahi dut. Orain egun egokia da?", "answer": "Lan hori egiteko sasoia ilgora da. Ilgora ekainaren 18an 17:29ean hasiko da. Egun horren azken ordu horiek onak dira, baina hurrengo eguna, ekainaren 19ko arratsaldea ere, 16:00etatik atzera."}
{"id": 428, "question": "Tomate landarea sano sano goraka doa baina orain dela aste batzuk irten ziren loreak lehortzen ari dira, fruiturik eman gabe\r\nZergaitik izan daiteke?\r\n160 *30 zm tako tiesto batzutan daude, alboan azenarioa kipulina eta albahaka dituela\r\nEskerrik asko", "answer": "Tomatearen loreak zapuztearen arrazoi nagusia uraren estresa da. Jeneralean arazo hori bero handiekin sortzen da. Duela ez asko izan dira tenperatura oso goian ibili den egun batzuk. Orduan landareak ezin du behar adina ura garraiatu hostoetara eta estres hori pairatzen du. Arazo hori areagotu egiten da landarea ontzian dagoenean, ontzia bera, eta lurra ere gehiago berotzen baitira. Arazoa ez berritzeko, ureztaketa zaindu, batez ere bero handietako egunetan."}
{"id": 429, "question": "Bi aguakate landara dauskat lorategian etxean ateratakoak, esan daustie estitxu behar direla bestela ez dabela fruttuk emoten, holan da?", "answer": "Eztitu gabe ere fruitua emango dute. Ez dakiguna da bere ama eta bere aita nor diren, eta horregatik ez dakigu nolako fruitua emango duen. Fruitu mota jakin bat nahi baduzu orduan eztitu beharko duzu."}
{"id": 430, "question": "Zuk ezan zendun karea koskorra botatzeko garoari ba\u00c3\u00b1a ze garai da ona?", "answer": "Noiznahi botata ere kalte egingo dio. Nahi baduzu oraintxe bota. Hurrengo urtetan otsaila-martxoa aldera bota, horrela sustraiak mugitu eta kimua botatzen duen momentutik sentituko du kaltzioa lurrean eta bere eragina."}
{"id": 431, "question": "Arratsalde on,\r\nMasustondo bat daukagu Errioxan. Argi ikusten denez gaizki dago.\r\nJakin nahi nuke ea zerbait egin ahal dezakedan bizirik iraun dezan.\r\nMila esker,\r\nElbira", "answer": "Marugatze horren itxura oso txarra du. Adarrak kimatu eta hautsita ditu. Horren ondorioz zauri izugarriak ditu. Hildako adar zatiak guraize zorrotz batzuekin zauri garbia eginez moztu. Eta egin dezakezun gauza bakarra landarea bakean uztea da. Inork ez dezala ukitu eta marugak biltzerakoan adarrak kontuz erabili. Hortik atzera, ongarria eman. Eman eta eman, ondo elikatuta egoerari buelta eman diezaion."}
{"id": 432, "question": "Badira urte batzuk bi intxaurrondo landatu nituela, batek fruituak eman dizkit eta besteak ez. Entzuna daukat badirela fruitua ematen ez dutenak, egia al da hau?", "answer": "Teorian intxaurrondoak fruiturik ez emateko arrazoirik ez dago. Beste upeleko sagardoa da fruitua emateko baldintza jakin batzuk bete behar dituela. Hasteko heldutasunera iritsi behar du, batzuk lehenago beste batzuk geroxeago heltzen dira. Bestetik janaria nahikoa izan behar du eskuera, lorealdian eta fruitualdian xahutuko dituen erreserbak biltzeko. Eta azkenik, lan hori hartzeko gogoa izan behar du.\nOrokorrean arbolaren itxurari begiratu: pujak indarrean ematen baditu, hostaje berri ugaria badu eta kolorez mardul ikusten bada, lasai hartu; oraindik gaztearen indarra eta kemena ditu eta heldutasuna gero etorriko zaio.\nHazteko, handitzeko indar ikusgarria eta fruitua ematea bateraezinak dira. Utzi lasai hazten eta hazkundea apaltzen denean ekingo dio fruitua emateari. Ez da harritzekoa lehen fruituak emateko 15 urte igaro behar izatea. Izan ere ehundaka urte bizitzeko asmotan baita intxaurrondoa..."}
{"id": 433, "question": "Nola galdu leike gardulatza ze garai da ona guztiak atxurrakin moztu eiten deu", "answer": "Aitzurrarekin moztea ona da; ahal baduzu lurrari pixka bat joaz, landarea berritzea zailtzeko. Onena maiz moztea da, txikia dalarik ere, ikusi ordurako jo. Lan hori egiteko sasoi onenean gaude. Beti ere ilgoran egin, maiatza, ekaina eta uztaileko ilgoran. 2019an ekainean 19tik uztailaren 2ra eta uztailaren 16tik 29ra."}
{"id": 434, "question": "Kaixo Jakoba\r\nBi urteko klaudia aranondo bat dut. Enborreko azala ia guztiz janda dagoela ikusi dut. Orkatza izan dela diote. Jakin nahi nuke nola lagundu ahal diodan zuhaitzari zauriak sendatzeko. ", "answer": "Hasteko, zauriaren inguruko azalak hariak baldin baditu labana zorrotz batekin ebaki garbi bat eginez moztu. Zauriaren ertza zenbat eta garbiagoa, orduan eta errazago itxiko da. Labana alkoholarekin desinfektatu ondoren erabili. Gero zauria bakean utzi. Ez pintatu edo txertatzeko ore horiekin estali, laguntza baino kalte gehiago egiten dute. Amaitzeko aranondoari laguntza eman: uda partean ureztatu eta ongarria eman. Uztaila aurretik ongarritu, bere hostajearen itzalaren pareraino, gutxienez, simaurra edo luarra emanez. Ea buelta ematen dion..."}
{"id": 435, "question": "Basoa zana orain 30 urte,orduan aitak landak bihurtu zitien,traktoragaz ibilteko moduan ,10ha.dire, kontua da guk etxekoak gazta\u00c3\u00b1ondoa edo intxaurondoak landatu nahi doguzala ha.2ko zailan. Kontua da non erosi, zein da gogorrago gure lurretarako (lurraren analisiak egiteko nora joan)\r\nAlboko landetan pi\u00c3\u00b1ua ta eukalitoa dau eta gaixoren batek kutsatuko duenaren beldurrez", "answer": "Zorionak asmo horrengatik! Gaztainondoak arazo larriak ditu hemen ondo bizitzeko. Zenbat eta iparralderago eta okerrago. Lurreko bi onddok sarraskitzen dute, eta horiek hezetasunarekin puztu eta indartzen dira, gaztainondoa akabatu arte. Iparraldean bada talde bat lan horri heldu eta aldaera berriak probatzen ari dena... ( https://iparraldekohitza.eus/2018/10/03/berriro-bere-lekua-har-dezan/ ). Gehienak gaztain japoniarraren gainean txertatutakoak dira gaur egun. Itzuraz horiek dira gehien eusten diotenak lurreko gaitzari, hala ere nik ez nuke ziurtatuko ondo biziko direnik. Horrez gain, azken urte hauetan liztor batek birtizki erasotzen ditu gaztainondoen hostoak (https://www.argia.eus/argia-astekaria/2416/elorrio-du-gaztainondoak ). Nik zalantzan jarriko nuke gaztainondoaren biziraupena eta emankortasuna. Berriro diot, zenbat eta toki bero eta lehorragoa izan hobe; ez dakit non biziko diren gaztainondo horiek...\nIntxaurrondoari buruz, toki lehor eta lur harro eta harritsuak ditu gustuko. Lurra buztintsua bada horrek ere jai izango du. Hala ere saiatu nahi izanez gero txertatutakoa landatu, intxaur beltzaren gainean txertatutako intxaurra. Hemen garrantzitsuena arbola honen erabilera erabakitzea da. Zertarako nahiko duzu: zuretarako, fruitutarako, bietarako... Horren arabera erabakiko duzu zein aldaera edo barietate jarri eta zein tarterekin landatu. Ikusgarri dituazu intxaurrondo sail galantak Frantziako Perigord eskualdean, Euskal Herritik gertu, eta merezi du bisita bat egiteak, nola lan egiten duten ezagutzeko. Museo bat ere badute ( http://www.ecomuseedelanoix.fr/ ).\n"}
{"id": 436, "question": "Kaixo Jakoba, zure iritzia jakin nahi nuen mendia eta zaborrari buruz. Zilegi al da fruten azalak mendian botatzea? (begi bistan ez, noski). Edo hobe etxera bueltatzea zabor guztia? ", "answer": "Nire iritziz hobe da fruituen azalak etxera ekarri eta organikoaren zikloan sartzea. Horrela naturara bueltatuko da ongarri moduan, luarra bihurtuta."}
{"id": 437, "question": "Orain dela 2 aste artoa erein nuen eta ez zait landarea atera. Berriro artoa ereintzeko, noiz da egokia.\r\nMila esker zure erantzunagatik.", "answer": "Ilgoran gaude eta bihartik, 2019ko maiatzaren 27tik ekainaren 5 eguerdira arte ona izango da, Ilgora. Egun onenak 27, 31 eta 1."}
{"id": 438, "question": "Baratza ekologikoan lantzen dugu. Txikia da baina pozik gaude. Baina barakurkuilu batek kalabazin landarea jaten topatu dugu eta azelgak denak kendu ditugu, zirriak lepo indda zeundelako. Txingurrixar ere badauzkagu. \r\nZer egin dezakegu?\r\nZaldi-buztanan ura, garagardoa, ......bota arren ez dakigu zer egin.\n\r\neskerrik asko", "answer": "Zuei adina gustatzen zaizkie horieri erte zuen barazkiak, ekologikoak baitira! Barekurkuiloak atzeratzeko landareak txikiak direnean inguruan karea edo sutako hautsa jarri, eta euria egiten duen bakoitzean berritu. Pixka bat haztea nahikoa da. Landareak hosto berri batzuk botatzen dituenean ez dute osorik jango, lasai. Zorriak kentzea zailagoa da, baina saiatu xaboi potasikoarekin. Emaitza oso onak ematen ditu. Deskuidoan ez badu landarea garbitzen, tabako ura nahastu. Formulak eta kantitateak BIZI BARATZEA liburuan eta webguneko galderen erantzunen txokoan badituzu."}
{"id": 439, "question": "Kaixo,\n\r\nKamamila landarea zorriz josita jartzen zait. Zer dela eta da hori? Zer egin dezaket?\r\nEskerrik asko", "answer": "Zorria ahalik eta azkarren tratatzea komeni da, gutxi diren artean. Xaboi potasikoa duen urarekin hasi. Tratamentu pare bat edo hiru egin eta ez bada erabat garbitzen tabako ura prestatu eta xaboiarekin batera bota. Txingurriak ikusten badituzu, arrisku handia dago txigurriek beraiek zorriak zabaldu eta zaintzearena. Haiek atzeratzeak ere zorriak galtzen lagunduko du."}
{"id": 440, "question": "Kaixo,\r\nO\u00c3\u00b1atiko Alo\u00c3\u00b1a Mendi Espeleologia Taldetik idazten dizugu. O\u00c3\u00b1atiko koba baten esplorazioari bukaera eman ezinean gabiltza. Koba horren galeria bat, topografiaren arabera, ia kanpo alderaino doa. Kanporako lotura lortuz gero esplorazioak ikaragarri erraztuko lirateke.  Galeriaren mutur bateko sapaian sustraiak ikus daitezke. Kokatuta daukagu leku hori gutxi gorabehera eta leku horretan pagoak besterik ez daude. Pagadia karearrizko pareta baten pean dago, aldapan. Galdera hauxe da: ze sakonera hatzen dute pagoen sustraiek? Datu horrekin jakingo genuke galeriara iristeko zenbat zulatu behar dugun.\n", "answer": "Beti esan izan da pagoak azaleko sustraijea duela. Bibliografiara jotzen badezute nagusiki hori topatuko duzute. Horrek ez du esan nahi pago guztiek sustraije berdina dutenik. Ezin beraz esan sustrai horien \u201cama\u201d zenbat metrotara egongo den... Azaleko esatean pentsatu, lasai asko sustraien sakonera pagoaren garaiera adinakoa izan daitekeela. O\u00f1atin hor duzute Natur Eskola sonatua. Agian hango jendeak, bertatik bertara pagoak ikusita erantzun zehatzagoa emateko gai izango dira."}
{"id": 441, "question": "Kaixo Jakoba nere zalantza hurrengoa da: zerbait landatu nahi dut pendoitz (talud) batean, aukeran landare \"tapizantea\" nahi nuke. Zer landare mota izan daiteke egokiena.  Pendoitza hegoaldera begira dago. ESKERRIK ASKO", "answer": "Pendoitza estaltzeko landare aukera handia duzu. Edozein tokitan igokari gisa erabiltzen direnak, adibidez, lur gainean zabaltzen utzi eta estaltzaileak dira: arrosa, wisteria, bignonia, huntza, Virginiako igokaria (Parthenocissus), jasmina, sasi jasmina, jasmin horia, plunbagoa eta abar. Igokariak beharrean zabalera hazteko joera duten zuhaixkak ere landatu daitezke: hortentsia, abelia, eskallonia, biburnumak... aukera izugarria da. Koniferoetan asko dira gora beharrean zabalduz hazteko joera dutenak. \nErabakia hartzerakoan kontutan izan bi gauza: hostoa galtzen dute edo ez eta landarearen kolorea eta testura. Zure gustuaren arabera osatu."}
{"id": 442, "question": "Kaixo!!!\r\nErdoiaren aurkako tratamentua ikusi dut osin edo azeri buztan ura + esnea + salda bordelesa\n\r\nBaino bakoitza zein proportziotan? Ureta disolbatu behar da dana?\r\nZe komeni da tratamentuak goizeko edo arratxaldeko ihintzarekin? Edo eguardian edo egin behar da?\n\r\nMila eskerr guztiagatik", "answer": "Azeribuztan ura: 200 gr hosto heze 10 litro uretan 24 orduz beratu eta 20 minutuz irakin. Horri litro bat esne (ahal baduzu gordina) nahasi. Salda bordelesa gehitu, paketean jarriko dizu proportzioa, 10 litro horientzako kalkuloa egin eta lixto.\nFormula horiek denak \"Bizi Baratzea\" liburuan dituzu.\nTratamentua eguzkitan egitea komeni da, bazkalondorengo beroan onena. Bestela eguerdian."}
{"id": 443, "question": "Kaixo Jakoba, galdera bat lengoan etxeko jardineran landaketan nabillela har potolo potolo ta zuri batzuk topatu nittun, zer dira. Onak edo txarrak dira nire lorentzat? Zer egingo nuke kendu ala utzi, eskerrik asko.", "answer": "Har lodi zurizta horiek kentzea hobe. Landareen sustraiak jateko gai dira. Zenbat eta lehenago kendu hobe."}
{"id": 444, "question": "Kaixo Jakoba, lur sail berri bat hartu dut eta han behi gorotza dago,baina gorotz horrek lau bat urte ditu tapatu gabe.Hau da galdera, gorotz horrek balio al dit baratza ongarritzeko? Edo beste ongarri bat botako diot?", "answer": "Gorotz hori estali gabe egon bada, luze, lurrerako liratekeen elikagaiak galtzen joan da. Euriarekin urtu eta alde egin. Ongarri pobrea izango da. Materia organikoa izango da eta alde horretatik oso ona da. Lurra ez du aberastuko baina bizia emango dio. Nik zalantzarik gabe baratzean erabiliko nuke."}
{"id": 445, "question": "Kaixo Jakoba!\r\nGure osaba banabarrak (babarrunak Leitzen) ereitteko gogoz dago baino aste honetan eguraldi txarra datorrela eta kezkatuta. Ez daki zer egin...\r\nZuri galdetzeko eskatu dit, ia zein egun den ona, noiz ekin diezaioken lan horri. \r\nIlargiari erreparatu behar zaiola eta ia noiz, nola, ...\n\r\nEskerrik asko denagatik,\r\nSegi bizkor!", "answer": "Egun onenak maiatzean 22 eta 23 goizak, eta 31 egun osoa; eta ekainean 1 egun osoa, 18 eta 19 ilunabarrak,  27 arratsaldea, 28 egun osoa eta 29 goiza. Ez hain onak, baina txarrak ez maiatzaren 28, 29 eta 30 eta ekainaren 24 arratsaldea eta 25 egun osoa."}
{"id": 446, "question": "Kaixo,\r\nMaiatzean edo ekainean zeintzuk lirateke egun aproposenak artoa eta babarruna ereiteko?\r\nEskerrik asko.", "answer": "Onenak maiatzean 22 eta 23 goizak, eta 31 egun osoa; eta ekainean 1 egun osoa, 18 eta 19 ilunabarrak,  27 arratsaldea, 28 egun osoa eta 29 goiza. Ez hain onak, baina txarrak ez maiatzaren 28, 29 eta 30 eta ekainaren 24 arratsaldea eta 25 egun osoa."}
{"id": 447, "question": "Artoa erein dut eta nere galdera da: zenbat denbora behar du landarea azaltzeko? Mila esker zure erantzuna gatik", "answer": "Artoak, orokorrean, 6-8 egun behar ditu jaiotzeko. Asko jota 15 egun. Ez bada jaio arrazoi hauetakoren bat medio izan daiteke: hazia antzua, sakonegi ereina (4 cm inguru komeni da), lurpeko edo lurgaineko animaliaren batek edo hegaztiren batek jan izana."}
{"id": 448, "question": "Tipula jarri nuen eta oso ondo dator bainan barrrabasakin ez dut burutik altxatzen,nola dezaket tipula garbi mantendu?", "answer": "Ez duzu gauza onik. Barrabasa kentzeko modurik ez da. Atera eta atera, hori da egin beharrekoa. Eta tipula ezin da aitzurrez landu, ukitzea nahikoa baita zauri bat egin eta bertatik usteldurak eragiten dituzten onddoak sartzeko. Eskuz egin beharreko lana da. Eta komeni da tipula belarrik gabe mantentzea, izan ere lehortea gustatzen zaio eta beroa, eguzkiak bere burua eta inguruan duen lurra ondo berotzea.\nHurrengorako kontutan izan, barrabasa izaten den lur sailean ez jarri tipularik.  Eta barrabasa ere estu hartu. Lurra rotabatorrarekin lantzean dakar barrabasa barra-barra zabaltzea."}
{"id": 449, "question": "Arratsalde on Jakoba. Lehendabizi zorionak eta esker mila zure lanagatik.\r\nHazitegian ditudan piperrak uste dut oso triste daudela, belarri makur.\r\nZer egin dezaket horiek poztasun pitin bat hartzeko.\r\nMila esker.\r\nImanol", "answer": "Argazkia ikusita hor zerbait berezia badagoela esango nuke. Hosto berriak batez ere bihurrituta eta kiribilduta ageri direla dirudi. Nik esango nuke ziztadak ematen dizkion intsekturen bat edo birusen bat dutela.  Intsektua balitz nahiz eta txikia izan, ondo miatuta topatuko zenuke. Birusena okerragoa da. Intsektuak badu tratamentua, birusak ez. Bada ezpada, intsektuentzako tratamentua eman: xaboi potasikoarekin hasi. Ondo ondo busti landarea alde guztietatik; ez landareagatik, ezkutatuta egon daitezkeen intsektuak busti egin behar direlako. Behar bada tabako ura eta asun ura ere erantsi."}
{"id": 450, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nKonpostagailuan bere gisa ernatu zen. Ez dakit melokotoi edo albertxiku hezurretik, baina zuhaitz koxkorra egin da urte batzutan. Hala ere gaitza duela iruditzen zait. Hostoak oso kixkurtuak ditu. Zer iruditzen zaizu zuri?\r\nZer egingo dugu? Eta txertatzea komeni zaigu? Fruitua ematea nahi badugu?\n\r\nEskerrik asko, ongi segi!\n", "answer": "Landarea melokotoia, muxika, brinoia edo horietakoa da. Albertxikua ez. Gaitza dauka. Muxika edo melokotoiaren lepra da gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doaneanbegiak puzten hasten direnean tratamentu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik."}
{"id": 451, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nAzken bi urte bueltan aurretik ikusi gabeko belar txarra daukat bai negutegian baita kanpoan ere...sasoi honetan...ez dakit zer egin...kendu ta berriro hazten zaizkit...ideiarik bai zer dan? erremediorik ba al dago honen kontra egiteko? argazki pare bat bidaltzen dizkizut...ea ezaguna egiten zaizun...", "answer": "Horrela ikusita belarra ez dut identifikatzen. Loratzen deneko argazkiren bat ba al duzu? Gustura ikusiko nuke, eta identifikatzen saiatu. Bestela, orokorrean esan daitekeena da loratzean fruitua eta hazia ematen ez uzteko. Sustraietik ugaritzen dena bada, kontuz \"rotabatorrarekin\", sustraiak ebaki eta hedatuko baititu. Eta badaki, zenbat eta ugariago moztu orduan eta kalte gehiago egingo diozu."}
{"id": 452, "question": "Kaixo Jakoba:\r\nNahineuke jakin gorosti landarebat basoan dagona aldatzeko garaian gauden ala datorren urterarte lagatzia hobe dan.\r\nEzkerrikasko, Ondo izan", "answer": "Hostoa galtzen ez duten landareak neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran landatu behar dira. Oraintxe udaberriaren erdian gaude. Landarea oso ttikia bada, eta sustrai guztiekin ateratzeko moduan badago posible da orain egitea. Baina bi baldintza horiek zorrotz bete ahal izanez gero. Eta aurtengo udan maiz maiz ureztatu. Bestela hobe duzu hurrengo urterako utzi. Eta martxoaren erdia-amaiera aldera gogoan izan eta orduan aldatu."}
{"id": 453, "question": "Tomateak euli zuriz eta pulgoiek beteta ditut, behintzat horiek direla uste dut. Nola egin daiteke horiek kentzeko.", "answer": "Euli zuriari lehortea gustatzen zaio. Zorriari ongarri asko hartzen duten landareen kimua. Lurreko ongarria edo nitrogeno gaindosia kendu ezin duzunez, tratau egin beharko duzu. Tratamentuan erabiliko duzun urak berak uxatuko du euli zuria. BIZI BARATZEA liburuaren intsektiziden atalean jartzen duen bezala, tratatzeko jarri 100 gramo litro erdi alkohol eta litro erdi uretan, hamabost egunez beratzen utzi. Hamar litro uretan urtu eta xaboi potasikoa erantsi. Hamabost egun itxaroten ari zaren artean egun batez beratutakoarekin egin tratamentu pare bat. Xaboi potasikoa garrantzitsua da. Biak akabatuko ditu. Berarekin soilik ere trata dezakezu."}
{"id": 454, "question": "Kaixo Jakoba, melokotoi bat daukit mazeta batetan sartuta, datorren urtean asmoa daukit mazetatik lurrera aldatzea, hau da, hostoak ximeltzen hasi zaizkio zer egin dezaket melokotoia bizkortzeko?", "answer": "Lurrean aldatzeko sasoi onena negua da, hostoa galtzen duten landareak aldatzeko garaia.\nHostoetako zimurrena muxika edo melokotoiaren lepra da, gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doaneanbegiak puzten hasten direnean tratamentu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik."}
{"id": 455, "question": "Aupa jakoba, ongarri berdea ereiten badut, zatza ere botatzea komenigarria da ? Edo ongarri berdeaz nahikoa da? Eskerrik asko!", "answer": "Biak erabili ditzakezu batera. Ongarri berdea eginez gero, sats gutxiago erabili beharko duzu. Satsak ongarri berdearen \"usteltzea\" sustatuko du. Eta ongarri horren ontzea edo lurreko bere lana azkartu eta indartu nahi baduzu, karea eman."}
{"id": 456, "question": "LYME gaixotasuna ez hartzeko ze egiten dute baserrietan eta ze egin dezakegu gu mendira joaten garenean?", "answer": "Hemen landareetaz dakigu. Lyme gaixotasuna akainek kutsatzen dutela bai, eta aurten sekula baino goizago eta ugariago ikusi ditugula mendian, ere bai. Bina hortik aurrera nik ez dakit zure galdera hori erantzuten. Irratian aipatuko dut eta ea norbaitek erantzun argiren bat emateko gai den. Medikuak, albaitariak edo mendizale jantziak erantzuteko galdera da."}
{"id": 457, "question": "Kaixo Jakoba! Badakizu euskeraz tupa deitzen diogun lurrari, nola esaten dioten erderaz? Eskerrikasko!! Ondo izan.", "answer": "Nik esango nuke marga dela. Euskaltzaindiaren Orotariko Hiztegian Tufa eta Cayuela aipatzen ditu..."}
{"id": 458, "question": "Aupa Jakoba egun onak nafarrotik!! Baratze bat dugu, pixka bat hezea den lekuan eta errak baten ondoan, bi lursailekin: bata babestua negutegi gisa (idorragoa) eta bestea kanpoan (hezeagoa). Urtero azenarioak ereiten ditugu, eta bi lurretan egin dugu proba, baina zailtasunak izateran ditu ateratzeko: asko kostatzen zaie, normalean baino hazi gehiago erein behar dugu, belar txar asko atera ez azpiratzeko... ez da ohikoa, jendeak arazorik gabe izaten dituelako azenarioak baratzetan. Laguntzerik? Aldez aurretik eskerrak zure lanagatik!", "answer": "Lur itoak ez zaizkio gustatzen azenarioari, beraz lurra lehortze aldera lan egin behar dezute. Inguruko landareek eman dezaketen itzala kendu, lurra harrotu karea emanez, eta asko gustatzen zaiona errautsa edo sutako hautsa da. Simaurra ere ez zaio gustatzen, batez ere oso ondo ondu gabekoa. Ea horrela..."}
{"id": 459, "question": "Aupa Jakoba : Aste honetan jabetu naiz baserri aurrean dudan aranondo oparoak gaixotasunen bat duela. Lehenik beheko adarrean hasi bazen ere, erabat zabaltzen doa bere zimeltze egoera. Ez dut zorririk edota beste ezer ikusten. Alez beteta dago, kolorea jaon zaie hostoei eta erraz atzematen zaio gaixo dagoela landarea.\r\nZer egin dezaket?\r\nMila esker eta segi pizkor\r\nXanti", "answer": "Argazkian ez da oso ondo ikusten, baina Aranondoa ez dut oso gaizki ikusten. Nik esango nuke arazoa inguruan duela. Aranondoari ez zaio itzala gustatzen. Eta hezetasuna ere ez. Beraz onena bakarrik, inguruan beste arbola edo zuhaitzik izan gabe  du. Argazkian zuhaitzez inguratua ikusten dut... Horietakoren bat kentzerik bai? Egin behar duzun guztiak bide honi jarraitu behar dio: eguzkia eta argitasuna eman eta hezetasuna kendu. Hezetasuna kentzeko lurrean ura bideratu, eguzkia lurreraino sar dadila, karea eman..."}
{"id": 460, "question": "Kaixo Jakoba!! Ardi batzuk dauzket belaze batean eta belarra jaten dijoazenen menta uzten dute jan gabe. Abuztualden saila moztu eitende eta ardik atea eiteitut, urtetik urtea menta gehiago dauketela iruitzen zait. Zer egin nezake menta gutxitzeko? Noiz da komigarria moztea menta oi??", "answer": "Menda lur aberatsetan ugaltzen da. Artaldea dabilenez, etengabe ongarritzen dute sail hori. Horrek dakar lurrean nitrogeno freskoa barra-barra izango dela. Horrek indartzen du menda. Artaldea ateratzea ezinezkoa izango denez bi lan hartu: batetik ilgora guztietan menda moztu eta lur horri karea eman. Mozteak mendaren sustraietako erreserba makalduko du. Kareak lurraren pH-a goratuko du, lurra harrotuko du, hezetasuna urrituko du eta ongarri nitrogenatua desegiten lagunduko du, dena mendaren gustuen aurka."}
{"id": 461, "question": "Kaixo Jakoba, Amaia Azpeititik (Gipuzkoa). Kezkatuta idazten dizut, izan ere, etxean ditugun zuhaitzak geroz eta apalago nabaritzen ditugu. Intxaurrondoak (50 urte inguru) enborraren oinetik du azala harrotuta, geroz eta handiago egiten ari da zauria. Bestetik, Haritzek (batak 80 eta besteak 100 urte) enborraren erdialdean dituzte zauririk handienak, zulo izatera iritsi arte. Harrogunea kareaz estaltzeko ohitura izan dugu, baina arrakasta handirik gabe. Zer egin genezake?\n\r\nMila-mila esker!", "answer": "Argazkiko zuhaitzaren arazoa belarra moztetik etor daitekeela dirudi. Belarra mozterakoan makinak zuhaitzaren azala jotzen badu hau harrotu eta erori egingo da. Zauria ikusiko duzu. Lan hori etengabe errepikatzen bada, zauria haunditu besterik ez da egingo, zuhaitzari kalte handian eraginez. Indarra baduela ikusten da, altsuma berria botatzeko gai baita. Belarra mozteko makinak bezala desbrozadorak ere kalte bera eragiten du.\nHobe duzu zuhaitzaren ipurdiaren inguruan belarra handia utzi. Edo zuhaitzaren inguruan lore edo zuhaixka batzuk jartzeko txokoa sortu. Azpian edertzen dute eta belarra mozteko makinei azaletik urrun dagoen muga jartzen die.\nHaritzen enborraren erdialdeko zauri horiek ikusi egin beharko dira, zer diren eta nondik-norako arrazoia duten jakiteko...\n"}
{"id": 462, "question": "Zer gertatzen zaio gure limoneroari? Ostoak horitu eta erori egiten zaizkio", "answer": "Lorontzia ikusi behar da arazoaz jabetzeko. Baina elikadura arazo bat aurrikusi daiteke. Aurrez, hala ere kotxinila edo antzeko izurriteren bat ez duela ziurtatu behar da. Hostoetan eta adar ttikietan lapa antzeko intsektu itsatsi batzuk dira kotxinilak. Bera dagoen tokian hostajea erori aurretik kraka beltz batek estaltzen du. \r\nBestela elikadurari erreparatu: ontzia txikiegia eta landare handia mantendu behar. Hori gutxi balitz fruitu mordoxka. Hasteko, kendu fruituak. Nahi izatera erakusle izango den bakar bat utzi. Ontzi handiago batean jarri, ondo drainatzen duela ziurtatu, urak erraz alde egin behar du. Lur ona jarri, ahal duzun onena eta ureztaketa zaindu. Maiz ureztatu, baina esan bezala, soberan duen urak erraz alde egiteko moduan."}
{"id": 463, "question": "Kaixo,\r\nsagarrondoak eta intxaurrak ditugun lur zatian belarra moztu dugu eta honekin zer egin ez dakigu. Txarra al da zuhaitzei azpietan jartzea??\r\nMila esker.", "answer": "Onena belarra usteldu eta ongarri bihurtzea da. Horretarako bi aukera dituzu. Batetik belarra moztu ahala, lur gainean bertan utzi zabalduta eta laister ustelduko da eta lurrak irantsiko du. Bestea, belarra pilatan jarri, simaurra balitz bezala eta luartu edo konpostatu. Azken aukera honetan tartean jartzeko simaur edo luar pixka bat baduzu hobe.\nAukera txarrena arbolen ipurdi bueltan jartzea da. Ez da ondo usteltuko eta sustraiak jaten dizkieten satainak bertan  gozo biziko dira bere harraparien eta arerioengandik ederki ezkutatuta. Bestetik arbilak elikatzen dituzten sustraiak enborretik urrun daude, gutxienak enbor bueltan. Beraz janaria denean zabaltzea komeni da."}
{"id": 464, "question": "Egunon, esan didate baba berdearen alea, leka babarruan urte bisiestoetan alderantziz osatzen dala, horrela da?", "answer": "Ez dut inoiz ezagutu hori. Eta lehenengo aldiz antzuten dut. Beraz hurrengo urte bisiestoan frogatu beharko dugu esaera hori.\r\nHala ere, urte bisiestoek duten berezitasun bakarra da urtez urte pilatzen den denbora atzerapen txiki bati tartea egitea eta lau urtez behin atzerapen hori \"berdintzea\". Beraz landareen ikuspegitik aparteko ezer ez dakartela esatera ausartzen naiz. Egutegirik ez dute behar landareek, gu baino azkarragoak dira..."}
{"id": 465, "question": "Kaixo! Hilabete honetan noiz da egunik aproposena patata ereiteko? Mila esker!", "answer": "Patata ilbeheran landatzen da. Egun onenak sustrai egunak dira. Maiatzean bi baldintza horiek betetzen dituzten egunak hauetxek dira: 14 arratsaldea, 15 egun osoa, 16 goiza eta  17 16:00 arte."}
{"id": 466, "question": "Telebista programa batean (\"Mountain men\") ikusi nuen akazia azalarekin eltxoak uxatzeko pasta bat egiten zutela. Probatu nahi det baino jakin behar nuke ze garaitan kendu behar nioke azala akaziari ahalik eta kalte txikiena egiteko arbolari.", "answer": "Lehenengo jakin beharko genuke akazia zer zuhaitzeri deitzen zioten. Guk akazia deitzen duguna benetan sasiakazia da, Robinia pseudoacacia. Benetako akaziak mimosaren familliakoak dira (Acacia dealbata). Hala ere, azala kentzeko onena adarren bat moztea da. Horrela adar horren azala erabili eta kitto. Zuhaitzari azala kendu eta zauria bertan utzita, kalte handia litzateke. Beno, baita ere jakin beharko genuke zenbat azal behar den...\n"}
{"id": 467, "question": "Arratsalde on, galdera bat dut zuretzat. Pagoa sartu dut zelai batzuetan, orain hostoak ateratzen ari zaizkie, baina inguru hauetan orkatz asko dabilenez, babesgarriak jarri nahi dizkiet. Pagoak 80cmkoak dira gutxi gora-behera, babesgarriak 1,2cmkoak. Babesgarri hauen barruan geratuz gero pagoa ondo egongo litzateke edo punta agerian izan beharko lukete? Babesgarriak baso askotan ikusten diren moduko berdeak dira. Aldez aurretik eskerrik asko!", "answer": "Babesgarria luzeagoa izanagatik jeneralean ederki etortzen dira eta laister hostoak gainetik azaldu. Hala ere zaindu eta ikusi zer gartatzen den, luzatu eta azaldu ezinik jarraitzen badute eta hostoak ez badute babesgarriaren barruan kolore naturalik moztu. Nahi baduzu batzuk moztu eta beste batzuk luze utzi eta saioa egin. Hala ere hostoa azaltzen denean hura ere jan dezakete."}
{"id": 468, "question": "Kaixo, itxura oso txarra daukate hostoek, eta zuhaitza buelta eman ezinik dago, gainera melokotoi ale ugari dazka ttiki ttikiak. Ez dakit zer gertatzen zaion, ez daukat esperientziarik.", "answer": "Muxika edo melokotoiaren lepra da gaitza. Taphrina deformans onddoak sortzen du. Oso zaila da bere aurka egitea orain. Gaitza ez hedatzeko kuprea erabili behar da, salda bordelesa. Azeribuztanaren ura eta xaboi pixka bat nahastuta eman. Gaitzari benetan aurre egiteko, hostoa erortzen hastean hostajea tratatu eta, batez ere, udaberrian lorea irekitzera doanean begiak puzten hasten direnean tratamentu pare bat egin, loreak erabat ireki aurretik, 4-8 eguneko tartearekin. Lehen esandako nahasketarekin. Lorearen ondoren ateratzen dira hostoak eta orduantxe kutsatzen da gaitza, iazko udazkenean geratutako arrastoetatik."}
{"id": 469, "question": "Bidanin dauketen arbola onek ematen ditun sagarrak segitun jan bear die, bestela usteldu eginten die, zer dago egitea?", "answer": "Nik karearekin saioa egingo nuke. Karea eman lurrari urtero. Onena pikorra edo koxkorra. Kilo pare bat banatu arbolak adarrak hedatuak dituenen azaleran eta metro pare bat gehiago buelta osoan. Simaurra azaroan ematen den bezala karea otsailean eman behar da. Gogoratu urtero. Eta ea zer gertatzen den..."}
{"id": 470, "question": "Kaixo Jakoba! Pinudiak bota ditugu eta hauen ordez gereziondoa (prunus avium) eta lizarra sartzekotan gaude. Printzipioz, egurretarako sartu nahi dugu baina zuhaitz hauen fruituarekin Europa erdialdean edari bat egin ohi dutela irakurri ahal izan dut: Kirsch du izena. Posible ikusten al duzu bi jarduerak konbinatzea, hau da, basogintza eta likore horren produkzioa. Katalunian ardoa ere egiten omen dute gereziokin. Agian astakeria bat da ideia bera baina interesa piztu du nigan eta zure iritzia jakin nahi nuke. Mila esker!", "answer": "Zura eta egurra sortzeko aukera ona egin duzu. Gereziondoak oso zura ona sortzen du. Lizarra ez da hemen hainbeste estimatzen, baina oso egur ona ematen du. Gereziondoaren arazo nagusia lurretik dator, buztin lurretan ito egiten da eta gaitzak jotzen du. Lizarra, aldiz, gustura etorriko da lur horietan.\nLikoregintzaz, bai toki askotan topatuko dituzu gereziarekin edo bere familiako beste fruituekin egindako likoreak. Era guztietakoak: gozoak, gogorrak, lehorrak...\nNire ustez zailena da bi helburu horiek lortzeko basoa bideratzea. Zura ona lortzeko gereziondoaren enborra gutxienez 3 metro arte soildu egin behar duzu, adarrak moztu, zuzen eta adar-begirik gabekoa izan dadin. Horrek gero zaildu egiten du fruitua biltzea. Fruitutarako alderantzizko arbola behar duzu, adarrak behe-behetik utzita, fruituak eskuera izan eta bilketa erraza izan dadin.\n"}
{"id": 471, "question": "Kaixo Be\u00c3\u00b1at naiz eta Araiztik idazten dizut (Nafarroa).2017ko apirilean, barruti batean, negutegi bat jarri nuen. Ekaina bukaerarako, ni konturatu orduko bertan zeuden tomateak, kalbazinak, pepinoak kolore guztietako (gorriak, berdeak, marroiak) zorriz beteta zeuden, sekulako izurritea sortuz. Lehengo urtean tomate landareak jarri orduko behatzen joan nintzen ea zorririk zeukaten. Orduan ere sortu ziren. Xaboi ura nahiko maiz botatzen nien eta piretrina ere pare bat aldiz bota nien.Horrekin izurritea pixka bat kontrolatu nuen , gutxienez ez zen beste landareetara zabaldu baina al ere tomateak zorri asko izaten jarraitu zuten. Hori gutxi balitz euli txuria ere agertu zen udazkenean izurrite galanta bihurtuz. Orain uraza batzuk ditut  eta berriro agertu da zorria. Zorria non egoten da landarerik ez dagoenean lurrean?negutegia jarri berritan ongi ondu gabeko konposta ekarri nuen Iru\u00c3\u00b1eko mankomunitatetik eta lurrari nahasi nion, bertan etor zitezkeen?Landareak jarri berritan oilo ongarri granulatua botatzeko ohitura daukat eta udaran astean behin ureztatzen ditu landare guztiak eta bero handia egiten duenean astean bi aldiz. Udako landareak landatu aurretik zerbait berezia bota beharko nuke lurrera zorriak akabatzeko? Tomateak landatzekotan nabil, zorriari eta euli txuriari aurre hartzeko zer egin dezakeedan jakitea gustatuko litzaidake.  ", "answer": "Zorria nitrogenoarekin lotu behar da. Garrantzitsuena hori da, beste arrazoiren bat izan daiteke, baina hasteko nitrogenoa. Landareen janari horrek hazkuntza sustatzen du: enborra, zuztarra, adarra, hostoa... Eta zorriak eztena sartu eta izerdia zurrupatzen du. Horretarako, noski, zati guriena, izerdi gehiena duena, biguinena hautatzen du. Beraz, ongarri nitrogenatu asko egoteak zorriak ekarriko ditu. Negutegian bertan, inguruko landareetan, ekarri dituzun landare txikietan... nonahi egongo dira negua igarotzen. Baina garrantzitsuena da izurrite bilakatzen bada nitrogeno sobredosia dagoelako dela. Zaindu beraz ongarriketa. Gutxi ongarritu, tamainan eta sekula ez ondu gabeko ongarria. Ongarri freskoa edo ondu gabekoa ekartzen baduzu, utzi bazter batean eta material \"egituratzailea\" karbono asko duena (adar zatiak, lastoa, txirbila...) nahastu eta luartu edo ondo konpostatu erabili aurretik. Horrek zorria atzeratzeaz gain landarearen bizimoduari lagunduko dio, eta batez ere uztaren kalitateari. Izan ere, nitrogenoa maila normal batera eramateak beste jakiak mugitzea ekarriko du, landarearen mesedetan. Oiloaren zirinak ere nitrogeno ikaragarri du. Kontuz, gutxi bota edo ahal baduzu ardiarena edo behiarena erabili.\nEuli txuria ia negutegi guztietako izurritea da. Plastikoa eta lurrak bat egiten duten tokian bizitzen da eta irauten du. Ingurune lehorrak atsegin ditu. Hartu motxila eta urarekin busti. Plastikoa metro bete alturan eta lurraren ertza. Ahalik eta maizen."}
{"id": 472, "question": "Kaixo. Orain dela pare bat aste baratze ondo-ondoan 30 marrubi-landare jarri ditugu lorontzietan. Kontua da hiruzpalauetan inurriak azaldu zaizkigula (marrubiak eta hostoak jaten dituzte). Egia da, oraindik ez dutela kalte handirik egin, baina gustatuko litzaiguke kalte handiagoak saihestea.  Kalendula eta kaputxinoa jartzeko asmoa genuen, batez ere baratzea babesteko. Ideia ona da? Beste erremedioren bat?", "answer": "Inurriei gustatzen ez zaien landarea izpilikua da. Landatu aldamenean edota bere hosto eta lore lehorrak lur gainean jarri. Kafe hautsa lehorrarekin ere saioa egin dezakezu. Lur azalean geruza mehe bat jarri."}
{"id": 473, "question": "Garai honetan marrubiak kalean landatzea dago? Edo komeni da negutegian jartzea? Altsasun nago. ", "answer": "Jarri kanpoan lasai. Marrubi landareak hotza ederki jasatzen du. Horregatik udaberriarekin loratu eta fruitua ematen du."}
{"id": 474, "question": "JOAN DEN ASTEAN SUSTRATO PAKETE BATI ERREPARATUZ MADE IN GERMANY JARTZEN ZUELA ETA HARRITTUTA GELDITTU NINTZEN. EKOLOGIKOAN EKOIZTEN ZUTELAKO ETA NRE USTE APALEAN EKOLOGIKOARI BERTAKOA ERANTSI BEHAR ZAIOLAKO.\r\nGALDERA: ZE SUSTRATO EROS DAITEKE DONOSTI INGURUAN?\n\r\nESKERRIK ASKO", "answer": "Sustrato onena lurra bera da. Ahal baduzu inguruan topatu lur beltza emango dizun norbait. Baratze, soro edo erriberako lurra da onena. Horri ongarri organikoa erantsi: simaurra, luarra edo konposta, zizare-lurra... Zakuetan etortzen dena nahi baduzu Euskal Herrian zakuratzen dutenak ere badira. Donostiatik hurbilena, nire ezagutzan, Idiazabalen dago. Idiazabal + sustrato idatzita erraz topatuko duzu interneten."}
{"id": 475, "question": "Arratsaldeon,dauzkit mazetatan ezpelak eta maruriak, belaxe hasiko naiz ezpelan bacillus thurisgiensis botzatzen,hau da, kalterik egingo dio bacillusek maruriri? jateko modukoak egongo al dia?\r\nesker mila.\r\nMARURIAK=MARRUBIAK", "answer": "Kalterik ez die egingo. Bacillusa ezpelaren harrarentzako kaltegarria da, baita beste edozein harrarentzako ere. Baina landareentzat ez. Ez da pozoina, eta beraz marrubiak lasai asko jan ditzakezu."}
{"id": 476, "question": "Kaixo Jakoba:\r\nEz dut gogoratzen loto landarearen izena euskaraz... Igerlandarea? Beno, gaurkoan galdera zera da: loto landare bat dut etxean 60 zmko diametroa eta 45 zmko altuera duen ontzi batetan. Terrazan dago. Hiru urte bertan dagoela gutxi gorabehera. Abonu piskat botatzeko garaia dela uste dut. Esango zenidake zein motatako abonua beharko lukeen eta non lor dezakedan mesedez?\r\nMila mila esker eta segi zure horretan, oso gustuko dut egiten duzuna! Goizane", "answer": "Gauza garrantzitsu bat ahaztu zait esatea. Bi arraitxo bizi dira uretan landarearekin."}
{"id": 477, "question": "Kaixo Jakoba. Zure jarraitzailea naiz aspalditik. Irratian ere galderan bat egin izan dizut. Oieregiko mendian, juxtu juxtu bizirik iraute duten bi gaztainondo mota, bizirik mantendu nahi ditut. San Miguela eta Xarobia. Mentuak jaso eta Lafite mintegitan urte beteko txertagaiak erosi nituen. Ilbera hontan txertoak egiteko hasmoz.\r\nEz naiz  botika zalea baina botika sistemiko bat erabiltzeko hasmoa det, lehendabiziko urte pare baten zuhaitzak babesteko indartu arte.\r\nBotika sistemikoa, xorrien kontra balio duna, ureztatuz erabili nahi det, ea izardian bidez lixtorren arrak iltze ditun. Eragina egingo ahal du?", "answer": "Ez da erraza gaztainondoaren liztorrari aurre egitea. Eraginkorrena liztor kozkorrak kentzea da. Orain kozkorrak sortuta ditu gaztainondoak bertan liztor harrak bilduz. Horiek moztu eta erre eginez gero belaunaldia moztu egingo litzateke. Zuhaitza handia bada lan zaila, ordea.\nBestea liztorrak jaten duen arerioa askatzea da, Torymus sinensis. Ez dakit Euskal Herrian hori eskuratzeko aukerarik izango den inon. Galizian erabiltzen dutela badakit.\nhttps://www.osil.info/medio-rural-soltara-este-ano-790-000-individuos-de-torymus-sinensis-para-loitar-contra-a-avespina-do-castineiros/\n"}
{"id": 478, "question": "Atsalde on! Arrastion, Basaburuatik idazten dizut. Sutarako pagoak orain mozten ari gara. Egokia al da? Zein ilargiarekin egin behar da? Ilgora (ascendente) Edo ilbehera n ( descendente). Orain ilbeheran gaude.\r\nEskerrik asko Jakoba!", "answer": "Sutarako pagoa ilgoran mozten da, baina uda-udazkenean. Abuztuko ilgoran edo irailekoan edo urrikoan. Onena abuztukoa dela entzun izan dut gehienetan. Orain udaberrian ez dut ezagutu inoiz mozten..."}
{"id": 479, "question": "Atsaldeon jakoba. Sutako hautsa sarri erabiltzen da baratzean tipula edo baratxuri edo holako gauzen inguruan... bai\u00c3\u00b1a larrosa ipurdietan bota al liteke? Belarrik ez ateratzeko ideiarekin nabil... edo ba al duzu beste eremediorik horretarako?", "answer": "Arrosondo edo arrosa landareari lurra pittin bat azidoa gustatzen zaio. Sutako hautsak lurraren pHa igo egiten du, eta beraz azidotasuna kendu. Lurra buztintsua eta motela bada, eta simaurra edo ongarri organikoa erruz ematen bazaio, sutako hautsa ematea ez dago gaizki. Tamaina hartu behar. Ongarria eta sutako hautsa berezita eman behar zaizkio. Biek egingo dizute belarren aurkako lana.\nBeraz, neguan ongarria eman badiozu: orain sutako hautsa eman eta hura saretu eta belarrak hastean jorratu eta berriz ongarria jarri, mardul. Neguan ez baduzu ongarritu: orain jarri simaur geruza lodi bat. Hura saretzean, orduan eman sutako hautsa, eta berriz hura saretzean simaurra.\nBeste akera bat arrosondoaren azpian pinuaren orria edo azala jartzea da. Geruza lodi bat jarriz gero belarrak ederki atzeratuko dira.\n"}
{"id": 480, "question": "Kaixo Jakoba. Terreno bat daukat hego ekialdera orientatua, aldapa dexenterekin eta garai batean otadi izandakoa, orain zeuden pinu apurrak bota ditut eta gaztinondo batzu aldatzea pensatzen nabil, oso bakan, ardientzako larreleku izatea ere nahi bait det. Ba dakit bertako gaztinondoak gaitza duela eta ez dut arriskatu nahi, nere galdera da: gaztinondo ibridoak seguruak al dira? Ala Asiatikorenbat jartzea dut seguruena? Zer aolkatuko zenidake? Nun lor ditzazket landarak? Aldez aurretik eskerrikasko!", "answer": "Nik uste dut gaur egun oraindik gaztainondoa jartzea arrisku dezentea hartzea dela. Nik dakidala bi tajuzko saio egiten ari dira egun Euskal Herrian: Sakanan eta Iparraldean. Iparraldekoari buruz duela gutxi argitaratu den artikulu bat ARGIAn, 2019ko otsailaren 17ko 2632 zenbakian (https://www.argia.eus/argia-astekaria/2632/gaztaina-biziberritzeko-elkarte-berria-bidarrain?fbclid=IwAR3StkcvLsHhv03tU0Tde_uMCXSKWWgUYyubEZXpIcv9eGIWKP7CTQUGnKM ). Sakanakoaren berri zuzenik ez dut, baina bertako udalak eta eskualdeko elkartea lan handia egiten ari dira bertako basoaren berreskuratze lanean (http://www.sakanagaratzen.com/eu).\nBi horiengandik jaso dezakezu zuzenean zeinekin eskuratzen ari diren emaitza onenak.\nAraban Apellanizeko bailaran ere saioak egiten ari direla badakit. Baina ez dut beraien berririk.\nOrain arte beti gaztainondo japoniarraren (Castanea crenata) gainean txertatu izan da bertako gaztainondoa (Castanea sativa). Batzuetan emaitza onak eman ditu, baina beste batzuetan ez. Horietan esperientzi handiena duena iparraldeko Lafitte mintegia da (http://www.lafitte.net/eu/lafitte-mintegiak ).\nNire aholkua denetatik saiatzea litzateke. Saioaren ondoren jakingo duzu zure lurrean zer emaitza duzun. Hala ere, garbi esateko, ni ez naiz oraindik hemen gaztaina jartzearen oso aldekoa. Etorkizunean, klima aldaketarekin ikusiko dugu...\n"}
{"id": 481, "question": "Kaixo Jakoba, egutegia badaukat baina duda morxoa sortzen zaizkit, berria bait naiz honetan. Zer ereiten da ilgoran eta zer ilbeheran? Patata noiz ereiten da? Inguruko baserritarrei galdetu eta batzuk hobeto ilgoran, besteek ezetz,...\n", "answer": "Biodinamikari jarraituz gero, ereintza guztiak ilgoran egitea hobea dela esaten dute. Egutegian aukeratu beharko zenuke eguna beheko aldean duen kolorearen arabera. Adibidez patata, sustraia da guk aprobetxatzen duguna, bada sustrai egunean. Tomate hazia, aldiz, fruitu egunean.\nIlargiarekin lanean ari den beste jende batek ilgoran ereiten du lorea, fruitua edota hazia aprobetxetzen zaion landare guztia. Aldiz, sustraia, enborra, hostoa, erreserba, azala edo horrelakoak aprobetxatzen zaion landarearen hazia ilbeheran egitea gomendatzen dute.\nZergaitik ez zara zeu ikertzen hasten? Zeure baratzea bakarra da, ez dago beste bat bera bezalako baldintzak dituenik. Saioak egin eta emaitza zabaldu. Denok ikasiko dugu\n"}
{"id": 482, "question": "kaixo gabon\r\nazken urteotan gure  ihia (argazkia atxiki dizut) asko eta azkar ugaritu da gure zelaiak izorratuz\r\nhauexek dira galderak:\r\n-landare belar honen latinezko izena?\r\n-ihia galduarazteko metodorik ezagutzen duzu?\r\n-nola ugaltzen/zabaltzen da belar hau?\r\n-ze baldintza dira egokienak belar hau hazteko?", "answer": "Landarea, ondo esan dezun eran ihia da. Izen zientifikoa Juncus sp. Juncus generokoa da, baina ezin esan zehatz mehatz zein espezie den. Euskal Herriak 18 espezie behintzat aipatuak ditugu.\nIhiak lurra hezea dela adierazten du. Lur buztintsu eta moteletan bizi da gustura. Hezetasun hori kentzea litzateke onena berari aurre egiteko. Lurrak drenatu, itzalak kendu... Lur azidoa gustatzen zaio, buztintsua alegia.\n"}
{"id": 483, "question": "Kaixo Jakoba. Zer iruditzen zaizu ilbehera honetan sagarrondoak landatzeko aukera? Bizkaia barnealdean izango litzateke, Aulestin. Sustrai hutsean datozen landareak landatzeko berandu samar izango ote da.?   Ontzian dauden bi urteko landareak landatzen aukera hobea izango litzateke? \r\nMila esker aurretiaz. ", "answer": "Landareen izerdia mugitzen ari da. Sustrai hutsean landatzeko agian berandutxo. Beste aukerarik ez baduzu egin, baina lurra ondo zanpatu eta ureztatuta zaindu. Hobe ontzietan datorrena, sustraiak osorik askoz ere gutxiago sufrituko du. Hurrengoan gogoan izan, hostoa galtzen duten landareak negu-neguan landatu behar dira."}
{"id": 484, "question": "Kaixo, Elgoibarko institutoan baratzan diardugu lanean bi urtetan. Barazkiekin batera loreak ere landatzea nahi dugu, horien artean kalendulak. ZIG gelako ikasleek kurtso hasieran landatu zituzten baina orain hasi dira irtetzen (pare bat). Noiz da garaia kalendulak landatzeko? Horrekin batera argazki bat bidaltzen dizut non kalendulekin batera beste lore bat irtetzen ikusten den, ba al dakizu zein den?\r\neskerrikasko.", "answer": "Orain, udaberriaren sarrera sasoi ona da Kalendula edo ILENA ereiteko. Udaberrian aurrera, landareek 4-5 hosto dituztenean birlandatu baratzearen inguruan.\nKalendularen arazo handiena lur motelak dira. Hau da, urez asetzen direnak. Kontu beraz, lurrarekin eta ureztaketarekin.\nIlenaren aldamenean dagoen landare hori, \u201cbelar txar\u201d bat da. Ez da ilenaren haziarekin etorri. Lurrean bertan izango zen edo beste nolabait etorri da. Agian ilen landarearekin batera etorriko zen bere ontzian.\n"}
{"id": 485, "question": "S\u00c3\u00adlice ondarra zer proporzioan nahastu behar da lurrarekin? ta non aurkittu?", "answer": "Zainzuriak lur harroa behar du. Zenbat eta harroagoa eta hobe. Hasteko bertan dugun lurra nolakoa da? Horren arabera hondar asko edo gehiago beharko du. Gutxienez 10 zentimetroko geruza jarri eta nahastu. Zainzuria urte askotarako jartzen denez, gero urtero neguaren hasieran jarri 5-10 zentimetroko geruza eta gainean ongarri organikoa: simaurra, luarra edo konposta, zizare lurra... Azken honetatik ere erruz eman. Ematen zaion proportzioan jasoko duzu. \r\nSilizea soltean edo zakutan saltzen da, kooperatibetan edota nekazaritza gaien saltokietan. Eraikuntza materialen saltokietan eta harrobietan ere topatuko duzu."}
{"id": 486, "question": "Egun on Jakoba, Arratia aldean, hirurehun metro altueran, eta ipar ekialdera begira, duela zortzi urte landatu nituen hiru aranondoak \"claudia reina\" aldaera, La Bureba aldetik ekarritak. Hazitik sortutakoak dira eta lau metro edo altuera dute, beste aranondo \"cojon de fraile\" inguruan landatu arren, oraindik ez didate poza eman, fruita moduan. La Bureban, bere lehengusuak hemen baino denbora erdian hasten ziren fruituak ematen eta ugari. Badakit Paradisu batean ez dira bizi, baina zer egin dezaket aranak jateko, urteak eman, edo mentu oin batean txertatu?\r\nAsken aukera da, lan hori ez hartzea ete egurra egin.\r\nEskerrik asko", "answer": "Aukera guztiak onak dira. Egokiena utzu eta heldutasunera iristean fruitua emango dute. Fruitua aurreratu nahi izanez gero adarrak okertu eta beheruntz lotu.\nTxertatu edo mentatu ere bai. Baina horiek ere urte asko beharko dituzte fruitua emateko.\nEgurrarena azken aukera da."}
{"id": 487, "question": "Egun on Jakoba, bai zauri handiak istaltzeko inausketa egin ondoren, bai txertaketak babesteko, nik buztina erabiltzen dut. Jakin nahi nuke zer da komenigarriagoa, buztina erabiltzea edo kooperatibetan saltzen dute \"pasta hori\".\r\nEskerrik asko", "answer": "Zauriak sendatzeko onena ebakia behar bezala egitea da. Mozketa bakoitzak bere angelua eskatzen du, hori da garrantzitsua. Ondoren onena zauria bistan uztea da. Nahi baduzu buztinarekin estali, pastarekin ez. Buztina segituan lehortu eta denborarekin hautsi edota urtuko da. Pasta aldiz bere horretan gogortzen da. Buztinak zauria orbantzen eta estaltzen utziko dio landareari. Pastak ez. Hori da aldea."}
{"id": 488, "question": "Eguerdion Jakoba, Garraldako eskolan zuhaitz batzuka landatu nahi ditugu (haritza, pagoa, lizarra, gaztainondoa eta intxaurrondoa) zein egun izanen dugu aproposena? Milesker eta ongi izan ", "answer": "Zuhaitz eta arbola horiek, laurek hostoa galtzen duten eta egokiena negu-neguan landatzea da. Beraz ahal duzun azkarren landatu. Konturatzerako izerdia bor-bor izango dute eta aurrez landatzea komeni da. Garraldan atzerago etorriko da udaberria. Asteburu honetan hasten den ilbehera ona izango da, eta egun onenak 21, 22 eta 23. Izoztzik bada, egun horretan ez landatu."}
{"id": 489, "question": "Zelai bihurtu nahi dut pinudia izandako gain eder bat. Garo ugari dago eta hau desagertzeko zer egin dezaket?", "answer": "Bi lan egin beharko zenituzke. Batetik garoa hazi ahala moztu. Desbrozadorarekin edo segarekin edo nahi duzunarekin, baina ilgoran moztu. Ahal baduzu hilero. Zenbat eta maizago moztu hobe. Kalte gehiago egingo diozu. Hilabetero ezin baduzu moztu, garrantzitsuenak maiatza, ekaina eta uztaila dira. Bestetik karea zabaldu. Garoari lur azidoa gustatzen zaio eta kareak azidotasun hori borrokatzen du, eta belar gehienak indartu. Zabaldu 100-150 gr/m2 ahal baduzu pikorrean, hautsa baino hobea da\n"}
{"id": 490, "question": "Kaixo, Jakoba:\r\nHortensia macrophylla 'mophead', hemen nonahi ikusten dena, batzuk ditut, 'lacecap' bat eta gezi formako paniculata bat. Mota bakoitza noiz eta nola kimatu beharko  nukeen esan ahal didazu? Mila esker.", "answer": "Hydrangea macrophylla diren bi lehenengo hortentsia horiek berdin inausten dira. Dagoenerako izerdia mugitzen ari da eta oraintxe da sasoi onena. Onena ilbeheran. Nola egin? Adarren lautik bat moztu, baina behe-behetik. Gainontzeko lautik hiru oso-osorik utzi. Hauek loratzen diren artean moztutakoek adar berriak emango dituzte. Hurrengo urtean gazte berri horiek utzi eta gelditu ziren haietatik moztu, lautik bat, behe behetik. Horrela lau urtetan adar guztiak gaztetuta izango dituzu eta urtero loraldia galdu gabe.\nHydrangea paniculata, gezi edo kono formako loreak ematen dituztenak ere orain inausten dira. Baina inausketa desberdina da: adar meheak denak mozten dira eta sendoak indartsuak direnak 6 begi inguru utzi eta gainerakoa kendu. Horietatik sortutako adar berriek emango dituzte loreak."}
{"id": 491, "question": "Non aurkitu Urki landarea, berandu xamar baina hutsuneak betetzeko dira", "answer": "Edozein mintegitan topatuko duzu. Agian bateren batean bukatuta izango dituzte, baina gehienetan izango dute urki landarea. \r\nBaso landareekin lan egiten duten mintegietan aukera handiagoa izango duzu. Arazorik izanez gero, basogintza elkarteetara jo eta bertan informazioa emango dizute."}
{"id": 492, "question": "Egunon Jakoba,\nEtxe inguruko zuhaitzak haunditzen ari dira eta arazo bihurtzen ere. Etxetik oso gertu daude eta udazkenean teilatu zikindu eta erortzen diren adarrak teilak puskatzen dituzte.\nLizar gazte batzuk ere badaude baina hoiek neuk botatzeko asmoa daukat eta lizar asko dago ( gure etxeko sasia Lizarra da eta). Gure zalantza haundiena pagoekin daukagu. Arbol zoragarriak dira, handiak ere eta izugarrizko pena ematen digu botatzea, baina beste aldetik egunen baten etxe gainean eroriko balira, kriston txikizioa egingo zuten.\nDaukaten tamainakin pago-motz bihurtzea posible izango al zen? Lurretik bi metrora moztu ezkero, hilko al ziren? Teknikoki hori egiteak bere arriskuak dituela kontuan hartuta (basozalea gogo handirik ez du, ipurditik nahiago du, noski), beste proposamenik?\nMilesker\n", "answer": "Egun on Joseba!\nZuhaitz horiek ondoen oso osorik daude.\u00a0\nMozten hastean zauri haundiak egiten dira eta horrek ekarriko du enborraren bihotza usteltzen hastea. \u00a0Horrek arriskua handitu besterik ez du egiten. Begiratu mendian pago-motzek nolako amaiera izaten duten: denak barrutik hustuak.\u00a0\nNik zalantzarik gabe ipurditik moztuko nituzke.\nEta lizar sasia berdin.\u00a0\nZuhaitzen bat jarri nahi badezute, kontutan izan heldutasunean zer tamaina hartuko duen etxetik zenbateko tartea emateko\u2026\nOndo izan\n"}
{"id": 493, "question": "Duela 3 urtetatik sagarrondotan zorria daukagu, urtetik urtera kopurua handituz joan delarik. Pentsatzen dugu neguan arraultzak geratuko direla eta horregatik izango dela. Hostoak atera aurretik egin al dezakegu tratamendurik arraultza horiekin akabatzeko? Eskerrikasko.", "answer": "Zorria zergaitik dagoen hain ugari jakitea da garrantzitsuena. Tratamentuekin urritu dezakegu, baina laister izango da bueltan. Arrazoi nagusia gehiegizko ongarriketa nitrogenatua izan ohi da: nitrogeno gehiegi. Ongarri kimikoak edo ondo heldu gabeko simaur edo minda gehiegi; horrek zorria erakartzen du kimu berrietara.\nIzurrite maila hartzen badu onena da neguko tratamentua, orain oso berandu da. Hurrengo neguan kontutan izan: kaltzio polisulfuroa %10 urtua eta urtarrilean. Garrantzitsua da arbola ahalik eta geldien egotea bestela erre egingo da.\nBehin izerdia mugitzen ari dela Neemazal produktua erabili dezakezue.\nBi tratamentu horiek fruitugintza ekologikoan erabiltzeko baimenduak daude."}
{"id": 494, "question": "Aupa Jakoba! Soroa udazkeneti ikutu gabe zeok eta belarra edo hirusta modulo belarrez estalita zeok dana. Ximaur pila pronto zeukiat, belarrak kendu edo ez nere galdera. Eskerrikasko!", "answer": "Goldetzeko asmoa baldin badek ez kendu. Goldetu gabe landuko bahukek, orduan bai belarrak izakitu edo zopizartu."}
{"id": 495, "question": "Intxaurrondoa ze garaitan inausten da?", "answer": "Intxaurrondoa berez ez da inausi behar. Hezetasunarekin zaurietatik onddoak sartu eta gaitzak sortzen zaizkio. Ahalik eta gutxiak ukitu behar da intxaurrondoa.\nHala ere mozketaren bat egitez gero, adar handiak badira martxoko ilbeheran egin. Adar txikiak mozteko uztaila ere garai oso ona da, berdetan, hostoz jantzia dagoenean."}
{"id": 496, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nAurten, zuk esaten dozun moduan, animatu gara obonu berdea ereiten eta oraintxe daukagu berde- berde, baina ez dakigu noiz mostu behar dogun ezta nola egin behar dogun lurrarekin bat egiteko.\r\nEskerrik asko eta zorionak, egiten dozuen lan politagaitik.", "answer": "Ongarri berdearen teknikaren helburua lurra aberastea da. Janariz aberastea baino garrantzitsuagoa da lurraren bizitza sustatzea. Bizitza horrek emango dio aukera ondo elikatzeko landareari. Ongarri berdea hemendik atzera nahi duzunean ebaki dezakezu. Ebaki eta bertan utzi lur gainean. Egun batzuk igaro ondoren eta usteltze prozesuak abiatu direnean azal-azalean landu daiteke, baina inolaz ere lurperatu gabe. Horrek lurrari harroago eutsiko dio, gero egin beharreko lanak erraztuz. Beste aukera, moztutako landareak bildu eta luartzeko edo konpostatzeko kanpora ateratzea da. Horrela saila libre geratuko da eta gero luar ederra izango duzu."}
{"id": 497, "question": "Orain sasoi ona da azak sartzeko? Horrela Bada ekainean jasotzeko moduan egongo litzatekez? Eskolarako da", "answer": "Bai orain negu neguan landatu eta maiatza-ekaina aldera jasotzeko moduan izango dira. Ongarri organiko zaharra (simaurra, luarra edo konposta...) eskuratu ahal baduzu lurrari asko eman, alde ederreko abiadan haziko da aza jendea."}
{"id": 498, "question": "\u00c2\u00bf\u00c2\u00bf cuando hay que podar la camelia y meter en tierra los esquejes . eskerrikasko", "answer": "Inausketa lorealdia amaitzean egiten da, lorearen ondoren hasiko baita adar berriak ematen. \nOso zaila da kamelia aldaxketik edo eskejetik sortzea. Nik uste dut aukera bakarra belaunketa dela, bai zuzenean lurrera, adarren bat oso behean badu, eta bestela aireko belaunketa, adar baten bueltan poltsa batean lurra jarriz. Hala ere errepikatzen dizut oso lan zaila hartu behar duzu."}
{"id": 499, "question": "A\u00c3\u00bapa Jakoba! Otsailean iderrak,babak eta baratxuriak ereiteko sasoi ona da? Arabaldean,Gasteiz inguruan.milkesker aldez aurretik bihotzez", "answer": "Otsailean ilarrak erein ditzakezu, egokiena arba motza ematen duten aldaerak edo barietateak jartzea, epe motzagoan loratuko baitira.\r\nBabak jartzeko ere azken aukera duzu. Ahalik eta azkarren erein. \r\nBaratxuria burutako jartzeko berandu xamar da, baina agian asmatu egingo duzu. Eta baratxuria berdetan edo fresko jateko asmotan bazara lasai erein otsail osoan."}
{"id": 500, "question": "Egunon jakoba! Udaberria laister etorriko denez jakin nai nuke zer den hobea tomatearentzat, lurrean plastiko beltza jartzea edo ezer ez jartzea? ", "answer": "Plastikoak bi lan egiten ditu. Batetik belarrak atzeratzea eta bestetik lurretik lurruntzen den urari eustea. Belarrena ondo dago, baina urarenak arazoak sor ditzake. Tomatea toki lehor eta bero batean bizi bada, urari eusteak lagundu egingo dio. Aldiz, toki hezean bizi bada, edota lur motel buztitsua badu, plastikoak hezetasun hori areagotu egingo du, eta landarearen lepoaren aldean, lurretik sortzen den puntu horretan, onddoek eragindako gaitzak ugaltzeko arriskua handitu egiten da. Zeuk erabaki."}
{"id": 501, "question": "Jakin nahiko genuke noiz inaustea komeni den kiwiak. Bizkaiko kostealdean bizi gara eta iaz martxo bueltan egin genituen eta nahiko denboran egon ziren \"negarrez\".", "answer": "Berez emeak martxoko ilbeheran eta arrak loratu ondoren egin beharreko lana da.\nNegarrarena ez da harritzekoa, ezta arduratzekoa ere. Hala ere uste baduzu toki gozoan bizi direla eta azkar mugitzen dutela izerdi berria, otsaileko ilbeherara aurreratu."}
{"id": 502, "question": "Kaixo Jakoba\n\r\nAmabirjin sagarrondo bat erosi berri dut. 2,5metro luze da eta zabaleran oso fina. Landatzerakoan, pixka bat moztea komeni da edo luzera horrekin landatuta ere berdin du? Eta moztea komeni bada, nola egin beharko nuke?\n\r\nAldez aurretik eskerrik asko", "answer": "Etorkizunean sagarrondo hori nola haztea nahi duzunaren arabera hartu behar da erabaki hori. Eta amabirjin sagar hori zein mentuoinaren gainean txertatua dagoenaren arabera, hark aginduko baitu gerora zein tamaina izango duen. Orokorrean, erdiko ardatza deitzen den eran, sagarrondoa bera datorren forma horrekin utzi behar da, izan ere enbor luze hori da ardatza. Irekitzea nahi baduzu ardatza moztu eta alboetara sortu eta haziko diren adarrak izango dira arbolaren egitura. Nik ez nuke moztuko eta utzi ardatz hori. Beste gauza bat da alboetara sortuko zaizkion adarrekin zer egin. Ni sagarrondo handien zalea naiz eta azpiko adarra gutxienez metro eta ardira behar du, eta ahal bada gorago. Gero sagarra ematen hasten denean makurtuko da bai.\nBerez ekarri duen fintasun hori beste sagarrondo batzuengandik oso hurbil egoteagatik izango da. Muintegian hori gertatzen da. Orain nahikoa toki eman eta ikusiko duzu nola zabaltzeko joera hartzen duen.\n"}
{"id": 503, "question": "Kaixo Jakoba,\n\r\nJaso zenuen nire aurreko galdera? Baratza berri batek behar lituzkeen geruzak ezberdi\u00c3\u00b1az galdetzen nizun\n\r\nJon", "answer": "Eskabazio hori ikusi behar da. Igerileku bat bezala lau aldeetatik eskabatutako horma aldu? Horrela bada igerileku bat bezala beteko da urez, nahiz eta lurrarekin egon. Maila freatikoa beherako egonagatik agian zaila du urak alde egitea, hormako lurraren egituragatik.\nArrazoi duzu hezetasunarekin kezkatuta egonda. Isuri atlantiarreko lurreldeetako arazo nagusia da. Beraz eskabatutako gune hori imaginatu igerileku bat dela eta behe-behetik drenaia zulo bat prestatu. Hala ere harriarena eta geotextilarena bai ala bai jarriko nuke."}
{"id": 504, "question": "Gabon, Jakoba:\r\nLehen ez bezala, jendeak jatekoak diren kuia barietate desberdinak ari dira gure merkatuetara iristen; baratzeetara ere bai, segur aski. Horietako batzuk beren izenarekin etorri dira, eta ez dakigu euskaldunen batek euskaratik ere bataitatu ote dituen. Konparazio batera, Cucurbita maxima diren frantsesezko Potimarron (Bizi baratzean, izen horrexekin ikusi dugu), Giraumon eta Potiron; edo Cucurbita pepo diren Citrouille (Bizi baratzean, hau bai: Kuia erraldoia irakurri dizugu) eta P\u00c3\u00a2tisson. Mila esker!", "answer": "Bizi Baratzean bertan aipatzen dut kuia luzea (Cucurbita moschata) ere. Edankuia ere hor dago, gure etxean kurkubia deitzen duguna, Lagenaria siceraria. Garai batean edariak eramateko erabiltzen zen, eta bereziki pregrinoaren imaginari lotua dugu egun. \r\nIzango dira dagoenerako han eta hemen ezarritako izenak, baina nik ez ditut eskuera."}
{"id": 505, "question": "Egun on Jakoba. Azaroko beherapenean udaberrirako lorea ematen duten bulboak erain nituen eta orain landarea ernetzen ari dela ohartu naiz ez direla Idibihotzak beste lore bat baizik. Bajeran hazi zaharrak ordenatzen ari naizela hor ikusten ditu iaztik bildutako Idibihotz bulboak. Heldu den asteko beherapenean bulboak ereinez gero lorea emanen al dute? Edo hurrego urtearte esperatuko dut?", "answer": "Berandu zabiltzanez, izan ere urri-azaroko lana da eta ez urtarrilekoa, ahal duzun azkarren landatu. Ilargiari begiratu gabe, oso da eta berandu. Bestalde horrelako erraboilak edo tuberkuloak hobeda gorapenean landatzea beherapenean baino, ilgoran alegia, eta ez ilbeheran."}
{"id": 506, "question": "Ze garaietan moztu behar da otea jakoba galtzeko??eskerrik asko", "answer": "Otea moztu eta ahalik eta kalte handiena egiteko izerdi betean dagoela eta ilgorna egitea komeni da. Ekainekoa, maiatzekoa eta uztaioekoa dira otearentzako txarrenak. Onena, moztu ondoren botako duen kimu berriak mozten jarraitzea da, beti ere ilgoran."}
{"id": 507, "question": "Kaixo Jakoba. \n\r\nLursail txiki bat dugu eta lurra oso buztintsua da. KARE HILA erabili nahi dugu lurra harrotzeko. Lehen aldia da eta ez dakigu nola erabili:\r\n-\tOsasun edo segurtasun aldetik zein neurri izan behar da kontuan? Betaurrekoak, eskularruak etab. erabiltzea derrigorrezkoa da? Arrisku handiak ditu kareak?\n\r\n-\tLursail zati batean badugu landatutakorik, bestea ordea, belarrez josita dago.  Kareak landatutakoari kalterik egingo dio? Bestalde belarra soilik dagoen lekuan, lehenbizi, lurra prestatzea komeni da? (belar txarrak kentzea, lurra berdintzea\u00e2\u20ac\u00a6)\n\n\r\nEskerrik asko.\n", "answer": "Kare hilak ez du, ezta gutxiagorik ere, kare biziak adina arrisku. Beti ere haizerik ez dabilenean zabaldu; eskularruak eta betaurrekoan ez daude soberan, jantzita hobe. Arriskuak ditu kare biziak, hezean dagoen edozer erretzeko gaitasuna baitu (eskua, azala, begia...)\nLandatutakoaren tartean zabaldu. Zaila bada, utzi lasai, eta uzta jasotakoan, hurrengo landareak jarri aurretik orduan karetu. Belarra nahi baduzu moztu eta bertan utzi eta gainean karea eman, deseginten lagunduko du. Bestela lurra prestatzean."}
{"id": 508, "question": "Puri naiz, eta arretaz entzuten saiatzen naiz zure \"landaberri saioa\"\r\nEskura dut baita ere, zure liburu eder\u00a0 \"bizi baratzea\"\nGure etxe ondoko baratzean gogoz saiatzen gara etxerako behar dugun guztia lantzen, baina\u00a0 azken urteetan, patata ederra bai baina, barnean dena hari-harrak hartu du urtetik urte gehiagora eginez. Zure liburuan aipatzen duzu lurra denboraz landu behar dela horri aurre egiteko. Zer esan nahi duzu zehazki? zer egin beharko nuke gaitz horren aurka?\r\nMila esker aldez aurretik.\nPuri eta familia", "answer": "Lurra aurrez lantzeak arrautzak eta har txiki jaio berriak aireratzea dakar. Lehorrari eta eguzkiari beldur diote, hil egiten dituzte. Beraz, patata egin aurretik lurra landu, harrotu eta utzi. Denbora badago, bi alditan ere harrotu dezakezu. Kareak ere atzeratzen ditu. Lurra harrotutakoan karea zabaldu.\n\r\nErasoa handia bada, onena urtebetean edo bitan patatarik egin gabe uztea dela uste dut. Lur horretan beste zerbait egin edo belarrari hazten utzi. Belarra moztuz harra atzeratu egiten da."}
{"id": 509, "question": "Baratzea ongarritzeko eskura dudan simaurra astoarena da. Zati batzuk guztiz deseginda daude, beste batzuk, aldiz, puxtarriak bezalakoak dira. Simaurra zuzenean taulenetan jartzen dut. Rotabatorra pasatzerakoan, aurreko denboraldiko simaur-puxtarriak agertzen dira desegin gabe. <br />\r\nNire zalantza hauxe da. Lurrean simaur-puxtarriak agertzea ondo dago, ala hobe da simaur desegina bakarrik erabiltzea? <br />\r\nEskerrik asko!", "answer": "\r\nAstoaren simaurra, behorrarena bezala, asko luartu edo desegin gabe erantsi dakioke lurrari. Astoak jan duenaren araberakoa izango da gorotzetan utziko dituen pustilen egitura. Zuntz asko eta nitrogenoa tamainan, jeneralean. Zuntzaren gogortasunak ekar dezake zeuk ikusi duzuna, lurpean erabat ez desegitea, alegia. Ez arduratu. Daukazunetik eman, desegindakoak bezala osorik dauden pustilak.\r\n"}
{"id": 510, "question": "Lizarratik gertu dugun etxeko lur zoruan, sagar, udare, intxaur, urra, almendra zuhaitzak ditugu. Datorren otsailean kimatzeko asmoa ditugu? Egokia da ilabetea? eta Zure ustez hobe litzateke ilgoran ala ilbeheran egitea? Eskerrak aldez aurretik! Duela bi urteko argazkia bidaltzen dizut! laguntzaile eta guzti! Orain arte bete otsailan eta ilgoran egiten saiatu izan gara!", "answer": "Inausketa egiteko izerdia mugitzera doan sasoia aukeratu behar da. Aipatu dituzun horien artean arbendolondoa edo elmendrondoa da goizen mugituko den. Hori bai otsailean inausi.\nBaina sagarrondoa, udareondoa, intxaurrondoa eta hurritza lasai asko utzi ditzakezu martxorako ere. Hori bai, bai otsailekoak eta bai martxoko inausketa lan horiek ilbeheran egitea hobe da."}
{"id": 511, "question": "25 edo 30 bat errezil sagar zeuzkeau, urtek e hor inguru 25 edo 30 urte   eta ia sagarrik ez die ematen.\r\nZer egitea zeok denak bota aurretik??\r\nsagarrondo horik ez dituk nik sartutakok, mentu-oina zein duten ideaik etzeukeat\r\ntoki ezin hobean bizi dituk, eguteran , len soroa izandako lurrean\r\nongarritu behar aundik dauketenik etzetak iruitzen, inausi orain de la lau bat urte arte batez..( denak itxi- itxi einda eon dituk, etzeoan barrua sartzeik.)\r\nlau urtetik onea pare bat aldiz....", "answer": "Informazio horrekin nire ustez arazoa izan daiteke:\n- Arbolak itota egotea, elkarrengandik juntuegi, hazteko tarterik gabe, gora hazi sasi handi bat bezala eginez. Honek adierazten du lurpean ere gauza bera gertatzen ari dela, zabalera, lur onera jotzeko tokirik ez eta sustraiak beheruntz haztea beste aukerarik ez izatea.\n- Ongarriketa eskasia. Ongarri asko behar du sagastiak, asko! Bi urtez behon ematea egokia da, baina erruz eman: simaurra, luarra edo konposta, txitxare-lurra... Buztin lurra bada kaera eman.\nZeuk aipatzen duzun polinizazio arazoa ere izan daiteke, baina polinizazioa zuzenduta ere, beste bi baldintza horiek ere hobera egin behar dute."}
{"id": 512, "question": "aupa arkazi piketeak egiteko noiz egin behar da ilgoran ala ilbeheran?", "answer": "Sasiakazia egur gogorrak eta busti-lehorrean iraupen luzea dutenak egiteko erabiltzen da. Horien adibide garbia dira piketeak edo hesolak.\nNire iritziz negu-neguko ilbeheran moztu behar da. Jende askok, hala ere, ilgoran mozteko zuhaitza dela diote. Zer iruditzen zaizu zerorrrek saioa egiten badezu? Moztu batzuk ilgoran eta beste batzuk ilbeheran, Hori bai, negu neguan."}
{"id": 513, "question": "Ze ilargitan landatu behar da tipula?\r\nEta illarra eta baba handia??\r\nMila esker aldez aurretik", "answer": "Tipularen landaketa ilbeheran egitea komeni da. Orain, udazkenean jartzen diren tipulak, udaberrian eta uda hasieran tipulun edo tipula fresko ebzala jatzen dira. Urte guztirako tipula izan nahi baduzu otsailean edo martxoan landatu.\nIlarra eta baba handia ilgoran ereiten dira."}
{"id": 514, "question": "Kiwi landarek zenbateko bizia izaten ote dute?", "answer": "Ez dakit eta ez dut informazio nahiko zabalik jaso urte kopuru zehatz bat esateko.\nEuskal Herrian landatu ziren lehen kiwi landarean berrogei bat urte bizi izan ziren, eta ez ziren kendu hil zirelako... Beraz berrogeitik gora esaten baduzu ez zara oker ibiliko."}
{"id": 515, "question": "Ilarra ereiteko sasoia izanik, zalantza dut zein ilar- klase egin: landare handia emango duena edo txikia emango duena. Klase txikikoa aukeratuz gero lan gutxiago izango dut, arbatu gabe hazi daitezkeelako. Zein da 2 ilar-mota horien arteko aldea?\n\r\nEskerrik asko, ondo bizi ", "answer": "Ilar motza eta ilar luzearen arteko aldea hiru aiekatan laburbildu daiteke:\n1.- Arbatzea, bakoitzak bere garaierako arba beharko dute, baina biek behar dute, motzak ere bai.\n2.- Denbora, hazten denbora gehiago beharko du luzeak, beraz geroago loratuko da eta fruituak berandugo emango ditu.\n3.- Uzta, luzeak lur sail berdinean uzta handiagoa emango du, leka gehiago alegia."}
{"id": 516, "question": "Kaixo Jakuba. Zuhaitz hau, eztakit goxatua ez ote dagoen. Akaso negun Bide normala eramango du, eh?! Baino, iruitzen zait, gaixotzen hari ote dan... Eskerrikasko ", "answer": "Nire iritziz pago landare gazte horren itxura erabat normala da. Agian ur falta pixka bat izan du udaren amaieran eta horregatik hostoen ertzak uste baino lehenago gorritu dira, baina normala da.\nEa udaberri berriari nole ekiten dion. Orduan ikusiko da bere indarra."}
{"id": 517, "question": "Lursail  malkartsua bat dugu Berastegin, 433 m-ko altueran. Dagoneko, intxaurrondo handi bat dugu hantxe, eta, ez oso urrun, gaztainondo pare bat eta urkia. Beraz, hiru zuhaitz hauek landatu nahiko genituzke:\r\n- gereziondoa\r\n- udareondoa\r\n- kiwi arbola\r\nHori dela eta, jakin nahi genuke zuhaitz horiek egokiak diren han landatzeko edo zer beste aukera leudekeen. Gainera, noiz den garai egokia ere jakin nahiko genuke.\n\r\nMila esker!", "answer": "Hiru zuhaitz horiek egokiak dira Berastegirako. Han hotza da landareak bizitzeko muga, eta hiru horiek ederki iraungo dute hotzagatik. Landaketa egiteko sasoia orain hasi eta otsailaren amaiera artekoa da. Izotz egunetan ez landatu, bestela noiznahi.\nZer beste aukera landatzeko? Aukera izugarria da zuek erabaki behar duzutena da zein helburu dezuten: fruituak, su egurra, zura, itzala... Hori jakinda aukera laburtuko da, eta zerbait zehazten hasi gintezke."}
{"id": 518, "question": "Nahi nuke jakin kiwiak jasotzeko azaroko lenengo ilberako fruitu egunak  hau da 1,2,eta 3 a la bukaerako ilberako 28, 29 eta 30 zein izango litzake onena edo erdi ta erdi.\r\nEzkerrikasko", "answer": "Izotzaren beldurrik ez baduzu, hobe fruitua arbolean edukitzea. Zeuk erabaki, kiwi horiek non bizi direnaren arabera. Arriskua ikusten baduzu bildu. "}
{"id": 519, "question": "Larrosa oso altua dugu eta igokaria kiribilduta du. Hauxe  dira gure galderak:\r\n1-Noiz kimatu behar da larrosa?\r\n2-Landare igokariak kalte egiten al dio?\r\nEskertuko genuke zure erantzuna.", "answer": "Arrosondoa kimatzeko sasoi egokiena izerdi berriaren hasiera da. Hurrengo urteko otsaila edo martxoa, kimuak puzten hasi zaizkiola jabetu ordurako kimatu. Bitartean adarren batek enbarazu egiten badu orain ere moztu daiteke. Igokaria, ezkertea da eta bai, kalte egiten dio, argia kendu adibidez. Noski hobe da ahalik eta azkarren kentzea."}
{"id": 520, "question": "Kaixo Jakoba: galtzen ari zitzaizkigun azelga haietaz galde egin genizun irailean, eta ur falta ote zen galdetzen zenuen edo zomorroren bat sustraiak jaten ari ote zen; bada, eguraldi bero haiekin, ureztaketan aritu ginen sarri eta ez zuten ur faltarik eta sustraien hortaz oroituta, hori begiratzeko, zainetik atera genituen pare bat eta zuri-zuri eginda zeuzkaten sustraiak, eta baita inguruko lurra ere: kotoia izanen balitz bezala, hariz beteta, nonbait onddoren baten izurritea sartu zaigu. Internetez bilatu dugunaren arabera, Sclerotium rolfsii edo ote den.  Eta geroztik, eskarola lisoak ere berdin-berdin ari zaizkigu galtzen; nabaritu ahala, atera eta lur-eremu hori irauli eta karez zuritzen ari gara; ez jakin ongi ari garen edo ez. Horrela ote da? Zer iruditzen? Zer egin dezakegu?\n\r\nEskerrik asko arretagatik,\n\r\nongi izan.", "answer": "Onddo hori baldin bada, arazoa alderantzizkoa da, ura gehiegi. Lurra lehortzeko ahalegin guztiak egin behar dira: bat ere ez edo ahalik eta gutxien ureztatu, landare arteko tartea handitu, airea errazago mugitu eta lurra lehortu dezan, landarea kanpotik eskuratzen badezute sanoa dagoela ziurtatu. Taulenak edo lur zatiak igotzeak ere lehortzera lagunduko luke.\nAurrez bertan izandako landare gaixotuak deuseztatu, ahal baduzu erre, ez behintzat luartokira edo konposgunera bota. Kareak ere lehortzen du, baita sutako hautsak ere."}
{"id": 521, "question": "Zein Eta noiz da garaia kiwia biltzeko??", "answer": "Bi baldintza kontutan izan. Batetik ahalik eta beranduen, fruitua arbolean den artean aberasten ari delako. Bestetik Izotza egin aurretik. Izotzaren bedur ez bazara utzi lasai arbolean bertan. Izotzak datozela jakin arazten dutenean aurretik bildu. Luze irauteko ahal baduzu ilbeheran jaso. "}
{"id": 522, "question": "Kaixo,\r\nTulipan batzuk ditut landatzeko, noiz? Eta baratze barruan landatu ditzaket?\r\nEta kiwiak jasotzeko, noiz?", "answer": "Urriatik atzera, abenduaren amaiera arte landatu ditzakezu idi-bihotz erraboilak. Nahi duzun tokian: lorontzian, lorategian, baratzean.... Baratzean tokia aukeratzerakoan kontutan izan lorea zimeldu ondoren hostajea berdea den artean ezin dituzula erraboilak atera lurpetik. Beraz, hurrengo landareak jartzeko eta plangintzan kontutan izan idi-bihotzen tokia.\nKiwia jasotzeko bi baldintza kontutan izan. Batetik ahalik eta beranduen, fruitua arbolean den artean aberasten ari delako. Bestetik Izotza egin aurretik. Izotzaren bedur ez bazara utzi lasai arbolean bertan. Izotzak datozela jakin arazten dutenean aurretik bildu. Luze irauteko ahal baduzu ilbeheran jaso."}
{"id": 523, "question": "Gaubon jakoba, urriko ilbera pasa jaku,azaroako zein egun da aproposa kukubiak batzeko? Eskerrik askooo ", "answer": "Kurkubiak biltzeko ilbehera da egokiena eta fruitu egunak: azaroaren 2,3,11, 28 (17:00etatik atzera), 29 eta 30"}
{"id": 524, "question": "Kaixo,\r\nEtxe inguruetarako gero eta denbora gutxiago dudanez, lorategia barazkiak jartzeko aprobetxatzea pentsatu dut. Baina nire lorategia intxaurrondoen azpian dago. Irakurri dudanez, neguko barazki asko kerizpetan haz daitezke baina horrez gain, intxaurrondoek toxina bat botatzen dute konpetentziarik ez izateko. Hau guztia jakinda ere, gogo eta ilusioa dut azakiak, porrua, azelgak, letxugak... Intxaurrondo azpian izateko. Neguko baratzea intxaurrondoen azpian izatea posible izango dela uste duzu? \r\nSolanacea familiakoak diren udako barazkiak eguzkitan jarriko nituzke noski.\r\nEskerrik asko!", "answer": "Lorategia intxaurrondoen kerizpean bazen, honez gero ikusi eta ikasi duzun haien eraginaz. Ez da oso idea ona intxurrondoaren kerizpea. Batetik kerizoe trinkoa duelako, baita hosto eta adarretatik darion isurkin horrek sortzen duen kalteagatik eta bestetik intxaurrondoak berak jango dituelako baratzean jartzen dituzun ongarri gehienak.\nBeste aukerarik ez izan ezkero, zeuk esaten duzun era da onena."}
{"id": 525, "question": "Egun on. Kukuluak landatu ditugu; dexente hazi dira, eta lehengoan bat atera genuen, baina iruditu zitzaigun kukulua ongi egin gabe zegoela oraindik (hostoak laxo samar, ez estu-estu). Denbora gehiago utzi ditugu, baina tontortzen hasi dira. Ez da komeni tontortzea, ezta? Hobe izango dugu lehenbailehen biltzea?\r\nEskerrik asko!", "answer": "Kukuluak urazak bezala ez du bero handia maite, beroa etortzen denean loratzeko grina pizten zaio, eta hortik tontortzeko joera hori.\nAhal duzun azkarren jan eta kitto."}
{"id": 526, "question": "Aurten, Tuta Absolutaren arazoari beste bat gehitu behar izan diogu: tomatearen lorearen sikatzearena. Bai inbernaderoan zein kanpoan, itxuraz ondo zetorren landareari, lorak sikatu zaizkie. Tomate batzuk usteldu zaizkigu eta \"falta de calcio\" dela esan digute.\r\nLorea galtzearena zergatik izan daiteken azalduko zeniguke?.\r\nKokapena: Itsaso kontran, Ondarroa inguruan", "answer": "Nire iritziz bi arazoek (tomatea usteltzea eta loreak ihartzea) iturri bera dute: landarearen estresa. Aurtengo udan gertatzen ari den eguraldi zakar hau tenperatura altuak, euri kolpe gogorrak eta abar, horrek landarearengan batez ere uraren estresa sortzen du. Une jakin batean izugarrizko ur pila izan dezake sustraien erara eta denbora tarte handirik gabe beste batean lehortea. Horrek landarearen elikaduren gorabeherak sortzen ditu: jaki batzuk ezin ditu behar bezala mugitu eta loraldia makaldu daiteke.\nKaltzioaren kasua nabarmen arazo honi lotua dago. Tomatearen ipurdi aldean borobil antzeko orban beltzak sortzen zaizkio. Kaltzio falta bera ere izan daiteke, baina uraren gorabeherak seguru arazoa ekarriko duela.\nLorea sikatzearena ere uraren faltari egotzi behar zaio: tenperatura handiekin landareaka ezin du behar adina ur hartu eta polenaren sorkuntza, polinizazioa bera eta lorearen bidea moztu egiten du, gainean dituen fruituei heldu eta hazi ahal izateko.\n"}
{"id": 527, "question": "Jakoba, balkoiko landareei buruzko galdera bat daukat.\r\n3 jardineratan hiedrak eta geranioak ditut. Azken boladan geranioak oso lore gutxi ematen ditu, eta gaur ikusi dut barrualdeko hosto asko kotxinillaz beteta dituela \u00f0\u0178\u00a4\u201d.\r\nTaladroaren kontra Bacillus+Neem+jaboi nahasketa erabiltzen det, baino duela gutxi hasi naiz tratamendua egiten.\r\nBueno, galdera da ea horrek balio duen baita kotxinillaren aurka, ala zeozer berezia bota beharko niokeen.", "answer": "Tratamentua egokia da, baina askoz ere eraginkorragoa litzateke tabako-belarraren urarekin osatuko bazenuke. Litro erdi bat ura eta beste hainbeste alkoholetan jarri 100 gr. tabako lehor. Utzi beratzen dozenaren bat egun. Iragazi eta erantsi beste 9 litro ur. Hortik erantsi lehendik egiten ari zaren tratamentuari.\nTratamentuak etengabe egin, astero. Gehienak galduko dira, gelditzen direnak alkoholetan bustitako goata batekin igurtzi eta kendu."}
{"id": 528, "question": "Kaixo! Arrautzak lapurtzen ari zaidan animalia honako arrasto hau uzten ditu. Whatsappeko Biolur-eko taldeko Baratzezain Ekologikoen artean kriston eztabaida sortu da eta erabaki dugu zuri, Jakoba, galdetzea. Eskerrikasko!", "answer": "Nik ez naiz animalietan jakituna, baina itxuraz katajinetak eta lepazuriak oilategietan sartu zalean dira. Oiloak ere akabatzen omen dituzte maiz. Hala ere arrautz zaleena lepazuria omen da."}
{"id": 529, "question": "Aupa, noiz moztu behar da menta?", "answer": "Pentsatzen dut, menta galtzeko jakin nahi dudula noiz moztu.\nHorrelakoetarako, eta menta bezala beste landareak, ilgoran moztu behar dira. Onena bi edo hiru moztualdi ematea da. Urte sasoi onena hauxe da maiatzetik uztailera arteko hau."}
{"id": 530, "question": "Maiatzean gaude eta zuri noiz behinka irratiko saioan entzuten dizut,baina orain arte aurtengo maiatza giroz oso kaskarra doa. Nire galdera da, hemendik aurrera zer landatu daiteken, patata batzuk, kuiatxo bazuk, gindilla, tomate batzuk jarri nahi nuke. Noiz egin daiteke? Zer iruditzen zaizu? Besterik gabe, mila esker.", "answer": "Aipatzen dituzun lan horiek denak egiteko garaiz zabiltza. Patata ereiteko ilebehera baliatu, eta potamea, kiatxoa eta piper minak jartzeko ilgora.\nZein ilargi sasoitan gauden jakiteko jo www.bizibaratzea.eus webgunera. Bertan dituzu, baita ere, sasoi bakoitzean zein lan egin behar diren \u201cAsteko lanak\u201d atala.\n"}
{"id": 531, "question": "Aupa Jakoba:\r\nOraingo honetan cyclamenari buruz galdetzeko idazten dut. Amak haziak ditu eta ereiteko noiz den sasoirik onena jakin nahiko luke.\r\nEskerrik asko", "answer": "Ziklamena urte guztian erein daiteke. Haziak badituzunez, ahal duzun azkarren erein. Egun batez uretan beratzen eduki, lur onean erein, toki epelean eduki (18-20\u00ba) eta lurrari heze eutsi. Ez da azkar jaio eta ahazten den landarea, beraz hartu patxara.\n"}
{"id": 532, "question": "Kaixo Jakoba:\r\nJakin berri dut udako zein neguko brokoliak omen daudela.\r\nNire zalantza da noiz landatzen ote den udakoa, orain  maiatzean?\r\nEta bestalde, brokoli mota bera da?\r\nMila esker aldez aurretik!", "answer": "Brokolia urteko garai askotan jateko bil dezakegu freskoa. Horretarako landaketa sasoia ere oso luzea da: maiatzaren erditik irailaren erdira aldera arte. Orain maiatzean landatu ezkero, abuztuan jan dezakezu. Eta irailean jartzen duzuna hurrengo urteko negu osoan jango duzu. Landatzen duzun sasoiaren arabera abuztuatik hurrengo martxora arte jateko brokoliak izan ditzakezu. Brokolia mota bera da bai.\nBrokoliak bezalaxe, azaloreak eta erromaneskuak ere antzeko zikloa dute."}
{"id": 533, "question": "1. Ortua daukagu aisialdirako Gernika aldean. Ezinezkoa zaigu ongarri naturala lortzea.  Badakizu zer proportziotako (N/P/K) komeni den ohiko lurreko ortu eta arbolentzat?\r\n2. Konpostadora sendo baten saltzailerik ezagutzen al duzu? Bi izan ditugu, baina ahulak, apurtu egin baitira.\r\n3. Haziak. Hazi-paketea zabalduta, erabili ez diren haziekin zerbait egiterik ba al dago?\r\nEsker mila, eta izan ondo.", "answer": "1.- Oso erraza da orain ongarri naturala topatzea. Haziak eta ongarriak saltzen dituen edozein tokitan aurkituko duzu zakuetan datorren ongarri organiko naturala. Lehorra eta koxkorretan dator, beraz erabiltzen eta banatzen oso erraza da. Minerala baina askoz ere hobea da.\n2.- Luartoki onena bertan eraikitakoa izaten da. Egurrezko abt egitea oso erraza da. Hiru gunekoa egin; bata betetzen ari zarena, bigarrena geldirik egiten ari dena eta hirugarrena, egina dagoena eta behar ahala ateratzen ari zarena. Egur onena sasiakazia da (Robinia pseudoacacia), gogorra da eta iraupen luzea dau.\n3.- Hazi gehienek urte batzuetarako bizitza dute. Erabili ez dituzunak, ontzi batean jaso toki fresko eta ikun batean.\n"}
{"id": 534, "question": "Kaixo Jakoba, \n\r\nEtxe aurrean madariondo bat daukagu urtero ale handiko madari asko ematen dituena, baina, zoritxarrez, zatitu orduko barruan arrak izaten dituzte ale guztiek. Orain, zuhaitzak lorak eman berri ditu , zerbait egin genezake aurtengo fruituetan hori ez gertatzeko? \n\r\nEskerrik asko!", "answer": "Madariondoaren harra, sagarra erasotzen duena bera da. Maiatzaren amaiera aldera azaltzen da lehen belaunaldia. Gero udaran bigarren belaunaldia izango da. Hura da min gehien egiten duena. Inguruan sagastirik ez bada aurrenekoa kontrolatzea komeni da, horrekin erasoa asko jeitsiko da, bigarrena ia erabat zapuztuz. Sagastiak baldin badira inguruan bietan tratatu beharko duzu.\nTratamentua egiteko harraren arrautzek jartzen dituen tximeleta noiz dabilen jakitea da onena. Horretarako feromonak dituen tranpa jartzen da, eta aste batean 4 tximeleta edo gehiago itsastita azaltzen badira handik 8-10 egunetara tratatu behar da. Orokorrean esan daiteke maiatzaren azken astean tratatu eta gero zortzi eguneko tartearekin beste tratamentu pare bat eman daitekeela. Hau uztailaren azken astean edo abuztuaren lehenengoan hasita errepikatu beharko litzateke. Tratamentuak egiteko nekazaritza ekologikoan onartutako produktuak erabili: \u201cBactur\u201d edo \u201cMadex\u201d.\n"}
{"id": 535, "question": "Kaixo Jakoba, \"clavel chino\"ak ditugu, eta pixkanaka zimeltzen bezela ari dira. Har bat aurkitu genuen pasa den astean....erruduna bera den eta zer egin dezakegun jakin nahiko genuke....Eskerrik asko.", "answer": "Bai harra hori izan daiteke landareak ipurditik mozten dituenak.  Ipurdiko lurra pixka bat kendu eta bistaratu. Harraren kontrako tratamentua eman: osin-ura eta xaboi potasikoa nahastuta. Baita ere, surtako hautsa eskuera badezute, landarea bera azpiko aldetik hautsarekin \"zikindu\", horrela harrari ez zaio gustatuko."}
{"id": 536, "question": "Tomate eta babarrunak ezin dira elkarrekin landatu. Zein aldea utzi beharko genuke gutxien? Zein da arrazoia?", "answer": "Sustraien arteko borroka eta ezin eramana da arrazoia. Tartea metro pare batekoa utziz gero nahikoa litzateke, beti ere tarte horretan beste zerbait jarrita."}
{"id": 537, "question": "Oiartzungo Mikel naiz, orain mahatsarekin dauzkat arazoak. Argazkian ikusten da dagoenerako hostoak erasotuak daudela \"mildiu\" edo Oiartzunen esaten dugun bezela ordoyak jota. Ze konponbide dauka honek? Kimika bota edo ba ahal dago beste atarramendurik. Gure etxean azkenaldian txakolin ederra egiten da, baina aurten...\nAgur", "answer": "Tratatu beste aukerarik ez duzu. Jeneralean begia ireki ordurako tratatzen hasi behar duzu. Kimua arra bete luze den arte sufre hautsa ematen zaio. Orain sufrea eta salda bordelesa nahasita, esaten duten dosi erdian, baina ez hautsa, uretan baizik. Ur horri azeribuztan ura eta esnea (ahal bada gordina) erantsi. Gaitzei aurrea hartzeko da, beraz egun lanbrotsu eta ilunak baldin badatoz aurrez tratatu. Bestela hamar bat egunetik behin azeribuztanaren urarekin eta esnearekin soilik tratatu...\nEa txakolin eder hori dastatzeko adina ematen duen aurten ere..."}
{"id": 538, "question": "Gaur konposta ateratzen hasi naiz baratzean banatzeko, bertan bi sagu kume azaldu dira.\r\nBehean alanbrea ipinia dut eta ez da arratoia, urtean sagutxoa inoiz barruan ikusi dut. Ez diot gehiegizko garrantzirik eman, dena dela zirrikituak ondo itxi behar ditut.\nGaldera da, konpost hau kutsatuta egon daiteke saguen patogenoren batekin? edo aprobetxa dezaket?\nZure iritzia jakin nahi dut, baina akaso \"bustitzea\" zaila da...\nMila esker\nJon", "answer": "Saguak habia egin du luartokia toki epela, lehorra eta babesa delako. Lasai erabili luarra edo konposta. Nik ez dut sekula patogenoen horren konturik jakin. Luarra lurrera doa, eta bertan makina bat prozesu, kimiko, fisiko eta abar, bizi beharko ditu oraindik. Lurraren biziak berak bereganatuko du luarra, ez zuk.\nAtzerakoa ematen badizu, luartokia ondo miatu zirrikiturik edo tarterik ba ote dagoen, eta itxi, ondo itxi sare sendo batekin."}
{"id": 539, "question": "Kaixo Jakoba!\n2 urtetan gereziondo bat beste gereziondo batetan txertatzen saiatzen nabil, ta momentuz bietan porrot egin dut.\nLehengo urtean \"corona\" metodoa erabili nuen\nBigarrenean berriz, txertatzeko erabiltzen diren guraizeekin saiatu nintzen\nBiak otsaileko ilgoran egin nituen\nAurten, zure aholkuren bat jaso gurako nuke.\nNoiz egingo zenuke txertaketa eta ze metodo erabiliko zenuke?\nNahi dudan gereziondoak maiatzean ematen du fruitua, hazia gorde ta erein eskero, noiz erein beharko nuke? datorren urteko udaberrian?\nTxertaketei buruzko liburu dexenterik gomendatu alko zenidake?\nEz dut txertaketa ikastarorik bilatzen, ba al dakizu lekuren batetan egiten al den?\nEskerrik asko aldez aurretik, beti ezin izaten dut zure irratsaioa entzun, emailez erantzutea eskertuko nizuke.\nZorionak egiten duzunagatik.\nMikel\n", "answer": "Gereziondoa txertatzeko metodo asko erabiltzen dira, baina ohikoenekin ere ongi erantzuten du: udaberriko zotzekoa, martxoaren hasiera aldera egiten dena eta udarako begikoa, abuztuaren amaieran edota irailaren hasieran egiten dena.\nHaziak jasotzez gero geruzatu egin behar dituzu, kanpoan, azpia zulatua duen ontzi batean hondarra eta haziak geruzatan jarri (hondarra-haziak-hondarra-haziak...) eta urte gara hau arte eduki kanpoan eta heze. Orain atera eta erein baratzean, muintegian edo ontzietan.\nJosu Osa txertatzaileak gomendatzen liburua hauxe da: \u201cInjerto de todos los \u00e1rboles y arbustos\u201d Jean-Yves Prat eta Denis Retourdard, Omega argitaletxea.\nIkastaro ugari egiten da neguan bezala uda partean. Begiratu www.bizibaratzea.eus webguneko agendako ikastaroak atalean.\n"}
{"id": 540, "question": "Kaixo Jakoba, baratzetxo bat hastear naiz, eta ondoko negutegi bat dela eta, baratze osoan zehar errenkada bat itzal edukiko dut pare bat metro zabalekoa. Bertan eguzki gutxi beharko duten barazkiak landatzea dela onena suposatzen dut. Zeintzuk gomendatzen dizkidazu? Mila esker!!", "answer": "Hostoa kentzen diegun barazkiak onenak: uraza, eskarola, ziazerba, zerba... Udazken negurako porrua, aza jendea... Era berean urte guztia baratzean igarotzen duen marrubiarentzako ere ona izango da.\n"}
{"id": 541, "question": "Kaixo. Urki gazte bat dugu mendian sartua 500 metroko garaieran eta kimatzekotan gara indartzeko zuhaitza.noiz da garairik onena kimatzeko?\r\nEskerrik asko.\r\nEkaitz ", "answer": "Inausketa gehienak bezala urkiaren hau ere izerdia mugitzera doanean edo izerdi betean denean egitea komeni da. Martxoa izango da izerdia abiatzeko sasoia, eta orduan izango da garai onena, ilbeheran."}
{"id": 542, "question": "Ze ilargi da egokia zuhaitzak tokiz aldatzeko? Eta adarrak mozteko?", "answer": "Ilbehera da egokiena bi lanak egiteko, bai landarea tokiz aldatzeko eta baita adarrak mozteko ere."}
{"id": 543, "question": "Kaixo Jakoba:\r\nNoiz da garai onena kiwiak e\u00f1austeko?\n", "answer": "Sasoi onena martxo aldeko ilbehera da, aurten otsailaren 26tik martxoaren 10 arte. Hori emeak inausteko. Arrak oso-osorik utzi eta loratu ondoren, loreak ondo ihartu zaizkionean inausi."}
{"id": 544, "question": "Egun on, atxikita duzu leihoko geranioen argazkia, ez dakit maiatzean nagon edo neguan... pipittetan gustora dago. Tximeleta marroi goikarriak...eguerdiko 12:00 inguruan eguzkiarekin batik bat Geranioaren gana etortzen dira. Nire galdera:nola da posible neguan landareak indar gehiago edukitzea, eta udaran gaixorik indartu ezinik hil ala bizi ezinean egotea...\r\nMila esker zuri, eta zuek egiten duzuen lanagaitik, miresgarria da.\n", "answer": "Nik esango nuke geranioentzako oso toki ona duzula. Urte sasoi honetan horrelako indarrarekin, hostajea mardul eta lore pipittekin egotea ikaragarria da. Tokia eta ontzian duen janaria, biak onak. \r\nUda partean eskasago egotea agian hori bai tximeletaren harrak eagin dezake. Enborrean sartu eta goitik behera jaten duten harrak dira. Orain harra horietako batzuk tximeleta bihurtuta eta beste batzuk negua igarotzen ari dira eta geranioa pakean. Udaberriarekin hor azalduko zaizkizu. Ordurako pronto egon, tratamentuetarako batez ere. Tratamentua \"Bacyllus thuringiensis\" eta \"Neem\" olioarekin egin, lehen harrak ikusi ordurako eta zortzi egunero errepikatu, harrak desagertzen diren arte."}
{"id": 545, "question": "Kaixo! Etxe aurrean dugun lursailean hiru piku ditugu. Kanpoko espaloiarekin muga egiten dute, eta nahiz eta fruitu eta hosto gehienak barrualdean erortzen diren, zuhaitzaren atal bat kanpoaldean dago, etxeko mugetatik kanpo. Beraz, uda bukaeran espaloia pikuz eta hostoz betezen da. Kanpoaldeko atal hau moztu nahiko nuke. Kalte txikiena egiteko nola egin dezakedan eta noiz egin dezakedan jakitea gustatuko litzaidake. Mila esker aldez aurretik!", "answer": "Pena da pikondoa inaustea, izan ere egur oso ahula du, eta zauriekin asko sufritzen du. Hala ere nahitaezkoa baderitzozu inausketa kimuak mugitzen hasten denean egin. Kontuz ibili ebakitako zatiekin eta zauriekin, inola ere ez ukitu. Bere izerdiak erre egiten du. Ezagutzen dut inolako babesik gabe pikondoa inausten ibili eta ospitalean bukatu zuen bat."}
{"id": 546, "question": "Kaixo, argazkian agertzen dan zuhaitzak ez du mandarina alerik eman, urtero asko eman ozan du. Argazkian agertzen dan bezala hostoak trixte ditu. Zerbaiten falta argia du baina ez dakiagu zer. Zer egingo zenioke?", "answer": "Argazkian garbi ikusten da ez dela ongi bizi. Janaririk ematen al diozue? Alegia, ongarri organikoa, asko eta asko; onena simaurra eta ez badaukazu luarra. Adar mutur lehorren bat ere antzematen da, beraz arazoa ez da oraingoxekoa.\nBestetik hosto batzuetan hauts beltz baten tankerakoa ikusten da. Hori onddo bat da. Onddo hori intsekturen baten erasoaren atzetik etorri izan ohi da. Beraz miatu ongi hosto azpiak eta adarrak ea zorria edota kotxinila ikusten duzun. Eta hauek tratatu beharko dituzu. Bietako edozeinek ere, landarea asko ahultzen du."}
{"id": 547, "question": "1.-Hiru urtetan jarri ditut ziazerbak negutegian, urrian edo azaroan, eta hiruretan neurririk gabe GARATU zaizkit, eta berehala lurreratu, noski. Hori zerk eragiten dit? Badut ezagun bat  barazkiak ekoiztea lanbide duena, baina berak ez daki zergatik den. Landareena ote?\r\n2.- Negutegiaren erdian landare handiak jartzen baditut, tomateak adibidez, ertzetan aldatzen ditudanak ( letxuak, ...) ez dute behar bezala emagten. Erdikoek sortzen duten itzalak eragiten ote du? Hala bada, negutegiko aaldamenak baliogabe geratzen zaizkit.", "answer": "1.- Urrian edo azaroan beharrean lehenago jarri. Zerba bi urteko landarea da, hau da saoi batean hazi egiten da eta negu-udaberri koska bat igarotzen duenean garatu. Zurean udazkenean hazi egiten da eta gero udaberrian garatu. Jarri lehenago, ekainaren erditik hasi eta abuztuaren amaiera artean.\n2.- Ez dut uste itzalaren gorabehera izango denik. Nire iritziz lurpean bien sustraien arteko borroka dela esango nuke. Elkarrekin landatzen al dituzu? Letxugak gero jartzen badituzu, ordurako tometeek sustrai handiak izango dituzte eta janaria errazago bereganatuko dute. Lurrari janari gehiago emanda saioa egin. Beti ere ongarri organikoa eta ondo luartua edo konpostatua, bai simaurra bai luarra bera bada."}
{"id": 548, "question": "Lurraren analisia egin ondoren, adierazi zidaten simaurrik eta karerik ez emateko, nitrogenoa, potasioa,carbonatoak...OSO GOIEN zeudelako. Aurreko bi urtetan ohiko simaurra eta karea eman ondoren, tomate ederrak izan nituen (YAJK injertatuak). 2017an simaurrik ez nuen eman eta tomateak (YAK normalak, ez injertatuak)  kanikatxo batzuk, oso oso eskasak. Zer egin behar dut aurten?  Berriro ongarririk ez eman? YAK INJERTATUAK aldatu?", "answer": "Bi alderdi aztertu beharko dituzu. Batetik argi jakin behar duzu txertatutako landareak beti lore eta fruitu gehiago emateko joera izango duela, fruitu arboletan bezala. Beraz txertatutako landarea jartzeak fruitu gehiago izaten lagunduko du.\nBigarren alderdia lurrarena da. Alferrik izango dira landatuko dituzun txertatutako tomate landareak izatea eta hauek lore eta fruitu asko emateko joera edukitzea, gero elikatu beharko dituen lurra erdipurdikoa bada. Nik zalantzarik ez nuke izango: jarraitu ongarri organikoa (simaurra, luarra...) eta karea ematen. Tomateak asko eskatzen du, ASKO.\nNegutegian ongarriketa organikoa egiteko nahikoa berandu da. Beraz oso ondo luartu edo konpostatutako simaurra erabili. Eta ilargialdi bat geroago karea."}
{"id": 549, "question": "Kaixo errezil sagarra eta sagarminak txukundu eta adarrak mozteko garai onena noiz eta ze adar moztu behar dira\n", "answer": "Sagarrondoak \"txukuntzeko\" adarrak mozteko sasoia martxoa aldea da. Onena ilbehera, 2018an: otsailaren 26tik martxoaren 10era. Zein adar moztu esatea zaila da. Asko ez kendu, behintzat. Hobe da bi edo hiru urteetan bere onera ekartzea. Adarrak aukeratzeko: muturra ihartua duenak, zauritutakoak, adar bat beste baten gainera edo elkarren kontra daudenean..."}
{"id": 550, "question": "Zerk jan du porru hau? Eta zein izan daiteke konponbidea?", "answer": "Nire iritziz bi aukera daude: edo satorrak jandu bere lurpeko zulobideak irekitzeko ahaleginean edo sataina, porrua bera jateko. Sakoneragatik satorra dela esango nuke. Satorra bada, metro eta erdiko burdinezko ziri edo hagatxo batzuk sartu, erdia lurperatuta, baratzearen inguruan, gainean plastikozko botilak sartu buruz behera. Honek uxatu egingo ditu. Sataina bada, zailagoa duzu. Baratzea eta bere ingurua garbi eduki beharko duzu, lur azalean mugitzen da eta agerian mugituz gero bere arerioek (hegaztiek batez ere) errazago ikusi eta ehizatuko dute."}
{"id": 551, "question": "Arratsalde on. Kamelia bat lekuz aldatzeko garairik onena zein den jakin nahiko nuke. \r\nAldez aurretik, eskerrik asko.\r\nMAITANE", "answer": "Kameliak ez du hostajerik galtzen neguan. Beraz udaberrira itxaron behar da. Behin loraldia amaitu denean, apirila aldera da egokiena. Sustrai batzuk galduko dituenez, kimaketa arin bat ere egin.\nLandarea handia bada onena litzateke udaberria hostajearen parean lurrean sustraiak zuzen goitik behera ebaki buelta osoan. Bertan utzi landarea, eta hurrengo urteko apirilean atera. Ebakia egindako pare horretan susttaiek sustraitxo berriak emanda izango dituzte, itsasten lagunduko dutenak."}
{"id": 552, "question": "Kaixo Jakoba. Gaztain batzuk mugarratu nahi genituzke etxean gero hesietarako zutoreak (posteak) egiteko. Garai hau ona al da? Ze egun gomendatuko zenizkiguke? Eskerrik asko!", "answer": "Egurraren iraupena luzatzeko izerdi gutxiena duenean eta ilbeheran moztea komeni da. Urtarrila eta otsaila onak dira. Ilbehera urtarrilaren 29ko 12:33etatik otsailaren 11 arte izango da. Egunei begira sustrai egunak izango dira egokienak: otsailaren 3 (12:00etatik atzera) eta otsailaren 6 artean."}
{"id": 553, "question": "1- Mahatsondoa noiz inausi behar da?\r\n2- Okarana noiz txertatu behar da? eta horretarako kimuak noiz bildu eta  nola kontserbatu behar dira?\n", "answer": "1- Mahatsondoa inausteko sasoi onena otsaila da, eta onena ilbehera. Toki hotzetan martxoa aldera ere lasai asko inausi daiteke. Eta Mahatsondoa ebakietatik bnigarrez hasten bada ez larritu.\n2- Okarana goiz mugitzen denez, otsailean txertatzen da. Adarreko txertua egiten da neguan. Begikoa egin nahi izanez gero abuztuan. Ni kimuak txertuak egiterakoan bertan biltzearen aldekoa naiz. Ezin baldin bada eta aurrez hartu behar izanez gero, trapu batean bil-bil egin eta bustita eduki hozkailuan."}
{"id": 554, "question": "Kaixo, haritz bat degu eta bolatxo hauek atera zaizkio. Esan digute gaitz bat izan daitekeela. Horrela bada, nola tratatu dezakegu sendatzeko? Mila esker", "answer": "Kuku-sagarra, kuskuilua eta beste izen mordoa dugu koskor horiek izendatzeko. Intsektu batek egindako erasoaren aurrean, landareak berak sortzen du koskorra, eta intsektua isolatuz bere burua babestu.\nBeraz ez da gaitza, eta hori sortzea eragiten duten intsektua tratatzeak ez du merezi. \r\nIzenak bezala, kuku-sagarrak erabilera anitz izan ditu. Horietako batzuk aipatzen ditutn ARGIA astekarian 2010ean argitaratu nuen artikulu honetan: http://www.argia.eus/argia-astekaria/2220/lupu-jostailua"}
{"id": 555, "question": "Kaixo Jakoba.\nAsteasutik idazten dizut. Sagarrondo zahar bat daukagu aurreko uztan erdia erori zitzaiona eta beste erdiak ez duela asko iraungo iruditzen zaigu. Ez dakigu ze sagar mota den (errege sagar tankerakoa da baino goxoagoa, ez hain bizia...). Nahiko genukeena da horren txertagai batzuekin beste sagar batzuek txertatzea.\nNoiz egingo genuke? Nola egin dezakegu? Non bilatu horri buruzko informazioa?\nMila esker.", "answer": "Txertatzaile baten premian zarete. Hark ekarriko dizue mentu-oina izango den sagarrondoa. Nik sagar basaka edo makatza edo sagarmina deitzen dena jarriko nuke. Iraupen luzekoa eta indartsua, baina leku asko behar izaten du.\nMentu-oin hori landatu eta gero adarreko txertoa martxoa aldera egiten zaio. Begiko txertoa ere egin daiteke; hori abuztuan egiten da.\nInguruan txertatzailerik ez badezute, berriro idatzi eta emango dizuet bateren batekin harremanetan sartzeko bidea."}
{"id": 556, "question": "Kaixo Jakoba. 3.000 m2ko sail bat dugu. Bertan urte osoan ardiak izaten ditugu garbi eustearren. Sail buztintsua da eta aldapa pixkat ere badu. Oso egutera. Ongarritzea komenigarria ote litzaken eztabaidan ari gara. Ardiak hor izanez gero ximaur ekarpena ere baduenez... Eta karearen kontu hori? Lurra buztintsua denez ere behar bada komeniko litzake ala? Zure iritzia jakin nahi genuke, noiz eta nola egitea komeniko litzaken.\n\r\nOngi izan eta mila esker", "answer": "Galderari zuzen erantzuteko belazearen egoera jakin beharko nuke. Belarra ondo datorren, belar aniztasuna badagoen, zakartzen ari ote den... Hala ere orokorrean, artaldeak nahikoa ongarri organiko utzuliko dio lurrari urte osoan hor baldin badabil. Karearena, baita ere orokorrean hitz eginda, beharrezkoa ikusten dut. Lur buztintsuak, simaur ugari dutenak eta euri ugariak lurra azidotzera darama. Karea ona da horri buelta eman eta lurreko jakiak landareek errazago sustraira ditzaten. Belarraren kalitatea ere hobetuko da, eta ondorioz ardien elikadurarena ere.\nKarea botatzeko garai oso ona da negu parte hau. Karea pikorrean bota, urtu ahala denbora luzez lan egin dezan. Hasteko metro kuadroko 100 gr. bota, bi edo hiru urtez. Gero biz behin 50-60 gr/m2 eman."}
{"id": 557, "question": "Epa\r\nPinu baso txiki bat bota behar dut laster eta bota ondoren zein zuhaitz landatu erabaki nahian nabil. Urkia, haritza eta pagoa landatzea pentsatzen hari nintzen. Egokia iruditzen zaizu hiru hauek baso berdinean nahastea?\r\nBaso hau iparekialdera begira dago Urko mendiaren magalean (Aginaga auzoa Eibar). 500m-tako altueran dago.\r\nZein zuhaitz esango zenuke direla bertakoak?\r\nEskerrik asko", "answer": "Baso berria sortzeko ez da hirukote txarra. Haritza da hiruren artean berozaleena, pagoari hezetasuna gustatzen zaio eta urkiak hotza maite du. Nahi baduzu beheko aldean haritza jarri, goian pagoa eta urkia beste bien artean, nahasian.\nBertako zuhaitzak asko dira. Zeuk hautatutakoez gain lizarra, astigarrak, ezkiak, otsolizarra, maspila edo basagurbea, hostazuria, zumarra, ametza, artea, artelatza, erkametza, hagina, pinu gorria eta abar.  Basoa osatzeko ertzetan edota tartean jar dotzakezu fruitu arbola basak (hurritza, maaltza, sagar makatza, oilarana, gurbitza, elorri beltza...) eta baita auhaixkak ere."}
{"id": 558, "question": "Kaixo!\r\nErramu eta gorosti landare txikiak ditugu lorontzietan, ze garai da ona landatzeko?", "answer": "Hostajea galtzen ez duten landarean neguaren aurretik edo atzetik landatu behar dira. Urriaren amaiera edo azaroaren hasiera, toki oso hotzetarako egokia da. Martxoa edo apirila edozein tokitarako ona. Hotzaren beldur bazara apirila arte  itxaron, baina bestela martxoan ere lasai landatu. Lorontzietan izateak bere abantailak ditu, nagusia sustrai guztiekin jarraituko duela landareak. Bestalde, lorontzitik ateratzerakoan sustraiak azpiko aldean kiribilduta daudela ikusten baduzu, kiribilak askatu eta bizitoki berriko zuloan sustraiak luze-luze eginda jarri."}
{"id": 559, "question": "Kaixo fenomeno, aguakatea hemen hazten den jakin nahiko nuke. Hala bada, garaia eta nola zaindu jakin nahiko nuke. Eskerrik asko Jakoba!!!", "answer": "Ahuakatondoa itsasaldeko lurretan ondo hazten da. Zenbat eta toki babesagoan hobe. Azpeitia hotza xamarra irudituko zaiola uste dut. Hala ere badira aldaera edo barietate desberdinak eta bakoitzak bere ezaugarriak ditu. -7\u00b0 C arte izoztu gabe eusten dionik ere bada. Toki egutera gozoa baduzu, aldaera gogor horietakoren bat eskuratu eta saiatu. Landatzeko sasoia udaberriaren hasiera da, hostajerik ez baitu galtzen, apirila aldera. Zaintzan ez du apartekorik eskatzen. Arbola handia egiten dela gogoan izan, jartzen duzun tokian gero, urteetara enbarazurik egin ez dezan... Lehen urtetan eta gero hotz handia egiten duenetan, babestu: arbolaren inguruan simaur berria jarri, beroa zabaldu dezan; enborra eta adar nagusiak oihalez bildu eta ahal izanez gero izotzaren goitik beherako eraso zuzena kenduko dion txapela tankerako estalkia jarri."}
{"id": 560, "question": "Kaixo, Jakoba! Gorosti ondo bat sartu nahi genuke baratzaren ertzetako batean. Noiz da garairik egokiena eta sartuko dugun tokiak nolakoa izan behar du (egutera, laiotza...)? Mila esker!", "answer": "Gorostiak hostajerik ez du galtzen neguan, horregatik negua amaitzean landatu behar da. Itsasaldeko lur epeletan martxoaren amaieran eta barrualderago bada, apirilean.\nGororstia edozein tokitara egokituko da, baina egutera nahiago du. Hala ere baratze ertza izaki, pentsatu handia izango den egunean itzala egingo duela eta ahal dela ez dezala baratzearen aldera egin..."}
{"id": 561, "question": "Arteak podatzeko garai egokia? Eta landatzeko tiesto batzutatik lurrera?", "answer": "Arteak neguan ez du hostajea galtzen, ez da soiltzen, horregatik urrian edo, hobe, martxoa-apirilean landatu behar da. Inausketari dagokionez kimua mugitzen zaionean, orduan izerdi berria datorkiola adierazten bait du. Honek zauriak ixten lagunduko dio."}
{"id": 562, "question": "Etxean daukadan orkideak loreak eduki ondoren gelditu diren baretan, orkidea landareak (ez loreak), txikiak irten dira. Nola (eta noiz) egingo dut hortik ontzi batera pasatzeko ?\r\nZe zaiketa behar ditu?", "answer": "Zorionak! Loreen adarretan landaretxoak eman baditu indarrean dela adierazten du. Ez ezer egin landaretxo horiek sustraiak ematen ez dituzten artean. Orain arte bezala zaindu, alegia. Sustraiak luzatzen dituenean lorearen txorten hori landarearen azpitik moztu eta orkideoentzako berezia den \"lurretan\" landatu. Ez da benetako lurra, azal kozkorrak balira bezalako nahasketa bat baizik. Lorontziak gardea izan behar du. Amaren aldamenean jarri, toki onean dagoela nabarmena da eta."}
{"id": 563, "question": "Kaixo, jakin nahi nuke gereziak noiz txertatu behar diren. Ze hilabete, urtaroan eta ze ilargirekin. Erantzuna jaso nahi nuke lehenbailehen mesedez.", "answer": "Gereziondoa bi sasoitan txertatzen da hemen. Negu-udaberrian, martxoan adarreko edo zotzeko txertua eginez. Udan begiko txertoa egiten da. Esan ohi da gereziondoarentzako hilabete egokiena iraila dela. Txertuak denak ilgoran egitea gomendatzen da. Niri ilbeheraren amaieran egitea gustatzen zait, ilgora etprri ordurako izerdiaren emana har dezan.\nAholkua bat emango dizut: tokia. Gereziondoari lur harroa gustatzen zaio, motela edo buztintsua behintzat ez, eta eguzkizalea da."}
{"id": 564, "question": "Etxe inguruan 4-5 sagarrondo ditugu. Noiz inausi behar dira?", "answer": "Sagarrondoa inausi behar duzun edo ez erabaki behar duzu lehenengo.\nNahikoa tokia badute eta ez badute ez beraien artean ez ingurukoei enbarazorik egiten ez nituzke inausiko. Errazago biziko dira, hobeto eta fruitua urte gehiagotan emango dute.\nHala ere inaustea erabakitzen baduzu, martxoko ilbeheran egin."}
{"id": 565, "question": "Haritz zuhaixka bat landatu nahi dugu baserri kanpo aldean. Abenduan landatu nahi dugu, Urte garai honetan landatzeko eragozpenik ba al dago? Zein tokitan komeni da landatzea, toki eguzkitsuan, humelean, ekialdean...", "answer": "Abendua urte sasoi ona da hostajea galtzen duten landareak landatzeko. Ahal baduzu ilbeheran egin. Garrantzitsua da hotz handiak eta izotzak direnean ez egitea, sustraiak erretzeko arriskua dago eta. \nHaritza gogorra da eta ia edozein tokitan etorriko da. Hala ere eguzki alde gozoa gustatzen zaio. Beroena hegoa da, ondoren mendebala, gero ekia eta hotzena iparra."}
{"id": 566, "question": "Kaixo Jakoba, permakultura erara jarria dugu baratzea, eta azkenaldian barazki artean perretxiku batzuk ari zaizkigu ateratzen. Zer esan nahi du horrek? Eta desorekaren baten adierazle balitz, zer egin genezake zuzentzeko?\r\nMila esker aldez aurretik!", "answer": "Perretxikoak azaltzeak gauza bat adierazten du nabarmen: hezetasuna dago. Baina baita ere bizitza asko dagoela lur horretan. \r\nHorixe bilatzen da lurrean landareei azpiak egiten zaizkienean. \r\nArazoa izan dezakezu hezetasun hori gehiegizkoa bada eta lehorzaleak diren landareak jartzea. Horri aurre egiteko taulenetan edo baratzeko zatietan tontorrak egin. Lurra bera tontortu edo egurreki, harriekin edo dena delakoarekin lurra altxa hezetasun horri ihes egin eta lur harroa eta lehorragoa izateko."}
{"id": 567, "question": "25 urte dituen Pagoari beheko adar batzuk moztu beharrean gaude. Noiz eta nola mesedez. Eskerrik asko.", "answer": "Pago horieri adar txikiak bakarrik moztu. Handiek enbarazu egiten badute, handi horien adar txikiak kendu, ahalik eta handi gehienak errespetatuz. Inausketa ilbeheran egin behar da eta martxoan, izerdi berria etortzekoa denean."}
{"id": 568, "question": "Egunon Jakoba, noiz eta nola landatu illarrak. Mila esker", "answer": "Ilarrak ez dira landatzen, erein egiten dira, hazia erein, alegia.\nHona \"BIZI BARATZEA\" liburuan diodana:\nBabaren paretsu egiten da ilarra. Goizekoak irailean eta azkenekoak otsailean ereiten dira. Goiz eginez gero, hotzak etorri aurretik zertxobait hazten da; behin 5 bat cm-ko landarea bada hotz handienari ere aurre egingo dio. Neguan, sustraiak zabalduko ditu eta udaberria etortzen denean, eguna luzatzen hasten dela jabetzen denean ziztuan etorri eta loratuko dira.\nErrenka batetik bestera 60-75 cm tartea utzi, zenbat eta luzeagoa egingo den tarte handiagoa utzi. Hazia errenkan, denean ugari botatzen da. 3-5 cm sakon sartu. Lurra hotzegia badago edo bero handiegiak badira ez da ondo jaiotzen. 15-20cm inguru hazi denean landarea lurreztatzea ona da, sendotu egingo du. Gero, arbatu egin behar da: hesolak sarearekin, zuhaitz eta zuhaixken zarbak.... edozein erabili daiteke. Lan hau azkar egite komeni da, landarea etzaten bada, bigarren mailako zurtoinak botako ditu eta uzta urritu eta atzeratuko da. \nBere langintza errazteko trikimailuak ere azaltzen ditut bertan:\nIlarra udaberrirako soilik egiteko ohitura dugu hemen. Saiatu udazkenean ere eskuratzen: ekaina edo uztaileko ilgoran goizeko aldaeraren bat erein.\nKontuz haize tokietan...\nUdazkenean, hotz egiten badu, ereiteko errenka egiten dugunean azpian simaur berri pixka bat jarri, lurrez estali eta haren gainean erein. Simaurrak lurra berotuko du eta aiseago ernatuko da.\nTxoriek ilarrak guk adina maite dituzte. Ereiten ditugunean ongi zanpatu aldameneko lurra, bi hanken artean. Denetatik ikusten da txori-izugarri: nylon hariak gurutzatuta, diskoak zintzilik, sareak...  Gero, gu baino lehenago jabetuko dira lekak eta aleak jateko moduan direla. Orduan sarea da onena."}
{"id": 569, "question": "Oilarana (prunus mahaleb) landatu ahal izateko non aurki ditzaket haziak, non da ohikoa zuhaitz hau? (ze parajetan....) Beharbada errazago da adaxka bidez lortzea ala?\r\nTurkian bere hazia lehortu eta xehetuta gozoei zaporea emateko erabiltzen dute gainetik botata. \r\nEuskaldunak ze erabilera eman izan dio? (egurra pipak eta egiteko, fruta tinturetarako....) ", "answer": "Eusko Jaurlaritzak 1985ean argitaratutako \"Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Landare Katalogoa\"-n Oilaranaren kokapen ugari aipaten du. Araban Cestafe, Ribera, Ilarduia, Sobron, Arluzea, Cabrera, Kodesko Kostalera, Cervera eta Bernedo. Bizkaian Ogo\u00f1o, Karrantza, Atxarte, Aramotz mendia eta Mendiola. Gipuzkoan Lizartza, Ataungo Aitarte-Ezkizabal eta Azpildi.\nMendi karetsuen goiko alde hotzak maite ditu, batez ere hegoaldera begira dauden penditz eguteretan. \nUgaritzeko onena zuhaitz horiek topatu eta bere haziak hartzea da onena. Adaxkatik ere saioa egin daiteke; hormonak erabiltze izango da onena. \r\nNik ez dut zuzeneko erabilera berezirik ezagutu, ebanista baten lan batzuk kenduta.\nHemen duela urte batzuk ARGIA astekarian argitaratu nituen oilaranari buruzko artikulu parea:\nhttp://www.argia.eus/argia-astekaria/1765/ahanzturaren-onurak\nHemen ardoa egiteko edo ardoak ontzeko erabilera aipatzen dut.\nhttp://www.argia.eus/argia-astekaria/2340/litxarreroon-lilura"}
{"id": 570, "question": "Kaixo Jakoba , proiektu berri baten aurrean gaude  eta laguntza behar dugu, azaroan gaude, lurra prestatu ondoren  zer landatu dezakegu? ", "answer": "Gauza asko landatu daiteke urte aro honetan: ilarra, baba, baratxuria, tipula... Garrantzitsuena zuen planifikaio lana da. Zenbat lur dezute, zer jaso nahi dezute, zenbat ordu eskainiko diozue baratzeari, noiz jaso nahi dezute uzta...\nHala ere, www.bizibaratzea.eus webgunean astero astero jartzen dugu sasoi horretan egin beharreko lanen berri, kanporako bezala berotegirako. Bertako buletina jasotzeko helbide elektroniko bat eman besterik ez duzu eta puntual-puntual astelehenoro, goizeko 08:00etan jasoko duzu beste osagai batzuen artean lan horiek dakartzan buletina. Adibidez aste honetarako lanak honoko hauek dira:\nBaratzean ereiteko: laboreak (olo, gari, zekale, garagar...), porrua, baratxuria, udaberriko aza, uraza, baba eta ilarra. Berotegiaren babesperako erein daitezke: porrua, tipula gorria, baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, ziazerba, baba eta ilarra.\nBerotegian ereiteko: patata. Landatzeko: tipulina, uraza, kukulua eta ziazerba ere.\nLaboreak ereiteko garaia etorri zen, azaroa hazi aroa. Gari, olo, garagar, zekale eta abar azaroko ilgoran ereiten dira. Ilgora honetan ezin egin bada otsailerako utzi. Neurria hartzeko, esaerak dio hazia zabaldu, txapela bota eta txapelapean hamar ale badaude tamainan!\nZuritu nahi diren karduak estali daitezke. Baita eskarolak ere, estalki bat ipiniz edo hostoak jaso eta motots batean lotuz. Hiru bat aste beharko dute zuritzeko. Kontuz barraskilo eta bareekin, bildu-estali horietan ederki babestuko baitira, eta gozo-gozoan jan. Euri asko ari badu usteltzeko arriskua ere kontutan izan.\nLibre diren sailetan ondutako ongarria zabaldu daiteke: simaurra, satsa, luarra edo konposta, zizare-lurra... Oraindik lurra erabat hoztu gabe dago eta emandakoa ederki bereganatuko du. Neguan edo udaberrian jarriko ditugun landareen premia asetuko du.\nNeguko erreboilak landatzeko azken aukera: idi-bihotza edo tulipa, hiazintoa, lilipa edo nartzisoa, irisa, fresia, azpelarra, eta abar\nSoropila ongarritzeko garaia da. Urte osorako oinarrizko ongarri organikoa orain eman.\n"}
{"id": 571, "question": "Arratsaldeon Jakoba!\r\nEtxe ondoko baso txiki batean (10 pago zuhaitzekoa) 2 pago iertuta (zikatuta) daude eta jakin nahi nuke azaroko ilgoran botatzea idea ona den. Bota ahal badaiteke, jakin nahi dut segituan moztu behar den sutarako prestatzeko edo utzi egin behar den.\n\r\nMilesker eta agur bat.", "answer": "Barkatu atzerapenagatik.\nPagoa su-egurretarako abuztua, iraila, urria edo azaroko ilgoran botatzen da. Onena aurrenekoak dira. Hala ere zuhaitza ihartua badago ez dago alde handirik. Bota nahi duzunean. Ilargiaren eraginak izerdian eragiten du. Ihartutakoa aldiz, beti berdin egongo da. Bota lasai eta ahal duzun azkarren ebaki. Zenbat eta lehorrago, orduan eta zailagoa da egurra pitzatzea."}
{"id": 572, "question": "Arratsalde on:\r\nJakin nahiko nuke ea noiz diren egun egokiak kiwiak biltzeko.\r\nZure erantzunaren zain, \r\nEskerrik asko aldez aurretik", "answer": "Gordetzeko, luze irauteko jaso nahi badira, ilbeheran bildu. Ilbeheraren barruan fruitu egunak lirateke egokienak. Beti ere izotzak etorri aurretik; Euskal Herrian aldaketa asko dira izotzaren aldetik, beraz zeuk ikusi zur kiwi horien aldean nola datorren hotza.\r\nAurten azaroan ilbehera 8an hasi zen eta 22ko 03:07arte izango da. Fruitu egunak berria, 12 eta 13 (dagoenerako paseak direnak) eta 21 egun osoa. Abenduan ilbehera 5eko 12:43etan hasiko da eta 19an 10:33etan amaitu. Fruitu egunak 8 (10:00etatik), 9 egun osoa, 10 (15:00etatik 19:00etara) eta 18 (12:00etatik 17:00etara) izango dira.\nUzta on!"}
{"id": 573, "question": "Membrillo zuhaitzean jaso gabe gelditu diren fruituak eta lurrean erorita, guztiak arrak dituztenak edo, (arra ez da ikusten baina bihotzak arrautza (?) bolatxo beltzez josita daudela) konpostera bota daitezke edo erre behar dira?", "answer": "Gaitz gogorren bat ez badute, fruituak lasai bota daitezke konposterara edo luartokira. Iransagarren bihotzean har horien arrasto horiengatik soilik, bota bai luartokira."}
{"id": 574, "question": "Baratzean lantzen ditugun landareak bezain baliotsuak dira belar txar deitzen diegun horiek ere. Nahiz eta txartzat ditugun, gure barazkiak irensten dituztela eta, mesedegarriak zaizkigu, horiek erabiltzen jakinez gero, hala nola, sendagaiak egiteko, lurzoruaren egoera adierazten dute...\n\r\nHortaz, hurrengoa jakin nahiko nuke: baratzeko belar txarren gaineko informazioa ( izenak -euskaraz ere bai-argazkiak, ezaugarriak, erabilerak, bioadierazpena...) non kontsulta dezakedan (webgunea, liburuak, aldizkariak...).\n\r\nEskerrik asko!", "answer": "Ederki diozu belar \"txar\" horiena. Nik esaten dut belarrak txarrak direla bere onura edo alde ona topatzen ez dugun artean. \r\nEuskal Herrian horieri buruzko informazioa biltzen duen ez internetgune ez liburu ez dut ezagutzen. Hala ere belarrei buruzko edozeinek balioko dizu, ongurukoak baitira orokorrean baratzean topatuko ditugunak. Zenbait belar kanpotik ekartzen dugu, haziekin nahasita edo beste landareekin lurrean eta abar. \r\nLiburu eta argitarapen asko dago, baina nik maiz eskuartean izaten dudan bat gomendatuko dizut: \"Urola bailarako landareak\" Xabier eta Igotz Arenas dira egileak, 206koa da eta argitaratzailea Azpeitiko Udala da."}
{"id": 575, "question": "Kaixo Jakoba;\r\nMarrubi landare aurten sortu berriak, lekuz aldatu nahi ditut.\r\nAzaroa hilabete aproposa al da?\r\neskerrik asko.", "answer": "Azaroa oso hilabete ona da. Baina baita abendua, urtarrila eta otsaila ere. Toki oso hotzetan baita martxoa ere.\nNahi duzunean, landatu. Kontutan izan behar duzun gauza bakarra hotza da. Hotz handia egingo duela sumatzen baduzu ez egin landaketa, sustraiak erre daitezke eta.\nLandaketa egindakoan ongarri organikoa eman, erruz eman. Geruza lodi bat 3-4 behatz jarri denean, udaberrian eta udan nabarmenduko duzu. Marrubiak janari asko eskatzen du.\n"}
{"id": 576, "question": "Egun on, Errekondo jauna:\r\nbadut lur sail bat azaletik metro erdira igeltsua dudana. Arbolak sartzen saiatzen naiz, baina emaitzak kaskarrak dira: intxaurrondoa, konferentzia-madariak... Hori gutxi balitz, orkatzek gainerakoa egiten dute ondo hazten diren arbola gazteei enborra horzkatzeko. Horrela pasatu da gaztainondo bat, orain dela gutxi. Arazoa intxaurrondo birekin ere: negutegitik ekarrita, kimu indartsuenak txertoaren azpitik jaio zaizkie, txertotik gorakoak apenas indarrik dutela, bizirik badaude ere. Arlo horretan belarra eta sasia kontrolatzeko, nahiko lan! Ez dakit zer konponbide egon daitekeen Landamineko arlo honentzat... Urdaibaiko itsasaldean.\r\nOndo izan.", "answer": "Igeltsuarenak ez du erremediorik, baina arazoa hori dela erabakitzeko, besteak konpondu behar dira.\nOrkatzak atzeratzeko enborrak eta adar nagusiak baratzuri urarekin edo baratxuriarekin berarekin zuzenean igurtzi. Ez zaie usaina gustatzen eta pakean utziko dituzte.\nTxertatutako intxaurrondoei buruz, txertuaren azpiko kimuak txikiak direnean kendu behar dira, sortu ahala. Beti, etengabe, alegia. Horiek bizi eta liuzatzen badira, txertuaren goiko aldekoak ez dira sekula haziko. Hortik hasi beraz.\n"}
{"id": 577, "question": "Egun on , Jakoba:\r\ngarai batean indarrez zetorren feijoa hemengo baserriren batean, baina orain isildu da oihartzen hori. Garai hartan, sartu nituen pare bat froga egiteko, esan baitzidaten harra eta emea behar zirela; badira hamar urte. Bat desagertu zen, ez dut gogoan zelan, baina bat badago. Arazoa da ez duela ezer ematen. metro bi izango ditu, argazkian ikus daitekeen bezala. \r\nBeste bat ekarri nuen, eta negutegian esan zidaten hermafrodita zela (argazkian landarerik txikiena). Kontua da, ez batak ez besteak ez dutela garaurik ematen. Ez dakit zer deritzozun.\r\nEskerrik asko.", "answer": "Feijoak aldaera asko dago, batzuek bere burua ernaldu dezakete eta beste batzuek ez. Jakin beharko litzateke zein aldaeratakoak diren zuk dituzunak.\nLehen galdera lorerik ematen ote duten da. Loreak zabaldu eta gero fruiturik ez badute ematen arazoa polinizazio falta izan daiteke, hau da polen arra emearengana ez iristea. Adibidez \u201cRobert\u201d edo \u201cSuperba\u201d bezalako aldaera batekoak badira beste polinizatzaile bat hearko dute beti. Aldiz, \u201cApollo\u201d edo \u201cUnique\u201d bezalako aldaeratakoak badira bere burua ernaltzeko gai dira.\nHala ere argazkiak ikusten denak gaztea dirudi, fruitua eman ahal izateko heldutasunera iritsi gabea, alegia.\n"}
{"id": 578, "question": "Egun on, Jakoba:\r\narakatzarekin arazoak izan ditugu (uva crispa?). Gurasoen sasoian arakatz emankorrak ezagutu ditut hemen Urdaibaiko txoko honetan. Benetan esker oneko zuhamuxka!\r\nSaiatu naiz kimuak landatzen, negutegian erosita, baina ez dute ondorio onik izan. Nolako lurra behar dute? Udazkenean aldaskak sar daitezke lurrean? Nolako zaintza?\r\nEsker mila.", "answer": "Arakatza, Ribes uva-crispa, gazteleraz uva espina, landare arantzatsua da. Toki eguzkitsuak maite ditu arakatzak, baina zenbait aldaerek sufritu egiten dute eguzki galdatan.\nUgaritzeko aldaxka baino eraginkorragoa da adarrak lurpera eramatea, handik kimu berriak ematean lurpeko tarte horretan sustraiak emango dituzte, ondoren moztu eta landatu. Antzeko lana egin daiteke landarearen ipurdia lurrez estaliz. Urtebete ondoren lurpean egond en zatia sustraiz jantzia izango da, moztu eta landatu. \r\nOngarri zalea da arakatza. Neguan bere inguruko lurra satsarekin edo luarrarekin estali. Fruitu asko badu maiatza aldera beste ongarrialdi bat eman."}
{"id": 579, "question": "Egun on, Jakoba:\r\noraingo honetan mizpira-arbolari buruzko argibideen eskean natorkizu.\r\nAnderak nahi duela-eta (badakizu), bertoko mizpira bat edo beste jartzeko asmoa daukat, negu honetan. Eskuratzea ere ez da erraza izango. Zuloa egin aurretik, mizpirari zer gustatzen zaion jakitea ere primeran legoke.\r\nDena ez dela hartzea-eta, nire ekarpentxoa egingo dut zuk inoiz aipatzen dituzun ahuakateei buruz. Gure ortuaren ondoan bada bat handi samarra, eta fruituak ederto ematen dituena, hala kopuruan nola neurrian. Balentziatik abuztuan ekarri nituen bi internet bidez, eta oratu dute. Bertoko ahuakatetik, haziak erne zaizkigu eta metro bateko landareak baditugu (4). Ea zerbait ematen duten. Beraz, harrigarria bada ere ahuakateak hemen, hori bai: kostaldean.\r\nOndo izan.", "answer": "Andrearen hori ez dut ulertzen baina mizpirondoak ez du aparteko baldintzarik ezkatzen. Lurra zenbat eta hobea izan orduan eta hobeto emango dizu.\nEskuratzeko ez dut uste arazo handirik izango duzunik. Muintegiren batean galdetu eta ez badute ekarriko dizute. Oraindik garaiz zabiltza.\r\nAhuakateondoak gero eta ugariagoak dira gure lurretan. Itsasaldeko lur epeletan fruitu ederrez jantziak oraintxe ikusten dira. Bejondeiola zureekin andreari."}
{"id": 580, "question": "Kaixo, Jakoba:\r\nirasagar-ondo ederra zahartuta zeegoela-eta, eperditik moztu nuen. Orain, haren sustraietatik kimuak atera dira, dozena erdi edo. Entzuna daukat eztitzerik ez dutela eskatzen. Hala ere, hainbesteko kimu izateak ere ez dirudi aproposa: orientabideren bat luzatuko zenuke?\r\nEskerrik asko.", "answer": "Irasagarrondoa eztitu daiteke. Bai irasagarrarekin, beste aldaeraren batekin, edo baita madariarekin ere. Otsaila aldera adarreko txertua eta uztaila-abuztuan begiko txertua eginez.\nEz eztitzea erabakiz gero, eperdian sortu diren altsuma horietatik onena edo zuzenena datorrena aukeratu eta besteak moztu. Gero ere sortuko dira berriak, haiek ere kendu."}
{"id": 581, "question": "Aupa Jakoba: zer moduz?\r\nZure izkribuak arakatzen ibilita, apur bat harrituta geratzen naiz, ongarri mineralak iragaitzez bezala aipatzen dituzula iruditzen baitzait . Nire uste apalean, gaur egun askorentzat baliabide ezin utzizkoa da ortuko lanetan. Aziendarik apenas dago Urdaibaiko eskualde honetan; bestelako patariak, aldiz, (untxi, oilo, ahate...) ikustea ere zaila da. Horregatik, gainerakoan egiten duzun lan eskerga horretaz gain, eskertuko nuke nik, behinik behin, orientabideren bat edo beste emango bazenu ongarri mineralei buruz: proportzioak, ongaitzak, alternatibak, eta antzekoak. Nire lur sailean ongarrien atala konpontzeke daukat. Hirian bizi garenez gero, konposta egitea ere, ez da horren erraza. Lehengo egunean baserritar jubilatu bati galdetuta, jakin nuen zohikatza (turba) ere erabil litekeela, hazirik ez baitarama berarekin. Simaurrak edo satsak, haren ustez, hazi ugari dakarkiote lurrari. Eskatzen hasiz gero, errautsei eta kareari buruz argibideren bat gehiago ere eskertzekoa litzateke. \r\nOndo izan, eta esker anitz.", "answer": "Hau diot nire \"Bizi Baratzea\" liburuan:\nOngarri mineralak bi eratakoak izan daitezke: mineral naturalak eta sintetikoak. Izenak esaten duen eran, naturalak naturak berak sortutakoak dira, lurrean bertan topatzen dira. Sintetikoak, aldiz, industriatan sortzen dira. Baratze ahalik eta logikoena egitez gero, ongarri mineralak ahal den gutxien erabiltzea komeni da, baita naturalak ere. Ongarri hauek lurraren oreka dantzan jartzen dute. Batzuk ikaragarrizko kaltea eragiten dute mikroorganismoak makalduz eta lurrari bizia kenduz. Beste batzuk janariak blokeatzea ekar dezakete, eta landareak jaki horiek hartu ezinik izango dira. Era berean lurra okitu daiteke eta pozoituta bezala, erreta gelditu, ezer emateko gai ez dela: erabat antzua.\nHorrez gain, ongarri naturalak soilik erabiltzea komeni dela diot. Organikoak ahal bada: luarra, satsak, orbelak, etab. Horiek dira kalitatezko elikagaiak sortzeko bide onena. \r\nZohikatza ere erabili daiteke, noski, organikoa da eta naturala, baina arazo larri bat sor dezakezu lurrean: urzale amorratua da eta berari ura falta zaionean, landareen barruan dagoena hartzeko gai da, hauek erabat ihartuz.\nErrautsak eta kareak aparteko \"liburu\" bat mereziko lukete. Aipaturiko \"Bizi Baratzea\"n orriak dira material hauei emanak. Beraz izkribu horretan topatuko ditukelakoan..."}
{"id": 582, "question": "Aupa Jakoba!!\nAbonu berdeaki\u00f1 aberastu nahi nuke batzea ta sorok...\nZe erabiliko nike?", "answer": "Hona ongarri berdeaz \"Bizi Baratzea\" liburuan diodana:\n\"Ongarri berdea. Ongarri berdearen teknika landareak, berde daudelarik lurrari ematea da. Baratzeko sailen bat tarte luze batean hutsik izan behar bada, lurra jantziko duen landareren bat ereiten da, eta, jeneralean, loratzear delarik moztu eta lurrarekin nahasi. Honen helburuak hauek dira: gainontzeko belarrak sartzea galeraziz lurreko jakiak probetxuzko landare batek hartzea, lurrean sakon sartuko diren sustraiek hango jakiak mugitzea, lurra harrotzea eta komeni denean hurrengo landareak baliatuko dituen jaki aproposak (materia organikoa eta mineralak) lurrari ematea. Loratzear dagoenean izaten du landareak jaki gehien. Lurra goldatu beharrik ez dago ongarri berdea sartzeko pixka bat lurperatzea nahikoa da.\nLandare ugari erabiltzen da lan honetarako: laboreak, zolda-belarra, lekadunak... Bakoitzak berea eransten dio lurrari eta komeni zaiguna erabili beharko da. Adibidez, zolda-belarrak potasioa pilatzen du hostoan eta moztutakoan erraz usteldu eta lurrera igarotzen da; fruitua eman behar duten landareek eskertuko dute: tomatea, piperra, alberjinia... Alpapa edo luzerna, hirusta, zalkea, astailarra, itsabalkia, pagotxa, erua eta ailorbea bezalako lekadunek, berriz, lurra nitrogenoz lepo utziko dute eta hostoa jaten diegunek ederki baliatuko dute: letxu, zerba, ziazerba, eskarola...\""}
{"id": 583, "question": "Noiz hasi naiteke tipula txuria landatzen?  Arantza herrian da.\n", "answer": "Urte osorako tipula jartzeko jendeak otsaila-martxoa baliatzen du. Hala ere landarea baldin baduzu, jarri orain ere lasai. Eta pixkanaka etorri eta erabili nahi baduzu, hemendik martxora bitarteko ilbehera guztietan jarri pixkanaka-pixkanaka."}
{"id": 584, "question": "Gabon Kantak.\r\nAspaldion azelgak pinporta moduko batzuez hondaturik agertzen zaizkigu ( ez ostiralean guztiak, batzuk)\r\nEz dakigu zer arraio ote den, nola konpondu arazoa...", "answer": "Ez dakit zer esan  nahi duzun gabon kantekin, ezta ostiraletakoarekin ere.\nArgazkiko zerbaren gaitza zerkospora da. Onddo bat da, eta erasoak erakusten duen sintomatologiagatik zerbaren baztanga ere deitzen zaio. Oso ohikoa da zerban bezala bere sendiko erramolatxa arruntean ere.\nOnddo bat denez, gorrinak edo usteldurak bezala tratatu behar da: azeribuztan edo lapa-belar ura, esnea eta salda bordelesa gehituta."}
{"id": 585, "question": "Kaixo, \r\nEtxean laranjondo bat dugu eta hostoak orban marroiz estalirik daude. Lizuna edo onddo bat al da? Zer egin dezakegu hau kentzeko? \r\nMila esker", "answer": "Nire iritziz, laranjondo horrek izurriteren bat du edo izan du. Jeneralean zorria edo kotxinila duten zitriko fruitu rboletan hau gertatzen da: zorriak edo kotxinilak izerdia zurrupatzen du eta horretarako zauriak egiten ditu arbolaren kimuetan eta hostoetan. Zauri horietatik izerdia kanpora ere jariatzen da. Izerdi honetan eta intsektuek uzten dituzten hondakinetan onddoak garatzen dira, gehienetan beltza (\"negrilla\" deitzen zaio gazteleraz) baina posible da beste edozein onddo ere etorri eta garatzea. \r\nBeraz ondo miatu arbola ea intsektuak topatzen dituzuen. Topatu edo ez, tabako urarekin eta xaboi potasikoarekin tratatu. Hiruzpalau tratamentu eman zortzi-hamar eguneko tartearekin, arbola ondo-ondo bustiaz, goi eta behe."}
{"id": 586, "question": "Marrubiak jarri nahi ditut nire etxeko balkoian,zer motatako lurra ipini behar diot? Noiz ureztatu? Zenbat argi behar dute? Eskerrik asko aldea aurretik.", "answer": "Lurra ahal duzun onena jarri behar duzu, harroa gustatzen zaio. Lur beltza, hondar pixka bat eta simaurra edo luarra nahastea da onena. Lurra baratzeren do sororen batetik hartua bada hobe. Marrubiak janari asko eskatzen du, ongarria maiz eman behar zaio. Oinarrizko ongarriketa, gutxi gorabehera 4 kg/m\u00b2 simaur, hasieran egin, baina urtero errepikatu behar duzu, azaroa aldera. Bestetik, udaren sarreran beste ongarri pixka bat ere gustura hartuko du. Ohar bat, ongarria beti zaharra edo ondo ondutakoa erabili.\nOntzia ere garrantzitsua da, ahal duzun handiena jarri. Lehorteak ahuldu egiten du eta ureztaketa garrantzitsua da, inoiz ez dadila lurra erabat lehortu, baina itota ere ez eduki. Lur azala lehortzean eman ura. Eta azpian platerarik ez jarri, lurrak behar ez duen urak alde egin dezan. Argitasuna ere gustatzen zaio, baina toki oso beroetan asko sufritzen du. Kontuz beraz balkoian non jartzen dituzun."}
{"id": 587, "question": "Kaixo Jakoba, aurten udazken-neguan ez dut baratzan ezer landatuko, ongarri berdea egin nahi det. Nola, noiz egin behar da? Lurrari buelta eman behar zaio hazia bota baino lehen?\n\r\nTa karea bota nahi banu ere noiz bota behar det?\n", "answer": "Hona ongarri berdeaz \"Bizi Baratzea\" liburuan diodana:\n\"Ongarri berdea. Ongarri berdearen teknika landareak, berde daudelarik lurrari ematea da. Baratzeko sailen bat tarte luze batean hutsik izan behar bada, lurra jantziko duen landareren bat ereiten da, eta, jeneralean, loratzear delarik moztu eta lurrarekin nahasi. Honen helburuak hauek dira: gainontzeko belarrak sartzea galeraziz lurreko jakiak probetxuzko landare batek hartzea, lurrean sakon sartuko diren sustraiek hango jakiak mugitzea, lurra harrotzea eta komeni denean hurrengo landareak baliatuko dituen jaki aproposak (materia organikoa eta mineralak) lurrari ematea. Loratzear dagoenean izaten du landareak jaki gehien. Lurra goldatu beharrik ez dago ongarri berdea sartzeko pixka bat lurperatzea nahikoa da.\nLandare ugari erabiltzen da lan honetarako: laboreak, zolda-belarra, lekadunak... Bakoitzak berea eransten dio lurrari eta komeni zaiguna erabili beharko da. Adibidez, zolda-belarrak potasioa pilatzen du hostoan eta moztutakoan erraz usteldu eta lurrera igarotzen da; fruitua eman behar duten landareek eskertuko dute: tomatea, piperra, alberjinia... Alpapa edo luzerna, hirusta, zalkea, astailarra, itsabalkia, pagotxa, erua eta ailorbea bezalako lekadunek, berriz, lurra nitrogenoz lepo utziko dute eta hostoa jaten diegunek ederki baliatuko dute: letxu, zerba, ziazerba, eskarola...\"\nKarea ematearena ongarri moztean egingo nuke."}
{"id": 588, "question": "Oso magnolia haundia daukat jardinean, hosto erorkorrak ditu. Gehiegi haunditu da eta podatu nahi nuke. Zein da garaia egokiena? Hendaian bizi naiz.", "answer": "Pena handia da horrelako loraldia duen zuhaitza inausi beharra.\r\nNik loraldia amaitu arte itxarongo nuke. Neguko soiltasunaren ondoren loretza ikusgarria zabaltzen du, eta ondoren hostajea. Tarte horretan, hostoak irekitzan ari direnean inausiko nuke, izerdiak zauriak ahal den azkarren itxi ditzan."}
{"id": 589, "question": "15 urteko pago batzuk ditut eta soiltzeko garairik onena zein den jakin nahi nuke", "answer": "Pagoak, berez, soildu beharrik ez dago. Lehen mugarrotze inausketa egiten zen helburu jakin batzuekin: ikazkintzarako egurra eskuratzea, ontzigintzarako edo beste helburu zehatz baterako materiala sortzea eta inausketaren ondorengo zuhaitzaren kimuberritzea aziendaren hortzetatik urruti izatea.\nBerez, ez dago inausi beharrik. Hala ere, inausi nahi badituzu martxoko ilbeheran egin."}
{"id": 590, "question": "Kaixo, \"Landareak Lantzen\" gida-liburua jaso berria dut eta zalantza bat daukat (oraindik), ez dut ulertzen zer den ilzaharra.\r\nAgur bat eta eskerrik asko", "answer": "\"Landareak Lantzen\" gida-liburuaren azalaren hegalean edo barruko solapan argitzen du. Ilzaharra: ilargi betea ikusten dugunetik txikitzen ari den artean ilzaharra da, Ilargi berria arte. Hau da, ilargi betetik ilargi berrirako tartea, gutxi gorabehera hamabostaldi bat.\nIlberriaren alderantzizkoa da. Ilberria handitzen ikusten dugun hamabostaldia da.\n Euskaraz ilzaharra eta ilondokoa esaten zaio, Ilargi betearen ondorengo fasea adierazten dute biek. Gazteleraz \"Luna decreciente\" eta frantsesez \"lune decroissante\" deitzen dute."}
{"id": 591, "question": "Kalabaza bat lehortu nahi dut dekoraziorako eta nola eta noiz egin behar dudan jakin nahi dut. Mila esker", "answer": "Bi eratara lehortzen ikusi izan ditut nik.\n1.- Landarean beratn utzi, Hostajea dena ihartu eta erori denean kuiak bertan utzi, kanpoko eguraldiaren menpe. Hotz handiak egiten dituen tokietan baten bat izoztu eta alferrik galdu daiteke, baina orokorrean ondo eusten diote. Azala zaildu eta ondo lehortuta dagoenean jaso.\n2.- Landarearen hostoak horitzen direnean behatz baten luzeroaren antzeko txortenarekin moztu. Txortena garrantzitsua da barrua ondo lehortzeko. Toki fresko eta haizea erraz dabilen batean jarro nahi baduzu zintzilik eta nahi baduzu etzanda, Azken honetan, tarteka mugitu, jiratu. \nAzken era honetara egitez gero ilbeheran eta fruitu egunean egitea komeni da."}
{"id": 592, "question": "Kaixo, Jakoba: baserrian betidanik izan dugun sendabelar honen izena jakin nahi genuke.", "answer": "Nire ustez karatxa-belarra edo eritsitona edo da, Sedum telephium. Sendabelar ezaguna da, batez ere azaleko zauriak sendatzeko erabilia. Hortik dator, itxuraz eritsitona izena; eta karatx-belarra zer esanik ez!\nNola erabiltzen dezute zuek?"}
{"id": 593, "question": "Epa Jakoba! Kalabazak biltzeko egun aproposak zein diren galdetzeko idazten dizut. Hilbeheran esan ote zenuenaren errezeloa daukat baino ez nago zihur. Eskerrikasko!!!!! ", "answer": "Bai, ilbeheran jasotzea komeni da, beldin eta helburua ahalik eta gehien irautea bada. Aurten fruitu egunak izaki, urriak 15, 16 eta 25 oso onak izango dira. Gogoan izan kuiari txortenaren zati bet berarekin utzi behar zaiola, hortik usteldu ez dadin."}
{"id": 594, "question": "Aupa jakoba!!\n\r\nKiwia aldatu nahi nuke idiazabalen dudan terreno batean..\r\n375 metrotara kokatua dago, lehen pi\u00f1ua egon zen eta 10 urte badira kendu genduela bertan behorrak dabiltza azken urteotan\n", "answer": "Kiwiak neguan hostajea galdu egiten du, eta ezaugarri hau duten landare guztiek bezala negu-neguan landatu behar da. Nahi izatera aurrez zuloak prestatu daitezke, hemendik atzera nahi denean: zuloa egin eta simaurra nahasi lurrari.\nKontutan izan beharreko gauza bakarra izotza da. Izotza egin duen egunean edo hurrengo egunetan egiteko arriskua badago landaketa ez egin, sustraiak erretzeko arriskua dago eta."}
{"id": 595, "question": "Aurten hainbeste sagar daukagu ta jakin nahi nuke zumoa egin ta konserbatzeko zer egin behar den.", "answer": "Sagar muztioa kontserbatzeko pasteurizazioa egin behar da. Horrela bertan dauden legamiak, bakterioak eta abar galtzen dira. Muztioa 80\u00b0C ingurura pasteurizatzen da. Honek esan nahi du muztio guztia tenperatura horretara eraman behar dela eta gero hermetikoki itxita mantendu edan arte.\nNahi baduzu ontzietan sartu eta maria bainuan jarri. Honek \"arazo\" bat du, ontziaren erdiko muztioa pasteurizatzerako kanpoko aldekoa asko berotuko da, eta muztio freskoaren gustua izan beharrean konpota gustoa hartzen du.\nBeste aukera bat pasteurizatzailea den makina bat eskuratzea da (erosi edota alokatu ere egiten dira) honek lana errazten du eta pasteurizazioa zorrotzagoa izango da."}
{"id": 596, "question": "Iaz erabili ez genituen 550 litroko bi kupelek zoko usaia hartu digute. Eginahalak eginagatik ere ez dugu usaia kentzerik lortu eta ez daude erabiltzeko moduan. Behin egurrean sartutako kutsu hau kentzeko erarik ezagutzen duzu? \n", "answer": "Gehiegizko garbitasunaren ondorio da arazo hau. Sagardoa botilaratu denean erabat hustu eta garbitu egiten da ontzia; on beharrez, ahalik eta sakonen garbitu ere: azpiko sagardoaren ama kendu, ontziaren oholetan dagoen lika arrastoa... \r\nOndoren hilabeteetan ontzia hutsik egongo da, zurak kanpotik bezala barrutik ere airea hartzen duelarik. Zura sagardoz blai, beteta, belaki edo esponja bat balitz bezala sagardoz busti-busti eginda egongo da. Sagardo honek airea hartzen duelarik hartzidura mota guztiak egingo ditu: ozpindu eta abar. Era berean zura bera ere usteltzeko bidean jarriko da.\nHau ez gertatzeko, sagardoa botilaratzen denean ontziaren azpiko ama eta edariaren proportzio bat bertan utzi behar dira. Ontzia hermetikoki itxita. Honek zura barrutik babestuko du.\nBehin zurak zoko usain hori hartuta ez da erraza kentzea. Zerorrek ikusi behar duzu zenbaiterainoko lana merezi duten. Onena askatu eta oholak eta tapak marrusketatzea litzateke. Axalean izango dute nabarmenena kutsu hori, eta hau kenduta gero oholak bildu eta ontziaren buelta osatu eta tapak jarri aurretik erre punttu bat eman. Hau dena eginda ere, baliteke kutsuaren arrastoren bat geratzea, hori gero muztioa sagardo egiteko hartzidurak edo irakinak berak kenduko dio.\nZur oneko ontziak eta sagardo one egiten dutenak badira lan hori hartzeak mereziko du. Bukatzeko, ontzien tamainaren arabera honela deitu izan dira: 10 litro artekoa barrikotea, 100 eta 600 artekoa barrika, 600 eta 1000 artekoa bukoia eta 1000tik gorakoa upela. Zuen horiek beraz barrikak edo bukoiak lirateke.\nAnimo eta prestatu ontziak, aurtego uztarekin beharko dira eta!"}
{"id": 597, "question": "Kaixo Jakoba:\nAsier Altuna naiz, azkoitin eman zenuen hitzaldi batean ezagutu ginen.\r\nGaldera bat egin nai nizun. Batatza belar txar honekin josita daukagu.\r\nZer da belar hau? Ba al dago baratzatik kentzeko modurik?\r\nAhal duzunean erantzuterik izango bazenu eskertuko nizuke.\nMila esker!", "answer": "Sabia izango dela uste dut, Amaranthus retroflexus. Agian bere generoko besteren bat, Amaranthus hybridus, adibidez. \r\nEzagutzen ez ditugun lurretan landare hauek txartzat ditugu. Ameriketatik ekarritakoak dira.\nJangarriak dira, bai bere hostajea, berria denean eta haziak ere bai. \r\nKentzeko moztu eta moztu. Eta hurrengo ilgoran ere moztu."}
{"id": 598, "question": "Ezagutzen duzu har hau? Tomate landare batean zegoen.\nZer egin daiteke? Mila esker", "answer": "Tomatea eta bere familiako landareak gustatzen zaizkio adardun beldarrari. Bere izen zientifikoa Manduca quinquemaculata da. Atzeko aldean duen adar horrengatik hartzen du izena. Hosto, adar, lore, fruitu denetik jaten du, beraz ahal duzun azkarren bildu eta hil. Bestela nahikoa jan duenean lurrera joan eta nagua han igaroko du, gero sits handi bat bihurtuko da eta hurrengo urteko tomateetan arrautzak jarriko ditu eta beldar berriak eta...\n\"Bacilus thuringiensis\" deituriko botikarekin tratatu daiteke, baina errazena, hain handiak direnez, landareak ondo miatu eta biltzea da."}
{"id": 599, "question": "Hainbatetan aipatu izan duzu tabako ura zorriaren aurkako erremedio onena dela. Nire galdera zera da: zer tabako mota erabil daiteke? pikadura? edozein? beltza ? naturala? Eta naturalaz ari garenez, tabako landaketa galarazita dagoela entzun izan dut, Tabacaleraren monopolioa dela-ta. Posible al da tabako landareak eskuratzea? Non? Mila esker. Eta galdetzea libre denez, azalduko al zenidake nola egiten den xaboi potasikoa?Martin", "answer": "Edozein tabako erabili daiteke, azken beltzean nikotina da behar duguna intsektuak akabatzeko.\nTabakoa lantzea galerazita dago, baina zeuretzako dozena erdi bat landare egiten baduzu ez dut uste inor etorriko zaizunik kontu eske. Hazia beharko zenuke... Landareak eskuratzeko, lehendik lantzen duen baten baten berri izan beharko zenuke.\nXaboi potasikoa nola egiten den ez dakit. Badakit xaboi sodikoa baino bihurriagoa dela, baina hortik aurrera batere ez. Agian gure irakurle lagunetakoren batek badaki eta zalantza argitzen digu."}
{"id": 600, "question": "Kaixo Jakoba! Azken urteetan tomate landarak oparitan jaso ditugu baina hurrengo urterako hazia gorde eta ereitea gustatuko litzaidake. Hazia gordetzekotan zein tomate aukeratu beharko genuke? lehendabizikoa? garrantzia al du horrek? Mila esker. ", "answer": "Haziaren aukeraketa urteko gairik garrantzitsuena izan daiteke. Zeuk landarea sortu nahi baduzu, hasteko pentsatu zein den zure helburua. Lehenengo heltzen dena, handiena, gorriena, leunena... Horren arabera aukeratu behar duzu zure hazian biltzen dituen fruitua. Garrantzia horretxek du, eren arabera egiten duzun hautaketa. Urtero aurrena heltzen dena aukeratzen baduzu, etorkizunean lehenago helduko den tomate bat izateko aukera izango duzu. Nik aurrena izan beharrean gozoena, ondoen heltzen dena aukeratuko nuke. Baina horixe da gure eskuetan dagoena, zeren araberako hautaketa egitea. Zure esku!\nTomate fruitua landarean bertan ondo heltzen utzi, gorri-gorri egiten den arte eta gero haziak atera eta hotzetan eduki. Kanpoan onena, hotza sentitu dezan gero neguaren amaieran, udaberrira begira indarrean ernatzeko."}
{"id": 601, "question": "Kaixo, Jakoba:\nZure Bizi Baratzea nire Biblia bihurtu da, baina nahi dudan aholkua aurkitu ez dudanez, natorkizu galdera honekin: Gaur neuzkan 12 tomate landare guztiak atera ditut, ustelduta baitzeuden izan izan dugun eguraldi umelak dakarren botritisa edo den delakoagatik. Halere, beste lau tomate landare neuzkan lursailaren beste alde batean, eta nahiz eta ontzi txikietan egon eta ez zaindu, txikiak baina ondo daude, aurreneko loreak bistan dituztelarik. Aldatu al ditzaket bota ditudanen lekuan, lur berean, edo gaitza bertan gelditzen al da?\nEa momentu bat aurkitzen duzun erantzuteko.\nMila esker eta ondo bizi.", "answer": "Ahal baduzu toki berean ez jarri. Gorrinaren esporak hor inon baino gehiago izango direlako. Hala ere zalantza honek bi aieka ditu: batetik pentsatu behar duzu gorrina gaitz horren esporak denean sakabanatuta eta erruz izango direla. BestetikToki onena zein da? Eguzki gehien duena, beroena eta lurra lehorrena duena. Ez dakit toki hori den egokiena. Agian etxearen edo eraikuntzaren baten kontra badago aldatzerik... Bestela toki berean jartzea erabakitzen baduzu tontor bat egin, haren gainean zuloa egin, zuloan asun hosto berdeak jarri, gainean lur pixka bat eta gainean landatu. Itsasteko bakarrik ureztatu.\nEntsalada On!"}
{"id": 602, "question": "Atsaldeon! Leitzeko baserri batetik idazten dizot, zizare hori batek letxuk batez ere izorratzen dazkiu, za\u00f1etatik zurto\u00f1ea sartzen zaio eta barrendik zulatzen do, erremedio naturalik bai ote da?", "answer": "Hari-harra edo alanbre-harra da hori.\nOso zaila da kentzea. Ez zaio ez beroa ez hotza gustatzen, baina bai lur aberatsak; jeneralean hemen ditugunak...\nJendeak tranpak egiten ditu eta bildu: 20-30 cm sakoneko zuloak egin eta patatak erdibituta sartu, bera jatera hurbilduko dira eta bildu eta hil. Berdin hurbiltzen dira tranpa honetara: artoa edo garia ernatu arazi busti eta beroan eta ernatutakoan sare batean sartu, sare hau ontzi batean eta dena lurreko zulo batean sartu, buruz behera dagoen platera batekin estali eta dena lurperatu, egunero miatu eta harrak bildu eta hil.\nTratamendu kimikoak badira, baina ahaztu letxugak jateaz..."}
{"id": 603, "question": "Aupa Jakoba, urkiaren hazia jaso eta ereiteko asmoa daukat aurten, nik neuk lortzekotan zuhaitza hasiera-hasieratik. Irakurria dut abuztu amaieran/irala hasieran jaso behar direla haziak, artean guztiz helduta ez daudela, ostean, udagoienean ereiteko. Baina une honetan, uztaila amaitu barik dagoela, hazi ugari helduta daudela ikusi dut. Era berean, haziak bildu eta jarraian erein beharrekoak direla ere esan didatenez, zelan jokatu ere ez dakit honezkero. Nik badaezpada hazi helduak hartu eta ereiteko asmoa daukat. Zer deritzozu? Mila esker!", "answer": "Haziak helduta daudenean bildu behar dira. Urki bakoitza mundu bat da; zeinengandik sortua denaren eta non bizi denaren araberako zuhaitza izango da. Horri erantsi behar zaio eguraldiaren zikloa, baina ez urtebetekoa, urteetakoa baizik, Hori dena kontutan izanda ulertu daiteke urte batean irailean eta beste batean uztailean heltzea haziak.\nZure urki horren haziak heltzen ari badira, bildu eta geruzatu. Geruzatzea teknika zaharra eta eraginkorra da. Haziak naturalki biziko lukeek bidea egiten uzten zaio. Errekako hondarretan jartzen da, geruza bat hondar, gainean beste bat haziak, gainean hondarra, gainean haziak. Zuloak dituen ontzi batean, eta kanpoan eduki. Gakoa horixe da, kanpoan bizitzea udazkena eta negua. Horrela gero udaberriarekin ernatuko dira.\nHondarrak azalean ebaki ttikiak egiten ditu eta hortik ura sartzea erraztu. Gero haziak, ura hartu eta neguko giroak pasa direla sentitzean ernatuko da. \r\nJeneralean errazago ernatuko da toki ilun batean, eguzki galdatan baino hobe zuhaitz edo zuhaixken itzaletan."}
{"id": 604, "question": "Kaixo Jakoba,\r\n\r\nHur zuhaitz bat dugu era urtero ale mordoa izaten ditu baina heldu ahala guztiak erortzen dira zulo txiki batekin, \"hutsik\", ustelduta, .....\r\n\r\nZer izan daiteke? Nola zaindu daiteke?\r\n\r\nSagarrondo eta aranen alboan dago.", "answer": "Hurraren gurgurioa da, Curculio nucum.\nHurraren arazo handiena da. Intsektu txiki bat da. Negua har forman igarotzen du lurpean, udaberrian heldu bezala atera eta hur txikiak eta hosto eta kimu berriak jaten ditu. Maiatza eta iraila artean helduak ibiliko dira, arrautza berriak hur samurretan sartuko dituzte, bakoitzean bana. Hauetan harra sortuko da eta hurra barrutik jango dute. Gero zulo bat egin eta aterako dira lurpera joateko, negua pasatzera. Lurpean hiru urtera arte egon daitezke.\nToki hezeak eta freskoak maite ditu.\nEz da erraza borroka. Tratamenduak intsektua arrautzak jartzen dabilenean egin beharko lirateke, ekologikoa: \"Neem\" olioa + xaboia. Garai batean goizean goiz edo ilunabarrean, bero handienak joandakoan hur adarrak maindire zuri bat azpian jarrita astinzen ziren, gurgurioak bildu eta hiltzeko. \nAdar artean laranjak erditik ebakita jarri eta bertan luze aritzen omen dura zurrupatzen, biltzeko aukera emanez..."}
{"id": 605, "question": "Aupa Jakoba!\n\r\n  Duela bi astetatik, oraingoz, 12 metro karratu inguru dituen lur zati batetan baratza egiten hasi naiz. Lur saila Donostiako Ulia mendiko magalean kokatua dago. Lehen pausoa, lur gainean zeuden belar eta sastraka danak kentzea. Ondoren, lurrari buelta eman atxurrakin sustraiak kentzeko eta lurra arintzen joateko. Orain lantxo honekin nabil. Ondoren, pala hartu eta lurra arintzen joan. Ondoren, landatzen hasiko naiz.\n\r\n   Hona hemen nire galderak:\n\r\n- Lurra ez da duela urteak erabili eta esan bezala sastrakez beteta dago, batez ere morak ateratzen dituzten horiek. Pentsatu dut ongarri zeozer eman beharko niokela. Ez dut inor gertu gorotza eman diezadakena, beraz, boltsatso bat erostea pentsatu dut baina zer erosi: substrato unibertsala, humus de lombriz edo sustrato mantillo? besteren bat? 12 metro karraturentzako zenbat kg beharko nituzke?\n\r\n- Landareak erein/transplantatu eta ilargiaren inguruan. Beste baratza bat eduki nuen eta bertan esan zidaten ilargia goraka zioanean, beraka ateratzen diren barazkiak landatu zitezkela: azenarioa, patata, tipula... eta ilargia behera dioanean, ordea, gorantz hazitzen direnak: tomatea, letxuga, piperra... Liburua irakurtzen, zuk ez duzu ilargiaren eragina horrela erabiltzen landatzerakoan. Zuk egutegi dinamikoa jarraitzen duzu eta bertan lau talde daude: fruitua dutenak, sustraia dutenak (niretzako berantz bizi direnak?), lorea dutenak eta ostoa dutenak. Niretzako barazki batzuk zein taldetan dioazen jakitea zaila egiten zait bi edo hiru taldetan ikusten ditut. Bada nonbait barazki bakoitza dagokion taldean agertzen duena? Trukoren bat zein taldetan dioazen bereizteko?\n\r\nMila esker. Agur bat. Aitor", "answer": "Sastrakadia edo belardi edo baso zen tokian baratzea sortzeko lurra gorritu eta luberria egiten denean, lur aberatsa izan ohi da. Hala ere ondo dago ongarritzea. Denborarekin baratean bartean sortzen zaizkizun hondakinekin eta etxeko organikoarekin luarra izango duzu. Zeuk aipatzen dituzun ongarri horietan zizare luarra da onena, baina jakin ezazu gaur egun simaur deshidratatua eta koxkorretan bildua saltzen da. Baita Gipuzkoako Hondakin organikoekin egindako luarra ere. Horietatik nahi duzuna erabili. Hasteko 2-4 kg. eman metro kuadroko.\nLandare bakoitza zein multzotakoan den jakiteko ez da asmakizun handirik behar: zer baliatzen duzu landare horretatik? Adibidez: uraza-hostoa, tomatea-fruitua, patata-sustraia, orburua-lorea, azenarioa-sustraia, azalorea-lorea, zerba-hostoa, kuiatxoa-fruitua..."}
{"id": 606, "question": "Kaixo Jakoba,\r\nAurten ez dugu orturik prestatu etxe alboko landatxoan zeren eta gure ezkontza ospatu nahi dugu bertan Irailean. Hori dela eta lurra ondo berdindu nahi dugu, eta belar motaren bat landu txukun egon dadin Irailak aldera. \r\nBaina ez dakigu zein belar mota landu berarko genuke, hurrengo urteetan arazorik ez izateko (eta aldi berean lurra ondo zaintzeko). Batzuk hirusta diote, baina ez gaude ziur. Besteak ryegrass diote... \r\nZer gomendatuko zeniguke? \r\nLurra ongi berdintzeko irudian agertzen den motako tresna bat erabiliko zenuke?\n\r\nEskerrik asko!", "answer": "Irailean gainean dantzatzeko moduko belardi bat nahi badezute azkar mugitu. Belardi berri bat zanpatzeko moduan egoteko hiru edo lau moztualdi emanda izan behar da. Eta mozteko makinaren mozten duen zafla txorrotx-txorrotx egin da jarrita, bestela belar jaio berria atera egingo du, moztu beharrean. Ureztaketa ere zaindu urte sasoi txarra da eta. Berez ereinta lan hori udaberrian egin beharko litzateke...\nNik bertako etxe bat gomendatuko nizueke, Tuterako Zulueta etxea. Eta bere katalogotik, belar nahasketa pare bat horietatik aukeratzeko \u201cBoston\u201d eta \u201cClassic\u201d\nArgazkian bidali didazun tresna hori alferra deitzen da, eta ez da lurrak berdintzeko, baizik eta hazia zabaldu denean hazia lurrera ondo itsasteko, azkarrago ernatu edo hozitu dadin.\n"}
{"id": 607, "question": "Hosto batzuk gaixotasun bat daukate, zer da ta zer egin dugu?", "answer": "Izurrite bat da: eriniosia. Akaro baten erasoaren ondorio dira koxkor horiek. Azpiko aldetik hasieran zuriak dira eta gero gorritzen joango dira, haizearekin oxidatuz.\r\nEz da izurrite ikaragarri horietakoa. Jeneralean ez da tratatzen, baina bi gauza egitea gomendatuko dizut:\r\n1. udaberrian kimuak irekitzen dituenean eta arra beteko luzera duten arte bizpahiru alditan sufre hautsa zabaldu landarearen gainetik\r\n2. inausketa egiten duzunean moztutako aihenak edo adarrak ez jaso edo lurrean bertan utzi, arretaz bildu eta bertan erre."}
{"id": 608, "question": "Egun on,\r\nAzken urtetan potro bedarra (Barrabas belarra) esaten dioguna majo zabaldu zaigu ortuan, badakit borroka luzea dugula aurrean baina eskertuko nizuke zure ikuspuntua eta gomendio batzuk jasotzea.\r\nHonetaz aparte. lehengo batean orain arte izan ez dugun beste inguru baten agertu zaigu, ortutik aparte dagoen zona batean, hemen hasi berria da ez daude asko (argazkian dagoen makatzaren azpian ikusten dira ale batzuk eta aldamenean dagoen melokotoi baten azpian ere badaude, baina ez dira asko....hasiera dela dirudi, hau gerta ez dadin zer egin? garaiz ahal gaude orain? nola? ", "answer": "Esaten duzun eran, borroka luze baterako prestatu behar zara. Potro-belarra egoskorra da. Lurpean duen tipulatxoa da gakoa. Hori akabatu behar da. Hor energia pixka bat den artean berpiztuko da. Borroka bakarra hostoak eman ahala kentzea da. Barkamenik gabe, bi edo hiru egunero hosto berriak tira eta atera. Horrela tipulak berriro hosto berriak eman beharko ditu bere energia xahutuz, eta zuk kendu hostoa, eta berak eman eta zuk kendu... Horrela tipulako energia bukatzen den arte.\nLan hau lursail ttiki batean egin daiteke, baina saila handi xamarra bada... Bestea ezikusiarena egitea da. Niri ez dit enbarazurik egiten landare artean ikustean. Landare ttikiak direnean dugu arazoa, gaina hartzen dietelako. Orduan bai, behin edo bi aldiz kendu hostoak eta landarea koskortzean berak hartuko ditu azpian.\nErrotabatorra eta baratzeko tresnak dira potro-belarraren aliatu nagusiak, beraiek zabaltzen dute... Kontuz. Argazkiakoak bezalako gune berri ttikiak kupidarik gabe kendu: aitzurrarekin eman eta lurpeko tipulak atera. Gutxi diren artean egin daiteke hori. Bestela laister izango da han ere andere eta jabe."}
{"id": 609, "question": "Asteko lanetan, sagarrondoaren harjoaren kontrako tratamentu egiteko garaia dela diozu. Esango zenidake mesedez ea ze tratamentu eta nola egiten den.\r\nagurrak, ", "answer": "Harjoa tximeleta batek (Cydia pomonella) sagarrean jartzen duen arrautza batetik sortzen den harrak sortzen du. Tratamenduaren emaitza ona tximeleta noiz dabilen jakitea da. Hemen, jeneralean, urtean bi belaunaldi izaten dira: maiatzaren amaiera-ekainaren hasiera eta uztailaren amaiera aldera.\nHasteko txoriak erakarri, tximeleta eta har ttikiak jan ditzaten. Jarri habiak egiteko etxetxoak. Era berean neguan enborra karesnez margotu, bertan egon daitezkeenak erretzeko. Enborrari kartoi izurtuzko gerrikoa jarri udaberrian, bertan gera daitezen harrak lurreraino jaitsi gabe; tarteka miatu eta daudenak akabatu.\nLehen belaunaldiko harrek harrapatutako alerik ikusten baduzu, bildu eta erre, ez utzi lurrean, bigarren belaunaldia eragotziko duzu horrela.\nSasoi horietan tranpak jartzen dira sagastietan: hormona usaina dute eta tximeletaren gustuko kolorea. Sagastiaren tamainaren arabera hainbat tranpa jartzen dira. Heuk arrak erakartzen dituzte eta bertan itsatsita geratuko dira. Azaltzen direnean tratatzen hasi.\nTratamendu naturalak bi dira: Karpobirusina eta Bacillus thuringiensis. Lehena da onena. 3-4 tratamendu egin 8-10 eguneko tartearekin. Nahi izatera bi produktuak txandakatu."}
{"id": 610, "question": "Iaz, piperrak ustelkeri borobilekin izan nituen. Ez zen ustelkeri urtsua, nahiko sikua baizik. Eraman nituen ale batzuk analizatzera eta Alternaria zela esan zidaten. Kobrea duten fungizidak erabiltzeko esan zidaten baita. Zuk jakingo duzu gaitz horren aurkako beste erremedio naturalen bat. Eta baita zer komeni den piper sanoak edukitzeko. Mila esker Jakoba!", "answer": "Ondo esan zizuten Alternariarentzako onena kuprea da. Hala ere kupre ahalik eta naturalea erabili: salda bordelesa. Era berean horri azeribuztanaren ura, asunaren ura eta esnekiren bat nahasi. Hori da tratamendu eraginkor naturalena.\nAurrez hartu behar dira neurriak, hezetasunak indartzen du gaitza dakarren onddoa eta beraz: tarte zabala utzi, toki egutera aukeratu, ez ureztatu... Azken hau da garrantzitsuena baldin eta kalitatezko piperrak jan nahi badituzu."}
{"id": 611, "question": "Kaixo jakoba, \r\nezagutzen al duzue hortentsiatan hedatzen den kotxinilla kentzeko edo gitxitzeko modurik?? Nire bizilagunaren hortentsiak dira eta erabat harrapatuak dituzte.  Mile esker ", "answer": "Kotxinila kentzeko era onena eskuz egitea da: hartu guata edo kotoi harro zati bat alkoholetan busti eta enborra igurtziz kotxinilak askatzen eta biltzen dira. Gero zuzenean erre. Lan hori hartu nahi ez baduzu, tabako ura egin. Litro erdi bat alkohola eta beste erdi bat ura, hor tabako-belarra jarri, 100 gramo. Hamabost egunez utzi. 100 gramo xaboi potasiko nahasi. Hori dena 10 litro uretan urtu. Eta tratatu. Kotxinila bera ondo busti behar da. Tratamendua errepikatu egin beharko duzu, behar adina aldiz."}
{"id": 612, "question": "Kaixo Jakoba, \n\r\nBaratzean arrak dauzkat bereziki aza eta kolifloretan. Orain arte ez diet ezer bota eta ahalik eta naturalen jan nahi nituzkenez ez dakit zer bota diezaiekedan.  Ze gomendio emango zenidake burua pixka bat egin ahal izateko eta arrak kentzeko modu naturalean?", "answer": "Behin harrak sartutabere kontra egin behar duzu. Batetik arrautza multzoak hostoen azpian topatzen dituzunean zanpatu eta akabatu. Bestetik harrekin ere eraginkorrena eskuz zanpatzea da. Hau egin nahi ez baduzu, Bacillus thuringiensis botikarekin busti. Erabat naturala den botika da, ez du kalterik sortzen eta bota eta segidan jan dezakezu barazkia; soilik harrari kalte egiten dio, baina horretarako harra ukitu egin behar du, beraz tratamendua egiterakoan saiatu goi eta behe, ezker eta eskubi landare osoa ondo bustitzen.\nHar hauek tximeleta batek etorri eta jartzen dituen arrautzetatik sortzen dira. Tximeleta hori uxatzea da lehenengo lana. Horretarako garo hostoak jarri azen gainean eta lurrean tarteetan."}
{"id": 613, "question": "Aupa Jakoba:  aurten sartutako sagarrondei zorriak edo \"pulgoiak\" izugarrizko kaltea eragin diete. Zer botatzea aholkatuko zenidake? ", "answer": "Bai aurten bada zorritik!\nKontuz simaurrarekin edo nitrogeno asko duen ongarriketarekin, horrek ikaragarri laguntzen dio.\nZorriaren aurkari onak amona mantangorriak eta krisopak dira. Erosi eta zabaldu daitezke. Ondorengo landare hauen urak erabili: intsusa, izpilikua, tomatea, larranbiloa, bortusaina, mota-belarra, baratxuria, garoa, asuna, azeribuztana, zolda-belarra eta, batez ere, tabako-belarra. Hauen urei beti xaboia erantsi, ahal baduzu xaboi potasikoa. Tratamendua hirutan errepikatu, 8 bat eguneko tartearekin."}
{"id": 614, "question": "Etxean hiru hagin dauzkagu eta horietako batek hiru enbor dauzka. Azken horren hiru enborretako bi sikatzen ari dira aurten. Haginaren ondoan aitak txakurrarentzako hormigoi zola ipini zuen. Behe partetik hainbat inausketa ere egin dizkie haginei, guztiei, besteak ondo daudelarik. Nere ustez hormigoiak dauka errua, baina aitak ezetz.... zer uste duzu?", "answer": "Ezin da erabat zihurtatu, baina nik zalantza handirik ez nuke egingo, arazoa bikoitza da: hormigoia eta txakurra. Ez bat eta ez bestea ez ditu maite haginak. Hormigoiak inguruko lurra erre egiten du, baita sustraiak ere. Eta txakurraren pixak ere haginak erretzen ditu; makina bat ikusten dira lorategi publikoetan."}
{"id": 615, "question": "Aurten berandu nabil eta, gauza bat eta bestea dela.", "answer": "Niri maiatzaren amaiera aldera jartzea gustatzen zait. Behin ekainean sartuta, ahal duzun azkarren egin. Behin ekainean sartuta ilargiari ere ez begiratu. Eguraldiak laguntzen badu, udazkenean ere jan ahal da hemen tomate eta piper. Eta tomateari txapela jartzea ez ahaztu, baldin eta leku oso lehor batean ez badago.\nZorte on!"}
{"id": 616, "question": "Kaixo Jakoba. Lursail batean zuhaitzak aldatzeko asmoa daukat.\r\nLursaila kostaldetik gertu eta hegoaldera begira dago. Aldapa dexentekoa du eta hondar-lurrak dira. Nik haritzak eta gaztainondoak jarri nahi nituzke, baina zein beste espezie izan daiteke egokia? Bestalde, gaztainondoen gaitza ekiditeko, zer egin dezaket? Noiz aldatu behar ditut?", "answer": "Haritza eta gaztainondoa, biak dira hemengo lur hondartsuetarako egokiak. Espezie gehiago aipatzeko, zein baso mota sortu nahi duzun jakin behar da. Nik, baso nahasi eta natural samar bat egin nahi duzula pentsatzeko lizentzia hartu dut. Haritza eta gaztainondoaz gain ametza (Quercus pyrenaica), artelatza (Quercus suber), gurbitza (Arbutus unedo), intxaurrondoa (Juglans regia), intxaurrondo beltza (Juglans nigra) eta gerezi basatia (Prunus avium) jarri lasai. Toki hezeenetan, beheko aldean edo erreka ingururik bada otsalizarra (Sorbus aucuparia), hostazuria (Sorbus aria), maspila (Sorbus torminalis), hagina (Taxus baccata) eta lizarra (Fraxinus excelsior).\nGaztainondoaren gaitza ekidin ezina da. Lurreko onddo bat da eta ezin da kendu. Borrokatzeko bide bakarra hezetasuna kentzea da. Zure hondar lurra ona da.\nLandaketa lanak azaroan hasi ditzakezu, eta otsaila bitartean egin. Izotzik bada ez landatu."}
{"id": 617, "question": "Kaixo! Astebukaera hau (ekainak 10 - 11) artoa ta babarrunak ereiteko beranduegi da? Alkiza-Larraul inguruan ....  pixkat pasa zaidala ustet, ezta?\r\nEskerrik asko!", "answer": "Ez da berandu, egin ereintza lasai. Jeneralean maiatzean egiteko lana da, baina hamabost eguneko atzerapena ez da ezer hainbeste hilabetetan soroan izan behar duen landaketan. Hemen udazkena ona izan ohi da, eta hamar egun beranduago uzta biltzeko aukera izatea ez da harrigarria."}
{"id": 618, "question": "Patataren loreak fruitu borobil eta berde batzuk ematen ditu, barruan patataren haziak daude. Beraz neretako patata landatu egiten da eta egutegiaren ilbehera egunetan egiten dut. HORRELA DA EDO EZ? eztabaida dugu herrian eta...", "answer": "Arrazoi osoa duzu, patata landatu egiten da. Baina ez duzu arazoi, patata erein egiten da.\nPatata berez tuberkulua da eta ez da hazia. Beraz landatu egiten da. Patata loratu eta ematen duen fruitutxoaren barruko haziak ez dira ereiten. Tuberkulua landatzen da. Baina landatzen den horri hazitako patata deitzen zaio.\nHizkuntza kontua da dena. Patata landatu egiten da, baina \"patata erein\" esaten da. Beraz ilargiari begiratu behar diozunean landaketa dela kontutan izan."}
{"id": 619, "question": "Leka asko biltzeko ez al da hobe lore egunetan ereitea?  Horren fruitua ez da jaten babarruna edo potxa bezala.", "answer": "Nik bietako edozein egunetan ereingo nuke. Biak dira lekaren alde egiteko egunak. Zeuk adierazten duzunaren arabera leka bera loretik gertuago ikusten duzu hazitik baino. Ez dut hori dioen inolako ikerketaren berririk. Animatzen bazara saioa egin beharko genuke: lekak batzuk erein fruitu egunetan eta beste batzuk lore egunetan. Urte batean hilabete desberdinetan. Animatu eta asmoa hartzeko prest al zara?"}
{"id": 620, "question": "Nafarroako mendialdetik galdera; hemengo ustea da pagoa ilgoran (creciente) eta haritza ilberan (decreciente) bota behar dela surako egur hobea lortu nahian. Ilargiaren orbitari kasu egin gabe. Zer esaten ahal diguzu Jakoba? milesker", "answer": "Nik uste dute erabat zuzen zabiltzatela. Pagoa zura biguina da eta ilgoran harro-harro egongo da. Hau erretzean sua ere harro ibiliko da bere barrenean eta gar handia egingo du, baina ez du asko iraungo. Haritza aldiz egur gogorra da eta ilbeheran botata itxi-itxi eginda egongo da. Honek ez du gar handiko sua egingo, baina bai txingarra eta iraupen handikoa.\nIlargiaren orbitaren kontuarekin, gakoa da noizkoa den ilgora edo ilbehera hori. Udazkenekoa edo negukoa denean ilbehera eta ilzaharra edo ilgora eta ilberria ia batera doaz."}
{"id": 621, "question": "Larunbatean Euskadi Irratian parte hartu nuen, erantzuna eman zenidan zurina zuela landareak, nahiko nuke jakin zer neurri sufre zaldi buztana eta esnea, eta nola prestatu.", "answer": "Sufrea etiketak berak esango dizu zenbat bota, zenbat litro prestatu nahi duzunaren arabera. Azeri buztana kazuela bat bete belarrez eta gero urarekin, irakin 15 minutuz eta hoztutakoan emateko pronto dago. Ur horri litro bat esne erantsi. Gero behar dezun beste ura erantsi eta proportzioan sufre hautsa."}
{"id": 622, "question": "Kaixo Jakoba! Arbola hau dugu baratzean. Etxea erosi genuenean duela 3 urte hor zen eta ez dut lehengo jabeak esaniko izena. Esango zenidake, mesedez, izena eta zainketa berezirik behar duen? Mila esker!", "answer": "Irudi horrekin bakarrik ezin dizut zihurtatu. Ea hostoen eta adarren bertagoko argazkiren bat bidaltzen didazun. Hala ere galdera bat, udaberriaren amaiera eta udaren hasiera aldera loratzen da? Lore horixka ttiki batzuekin? Eta usain gozoa zabaltzen du?\nHori jakin artean nire apustua da \"Eleagnus angustifolia\" dela. Begiratu ezazu interneten eta ea ezaguna egiten zaizun.\nEsango didazu."}
{"id": 623, "question": "Iepa!\r\nBizi baratzean aipatzen duzu tomateak inaustean kimuak jasotzeko. Nola egiten dut zorriak tratatzeko aipatzen duzun ura?\r\nMilesker, ", "answer": "65. orrialdean duzu erantzuna. Zorrien eta porruaren eta azaren harren kontrako intsektizida egiten da tomate kimu horiekin. Erdi-irakina prestatu behar da: kilo bat hosto edo kimu xehatu eta 10 litro uretan 3 egunez eduki, egunero indarrez irabiatuz. Gero horko litro bakoitzari 10 litro ur erantsi eta tratatu. Zorrien kontrakoa alkoholetan ere prestatu daiteke. Orrialde horretantxe daukazu formula."}
{"id": 624, "question": "Egunon Jakoba,\r\nLehenengo aldiz zuzentzen naiz zuregana\r\nJakin nahiko nuke zer ari dan gertatzen gure inguruan ezpelarekin eta zer irtenbidea proposatzen dezun\r\nZure erantzunaren zain \r\nagur bat", "answer": "Ezpelak (Buxus sempervirens) bi arazo nagusi ditu gurean gaitza (Cilindrocladium buxicola) eta harra (Cydalima perspectalis). Azken aldi honetan harra dabil ugari eta oso txarra da, hostoak jaten ditu eta gero adarren azala, landarea erabat soildu arte. Hosto batzuetan harizko habitxoak bezala topatuko dituzu.\nAhal duzun azkarren tratamendua egiten hasi: astero-astero egin behar da, \"Bacilus thuringiensis\" izena duen botika bat erabili behar da. Harraren beraren gaitza bat da eta ez landareei ez guri ez lurrari ez dio kalterik egiten. Nekazaritza ekologikoan erabiltzen da. Xaboiarekin nahastuta bota behar da, ahal izanez gero xaboi potasikoa. Eta ez ahaztu, astero-astero, landarea alde guztietatik ondo bustiz."}
{"id": 625, "question": "Aupa Jakoba! parebat galdera ditugua baratzaren inguan\r\n- kuaiatxoak ontzitik lurrera pasatzean, ipurdian i\u00f1urritegiak eta arrautzak zituzten eta orain fruitua jaten ari dira, baita orburuak ere izpilikua daukagu baina non eta zenbat jarri bear dira? edo beste zerbait gomendatzen?\r\n-marrubiaren umeak nola kendu eta aldatu daitezke?\r\n-azelgak hazten laga genituen hasia ateratzeko asmoz, noiz eta nola hartu ditzakegu hazia?\r\nmila esker!", "answer": "Txindurriak uxatzeko izpilikuarekin irakina edo infusioa egin behar da. Irakina: kilo bat landare heze edo 200 lehorra, 10 litro uretan 10 egunez, egunero indarrez irabiatuz; gero hemengo litro bat 10 litro urekin nahasi eta landarea eta lurra erruz busti, maiz samar. Infusioa: ura-landarea proportzio berean nahi duzun kantitatean eta zuzenean berarekin busti.\nMarrubien herrestadarren muturrean sortzen diren marrubi landaretxoak behin sustraiak eman dituztenean adartxoa moztu eta landatzeko moduan daude. Landaketa iraila-azaroa artean edo otsaila-maiatza artean. Zenbaiterainoko negua egiten duenaren arabera. Oso toki hotza bada udaberrian egin.\nArgazkiko zerba edo azelga ikusgarria dago, dena fruituz eta haziz jantzia. Haziak oraindik heldu gabe daude. Utxo oraindik lasai, haziak marroi edo arre kolorekoak jartzean orduan daude biltzeko moduan; aleka aleka lurrerarortzen hasiko dira, orduan ipurditik atera landarea eta buruz behera zintzilikatu, azpian haziak biltzeko zerbait jarrita. Bitartean, kontuz hegaztiekin."}
{"id": 626, "question": "Ba al da modurik urtero hurrak jaso ahal izateko? Inausi,bai, ez....", "answer": "Nik esango nuke hurritzak urtero ematen duela fruitua. Eta ez bada hala arazoren bat dugu. Hau gertatzeko hiru arazo posible ikusten ditut: lurreko gaitza izatea, hau da hemengoa ez den aldaeraren bat izan eta onddoren bate erasotzea; bestetik, polinizazioan arazoak izatea, udazkenaren amaieran loratu eta polinizatzen da eta orduan arazo bereziren bat izatea, batez ere eguraldiari lotua; edo fruitua erortzea, fruitua hartuagatik, hostoa ireki eta fruituak azaltzen direnean giro bero edo lehor edoantzeko txarkeriren batengatik fruitu pinport ttikiak erortzea."}
{"id": 627, "question": "Azenarioak erein nahi ditut baina ez dakit garaian gauden . Bestaldetik zein zaintza bereziak behar dituzte? Behin landatu nituen eta ez nuen sorte handirik izan. Araban.", "answer": "Lur sakona behar du azenarioak, eta harroa, beraz buztin lurrik ez. Azenarioa erein behar dugun tokia ondo ongarritu, simaur zaharrarekin eta karea edo errautsa erruz eman. Beroa gustatzen zaionez, eguteran egin. Martxoan hasi eta uztaila erdira arte erein. Hazia ttikia da eta ez da ia lurrean sartu behar, lur gainean zabaldu eta hondar edo lur fin pixka batekin soilik estali.\nLandare ttikiak direnean tarteko belarrak kendu, gero beraiek gaina hartuko diete."}
{"id": 628, "question": "kaixo jakoba, zelaian asunak eta kardoak atera zaizkit,ze egun lirateke onenak hoiek mozteko? eskerrik asko", "answer": "Kontra egiteko asmotan izango zarela iruditzen zait... Horretarako moztean ahalik eta indarrik handiena kendu behar diogu lurrean geratzen den sustrai-erreserba zatiari. Horretarako egokienak udaberri-udako ilgorak dira. 2017an hauek: maiatzaren 15-27, ekainaren 11-24 eta uztailaren 9-21."}
{"id": 629, "question": "Kaixo Jakoba! Aurreko bizpahiru urteetan piper eta tomateetan fusariuma, sustraietan eta zurtoineko hasieran eragiten ohi duen onddo zuria, agertu zaigu baratzean. Ez asko, hamar bat piper landareetan eta bospasei tomateetan, baina lagun baten aholkuari segituz kare bizi granulatua bota eta zabaldu nuen lur gainean herenegun. Guk ez dugu zimaurrik eta , urtero bezala, beste lagun batek bere behiena ekarri digu, baratzean zabaldu eta traktorreko errotabatorra pasatuz dena nahastu du. Zimaurra nahiko sikua egon da. Eta orain ezagun batek upeleko hankasartzea izan dela esan digu, ez direlako kare bizia eta zimaurra nahastu behar.  Baratzeko ph-a 7 edo apur bat azidoa izaten da. Jakoba, aurton piper edo tomaterik batu ahal izango dugu? Adeitasunez, zure erantzuna eskertuz, Xabier", "answer": "Lasai, motel, jagon dezute bai, ebste ezer txarrik ez bada tartean. Ahal izanez gero, hobe da simaurra eman eta karea eman artean ilargi bat izatea, hilabete bat, gutxi gorabehera. Simaurrak lurra azidotu egiten du, pH-a jeitsi, eta pH-a igo eta lurra basikotu. Bi lan hauei bere tartea ematea ona da. Hala ere simaurra zaharra bada eragin hori sortzeko kemena ahuldua du. Nik uste dut ez duzula arazorik izango. Esango diguzu, hala ere.\nBestetik aipatzen dituzun arazo horiek lepoko gaitzak dira, onddoek sortutakoak. Onddoak hezetasuna nahitaezkoa du hazteko, beraz hezetasun hori kentzeko bidea hartu: lurra harotzeko lanak egin (hondarra, errautsa, karea, ongarri organikoa etab nahasi), iparra-hegoa norabidean jarri landareak, tarte handia eman eguzkiak landare osoa eta lurra bera ere berotu ditzan, tontorrak egin landatu aurretik..."}
{"id": 630, "question": "Kaixo!!! Araban erdikaldean baratza txiki-txikian tomate landare batzuk landatu nahiko nituzke ( lehendabiziko aldiz hazietatik lortutako landareak dauzkat Zarautz aldean etxean) zein izango litzateke datak egokienak?????Mila esker!!!", "answer": "Oraintxe da tomatea landatzeko sasoi ona. Ahal duzun azkarren egin. Nire erantzun hau zertxobait atzeratu egin da, eta egun honenak beti lore eta fruitu egunak dira eta maiatzaren ilgorakoak. Hauek pasa dorenez eta oraindik landaket egin gabea baduzu, ondorengo egun hauetakoren bat baliatu: ekainak 6, 7, 8 (arratsaldea), 10, 11 eta 12."}
{"id": 631, "question": "Ze gaixo klase da lehengo boj-ari eta gero jazmin-ari kaltetu dituena?", "answer": "Argazkiko ezpelak (Buxus sempervirens) harra dauka. Harra hori (Cydalima perspectalis) oso txarra da, hostoak jaten ditu eta gero adarren azala. Hosto batzuetan harizko habitxoak bezala topatuko dituzu. Ahal duzun azkarren tratamendua egiten hasi: astero-astero egin behar da, \u201cBacilus thuringiensis\u201d izena duen botika bat erabili behar da. Harraren beraren gaizta bat da eta ez landareei ez guri ez lurrari ez dio kalterik egiten. Nekazaritza ekologikoan erabiltzen da. Xaboiarekin nahastuta bota behar da, ahal izanez gero xaboi potasikoa. Eta ez ahaztu, astero-astero. "}
{"id": 632, "question": "Egun on Jakoba, Gure terraza mugatzeko phitosporum tobira delako zuhaixka/arbustoak aukeratu genituen duela hamar urte. Zoragarri egon dira urte askotan, maiz-maiz ximaurtuz eta urtean bizpahiru aldiz moztuz.  Joan den udazkenean kotxinilla nazkagarri hori sortu zitzaien. Bat ez beste guztiak salbatu dira azkenean, baina penatu handia hartu dute. Puja berriak bakanago atera zaizkie. Enborra geroz eta sendoago baina hostajea ez...  Zuhaixka hau 7 metrorartekoa egin daitekeela irakurri dut. Agian gutxiago hazten den landarea aukeratu behar nuen terrazako lorontzi handietan jartzeko?? Zure ustez zein dira lorontzietan hazteko zuhaixka egokienak (gehien iraungo dutenak)?  Dauzkadan hauek maiz lurberrituz eta ximaurtuz, atzera dotoretuko ote dira? Ala 10 urte eginda zaharregiak dira lorontzietan mantentzeko?  Jarri dizut nik zer erantzuna...  Eskerrik asko  Alaitz (Zaldibia)", "answer": "Argazkiko landarea Pittosporum tenuifolium \u201cVariegatum\u201d dela esango nuke.\nNik ez nuke oraingoz aldatuko. Zeuk esaten duzun bezala, ongarritu eta ondo zaindu eta nik uste bere onera etorriko dela eta beste urte askotarako landarea duzula.\n"}
{"id": 633, "question": "Hazia erein eta lurrez betetako plastikozko potoei zuloa bai edo ez?", "answer": "Zalantzarik gabe, BAI.\nLandareak ontzietan jartzen ditugunean ontzi horiek beti zulatuta.\nSoberan den urak alde egitea oso garrantzitsua da, bestela lurra urasetu, sustraiak ito eta landarea hil egingo da.\n"}
{"id": 634, "question": "Aupa, ardiek dekoas ,landatan ez yat asunik egiten baia bastarratan asun asko egiten yat ,nire eretzien ardien korotzak eta txisek dakar hori, zer egin neike asunek galasoteko? ardiek dabisen landatan \" asto patana \" erderaz \"menta \" egiten da zer egin lei galtzeako?", "answer": "Ardiak eta aziendak ibiltzen diren tokietan, bide, landa, larre eta abarretan ohikoa da asuna bezala batana edo menda azaltzea. Zeuk ondo esaten duzun bezala aziendaren gorotza eta txizen ondorio da. Hondakin hauek nitrogeno asko dute eta pilatzen den tokietan erruz etortzen dira, indarrean, bi landare hauek.\r\nLandare hauek galtzeko azienda kendu beharko litzateke, baina hau zaila izaten denez landareak moztu eta moztu beste aukerarik ez duzu. Biek lurpean sustrai sendoak dituzte eta hauek hustu behar dira. Moztu eta moztu, indarra kendu eta pixkanaka akabatzeko. Mozteko lan hau, kalte handiena egiteko ilgora denean egin.\n"}
{"id": 635, "question": "Gau on, Jakoba. Neguan ortuan ortuariez gain txidarra izaten dut ereinda. Udaberrirantz moztu, lurra bueltatu eta lurpera botatzen dut. Hori egin ostean karetu dezaket? Adiorik ez.", "answer": "Kaixo Juan.\nHasteko barkatu atzerapena, baina zure galdera hau ez dakit nondik nora ibili dugun eta atzera gertau da...\nBestetik zer da txidarra?\nNik uste guk txirta deitzen duguna izango dela...\nBaina badaezpada galdetu egiten dizut, Ilar txiki baten tankerakoa da?\nHala bada oso ondo egiten duzu, lan hori lurrerako oso ona da.\nEta egia da, ondoren karetzea ona da.\u00a0\nAhal baduzu zuzenean ez karate. Egun batzuk uzi. Aukerarik ez baduzu, segituan landu behar duzulako karetu eta lixto.\nBukatzeko Txidar hazia etxekoa al dezute edo kanpotik ekartzen duzu urtero?\nEta azkena. Galdera-erantzun hauek ARGIA astekarian argitaratzen ditugu. Horretarako zure baimena behar dugu, eta Izen-abizena eta zein herritatik idazten duzun.\nMila esker\nOndo izan.\nJakoba\n"}
{"id": 636, "question": "Gabon:\r\nZuen egutegia daukat eta bertan duda bat dut. Ez dakit nola dagoen markatua belar txarrak kentzeko garai onena zein den urtean zehar. Marra diskontinuoak dira?\r\nMila esker.", "answer": "Belar txarrak kentzeko egun onenak kalte handiena egiten dietenak izango dira. Egun hauek beti dira ilgorakoak eta hosto, lore ego fruitu egunak. Marraduten egunak ere landareari kalte egiteko ere ez dira txarrak. Honek esan nahi du landarea kendu edo mozten dugunean lurrean geratzen den zatia (sustraia, erraboila, errizoma\u2026) ahulena orduan geratuko dela, berritzeko ahulago, alegia.\nOtsaila joan zaigu, baina 2017ko martxoan 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 30 onak dira lan txar honetarako.\n"}
{"id": 637, "question": "Arratsaldeon:\r\nEgutegian duda bat dut. Soroetan belar txarrak kentzeko egun aproposenak nola daude markatuak? marra beltza diskontinuo batekin? Otsailan adibidez, otsailak 27 a da?\r\nJakin nahi dut zein diren egun egokienak.\r\nMila esker\r\n", "answer": "Belar txarrak kentzeko egun onenak kalte handiena egiten dietenak izango dira. Egun hauek beti dira ilgorakoak eta hosto, lore ego fruitu egunak. Marraduten egunak ere landareari kalte egiteko ere ez dira txarrak. Honek esan nahi du landarea kendu edo mozten dugunean lurrean geratzen den zatia (sustraia, erraboila, errizoma\u2026) ahulena orduan geratuko dela, berritzeko ahulago, alegia.\r\nOtsaila joan zaigu, baina 2017ko martxoan 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 30 onak dira lan txar honetarako.\n"}
{"id": 638, "question": "Kaixo Jakoba. Pagadi gazte bat daukat eta esan didate komeni izaten dela, landarea gaztea dela mutur bat utzi eta beste mururrak moztea. Zer iruditzen zaizu? Eta zein ilargikin moztu behar nituzke mutur hoiek. Mila esker eta ongi izan", "answer": "Pagoak zuzenak izateko garrantzitsua da muturreko kimua izatea nagusia. Honek bi baldintza eskatzen ditu: goruntzako puja bakarra izatea eta honek nahikoa elikagai izatea indarrean hazteko. Lehenengorako zuzen goruntz soilik adar bat uztea komeni da eta parekorik balu (goruntz hura ere) hura moztu. Beste adarrak, bigarren mailakoak, enborraren bueltan datozenak, zabalera bai baina goruntz jotzen ez dutenak garrantzitsuak dira landareak janari asko sor dezan. Horregatik hauei eustea komeni da. Urtero urtero zuhaitza luzatu ahala, hauetako adar bat edo bi kendu daitezke. Piskanaka azpitik soilduko duzu, baina kolpetik adarrik eta janaria sortzen duten hostorik kendu gabe.\nLan hau apirila aldera egingo nuke nik, izerdia hazia duenean eta ilbeheran.\n"}
{"id": 639, "question": "Aste honetan  baratzeko lurra irauli eta ongarritu daiteke? Zein ordenean? Lur zati txikia da (Donostian) eta lurra oso prentsatuta dago. Zein ongarri mota da hoberen? Lurrak irauli eta ongarritu gabe dago aspaldidanik eta udazkenean landatu genuena ez da hazi behar den bezala.", "answer": "Lurra itoa bada, buztintsua izango da. Hau harrotzeko bideak hiru dira: ongarri organikoa ematea, hondarra ematea edo karea ematea. Organikoa nahi duzuna izan daiteke: simaurra ala luarra edo konposta. Hondarra beti errekakoa, sekula ez itsasokoa. Eta karea izan daiteke: harrobiko kareharri hautsa (kareharria edo dolomita), sutautsa edo errautsa, kare bizia ala kare hila.\nOngarri organikoa onena udazkenean ematea da, azaro aedo abendua aldera. Aspaldi ongarritu gabea bada asko eman, ASKO. Lurra ongarriz estalia ikusten dela utzi. Neguan, otsaila aldera karea. Negua bukatzen denerako lurrak dena bereganatua izango du. Ongarri zaharra edo ondo egina badaukazu neguan ere eman daiteke. Oraindik ez baduzu ongarritu simaur zaharra edo ondo egindako luarra eman. Eta gero sailka, hustu ahala urtean zehar ere ongarri gehiago eman.\nOngarri organikoa eta baratzean bertan sortzen den belar eta hondakin organikoak ondo erabiliz gero, lurra bera nola harrotzen ari den jabetuko zara eta gero eta iraultzeko behar eta gogo gutxiago izango duzu. Orduan emango du baratzeak bere onena. Honetarako ikusi galdera hau:\nLURRA IRAULI EDO EZ\n2016-11-04 05:56, Joxi\nLur zati bat eskuratu berri dut. Urte bete bat darama ezer landatu barik, baina oso lur askea da. Merezi al du iraultzea laiekin edo nahikoa da aitzurrarekin mugitzea?\nZerorrek esan duzu dena: lur askea da. Honelakoetan hobe da ez iraultzea eta lurra bere horretan uztea. Egin behar dugun lana errazteko adina landu, ahal den eta arinen eta nahikoa da. Askoz ere emankorragoa izango da lurra irauli gabe.\nHonela diot nire \u201cBIZI BARATZEA\u201d liburuaren 38. orrialdean: \u201cGaur egun, hala ere, lurra irauli gabe lantzeko joera hedatzen ari da. Lurrak berezko egitura du, mailaka eta geruzaka antolatua. Maila bakoitzak berezko bizitza du eta mailak iruliz gero bizitza hori zaildu eta eragotzi daiteke.\u201d\nBeraz aitzurrarekin axal-axalean mugitu eta nahikoa izango duzu. Lantze honen neurria urte sasoiaren eta eguraldiaren araberakoa izango da. Zeuk hartuko diozu tamaina.\n"}
{"id": 640, "question": "4x3ko negutegia daukat. Jakin nahi nuke, bueltan, kanpotik zolda belarra landatzeak on egingo dien barruko tomateei. Mila esker", "answer": "Zolda-belarra laguntzaile oso ona da eta mesede asko dakartza bera dagoen inguruko landare jende guztiari. Tomatearen kasuan bi lan bereziki sustatuko lituzke: loretik fruitua emateko erlastarrak eta erleak erlarriko ditu, batetik, eta bestetik, lurra aberasteko erabili dezakezu. ARGIAn argitaratu nuen artikulu honetan ikusi dezakezu nola egin: http://www.argia.eus/argia-astekaria/2494/fruitua-nahi-zolda-belarra-jarri.\nZolda-belarra bi lan hauetarako hobe legoke berotegian barruan kanpoan baino, nahiz eta kanpoan ere lagundu. Lurrari laguntzeko, hala ere, berdetan moztu eta lurrari ematea litzateke onena.\n"}
{"id": 641, "question": "Kaixo Jakoba.\r\nIzpilikuaren gaineko erreportaia idazten ari naiz, baina zoratzear nago. Kontua da, ez dudala inon euskaraz dagoen ganorazko dokumenturik edo entziklopediarik aurkitzen. Nire asmoa da, Izpiliku fina, Astaizpilikua eta Labandin landareen morfologia ( osagai aktiboak eta abar) eta bakoitzak dauzkan ezaugarriak/ gaitasunak azaltzea. Ez dakit zuk horren inguruan idatziren bat izango duzun, edo jakingo duzun horri buruzko entziklopedia edo kontsulta-liburuak non aurki ditzakedan. Dagoeneko, liburutegira, Euskaltzaindiara eta hainbat liburundendatan bilatu dut, baina alferrik. Euskaraz ez dago halakorik.\r\nEskerrik asko aldez aurretik, zure erantzunaren zain.\r\nOndo izan.\n", "answer": "Arrazoi faltarik ez duzu. Nik ere ez dut izpilikuei\u00a0 buruzko ganorazko informazioa euskaraz duen dokumenturik ezagutzen. Egin beharra dago hori ere\u2026 Nik argia astekarian idatzi izan dut sendi horri buruz, hona: http://www.argia.eus/argia-astekaria/2464/pesia-eta-zirimola, http://www.argia.eus/argia-astekaria/2235/3000, http://www.argia.eus/argia-astekaria/2514/euliskea, baina zuk eskatzen duzunerako ez dizute asko lagunduko.\n\r\nEa bada zeuk sortzen duzun eta denontzako onura hori ekartzen\u2026\n"}
{"id": 642, "question": "Kaixo Jakoba:\r\nLarrosa daukat balkoiko loreontzi batean. Pentsatuta neukan kimatzea martxoan, baina ikusi dut adaxka berriak ateratzen hasi zaizkiola.  Komeni da kimatzea? eta nola kimatzen da larrosa?\r\n", "answer": "Arrosaondo edo arrosa landare mota asko dago: igokariak, lorealdi luzekoak, urtean behin besterik loratzen ez direnak\u2026 Lorontzian baduzu, arrosaondo motza eta lorealdi luzekoa izango dela pentsatzen dut. Hauek martxoan inausteko esaten dut, baina esateko era bat da. Garrantzitsuena kimu berriak azaltzen direnean egitea da. Honek izerdi berria mugitu dela adierazten du. Izerdi honek di-da batean itxiko ditu inausketan egingo dizkiozun zauriak.\nInausketa egitea komeni da arrosaondoa lahar-edo igokaria delako (kiwia, mahatsa, etab. bezala). Arrosaondo motz hauek jeneralean txertua izaten dute oinean. Txertu horren gainetik 2-4 adar indartsu izatea komeni da. Hauek mozten dira, motz, asko jota arrabete luze utzita. Honela arrosaondoa beti gaztea, berrituta, indarrean izango da, eta loreak ere sendoagoak izango dira.\nLan hau bezain garrantzitsua da ongarritzea. Loraldi oparoa nahi baduzu, eman jaten. Eman eta eman. Ongarri organikoa onena: simaurra, luarra edo konposta. Eta ongarriketa udaberrian eta udan errepikatu.\n"}
{"id": 643, "question": "Kaixo Jakoba,\nAtzo, Otsagabian, landareei musikak egiten dien eraginaren gakoa \"harmoniak\" direla erran zenuen. Nere zalantza zera da: harmonia (musika sortzean erabiltzen diren soinuen konbinazioa eta egiturak) edo harmonikoak (soinu bat entzuten dugunean, batera entzuten ari diren bertze soinuak) dira landareei eragiteko gakoa?\u2028\nEsker mila", "answer": "Gai honen inguruan saio eta esperimento mordoa egin izan da eta egiten ari da. Ni ez naiz jakitun, baina batetik eta bestetik iritsi izan zait harreman honen eraginaren berri. Iruditzen zait nik esango nizukeen edozer baino gauza interesgarriagorik erraz topatuko duzula. Eta zeure iritzia moldatzen duzunean gu denoi irakasteko eskatuko nizuke, jakinmin handia dago eta. Mila esker!!"}
{"id": 644, "question": "Kaixo Jakoba!!!\r\nBizkaian kokatua dagoen Arrieta herritik idazten dizut zalantza bat galdetzeko. Auzokide batek tirabeke ilarraren hazi batzuk oparitu zizkidan eta orain bilatu dut tartetxo bat ereiteko. Irakurtzen ibili naiz eta leku gehienetan diote ilarrekin hazitegiak egitea ez dala gomendagarria geroko aldaketa ez dutelako ondo eramaten. Hazi hauen ereitea zelan egitea gomendatzen diguzu??", "answer": "Zuzenean baratzean erein behar dira. Egia da ilarrak arazoak ditu batetik bestera aldatzerako garaian. Ahal duzun azkarren erein. Ilarrentzako sasoi onena ilgora da."}
{"id": 645, "question": "Egun on Jakoba:\r\nBizkaiko Zalla herriko baserritarrekin hitz egiten, zera diote:\r\n\"El d\u00eda del Angel, 1 de Marzo, se hace a todas las lunas\"\r\nBerdin ilgoran edo ilbeheran, egun honetan ereiten omen dituzte beti piperra eta tomatea. Hazitarako kipulak jarri ere.\r\nEgun horrek, ilargiarekiko berezitasunik daukan jakin nahi nuke.\r\n", "answer": "Hasteko kontuz erligioarekin hain lotutako esaerekin. Hortik dator, baita ere, \u201cilbeherako ostirala ilgora da eta ilgorako ostirala ilbehera\u201d delako esaera. Aingeru horri mirariren bat egin arazi nahi zaio urtero\u2026 Hotzean pentsatuta martxoak bat sasoi berriaren hasiera gisa har daiteke: egun argia asko luzatu da, udaberria laister dator eta neguari lotutako hotza, iluntasuna eta abar atzera uzten ari garenaren irudipena dugu. Era berean udako landareetan pentsatzeko sasoia ere bada eta aipatzen dituzun ereintza horiek egitekoa ere bai. Ilgora izan edo ilbehera izan ereitearen hori, aspaldiko esaera batek ederki laburbiltzen du: \u201cizan ilzahar, izan ilberri, emaiozu hazia eguraldi onari\u201d. Ilargiak badakigu eragina baduela, baina miraririk ez du egingo. Lana ondo egitea da garrantzitsuena.\nHonoko testu hau idatzi nuen behin martxoko ilargiari buruz. Lurrari begira daudenen gogoak biziberritzen dituen bezala, baita itsasora begira daudenena ere:\nMARTXOAN ARRAINETA\n\u00a0\nGarai batean, negu partean, errioan eta itsasbazterrean arrantzatzen zen batik bat. Orain ere, errioko angularen arrantza urriko ilargi berria baino astebete lehenagotik hurrengo martxoko ilargi berriaren ondorengo astebetera arte burutu daiteke.\nMartxoan, behin neguko itsasoaren zakarrena pasata, urrutiragoko arrantzara ateratzen ziren. Arraineta konstelazioan gaude eta giro aldaketak arrain migratzaileak dakartza. Martxoan berdela, eta gero antxua, hegaluzea etab.\nGarrantzitsua da martxoko ilargia. Ilargi berrialdiaren lehen egunetan, untzi itxura du, adarrak goruntz... Untzietara! Dei egiten duela dirudi.\nIsis jainkosaren ohorezko jaia, Egipton lehenik, gero greko eta erromatarrek beregatanua, itsasoratzeko sasoi honi ekiteko deia zen. Martxoaren 5ean jainkosa itsasora karreatzen zuten \u201cCarrus navalis\u201d deiturikoan. Itxuraz \u201ckarnabal\u201d hitzaren jatorria horixe da. Kristauen Ama Birjina da Isis.\nZenbat Isis-Ama Birjin ote daude gure untzi, portu eta itsasgizon eta emakumeen otoitzetan?\n"}
{"id": 646, "question": "Argazkiko landarea nola ugaldu dezakedan jakin nahiko nuke: haziekin balitz nola lortu haziak, zuztarra lurperatuz, zuztarra moztu ta sustraituz...\r\nZeintzu behar dituen jakin nahiko nuke ere.\r\nEskerrik asko zuen denboragatik eta egiten duzuen lanagatik.\r\nOngi izan\r\n", "answer": "Landare honen izena Euryops pectinatus da, bitxilore horia edo bitxilore grisa. Landare gogorra eta emankorra da. Lorontzian edo lurrean jarri dezakezu. Lorontzian bizi bada janaria ugari eman. Nahiz eta lehorteari aurre egiteko gai izan, lurrari erabat lehortzen ez uztea da onena, bestela loraldia zapuzteko arriskua izango da. Inausketa udazkenean egin behar da, forma trinkoari eta beteari eusteko. Orduan moztutako adarretatik aldaxkak kendu eta horiek erabiliko ditugu ugaltzeko. Muturreko 2-3 hosto txikienak utzi eta beste guztiak kendu ondoren lurretan sartu hostoetaraino edo uretan jarri, sustraiak emandakoan lurrean landatzeko."}
{"id": 647, "question": "Zein ordenatan egin behar izaten dira, bata eta bestea? Eta zenbateko denbora-tartea utzi behar izaten da?", "answer": "Nik nahiago izaten dut lehenengo ongarritu eta ondoren karetu. Udazkenean ongarrituz gero neguan lurrera sartuko da. Gero neguan karetu, Kareak ongarria mugitzea dakar lurrean eta horretarako ongarria ondo asentatua izatea komeni da. Batetik bestera gutxienez ilargi bat utzi, hilabete bat, alegia. Gehiago bada ez da ezer gertatzen. Tartea laburragoa bada arazoak izan daitezke."}
{"id": 648, "question": "Egunon Jakoba,\r\nipini ahal ditzakezu berriro satorrak uxatzeko modu batzuk? Nik zepoak erabiltzen ditut baina... pazientzi askoz", "answer": "Nahikoa lan ematen digu bai lurpeko lagun honek. Alde egin arazteko intsusa (Sanbucus nigra) edo tartikua (Euphorbia lathyris) irakinez egindako urak botatzen zaizkio zuloan, egin berria denean hobe. Bestetik, satorra uxatzeko era errazagoa bada: metro eta erdiko burdinezko hagatxoak behar dira. Erdia lurrean sartu eta beste erdia airean geratzen delarik. Kanpoko horren muturrean buruz behera plastikozko botila sartu buruz behera. Haizeak botila dantzatzen duenean honek dardara eragingo du eta lurpean ere bibrazioa sortuko da. Hau ez dute batere gustuko eta inguru horretatik alde egingo dute.\nEa bada honela lortzen duzun...\n"}
{"id": 649, "question": "Lur zati bat eskuratu berri dut. Urte bete bat darama ezer landatu barik, baina oso lur askea da. Merezi al du iraultzea laiekin edo nahikoa da aitzurrarekin mugitzea?", "answer": "Zerorrek esan duzu dena: lur askea da. Honelakoetan hobe da ez iraultzea eta lurra bere horretan uztea. Egin behar dugun lana errazteko adina landu, ahal den eta arinen eta nahikoa da. Askoz ere emankorragoa izango da lurra irauli gabe.\nHonela diot nire \u201cBIZI BARATZEA\u201d liburuaren 38. orrialdean: \u201cGaur egun, hala ere, lurra irauli gabe lantzeko joera hedatzen ari da. Lurrak berezko egitura du, mailaka eta geruzaka antolatua. Maila bakoitzak berezko bizitza du eta mailak iruliz gero bizitza hori zaildu eta eragotzi daiteke.\u201d\nBeraz aitzurrarekin axal-aalean mugitu eta nahikoa izango duzu. Lantze honen neurria urte sasoiaren eta eguraldiaren araberakoa izango da. Zeuk hartuko diozu tamaina.\n"}
{"id": 650, "question": "Noiz batzen dira fruituak arbolatik? ", "answer": "Kiwia (Actinidia sinensis), gure lurretan ez da arbolean bertan heltzen edo umatzen. Arbolean utziz gero hotz handiak hastean biguintzen hasiko litzateke, baina denak batera, eta konturatzerako usteltzen ere bai. Kiwia jasotzeko edo gordetzeko nahi baduzu ahal den helduena baina izotzak harrapatu gabe batu behar da. Jeneralean urriaren amaieran edo azaroaren erdia aldera. Eta iraupen luzeagoa izan dezaten ilbeheran.\nBatutakoan toki ilun, fresko-hotz eta egurastu batean zabal-zabal eginda jarri. Garrantzitsuena hori da: argirik ez hartzea, tenperatura ahal den eta baxuena eta airea berritzea. Gero heldu arazi nahi dituzunean, helduta dagoen beste frutaren batekin (sagar, banana...) ontzi edo poltsa hermetiko batean itxita jarri."}
{"id": 651, "question": "Arratsalde on, Jakoba. Ikastolan proiektu zientifiko bat burutzen ari gara, sendabelar eta medikamentuei buruz. Gustatuko litzaiguke antibiotikoak sendabelar batekin alderatzea, baina ba al dago landarerik bakteriak hil ditzazkeena? Mila esker!", "answer": "Nik ezin dizut galdera hori erantzun. Ni ez naiz landareek gure osasunean duten eraginaren gaietan jakitun. Hori sendagileren bati galdetu beharko diozu.\nHala ere maiz entzun eta irakurri izan dut landare askok badituztela osagai \u201cantibiotikoak\u201d: tipulak, kurkumak, baratxuriak, oreganoak eta abar.\nEa suertea dezuten eta proiektua ondo burutu dezakezuen.\nAmaitzean idatzi mesedez eta guk emaitzak zabalduko ditugu.\n"}
{"id": 652, "question": "Veza soloari buelta eman osteasn ortuariak landatu edo erein baino lehen karea dantzatzea egoki?", "answer": "Veza deitzen duzun hori Vicia sativa dela uste dut. Gazteleraz veza eta arveja deitzen zaio. Euskaraz zalkea eta duela gutxi esan didatenez txirta.\nLekaduna da zalkea, beraz lurra nitrogenoz aberastu egiten du. Bere ostean ondoen etorriko diren ortuariak hostoa aprobetxatzen diegunak dira: eskarola, zerba, letxuga, ziazerba...\nKareari dagokionez, jeneralean nitrogeno asko dagoen lurretan mesede handia egiten du. Dantzatu lasai. Nahi baduzu errautsa, kareharri xehetua edo kare bizia edo hila.\n"}
{"id": 653, "question": "Lehengo egunean eguzkilore lehor bat oparitu zidaten (argazkia atxikita) eta jakin nahi nuen nola lor dezakedan egoera honetan mantentzea (azkenean hosto guztiak galdu gabe eta lorea ximurtu gabe) eta nola jar dezakedan zintzilik etxeko ataritik. ", "answer": "Eguzkilore lehorraren etorkizuna beti bera da, zeuk ederki asko agertu duzuna: ximel-ximel egin, loreko hazi guztiak harrotu eta hosto guztiak galdu. Lehnxeago edo geroxeago hori gertatuko da. Nire ustez ilbeheran moztuz gero gehiago iraungo du. Bestetik non jartzen den ere ondo pentsatu eguzkiaren argiak azkar erreko du. Lehorrean eta ahalik eta argi gutxien hartzen duen tokian jarrita luzeago iraungo du.\nNola jartzearena beste upeleko sagardoa da. Hortan iaioa den baten bat izango duzu urrutira gabe: iltze, puntapax, lokarri, alanbre\u2026\n"}
{"id": 654, "question": "Egunon Jakoba!\nBa al da gurean Cal\u00e7ots deritzana jartzerik. Eta hala bada, zein da ereiteko garairik egokiena? Behar bereziren bat du landare honen zaintzak?\nGu zehazki O\u00f1atin bizi gara.", "answer": "Cal\u00e7ota, lurreztatutako tipula da. Tipula burua landatzen da, orain lehortuta dauzkagun buruak, Irailaren hasieratik azaroa bitartean. Goiko muturra moztu eta landatzen dira, ilada artean 80 zm. eta buruik burura 30 zm.. Buruaren erreserbetatik kimu berriak etorriko dira, 5-15 tarttean buruko. Kimu hauek hazi ahala lurreztatu behar dira. Eta honela lortzen da tipula gero eta luzeagoa izatea, porruaren itxurakoa. Lurpean egonda zuritu egiten da eta bere dasta findu. Burua jarri dugunez bi urtekoa izango da udaberrian eta zildu, loratu eta hazia emateko joera azkar piztuko zaio, eta beraz luzeetsi gabe jaten hasi. Otsaila_martxoa da han barazki honen sasoia.\nIkasketa batzuk Catalunyan egina naiz, baina garai hartatik gaurko egunera gauzak asko aldatu dira. Ondoko informazioa Atxondoko Biezko Baserriko Aner lagunak eman dit. Berak \u201cBlanca gran tardana de Lleida\u201d deritzan aldaera erabiltzen du, Catalunyan sonatuena. Lehen tipula gorriak ere egiten ziren. Euskal Herrirako tipulina egiteko erabiltzen den \u201cBabosa\u201d aldaera proposatzen du berak.\nBehar bereziak bi: batetik janari asko eskatzen du, aurrez eskuzabal ongarritutako lurra nahi du eta, gogoratu, tipula da: tipulak lur motela, astunak, buztintsuak eta urasetutakoak gorrotatzen ditu. Lur harroak maite ditu. Lur tontorrak egin eta alboetan landatu edo koskatan igo... Baina kontutan izan gero lurra eman eta eman lurrak bere bueltan geratzeko modua beharko duela...\n"}
{"id": 655, "question": "Zer komeni da egitea geranioei neguan ongi irauteko eta udaberrirako berriro apain edukitzeko? Kimatu? Egarri greban ipini? Barrura sartu?", "answer": "Bi aukera daude: irailaren amaiera aldera aldaxkak kendu eta landatu. Landatutako hauek eta geranio amak babesera eraman. Etxeko egutera aldeko hormaren kontra edo antzeko toki batean jarri. Barrura inola ere ez sartu, nahi baduzu aterpe ireki batean. Azken aukera honetan pixka bat ureztatu. Neguan berez ez dute asko behar.\nBigarren aukera, geranioak bere horretan, orain dauden bezala babesera eraman. Udaberrian, martxoaren hasiera aldera, izerdi berriarekin aldaxkak moztu eta landatu.\nKimatu nahi izanez gero, bi kasuetan udaberriko izerdiarekin kimatu.\n"}
{"id": 656, "question": "Egunon Jakoba, Urriak 22-23-an Sagardoa egiteko asmoa degu, Ilargiari begira egun egokiak diren jakin nahi nuke. Botilaratzeko orduan ere zein garai den onena jakin nahi nuke ilargiari begira. Eskerrik asko aldez aurretik", "answer": "Nire iritziz honelako lanak egiteko ilbehera da egokiena. Sagardoari gehixeago kostako zaio etortzea baina luzeago iraungo du. Botilaratzeko ere ilbehera aukeratu, inolako zalantzarik gabe. Sagardoak dantzatu ederra hartzen du botilaratzean eta hobe da ilbeheraren apaltasunean egitea. Egun ekaiztsuetan eta haizetsuetan ez nuke nik lan hori egingo. Hotzak, aldiz, lagundu egiten duela esango nuke, sagardoa garbiagoa, ama gutxiagorekin, izango da.\n"}
{"id": 657, "question": "Landareei buruzko proeiktu bat egin behar dugu, eta pentsatu dugu baratza moduko bat egitea. Horretarako, landare ezberdinak landatu behar ditugu baino ez dakigu nondik hasi.\r\nLana burutu ahal izateko landareak azkar hazi behar dira,horretaz gain, landarearen zati desberdinak jaten ditugu azaldu nahi diegu . Adibidez, patata (sustraia), etab. Gainera, loredunak eta loregabeak bereizi nahiko genituzke.\n", "answer": "Galdera zehatzago azaltzea eskertuko nuke. Ulertzen dudanez eskolan egin nahi dezute baratzea, ezta? Haurrentzako, alegia. Noiztik noizera arteko denbora dezute? Ikasturte osoa badezute buruan inolako arazorik ez dago. Nahikoa denbora badezute. Hasteko ereiteko haziak eskuratuerraz eta azkar etorriko diren landareak sortzeko (azenarioa, perrexila, baba handia, ilarra, errefaua, ziazerba, uraza...) Bina baita landaretxoak ere, hauek azkarrago etorriko dira: tipula, porrua, eskarola, zerba... Baita landare zatiak ere landatu ditzakezue: marrubia, baratzuria, patata...\nLandareen zati desberdinak baliatzeko aukera handia dago: sustraiak (azenarioa, errefaua, erramolatxa...), tuberkuluak (patata, boniatoa...), hostoak (zerba, ziazerba, eskarola, uraza, aza...), loreak (orburua, kuiatxoak, azalorea, brokolia...), fruituak (leka, tomatea, piperra, alberginia, kuiak...), haziak (babarrunak, artoa...) eta abar\nLoredunak eta loregabeak bereizte nahi hori ez dut ulertzen. Loratu aurretik eta loretu ondoren baliatzen ditugunak? Loretu behar dira lorea bera, fruitua edo hazia aprobetxatuko diegun landareak. Baina loratu, loratu landare guztiak loratzen dira. Hostoa edo sustraia kendu nahi diegun landareak garatu, tontortu eta loratzeaa ez da komeni, ordea.\n"}
{"id": 658, "question": "Kaixo Jakoba;\n\r\nAzak jan-jan eginda daukoguz, ez dakigu ze xomorrok; arrak, bareak... Zer uste dozu izan daitekeela? Zelan aurre egin izurriteari?\n\r\nEskerrikasko,\n\r\nLaster arte.\n\r\nOier", "answer": "Seguruenera azaren harra da, ohikoena Pieris brassicae da. Tximeleta zurizta bat da, hostoen azpiko aldean arrautza hori-laranjak multzoka jartzen dituena. Sistema onena harrak jaiotzen direnean behatz artean zanpatuz lehertzea da. Aza sail handia baduzu beste nolabait moldatu behar. Bada bere aurka egiten duten liztor (Apanteles glomeratus), erle, armiarma eta abar, beraz hauek erakarriko dituzten beste landareak dauden tokien inguruan landatu azak: tipula, erromeroa, salbia... Harrak sortu orduko \u201cBacilus thuringiensis, 24\u201d produktuarekin tratatu, ahal dela harak berak bustiaz; naturala da, harraren beraren gaitza zabaltzen duzu.\nIzurrite honi aurrea hartzeko beste trikimailu bat ere bada, BIZI BARATZEA liburuaren 89. orrialdean azaltzen dudana: azaren gainean eta lurrean bere artean garoa (Pteridium aquilinum) jarri. Tximeleta arrautzak jartzera hurbiltzen denean uxatu egiten du.\n"}
{"id": 659, "question": "Kaixo Jakoba, limoiondoari ez dakit zer gertatzen zaion, argazki batzuk bidaltzen dizkizut. Ea zer egitea komeni den.Eskerrik asko!", "answer": "Argazkiak ez du informazio gehiegirik ematen, baina saiatuko naiz. Itxuraz limoiondoa (Citrus x limon) kartzelan bizi da, lorontzi batean, alegia. Ontzia txikitxoa izango da. Fruitu arbolak hazteko ontzi handia jarri, HANDIA. Limoiondoari eguzkia gustatzen zaio, ahalik eta gehien izan dezan saiatu. Ureztaketa zaindu, erraz drainatzen diren lurrak atsegin ditu. Eta etengabe ongarritu, hilero edo bi hilabetetik behin ongarri organiko ona (simaur zaharra, luarra...) jarri lurraren gainean.\nKontutan izan: ontzietan bizitzen diren landare guztiak ahulagoak dira, eta gaitzek eta izurriteek errazago erasotu eta kaltetzen dituzte.\n"}
{"id": 660, "question": "Kaixo Jakoba, noiz izan leike garairik egokiena intxaurrondoa tokiz aldatzeko? Eta nola?", "answer": "Intxaurrondoak (Juglans regia) hostaia galtzen du. Soiltzen diren espezie guztiak bezala udazkenean edo neguan aldatu behar da abendutik hasi eta otsaila bitartean. Guza bat bakarra izan kontutan: izotza izateko beldurrik ez dadila izan egun horietan. Landatzeko zuloan lurra harrotu egiten da eta izotz handia badator lurreko tarteetan barrena sartu eta sustraiak izoztu ditzake.\nNola egin? Landarea ahal den lur guztiarekin mugitu behar da. Ateratzerakoan ahal den eta sustrai kopuru handienari eta ahal bada oso-osorik eutsi. Sustrai handiak mozten badituzu, landareak zaputzaldia izateko arriskua izango du eta urte batzuetan agian buelta eman ezinik egongo da. Sustraietako zauri handiak babestu: salda bordeles pixka bat ontzi batean jarri, ur ttantta batzuk erantsi, ondo nahasi eta ore edo pasta antzeko horrekin busti zauriak. Hostaia berria ateratzen hasten denean asu urarekin ureztatzen baduzu alde ederreko indarrean etorriko da."}
{"id": 661, "question": "Iepa Jakoba.\nItziar naz, Errigoititik. Lehen pinudia izandako 14000 metro2tan intxaurrondoak jarri gura doguz. Etxean berez hazitako intxaurrondo emankor batetik haziak hartzea pentsatu dot, eta gero sortuko litzakezen landareak ez mendatu edo eztitu. Zer irizten deutsozu?\nBestetik, zein sasoitan erein behar dodaz? Eta zenbat denboragarrenean landatu?\nEskerrik asko.\n", "answer": "Hazitik sortzeko ama eta aita behar dira: aitak polen hautsa zabalduko du eta honek amaren lorea ernalduko du. Amak emango du fruitua, intxaurra. Hazi horretatik sortutako landareak ez dira inoiz erabat amaren edo aitaren berdinak. Baten antza, bestearena edo bien ezaugarrien nahasketa izango du.\nEtxeko hazitik intxaustia edo intxaurraga sortzea ondo iruditzen zait. Zeuk ezagutzen duzu inork baino hobeto etxeko hori\u2026 Eztitu edo mentatu gabe denek ez dute forma berdina ez intxaur berdin-berdinik emango baina naturalagoa izango da...\nHonetarako intxaurrak bildu bezain pronto geruzatu edo estratifikatu. Ipurdian zuloak dituen ontzi batean (egurrenko kaxa bat, lorontzi bat...) erreka-hondar edo hare geruza bat jarri gainean intxaur geruza bat, gainean harea... Honela ontzia bete arte. Kanpoan eduki hotzetan eta euritan, lehortzen bada ureztatu. Otsailean atera eta erein, bestela bertan ernetzen utzi eta martxoa-apirilean atera eta landatu.\nOnena intxaurrondoa gero biziko den toki berean sortzea dela esanten da. Sustrai lodikote nagusi bat ematen du eta tokiz mugitzen dugunean jeneralean sustrai hau moztu egiten da. Hazia muintegian edo baratzean eginez gero ahal den azkarren jarri behin betiko tokian, lehen edo bigarren urtean.\nKontutan izan: buztin lur motelak ez ditu atsegin eta behar bezalako tartea eman landare batetik bestera, gutxienez hamar bat metrokoa...\n"}
{"id": 662, "question": "Kaixo Jakoba. \r\nNere galdera da ea noiz komeni den batzea kalabazak. Ea egun apropos batzuk dauden.", "answer": "Nire iritziz, kuiak , kurkubiak eta abar (Cucurbita, Legenaria eta beste generoetakoak) jasotzeko baldintza nagusia fruitua ondo heldua eta azala zaildua eta akatsik gabekoa izatea da. Ondoren Ilargiari begira jarrita nik beti ilbeheran eta fruitu egunetan jasoko nuke. Aurtengoan, adibidez, urriak 24, 25 eta 26."}
{"id": 663, "question": "Baratzea txomin belarrak irentsia daukat (oxalis), hamaika aldiz jarri naiz balde batera landare honek sortzen dituen bulbo guztiak botatzen baina alperrik. Landare altuentzako arazo handirik ez du sortzen baina barazki baxuenei ez die hazten uzten. Zer egin nezake honen aurrean? ", "answer": "Txomin-belarra, Lekeitio-belarra, Bermeo-belarra, barrabas-belarra, barrabasa, potox-belarra, potro-belarra... Zenbat izen ote ditu belar honek? Denak belar txarra edo gogaikarria dela adierazten dutenak. Izen zientifikoa Oxalis latifolia du.\nOso zaila da baratzetik kentzea, erabat kentzea ezinezkoa dela esango nuke. Herbizida kimikoak erabilita lurra erabat kutsatuko duzu eta denbora luzez bertan sortutako ezer ezin jan. Rotabatorra da bere lagun handiena, aipatzen dituzun lurpeko erraboilatxoak ebaki eta zabaltzen ditu. Nik uste dut barrabasarekin ezikusiarena egin behar dela eta ugari dagoen tokietan landare altuagoak izango direnak jarri eta ttikiak jartzeko edo haziak egiteko lur garbia erabili.\n"}
{"id": 664, "question": "Egunon Jakoba.\r\nAri zara asteotan hau sasoi ona dela adaxka edo eskejeetatik landare berriak sorteko eta abar. Nik hierbaluisatik (ez dakit euskarazko izenik baduen) atera nahi dut, baina ez dago modurik. Bestetik landare honek oraintsu eman dituen loreetatik ateratzen diren hazi txiki horiek ereinda, zer?", "answer": "Nik ez dakit beste izenik baduen, guk luisa-belarra deitzen dugu Aloisya citriodora. Luisa-belarraren adaxkak egiteko ahal dela lehengo urteko adarra eta urteko kimua hartu. Zuzenean landatzea da onena, lur beltz harroa eta erreka-hondarra nahasi. Aldaxkari mutturreko heren bateko hostoak bakarrik utzi. Azpiko aldeko bi herenak soildu, labana batekin goitik behera arrastan azala zauritu eta aldaxka ebaki dugun zauria zanpatu. Soildutako zatia lurpean jarri eta ondo zanpatu. Dilista ura prestatu (uretan jarri dilistak, ernetzen direnean ur eta guzti txikitu) eta berarekin ureztatu. Aldaxkak plastiko garden batekin estali daitezke, giro hezeari eusteko.\nBeste era bat ere badago landarean sortzeko: landaretik moztu gabe adarrean zauritxo horiek egin eta lurra jarri inguruan poltsa batean bilduta edo, errazago, adarra makurtu eta lurretik pasa arazita.\nHazitik landarea lortu duen inor ez dut ezagutzen eta ez dut inoi entzun. Hala ere, saiatu eta landarerik sortzea lortuz gero jakinaren gainean jarri, denok ikasi dezagun.\n"}
{"id": 665, "question": "Zer komeni zaie kanpoko landareei harrak ez sortzeko? Eta ez lizuntzeko? Aldez aurretik mila esker.", "answer": "Galanta galdera!! Guk nahi ez badugu ere beti sortuko da harren bat. Arazoa harrak gehiegi ugaritu eta izurrite bihurtzen direnean sortzen da.\nHasteko zein landaretaz ari garen jakin behar da. Eta ondoren zein harra den. Har guztiak gero, metamorfosia egin ondoren, intsekturen bat bihurtzen dira: kakalardo, euli, tximeleta\u2026 Har bat landare batean kaltegarria da eta bete batean ez. Horrexegatik zein landare eta zein har\u2026\nOrokorrean harrentzako tratamentu onena Bacillus thuringiensis da. Harren gaitza bat da eta beraiei ez beste inori ez die erasotzen, landareak garbi geratzen dira, berehala jateko moduan eta lurra ere ez da kutsatzen.\nLizunarena... Hori bai jakin beharko genuke lizuna zeri deitzen diozun. Izan daiteke onddoren batek sortutako zurina gaitzaren zantzua eta ondorioa. Baina baita beste zerbait ere. Beraz galdera hau zehaztu beharko zenuke taxuzko erantzuna eman ahal izateko.\n"}
{"id": 666, "question": "Egunon, galdera bat Jakobarentzako, mila esker: aurtengo lorekin zer egin? Baratzan nik loreak zaintzen ditut, jakin nahi nuen zer egin beharko nukeen aurtengo lorekin: kosmos, calendula, alheli, margaritak. Moztu, kendu? Eta beste galderatxo bat: orain ze lore jarri ditzaket? Beti hazitik hasten naiz, mila esker.\nGarbi\u00f1e\n", "answer": "Aipatzen duzun lore bakoitzak bere bidea du: kosmosa (Cosmos bipinnatus, seguruenera) urteko landarea da. Urtero berritu behar duzu, alegia. Ilena edo baltsamu-belarra (Calendula officinalis) botatzen dituen hazietatik bera berritzen da. Gazteleraz alhelia dena euskaraz ahuntz-praka edo julufraia da (Cheiranthus spp), jeneralean bi urte bizi ohi da, baina gehiago ere iraun dezake. Hau ere hazitik ugaltzeko oso erraza da. Margarita deitzen duzun hori zein izan daitekeen ez dakit. Gehiago zehaztu beharko duzu...\nOrain negu-udaberrirako lorean jartzeko sasoia da; batzuk aipatzeagatik saiatu udaberrian lorea emango duten erraboilekin, adibidez: idi-bihotza edo tulipa (Tulipa spp), hiazintoa (Hyacinthus spp), lilipa edo nartzisoa (Narcissus spp), irisa (Iris spp), fresia (Freesia spp), azpelarra (Crocus spp)..."}
{"id": 667, "question": "Holandatik ekarritako tulipan erraboil batzuk erregalatu dizkidate. Noiz landatzen dira? Bitartean, nola gorde behar dira?", "answer": "Tulipanak edo idi-bihotzak (Tulipa spp) freskura maite dute. Urteko parte bero eta lehorra, uda eta udazkena lo igarotzen dute. Lurpeko erraboila udazkenaren erditik aurrera esnatuko da. Erraboilan pilatutako erreserben bizkar emango du Lorea. Ondoren lorea zimelduta hostoak luzatuko ditu eta berriro erraboila erreserbez osatu. Berriro uda lo pasa eta hurrengo udazkenean esnai.\nTamainan egin duzu galdera, Maria Paz, oraintxe da erraboilak landatzeko sasoia.\nUrtetik urtera gordetzeko, lurrean bertan utzi edo behin hostaia zimeltzen denean, uda hasieran, lurpetik atera eta ondo lehortu ondoren ontzi batean jaso, toki fresko, ilun eta lehor batean."}
{"id": 668, "question": "Egun on, Jakoba\r\nAurten indaba gorria hazia hirutan erein  behar izan nuen. Lehenengo bietan urtez urte izandako indabaz baliatu izan nintzen, eta kale.\r\nAzkenik, hazi berria erostea erabaki nuen, eta primeran.\r\nIndaba-haziek denborarekin indarra galtzen dute? Horixe galdera", "answer": "Indaba edo babarrun haziak (Phaseolus vulgaris) hazi guztiek bezala berritu egin behar dira. Urtea joan eta urtea etorri etxekoen artean soilik gurutatu badaitezke, pixkanaka ahultzen joango da. Ez da normala, hala ere, urte batean erabat zapuztea\u2026 Beste arazoren bat izan ote daitekeenaren susmoa hartzen diot.\nHorrenbestez, urtero ez, baina biz edo hiruz behin kanpotik ekarri hazia eta bostetik edo lautik bateko proportzioan nahastu etxekoari. Landareen ezaugarriak nahastu egingo dira eta indartu. Gure amona Joxepa zenak zioen beti \u201curak ekarritako\u201d hazia gehitzeko. Gorago ohitutako hazia zailduagoa dago, baldintza okerragoetara jarria; eta hobeagoetara, behera eramanez gero errazago emango du."}
{"id": 669, "question": "Arratsaldeon Jakoba: Aurrekoan irratsaiora nire Nafarroko limoiondoaren argazkiak bidali nizkizun eta esan zenuen kotxinilla zuriaren ikaragarrizko izurritea zegoela. Tabako belarrakin tratamendua egitea aholkatu zenidan, nere galdera hau da: zigarro edo puroekin egin daiteke? edo belarra behar du izan. Ze proportziotan egin beharko nukeen ere azalduko bazenit eskertuko nizute. Eta bukatzeko honekin lotura bait du, amona mantangorrien larbak erosi berri ditut (oraindik jasotzeke) entzun eta ikusi bait dut onuragarriak direla kotxinilla eta zomorro txikiak jaten dituztelako. Tabako belarran tratamendua martxan jartzen badut egokia da mantangorriak limoindoan zabaltzea ala ez? Mila esker eta zorionak egiten duzun lan handiagatik.", "answer": "Nikotina da tratamenturako erabiliko duguna. Beraz, aipatzen dituzun horietako edozein egokia da, zigarro, puru edo belar. Gaur egun hain hedatua den \u201cliatzeko\u201d tabakoarekin egitea oso erraza da. Hau da nire ustez eraginkorrena den formula, \u201cBizi Baratzea\u201d liburuan azaltzen dudana:\nTabakoa eta xaboia,\nintsekuen aurkako nahasketa on bat. \nMastekatzekoa, adibidez, 100 gramo tabako. Litro erdi bat alkohol eta beste hainbeste ur nahastu eta tabakoa sartu. Hamabost bat egunez beratzen utzi. 100 gramo xaboi neutro gogor birrindu eta 10 litro uretan urtu. Tabako ura eta xaboi ura nahastu.\nHona hemen, erraz askoa, intsektu egoskorrena ere aurre egin eta gailentzeko intsektizida naturala. Euli, har, beldar, arkakuso, zorri, zimitz, kotxinilla... argi ibili! Deskuidoan intsektuak izurrite bilakatu badira, zuzenean nahasketa horrekin tratatu. Erasoari izurrite esaterik ez bada, tratatzeko, erantsi beste 20 litro ur. Intsektuak ez baditu garbitzen, landareak ondo garbitu arte astero tratatu.\nNikotinak intsektu guztiak erasotzen ditu, baina batez ere harrak, azal ahulena dutenak. Beraz mantangorrien harrak tratamentuak egin ondoren zabaltzea hobe litzateke.\n"}
{"id": 670, "question": "Kaixo Jakoba!Zumarragan dudan baratzean ahabia eta masusta gorria sartzekotan nabil eta hauek noiz aldatzeko garairik egokiena noiz den jakin nahiko nuke. Negu aldean entzun dut baina noiz komeni den?", "answer": "Ahabia (Vaccinium myrtillus) eta masusta gorria. Pentsatzen dut masusta gorria mugurdiari (Rubus idaeus) deituko diozula. Masusta izenarekin ikaragarrizko zikulusaltsa sortu dugu, eta ez dakigu oso ondo zein fruituz ari garen laharrarena (Rubus fruticosus), marugatzearena (Morus spp) edo mugurdia.\nAhabiak eta masusta gorriak, biek hostaia galtzen dute neguan. Horixe duzu aldaketa egiteko sasoi onena. Udazkenaren amaiera eta neguaren hasiera. Ahal izanez gero ilbeherako eguna aukeratu. Garrantzitsuena izotz beldurrik ez den egunen batean egitea da. Aldaketa egindakoan sustraiak harrotutako lur artean geratuko dira eta izotz gogor samarra eginez gero barruraino sartu eta sustraiak kaltetzeko arriskua dago. Aldaketa egiterakoan landarearen inguruko lurra ondo zanpatu, beti ere."}
{"id": 671, "question": "Kaixo Jakoba. Zuhaitzak aldatzeko sasoia dela irakurri berri dizut; nire limoiondoa lekuz aldatzeko ere garai ona al da? Ontzi handi xamar batean daukat, baina haizeak etengabe botatzen zuela-eta, Gabonez geroztik paretaren kontra daukat estu-estu. Ez dut lurrik baina eskatuko nuke lur pusketa bat hura landatzeko. Zer iruditzen zaizu?\n", "answer": "\u00a0\nKaixo Ana. Zuhaitzak eta fruitu-arbolak aldatzeko sasoian gaude, bai. Negu partean hostoak galdu eta soiltzen direnak, aurten dugun eguraldia dela-eta, egokiena otsail amaierako ilbeheran egitea litzakete, otsailaren 18tik martxoaren 3ra.\nAldiz, negu partean hostajeari eutsi eta jantzita jarraitzen dutenak, zure limoiondoaren gisan, udaberri aldera aldatzen dira. Aurten apirileko ilbeheran egitea gomendatzen dizut, 13tik 26ra bitartean.\nLimoi on!\n"}
{"id": 672, "question": "Kaixo Jakoba. Zein litzateke garairik onena haritz gazte bat eta pago gazte bat transplantatzeko? Biak bost bat urtekoak dira. Bestalde, bi urte inguruko urki bat daukagu balkoian, eta mendian dugun sail batera eraman nahi dugu, noiz komeni da egitea? Eskerrik asko!\n", "answer": "Kaixo Ekaitz. Hiru zuhaitzak neguan soiltzen dira, hostajea galdu egiten dute. Nahiz haritza (Quercus robur), nahiz pagoa (Fagus sylvatica), nahiz urkia (Betula pubescens) aldatzeko sasoia bera da: negu-neguko ilbehera, aurten urtarrilaren 24tik otsailaren 4ra bitartean. Neguko geldialdia baliatzen da landaketa lanak egiteko. Ahal duzun azkarren egin, beti ere izotza izateko beldurrik ez den egunetan. Hotz handia bada, landaketa egindakoan sustraien gaineko lurra ondo zanpatu eta simaur berri mordoxka bat jarri gainean, lurreko zirrikituetatik hotza sar ez dadin. Ahaztu gabe: landatutakoan zuhaitzaren lepoan lehen zuen maila berean jarri lurra.\u00a0\nZuhaitzentzat betiko bizitokia aukeratzerakoan kontuan izan: ur gehiena urkiak behar du, pagoak ere ura eskertuko du; haritza, aldiz, lur lehorxeagoan ere moldatuko da.\u00a0\n\u00a0\n"}
{"id": 673, "question": "Kaixo Jakoba. Posible al da golden sagar zuhaitzetan eta irasagarrondoetan dauden sagarrak eta irasagarrak ez usteltzeko zerbait egitea euli zurien kontra? Mila esker.\n", "answer": "Kaixo Joselu. Nire ustez euli txuriak ez du zerikusirik fruituak usteltzearekin. Eulitxo horrek hostoetan egiten du kaltea: eztena sartzen du eta izerdia zurrupatu. Era berean hondakin gozo bat uzten du, gero onddo beltz batek erasoko diona. Eraso horren ondorioz dena beltz agertuko da eta hostoak ezin izango du bere lana taxuz bete, hau da, argiaren energia erabiliz landarea hornitzeko jakiak sortzea. Geruza beltz hori fruituetan ere azaldu daiteke, baina ez da usteldura izango. Agian, usteldura baten gainean euli txuriak ikusi dituzu, baina usteldura beste zerbaitek sortua izango da. Beraz bi gauza dira usteltzea eta eulitxoa. Ea bada usteldura horiek zerk sortzen dituen asmatzeko gai garen. Argazkiren bat edo bestelako informazio gehiago bidaltzerik bai?\u00a0\n"}
{"id": 674, "question": "Kaixo! Badira bi hilabete ziento bat porru sartu genuela gure baratze kaxkarrean; hainbat aholku irakurri eta hainbat laguntza jaso arren, porruak landatu genituen bezain ziztrin daude. Belar txar batzuk dituzte inguruan (gaztelaniaz aros izenekoak), eta ezinean. Argazkietan garbi ikus dezakezu\u2026 Zer egin dezakegu? Saiatu gara belar horiek kentzen baina ezin dira sustraitik atera! Eta gainera zure liburuan uzteko diozunez\u2026 Laguntzerik bai?", "answer": "Kaixo Olga. Arrazoi osoa duzu, argazkiko porruek itxura ziztrina dute.\u00a0\nNik egoera horren jatorria izan daitekeen arrazoi aukera esango dizut, eta irtenbidea zerorren esku dago. Zuk aipatzen dituzun landare \u201cbelar\u201d hori ilarrondokoa da (Arum maculatum) baina sapelarra ere ageri da (Stellaria media) eta azenario batzuk ere tartean badirela esango nuke (Daucus carota). Eta bai, porruari belar artea gustatzen zaio, hezetasun zalea baita. Garrantzitsuena lur fresko eta sakona izatea da, eta erruz simaurtua; simaur edo luar zaharrarekin. Argazkian ikusten dudanez lurra hala-moduzkoa da. Ilarrondokoa agertzeak ere lurra sakonean ez dela prestatu adierazten du. Eta amaitzeko, hilabete pare bat izateko, gorabeherak gorabehera, ez daude hain txarto... Hurrengoan, ahal baduzu, ekainaren amaiera edo uztailaren hasieran aldatu.\n\u00a0\n"}
{"id": 675, "question": "Kaixo Jakoba. Errenterian dugun baserriko lursailean menda-belar ugari ateratzen da. Eremu horretan dauden menda-belar eta osinak gutxitzeko zer egin dezakegun jakitea gustatuko litzaiguke. Informazio edo aholkurik baduzu guretzat?\u00a0\n", "answer": "Kaixo Javier. Menda-belarra aipatzen duzunean menda zuria edo astamenda deitzen denaz ari zarela iruditzen zait, hau da, Mentha suaveolens. Bai menda hori bai asuna (Urtica dioica) etxekoak ditugu. Gure aldamenean bizitzera ohituta daude. Biei nitrogeno asko eta hezetasun handia duten lurrak gustatzen zaizkie. Nitrogenoa geuk ematen diegu: simaur, luar, kaka eta oro har usteltzen ari den edozein hondakin organiko.\r\n\u00a0\u00a0 \u00a0Beraz bi landare horiei aurre egiteko lurra aldatu beharko genuke. Lan zaila. Errazagoa da moztuz saiatzea. Biek ala biek lurpean sustrai lodietan jasotzen dituzte erreserbak. Maiz moztuz, hilean bitan eta ahal izanez gero ilgoran, erreserba horiek agortzea lor daiteke, eta agur menda, agur asun...\n"}
{"id": 676, "question": "Kaixo Jakoba. Etxe pareko lizarrak nahi baino gehiago ari dira hazten goraka eta mozteko garai ona zein den jakin nahi nuke. Eskerrik asko. \n", "answer": "Kaixo Be\u00f1at. Lizarra mozteko sasoi onena udaberria da. Izerdi berria indarrean dakar eta zuk egingo dizkiozun zauri horiek di-da batean orbaindu eta itxiko ditu. Horretarako sasoiaz gain zauriak edo ebakiak ondo egitea ere garrantzitsua da. Nik otsaileko ilbeheran edo martxokoan egingo nuke lan hori. Beste aukerarik ez baduzu eta garai horretan ezin baduzu egin, apirileko edo maiatzeko ilbeheran egin.\n"}
{"id": 677, "question": "Kaixo. Orain hiru urte argazkietako limoiondoa oparitu zidaten. Ontzia erosi eta hiru lekutatik ekarritako lurrez bete nuen. Han sartu nuen landarea. Oso ongi hazi da, indarrez. Baina fruitua ematean arazoak ditu.\nAzken bi urteetan, loreak ekarri ditu eta itxuraz ongi hartu ere. Baina, limoiak oso handi egin baino lehen, ilun kolorea hartzen dute, eta azkenean lurrera erortzen dira. Ez dut uste zorri arazorik denik, tratatu izan baitut horren kontra. Beste zerbait izan behar du. Erremediorik badu?\nOngi izan.\n\n", "answer": "Kaixo Juan Jose. Landarea indarrean dagoela ikusten da. Bera bizi eta puja politak emateko gai da. Bina lorea ernaldu eta fruitua ezin ekarri. Arrazoia jatena falta dela esango nuke. Horri erantsi hosto batzuen itxura. Argazkiren batean argi ikusten da: hostoaren ertzean berdamena galdu gabe du, baina barru aldean, hostoaren bihotzeko zainen aldean marra horiztak ageri dira. Horrek nitrogeno eskasia adierazten du. Erremedioa ez da zaila: ontzi handiagoan aldatu, ahal duzun handienean. Lur aberatsa jarri: baratzeko lur beltza, hondarra eta simaur zaharra heren bana. Gero, udaberritik udazkenera, hilean behin, oihal batean ardi-simaurra edo luarra bildu eta urez betetako ontzi batean sartu. Ura belzten denean horrekin ureztatu. Bukatzeko, ontziari platerik ez jarri azpian, soberan den urak erraz alde egin dezala. Hemendik pare bat urtera argazki berriak ikusiko ditugu...\n"}
{"id": 678, "question": "Kaixo Jakoba! Aurten sagar urtea dugu gurean, sagar urtea dugunez! Sagarrondoak lepo beteta dauzkagu. Hori dela eta, sagardoa egiteko sagar biltzea noiz komeni da egitea? Ba al da horretarako garai egokirik, lortu nahi dugun sagardoari begira? Jakina, dagoeneko, lurrera erorita ere badago sagar mordoa, horiekin zer egin? Lehenbailehen bildu, dolarera bota eta sagardoa egiten hasi?\n", "answer": "Kaixo Inazio. Aurten bada, bai sagarra. Ez denean, baina denean bada, asko da. Kontuz sagar kargarekin adarrak hautsi gabe: hagaiak eta txardango kirten luzeak jarri makulu lanetan.\n\r\nBilketarako heldutasuna da kakoa. Garai batean, gure amona Joxeparen sagardotegian, sagarra erori ahala biltzen zen. Sagastian ez zen, sekula, hagarik dantzatzen. Sagarrondoa ez zen moiltzen, hagaka jo eta sagarrak eraitsi edo jaisten. Garai hartan, hamabost egunero pasatzen ziren sagastitik eta lurrean zena jaso. Heldutasuna, bere lurrun eta zapore gorenak, lurrera erori denean ditu. Horrek bai sagardoa!\n\r\nGaur egun, heldugabe, berde eta gordin sagarrondoa moildu eta dolarera! Bildualdi bakarrean sagasti osoa jasoa. Eta, porru-hazi ederrak! Halakoa izango da sagardoa. Gaur bertan lagun batek esan dit, sagardogileak sagarra juxtu heltzen hasten ari denean moildu eta eramateko. Sagardo argia eta freskoa egin nahi omen duela. Arina eta nahi den guztia egingo du sagardoa, baina sagar gustua ez dio berehalakoan harrapatuko.\n\r\nBi mutur horien artean erabaki beharko da sagarra noiz bildu.\n\r\nDagoenerako lurrean dagoen sagarra, sagar txoroa da: gaitzak jotakoa, harjoa duena... Horrekin zizarra egiten zen lehen. Dolarean jo eta muztioa hartzitzen ari zen artean, alkohol pixka bat zuenean edan. Sagardo berriaren irrikia asetzeko, sasoiko lehen gaztainekin eta sardina zaharrekin batera.\n\r\nNahi izatera, sagar txoro horiekin muztioa egin eta pasteurizatuta jaso daiteke. Baita dultzea, konfitura edo marmelada eginda ere.\n"}
{"id": 679, "question": "Kaixo Jakoba, zer gertatzen zaie gure azaloreei? Baratzean hasi berriak gara eta alferrik galduz gero nahigabe ederra hartuko genuke. Eskerrik asko. \n", "answer": "Kaixo Intza. Nire iritziz bi arazo uztartu daitezke azalorearen koba edo buru honetan: tenperatura gorabeherak eta gaitza. Zulotxo eta arrasto gorri horiek buruaren tontorrean azaltzeak izotzaren azioa izan daitekeela dio. Ur tantak bildu, eta gero hotzak ttanttak izoztu eta horiek azalore fina erre. Erreduretatik gaitza sartzea erraza da, batik bat giro epelak badira, aurten bezala. Beraz ahal bezain azkar jan eta goza. Eutsi baratzeari!\n"}
{"id": 680, "question": "Kaixo Jakoba! ARGIAko azken aldizkarietan agertutako sendabelarren gainean galdetu nahi dizut. Badakit tokian tokiko espresioak daudela eta belar ezberdinek izen bera eraman dezaketela, baina neuk ezagutzen dudan txitxare belarra latinezko Tanacetum parthenium izango litzateke, eta zuk aldizkariaren 2.318. zenbakiko argazkian Artemisa vulgaris (belar mina) izenarekin azaltzen duzuna bera da. \nEz dakit Matricaria parthenium eta Tanacetum Parthenium berdinak diren eta zenbait lekutan Artemisa abrotanum ere txitxare belar bezala ere ikusi dut. Nahaste izugarria dut familia horrekin. Argitzea bai ote?", "answer": "Kaixo Pili. Egia da, izenak eta izanak nahasten ditugu. Txitxare-belar edo zizare-belar izena landare askorena da. Aipatzen duzun argazkikoa Artemisia vulgaris da, ez Tanacetum parthenium. Artemisiak lore grisaxkak ematen ditu, Tanacetumak, aldiz, larranbiloa edo kamamilaren antzekoak.\nCompostae edo lore elkartu edo konposatuak dituzten landareen familia hori ikaragarria da. Elkarrengandik bereizi eta bere sendagaitasuna ezagutzen hasteko nik dakidan bide motzena Pio Font i Quer maisuaren Plantas medicinales, El Diosc\u00f3rides renovado liburua da.\n"}
{"id": 681, "question": "Kaixo Jakoba! Etxerako ekoizten duen baserritar txikia naiz, eta kalitatea ikaragarri estimatzen dudanez, saiatzen naiz dena ekologikoan egiten, Oraindik denbora gutxi daramat eta zalantza askorekin egiten dut topo. Horiekin lotuta, hiru galdera egingo dizkizut: \nBi urte inguruko sagar landareak ditut aurrez pinudia izandako tokian sartuta. Lurra nekatu samar dagoela deritzot, ez baitira asko hazten. Satsik ez dudanez, zein mineral klase bota niezaioke?\nAdarrak kimatzea txarra dela aditua dizut; hala ere, adarrak okertzea komenigarria da?\nGaixoa sartuta daukan gaztaina landareak hesoletarako iraupen aldetik gorabeherarik badu?\n", "answer": "Kaixo Xabier. Pinudiak lurra erabat azidotuta uzten du eta horri buelta eman behar zaiola iruditzen zait. Horretarako satsa baino hobea da karea: pHa bere onera ekarriko du eta lurrean bertan kateatuta dauden elikagaiak askatuko dira.\nAhal izanez gero sagarrondoei adarrik ez kimatu. Okertzea naturala da, eta fruta emateko teknika egokia.\nGaitzak jotako gaztainondoaren egurrak ez du zertan makalagoa izan behar hesoletarako. Zuhaitza eraitsitakoan materiala zein egoeratan dagoen ikusiko duzu. Iruditua \u2013ihartu, bigundu, harrotu eta beratu antzekoa\u2013 edo alferrik galdutako zatiren bat badu gupidarik gabe kendu.\r\n\u00a0\n"}
{"id": 682, "question": "Kaixo Jakoba. Mandarinondoa erosi genuen aurrekoan, Elgoibarretik Azkarate bidean eguteran daukagun lursailean (itsasmailatik 400 metrora) landatzeko asmotan. Entzuna dizugunez, fruitu-arbolak ilbeheran landatu behar dira. Zer aholku emango zeniguke? Lekua egokia al da mandarinondoarentzat?\n", "answer": "Aupa Aitziber. Ezagutzen ditut Elgoibar inguru horretan laranja, limoi eta mandarina eder askoak ematen dituzten arbolak. Lagun batzuen etxekoak dastatu berriak ditut.\nLandarea bere ontzian erosiko zenuten, noski. Bada, mandarinondoak bezala neguan hostajeari eusten dioten landareak aldatzeko sasoia laster da, martxoa aldeko ilbeheran.\nAholku parea: toki ahal den egutera, epel eta babestuenean aldatu, eta neguan babestu. Hegoaldera begira dagoen horma baten kontra litzateke egokiena. Hormak beroari eusten dio eta babesen bat jartzerakoan errazagoa da. Estalkiren bat jarriz gero landarearen gainera ez bota, egitura batekin landaretik gora eutsi eta beti enborra oihal lodiz bildu, hotzak landarea erretzen badu ere enborrari bizirik eutsi eta hortik berritu dadin.\n"}
{"id": 683, "question": "Kaixo Jakoba. Zure artikulu bateko fotoa ikusita, behin, Dublinetik pasieran nenbilela, egin nuen beste batez oroitu nintzen, eta horra fotoa! Badut gainera galdera bat: etxeko balkoian cissus bat jarri nuen horman gora ondo igotzeko moduan. Geroago loreontzi berean jazmina jarri nuen txirikordaturik, bestearekin batera gora joan zedin; eta ondo hazi ziren, baina jazmina ximeltzen eta igartzen hasi zitzaidan eta orain cissusa bera ere bai. Zer izan liteke, kokoren bat, orientazio txarra?\n\n", "answer": "Kaixo Jon, eta eskerrik asko argazkiko asmo dotorea guregana-tzeagatik. Zure balkoikoari buruz, orientazioa kaxkarra balitz hasiera beretik azalduko litzateke arazoa. Kokoren bat izanez gero beste sintomaren bat ere bai agertuko: lizun, arrautza, har, beldar... Bi landare igokari horien gaitza loreontzia bera izan daitekeela iruditzen zait. Cissusa bezala jazmina, biak aseezinak dira. Etengabe puja berriak luzatu eta hazi egin behar dira, bestela akabo. Eta loreontzia muga da, elikagai mugatuak ditu. Bi landare elkarren ondoan egoteak egoera txartu besterik ez du egiten. Elkar akabatu arteko onik ez dute izango. Ahal izanez gero bakoitza loreontzi banatan jarri. Eta elikadura zaindu: urtero ahal den neurrian luberria eman, axalekoa behinik berritu eta simaurrez ongarritu. Era berean, neguan ez beste, ureztatzen duzunero urari ongarri kimiko dosi txiki bat gehitu, berdetarakoa, hostajea indartzeko likidoa, onena. Hori egiten baduzu ondo ezkonduko direla iruditzen zait. Noiznahi gose punttua pizten zaizunean, lore-ontziko bikotearekin gogoratu... Eta jaten eman.\n"}
{"id": 684, "question": "Arratsalde on, Jakoba. Lehenik eta behin, eskerrik asko Argian astero egiten duzun ekarpenarengatik. A ze nolako euskara darabilzun! Eta zenbat ikasten dudan! Gure ingurumen \u201cberdea\u201d beste begi batzuekin ikusten dut irakurtzen zaitudanetik. Eta eremu horretan gure nortasunari atxikitzeko bidea egin ere... Kontua zera da: udarako baratze txiki bat atontzen dugu etxean; larunbat batez tomateak landatu, eta astelehen arratserako horitu edo zurituak zeuzkaten gehienek hostoak. Tomateak eman zizkidan baserritarrari gauza bera gertatu zaio sorta bereko aleekin, piper eta letxugekin ez ordea. Zer ote? Ureztatze sistema automatikoa jarri dugu aurten. Goizeko eta arratseko zazpietan oren erdi ureztatzen du hodi zilotuak. Simaurrarekin \u2013behi gorotzez eta iratzez osatua\u2013 ongarritu genuen lurra aste bat lehenago. Eta \u201cbelar txar\u201d direlakoak atera ez daitezen oihal sendo batekin estali lurra. Gorrinarentzat goiztxo eta agudotxo, ez? Zer egin? \n", "answer": "Kaixo Garazi, galdera interesgarria. Gorrina ez da, ezta gaitz edo izurriterik ere. Nire ustez arazo fisiologiko bat da argazkian ageri dena. Landareari ez dio ezerk eraso, aldiz irauteko eta bizitzeko arazoak ditu. Nik uste, arazoaren jatorria bi hauetakoren bat edo bien batura da: ur gehiegia edota simaur berria eta behar bezala ondu gabea izatea. Ea zer deritzozun, esango didazu. Ongi izan.\n"}
{"id": 685, "question": "Bi urtez ibili naiz intxaur beltzaren \u2013juglans nigra\u2013 hazietatik \u2013intxaurretatik\u2013 zuhaitz berriak sortu nahirik, baina bat bera ere ez zait atera. Azalduko dizuet zein bide segitu dudan: intxaurra irail edo urri aldean, heldua dagoenean alegia, zuhaitzetik jaso. Azaroan lurpean sartu, bost bat zentimetroko sakoneran, eta gero noizbehinka ureztatu, haziak hezetasun egokia izan dezan. Bide berbera erabili dut bertako intxaurrondoaren haziekin \u2013juglans regia\u2013 eta arrakasta erabatekoa izan dut. Entzuna daukat intxaur beltzaren haziak zailak direla ernetzeko. Ea argibideren bat ematen didazuen. Mila esker.\n", "answer": "Iepa Xabier. Geruzatze teknikarekin egin ezak saioa. Urak alde egiteko moduko zuloak dituen ontzia (zurezkoa onena) eta erreka-hondarra eta lur beltza nahasketa (10-2 proportzioa) behar dituk. Ontzian hondarra, intxaurrak, hondarra, intxaurrak... geruzaka jarri, bukatzeko hondarra jarri lodi. Ontzia kanpoan eduki, toki fresko edo hotz batean; ito gabe baina hondarrari beti heze eutsi. Intxaurrak jango lituzketen animalietatik babestu, sare batekin edo dena delakoarekin.\n\r\nTeknika honen oinarria haziak ez lehortu, eta pixkanaka udaberrian ernatzen lagunduko dion hezetasuna barneratzea da. Ernatzean adi ibili, azaldu ordurako muintegira edo baratzera pasa, bestela baten eta bestearen sustrai eta enbortxoak nahaspilatuko dira.\r\nEsango diguk...\n"}
{"id": 686, "question": "Kaixo Jakoba. Aurren-aurrena, zorionak eta eskerrik asko egiten duzun lanagatik eta ematen duzun informazioagatik. Konposta nola egin litekeen jakin nahi nuke. Guk baserrian jan-hondarrak plastikozko ontzi batean botatzen ditugu, baina mindu egiten zaizkigu. Zerekin, non eta nola egin liteke konposta?\n", "answer": "Iepa lagun. Konposta, lur-ustela edo luarra hondakin organikoak hartzituz lortzen da. Hartzidura hori oxigenoa hartuz egin behar da. Ontzi itxi batean, horixe, airerik hartu ezinik oxigeno faltan itota, hartzitu beharrean mindu egiten da. Luarra edozein tokitan egin daiteke, hondakin organikoak (hostoak, belarrak, sukaldeko kondarrak...) metatu, tarteka-tarteka lur pixka bat edo aurreko eginaldiko luarra jarriz. Metro bete baino gehiago ez pilatu. Hezetasuna behar du baina euri batean edukitzea ez da komeni; nahi izatera estali, baina ito gabe. Hilean behin jiratu pila, aireberritzeko, eta behin sei bat hilabetetik aurrera erabiltzeko moduan egongo da, erraz igarriko diozu. Egokiena metatx2o horiek egiteko toki apropos bat eraikitzea da. Lur gainean, metro koadro bateko azalera eta 80 zentimetro garaiera duten hiru kaiola sailean, alde batetik erraz kendu eta jartzeko moduko oholez itxiak: bat betetzen, bestea hartzitzen eta hirugarrenetik luarra atera eta erabiltzen.\n"}
{"id": 687, "question": "Kaixo. Gaztelaniazko flor de pascua (zelan da euskaraz?) bat daukat. Hasieran zeuzkan hosto gorriak jausi zitzaizkion eta orain ez dira berriz ateratzen. Zer egin beharko litzateke ateratzeko? \n", "answer": "Kaixo Nerea. Euphorbia pulcherrima Pazko lorea deitu izan dugu eta poinsetia izenez ere topatuko duzu.\r\nAipatzen dituzun hosto gorri horiek ez dira benetako hostoak. Brakteak dira, adarraren punttaren punttako loreak inguratzen dituztenak. Loreen bueltan daude, haiek babestu eta intsektuak erakartzeko. Euphorbia genero honetako landareen loreak ttiki-ttikiak dira, baina \u201chosto\u201d gorri horiekin ikusgarri asko bihurtzen dira. Beraz, hosto gorriak landarea loratzera doanean soilik agertuko dira. Sekulakoa bada ere, ez da betiko jantzi.\n\r\nLandarea berdetan euste soila nahikoa lan izan ohi da. Toki argitsu eta epela behar du. Ura tamainan eman, hostoak ez busti eta lurra lehortu arte ur berririk ez eman.\n\r\nBerez udaberrian loratzen da, negua amaitzean. Horixe da kakoa, negua pasatzea. Pazko loreak neguko egun motzak zenbatzen ditu. Argi gutxiko 80 eta 100 egun artean igaro ondoren loretara joko du eta \u201chosto\u201d gorriak ireki. Naturalki martxo aldera egiten du, baina muintegietan loraldia eragin egiten zaio. Abuztuaren amaiera aldera eguzki orduak kentzen zaizkio, ilunpetan sartuz, horrela landareak negua iritsia dela usteko du eta urte amaiera alderako loratu. Eguberrietako txoroaldian eta euroaldian merkaturatzeko pronto.\n"}
{"id": 688, "question": "Ixil asko Jakoba. Landareekin soinutan egoteko jardueran nauzu. Enborrak eta adarrak astindu, hostoak zapaldu edota esku artean kraska karrakatu, belarriondoak petaloz ferekatu... Bai eta haizea eta zuhaitzen arteko esamesa amaigabe eta entziklopedikoa irakurri: zuhaize. Batzuek musika paratzen omen diote zenbait landareri, emankorrago haziko direlakoan. Iruditzen zait landareak ere aspalditik hasi zaizkigula haien musikarekin gu entretenitzen eta bideratzen. Landareekin egiten dugun larru edo azal jotze horretan, noraino ahal du landareak? Arbola koxkorra astintzea edota etxeko salako landare exotikoari hostoak igurztea edo abarrak tolestea... Maite al dute haiek, landareek? Guk bezain beste?", "answer": "Alex, fereka bat belarriondotik...\n\r\nLandareekin soinutan bada ere, egoteko jarduerak zailak zaizkidak. Landareekin soinutan ari hadi.\n\r\nZuhaitz eta haize. Zu haize. Gauza bera ez al dituk bada? Ez al ditek zuhaitzek adarrak mugituz haizea sortzen? Ez al ditek zuhaitzek haizetik bazkatu eta lurpeko, benetako zuhaitza elikatzen?\n\r\nLandareekin larrua jotzeko kontuari helduz: guk bezain beste maitatzen ote duten galderak berak min ematen zidak. Haiena bai maitasuna. Gurea? Gurea, larru berri bat jotze hutsaz ezerezten diagu, hiltzaile bihurtzeraino. Landareen maitasuna ez zegok larruan, ez duk azalekoa. Begiratu eta begiak itxi, usaindu eta aditu, darion musika entzun, urrutitik ukitu eta batez ere jan. Azala, zortena, begia, hostoa, lorea, fruitua, hazia... jan. Haren onena hire hoberena izango duk. Orduan zainduko hatzaio. Itsu motzetik ireki, goitik behera ireki hadi landareari.\n\r\nOrain hostoz jantziko duk, azalak eguzkitik babesteko; hi ere soineko horren pean jarri. Loratu eta fruitutuko duk; hik ken eta jan, loretik hobe, alde ederrekoak...\n\r\nUdazkenean, hostoak lurrera jolasera bidali eta biluzten duk; hik gauza bera egin.\n\r\nIdazle batek Jean-Jacques Rousseauren landareei buruzko idatziak irakurtzeko aholkatu zidaan. Suitzar ilustratuak idatzi zian: landareen jakintzak \u201carimaren bekatuak garbitzen ditu\u201d eta \u201cpasioen gar iskanbilatsuei aurre egiten die\u201d. Orri honetako neureak irakurtzeko ohitura baldin baduk, honez gero badakik: nik arimaren eta gorputzaren bekatuak eta pasioen garren zalapartak atsegin dizkiat. Landareak maitatzeko ezagutzen dudan era onena duk.\n\r\nBukatzeko, ilustratuak ahaztu eta landareen musika nahi baduk tori bi, nafarrak biak: Josetxo Azkonaren Arbola naiz, eta zuhaitza eta Ander Olaizolaren Baso baten egunerokoa liburuak hor zeuzkaagu, gu bezalakoen zain... Ez zegok horrelako Rousseaurik!\r\nAlex, ondoloin eta bizi. Pott.\n"}
{"id": 689, "question": "Kaixo Jakoba, 2.214 zenbakiko Erlikiaz erlikia artikuluan Lycium europeaum landarearen euskal izena hesilaharra dela diozu. Beste toki askotan, ordea, hesilaharra deitzen diote Rhamnus cathartica-ri, hau da, gaztelaniaz espino cerval deritzonari. Bi landareek izen bera ote dute? Hemen, Gipuzkoan, ba al dago Lycium-ik?\u00a0\u00a0\u00a0\n", "answer": "Iepa Jabier. Hesilaharra izena dela-eta, beste izen ugarirekin gertatzen den bera azaltzen duzu, ederki asko. Izen bat esan eta landare asko izan. Hori txarra edo ona den ez dut iritzi garbirik. Aberastasuna eta landareekiko gertuko hartu eta emana, baina baita nahasmendua ere, ageri da jokabide horretan. Gipuzkoan Lycium generoko landarerik baden ez dakit. Ea gure irakurleetakoren batek badakien eta esaten digun...\n"}
{"id": 690, "question": "Kaixo. Argituko zenidake nola lortu haginaren landarea haziak erabiliz? Hozkailuan gordeta dauzkat eta zenbaitetan ahalegindu naiz baina alferrik. Mila esker.\n", "answer": "Iepa, Maite. Haginak (Taxus baccata) berezitasun ugari du: pozoitsua da, dioikoa \u2013ale batzuk arrak eta besteak emeak\u2013, milaka urte bizi da... Euskaldunontzat zuhaitz mitikoa da eta Gipuzkoako ikurra da. Aparteko zuhaitz egiten dutenen arteko beste ezaugarri bat hazien zuntzen gogortasuna da. Honek ernatzea zailtzen dio, baina baita irauteko babesa eman ere.\n\r\nHaginaren hazi gogorra biltzen duen fruitu gorri likatsua landare guztiko zati jangarri bakarra da. Bestelako dena pozoitsua da: hostoa, azala, egurra, baita hazia bera ere. Fruitu jangarria gozoa da, oso gozoa. Honela animaliok eta batik bat hegaztiek jan eta barruko hazia gero oso osorik zirinetan bilduta sakabanatuko dute.\n\r\nHegaztiaren digestioak on egingo dio haziari: zuntz zakarrak erroetan urratu eta urdaileko azidoetan beratuko dira. Urradurak eta beratzeak ernatzeko behar duen ura hartzea erraztuko dute. Hori gutxi balitz, zirinetan bilduta botako du hazia, beste inork jateko tentazioak uxatzeko eta ernatzen denerako ongarri dosia eskuera duela.\n\r\nNaturala den bide honen antzekoa, ahal den antzekoena egiten saiatu behar zara. Hotzarena garrantzitsua da, bestela negua igaro gabe dagoela uste eta udaberrian ez da ernatuko.\n\r\nHona nire proposamena: udazkenean hazia bildutakoan, fruitu likatsua kendu eta hondarretan sartu. Hondarrez betetako ontzi hau kanpoan eduki lorontzi baten gisara, euriak bustitzen duen tokian, ahal bada, bestela tarteka ureztatu. Neguaren amaieran hazien erdiak atera, hondarrarekin nahasian eskuetan igurtzi eta egun pare batez ur epeletan beratzen eduki. Lur gozotan erein eta maiz ureztatu. Hazien beste erdia urtebetez hondarretan mantendu, lorontzia bailitzan ureztatuz. Beste erdiarekin egindako bera hurrengo udaberrian egin. Denetatik erdiak ernatzen badira kraxkitinka eta irrintzika hasi...\n"}
{"id": 691, "question": "Kaixo Jakoba. Iraila aldean lagun batek bere baratzean erakutsi zidan niretzat landare arraro samarra, besteren batek emana. Berak \u201ctomatina\u201d deitzen dio, eta jan egiten du. Baina niretzat ez dauka zer ikusirik tomatearekin. Fruituak bai, gorriak eta cherri tomatearen antzekoak ditu. Garaieran ia bi metro. Enborra behatz baten lodierakoa eta tomatearena baino egurtsuagoa da. Arantzak ere baditu, zentimetro bat ingurukoak, zapalak eta punta zorrotzekoak. Aleak, goitik behera txortan edukitzen ditu, baina ez tortoan. Ezker-eskuin, ilaran hamar bat ale. Hazia tomatearena bezalakoa da, baina askoz ere gehiago ditu. Neguan galdu egiten da baina udaberrian berriz behetik sortzen da. Ez dakit deskribapen honekin nahikoa izango duzun zer motako landarea den eta haren fruituak jangarriak diren esateko. Aldez aurretik eskerrik asko.\n", "answer": "Kaixo Juan Ramon. Nire ustez, deskribatzen duzun hori \u201ctamarilloa\u201d da. Hori da komertzialki duen izena 1970ean Zeelanda Berrian adoptatu eta zabaltzen hasi zirenetik. Patata, piperra, alberginia eta tomatearen familia amerikarrekoa da, Solanaceae. Izen zientifikoari dagokionez, Solanum betaceum da zabalduena baina ondorengo sinonimo guzti hauei lotua ere topatuko duzu: Cyphomandra betacea, Solanum crassifolium, Pionandra betacea, Cyphomandra procera, Solanum insigne, Cyphomandra crassifolia eta Cyphomandra hartwegi. Berari buruzko gorabeherak, besteak beste, ttiki.com/9398 web orrian topatuko dituzu, txukun asko azalduta. Lasai, jateko ona da, baina familia honetako kide guztiek bezala baditu alkaloide petral samar batzuk, bateren bati mesede baino kalte gehiago egin diezaiokeela, alegia... On dagizuela.\n"}
{"id": 692, "question": "Almeza bat (Celtis australis) eduki dugu etxean azken hamabost urteotan. Gasteizko parke batean hartu genuen hazia; tetra-brik batean eman zuen haurtzaroa; lorontzi txiki batera pasa genuen gero, batzuetan hotzez, bestetan egarriz\u2026 Egundoko kalamidadeak pasarazi dizkiogu gizajoari. Azkenean nahi gabe bonsaitu dugu, ez baitu metro erditik gora egin. Eta kontzientzia txarrak eraginda, amonaren baratzean landatu dugu. Zer espero liteke orain? Berreskuratuko al du galdutako denbora? Hartuko al du inoiz Madrilgo Prado museoaren aurrean dagoen almeza tantaiaren neurria?\n", "answer": "Kaixo Martin. Basaka ere deitzen zaio almezari. Orain zer espero daitekeen? Jar zaitez minutu soil batez haren tetra-brikean. Eta orain amonaren baratzean. Kartzelako ziegatik paradisura igaro da. Zer espero? Juxtu-juxtuan irauten egon denak bizi eta hazteko tokia topatu du. 25 metrotik gora ere hazi daiteke, beraz badu zer egina. Hasteko sustraiak botako ditu eta nahikoa jaki eta ur aurkitzen duenean etengabe gorantz joko du. Zu lasai, denbora ez du berreskuratuko baina honez gero beharko lukeen tamaina bai. Puja berriak nola luzatzen dituen ikusi eta ardatz bat indartu nahi izanez gero besteak kendu, gupidarik gabe moztu, gaztetan. Gero ezta ukitu ere, kontuz beraz non jarri duzun. Ea urte batzuk barru amonaren etxea hurbilegi dagoela eta hura bota beharrean zaren... Eta orain arteko torturen ordainetan pixka bat zaindu: simaurra eman, uda parte gorrienean ureztatu... Egia esanda ez du asko eskatzen. Zorionak almezari eta bioi.\n"}
{"id": 693, "question": "Kaixo Jakoba. Bidezkoa da etxe barruko eta etxetik kanpoko landareen arteko bereizketa egitea? Izan ere, berez naturan sortzen dira landareak, beraz denak dira etxetik kanpokoak, ezta?\n", "answer": "Kaixo Nerea. Landareak, denak zeuk diozun eran, kanpokoak dira, baina nongoak? Non da kanpo hori? Ez da gauza bera Larrabetzuko landare natural bat edo Tasmaniako bat. Espezie bakoitza bere baldintza ekologikoei lotua bizi da, toki bakoitzeko lurrari eta klimari, batik bat. Etxe barruetan urte osoan baldintza jakinak izaten dira, gutxi gorabehera: giro epela (15-25\u00ba artean) eta aire lehor samarra. Horregatik barruetan ditugun landareak naturan baldintza horiek ematen diren tokietatik ekarritakoak dira.\r\nEragin nabarmenena tenperaturak duenez, gehienak naturalki tropikoetakoak edo lurralde epeletakoak dira. Geurean kanpora aterako bagenitu neguko hotzekin ikaragarri sufrituko lukete. Era berean hemen kanpoan ondo bizi den landare bat, haritz bat kasu, etxe barrura sartuko bagenu ez litzateke luze biziko.\n"}
{"id": 694, "question": "Aupa Jakoba. Bizpahiru urtez ez ditugu kiwiak\u00a0 inausi, eta ondorioz sekulako adarje nahasia sortu zaigu eta sare horren gainean sortu dira fruituak. Beraz, bilduko baditugu adar horiek moztu egin beharko ditugu. Arriskurik izango al du orain mozteak? Esker aunitz eta izan ongi.\n", "answer": "Kaixo Nekane. Landareak mozteko urte sasoi okerrena da oraingo hau. Orain egiten diren zauriak negu osoan hor izango dira itxi gabe. Askoz egokiagoa da udaberria aldera izerdi berria datorrenean inaustea, orduan zauriak egin berritan konturatzerako itxi eta sendatuko ditu landareak. Kiwia biltzeko adar batzuk moztu beste aukerarik ez baduzu, egin ezazu, baina esandakoa kontuan izanda, hau da, behar-beharrezkoak direnak besterik ez moztu eta inausketa txukuna, landareak bere oneratuko dituena izerdi berriaren bor-borrerako utzi. Zeu ere bor-bor izango zara orduan eta kiwiak ahazteko arrisku ederra aurtengoan ere...\n"}
{"id": 695, "question": "Kaixo, Jakoba. Baserrian iaz atera genituen insignis pinudiak. Orain, garbiketa lanak egin ondoren landaketa berriak egin beharrean gaude. Sekuoia, Douglas izeia eta kriptomeria japoniarra gomendatu dizkigute. Ez dakit egokiak diren edo interes batzuei erantzuten dien gomendioak. Nik nahiago nuke bertako espezieren bat: haritza, ametza\u2026 Zeintzuk gomendatzen dizkiguzu?\n\n", "answer": "Kaixo Lukas. Zerorrek aipatu dituzu bi aukerak. Batetik, lurrak berak eskatzen duena, eta ematen. Haritza eta gaztaina etengabe berritzen. Urtetan pinudia izanagatik altsuma berriak bota eta berea duten lurra berreskuratu nahian. Bestetik, ustiatzaileak, \u201cbasozaleak\u201d nahi duena, etekin azkarraren bideari azkar ekin. Ez da azkarraren lana, ordea. Gomendatu dizkizuten koniferoak, hala ere, oso egokiak dira neure ustez. Insignisarenak egin du hemen, ez dugu gehiago ezagutuko. Bueltarik ez duen gaitza sartu zuten Bizkaiko herri batetik eta gorritzen-gorritzen, ahitzen ari dira pinu guztiak.\n\r\nBasoa neurea balitz denetik jarriko nuke: haritz eta gaztainondo, sekuoia, Douglas izeia eta kriptomeria, baina baita lizar, hagin, gerezi makatz, pago, ametz... Nahasketak onura besterik ez dakar: konpetentziak, badakizu, makalena ere bizkortzen du eta etekina denboran etengabekoa bihurtzen da: orain batzuk, gero beste batzuk, su-egurra dela, biomasa dela, zur-egurra dela... Hori bai, adi nori eta nola saltzen diozuen egurra ateratzeko baimena. Hortxe dago koxka.\n"}
{"id": 696, "question": "Kaixo Jakoba, galdera hauek egin nahi nizkizuke: Tolosaldean ondo ematen al du borraja landareak? Noiz\u00a0 aldatzen da? Zein baldintza behar ditu? Eta bestetik, mimosa etxe ondoan ez aldatzeko entzun izandu dut.\u00a0 Sustraiak oso luze eta sendoak al ditu ba? Aldez aurretik mila esker.\n", "answer": "Kaixo Regina. Borrajak oso ondo emango dizu. Klima arazorik ez du izango eta zenbat eta lur hobean jarri landare ederragoa haziko da. Udaberri hasieran erein edo aldatu. Ez du aparteko behar berezirik. Borrajak badu, ordea, ugaltzeko ikaragarrizko erraztasuna. Landareren bat loratzen uzten baduzu inguruak ederki kolonizatuko ditu. Hori, badakizu, ona bezain txarra izan daiteke...\r\nMimosa, berriz, urzale amorratua da eta hodietan sar daiteke. Gaur egungo hodi, horma eta abarrekin, ordea, ez dut uste azarorik sortuko lizukeenik. Badaezpada, baina...\n"}
{"id": 697, "question": "Yang tao pare bat landatuta dut, arra eta emea. Orain dela hiru urte emeak hogei fruitu eman zizkigun baina iaz eta aurten bat ere ez. Inausketa dela-eta arazoren bat dugula suposatzen dut. Enborretik ezker eta eskumara doazen adar nagusiak ere moztu beharko dira? Eskerrik asko.\n", "answer": "Kaixo Edorta. Kiwiaren jatorrizko izena da yang tao. Arra eta emea, lehen urteetan biak antzera inausi behar dira, eusteko jarritako egituran zabaltzeko. Lan horretan adar nagusi izango direnei mutur ahulak kentzea komeni da, urtetan fruta asko hazteko gai den egitura indartsua sortzen ari baitzara. Behin zabalduta, fruta emateko desberdin inausi behar dira. Arra lorea eman ondoren, beti, udaberrian sartuta. Haren lan guztia loreak ematea da, emearenak polinizatzeko; beraz neguan ez inausi, behin lorea pasatakoan baizik. Gero, hurrengo negua artean, adar berriak eman eta hurrengo urteko loreak prestatzeko nahikoa denbora izango du. Emea aldiz lorea eman aurre horretantxe inaustea komeni da, beti ere fruta adar nagusietatik bertan zintzilik izan behar duela pentsatuz. Honetarako, adar nagusi horietan adar motz eta ahulak utzi behar dira eta inausten ditugunak bi edo hiru begi utziz, horietatik hurrengo urtetan loreak eta fruituak emango dituzten adar txikiak sor daitezen.\n"}
{"id": 698, "question": "Kaixo Jakoba. Badakit gai hau irratian aspaldi ez dela aipatu duzula, baina ez dut gogoratzen nola kendu behar ditugun kanaberak. Guk moztu egin ditugu, baino horrela akabatzen al dira? Eskerrik asko.\n", "answer": "Kaixo Josune. Kanabera kentzea ez da erraza. Guk ikusten ditugun kanaberen antzekoak dituzte lur azpian, eta urtetik urtera landarea erruz zabaltzen da gero eta sail handiagoak bereganatuz. Lurpeko kanabera horiek elikagaiak hartu eta erreserbak pilatzeko baliatzen ditu. Kenduz gero landareari indarra ematen dioten erreserba horiek ahultzea da helburua, eta horretarako lur gainean dauden kanaberak eta sortzen dituen puja edo kimu guztiak, eman ahala, moztea da onena.\n\r\nKanabera bizi izan den saia berreskuratzea beste upeleko sagardoa da. Erabat agortzen, elkortzen baitu lurra. Lurra gorritu, azaltzen diren kanabera-sustraiak bildu eta lodi ongarritu beharko duzu.\n"}
{"id": 699, "question": "Kaixo. Argazkian ikusten duzuen landarea handi xamarra egin zaigu. Bestalde, beheko hostoak galtzen ari da eta ez dakigu zer egin landarea kontserbatzeko. Goreneko hostoak moztu? Orain egin daiteke? Eskerrik asko. \n\n", "answer": "Kaixo Xabier. Diefenbakia bat da zuen landare hori. Argazkian garbi ikusten den eran, ontzi txikia du eta hor dagoen lurrean eskuera duen janariaren araberakoa hazi da. Landare guztiek bizitzeko etengabe hazi egin behar dute eta zeureak elikagaiak mugatuak izaki hosto kopuru jakin bat mantendu dezake. Ondorioz, hosto berri bakoitzeko zahar bat galduko du, gutxi gorabehera. Hostaje handiagoa izateko ontzi handiago batean jarri behar da, eta urari ongarri likidoa erantsi, pototan saltzen den hori eta \u201clandare berdeentzat\u201d jartzen duen horietakoa.\n\r\nMuturra moztuta, beheragotik erraz berrituko da eta kendutako kimuak landare berriak sortzeko beste ontzi batean landatu, aise itsatsiko dira. Bestetik, itxura ederrekoa dago eta beraz bizi den tokia aproposa du. Bejondeizuela.\n"}
{"id": 700, "question": "Aupa Jakoba. Aurrean dut duela gutxi ilenaz idatzi zenuen artikulua. Duda bat sortu zait horretaz: ukenduak egiten direla diozu... Nola egiten dira, ez ilenenak bakarrik, baina, oro har, ukenduak?", "answer": "Kaixo, Pablo. Ukenduak egiteko era errazena eta zabalduena da hau, batez ere belarrak eta landareen zati bigunak erabiltzen direnekoa. Belarrak, olioa eta argizaria dira osagaiak. Belarrak sendagaiak ditu, olioak sendagai horiek hartzen ditu eta argizariak gorputza ematen dio ukenduari.\r\nLitro bat oliba olio, 125 gramo argizari eta belarrak, berdetan 300 gramo inguru eta lehorrak 60 gramo. Belarrak kazola batean jarri eta olioz estali. Olioa ahal den irakin apalenean hiru bat orduz eduki (belarrekin batera sustraiak edo azalak izanez gero zortzi ordura arte eduki daiteke). Ondoren iragazi eta olioari argizaria erantsi eta bertan urtu. Ondo nahastu, berriro iragazi eta potoetara. Hoztu ahala loditu, gogortu eta erabilitako landare nahasketaren araberako kolorea hartuko du.\n"}
{"id": 701, "question": "Kaixo lagunok. Gaztainondo txiki bat daukat loreontzian eta lurrean sartu nahi nuke, oraintxe bertan egin dezaket ala otsail aldera arte itxoin behar dut? Eskerrik asko eta hurrena arte. \n", "answer": "Kaixo, Ima. Loreontzian hazitako landareak noiznahi aldatu daitezke, landarea oso-osorik mugituko baitugu: adarje eta sustraije guztia. Noiznahi, baina baldin eta oinarrizko betebehar batzuei iskin egiten ez badiegu. Loreontzian bizi den landarea ur gaineko bitsetan, ur-aparretan bizi da: lor onena, ongarriak eskuera, behar duenean nahikoa ur... Ima, zerorrek erantzun behar duzun galdera hauxe da: aldatuta jarriko dudan toki berrian gaztainondoak orain artean izan duen zaintza bera izango al du? Batez ere, ia egunero ureztatuko al duzu? Hala ere, urte sasoi okerrenean, bero-sapa-sargori-erre, aldatu baino, loreontzian mantendu ahal izanez gero, datorren negura itxaron eta otsail alde horretan aldatu.\n"}
{"id": 702, "question": "Kaixo lagunak. Schefflera bat daukagu etxean. Oso luze egin zaigu eta jakin nahi genuke nola eta noiz moztu, eta zer egin behar dugun mozten dugunarekin beste landare bat lortzeko. Eskerrik asko eta beste bat arte. \n", "answer": "Kaixo Marisa. Orain sasoi egokia da mozteko. Abuztuaren amaia artean, lasai nahi duzunean. Nondik moztu erabakitzeko, moztu ordurako kimu berria bota eta laster berriz ere gorantz joko duela kontuan izan. Hau da, hostaia multzoa eduki nahi duzuna baino 30-50 zentimetro beheragotik moztu. Mozten duzun zatiko adarrak banatu eta uretan sartu edo zuzenean lurrean jarri. Erraz itsasten da, baina hormona hautsez laguntzen baduzu alde ederrean etorriko zaizkizu. Uretan jartzen baduzu, sustraiak pixka bat garatu ordurako lurretara pasa. Aldaxka edo eskejeak zuzenean lurretan sartuz gero, honi beti heze eutsi eta toki epelean eduki, eguzki zuzenetik urruti. Lan hauek denak ilbeheran egiten saiatu.\n"}