log_speech-recognition-community-v2_dev_data_pl_validation_targets.txt

0
global czy local local tu i teraz funkcjonujemy w przestrzeni która jest przestrzenią osobistą gdziekolwiek państwo pójdą zabierzecie ze sobą jedną rzecz środek świata nasze mózgi ewoluowały w ciągu ostatnich niecałych trzech milionów lat powiększały się w sposób nieprawdopodobny i bezprecedensowy to jest sytuacja naprawdę pozbawiona precedensu dwa i pół miliona lat ewolucji i trzykrotne powiększenie objętości mózgu ale oczywiście nie chodzi tylko o objętość przede wszystkim o złożoność stopień złożoności naszych mózgów jest tak ogromny że mózgami ich nie ogarniemy zresztą proszę się nie niepokoić czasami podpowiadają mi słuchacze podpowiadają mi studenci a co będzie jeżeli tak dokładnie poznamy ten mózg że będziemy mogli o nim wszystko powiedzieć i pan będzie wiedział kiedy chcę zajrzeć do ściągi zanim to zrobię albo nawet o tym pomyślę proszę się nie martwić żeby jakiś rodzaj systemu opisać zero-jedynkowo a tak musielibyśmy go opisać żeby to było możliwe musimy mieć do tego opisu coś bardziej złożonego niż to co opisujemy przynajmniej o jeden rząd wielkości a ponieważ do opisu mózgu mamy tylko mózgi nigdy nam się to nie uda gaarder w świecie zofii pięknie kolokwialnie to powiedział pisząc że gdybyśmy mieli mózgi na tyle proste że można by je było zrozumieć bylibyśmy z tego powodu na tyle głupi że na pewno to nie udałoby się nam tak że proszę się nie martwić można się rozluźnić nie będziemy mówić o rzeczach ostatecznych aczkolwiek spróbujemy wyjaśnić sobie co to właściwie znaczy że my posiadamy mózg lokalny te niecałe trzy miliony lat ewolucji to oczywiście ewolucja naszego kladu czyli linii rozwojowej bo tak naprawdę człowiek w tym rozumieniu anatomicznie współczesnego człowieka jest smarkaczem ewolucyjnym myśmy się pojawili bardzo niedawno - tysięcy lat temu to jest ten moment kiedy zaistnieliśmy jako anatomicznie współcześnie a więc nasze mózgi też mają w tym rodzaju struktury jaką dzisiaj widzimy powiedzmy sobie tysięcy lat to bardzo niewiele biorąc pod uwagę że średnia długość istnienia gatunku kręgowca lądowego to jest około milionów lat zwróćcie uwagę jedną czwartą miliona lat mamy za sobą a teoretycznie dziewięć i trzy czwarte jeszcze przed sobą pytanie tylko co zrobimy z tym czasem mając takie możliwości i takie punkty wyjścia ale dlaczego lokalny nie tylko dlatego że jesteśmy w tym modelu rzeczywistości u siebie i zawsze u siebie i to nasze tu i teraz jest w sumie osobiste dosłownie w rozumieniu popperoskim ten drugi świat jest niedostępny dla nikogo innego ale z drugiej strony musimy też zauważyć że pewne biologiczne uwarunkowania nie dają nam możliwości funkcjonowania w bardzo dużych grupach coś co dla nas w dzisiejszym nowoczesnym świecie jest oczywiste tysięcy osób milion miasto dzielnica kilkanaście tysięcy ludzi na stadionie tak naprawdę z biologicznej perspektywy jest nam zupełnie obce musimy sobie uzmysłowić że nasze mózgi a co za tym idzie również umysły które są o nie oparte były kreowane w zupełnie innym świecie społecznym proszę sobie wyobrazić taki świat w którym od urodzenia do niezbyt odległej śmierci bo żyliśmy wtedy maksymalnie - lat mówimy o okresie kształtowania naszego gatunku jego początków od rana do wieczora widzimy co najwyżej osób bo ów rozwój możliwości ogromnych społecznych on się zatrzymał mniej więcej na tym poziomie fakt dzisiaj hipoteza czy teoria wręcz mózgu społecznego mówi że mózgi nam rosły ponieważ rosła złożoność struktur społecznych im większa struktura społeczna tym bardziej skomplikowane zależności i tym większa musi być moc obliczeniowa żeby to wszystko ogarnąć ale wydaje nam się tylko że ten genialnie złożony mózg ilość stanów jakie może przyjąć jeden mózg dorosłej osoby jest porównywalna z liczbą wyrażającą liczbę atomów całego wszechświata który znamy to jest nieprawdopodobna złożoność ale ten genialny wspaniały mózg jest w stanie ogarnąć co najwyżej osób ponieważ w tamtym czasie w tamtym okresie kiedy dobór naturalny kreował ów mózg tyle własnie stanowiła nasza społeczna struktura to wszystko co na poziomie korelacji nas budowało i buduje nadal zamyka się w takiej przestrzeni oczywiście jeżeli sobie to uzmysłowimy jeszcze raz od rana do wieczora bardzo dobrze znanych nam osób i praktycznie nikogo obcego nikogo obcego ponieważ w tamtym okresie na ziemi oczywiście mówimy o starym świecie eurazji i afryce było nas milion sztuk i żyliśmy w zbiorowościach -osobowych które sobie po tej całej przestrzeni chodziły to jest oczywiste że z probabilistycznego punktu widzenia spotkanie z kimś obcym było praktycznie niemożliwe takie grupy stykały się ze sobą pewnie raz na dwa lub trzy pokolenia więc na poziomie analizy układu społecznego ów mózg miał wokół siebie znanych sobie przewidywalnych w rozumieniu emocjonalnym ludzi w ten sposób rzecz jasna powstaje taki mózg mózg uzależniony od innych mózgów można właściwie powiedzieć że mózg ludzki nie ma sensu bez innych mózgów w otoczeniu człowiek nie ma sensu bez innych ludzi obok jesteśmy tak skonstruowani że trzy czwarte kory mózgowej służy do analizy informacji o drugim człowieku wyobraźcie sobie państwo praktycznie cały nasz mózg interesuje się człowiekiem mówi do ludzi przez ludzi i poprzez ludzi jeżeli w przestrzeni znajduje się zbiór informacji które nas atakują a niektóre spośród nich dotyczą ludzi to my jesteśmy tak skonstruowani że wybierzemy te dotyczące ludzi reszta nas praktycznie nie interesuje ja jestem neurodydaktykiem interesuję się więc szkołą zatem wybaczcie mi że podczas tego wystąpienia będę się też w pewnym sensie do szkoły odwoływał jeżeli interesują nas ludzie to jakim cudem możemy się zainteresować jakimkolwiek przedmiotem szkolnym nauczyciele często widzą swoją rolę w takim oto aspekcie ja jestem po to żeby zainteresować swoim przedmiotem ucznia wychowanka z perspektywy neuro-biologiczno-społecznej jest to praktycznie niemożliwe ponieważ nie można interesować się przedmiotem izolowanym od człowieka ja wiem już tutaj niektórzy którzy są uczniami dzisiaj się śmieją troszeczkę że to jest niemożliwe ale możliwe jest coś innego coś dużo ważniejszego z perspektywy naszego gatunku możliwe jest zainteresowanie sposobem w jaki nauczyciel interesuje się swoim przedmiotem a to jest różnica różnica nie tylko w roli szkoły ale również w roli nauczyciela nie zainteresujesz nikogo niczym czym się sam nie interesujesz jesteśmy tak skonstruowani tak zbudowani że w nasze płaty przedczołowe w nasze obszary zakrętu zębatego wbudowane są mechanizmy które pozwalają nam w pewnym sensie utożsamiać się z osobą na którą patrzymy psycholodzy używają tutaj określenia teoria umysłu drugiej osoby to oczywiście nie jest kwestia wglądu w drugi umysł ale w coś co profesor giacomo rizzolatti pod koniec xx wieku opisał jako mechanizmy lustrzane kiedy patrzę na osobę która się do mnie uśmiecha to w moim mózgu pojawiają się takie stany takie pobudzenia neurofizjologiczne takie rodzaje aktywności i ich zbiory które miałyby tam miejsce wtedy kiedy to ja się uśmiecham a ponieważ uśmiecham się wtedy kiedy dzieją się rzeczy przyjemne to patrzenie na osobę która się do mnie uśmiecha jest po prostu przyjemne i nie cierpię ponuraków bo kiedy patrzę w twarz osoby ponurej to co dzieje się w mojej głowie dzieje się to samo czyli pojawia się tam pobudzenie charakterystyczne dla bycia ponurym ergo staję się ponury i tak dalej jeżeli nauczyciel jest niezainteresowany tym co robi to nuda która ewentualnie epatuje z jego twarzy będzie się rozprzestrzeniać na poziomie lustrzanym i będzie ona częścią struktury i funkcji mózgów jego uczniów i odwrotnie jeżeli wyglądam na zainteresowanego tym co mam do powiedzenia wtedy to zainteresowanie staje się częścią waszych ośrodkowych układów nerwowych ale to wszystko działa genialnie na poziomie małej skali bo jeżeli funkcjonowaliśmy w grupie -osobowej i to była cała nasza rzeczywistość społeczna to w takiej rzeczywistości staliśmy się mistrzami świata w ocenie emocji innych ludzi mała przestrzeń a każdy człowiek w tej przestrzeni ważny spośród tych ludzi którzy otaczali przez całe życie naszych przodków praktycznie nie było ludzi nieważnych w pozytywnym bądź negatywnym rozumieniu tego słowa każdy człowiek był ważny dzisiaj już tak nie jest gdybym zadał państwu pytanie czy jest ktoś na świecie kto jest dla nas osobiście nieważny oczywiście nie chodzi mi o ważkość życia ludzkiego tylko o praktyczną ważkość istnienia i wpływu to rzecz jasna jest bardzo wielu takich ludzi ale nasze archaiczne mózgi to przeoczyły zwróciliście państwo uwagę nas człowiek interesuje nawet wtedy kiedy nie ma z nami nic wspólnego gdyby było inaczej dlaczego interesowalibyśmy się co kto ubierze na swój ślub chociaż żyje na drugiej półkuli i nic nie ma z nami wspólnego nawet nas nigdy w życiu nie pozna a kiedy ktoś mi podpowie co ubierze to będę to komentował i uznam to za ważne to jest właśnie rodzaj archaicznego wyposażenia chciałoby się powiedzieć w pewnym sensie upośledzenia ale może nie powiem bo wielu ludzi żyje ze sprzedawania takich właśnie informacji w pewnym sensie my tutaj też działamy globalnie w ten sposób każdy kto zobaczy ten film będzie tworzył relacje czy odczuje relacje które są relacjami osobistymi a przecież osobiste nie będą tak to również działa chociaż oczywiście jakość owych relacji nie wykroczy nigdy poza to co jesteśmy w stanie zbudować na poziomie bezpośrednio osobistym staliśmy się mistrzami świata ale w małej skali jestem w stanie odczuwać każdy niuans zachowania mimicznego tembr głosu gest to wszystko jest dla mnie ważne wyobraźcie sobie że twarz jest w tej przestrzeni informacji społecznej czymś co nasze mózgi znowu uwielbiają najbardziej co uwielbiają przetwarzać i uwielbiają zauważać jeżeli ta twarz się pojawia natychmiast ją wyodrębniamy z środowiska zewnętrznego sześć dni wystarczy żeby niemowlę reagowało inaczej na twarz i na inne obiekty sześć dni a sześć tygodni wystarczy żeby jego mózg na poziomie na przykład rezonansu magnetycznego dawał inną odpowiedź w stosunku do twarzy znanej i nieznanej czyli rozpoznaje już osoby znane i nieznane potem jest jeszcze lepiej mamy wyspecjalizowane w ocenie opisie i odkrywaniu twarzy obszary naszego mózgu zakręt zębaty już wspomniany przeze mnie szczególnie pole ffa jest takim przykładem ale inne obszary również do tego służą jest tylko jeden problem ilości my co prawda kiedy zobaczymy coś takiego to jest trywialne dostrzeżemy twarz ale czy kiedykolwiek państwo się zastanawiali nad absurdalnością tego postrzeżenia widzicie państwo za moimi plecami kilka znaków graficznych a co robi wasz mózg pokazuje wam twarze nie tylko widzimy tu twarz ale moglibyśmy względnie sensownie dywagować czy to jest taki lekki uśmieszek ironiczny uśmieszek czy ta tablica jest rozbawiona czy lekko tylko uśmiechnięta zwróćcie państwo uwagę że moglibyśmy to robić a przecież na poziomie percepcji widzimy to co widzimy kiedy państwo chodzą starą alejką powiedzmy sobie wśród drzew najlepiej do tego nadają się buki takie kolumnowe piękne wspaniałe srebrzyste pnie kiedy patrzymy na fragmenty odłamanych gałęzi czy też ślady i blizny bardzo często widzimy tam twarze moglibyśmy to ciągnąć my twarze widzimy wszędzie nawet tam gdzie ich nie ma problem polega tylko na tym że system który dostosowany jest do nielicznych aczkolwiek dobrze znanych twarzy fatalnie radzi sobie w sytuacji odwrotnej kiedy w ciągu dnia widzi więcej twarzy niż powinien to trochę dziwnie brzmi ale rzeczywiście jeżeli w ciągu jednego dnia widzielibyśmy te twarzy to bylibyśmy w socjologicznym niebie bo nasze mózgi są do tego właśnie dostosowane rzecz w tym że tak nie jest bo w przeciętnej wielkości mieście w którym żyjemy sobie to od rana do wieczora nasze mózgi są zmuszane do percepowania i przetwarzania informacji na temat kilku do kilkunastu tysięcy twarzy ja jako neurolog jako neurobiolog niespecjalnie lubię porównania o charakterze informatycznym ale tutaj się sprawdzają jeżeli otworzylibyście państwo w jakiejkolwiek przeglądarce zakładek a w chcielibyście odtworzyć film z youtub a to co się stanie własnie rzecz w tym że nic to się nie uda z naszymi systemami przetwarzania twarzy jest bardzo podobnie im więcej bodźców tym słabsza percepcja tym słabsza reakcja i mniej adekwatne efekty zwróciliście państwo pewnie uwagę na to że nasza jakby to delikatnie powiedzieć empatia wyrozumiałość możliwości reagowania na ludzi w ciągu dnia szczególnie takiego dnia który przeładowany jest kontaktem z ludźmi spada i maleje rano jesteśmy dużo bardziej wyrozumiali w stosunku do swoich bliźnich niż wieczorem świetnie wpisują się w to nauczyciele często z nimi rozmawiam na pierwszej drugiej lekcji to są jakby trochę inni nauczyciele niż na siódmej ósmej zauważyliście państwo że tak właśnie jest ich zdolność do znoszenia wyskoków swoich podopiecznych dość gwałtownie maleje zresztą jak w przypadku wielu innych zawodów które są obciążone kontaktami z ludźmi my po prostu bardzo szybko ulegamy przeładowaniu najgorzej kiedy po takim dniu w pracy wracamy do domu czyli w pewnym sensie do tej grupy zbieracko-łowieckiej czyli tam gdzie czekają na nas ludzie których twarze powinny być dla nas najbardziej znane najważniejsze one są najważniejsze tyle tylko że wracamy do tych domów już tak przeładowani ową informacją na poziomie empatycznym przetwarzaną przez nasze mózgi przez cały czas że kiedy nasi bliscy na przykład nasze własne osobiste dziecko w kuchni zrobi coś trywialnego typu rozbije nikomu niepotrzebny kubek albo rozleje mleko to wiecie państwo jaka jest nasza reakcja na to skądinąd zupełnie trywialne zjawisko chcielibyśmy usłyszeć stwierdzenie no tak nic się nie stało spokojnie posprzątamy będzie wszystko ok nie będę może mówił jak to wygląda w rzeczywistości nie będę państwo to rozumieją doskonale wszyscy jesteśmy ludźmi wszyscy się z tym stykamy ale zwróciliście państwo uwagę że nasza reakcja jest zdecydowanie powyżej tego co naprawdę się dzieje zdecydowanie zbyt intensywna zbyt agresywna jest tak dlatego że nasze systemy są po prostu przeładowane potem przychodzi refleksja i zaczyna się dyskusja typu co ze mnie za ojciec co ze mnie za matka wszystkim ludziom wcześniej mogłem tę cierpliwość i tę wyrozumiałość dać a swojemu własnemu dziecku nie kłopot drodzy państwo ale muszę od razu powiedzieć to nie jest wasza wina oczywiście pamiętajcie też państwo że nauki przyrodnicze a neurobiologia do nich się zalicza wyjaśniają zjawiska a nigdy ich nie usprawiedliwiają to tak tylko na marginesie żeby się potem nie usprawiedliwić mechanizmem ale tak my jesteśmy takim gatunkiem i tego typu obciążenia są dla nas charakterystyczne żadna terapia rodzinna psychoterapia ani tym bardziej farmakoterapia nie pozbawi państwa tej reakcji to po prostu tak jest co prawda jest jeden lek który moglibyśmy zastosować to samotność tylko problem polega na tym że nasze archaiczne mózgi nigdy samotności nie chciały i nasze współczesne też nie chcą kiedy wracacie państwo do domu najlepiej byłoby się zamknąć na około - minut w pokoju i wtedy rzeczywiście moglibyśmy przywrócić ów stan do względnej używalności stan naszych systemów analizy twarzy analizy emocji rzecz tylko w tym że my przychodzimy i mówimy dajcie mi spokój ja sobie obejrzę swój ulubiony serial ale oglądając ten serial co dostajemy kolejne setki twarzy o bardzo wyraźnej mimice które przeładowują w kolejnym stopniu nasze systemy więc drodzy państwo lokalnie my nie jesteśmy w stanie odpowiadać na potrzeby globalnych wyzwań to znaczy nie jesteśmy na poziomie biologicznym rzeczywiście nasze wspaniałe fenomenalne ogromne skądinąd świetnie wyposażone mózgi działają przetwarzają informacje są gotowe na sprostanie wyzwaniom do których powstały ale źle sobie radzą z nadmiarem nie tylko zresztą innych ludzi nadmiar pożywienia to też problem prawda mamy setki przystosowań do znoszenia głodu behawioralnych fizjologicznych i tak dalej ale ani jednego przystosowania który mógłby nas obronić przed pełną lodówką to jest poza naszymi biologicznymi możliwościami dlaczego dlatego że nadmiaru pożywienia nigdy w przeszłości ewolucyjnej nie było więc nie powstały mechanizmy które pozwalałyby sobie z tym radzić podobnie jest z nadmiarem ludzi tys osób to jest coś z czym biologia naszego gatunku poradzić sobie nie może ale na szczęście te genialne wspaniałe ogromne mózgi stworzyły nowe piętro funkcjonalne nowy obszar nową płaszczyznę ewolucji w której nowy replikator replikator kulturowy tak zwany mem zaczyna rozgrywać swoją własną grę w ten sposób tworzy się nowa płaszczyzna odpowiedzi na wyzwania środowiskowe zupełnie inna niż biologia to kultura drodzy państwo i w tej kulturowej rzeczywistości znajdujemy odpowiedzi na bardzo wiele pytań na które nie możemy znaleźć odpowiedzi w naszej biologii ale to jest już zupełnie inna historia dziękuję bardzo za uwagę
1
dziś chcę państwu opowiedzieć o tym czego możemy nauczyć nasze dzieci ale również o tym czego dzieci mogą nauczyć nas zanim przejdę do odpowiedzi na to pytanie chciałabym żebyśmy popatrzyli na kilka wypowiedzi rodziców kilku- i kilkunastoletnich dzieci rodzice -letniego maćka mówią nie rozmawiamy o tym z dzieckiem staramy się rozmawiać jak go nie ma kiedy śpi jest zajęty wieczorem wtedy siadamy sobie w kuchni czy w pokoju i rozmawiamy na te tematy rodzice -letniego szymona to jest jeszcze dziecko nie chcemy go w te sprawy wciągać rodzice -letniej zosi i -letniego sebastiana nie rozmawiamy na takie tematy przy dzieciach to nie są tematy odpowiednie dla dziecka można się zastanowić o czym tu rodzice mówią o jakich sprawach o jakich tematach czego się wstydzą przed dziećmi jakie tematy są dla nich tabu jakich właśnie nie chcą poruszać przy dzieciach jakich tematów unikają nie wiem co państwo myślą ale okazuje się że chodzi o rozmowy o pieniądzach finansach ekonomii powiedziałam państwu jak wygląda sytuacja z myśleniem o przekazywaniu wiedzy ekonomicznej dzieciom bardzo dużo osób w polsce tego nie robi wstydzi się tego nie chce tego robić dlaczego tak się dzieje jest wiele przyczyn po pierwsze myślę że sama ekonomia sobie tutaj zrobiła dużo krzywdy ekonomia w polsce jest postrzegana jako coś nudnego jako coś trudnego coś tylko dla specjalistów jako coś powiązanego z polityką to jest niestety bardzo duży problem wszystko co jest związane z finansami wiąże się z polityką czyli czymś brudnym niedobrym z czymś przed czym trzeba dzieci chronić ostatnia sprawa to jest trochę taki smutny świat smutnych panów w garniturach jeżeli popatrzymy na telewizję to co się dzieje są jacyś tacy panowie najczęściej panie czasami też ale zwykle panowie którzy mówią o rzeczach których nikt nie rozumie w konsekwencji wiedza ekonomiczna też jest postrzegana jako coś co większości ludzi nie jest potrzebne polaków mówi że ma małą wiedzę ekonomiczną przy czym polaków twierdzi że mimo że ma małą wiedzę ekonomiczną to nie chce wiedzieć więcej odcina się od tej wiedzy oczywiście uważa że ekonomia jest bardzo nudna a kolejne że jest dosyć nudna idąc dalej jak to jest z tą edukacją ekonomiczną czy w takim razie skoro tak patrzymy na ekonomię to czy ta edukacja ekonomiczna rzeczywiście jest nam potrzebna co się okazuje co większość polaków myśli o edukacji ekonomicznej większość myśli że to jest coś dla dorosłych lepiej dzieci w te rzeczy nie wciągać że to jest coś co lepiej żeby inne instytucje za nas załatwiły my nie musimy być za to odpowiedzialni i po trzecie że to samo przyjdzie jeżeli popatrzymy na te trzy rzeczy to trochę to jest tak jak z edukacją seksualną nie bierzemy odpowiedzialności odcinamy od siebie i uważamy że jakoś na podwórku od kolegów czegoś się dziecko nauczy prawda jest taka że to są trzy mity to są trzy błędy myślenia i podchodzenia do edukacji ekonomicznej po pierwsze to nie jest coś czego powinni uczyć się tylko dorośli albo o czym powinniśmy rozmawiać z dziećmi dopiero kiedy dorosną to jest coś o czym należy z dzieckiem rozmawiać od samego początku jego życia to znaczy od momentu kiedy zada pierwsze pytanie na przykład mamo a skąd masz pieniądze to już jest moment kiedy możemy coś dziecku wytłumaczyć druga sprawa niech to ktoś za nas załatwi no tak i będziemy czekać aż na przykład w szkole zostanie wprowadzona lekcja edukacji ekonomicznej nie inni inne instytucje za nas tego nie załatwią każdy we własnym zakresie we własnym domu własnemu dziecku dziecku sąsiada osobie spotkanej na ulicy może przekazywać wiedzę ekonomiczną trzecia sprawa jakoś tam się dowie jest to też bardzo duży błąd jeżeli zostawimy to losowi może się okazać że dziecko przejmie wiele nawyków poglądów odczuć które są negatywne i źle wyposażą je do przyszłego funkcjonowania w świecie finansów co wpływa na to jak funkcjonujemy w świecie finansów to jest bardzo ważne pytanie i myślę że wiele osób z państwa zastanawiało się jak to jest jeden zawsze na koniec miesiąca ma jakieś pieniądze ma zawsze coś odłożone jest w stanie zaoszczędzić a innemu przy tych samych zarobkach po - tygodniach kończą się pieniądze i nic nie jest w stanie odłożyć inny przykład jeden widzi coś fajnego w sklepie a nie ma pieniędzy potrafi się opanować inny nie i musi natychmiast wziąć pożyczkę to wszystko są właśnie nasze zachowania finansowe to są właśnie przykłady funkcjonowania w świecie finansów z czego one się biorą jest bardzo wiele przyczyn które wpływają na to że tak albo inaczej funkcjonujemy w świecie finansów oczywiście ktoś może powiedzieć że to zależy od tego ile kto ma pieniędzy oczywiście że tak do pewnego stopnia jeżeli ktoś ma dużo więcej pieniędzy pewne zachowania łatwiej mu podejmować pewne decyzje są dla niego łatwiejsze oczywiście wiedza też ma znaczenie ale poza tym co obiektywne mamy też wiele czynników subiektywnych na przykład badania nasze i innych osób które się tym zajmują wyraźnie pokazują że ważniejsze od tego ile mamy pieniędzy jest to co mamy w głowie mentalne podejście do naszej sytuacji finansowej to jak postrzegamy naszą sytuację finansową czy materialną bardziej wpływa na to jak się zachowujemy w jaki sposób wydajemy pieniądze co z nimi robimy a nie to ile naprawdę mamy pieniędzy czyli co jest ważniejsze stan naszego umysłu a nie stan naszego portfela kolejna sprawa czynniki psychologiczne podejście do życia przez wiele lat badania pokazywały korelację między zadowoleniem z życia radosnym podejściem do życia a tym ile człowiek ma pieniędzy zakładano że prawdopodobnie zależność jest taka ktoś ma więcej pieniędzy to jest bardziej radosny nie bardzo dokładne badania prowadzone w ostatnich latach przekreśliły to myślenie prawda jest odwrotna jak ktoś jest bardziej pozytywnie nastawiony do życia jest większym optymistą to jakoś tak się dzieje że ma więcej pieniędzy ma lepszą sytuację życiową a także materialną robiono badania w których badano podejście studentów do życia potem wracano do nich po latach i okazywało się że optymiści z czasów studiów osiągali dużo więcej więc zachęcam państwa do optymistycznego podejścia do życia kolejny punkt to wzorce wyniesione z domu niestety albo na szczęście również to w jakiej rodzinie się wychowujemy ma ogromny wpływ na to jak funkcjonujemy w świecie finansów czyli to co przekazują nam rodzice to co mówią do nas ale niestety też to co przekazują nam niewerbalnie tu jest cytat jednego z naszych badanych niech pojmie to dziecko wartość tego pieniążka niech wie że na te pieniążki trzeba ciężko zapracować że one nie przychodzą łatwo niech nauczy się szacunku do pieniążków proszę państwa jak można widzieć wartość pieniążków pieniążek to jest coś co nie ma za dużej wartości pieniądz to jest coś co ma wartość jak można mieć szacunek do pieniążków do pieniążków nie ma się szacunku szacunek ma się do pieniędzy bardzo często w tym co rodzice mówią do dzieci jest właśnie przekazywanie wartości które nie są takie jak zakładali im się na poziomie werbalnym wydaje że przekazują jedno a na poziomie niewerbalnym przekazują coś zupełnie innego co możemy z tym zrobić możemy zostawić sprawę instytucjom niech one to za nas załatwiają na przykład narodowy bank polski fundacja kronenberga to takie instytucje w polsce które pracują nad narodową strategią edukacji ekonomicznej tylko kiedy tak naprawdę ta edukacja będzie u nas wprowadzona i czy cały system będzie dobrze działał to jest daleka przyszłość druga sprawa możemy powiedzieć niech to załatwią media tak jak też nasi badani mówili ogląda sobie telewizję to się wszystkiego dowie w odpowiednim momencie ale jak to z tymi mediami jest już mówiłam o smutnych panach w garniturach mówiłam również o tym że po pierwsze ta wiedza która jest przekazywana w mediach wiedza ekonomiczna jest często przekazywana w sposób bardzo nudny hermetyczny co gorsze bardzo często w mediach pojawiają się informacje które wzmacniają negatywne nastawienie do spraw ekonomicznych na przykład pokazują negatywne wzorce to co często robią dziennikarze niestety to jest podkreślanie sytuacji gdy ktoś został oszukany kiedy było włamanie na konto kiedy kogoś oszukano przy braniu pieniędzy z bankomatu co to powoduje kiedy pracowaliśmy z osobami starszymi nad tym żeby namówić je do posługiwania się na przykład kartami mówię o kartach do bankomatu kartach płatniczych czyli o czymś co jest bezpieczniejsze to często te osoby wspominały o tym że gdzieś słyszały czytały o oszustwach i miały w głowie setki przykładów oszustw a nie mówiły o tym co dobrego jest w posługiwaniu się kartami w tym świecie finansowym trzecia sprawa - szkoła szkoła to już może zostawmy oczywiście szkoła mogłaby coś zrobić szkoła mogłaby trochę zrobić ale przestrzegam jako osoba która pracuje nad tym żeby była w polsce edukacja ekonomiczna żeby robić coś w tym kierunku przestrzegam przed tym żeby wprowadzić w szkołach obowiązkowe zajęcia z edukacji ekonomicznej jaka może być tego konsekwencja taka że stanie się jak z edukacją seksualną czy z innymi będą to straszne lekcje prowadzone przez nudne osoby w bardzo nudny sposób więc nie nie w ten sposób jeżeli już w szkole to przy okazji przy okazji różnych innych działań na przykład dlaczego ciągle na matematyce są zadania o pociągu który wyjeżdża z miasta a do miasta b i drugi z miasta b i kiedy się spotkają co to kogo obchodzi w dobie internetu możemy sprawdzić gdzie który pociąg się spotka a poza tym po co taka wiedza tak naprawdę co mogłaby szkoła robić zamiast tego na matematyce mogłyby być zadania o tym jak obliczyć oprocentowanie na kontach jak podjąć decyzję która oferta banku jest lepsza a która jest gorsza więc zostawmy szkołę przede wszystkim chciałabym powiedzieć państwu o tym co sami możecie zrobić co może zrobić każdy z nas co można zrobić w domu w swojej rodzinie po pierwsze często niestety trzeba zmienić siebie przekazywanie dzieciom negatywnych wzorców wynika często z tego że sami mamy w głowie negatywne schematy na przykład zamiast mówić nie stać mnie na markę a możemy mówić ale stać mnie na markę b mamy od razu przesunięcie z negatywnego sformułowania na pozytywne zamiast mówić nie stać mnie na to mówmy sobie co mogę zrobić żeby to osiągnąć żeby to mieć to dodatkowo uczy pewnego myślenia perspektywicznego czyli po pierwsze zachęcam państwa do zmiany myślenia dzieci słyszą nas jak rozmawiamy jeżeli przeformułujemy myślenie na ten drugi rodzaj stwierdzeń dzieci będą lepiej wyposażone do przyszłego życia w świecie finansów wzorce mentalne niestety wiele osób z nas ma taką biedę mentalną to są biedacy mentalni co to znaczy znowu wracamy do kwestii czy chodzi o stan portfela czy umysłu chodzi o stan umysłu są osoby które niezależnie od tego ile mają pieniędzy czują się biedakami i tym emanują powodują że osoba z ich otoczenia nie jest w stanie cieszyć się wydawaniem pieniędzy a to jest też bardzo ważne my musimy też umieć mieć radość z pieniędzy które zarabiamy nawet jeżeli tych pieniędzy jest mało nawet jeżeli to co sobie z radością kupimy kosztuje zł czy złotówkę musimy umieć zrównoważyć tę straszną stronę pieniędzy płacenia rachunków i tak dalej z ta fajną - że to może też sprawić przyjemność przykład pewnej rodziny z którą ostatnio rozmawiałyśmy w czasie badań ludzie ci mieli naprawdę bardzo trudną sytuację materialną i często pod koniec miesiąca mieli niewystarczającą ilość pieniędzy i co robili chodzili z dzieckiem takimi drogami z domu na działkę żeby przypadkiem nie przejść koło sklepu żeby dziecko nie poprosiło o lizaka przykre smutne z drugiej strony można sobie pomyśleć dlaczego ci rodzice mimo całego współczucia dla nich nie wykorzystali takiej sytuacji żeby powiedzieć dziecku że pieniądze są z pracy że czasami tych pieniędzy starcza do końca miesiąca a czasami nie i są takie tygodnie kiedy tych pieniędzy brakuje ale w kolejnym tygodniu po pierwszym po wypłacie pójdziemy do sklepu to jest bardzo ważna rzecz coś takiego po pierwsze zmienia mentalność biedaka na mentalność osoby która kontroluje swoje finanse nawet jeżeli ich ma mało poza tym uczy dziecko czegoś ważnego z psychologicznego punktu widzenia tak zwanego odroczenia gratyfikacji tego że nie zawsze wszystko musimy mieć od razu że możemy to mieć za jakiś czas i jeszcze jedna sprawa to są pewne wzorce właściwie już o tym dużo mówiłam ale wszyscy różnimy się na przykład stylem wydawania pieniędzy podejściem do pieniędzy czy pieniądze są dla nas celem samym w sobie czy środkiem do celu te różnice w naszych zachowaniach czy inaczej te style naszego zachowania w obszarze finansów przekazujemy naszym dzieciom co to oznacza że możemy dzieci wyposażyć dobrze do przyszłego życia ale też możemy wyposażyć źle one mogą mieć instrumenty takie żeby dobrze w tym świecie funkcjonować ale też takie żeby źle funkcjonować poza zmianą siebie to też ważna rzecz i mój kolejny postulat - od najmłodszych lat to było niesamowite kiedy w czasie badań pytałyśmy ludzi kiedy rodzice powinni zacząć edukować dzieci ekonomicznie to rodzice mówili jak będą dorosłe jak będą miały z lat to za późno jak taki człowiek odcięty od kwestii finansowych trafi we współczesnym świecie do normalnego codziennego życia może być zagubiony może dać się sprowokować do różnych działań które są nieodpowiedzialne finansowo na przykład zaciągnąć nieodpowiednie kredyty to jest ta wiedza od najmłodszych lat to jest po pierwsze przekazywanie wiedzy jest to czasami problem bo wielu polaków nie ma tej wiedzy ale jakieś codzienne rzeczy o których mówiłam skąd się biorą pieniądze co to jest bankomat co to są banki kolejna ważna sprawa i chcę to podkreślić różnymi zachowaniami wobec dzieci możemy uczyć te dzieci wyposażać je na przyszłość w odpowiednie funkcjonowanie w świecie finansów na przykład kwestia kieszonkowego rodzice dyskutują jedni uważają że trzeba dawać inni że nie trzeba że nie wolno poglądy są różne co pokazują badania pokazują że dawanie kieszonkowego ale systematycznie nie musi być dużo ale coś czym dziecko uczy się zarządzać jest bardzo dobrą rzeczą ale z pełną odpowiedzialnością jeżeli damy określoną kwotę na tydzień to nie możemy za dni dać dziecku kolejnej kwoty bo wydało to co miało na cały tydzień w przekazywaniu tych wzorców ważna jest konsekwencja zarabianie pieniędzy kolejna rzecz bardzo fajna ale nigdy w domu to jest najgorsza rzecz jaką rodzice mogą przekazać dzieciom płacenie na przykład za umycie okna za posprzątanie pokoju dlaczego to jest takie złe przede wszystkim dlatego że wytwarza poczucie instrumentalności pieniądza władzy pieniądza nad człowiekiem to jest pewien rodzaj transakcji w domu a sprzątanie to jest troszkę obowiązek dziecka kolejna sprawa to stymulowanie odpowiedzialności zawsze o tym mówię jeżeli chcemy nauczyć dziecko dobrego funkcjonowania w świecie finansów a dziecko powie mamo ja coś chcę to powiedzmy ok jeśli to jest twoim marzeniem to na przykład uzbieraj wszystko jedno ja ci resztę dołożę żeby dziecko podjęło jakiś wysiłek jakąś odpowiedzialność za to co robi drugi taki sposób to może być powiedzenie dobrze teraz nie ale za miesiące gdy są twoje imieniny tego typu zachowania uczą myślenia perspektywicznego myślenia na przyszłość a nie czegoś takiego jak teraz chcę teraz mam na samo zakończenie chciałam powiedzieć dwie rzeczy jedna to jest to że każda chwila ma znaczenie taki piękny przykład jednego pana który opowiadał o tym jak uczył dzieci bycia świadomym konsumentem jak on to zrobił dzieci sobie kupiły lalkę która się popsuła więc co wtedy zrobił lalka była niewiele warta dzieci kupiły ją za jakieś grosze powiedział dobrze lalka się popsuła to teraz zachowamy się jak świadomy konsument pójdziemy i złożymy reklamację całe doświadczenie składania reklamacji było wspaniałe było fajne i dla ojca i było fajne dla tych dzieci nauczyło je czegoś właśnie każda chwila ma znaczenie i na sam koniec chciałam powiedzieć o jednej rzeczy mówiłam teraz o tym że rodzice mogą przekazywać wiedzę dzieciom ale we współczesnych czasach jeśli chodzi o funkcjonowanie w świecie finansów często mamy do czynienia z tym że dzieci przekazują wiedzę rodzicom coraz częściej dzieci na przykład uczą rodziców obsługiwania konta internetowego posługiwania się kartą do bankomatu i robienia różnego rodzaju transakcji z którymi dzieci nie mają żadnych problemów a rodzice bywa że mają dziękuję bardzo
2
kochani ja zmienię sobie slajd żeby nie świeciło mi w oczy bo przyniosłam dzisiaj dla was prezenty i zaraz będziemy je otwierać ale zanim zaczniemy chciałabym was poprosić o wzięcie udziału w takim małym eksperymencie proszę żeby każdy z was podniósł obie ręce do góry świetnie a teraz niech każdy powącha sąsiada siedzącego z lewej strony pod pachą krępujące nie czujemy się brudni mimo że założę się że większość z was wzięła prysznic nie tylko wczoraj wieczorem ale także dziś rano na pewno pachniecie pięknie pachniecie dezodorantami których używacie pachniecie antyperspirantem pachniecie szamponem pachniecie proszkiem do prania a jednak myśl o tym że osoba a zwłaszcza obca osoba miałaby poczuć zapach który unosi się spod waszych pach jest nie do przejścia salvador dali kiedy wybierał się na pierwsze spotkanie z galą wysmarował się pod pachami kozim łajnem chciał w ten sposób zrobić na niej wrażenie zaintrygować ją jako mężczyzna ale także podkreślić w sobie męskość podkreślić w sobie siłę chciał jej pokazać że jest samcem a ona jest samicą której on pożąda to ciekawe że wysmarował się właśnie kozim łajnem ponieważ w czasach antyku zapach męskiego potu określany był dosyć niewybrednie właśnie jako zapach kozła a nawet bardziej bezpośrednio jako zapach capa i aby ten zapach capa spod pach usunąć starożytni rzymianie oraz grecy używali takiego urządzenia można powiedzieć gdzie za pomocą pasów płótna przymocowywano pod pachami kłęby takich właśnie płóciennych szmat nasączonych olejkiem różanym możemy założyć że to były pierwsze dezodoranty albo pierwsze antyperspiranty których używali starożytni i miało to na celu nadanie czystemu ciału pięknego zapachu musicie wiedzieć że w starożytności czystość ciała była tak samo ważna jak czystość duchowa wierzono aż przez całe średniowiecze my błędnie postrzegamy ten czas jako okres takiej ciemnoty brudu i ogólnie panującego chaosu otóż nie człowiek jeszcze w średniowieczu przez te lat uważał że jeżeli człowiek jest czysty cieleśnie jest również czysty duchowo i aby doświadczyć zbawienia aby jego dusza była spokojna po śmierci musi mieć nie tylko czystą duszę ale również czyste ciało rzymianie i grecy bardzo często chętnie korzystali z łaźni bardzo chętnie się myli oliwili się oliwą z oliwek używali esencji różanej esencji jaśminowej możemy zatem założyć że bardzo długo ludzie byli czyści zawsze na bieżąco wykąpani i pięknie pachnący dopiero w czasach baroku kiedy to ludzie byli jeszcze jakieś lat przed odkryciem istnienia bakterii i drobnoustrojów ludzie zaczęli zauważać że choroby takie jak na przykład dżuma zaczynają się rozprzestrzeniać wtedy kiedy ludzie zbierają się w jednym miejscu a najczęściej zbierali się właśnie w łaźniach powstał taki koncept wody jako nośnika śmierci zarazy panowało przekonanie że woda rozmiękcza pory ciała wnika do środka powoduje zarazę chorobę i śmierć i w baroku ludzie przestali się myć jeśli wydaje wam się że jest niekomfortowe siedzenie obok osoby która przez trzy dni nie myła włosów albo zjadła rano na śniadanie twarożek ze szczypiorkiem i trochę nieciekawie pachnie jej z ust to wyobraźcie sobie że nie tylko przebywacie z osobami które nie myją się miesiącami a nawet latami ale że mieszkacie i spędzacie całe dnie w pomieszczeniach w których jeden z kątów został zaadaptowany jako toaleta ludzie bardzo długo nie znali osobnych pomieszczeń na załatwianie potrzeb fizjologicznych nawet w wersalu w rogach pomieszczeń stały naczynia do których damy i kawalerowie załatwiali się na widoku innych i nikogo to nie raziło pragnienie życia i chęć powstrzymania choroby sprawiły że ludzie zamienili się w naszym dzisiejszym odczuciu w cuchnące bestie wyobraźcie sobie że w niemytych przez kilkanaście miesięcy włosach wszystkie te lipidy które wydziela nasza skóra zaczynają jełczeć możecie sobie dla eksperymentu zostawić masło na kilka tygodni w ciepłym miejscu i zobaczyć jak ono ciekawie pachnie z białka które spożywamy rozkładającego się na języku powstają dwa związki chemiczne - indole i skatol które zawarte są również w kale dlatego możecie wyobrazić sobie że osoba która kilkanaście miesięcy nie oczyszcza jamy ustnej pachnie z ust jak z odbytu rozkładający się pot rozkładający się naskórek rozkładające się jedzenie w męskim zaroście ponieważ podczas jedzenia drobiny tego co spożywamy wpadają w ten zarost rozkładająca się krew menstruacyjna i panujący wszędzie upał to jest zapach baroku ale zwróćcie uwagę na to że nie był to zapach brudu był to zapach czystości ponieważ ludzie na ten zapach w naszym dzisiejszym rozumieniu fetor ludzkiego ciała nakładali pachnidła jednym z takich podstawowych pachnideł był olej jaśminowy o bardzo intensywnym odurzającym zapachu jaśmin co ciekawe również zawiera w swoim składzie indole czyli ma w sobie taki lekko brudnawy posmak całe litry piżma którymi zlewały się kobiety i oczywiście ten smród brudnego ciała który leżał jakby przykryty tymi pachnidłami ja przygotowałam dla was dzisiaj kilka próbek zapachowych pierwsza wymaga dużej otwartości i odwagi poproszę teraz moje asystentki żeby rozdały wam worki z próbką numer jeden w której zamknięty jest zapach czystości baroku jeżeli ktoś jest odważny może włożyć do środka rękę wyjąć jeden z blotrerów i zostawić go sobie na pamiątkę jeżeli jest wam życie miłe to sugeruję żebyście tylko otworzyli worek powąchali i przekazali go dalej jeżeli dotknę próbki to zapach zostanie marta siembab zapach zostanie z tobą dlatego że te środki są silnie hydrofobowe odpychają cząsteczki wody i nie zmyjesz rąk mydłem więc będzie bezpieczniej po prostu otworzyć worek i powąchać to co teraz dam wam do powąchania jest to zapach czystości z epoki baroku dwa worki dla ciebie i dwa i dwa dziękuję jeśli pomyślimy o książce pachnidło która jest takim kanonem jeśli chodzi o literaturę poświęconą zapachowi możecie wyobrazić sobie że ten zapach o którym pisał autor to jest zapach mniej więcej taki jaki czujecie w tej chwili w środku to co daje ten odpychający wręcz kałowy fetor to cybet cybet jest wydzieliną gruczołów przyodbytowych cywety zwierzęcia żyjącego w etiopii w dużym rozcieńczeniu mimo że teraz może się to wam wydawać troszeczkę niemożliwe cybet pachnie kwiatowo natomiast w dużym stężeniu ma po prostu silny zapach fekaliów tak pachniało w paryżu francja stała się kolebką perfumiarstwa nie dlatego że francuzi mają umiłowanie do pięknych i pachnących rzeczy a dlatego że rękawicznicy i garbarze w procesie garbowania skór potrzebowali środków które zabiłyby ten fetor rozkładającego się mięsa żeby rękawiczki nakładane na dłonie damy pięknie pachniały potrzebne były specyfiki które zabiją zapach trupa towarzyszący garbowaniu skór dlatego medycy a potem również perfumiarze zaczęli tworzyć kompozycje zapachowe używane na początku przez garbarzy i przez rękawiczników do zabijania fetoru wyprawianej skóry później wszystkie esencje kwiatowe żywiczne oraz ze względu na podróże coraz więcej egzotycznych substancji zaczęły tworzyć to co dzisiaj znamy jako perfumiarstwo natomiast same początki perfumiarstwa wcale nie były tak znowu pięknie pachnące wracając do naszego eksperymentu z wąchaniem się pod pachami w którym nikt nie wziął udziału chcę wam powiedzieć gdzie jesteśmy dzisiaj jeżeli chodzi o pojęcie czystości i brudu o pojęcie tego co pachnące i tego co śmierdzące polska - to w jaki sposób my podchodzimy do tego co pachnie co czyste co brudne znajduje się między dwoma bardzo skrajnymi biegunami pierwszym biegunem są stany zjednoczone gdzie ideałem czystości jest czystość sterylna szpitalna wykrochmalona pokażę wam za chwilę jak w kontraście z czystością baroku pachnie współczesna czystość amerykańska amerykanie mają takie pojęcie jak crispy clean jest to taka czystość silnie nakrochmalonej białej koszuli która jest tak nakrochmalona że jest wręcz sztywna i można ją w pewnym sensie złamać jak opłatek amerykanie lubią pachnieć detergentami białym piżmem pralnią chemiczną i bardzo często amerykańskie perfumy mają w sobie nutę właśnie takiej chemicznej sterylnej czystości to jest to wrażenie które uderza nas w nozdrza gdy otwieramy bęben suszarki albo pralki za to wrażenie odpowiedzialne jest właśnie białe piżmo amerykanie lubią pachnieć w sposób szpitalnie czysty wręcz biały pokażę wam teraz jak pachnie czystość w stanach obecnie tu nie musicie się bać można nawet włożyć rękę do środka i zabrać sobie pasek na drugim biegunie od stanów zjednoczonych gdzie ucieka się od zapachu ludzkiego ciała używając całej masy detergentów do oczyszczania skóry do odwaniania dłoni stóp pach pachwin włosów oddechu mamy japonię gdzie również ucieka się od zapachu ludzkiego ciała ale w sposób naturalny wyobraźcie sobie czysty japoński minimalizm ich oszczędność jeśli chodzi o wyrażanie form kolorów i treści tak samo neutralni zapachowo są japończycy z natury nasz pot ma taki a nie inny zapach dlatego że oprócz gruczołów potowych które wydzielają wodę którą spożywamy mamy w pachach i pachwinach również gruczoły apokrynowe które wydzielają substancje tłuszczowe oraz hormonalne i to właśnie one odpowiedzialne są za to że w kontakcie z powietrzem te substancje ulegają rozkładowi i zaczynają nieprzyjemnie pachnieć tu będę trochę niepoprawna politycznie w opinii japończyków my jako naród śmierdzimy ponieważ nasz pot ma bardzo intensywny zapach tylko dwa procent populacji japończyków posiada gruczoły apokrynowe jest to pewnego rodzaju można powiedzieć błąd genetyczny jeżeli mężczyzna chce wstąpić do armii japońskiej i jest w tej nieszczęśliwej dla siebie grupie dwóch procent populacji posiadających gruczoły apokrynowe nie zostanie do tej armii przyjęty ponieważ japoński żołnierz musi być neutralny i niewidoczny dla wroga także pod względem zapachu w japonii nie tylko nie należy być wyczuwalnym jeśli chodzi o zapach ciała ale także nie należy być wyczuwalnym jeśli chodzi o zapach perfum japonki bardzo często kupują luksusowe perfumy ale często ich nawet nie otwierają tylko stawiają je na półce i należy je podziwiać jako symbol statusu symbol luksusu jeden z najbardziej luksusowych zapachów które na pewno znacie - jest to zapach-legenda - sprzedaje się najlepiej właśnie w japonii często ludzie obdarowują się perfumami ale tych perfum nie używają jedna ze znanych mi osób miała bardzo bliskie doświadczenie osobiste z tym minimalizmem zapachowym w japonii ponieważ w czasie studiów próbowała znaleźć sobie pracę jako opiekunka do dzieci i poszła na rozmowę kwalifikacyjną która to rozmowa skończyła się bardzo szybko niestety niepowodzeniem dowiedziała się potem od zaprzyjaźnionej osoby że to fakt iż jej perfumy były wyczuwalne przez ewentualnego pracodawcę w czasie rozmowy ją zdyskwalifikował sam fakt że dzieci mogłyby przebywając z przedszkolanką opiekunką wyczuć od niej zapach perfum uważany był za coś wulgarnego głośny zapach to tak jak mówienie podniesionym głosem jeżeli pomyślicie teraz ilu pachnących substancji użyliście dzisiaj od rana pomyślicie o mydle którym umyliście ręce o paście do zębów która pachnie miętą o szamponie którym umyliście włosy o odżywce do włosów o środkach do stylizacji włosów być może czujecie jeszcze zapach środków do prania którymi pachnie wasze ubranie gumy do żucia płynu do płukania ust dezodorantu do stóp zwłaszcza latem gdybyśmy wyobrazili sobie każdy z tych zapachów jako osobny dźwięk innego instrumentu siedzielibyśmy teraz w niewyobrażalnym hałasie drugim kontrastem o którym chcę wam powiedzieć to kontrast między tym co bogate a tym co biedne między tym co luksusowe a tym co wiąże się ze skrajnym ubóstwem mówiłam wam o tym że japonki często kupują luksusowe perfumy i stawiają je sobie na półkach jak trofea otóż to co najbardziej luksusowe w perfumach - składniki naturalne które są efektem pracy ludzkich rąk - są to substancje pochodzące z najbiedniejszych obszarów świata pierwszym takim surowcem jest szafran szafran to pręciki krokusa który w dużej ilości występuje w indiach krokusy i same te pręciki zbierane są ręcznie bardzo często przez dzieci w tej chwili kilogram esencji szafranowej kosztuje około pięciu tysięcy złotych więc możecie sobie wyobrazić że dzieci które zbierają te pręciki a potrzebne są do tego ich delikatne małe palce nigdy nie będą w stanie pozwolić sobie na jakiekolwiek produkty z użyciem tej esencji szafranowej którą zbierają taką samą substancją jest żywica olibanowa inaczej srebrne kadzidło pochodzące z somalii - jednego z najbardziej ubogich krajów na świecie gdzie robotnik nie byłby w stanie czasami przez okres całego swojego życia zarobić pieniędzy pozwalających mu na nabycie tej esencji olibanowej trzecim surowcem o którym chcę wam powiedzieć jest to niezwykły składnik to drzewo agarowe inaczej oud to drzewo jest generalnie bezużyteczne dopóki jest zdrowe natomiast w momencie kiedy zostanie zaatakowane przez pasożytniczy grzyb zaczyna mieć swoją wartość w perfumiarstwie drzewo agarowe w tej chwili jest najcenniejszym surowcem na rynku pochodzi z kambodży kolejnego obszaru biedy gdzie po zebraniu i przetworzeniu kilogram esencji agarowej kosztuje około stu tysięcy złotych macie niepowtarzalną okazję powąchać teraz u mnie drzewo agarowe wybaczcie że bloterów na których wam pokażę tę esencję jest bardzo mało ale jest to drogocenny prezent zobaczycie że to co powstało w wyniku ciężkiej fizycznej wielokrotnej pracy ludzkich rąk osób które często pracują tylko za jedzenie staje się potem elementem świata luksusu ludzi do których my nie mamy dostępu a na pewno nie mają dostępu do nich ludzie którzy im ten luksus ofiarują to jest drzewo agarowe bardzo proszę dzięki dziękuję czysto i brudno biednie i bogato trzeci kontrast to daleko i blisko mnóstwo zapachów które otaczają nas w polsce pozostaje totalnie niezauważonych niewiele osób jest w stanie rozpoznać jak pachnie koniczyna nie wiemy jak pachnie brzoza nie potrafimy rozpoznać po zapachu akacji nie potrafimy odróżnić żywicy sosnowej od żywicy modrzewiowej a są to rzeczy które mamy na wyciągnięcie ręki z drugiej strony tak egzotyczne składniki jak wanilia są dla nas totalną oczywistością wanilia jest jednym z najbardziej pożądanych afrodyzjaków w miejscu z którego pochodzi wanilia jest wyjątkowym surowcem ponieważ do jej pozyskania potrzebujemy bardzo pracochłonnego procesu który zaczyna się już od tego że storczyk waniliowy musi zostać zapylony ręcznie przez człowieka w momencie w którym powstaną strąki strąki te są ręcznie zbierane i poddawane czterem procesom pierwszy proces nazywa się zabijanie i polega na tym że strąki wanilii zebrane w stosy zalewa się wodą o temperaturze stopni później strąki wanilii poddaje się tak zwanemu wypacaniu czyli zawija się je jeszcze gorące i parujące w płócienne płachty i tam w pewnym sensie maceruje następnie przez trzy miesiące wanilia jest poddawana suszeniu na słońcu i kolejne sześć - sezonowaniu dopiero później te laski wanilii które znacie ze sklepów trafiają najczęściej pojedynczo pakowane na nasze stoły prawdziwa wanilia jest rzadkim rarytasem jest prawdziwym luksusem to co znane że tak powiem dla nosa to jest niestety syntetyczna wanilina która jest tylko jedną z kilkudziesięciu substancji chemicznych wchodzących w skład wanilii wanilinę pozyskuje się w bardzo nieromantyczny sposób z odpadów przemysłu celulozowego z pulpy celulozowej dlatego cukier wanilinowy kosztuje groszy a cukier waniliowy - dziesięć razy tyle i tak jak na samym początku zachęciłam was do wzięcia udziału w eksperymencie tak samo chciałabym rozstać się z eksperymentem rozdam wam teraz próbki zapachu który jak wyjdziecie z concordii spotkacie również na zewnątrz jestem ciekawa czy rozpoznacie ten zapach to jest zapach który nas otacza jak tylko wyjdziemy na świeże powietrze jeżeli będziecie chcieli przyjść z rozwiązaną zagadką znajdziecie mnie tu na miejscu poznacie mnie po czubku na głowie i różowej sukience jeśli ktoś chce przyjść i powiedzieć co wywąchał to zapraszam zapraszam was do takiego eksperymentu abyście dziś spojrzeli na świat nosem aby ten swój pejzaż zapachowy tak zwany smellscape we własnej głowie poszerzyć i aby przybliżyć jeszcze bardziej to co dla naszych nosów tylko pozornie jest blisko dziękuję
3
transcriber kinga zinser-wrońska dzień dobry zajmuję się upraszczaniem języka urzędów i firm robię to dość długo na początku myślałem że chodzi tylko o trudność komunikacji gdzie urzędy i firmy piszą tak że nikt nie rozumie i trzeba to uprościć natomiast od jakiegoś czasu dokładnie od września początku jesieni może dlatego że jesień to pora melancholii mam wrażenie że jest jeszcze coś innego w tej kwestii jest jakiś trudny pokład relacyjny w komunikacji firm i urzędów taki psychologiczny który mówi coś o nas im bardziej to poznajemy tym jesteśmy smutniejsi być może język trzech pach będzie w stanie tę rzeczywistość zmienić chciałem państwu pokazać kilka prostych zasad sześć dokładnie które pozwalają czytać teksty urzędowe głębiej pozwalają zauważyć co urzędy z nami robią o tym będzie moje wystąpienie jest taki zwyczaj na tedzie żeby zaprosić kogoś z rodziny więc postanowiłem pokazać państwu moją babcię jadwigę od tego to się zaczęło w roku wracam do miejscowości rodzinnej pod wałbrzychem spotkanie rodzinne jubileuszowe bo właśnie obroniłem doktorat mówię słuchajcie jestem doktorem nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa oni się zadumali dziwnie spojrzeli na mnie i na siebie tylko babcia zechciała się odezwać tomuś a możesz mi wystawić receptę ja mówię babciu ja jestem doktor od języka nie wystawiam recept nie wystarczyło babcia wystawiła język i poprosiła żebym ją zbadał później dopiero przeczytałem w pamiętniku jakiegoś wybitnego dziennikarza ekonomicznego że kiedy pisze swoje teksty dla ludzi na bardzo trudne tematy często wystawia zdjęcie swojej babci na biurko patrzy jej w oczy i pisze jakby tylko do niej od tego zaczęło się moje myślenie o upraszczaniu komunikacji jak można by było to zrobić inaczej czy można w ogóle w polsce pisać inaczej pod tym względem myśl churchilla od której zacznę mocno zmieniła moje życie churchill w roku w najtrudniejszym czasie wojny w wielkiej brytanii napisał do wszystkich urzędników memorandum o zwięzłości zaczyna się mniej więcej tak aby robić swoje musimy czytać mnóstwo dokumentów większość z nich jest o wiele za długa to strata czasu marnujemy energię na wyławianie głównych myśli język trzech pach o którym chciałem opowiedzieć to język głównych myśli pytanie czy możemy dzisiaj komunikować się tylko głównymi myślami to jest dość trudne w moim wypadku to działa bardzo konkretnie kiedy wracam z synami do domu i dochodzimy do skrzynki pocztowej mam jeszcze trzy metry później do drzwi trochę się martwię jakbym oglądał horror o szczękach czy będzie wystawać biały róg koperty i będę musiał przestać robić swoje przestać być ojcem rozmawiać z synami wtedy wyciągam tę kopertę i niedawno wprowadziłem zasadę że wszystko co jest w skrzynkach czytam przed drzwiami nie wchodzę do domu muszę się z dziećmi pożegnać mówię że przez chwilę taty nie będzie to będzie trudna sytuacja ale spróbujcie nie zasnąć zanim wrócę statystyki są zatrważające na świecie ogólne warunki ubezpieczenia czyta się średnio godziny minut niektórzy szybciej biegają maratony zdarza się że długo nie wracam żeby powiedzieć co w tym tekście było przecież to dla nas jest najważniejsze kiedy wyciągamy taki tekst chcemy się dowiedzieć po pierwsze czy chcą nam zrobić coś złego czy to jest neutralna wiadomość a dopiero później poznać szczegóły wielką inspiracją jest tutaj twitter myślę że tweety to jest język przyszłości znalazłem taki tweet z roku przed naszą erą najlepszy tweet jaki na świecie napisano juliusz cezar napisał veni vidi vici niósł go na transparentach wchodząc do rzymu wszyscy specjaliści zgadzają się że on tak naprawdę mówił nie że tylko jak jak on to zrobił jaka to była akcja ponieważ był wcześniej film o rytmie jesteśmy też na akademii muzycznej w języku trzech pach ważny jest właśnie ten rytm tekst powinien być bardzo zrytmizowany może zachęcę państwa do wystukania tego rytmu proszę posłuchać jak brzmi to zdanie w łacinie ve-ni vi-di vi-ci czy idąc bardziej - ve-ni vi-di vi-ci dokładnie taka była ta akcja nie taka brutalna bo nie chciałem tupać żeby nie zniszczyć sceny ale była ona bardzo krótka brutalna i systematyczna chciałem pozdrowić tłumacza który to źle przetłumaczył na język polski przybyłem zobaczyłem zwyciężyłem proszę spróbować to wystukać i zmierzyć przy-by-łem zo-ba-czy-łem zwy-cię-ży-łem mam nadzieję że zostałem jeszcze w kamerze to jest rodzaj dreptania przed toi toiem to nie jest to o co tutaj chodzi to nie jest język trzech pach żeby to przetłumaczyć dobrze musielibyśmy powiedzieć wpadłem zerkłem stłukłem coś takiego to by musiało być bardzo rytmiczne jeżeli gubię dowód osobisty i chcę zdobyć nowy to powinienem pójść do urzędu albo otworzyć internet pach pach pach i powinienem ten dowód mieć dokładnie w trzech krokach ta trójka jest ważna nie bez kozery mówimy abc pierwszej pomocy a nie aą pierwszej pomocy - są trzy elementy czasem mówi się brutalnie przynieś podaj pozamiataj matki żony i jeszcze coś trzeciego z tego co pamiętam ten rytm trójki jest bardzo ważny idąc dalej tym tropem proszę spojrzeć co z nami robi język urzędowy jak bardzo zatrzymuje nas przed drzwiami sprawia że tracimy czas ale też pewność siebie właściwie jakbyśmy żyli w ciągłej jesieni tej melancholijnej gdzie psy do nas merdają przez ścianę sąsiadów depresyjnie tak to mniej więcej wygląda trzy cechy języka urzędowego które odbierają nam dech pierwsza najważniejsza kwestia ale to wszyscy wiedzą że język urzędowy zapiera nam dech w piersiach przestajemy oddychać to są bardzo proste techniki proszę próbować czytać między wierszami teksty urzędowe znaleźć urząd który to robi i zadać sobie pytanie czy to jest rzeczywiście mój urząd pierwsza kwestia to hamlety druga to tasiemce lub taśmociągi a trzecia to matrioszki wygląda to mniej więcej tak hamlet miał taki problem że nie wiedział czy mówi czy myśli się zastanawiał ciągle czyli być czy nie być i później oto jest pytanie jakbyśmy mówili na co dzień schabowy z ziemniakami czy z kluskami śląskimi pomyślmy przez chwilę przy niedzielnym stole teksty urzędowe mają dużo tego hamletyzowania czasem to się nawet układa w sensowny język w odpowiedzi na pismo dotyczące powyższego informuję że wyjaśniam co następuje to tak mniej więcej wygląda każde pismo się zaczyna podobnie na przykład że to jest odpowiedź jeżeli coś tam jest napisane to pismo raczej czegoś dotyczyło jeżeli pisaliśmy je świadomie to raczej pamiętamy czego że to jest informacja jakaś że takie wszystko to jest ważne ale może to jednak wyjaśnienia i one nastąpią później to wszystko jest natomiast głównej myśli nie widać ona gdzieś się pojawia po około - wyrazach jeżeli chodzi o tasiemce czy taśmociągi ciekawą rzecz znalazłem tutaj na śląsku jazda ludzi czy państwo wiedzą co to jest jazda ludzi to nie jest tytuł umowy hejterów w internecie tylko to jest coś co się robi na taśmociągu właśnie są zdania które przypominają takie taśmociągi dowiedziałem się że takie taśmociągi mogą mieć nawet osiem kilometrów górnicy na nie wchodzą i sobie jadą żeby nie marnować czasu bardzo ważna rzecz gdyby państwo pomyśleli że taki taśmociąg by się przydał w domu można by było na przykład dzieci tak wstawiać za drzwiami do szkoły osiem kilometrów dokładnie moje mają by sobie jechały taki taśmociąg trzeba jakoś zrobić tu dobra praktyka jest taka by zajrzeć do urzędu patentowego zobaczyć jak to wygląda żeby nie powielać tych błędów tam jest cudowny gatunek zastrzeżenie patentowe które z grubsza wygląda tak że mamy serce zastrzeżenia patentowego to jest wyrażenie znamienny tym że po lewej przed tym sercem jest ta stara rzeczywistość a po prawej ta nowa w polskiej kulturze z jakichś powodów trzeba to wszystko zapisać jednym zdaniem to nowe to co jest istotne mówi się że obraz znaczy więcej niż wiele słów my teraz możemy dokładnie policzyć że ten obraz jest wart słów ja go używam zawsze przed występami do ćwiczeń dykcyjnych jest takie ćwiczenie gdzie się liczy pierwsza wrona bez ogona druga wrona bez ogona trzecia znajomi płetwonurkowie też to wykorzystują proszę spróbować sobie to przeczytać jednym tchem jakbyśmy chcieli to wszystko poznać zauroczyć się przenośnik taśmowy przystosowany do jazdy ludzi zawierający pomost do wysiadania ludzi oraz urządzenie zabezpieczające przenośnik taśmowy z jazdą ludzi znamienny tym że i tam się to wszystko dzieje wygląda to całkiem ciekawie są przypisy jest rysunek ale kiedy na przykład niewidomy inżynier będzie chciał stworzyć coś podobnego albo się dowiedzieć jak to wygląda i spróbuje sobie to odczytać za pomocą aplikacji głosem komputerowym będzie poważny problem mogą państwo to po prostu spróbować kupić kiedy będą państwo już podpisywać umowę to się państwo dowiedzą że wcale tego nie kupujecie to jest przykład z poradnika dla urzędników sami urzędnicy napisali jak zwijać zdania żeby nie przesadzać zaraz się dowiemy że to nie jest kupno ta czynność raczej nazywa się dokonać kupna albo nabyć drogą kupna dokonać nabycia drogą kupna dokonać nabycia na drodze kupna dokonać nabycia na drodze transakcji kupna-sprzedaży a jest też ta druga strona jak kupić to i sprzedać przecież dokonać nabycia na drodze przeprowadzenia transakcji kupna-sprzedaży dokonać realizacji nabycia na drodze i tak dalej to jest chwyt ciekawy retoryczny nazywa się matrioszka czyli dajemy jedną rzecz czynność kupić i pakujemy ją do takiej następnej babeczki drewnianej wtedy mówimy że to już jest dokonanie później że to jest nabycie transakcja a państwo muszą to przed drzwiami rozpakować nie wiadomo kto z tych matrioszek na końcu wyskoczy praktyka jest różna na straganach w rosji więc to jest niebezpieczne teraz ta smutniejsza część nasze niedawne odkrycie wrocławskie trzy cechy języka urzędowego które nie tylko zabierają nam oddech ale też rzucają nas na kolana to jest język abrakadabra to są słowa magiczne ale też język uników zwany czasem językiem pomiędzy albo językiem świeżego zięcia jeszcze trzeba to doprawić szczyptą podejrzliwości podejrzliwości czy też domniemania złego obywatela chyba najlepiej tak to powiedzieć jak to wygląda na przykładach język abrakadabra sprawia że nie uznajemy tekstu za normalny tak jak wysyłamy wiadomość do syna czy córki w szkole już wiesz że dostałaś dwóję są takie słowa które sprawiają że tekst się bardzo pompuje język abrakadabra sprawia że myślimy że to jest tekst ostateczny sprawa życia i śmierci w ostatnim przykładzie z dokonać mieliśmy właśnie to normalnie ludzie robią a czasem czegoś dokonują dokonują żywota odkrycia z reguły nie dokonują przelewów wpłat wypłat to nie są żadne dokonania natomiast urzędy albo język urzędowy chciałby żebyśmy tak o tym myśleli że to jest dokonanie więc różnica między robić a dokonać jest jak między śpiewać a odśpiewać tutaj mamy sporo takich wyrazów jak iż ludzie raczej żeżają - mówią że a urzędy iżają czyli piszą iż to statystycznie da się sprawdzić jedno iż się w języku polskim pojawia po dziewiętnastu że z grubsza byśmy trafili na trzecią stronę tu z jakichś powodów tak się tekst w ogóle zaczyna uprzejmie informujemy iż bardzo często wychodząc naprzeciw oczekiwaniom pragniemy nadmienić to też jest ciekawe dużo jest słów emocjonalnych typu pragnąć ufać instytucja nie ma pragnień pragnąć to jest przepraszam bardzo albo o upale i piciu albo o alkowie czyli o seksie instytucja nie powinna nam takich rzeczy do głowy wkładać nadmienić nawet nie wiadomo co to znaczy mieć i posiadać to też ciekawa różnica mamy z reguły wszystko a posiadać można raczej coś wartościowego ale abstrakcyjnego wiedzę można posiadać nie można posiadać dwóch telefonów komórkowych nie można posiadać się ze szczęścia można posiadać jakieś rozległe posiadłości na mazurach ale dowodu osobistego nie można posiadać tego jest bardzo dużo to jest język abrakadabra teraz ten zięć znowu doświadczenia osobiste kiedy teściowa zechciała już powiedzieć że mogę do niej mówić mamo zastanawiałem się co z tym zrobić czy powiedzieć pani czy pani mamo czy pani matko czy powiedzieć już mamo wtedy mamy właśnie język pomiędzy staramy się lawirować nie powiedzieć ani tak ani tak żeby nie obrazić siebie ale też teściowej gdzieś jest ten środek najtrudniejsze sytuacje są wtedy kiedy siedzi daleko teściowa przy niej solniczka a zupa jest po naszej stronie i trzeba ją dosolić w tedy się mówi z takim efektem pkp na dworcach mówią że pociąg podstawia się na peronie trzecim wtedy rzeczywiście nikogo nie interesuje kto ten pociąg podstawia ale jeżeli mówimy na przykład czy można podać sól to proszę zauważyć że nie wiadomo kto jej potrzebuje ani kto miałby się po nią rzucić jak jest więcej osób to raczej patrzą na siebie to z dziećmi też pięknie wygląda czy ktoś może wyrzucić śmieci wracamy i generalnie nikt nie mógł w języku urzędowym jest problem jeżeli ten język uników jest używany żebyśmy coś zrobili na przykład upomnienia wezwania wzywa się do wykonania obowiązku objętego niniejszym upomnieniem w terminie siedmiu dni od dnia jego doręczenia dokładnie skarbówka pisze jak mawia zięć nie wiadomo kto wzywa nie wiadomo kogo nie będziemy działać nie będziemy skuteczni następny problem najsmutniejszy w sumie to dziwna podejrzliwość w polskim języku czy systemie urzędowym na przykład dodawanie zera do dat poniżej dziesięciu dat dziennych kiedy rozmawiamy z urzędnikami dlaczego tak robią to oni mówią bo musimy ale później kiedy pytamy głębiej dlaczego tak robicie przecież nie ma takiej zasady fajnie pisać bez zera przecież nie mówimy zero dziewiąty tylko dziewiąty więc piszmy tak jak mówimy mówią wtedy rzadko ale jednak ciągle to słychać ale ludzie tam będą dopisywać jedynkę albo dwójkę dopiszą i będą fałszować dokumenty jakie trzeba mieć założenia o niechęci do wszystkich obywateli że to wszyscy są masowi oszuści którzy to będą robić bardzo stare czasy przynajmniej gdzieś głęboki prl takie podejście mniej więcej kiedy się jedzie do urzędu to też widać tam są przystanki warunkowe nie wiem czy państwo zwrócili uwagę wszystkie przystanki warunkowe w polsce są na żądanie nawet walim na żądanie jaka tu jest historia ukryta głęboko dlaczego to się nie nazywa walim na życzenie dlaczego nie zmienić w polsce wszystkich przystanków na przystanki na życzenie wtedy może jednak kierowcy pomyślą że jesteśmy sympatyczni że kiedy machamy ręką to nie oznacza że z tyłu trzymamy kamień albo coś w tym stylu taki postulat taka propozycja jak taka rozmowa obywatela z urzędem wygląda w praktyce mieszkaniec pan piotr rozmawia przez internet ze swoim prezydentem miasta to ciekawa historia panie prezydencie kiedy zostaną porządnie załatane dziury i utwardzona droga na ul żurawiej czy są plany położenia asfaltu na żurawiej piotr l prezydent odpisuje właśnie tym dziwnym językiem właściwie wszystkie sześć tych kategorii o których państwu mówiłem się znajdzie w środku w odpowiedzi na wniosek - czyli pan piotr się najpierw dowiaduje że to jest odpowiedź później się dowiaduje że to nie był zwykły wpis w internecie tylko wniosek później się dowiaduje że go wnosił chociaż nie trzymał go w rękach drogą na pewno nie żurawią tylko elektroniczną i później widzimy że prezydent jest megalomanem albo ten kto za niego to pisze no bo mamy bóg honor ojczyzna tzw ortografia emocjonalna bóg honor ojczyzna prezydent miasta później że on informuje później jest to iż słowa - bufony później że ulica żurawia coś posiada tylko ludzie mogą coś posiadać tak jak mówiłem wiedzę żurawia posiada nawierzchnię tłuczniową i pomimo zabiegów remontowych to rodzaj spa dla ulic prawdopodobnie później są ramy czyli ramy bieżącego utrzymania ja nie wiem czy to jest rodzaj obrazu czy to trzeba powiesić stan techniczny nawierzchni szczególnie po opadach atmosferycznych jest taka strategia w urzędach nazywa się to strategią nabiału kiedy nie wiemy czy to śnieg deszcz to nie tak jak my opowiadamy wybieramy ten najczęstszy czy ten który się dzieje tylko tak jakby nabiał idziemy do sklepu mówimy czy jest nabiał budzi zastrzeżenia to jest też ciekawa metafora powiedz mi jakich używasz metafor a powiem ci kim jesteś dlaczego to jest o tym śnie jak się głębiej nad tym zastanowić to piotr wychodzi z domu taki zaspany i od razu wpada w te dziury i mu się te zastrzeżenia budzą on też się budzi później mamy język pomiędzy - zgłoszona sprawa nie zgłaszał jej prezydent wymazał piotra z odpowiedzi zgłoszona sprawa zostanie przeanalizowana do wykonania w ramach bieżącego utrzymania w zakres którego wchodzi m in równanie profilowanie oraz wałowanie obywatela pasa drogowego przepraszam jeżeli to wszystko co zrobiliśmy sześć tylko prostych kroków dwa zdania zresztą - pierwsze ma wyrazy jeżeli to wszystko usuniemy zostaną nam te churchillowe główne myśli po pierwsze że ulica żurawia budzi zastrzeżenia zdaje się że to pan piotr powiedział znaczy że nie jest z tego zadowolony więc jest to taki akt zgody po drugie że sprawa zostanie przeanalizowana to jest fajna fraza żeby załatwiać sprawy obywateli sprawa zostanie przeanalizowana czyli będziemy ją analizować a nie robić czyli też nie wiadomo jakby wyglądała ta odpowiedź w wersji trzech pach ona by wyglądała pewnie tak szanowny panie niestety nie wiem dziękuję bardzo
4
dzień dobry otrzymałem bardzo proste zadanie proste ponieważ mam opowiedzieć o czymś co z jednej strony jest piękne szlachetne z drugiej strony jest bardzo ważne dla mnie i zajmuje w tej chwili dużą część mojego życia jest moją pasją to o czym będę mówił wyzwala bardzo pozytywne emocje uczy bardzo pozytywnych szlachetnych zachowań buduje przyjaźnie a jednocześnie wspomaga rozwój fizyczny i intelektualny to o czym będę mówił można robić na różne sposoby można traktować to jako cel życia robić to codziennie ale można też traktować to jako rozrywkę incydentalnie traktować jako pretekst do spotkania z przyjaciółmi być może część osób już się domyśla o czym będę mówił dla pozostałych jeszcze mała podpowiedź podejrzewam jestem gotów się założyć że wielu z was widziało to w telewizji - przełączając kanały nagle zatrzymywaliście się oglądaliście coś czego do końca nie rozumieliście ale z jakiegoś niewytłumaczalnego powodu chcieliście to oglądać podejrzewacie zapewne że jest w tym wszystkim jakiś haczyk zapewniam haczyka nie ma natomiast są inne przedmioty są czajniki są szczotki jest lodowisko są ludzie i są ogromne emocje ludzkie curling to wspaniała zabawa rozrywka nie wiadomo z jakiego powodu przez niektórych nazywana sportem w największym skrócie polega na rzucaniu po lodzie czajnikami oczywiście postaram się troszkę przybliżyć tę rozrywkę ten sport jest to gra zespołowa dwa czteroosobowe zespoły rywalizują na torze lodowym o długości mniej więcej metrów - metrów to jest mniej więcej dwukrotna długość tej sali - wypuszczając na przemian osiem kamieni w jednym kolorze kamień po wypuszczeniu nie może być ponownie dotknięty natomiast można wpływać na jego ruch poprzez charakterystyczne dla tego sportu pocieranie lodu przed kamieniem za pomocą specjalnej szczotki w ten sposób zmniejszamy odrobinę tarcie ten kamień może polecieć trochę dalej w trochę innym kierunku wygrywa ta drużyna której kamień znajduje się bliżej środka takich kółek nazywanych domem te kółka są namalowane na lodzie ta drużyna której kamień jest bliżej wygrywa partię mecz składa się z ośmiu lub dziesięciu takich partii rozegranie go zajmuje około dwóch godzin ten egzotyczny wciąż w naszym kraju sport ma wbrew pozorom całkiem długą historię na obrazach mistrzów holenderskich z xvii wieku wyraźnie widać postacie ludzkie zabawiające się puszczaniem po zamarzniętych kanałach amsterdamu takich charakterystycznych kamieni mniej więcej w tym samym czasie w xvii wieku powstały w szkocji pierwsze kluby curlingowe do dzisiaj w szkocji znajduje się siedziba światowej federacji curlingu w xix wieku curling trafił na niezwykle podatny grunt czyli do kanady z racji na dosyć srogi klimat okazało się że ten sport świetnie odpowiada wymaganiom kanadyjczyków i od tego czasu kanada jest stolicą światowego curlingu stamtąd pochodzą najlepsi zawodnicy tam znajduje się najwięcej lodowisk najwięcej zawodników kilka lat temu kanadyjczycy niepokoili się że liczba curlerów spada bo zbliżała się do miliona osób dla porównania w kolebce curlingu w szkocji liczbę aktywnych zawodników ocenia się na około pięć tysięcy w polsce w granicach - osób czyli chyba odrobinę więcej niż znajduje się dzisiaj na tej sali oczywiście na przestrzeni lat gra ewoluowała zmieniały się odrobinę przepisy pojawiła się elektronika pojawił się pomiar czasu tradycyjne zmiotki do śniegu zostały zastąpione przez wysoce zaawansowane technologicznie karbonowe szczotki curlingowe natomiast stosunkowo niewiele zmieniały się same kamienie którymi rozgrywane są spotkania wszystkie kamienie na świecie w pewnym uproszczeniu pochodzą z tego kawałka granitu szkocka wyspa ailsa craig to z niej raz na kilka lat wydobywany jest duży blok skalny z którego potem produkowane tam są wszystkie kamienie curlingowe na świecie będziecie mieli okazję takich kamieni dotknąć zobaczyć podnieść będzie to możliwe w przerwie kawowej - zapraszamy na specjalne stoisko każdy kamień waży kilogramów i ma dokładnie takie same wymiary co powoduje że ten sport jest w pewien sposób wymierny - każdy turniej każdy mecz na świecie jest w pewien sposób porównywalny co decyduje o popularności curlingu o tym że co tydzień tysiące szwajcarów szwedów kanadyjczyków spotykają się na lodzie żeby puszczać te kamienie powodów jest zapewne wiele ja opowiem wam o kilku które są istotne dla mnie i dla tych kilkudziesięciu osób z którymi regularnie uprawiam curling myślę że jest to w jakiś sposób wymierne najważniejszy powód dla mnie jest taki że o ile w curlingu oczywiście mamy pewne przepisy techniczne jak szerokość toru czy wymiary kamienia o tyle równie ważny a nawet istotniejszy jest kodeks zachowań curlera ten kodeks można streścić w jednym zdaniu że curler prędzej przegra mecz niż wygra oszukując jeżeli pojawicie się na lodowisku i przy nieudolnym szczotkowaniu poślizgniecie się i przewrócicie nic się nie stanie jeśli będziecie próbowali wybić kamień przeciwnika pomylicie się i wybijecie własny też nikt nic nie powie natomiast jeżeli będziecie próbowali oszukiwać to nie macie czego szukać na lodowisku nawet jeżeli wygracie najbliższy mecz to po prostu nikt więcej nie będzie chciał z wami grać w curlingu rola sędziego ograniczona jest do niezbędnego minimum tak naprawdę sędzia pojawia się wtedy kiedy zawodnicy sami między sobą nie są w stanie rozstrzygnąć powstałego sporu taka sytuacja najczęściej ma miejsce kiedy po zakończeniu partii kiedy wszystkie kamienie się zatrzymują zawodnicy nie są w stanie na oko ustalić który z tych kamieni znajduje się najbliżej środka domu wtedy pojawia się na lodzie sędzia ze specjalnym cyrklem którym mierzy odległość od środka domu natomiast wszystkie spory w pierwszej kolejności rozwiązują zawodnicy przenosząc to na realia takiego sportu który pewnie znacie wszyscy piłka nożna mecz ligi mistrzów w polu karnym starcie z obrońcą ronaldo się przewraca obrońca pierwszy wstaje biegnie słuchaj cristiano chyba cię trochę za mocno kopnąłem wydaje mi się że powinien być karny a cristiano na to mówi nie ma takiej konieczności to nie było wcale takie mocne kopnięcie w curlingu wierzcie mi nawet podczas najpoważniejszych zawodów wygląda to w ten sposób tak jak wspomniałem po zagraniu kamienia kamień sunie po lodzie nie można go dotknąć nogą ani szczotką ani żadną inną częścią ciała i żaden szanujący się curler tego nie zrobi natomiast oczywiście w ferworze walki występuje taka sytuacja że gdzieś ten kamień trącimy lekko zmienimy jego kierunek siłę i co w tym momencie nie rozglądamy się nie patrzymy czy biegnie sędzia dać nam żółtą kartkę nie patrzymy czy przeciwnik dostrzegł nasze przewinienie obowiązkiem zawodnika jest zgłoszenie tego poprzez podniesienie ręki przeciwniku dotknąłem kamienia i do naszego przeciwnika należy decyzja co z takim kamieniem możemy zrobić - czy przesunąć go trochę w lewo bo tak uzna przeciwnik że tam pewnie by był gdyby nie nasze dotknięcie czy też może właśnie powiedzieć słuchaj to nie ma znaczenia twoje dotknięcie kamienia nie miało wielkiego znaczenia a więc curling to fair play curling to szacunek wynikający z wielowiekowej tradycji szacunek dla przeciwnika przed meczem zawodnicy witają się poprzez podanie ręki życzenie dobrej gry każdy każdemu zawodnikowi podczas meczu nie należy przeszkadzać przeciwnikowi w wykonaniu zagrania należy nagrodzić pochwałą jego dobre zagranie nie należy ostentacyjnie pokazywać radości w przypadku gdy przeciwnik się pomyli te zasady fair play obowiązują jest też ważny aspekt towarzyski po zakończonym meczu to drużyna zwycięska tradycyjnie zaprasza pokonanych na szklaneczkę szkockiej whisky a więc piękno szlachetność ale także czysto estetyczne piękno dla mnie jest bardzo istotne gładka biała tafla lodowa sunący majestatycznie kamień ten kamień jest z jednej strony twardy i ciężki ale naprawdę jest bardzo miły w dotyku taki obły niesamowite dźwięki wydają kamienie zderzające się ze sobą te bryły granitowe te dźwięki są zagłuszane przez krzyki skipów i krzyki szczotkujących ale to też ma swój urok a więc jest także piękno jest w curlingu pewna magia mówiąc magia nie mam na myśli tych sztuczek które widzieliśmy ale mam na myśli niezbadaną do końca fizykę czyli sposób w jaki kamień obracając się - bo kamień rotuje przez całą drogę - porusza się po płaskiej nawierzchni do dzisiaj naukowcy spierają się o powody pewnych anomalii które występują na lodzie curling jest świetnym potwierdzeniem powiedzenia że im więcej wiesz tym więcej pozostaje do poznania z każdym kolejnym etapem zaawansowania curlingowego odkrywa się nowe obszary z początku cieszymy się że wypuszczony przez nas kamień w ogóle doleciał w dobre miejsce poleciał w dobrym kierunku później zaczynamy dostrzegać że ten kamień trochę inaczej zachowuje się podczas pierwszych partii trochę inaczej pod koniec meczu zaczynamy zastanawiać się nad strategią nad taktyką powiedzmy ustawiliśmy kamień w samym środku tego kółka wydawało się idealny a przeciwnik wcale nie próbuje tego kamienia wybijać wręcz przeciwnie ustawia tak zwanego corner guarda czyli kamień który jest przed domem gdzieś z boku oczywiście aby dojść do tego poziomu kiedy ta rozrywka staje się grą strategiczną należy opanować pewien zasób umiejętności czysto technicznych ale są one na tyle proste że to jest kolejna zaleta curlingu sam trening curlingowy jest naprawdę przyjemny może być przyjemnością nawet ten najprostszy trening wiem że są na sali miłośnicy biegania ja bardzo podziwiam biegaczy ale nie jestem w stanie przekonać się że wielotygodniowe przygotowania do morderczego wysiłku jakim jest bieg maratoński że to jest tylko i wyłącznie przyjemność w curlingu jest to przyjemność z racji na charakter tego sportu w curlingu decydującego znaczenia nie ma ani szybkość ani wytrzymałość ani skoczność nie wygrywa ten kto jest najsilniejszy i ten kamień puści najdalej jest to gra wymagająca precyzji w której decydują cechy psychofizyczne umiejętność utrzymania koncentracji na odpowiednim poziomie umiejętność strategicznego myślenia oczywiście pewien poziom przygotowania fizycznego jest w tej chwili potrzebny curling staje się coraz bardziej sportowy ale nie jest to decydujące w związku z tym jeżeli nie cechy czysto fizyczne decydują okazuje się że curling jest świetną grą jest bardzo uniwersalny jest grą dla każdego na turniejach towarzyskich rywalizują na równych zasadach drużyny żeńskie i męskie drużyny dorosłe z drużynami młodzieżowymi i dziecięcymi zawodnicy na wózkach znakomicie sobie radzą tak że grają w turniejach z osobami chodzącymi nie jest żadnym dyshonorem przegrać ze świetną drużyną złożoną z zawodników głuchoniemych jesteście w dalszym ciągu w świetnym wieku żeby rozpocząć swoją karierę curlingową szwedzki curler kronlund zdobył medal igrzysk olimpijskich w wieku lat andrea sch pp reprezentowała niemcy w mistrzostwach świata europy praktycznie nieprzerwanie przez lata cztery lata temu w vancouver w drużynie kanadyjskiej kristie moore zagrała będąc w piątym miesiącu ciąży naprawdę jeszcze wszystko przed wami dlaczego w takim razie jeszcze nie spróbowaliście nie mieliście okazji zagrać przyczyna jest prosta - curling pozostaje sportem niszowym choć my wolimy określenie sportem elitarnym curling pojawił się w polsce lat temu uprawiany jest w kilkunastu klubach w dziesięciu miastach jest kilka turniejów są rozgrywki ligowe jest reprezentacja polski ale wszystko to odbywa się w dużej mierze w formule do it yourself mam przyjemność odpowiadać za wiele projektów curlingowych w naszym kraju i wierzcie mi że nie byłoby dużego turnieju w bełchatowie nie byłoby międzynarodowego campu w giżycku gdybyśmy osobiście ja i moi koledzy nie wozili swoimi osobowymi samochodami tych setek kilogramów granitu gdybyśmy sami nie wymalowali domów na lodowiskach nawet liga ogólnopolska organizowana jest przez samych zawodników - wszyscy jesteśmy jednocześnie zawodnikami ale także trenerami menedżerami kierowcami kucharzami magazynierami tak to jeszcze w tej chwili w polsce wygląda środowisko wydaje się dosyć nieduże i hermetyczne ale nie jest to do końca prawda kluby w ciągu sezonu organizują wielokrotnie treningi otwarte w formule przyjdź i zobacz sport nie jest tani sprzęt jest dosyć drogi wynajem lodowiska to są dość duże koszty na szczęście pewien problem został już rozwiązany większość klubów posiada swoje komplety kamieni nowy komplet wyczynowych kamieni to jest koszt rzędu tysięcy złotych na szczęście tych kamieni nie musicie przynosić to wszystko będzie zapewnione jeżeli traficie na taki otwarty trening także w krakowie takie treningi są organizowane jeżeli jeszcze nie zdołałem zachęcić was do curlingu - bo jest to w dużej części celem mojego wystąpienia to mam dla was jeszcze dwie wiadomości obie dobre pierwsza dla tak zwanych kibiców w kapciach czyli za kilka miesięcy na antenach eurosportu będzie można zobaczyć reprezentację polski rywalizującą w mistrzostwach europy po raz pierwszy w piętnastoletniej historii nasza męska reprezentacja zakwalifikowała się dzięki temu będzie mogła spotkać się chociażby z drużyną niklasa edina będziecie to mogli obejrzeć w telewizji myślę że curling wtedy pojawi się troszkę szerzej w ogólnopolskich mediach druga wiadomość jest być może jeszcze lepsza skierowana dla tych osób które chciałyby spróbować czynnie naszego sportu w łodzi za kilkanaście tygodni zostanie otwarta pierwsza w polsce hala curlingowa pierwsze lodowisko w polsce na którym nie spotkacie łyżwiarzy ani hokeistów czterotorowy obiekt otwarty będzie pod koniec sierpnia już dzisiaj zapraszam też ciekawostka i potwierdzenie nawet tego typu inwestycja w polsce powstała w formule do it yourself młodzi ludzie z mojego klubu pozyskali potężnego inwestora który zdecydował się wyłożyć osiem milionów złotych na budowę takiego nietypowego obiektu bez udziału jakichkolwiek środków publicznych mam nadzieję że zdołałem was zainteresować curlingiem że kiedyś spotkamy się na lodowisku i niezależnie od tego czy będziecie traktować curling jako wyzwanie sportowe trenować kilka razy w tygodniu czy też będzie to tylko i wyłącznie rozrywka mam nadzieję że z tego wystąpienia zapamiętacie przede wszystkim to że curler nie oszukuje że jest to gra dżentelmenów z drugiej strony mam nadzieję że może kilkoro z was osiągnie na tyle wysoki poziom sportowy że ja z przyjemnością dam się zaprosić na szklaneczkę whisky po przegranym meczu dziękuję bardzo
5
bardzo dziękuję za te zasłużone brawa mam nadzieję że wspólnymi siłami uda nam się odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak mało pamiętamy ze szkoły bo faktycznie gdy dokonamy krótkiego rachunku sumienia to okaże się że chwilę po zakończeniu edukacji szkolnej nie jesteśmy w stanie powiedzieć jaki był przebieg grecko-perskich wojen nie potrafimy obliczyć masy molowej ani podać budowy komórkowej tego osławionego pantofelka i faktycznie śmiało możemy powiedzieć że to nie jest nienormalna sprawa bo jednak nie są to szczególnie użyteczne i przydatne informacje ale pojawia się główne pytanie o jakiej skali problemu mówimy zbadał to profesor psychologii kognitywnej na uniwersytecie w memphis art graesser który przyjrzał się temu co zostaje uczniom w głowach po uwaga tygodniu od zapoznania się z jakąś lekcją okazało się że mniej niż wszystkich informacji zostaje w głowach mówimy o czymś co jest po tygodniu i mówimy o sytuacji w której jest to mniej niż więc nie możemy oczekiwać wielkich cudów po paru latach od wyjścia ze szkoły pomimo tego że jest to smutna sytuacja to ona przede wszystkim nie jest normalna dlatego że uczyliśmy się tych informacji czasem parę razy bo mieliśmy w różnych klasach te same rzeczy omawiane to po pierwsze po drugie wielu z nas na sprawdzianach otrzymywało piątki dobre oceny później wiedza jak powietrze z balonika uchodzi i tego po prostu nie mamy moglibyśmy teraz płakać nad rozlanym mlekiem ale jestem tu po to żebyśmy szukali rozwiązań a nie problemów zastanówmy się przede wszystkim dlaczego o co chodzi najbardziej intuicyjną odpowiedzią byłoby to że po pierwsze to wiedza bezużyteczna po drugie narzucona z zewnątrz i jakoś szczególnie pasjonująca uczciwie mówiąc nie jest dlatego że to są przede wszystkim informacje ogólne sprawy powiązane z wiedzą typowo ogólną encyklopedyczną nawet i trzeba by się z tym zgodzić to prawidłowy punkt myślenia zastanówmy się skąd się wziął dlatego że na fakt dlaczego tak mało pamiętamy ze szkoły a z drugiej strony dlaczego doprowadzamy do sytuacji w której szkoła wygląda tak jak wygląda to na te wydarzenia paradoksalnie mogło mieć wpływ coś co wydarzyło się w październiku roku cóż się wtedy stało armia napoleona zmasakrowała na polu bitwy wojska królestwa prus w bitwie pod jeną to łączy się z naszym systemem edukacji o tyle że prusacy nie chcieli się poddać ich państwo na momencik podupadło ale oni powiedzieli nigdy więcej nie chcemy doprowadzić do sytuacji w której ktoś spuści nam taki łomot dlatego to przyspieszyło wiele reform które miały miejsce w tym czasie jedną z takich reform była reforma systemu edukacji chodziło o to żeby pruscy urzędnicy stworzyli obywatela idealnego takiego który jest posłuszny nie ma własnego zdania i w dużej mierze będzie robił dokładnie to co trzeba w tym celu zaprzęgnięto ogromne autorytety germańskiego świata i na przykład georg hegel słynny filozof doszedł do wniosku że stworzenie takiego obywatela będzie możliwe tylko wtedy kiedy go wszechstronnie wykształcimy i przesunął cały nacisk z wiedzy bliżej niesprecyzowanej na encyklopedyczną na informacje ogólne żeby po maturze móc sobie wybrać kierunek studiów i w ten sposób się specjalizować albo jeszcze lepiej - żadnego studiowania tylko od razu do pracy na rzecz państwa pruskiego oprócz tego ktoś doszedł do wniosku że jeśli mamy dużo informacji do przyswojenia tak jak powiedzieliśmy głównie encyklopedycznych to zaprzęgniemy do tego metodę pamięciową która spowoduje że uczeń jak wróci ze szkoły będzie musiał siąść i rzetelnie się wszystkiego nauczyć w pamiętnikach uczniów z tamtego czasu widać że to świetnie funkcjonowało nie mieli czasu wolnego nie bez przyczyny bo ktoś zauważył że jeśli uczeń ma za dużo wolnego czasu to przychodzą mu do głowy głupoty grzeszne myśli więc jeśli go zaprzęgniemy do tego to w ogóle problemu nie będzie chodziło też o to żeby inaczej zorganizować rok szkolny pod wpływem przede wszystkim wilhelma von humboldta zorganizowano całość w lata akademickie i szkolne i od tej pory nie dało się przystąpić do szkoły wtedy kiedy chcemy trzeba było zapisać się do klasy która nieprzypadkowo zgadnijcie ilu uczniów miała bo policzono że jeśli sformujemy na parę lat taką grupę to zatrą się między nimi różnice społeczne religijne i kulturowe wyjdzie nam jeden płaski obywatel takie równanie do określonego poziomu powołano też funkcję gospodarza klasy który miał sprawdzać czy ktoś się za bardzo nie wybija czy nie przychodzą mu do głowy indywidualne myśli i toki nauczania jakby coś to będzie zaraportowane do odpowiedniej osoby na której spoczywał pełny obowiązek wychowania tych uczniów tymi ludźmi byli nauczyciele mało zaskakujące i mało zaskakująco pruscy urzędnicy postanowili że nauczyciel będzie mało zarabiał on nie ma pracować dla pieniędzy tylko dla idei wybitny historyk dwudziestolecia międzywojennego stanisław kot doszedł do wniosku że pruski nauczyciel zarabiał mniej więcej tyle co parobek w tamtych czasach to dobrze obrazuje skalę również pod wpływem pruskiego systemu zorganizowano inaczej meble w klasach i wszystkie ławki od tego momentu były zwrócone w stronę nauczyciela a kawałeczek dalej w nieco innym miejscu ale też pod wpływem pruskiego systemu wzięto z fabryk dzwonki mówiące o rozpoczęciu i zakończeniu pracy i także zaprzęgnięto je do szkoły kiedy tego słuchacie podejrzewam że wielu z was się uśmiechnęło ale to jest tak naprawdę tragiczne bo gdybyśmy przymiotnik pruski zastąpili słowami współczesny polski europejski światowy to okaże się że źródeł obecnego systemu edukacji musimy upatrywać w czasach mniej więcej lat temu w prusach a przypominam był to przepiękny moment dziejów kiedy wiele osób było przekonanych że pomidory to trujące narzędzie szatana i jeśli je zjemy to albo się otrujemy albo po prostu umrzemy to pokazuje mniej więcej czas w dziejach w którym coś takiego wymyśliliśmy ale ku naszej wielkiej rozpaczy tym systemem zafascynowali się ludzie na całym świecie trafił do stanów zjednoczonych japonii i całej europy w bardzo krótkim czasie dzisiaj możemy na ten system bardzo narzekać ale już wtedy na niego narzekano to nie jest dzisiaj moje zadanie ja jestem zbyt malutkim człowiekiem żeby w ogóle być w stanie proponować jakiekolwiek alternatywne systemowe rozwiązania to co mnie najbardziej boli to sytuacja że ten pruski system który funkcjonuje pięknie do dzisiaj umocnił schemat uczenia w szkole jak on wygląda mamy lekcję na której nauczyciel prezentuje jakąś treść najczęściej jest to wiedza encyklopedyczna zaprezentował treść a następnie po jakimś czasie sprawdzi czy uczniowie nauczyli się tego rzetelnie śmieszne jest to że gdy słuchamy o takim schemacie to on jest tak silnie w nas zakorzeniony że nam się to nie wydaje czymś dziwnym zaufajcie mi na słowo to jest kompletnie nienormalne a teraz dowód na to dlaczego bo gdybyśmy dokładnie ten sam pruski czy współczesny system szkoły zaprzęgli na przykład do nauki pływania to lekcja wyglądałaby następująco zakładamy że mamy do czynienia z uczniami rzetelnymi i dobrym nauczycielem żeby nie było że naginam fakty wyobraźcie sobie że przychodzicie na moją lekcję dzień dobry dzwonek zadzwonił na sali mamy duży basen o głębokości pięciu metrów ja się rozbieram ale spokojnie mam kąpielówki to nie jest patologiczna szkoła wskakuję do basenu jako nauczyciel i sobie pływam i pokazuję wam drodzy uczniowie w taki sposób należy się ruszać a tak wygląda inny styl pływania jestem dobrym nauczycielem więc pytam czy macie pytania jeszcze raz coś wytłumaczyć nie ma problemu jestem tu dla was nie ma pytań świetnie dzwonek - do domu za tydzień się spotykamy i jest sprawdzian każdego z was wrzucę do basenu żeby sprawdzić czy się tego nauczyliście tak wygląda schemat prezentacja wiedzy a potem sprawdzenie czy wyszło tylko problem polega na tym że pośrodku tego schematu mało kto myśli w jaki sposób uczeń ma się tego nauczyć inny problem jest taki że często sam uczeń nie ma świadomości że to on się uczy a nie sam nauczyciel za niego się uczy w ten sposób po bardzo długich badaniach doszedłem do wniosku który psychologia kognitywna już dawno sformułowała że bardzo rzadko zdarza się sytuacja w której ktoś kiedykolwiek nauczył nas w jaki sposób się uczyć coś co może brzmieć jak generalizacja narzekanie smutnego człowieka jest w rzeczywistości mocno osadzone w badaniach naukowych dwóch psychologów kognitywnych kornell i bjork sprawdzili czy to w jaki sposób uczniowie się uczą zależy od nauczycieli w przypadków odpowiedź brzmiała nie nie obarczam za to winą nauczycieli piszę o tym dużo w książce mówię że nie chcę żeby to oni byli winnymi w których się rzuca biblijne kamienie sprawiedliwości absolutnie nie natomiast fakt jest taki że uczniowie nadal nie wiedzą jak się uczyć inne badania naukowe precyzyjnie potwierdziły tę samą tezę kiedy ktoś nas czegoś nie nauczy będziemy doprowadzali do sytuacji w której sami intuicyjnymi metodami będziemy próbowali zdobywać wiedzę uczniowie na całym świecie od wielu pokoleń tak robią prof daniel willingham doszedł do wniosku po bardzo długich badaniach że klasycznym schematem w jakim ludzie uczą się jeśli nikt ich nie nauczy się uczyć to będzie nic innego jak wielokrotne katowanie się czytaniem tych samych tekstów czytamy raz drugi raz przed sprawdzianem i mamy nadzieję że to zadziała to dalej wydaje nam się nieszczególnie dziwne bo większość z nas dokładnie w taki sposób się uczyła ale z punktu widzenia psychologii kognitywnej to jest przeubogi sposób uczenia się na przykład eksperymenty które przeprowadzał ernst rothkopf pokazują że nie ma żadnego znaczenia dla wyniku na egzaminie czy przeczytamy tekst dwa razy czy cztery razy pomyślcie o skali zmarnowanego czasu męczarni katorgach przez które musimy przejść żeby ten tekst tyle razy przeczytać to jest coś co jest dramatycznie złe zresztą wielokrotne eksponowanie się na jakąś treść jest metodą tak słabą że możemy się o tym przekonać tu i teraz wystarczy że ktoś z was spróbuje sobie przypomnieć co znajduje się na odwrocie banknotu stuzłotowego najpopularniejszego banknotu w polsce mamy tam orzełka a pod spodem mamy bardzo ważny symbol prosty jednoznaczny nikt nie ma żadnego problemu z odczytaniem co tam jest no właśnie wielokrotnie mieliście do czynienia z tym banknotem byliście eksponowani na tę informację wiele razy a to nic innego jak dwa nagie miecze płaszcz i hełm krzyżacki jednoznaczne symbole wiktorii grunwaldzkiej to banalne widzieliśmy to tysiąc razy a i tak nie wchodzi nam to do głowy tak właśnie działają wielokrotne powtórki całe szczęście nie jest to sytuacja w której zostajemy z tym i z niczym innym bo właśnie psychologowie kognitywni od wielu lat od niepamiętnych czasów tworzą schematy sposoby i metody nowoczesnego uczenia się jakichkolwiek informacji z których po prostu wystarczy skorzystać to jest rzecz która dzisiaj wydaje mi się prosta ale jeszcze trzy lata temu nie miałem o tym bladego pojęcia dopiero kiedy to poznałem rzuciłem się w wir badań i wierzcie mi na słowo przeczytałem setki artykułów naukowych książek konsultowałem to z ekspertami i byłem tym zafascynowany z teoretycznego punktu widzenia postanowiłem napisać o tym książkę ale doszedłem do wniosku że jeśli moje badania pozostaną wyłącznie w sferze czysto teoretycznej to będzie kolejna opisowa książka mówiąca o tym że ktoś coś zbadał że można coś zrobić inaczej pomyślałem że jeśli te metody funkcjonują tak jak przekonują naukowcy to jeśli wezmę dowolną czynność i dam sobie krótki czas na przykład pół roku na jej przyswojenie w stopniu dobrym i to zadziała to przekonam się sam i będę miał dużo entuzjazmu do tego żeby o tym opowiadać dlatego poprosiłem żonę żeby spośród różnych egzotycznych języków wybrała jeden którego będę musiał nauczyć się w tylko i aż pół roku ku mojej wielkiej rozpaczy padło na język szwedzki nie zapałałem sympatią do tego bo zawsze wydawało mi się że ten język brzmi mniej więcej jak spadające ze schodów kaloryfery i zdałem sobie sprawę że różnie bywa z odbiorem tego języka ale słowo się rzekło losowanie miało być uczciwe całość została nagrana na wideo i jest dostępna w internecie żeby komisja gier i zakładów nie przyczepiła się do tego tak się zaczął ten proces po mniej więcej pół roku postanowiłem zdać egzamin na poziomie średniozaawansowanym organizowany przez folkuniversitetet przy aprobacie svenska institutet jak poszło szwedzki mogę powiedzieć że całkiem dobrze to zostało zrobione przy użyciu tych konkretnych metod czy uważam że to było trudne szwedzki ważne jest że jeśli stosujemy dobre skuteczne i sprawdzone metody to wcale nie jest to trudno co ważne większość osób stosujących dokładnie to co ja osiągnęłaby dalece lepsze rezultaty niż to co mnie się udało zrobić w trakcie nauki korzystałem wyłącznie z powszechnie dostępnych metod darmowych nigdy w tym czasie nie byłem w szwecji rozmawiałem z dwójką szwedów w międzyczasie których spotkałem przez przypadek na ulicy i pomyślałem jesteście moimi ofiarami muszę się wygadać po szwedzku pewnie pamiętają mnie do dziś i być może myślą że każdy w polsce zna szwedzki ale niech tak zostanie zdałem sobie sprawę z tego że nie mogę teraz rzucić wszystkiego i uczyć się tego języka od samego początku szwedzki musiałem też myśleć o mojej rodzinie która właśnie się powiększała za moment na świecie pojawił się nasz syn i każdy wie że to troszkę czasu zajmuje tak troszeczkę ale jednak okazuje się że rzeczywiście możemy korzystać z czegoś co wcześniej przebadali naukowcy absolutnie na naszą korzyść trudno mi będzie streścić strony mojej książki bo mam min ale pomyślałam że wyciągnę jedną rzecz która wam pokaże w jaki sposób bardzo często coś dla nas intuicyjne nie jest wbrew pozorom bardzo dobre weźmy pod uwagę to jak ćwiczą muzycy czy sportowcy oni często ćwiczą jak mówią psychologowie kognitywni w blokach czyli na przykład jeden cios cały czas go wyprowadzają tak samo jak już go doprowadzą do perfekcji to pójdą kawałeczek dalej to jest klasyczne uczenie blokowe okazuje się że wszystko byłoby pięknie gdyby nie życie i historia jednego człowieka muhammada ali który doprowadzał do sytuacji takiej że chwilę ćwiczył na worku przez trzy minuty coś podziałał potem brał skakankę szybciutko przestawiał się na skakankę potem robił pompki za chwilę wracał do gruszki i wyglądał jak człowiek ćwiczący w wielkim chaosie wiemy to bo często chwalił się tym jak ćwiczy zresztą jego trener powiedział że on na sali wygląda jak najgorszy bokser świata i coś w tym było on nie układał wszystkich ćwiczeń w blokach tylko je przeplatał doprowadzał do sytuacji w której za każdym razem swoje mięśnie i mózg zaskakiwał zupełnie innym zestawem ćwiczeń i to świetnie zadziałało jeśli to przerzucimy na rzeczywistość szkolną to zobaczymy że gdy uczymy się wzorów matematycznych to nie powinniśmy brać jednego wzoru a następnie podrzucać do niego konkretnych działań tylko powinniśmy mieszać ze sobą wzory prowadzić taki tryb uczenia w którym na przykład nie rozwiązujemy takich samych ćwiczeń na jeden wzór bo mózg w pewnym momencie wyłącza się i to nie jest dla niego wyzwanie ale kiedy rozwiązujemy cztery zadania z jednego wzoru potem cztery z następnego i cztery z jeszcze innego to on za każdym razem musi o tym pomyśleć badania przeprowadzone w roku pokazały przepięknie że różnice między uczniami którzy uczą się blokowo a uczniami uczącymi się w przeplatany sposób jest drastycznie wielka co najśmieszniejsze ci którzy uczyli się jak muhammad ali czyli przeplatali wzory matematyczne twierdzili intuicyjnie że poradzą sobie o wiele gorzej niż ci którzy uczyli się po bożemu - blok za blokiem okazało się że byli w stanie ponad dwukrotnie lepiej poradzić sobie na teście niż ci zblokowani tak bardzo jest to dla nas nieintuicyjne każda z metod do których zachęcam żebyście zrobili to sami szukali na własną rękę sposobu w jaki można się włamać do własnego mózgu ja to dokładnie tak nazywam pokazuje nam że jeśli użyjemy czegoś innego to nam to w głowie po prostu zostanie właśnie z tego powodu większość z nas świetnie pamięta co robiła w czasie world trade center bo to jest rzecz która nas zaangażowała ja to też dobrze pamiętam poszłem do mojego wujka i wspólnie oglądaliśmy jak dwie wieże płoną to było coś co wywołało u mnie jakieś emocje zaangażowało mnie tak samo jak większość z was zapamięta z tej prezentacji mój błąd gramatyczny bo powinienem powiedzieć poszedłem a nie poszłem ale włamałem się do waszego mózgu w tym momencie was obudziłem i to jest w dużej mierze podsumowanie tego czym są te wszystkie metody dlatego że wielu z nas takie myślenie że gdzieś siedzimy z rodziną i słyszymy stwierdzenie idź się pouczyć traktuje jak wyrok bez zawieszenia a to nie musi być wyrok dziękuję