id
stringlengths 1
7
| url
stringlengths 31
408
| title
stringlengths 1
239
| text
stringlengths 1
297k
|
---|---|---|---|
187513 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mafia%20%28wyspa%29 | Mafia (wyspa) | Mafia – wyspa na Oceanie Indyjskim, stanowiąca południową część Archipelagu Zanzibaru, leżąca u ujścia rzeki Rufidżi na wschodnim wybrzeżu Tanzanii. Jest jednym z sześciu dystryktów Pwani. Nie posiada osobnego rządu i nie jest autonomicznym regionem, jak znajdujący się na północy od niej Zanzibar. Według Tanzańskiego Urzędu Statystycznego w 2012 roku wyspę na stałe zamieszkiwało 46 438 osób. Ludność wyspy w głównej mierze utrzymuje się z rybołówstwa oraz uprawy kokosów, papai, ryżu i manioku. Wyspa jest również atrakcyjna turystycznie m.in. dla nurków wyczynowych i wędkarzy.
Geografia
Archipelag Mafia stanowi kilka wysp (Juani, Jibondo, Bwejuu, Nyororo, Chole) z czego Mafia jest największa i zajmuje powierzchnię 394 km². Część z okolicznych wysp jest zamieszkała jak np. Chole z populacją 800 mieszkańców i powierzchnią około 2 km². W południowo-wschodniej części wyspy znajduje się chroniona zatoka Chole usiana wysepkami i mierzejami. Na wyspie występuje mała populacja Hipopotamów karłowatych potwierdzona w 2013 r. przez Tanzania Tourist Board. Największym miastem na wyspie jest Kilindoni z populacją ponad 11 tys. mieszkańców. Na wyspie znajduje się Park Narodowy Rufiji-Mafia-Kilwa Marine Reserve.
Historia
Pierwsze wzmianki o wyspie sięgają ósmego wieku naszej ery. Pełniła ona wtedy ważną rolę w handlu pomiędzy Azją wschodnią i Wschodnią Afryką. Na małej wyspie Chole Mijini znajdującej się w Zatoce Chole dawniej znajdował się gród, którego zadaniem było kontrolowanie handlu z kopalniami srebra we Wschodnim Zimbabwe.
W 1820 roku wyspy zostały zaatakowane przez lud kanibali z plemienia Sakalava pochodzący z Madagaskaru. Stanowią oni dzisiaj większą część populacji wysp.
Traktat podpisany z Niemcami w 1890 roku zmienił status terytorialny wyspy. Niemcy zapłacili sułtanowi Sayyid Ali bin Said al-Said z Omanu 4 miliony złotych marek za wyspy i okoliczne wody. 12 stycznia 1915 roku wyspę zdobyli Brytyjczycy, wykorzystując ją jako morską i powietrzną bazę wojskową.
Od 1995 roku wyspa otrzymuje finansową pomoc od WWF, w ramach organizacji i utrzymania Parku Narodowego Rufiji-Mafia-Kilwa (RUMAK).
Wyspy Oceanu Indyjskiego
Wyspy Tanzanii
Miejsca do nurkowania |
187514 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Muriel | Muriel | Muriel (imię)
Muriel (język programowania)
(2982) Muriel
Muriel – gmina w Hiszpanii, w prowincji Valladolid, w Kastylii i León |
138 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ajnowie | Ajnowie | Ajnowie lub Ajnosi (endoetnonim od ajn. Ainu – „ludzie”, IPA: ; l.p. Ajnus lub Ajnos) – lud należący do paleoazjatyckiej grupy językowej; przybyły do południowej części Sachalinu oraz na Wyspy Japońskie i Kurylskie ponad 6 tys. lat temu. Byli ludem łowiecko-zbierackim. Obecnie zamieszkują głównie Hokkaido. W historycznych tekstach japońskich Ajnowie nazywani byli: Ezo (wym. Yezo), Emishi, Aino.
Obecnie Ajnowie stanowią mniejszość etniczną w Japonii. Dane szacunkowe dotyczące liczebności Ajnów są bardzo rozbieżne: od 24 tys. do ponad 100 tysięcy osób. Według badania przeprowadzonego przez samorząd Hokkaido w 1993 roku, populacja tamtejszych Ajnów wynosiła 28 830 osób. Niektórzy posługują się jeszcze językiem ajnuskim, który obecnie jest zagrożony wymarciem. Niewielka populacja Ajnów żyje również na Sachalinie na terytorium Rosji.
W dniu 6 czerwca 2008 japońskie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło rezolucję wzywającą rząd do uznania Ajnów za lud tubylczy i położenia kresu dyskryminacji tej grupy. „Rząd uznaje, że Ainu to rdzenni mieszkańcy, którzy mają swój język, religię i kulturę”.
Pochodzenie i historia
W neolicie Ajnowie zajmowali większą część Wysp Japońskich, ale w III w. p.n.e. zaczęli ustępować ludom pochodzenia tunguskiego, a następnie żeglarzom indonezyjskim, którzy zepchnęli Ajnów na północ.
Badania archeologiczne wskazują, że Ajnowie zamieszkują Hokkaido od 7 tysięcy lat. W XVI wieku, kiedy Europejczycy zaczęli dopiero docierać do siedlisk Ajnów, ci ostatni zamieszkiwali rozległe terytorium od południowej części Kamczatki poprzez wyspy Kurylskie, Sachalin, Hokkaido, aż po region Tōhoku w północnej części głównej wyspy Archipelagu Japońskiego – Honsiu. Ówczesną populację Ajnów szacuje się na około 40 000 osób. Ajnowie z południowej części Archipelagu ok. XII wieku zostali podbici przez Japończyków.
Na przełomie XVII i XVIII wieku Ajnowie południowego Hokkaido stali się wasalami japońskich feudałów z klanu Matsumae i rozpoczęła się zgubna dla rasy ajnoskiej asymilacja z Japończykami, Rosjanami i Niwchami.
Zależność od japońskich feudałów i wyzysk Ajnów powodowały niekiedy niewielkie zbrojne wystąpienia. Największe jednak powstanie wybuchło w końcu XVIII wieku (w 1781 r.), a po jego okrutnym stłumieniu na Hokkaido rozpoczęła się intensywna kolonizacja japońska, która w krótkim czasie doprowadziła do tego, iż Ajnowie stali się mniejszością.
W procesie negocjacji traktatu o przyjaźni rosyjsko-japońskiej w 1853 r. rząd japoński twierdził, że ziemie zamieszkiwane przez Ajnów są własnością Japonii, gdyż Ajnowie od zawsze byli jej obywatelami. Następnie siogunat rozpoczął działania mające na celu nakłonienie Ajnów do porzucenia ich kultury i dotychczasowego stylu życia oraz do asymilacji z Japończykami.
W trakcie przemian restauracji Meiji w 1869 r. nowy rząd utworzył Urząd ds. Rozwoju, zwany też Urzędem ds. Kolonizacji (Kaitakushi), który m.in. zajmował się asymilacją Ajnów. W 1871 r. zabroniono ajnoskim kobietom noszenia kolczyków, tatuowania się oraz tradycyjnego palenia domu zmarłego. W 1873 roku rząd zabronił tradycyjnych ajnoskich metod połowu ryb, a w 1876 tradycyjnych metod polowań. W 1877 pozbawiono Ajnów prawa do ziemi. Od 1878 roku byli oficjalnie nazywani i japońscy uczeni uznali ich za wymierającą rasę.
W 1946 roku powstało Stowarzyszenie Ajnów Hokkaido. Jego celem było odzyskanie ziem nadanych im w 1899 roku w „Ustawie o ochronie dawnych autochtonów Hokkaido”, których pozbawiono ich w powojennej reformie agrarnej. Rząd odrzucił ich żądania.
W latach 50. XX wieku japoński rząd przesłał do sekretariatu ONZ dwa raporty, w których zapewniał, że proces asymilacji został w pełni zakończony i Japonia jest krajem mono-etnicznym. W tamtych czasach prawie każdy Japończyk był przekonany, że Ajnowie i ich kultura pozostali już jedynie w muzeach.
W 1983 roku Shigeru Kayano otworzył pierwszą szkołę języka ajnoskiego. W 1984 roku Stowarzyszenie Ajnów Hokkaido przedstawiło przed Zgromadzeniem Narodowym projekt ustawy, mający na celu przyznanie Ajnom praw udziału w życiu politycznym kraju, praw do edukacji, praw wolności kulturalnej i praw do połowu ryb.
W 1986 r. ówczesny premier Japonii Yasuhiro Nakasone w wypowiedziach publicznych wielokrotnie podkreślał, że wyższość Japonii nad innymi państwami polega na tym, że jest ona mono-etniczna. Wypowiedzi te wywołały ostrą krytykę ze strony Ajnów. W ich wyniku, w roku 1987, Stowarzyszenie Ajnów Hokkaido wysłało delegację do Grupy Roboczej ds. Ludów Tubylczych ONZ z prośbą o uznanie Ajnów za lud tubylczy. W wyniku tych działań w 1991 roku przewodnicząca Grupy Roboczej ds. Ludów Tubylczych, Erica-Irene Daes odwiedziła Hokkaido i Tokio w celu zbadania sprawy Ajnów. Następnie 19 grudnia 1992 r. Giichi Nomura, przewodniczący Stowarzyszenia Ajnów Hokkaido, został zaproszony do siedziby ONZ w Nowym Jorku, gdzie wygłosił mowę na ceremonii otwarcia międzynarodowego roku ludów tubylczych świata. W 1993 roku na zaproszenie Ajnów do Japonii przyjechała Rigoberta Menchú Tum, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla. Japoński rząd zaniepokojony dyplomatycznymi sukcesami Ajnów nie mógł dłużej negować ich istnienia. W latach 1987 i 1991 przedstawił wydziałom ONZ zajmującym się obroną praw człowieka raporty stwierdzające, że Ajnowie zachowali własny język, kulturę i religię, oraz że powinni być uznani za mniejszość etniczną.
Za rządów partii socjalistycznych z premierem Murayamą na czele ruch ajnoski zyskał poparcie państwa. W 1996 sporządzono projekt nowej ustawy o ochronie kultury ajnoskiej, która jako „Ustawa o promocji kultury i tradycji Ajnów”, została w 1997 roku przyjęta jednogłośnie przez Zgromadzenie Narodowe. Głosi ona, że Japonia powinna być państwem wielokulturowym oraz że rząd powinien wspierać rozwój kultury i tradycji ajnoskiej, jednak nie uznaje Ajnów za lud tubylczy ani nie ustala żadnych praw dla Ajnów.
Cechy anatomiczne
Ajnowie nie byli podobni do innych grup ludności zamieszkujących Azję, a prezentowany przez nich typ antropologiczny określano mianem ajnuidalnego. Rdzenni Ajnowie należący do tego typu posiadali cechy odmiany białej z pewnymi wpływami rasy żółtej; występują też swoiste cechy antropologiczne, istniejące jedynie u Ajnów a ponadto znane jedynie ze stanowisk archeologicznych z okresu paleolitycznej Europy (m.in. silne spłaszczenie kości piszczelowych i ramiennych), a także pewne analogie z cechami Aborygenów tajwańskich (m.in. budowa zębów). W rezultacie tej specyfiki w budowie, jak też odmienności języka, genealogia Ajnów do dziś pozostaje nieznana.
Ajnowie byli niewysocy (do 157 cm) i krępej budowy, o czaszce dużej i podłużnej, dobrze wysklepionej, z twarzą niską i szeroką. Ich skóra była blada, ale nie żółta, jak u sąsiadujących grup. Oczy jasnopiwne lub zielonkawe. W odróżnieniu od innych grup ludzkich Ajnowie wyróżniają się bardzo silnym owłosieniem ciała, często barwy rudej. Niekiedy zarost występuje też na twarzach kobiet. Fałda powiekowa u Ajnów jest wyraźnie zaznaczona, ale nie wykazuje cech fałdy mongoloidalnej.
Przez R. Biasuttiego zostali zaliczeni do pnia rasowego europoidów (odgałęzienie praeuropoidów). Pod koniec XX wieku powstała koncepcja łącząca typ antropologiczny prezentowany przez lud Ajnu z odkrytym w Ameryce Północnej tzw. człowiekiem z Kennewick sprzed ok. 9,5 tys. lat.
Obecnie w wyniku wymieszania się z Japończykami Ajnów prezentujących opisywany typ antropologiczny już nie ma, a osoby przyznające się do przynależności do tego narodu wykazują przewagę cech odmiany żółtej z silnymi wpływami rasy białej.
Język
Ajnowie posługiwali się własnym językiem ajnoskim zaliczanym do umownej grupy paleoazjatyckiej. Język ten uważany jest za izolowany i niespokrewniony z żadnym innym istniejącym obecnie na Ziemi.
Z powodu wypierania przez język japoński język, kulturę i tradycje Ajnów kultywuje zaledwie niewielka część spośród ok. 50-100 tys. Japończyków mających wśród przodków ludzi z narodu Ajnów. Językiem ajnoskim biegle posługuje się zaledwie ok. 15 osób, wyłącznie starszych, kilkaset kolejnych zna go w mniejszym lub większym stopniu.
Kultura
Rdzenni Ajnowie żyli w wioskach zwanych kotanami, w chatach czworościennych, drewnianych, z dwuspadowym dachem, niekiedy częściowo wkopanych w ziemię. W takich osiedlach żyło po kilka lub kilkanaście rodzin pod wodzą naczelników.
Ajnowie zajmowali się głównie myślistwem i rybołówstwem, a także zbieractwem. W okresie późniejszym zaczęli także na niewielką skalę uprawiać rośliny, m.in. proso.
Pod względem językowym, kulturowym i antropologicznym stanowili grupę odrębną od otaczających ich ludów.
Społeczność Ajnów wykazywała silne wpływy matriarchatu – to w linii żeńskiej dziedziczony był majątek i pozycja społeczna. W pozostałych dziedzinach życia występowała przewaga porządku patriarchalnego.
Kobiety mają tatuaże na ramionach, rękach oraz, na kształt wąsów, pod dolną i nad górną wargą.
Ajnowie kultywując rodzime tradycje wyznają animizm; najważniejszym kultem w ich wierzeniach jest kult niedźwiedzia.
Badania
Znaczne zasługi w badaniach etnograficznych nad ludem Ajnów położył polski etnograf Bronisław Piłsudski, który spędził wśród nich 15 lat zesłania. Szczególne zasługi położył Piłsudski w poznaniu języka Ajnów oraz sąsiedniego ludu Gilaków. Zgromadził obszerne materiały przygotowując słowniki języków obu tych ludów oraz zapisał także wiele bajek oraz pieśni ludowych.
Kultura Ajnów znalazła opiekunów w postaci potomków tego ludu, którzy emigrowali lub zostali przesiedleni do Japonii, zasymilowali się i na sposób Indian północnoamerykańskich, powrócili do kultywowania niektórych obrzędów, zwyczajów i innych wyznaczników kultury. Wśród nich są obecni również potomkowie Bronisława Piłsudskiego i jego ajnoskiej żony.
Zobacz też
Kamui (kamuy, kamuj)
Ainu Rakkuru
Iyomante (iyomande, iomante)
Inau
Ikupasuj (iku-pasuy, ikupasui)
tatuaż japoński
Przypisy
Bibliografia
Sandra Buckley: The Encyclopedia of Contemporary Japanese Culture, Taylor and Francis, 2009
Barbara Jelonek, Problematyka prawna Ajnów w Japonii – badania Bronisława Piłsudskiego i sprawa Nibutani Dam, „Acta Erasmiana” t. 15, Wrocław 2017.
Linki zewnętrzne
The Untold Story of Japan’s First People, 25 Oct 2017
Center for Ainu & Indigenous Studies (CAIS), Hokkaido University
Strona Muzeum Ajnów
Ciekawostki o Ajnach w Vill's Ethno Atlasie
Reportaż filmowy z ceremonii odsłonięcia pomnika B. Piłsudskiego w Japonii
Raport dot. Ajnów opr. przez World Directory of Minorities and Indigenous Peoples
Etnografia Japonii |
139 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abolicjonizm | Abolicjonizm | Abolicjonizm (z „zniesienie, umorzenie” i -izm z gr. ισμός ismos „wiedza”) – w XVIII i XIX wieku ruch społeczno-polityczny i ideowy w Europie (głównie w Wielkiej Brytanii i Francji) i obu Amerykach (głównie w Stanach Zjednoczonych), stawiający sobie za zadanie zniesienie niewolnictwa i związanego z nim handlu ludźmi.
Ewolucja
Ruch został zapoczątkowany przez kwakrów żyjących w angielskich koloniach w Ameryce Północnej. Zyskał poparcie czołowych autorytetów Europy, przede wszystkim angielskich i francuskich filozofów oświecenia. Pierwsze towarzystwa abolicyjne powstały w 2. połowie XVIII wieku – w 1753 w Wielkiej Brytanii, w 1775 w USA, i w 1788 we Francji. Wybitnymi działaczami abolicjonizmu byli m.in. G. Sharp i Th. Clarkson (Wlk. Brytania), Benjamin Franklin, A. Benezet i B. Rush (USA), H. Gregoire i Jacques Pierre Brissot de Warville (Francja).
W okresie rewolucji francuskiej 1789–1799 na mocy decyzji Konwentu Narodowego z 4 lutego 1794 Francuzom zakazano handlu niewolnikami i zniesiono niewolnictwo w koloniach francuskich. Była to pierwsza decyzja w tej sprawie podjęta przez władze państwowe. Została jednak odwołana 20 maja 1802 przez Napoleona Bonaparte. Znacznie większy wpływ na sytuację niewolników w koloniach francuskich miało zwycięskie powstanie niewolników we francuskiej kolonii Saint-Domingue (wybuchło w nocy z 22 na 23 sierpnia 1791), które doprowadziło w roku 1804 do proklamowania niepodległości Haiti, państwa byłych niewolników, na które odtąd powoływali się abolicjoniści.
Istotny wpływ na losy niewolnictwa miała polityka Wielkiej Brytanii, gdzie w 1807 uchwalono zakaz udziału obywateli brytyjskich w handlu niewolnikami, w 1833 zniesiono niewolnictwo w części kolonii brytyjskich (ostatecznie w 1843), a w połowie lat 60. XIX wieku doprowadzono do likwidacji transatlantyckiego handlu niewolnikami. Również Francja w początkach 1848 na wniosek François Arago zniosła niewolnictwo w swoich koloniach.
W USA walka o abolicję była trudna ze względu na oparcie na niewolnictwie plantacyjnej gospodarki południowych stanów – zaniepokojone zamachem na swój dotychczasowy tryb życia i wyborem Abrahama Lincolna na prezydenta ogłosiły secesję, co w konsekwencji doprowadziło do wybuchu wojny secesyjnej. W 1863 proklamowana została emancypacja czarnoskórych zamieszkujących południowe stany, natomiast w 1865 roku 13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych zniosła niewolnictwo na terenie całego kraju.
W Ameryce Południowej kraje uzyskujące niepodległość same znosiły niewolnictwo, kolejno: Chile 1823, Meksyk 1829, Boliwia 1831, Urugwaj 1842, Ekwador 1851, Peru i Wenezuela 1854; na Kubie dokonał tego w 1880 rząd hiszpański. W Brazylii w 1880 zostało założone Brazylijskie Stowarzyszenie do Walki z Niewolnictwem, a w 1888 parlament zniósł ostatecznie niewolnictwo.
Zobacz też
zniesienie niewolnictwa
Przypisy
Bibliografia
Ruchy społeczne |
4963746 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Halowe%20Mistrzostwa%20Europy%20w%20Lekkoatletyce%201982%20%E2%80%93%20bieg%20na%203000%20m%20m%C4%99%C5%BCczyzn | Halowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1982 – bieg na 3000 m mężczyzn | Bieg na 3000 metrów mężczyzn – jedna z konkurencji biegowych rozgrywanych podczas halowych lekkoatletycznych mistrzostw Europy w Palasport di San Siro w Mediolanie. Rozegrano od razu bieg finałowy 7 marca 1982. Zwyciężył reprezentant Republiki Federalnej Niemiec Patriz Ilg. Tytułu zdobytego na poprzednich mistrzostwach nie bronił Alexandre Gonzalez z Francji.
Rezultaty
Finał
Rozegrano od razu bieg finałowy, w którym wzięło udział 12 biegaczy.Opracowano na podstawie materiału źródłowego.
Przypisy
Bibliografia
Bieg na 3000 m mężczyzn |
187517 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt%20H%C3%BCbner | Zygmunt Hübner | Zygmunt Hübner (ur. 23 marca 1930 w Warszawie, zm. 12 stycznia 1989 tamże) – polski aktor, reżyser, publicysta i pedagog.
Życiorys
Urodził się w rodzinie polityka Zygmunta Hübnera (1879–1966).
W 1952 ukończył studia na Wydziale Aktorskim PWST w Warszawie. W latach 1948–1950 studiował historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1956 ukończył studia na Wydziale Reżyserii warszawskiej PWST.
Działalność artystyczna
1952–1963
W latach 1952–1953 był aktorem Teatru Ludowego w Warszawie, a w latach 1953–1954 Teatru Narodowego. Po ukończeniu studiów reżyserskich rozpoczął współpracę z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, gdzie reżyserował i występował, a w latach 1958–1960 pełnił funkcję kierownika artystycznego. Współpracował tam z reżyserami Konradem Swinarskim i Andrzejem Wajdą, który w Teatrze Wybrzeże debiutował jako reżyser teatralny, oraz aktorami: Mirosławą Dubrawską (żona Hübnera), Zbigniewem Cybulskim, Bogumiłem Kobielą i Władysławem Kowalskim. W latach 1960–1962 reżyserował w teatrach warszawskich: Ateneum, Polskim (m.in. Eryk XIV Augusta Strindberga) i Syrenie. W latach 1962–1963 dyrektor Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu. Do najważniejszych jego osiągnięć tego okresu należą inscenizacje w Teatrze Wybrzeże: Makbet Williama Szekspira (1958) i Nosorożec Eugene’a Ionesco (1960) oraz Król Lear Szekspira w Teatrze Polskim w Warszawie (1962).
1963–1970
W 1963 objął stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego Starego Teatru w Krakowie. Kontynuując linię repertuarową swojego poprzednika Władysława Krzemińskiego, podjął się realizacji ambitnego zadania zbudowania w Krakowie jednej z najlepszych scen dramatycznych w kraju. Cel ten starał się osiągnąć, angażując do pracy w teatrze najlepszych i najzdolniejszych artystów: reżyserów, aktorów, scenografów i kompozytorów. Dzięki niemu wieloletnią współpracę ze Starym Teatrem rozpoczęli Andrzej Wajda i Konrad Swinarski, a do zespołu aktorskiego trafili m.in. Mirosława Dubrawska, Anna Polony, Anna Seniuk, Jerzy Bińczycki, Tadeusz Malak, Jan Nowicki, Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Wiktor Sadecki i Marek Walczewski. Sam wyreżyserował m.in. Wariatkę z Chaillot Jeana Giraudoux (1964), Kto się boi Wirginii Woolf? Edwarda Albee'ego (1965), Mizantropa Moliera (1966) i Poskromienie złośnicy Szekspira (1969). Teatr zdobywał coraz większe uznanie w kraju i za granicą, także nagrody władz państwowych. Mimo to w 1969 doszło do poważnych ingerencji cenzury w repertuarze, przeciwko czemu zaprotestował Hübner, składając dymisję ze stanowiska dyrektora.
1970–1989
Po odejściu ze Starego Teatru przez kilka lat reżyserował gościnnie w wielu teatrach w Polsce. W 1970 wyreżyserował jedno ze swoich najsłynniejszych i wielokrotnie nagradzanych przedstawień – Ulissesa na podstawie powieści Jamesa Joyce’a w Teatrze Wybrzeże. Podjął również współpracę z warszawską PWST, gdzie najpierw pracował jako wykładowca, w latach 1972–1975 jako prodziekan, a w latach 1975–1981 dziekan Wydziału Reżyserii. W latach 1970–1980 był sekretarzem generalnym Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI).
Teatr Powszechny
W 1974 rozpoczął pracę w Teatrze Powszechnym w Warszawie, z którym był związany aż do śmierci. Do 1977 pracował tam jako kierownik artystyczny, a od 1977 jako dyrektor naczelny i artystyczny. Dzięki swojemu talentowi artystycznemu i organizacyjnemu oraz współpracy z najwybitniejszymi indywidualnościami polskiego teatru powtórzył sukces z pracy w Starym Teatrze, czyniąc z Teatru Powszechnego jedną z najlepszych scen w kraju. Wyreżyserował tam wiele ważnych i cenionych spektakli, m.in. Lot nad kukułczym gniazdem Dale’a Wassermana na podstawie powieści Kena Keseya (1977), Zemstę Aleksandra Fredry (1978), Spiskowców na podstawie powieści W oczach Zachodu Josepha Conrada (1980), Iwonę, księżniczkę Burgunda Witolda Gombrowicza (1983), Garderobianego Ronalda Harwooda (1986) i Medeę Eurypidesa (1988). W kierowanym przez niego zespole aktorskim znaleźli się artyści współpracujący z nim wcześniej w Gdańsku i Krakowie: Mirosława Dubrawska, Anna Seniuk, Edmund Fetting, Kazimierz Kaczor, Władysław Kowalski, Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak i Marek Walczewski oraz inny wybitni aktorzy: Krystyna Janda, Elżbieta Kępińska, Mariusz Benoit, Janusz Gajos, Leszek Herdegen, Piotr Machalica, Stanisław Zaczyk czy Zbigniew Zapasiewicz. Z teatrem współpracowało wielu znakomitych reżyserów, wśród nich Kazimierz Kutz, Aleksander Bardini czy Piotr Cieślak, a także Andrzej Wajda, który w 1977 wystawił w Teatrze Powszechnym spektakl według Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego, w którym Hübner grał rolę Moczarskiego.
Teatr Powszechny nosi obecnie jego imię.
Teatr Telewizji
Zrealizował ponad 30 spektakli telewizyjnych, w tym m.in. W małym dworku Witkacego (1970), Świętoszka Moliera (1971), Poskromienie złośnicy Szekspira (1971), Czarownice z Salem Arthura Millera (1978), Nie-Boską komedię Zygmunta Krasińskiego (1982), Spiskowców według Conrada (1987) i Iwonę, księżniczkę Burgunda Gombrowicza (1987), zaliczane do „Złotej setki” najlepszych przedstawień Teatru Telewizji.
Film
Odtwórca wielu ról filmowych. Zasłynął rolą majora Henryka Sucharskiego w filmie Westerplatte w reżyserii Stanisława Różewicza (1967). Grał też m.in. w filmach: Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię, Akcja Brutus, Szpital przemienienia, Blaszany bębenek i Przypadek. Reżyser filmów: Co jest w człowieku w środku?, Gonitwa i Seksolatki.
23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 18-3-18).
Publikacje
Publikował jako autor felietonów, esejów, recenzji i tekstów o teatrze, które ukazywały się m.in. w „Dialogu”, „Odrze”, „Teatrze”, „Kinie” i „Życiu Literackim”. Jego felietony i eseje ukazały się w zbiorach Przepraszam, nic nowego (1978) i Loki na łysinie (1989). Był również autorem książek Bogusławski, człowiek teatru (1958), Sztuka reżyserii (1982) oraz Polityka i teatr (1991), a także sztuk teatralnych (m.in. Ludzie cesarza i Teatr za dwa obole).
Odznaczenia i nagrody
1965 Złoty Krzyż Zasługi
1967 Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za działalność kierowniczą i reżyserską
1967 Złota Odznaka za zasługi dla Krakowa
1968 Nagroda Miasta Krakowa
1969 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1977 Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
1978 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
1979 Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia
1986 Medal 40-lecia PRL
1990 Nagroda im. Konrada Swinarskiego (pośmiertnie) – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” (za sezon 1988/1989)
1992 Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza za „Teatralną Książkę Roku” – pośmiertnie
Bibliografia
Przypisy
Linki zewnętrzne
Kultura polska
Absolwenci Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza
Laureaci Nagrody Miasta Krakowa
Ludzie urodzeni w Warszawie
Polscy reżyserzy teatralni
Polscy aktorzy filmowi
Polscy aktorzy teatralni
Polscy pedagodzy
Dyrektorzy teatrów w Polsce
Artyści związani z Gdańskiem
Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
Laureaci Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (Polska Ludowa)
Laureaci Nagrody im. Stanisława Ignacego Witkiewicza
Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Urodzeni w 1930
Wspierający Apel 64
Zmarli w 1989 |
187518 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Meddle | Meddle | Meddle – szósty album progresywnej grupy rockowej Pink Floyd z 1971 roku. Uważany jest przez fanów i muzyków zespołu za początek klasycznego okresu w jego historii.
Charakterystyka albumu
Sukces Atom Heart Mother był połowiczny. Utwór znalazł uznanie słuchaczy i krytyków, lecz wymagał zatrudnienia orkiestry oraz chóru. Grupa postanowiła więc skomponować inne progresywne dzieło, tym razem zakrojone na mniejszą skalę. W ten sposób powstała suita „Echoes”, która znalazła się na stronie B albumu Meddle.
Strona A
Strona A albumu zawiera pięć utworów, z których najbardziej znanym jest „One of These Days”, blisko sześciominutowa kompozycja instrumentalna. Otwiera ją dźwięk wiejącego wiatru, z którego wyłania się gitara basowa grająca unisono, przepuszczona przez delay, dołącza do niej perkusja i organy grające powtarzające się pasaże i w końcu agresywne solo gitary stalowej. W połowie czwartej minuty perkusista Nick Mason wypowiada, głosem zniekształconym przez elektroniczny przetwornik, zdanie: „One of these days, I’m going to cut you into little pieces” („Któregoś dnia potnę cię na małe kawałki”). W codzie utworu muzyka zwija się znów do dźwięku wiejącego wiatru. Jak głosi legenda, utwór był dedykowany znanemu londyńskiemu prezenterowi radiowemu, który zalazł muzykom za skórę, często i niewybrednie krytykując ich piosenki.
Pozostałe utwory są głównie akustyczne. „A Pillow of Winds” to spokojna ballada z delikatnym wokalem Gilmoura. Utrzymane w podobnym klimacie „Fearless” kończy się śpiewanym przez kibiców Liverpool FC hymnem klubu „You’ll Never Walk Alone”. „San Tropez” Watersa jest w porównaniu z resztą płyty dość wesołym i szybkim utworem. Natomiast „Seamus” to krótki blues, w którym gitarzysta zespołu dzieli obowiązki wokalisty z psem.
Strona B
Stronę B w całości wypełnia suita Echoes.
Lista utworów
Twórcy
Roger Waters – gitara basowa, śpiew, efekty dodatkowe
Nick Mason – perkusja, efekty dodatkowe, śpiew
Richard Wright – fortepian, organy Hammonda, Farfisa, efekty dodatkowe, śpiew
David Gilmour – gitary, śpiew, gitara basowa, efekty dodatkowe, harmonijka
Pink Floyd – producent
pies Seamus – w utworze „Seamus”
Przypisy
Linki zewnętrzne
Okładka
AMG – Meddle
Albumy Pink Floyd
Albumy muzyczne wydane w roku 1971
Albumy Capitol Records
Albumy Harvest Records |
141 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf%20Dymsza | Adolf Dymsza | Adolf Dymsza, właściwie Adolf Bagiński, w filmie znany jako Dodek (ur. 7 kwietnia 1900 w Warszawie, zm. 20 sierpnia 1975 w Górze Kalwarii) – polski aktor kabaretowy i filmowy. Uważany za najwybitniejszego komika polskiego kina XX wieku. Przedwojenny „król polskiej komedii”.
Jak głosi anegdota, pseudonim „Dymsza” został wymyślony przez siostrę aktora Zuzannę Skowron (z domu Bagińską). On sam chciał nazywać się „Scipio del Scampio”. Zapisał ten pseudonim na kartce, jednak kiedy zadzwoniono z teatru z prośbą o podanie pseudonimu na afisz, siostrze zgubiła się kartka i wymyśliła na poczekaniu „Dymszę”. Według innej relacji, pochodzącej od samego aktora, jest to nazwisko posła do carskiej Dumy, Leopolda Dymszy, znalezione w Kalendarzu „Kuriera Porannego” po tym, jak zastąpienie nazwiska pseudonimem zasugerował młodemu artyście sekretarz teatru „Miraż”.
Życiorys
Był synem Adolfa i Matyldy z Połądkiewiczów. Miał siostrę Zuzannę (po mężu Skowron). Kształcił się w Warszawie – najpierw w II Gimnazjum, a następnie w Szkole Handlowej Wawelberga. W wieku 17 lat zadebiutował w teatrzykach półamatorskich. W 1918 zadebiutował w filmie Roztargniony krawiec. W latach 1918–1920 występował w teatrach Warszawy, Grodna i Mińska. Potem powrócił do Warszawy. Początkowo był bez stałego angażu, grywał w warszawskich teatrzykach i uczył tańca. W 1920 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego. Uczestniczył w tym samym roku w Bitwie Warszawskiej będąc żołnierzem 21. Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”.
Po występach w latach 1925–1931 w kabarecie „Qui Pro Quo” zyskał znaczną popularność i stał się znanym aktorem rewiowym. Poza występami komediowymi grał także w teatrach dramatycznych (Teatr Polski, Teatr Narodowy). O jego występach w filmach niemych niewiele wiadomo, a prawdziwy rozgłos przyniosły mu filmy dźwiękowe, które pozwoliły ujawnić się jego nieprzeciętnemu talentowi komicznemu. Do 1939 wystąpił w ponad 20 filmach.
Podczas II wojny światowej spędził lata okupacji w Warszawie, grając w jawnych teatrach (Komedia, Nowości, Niebieski Motyl, Jar), wbrew zakazowi konspiracyjnego ZASP-u. Występował od 1940 w teatrzyku Na Antresoli, a także w restauracji „Gospoda Warszawska” przy ul. Nowogrodzkiej 28. Z tego powodu po wojnie został ukarany przez sąd koleżeński ZASP zakazem grania w Warszawie, musiał przekazywać 15% honorariów na Dom Aktora w Skolimowie i przez pewien czas jego nazwisko na afiszach musiało być zastąpione trzema gwiazdkami. Przez pół roku podczas wojny ukrywał w swoim otwockim domu Mieczysława L. Kittaya, iluzjonistę żydowskiego pochodzenia.
Przeniósł się do Łodzi, gdzie występował w tamtejszym Teatrze Syrena, a w latach 1948–1951 w Teatrze Powszechnym. Zagrał w pierwszej polskiej powojennej komedii pt. Skarb z 1948. W 1951 powrócił do Warszawy i do emerytury w 1973 był aktorem Teatru Syrena. Okazyjnie występował w Kabarecie „Wagabunda”. Wystąpił także w radzieckim filmie Arena z 1968.
Pod koniec życia cierpiał na wadę słuchu oraz prawdopodobnie na chorobę Alzheimera. Ostatnie dwa lata życia spędził w Domu Opieki Społecznej w Górze Kalwarii. Zmarł po ciężkiej chorobie 20 sierpnia 1975. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 15B-6-12).
Życie prywatne
W 1929 poślubił Zofię Olechnowicz (baletnicę z zespołu Tacjanny Wysockiej). Mieli cztery córki – jedną z nich była aktorka Anita Dymszówna.
Filmografia
Filmy 1918-1939 (Przedwojenne)
1918 – Roztargniony krawiec
1924 – Miłość przez ogień i krew jako Wojtuś Grzęda, maszynista teatralny
1926 – Czerwony błazen
1930 – Golgota ziemi chełmskiej jako Ordynans
1930 – Wiatr od morza jako Stefek
1930 – Niebezpieczny romans jako adorator służącej
1930 – Janko Muzykant jako Florek
1932 – Sto metrów miłości jako Dodek
1932 – Ułani, ułani, chłopcy malowani jako Felek
1933 – Romeo i Julcia jako Teofil Rączka
1933 – Każdemu wolno kochać jako Hipek
1933 – Dwanaście krzeseł jako Antykwariusz Kamil Klepka
1933 – Prokurator Alicja Horn
1934 – Parada rezerwistów jako szef zakładu, strzelec wyborowy
1935 – Antek policmajster jako Antek Król
1935 – ABC miłości jako Wincenty Poziomka
1935 – Wacuś jako Tadeusz (który udaje Wacusia)
1936 – Dodek na froncie jako Dodek
1936 – Bolek i Lolek jako Lolo Charkiewicz (Ⅰ rola)
1936 – Bolek i Lolek jako Bolek Cybuch (Ⅱ rola)
1936 – 30 karatów szczęścia jako Dodek
1937 – Niedorajda jako Florek
1938 – Robert i Bertrand jako Robert
1938 – Paweł i Gaweł jako Gaweł
1939/1940 – Sportowiec mimo woli jako Dodek Czwartek
Filmy 1945-1970 (Powojenne)
1948 – Skarb jako Alfred Ziółko
1953 – Sprawa do załatwienia
1955 – Irena do domu! jako Zygmunt Majewski
1956 – Nikodem Dyzma jako Nikodem Dyzma
1959 – Cafe pod Minogą jako Maniuś Kitajec
1962 – Mój stary jako Roman Grzela
1968 – Arena jako czerwony klaun
1970 – Pan Dodek jako Pan Dodek, Dodek
Odznaczenia i wyróżnienia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955, „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)
Nagroda państwowa III stopnia
Upamiętnienie
W 2020 jego imieniem nazwano ulicę w stołecznej dzielnicy Śródmieście.
Przypisy
Bibliografia
R. Dziewoński, Dodek Dymsza, LTW, Łomianki 2010.
Linki zewnętrzne
Adolf Dymsza w bazie Akademii Polskiego Filmu
Adolf Dymsza z rodziną podczas konkursu piękności aut w Warszawie – kronika PAT w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
Adolf Dymsza na zdjęciach w bibliotece Polona
Biografie kanonu polskiej Wikipedii
Ludzie urodzeni w Warszawie (Królestwo Kongresowe)
Ludzie związani z Górą Kalwarią
Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej
Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
Polscy aktorzy filmowi
Polscy artyści kabaretowi
Urodzeni w 1900
Zmarli w 1975 |
187520 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojnowice%20%28powiat%20nowotomyski%29 | Wojnowice (powiat nowotomyski) | Wojnowice – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, największa wieś gminy Opalenica. Jest położona 5 km na północny wschód od Opalenicy, przy szosie i linii kolejowej do Poznania. Znajduje się tam rolnicza spółdzielnia produkcyjna.
Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Historia
Udokumentowana historia Wojnowic sięga 1352 roku, kiedy wymieniany był Sandivogius (Sędziwój) de Woynowicze. Od 1392 roku w dokumentach występuje rycerz pasowany Jodokus (Jost) Suczka de Woynowice. W latach 1415-1611 dobra rycerskie były własnością Ostrorogów, natomiast w latach 1611-1698 - Opalińskich (wojewoda poznański, Krzysztof, miał tam jedną z siedzib, a jego żona zmarła w Wojnowicach). Następnie na ponad półtora wieku (1698-1869) majątek wojnowicki przeszedł w ręce Raczyńskich (na początku XVIII wieku mieli w Wojnowicach główną siedzibę, o czym świadczą liczne dokumenty dotyczące urodzin, chrzcin, ślubów, pogrzebów). Po długim posiadaniu przez Raczyńskich Wojnowice weszły w skład majątku Potockich z Będlewa (okres 1869-1912). Od 1913 do momentu wybuchu II wojny światowej w 1939 roku Wojnowice były własnością Mielżyńskich.
Od końca XVIII wieku dobra były wielokrotnie dzierżawione lub zarządzane w imieniu właścicieli. Między innymi w XIX wieku przez Żółtowskich, Chrzanowskich i nie stanowiły siedziby właścicieli. W "wojnowickim domu" za czasów Chrzanowskich częstym gościem był społecznik August Cieszkowski, mecenas sztuki Jan Kanty Działyński oraz Władysław Niegolewski, ceniony patriota i społecznik, poseł na sejm pruski.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) Wojnowice należały do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski). Wojnowice należały do okręgu bukowskiego i stanowiły osobną majętność, której właścicielem był wówczas Edward Raczyński. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 559 mieszkańców i 55 dymów (domostw).
W okresie II wojny światowej dobra ziemskie były zarządzane przez Niemców. Po 1945 znajdowała się tam siedziba PGR.
Właściciele dóbr Wojnowice od XIV wieku
Źródła
ok. 1352 Sandivogius (Sędziwój) de Woynowicze
ok. 1393, 1394 Tomasz Suczka (wspominane jego dzieci) x Krystyna
ok. 1392, 1398, 1399, 1407, 1408 (a przed 1412) Jodok (Jost) z Wojnowic (Judocus Suczka de Woynowice, rycerz pasowany - strenuus miles, prawdopodobnie potomek Gniewomira Trzebiesławowica) x Dzierżka Jostowa
ok. 1411-12 Hanka, ż. Piotra Rudnickiego (prawo dziedziczenia po zmarłym Jost z Wojnowic, prawdopodobnie siostra Barbary)
ok. 1411-12 Barbara z Wojnowic, siostra Josta, żona wojewody poznańskiego Sędziwoja Ostroroga (ugoda z Hanką 1412 - prawo do dziedziczenia Wojnowic)
Dzierżawca - ok. 1462, 1463, 1469, 1470 Gotard Wojnowski (prawa do części wsi przed 1493)
Dzierżawca - Wawrzyniec Wojnowski, syn Gotarda (prawa do części wsi przed 1493)
ok. 1493 Jadwiga córka N. Andrzeja Wilkowskiego (prawa do 1/4 wsi)
ok. 1493 N. Dobka, ż. Stefana Gnuszyńskiego, a siostra Wawrzyńca z Woynowic (prawa do 1/5 wsi, po procesie z Ostrorogami prawa przechodzą na Ostrorogów)
Ostrorogowie:
1415-1441 Sędziwój Ostroróg, mąż Barbary z Wojnowic
1441-1477, Stanisław Ostroróg (syn Sędziwoja z Ostroroga, wojewody poznańskiego i Barbary z Wojnowic)
1477-1498 Jan Ostroróg (klan pozn., de Wojnowice) syn Stanisława i Barbary
1498-1540 Poliksena Ostroróg x Przecław Potulicki i Wacław Ostroróg, dzieci Jana
1540-1568 Stanisław Ostroróg syn Wacława x Zofia Tęczyńska
1568-1589 Zofia z Tęczyńskich Ostroróg
1589-1611 Jan Ostroróg
1611 Jerzy hr. Ostroróg z Lwówka
Opalińscy:
1611-1624 Piotr Opaliński syn Jana i Ostrożanki Lwowskiej
1624-1639 Zofia z Kostków Opalińska żona Piotra
1639-1655 Krzysztof Opaliński syn Piotra, wojewoda poznański (o Wojnowicach jako siedzibie wspomina w swoich listach do Łukasza "Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641-1653")
1655-1660 Teresa, żona Krzysztofa z Czarnkowskich (zmarła w Wojnowicach)
1660-1667 Jan i Piotr Adam Opalińscy
1667-1695 Jan Karol Opaliński, syn Krzysztofa
1696-1698 Katarzyna Opalińska
Raczyńscy:
1698-1737 Michał Kazimierz Raczyński (zakupił od Katarzyny Opalińskiej, Wojnowice były główną siedzibą Raczyńskich w tym okresie, 26 VIII 1724 roku w Wojnowicach zmarła Krystyna z Krasuskich Raczyńska, żona Michała Kazimierza, 12.12.1737 Michał Kazimierz umiera w Wojnowicach)
1737-1764 Wiktor Raczyński (Wojnowice były przez pewien okres również główną siedzibą Raczyńskich)
1764-1787 Kazimierz Raczyński (urodzony w Wojnowicach)
1787-1804 Filip Raczyński
1804-1845 Edward Raczyński
1845-1864 Roger Maurycy Raczyński
1864-1869 Edward Aleksander Raczyński
Potoccy:
1869-1898 Bolesław Eulogiusz Potocki
1898-1911 Bolesław Potocki syn Bolesława
1911-1912 Józef Potocki Syn Bolesława
Mielżyńscy:
1912-1913 Felicja Mielżyńska z Potockich, córka Bolesława Eulogiusza
1913-1932 Karol Mielżyński, syn Macieja i Felicji
1932-1939 Aniela z Mielżyńskich Ostrowska, córka Macieja i Felicji
Dzierżawcy wsi w XIX i XX wieku:
Żółtowscy:
Kazimierz(1795 -1801) h. Ogończyk, 1721-7.2.1801
wspominana Helena (umiera 1797)
Piotr Paweł, syn Kazimierza, (żonaty z Joanna Chłapowską podczaszyną dobrzyńską)
Justyna z domu Sczaniecka (?-1804), żona Kazimierza, (1742 - 25 maja 1804)
rotmistrz, dowódca sił zbrojnych powiatu obornickiego - 1809 .... (Gazeta Poznańska 1809.06.28 Nr51)
Adam Matecki, ok. (1849-1853)
Zarządcy majątku:
Kazimierz Chrzanowski (1854-24.2.1864) (ojciec Bernarda Chrzanowskiego, urodzonego w Wojnowicach)
Jaraczewski (?1864-1869)
Jan Bąkowski (?1869-?1884 15 lat - źr. Dziennik Poznanski 1884)
Aleksander Karnowski (? -1896) (zginął podczas pożaru w Dakowach Mokrych)
Aleksy Sokołowski (1896-1913) (m.in uczeń gimnazjum św. Marii Magdaleny, działacz polityczny i społeczno-gospodarczy)
Józef Wikliński
Wielkość dóbr rycerskich
W 1580 roku Zofia Ostrorogowa posiadała 11 łanów, 7 zagród, Karczmarz miał 1/4 łana i 40 owiec.
Dwór w Wojnowicach
Źródła
Siedziba właścicieli majątku w Wojnowicach istniała już w połowie XVII wieku, za czasów Krzysztofa Opalińskiego, który często przebywał w Wojnowicach. W 1660 roku w Wojnowicach umarła żona Krzysztofa. Na mapie z 1662 roku ("Palatinatus Posnaniensis in Maiori Polonia primarii nova delineatio") Wojnowice są oznaczone jako miejscowość ze znaczą twierdzą (arx praecipua) (mapa opatrzona dedykacją "Ill.mo et Exc.mo Heroi ac Domino d. Christophoro Comiti de Bnin Opalinski, Palatino Posnaniensi, Regniq. Poloniae primi Ordinis Senatori").
W Wojnowicach w XVIII wieku znajdował się dwór istniejący na mapie z 1771 roku z 2 kwadrarowymi alkierzami od północy i dwoma przybudówkami po bokach ze strony południowej na kształt alkierzy ("Tabula exhibens ductus seu tractus terminorum quibus fines Bonorum Woynowice et Opalenica designari intenduntur") oraz mapie z 1813 roku (taki samy kształt i położenie). Dwór wybudowany prawdopodobnie pomiędzy 1700-1720 rokiem, przebudowany prawdopodobnie po 1776 roku, gdyż w tym roku flisy ze "starego wojnowickiego dworu" darowano kościołowi. Na początku XIX wieku posiadał dwa alkierze. Po bokach budynku, pod kątem około 50 stopni do niego znajdowały się dwie oficyny, widoczne na mapach z 1771, 1813 i 1936 roku. Od 1795 majątek był dzierżawiony. Istniejący obecnie budynek szachulcowo-murowany był przebudowywany na przełomie XIX i XX wieku. Można to określić po pokryciu dachowym w formie charakterystycznej szachownicy (dachówka Siegersdorfer Werke, vorm. Fried. Hoffmann produkowana w tym okresie). Zachował się jeden z dwóch alkierzy (zachodni). Na początku XX wieku budynek pełnił funkcję rządcówki. W budynkach które były częścią całego większego podwórza gospodarczego składowano owoce i niektóre płody rolne. Znajdowały się tutaj też biura, piec chlebowy, nie były one jednak siedzibą właścicieli. Budynek pod koniec XX wieku był w stanie ruiny.
Wojnowice były siedzibą również Michała Kazimierza i Wiktora Raczyńskiego w wieku XVIII. Dwór w tym okresie posiadał kaplicę, w metrykaliach zostało odnotowanych kilka ważnych wydarzeń, które odbyły się w Wojnowicach za czasów Raczyńskich:
26 maja 1724 roku w Wojnowicach odbył się ślub Seweryn Żychlińskiego i Konkordji Raczyńskiej, córki Michała Kazimierza.
26 sierpnia 1724 roku w Wojnowicach zmarła żona Michała Kazimierza, Krystyna, została pochowana w Woźnikach.
21 stycznia 1726 roku w Wojnowicach odbył się ślub Józefa Piotra Czapskiego z Kazimierą Boną Raczyńską, córką Michała Kazimierza Raczyńskiego.
12 grudnia 1737 roku w Wojnowicach umiera wojewoda poznański, Michał Kazimierz Raczyński, zostaje pochowany w Woźnikach.
2 marca 1739 roku w Wojnowicach odbył się chrzest Kazimierza Jan Nep., syna Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Działyńskich.
31 lipca 1740 roku w Wojnowicach odbył się chrzest Weroniki Barbary córki Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Działyńskich.
9 października 1741 roku w Wojnowicach odbył się chrzest Antoniego syna Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Działyńskich.
17.6.1743 w Wojnowicach umarła Weronika córki Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Działyńskich.
W 8.7.1743 w dworze odbył się chrzest Marjanny Peronelli z Raczyńskich, córki Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Działyńskich Raczyńskiej.
W 10.8.1768 w kaplicy dworskiej w Wojnowicach odbył się chrzest dwóch córek Kazimierza Raczyńskiego i Teresy z Moszczyńskich Raczyńskiej, Michaliny (urodzonej 1768 w Wojnowicach) i Magdaleny (urodzonej w 1765 roku w Wojnowicach)
W 1776 roku w metrykaliach (Dakowy Mokre) wspomniano o dworze, za czasów Kazimierza Raczyńskiego, w czasie remontu kościoła w Dakowach: "Flisy także stare z dworu starego Woynowickiego sprowadzone darował i kościołowi Doko posadzkę uczynił"
20 grudnia 1797 roku w dworze Wojnowickim umiera Helena Żółtowska, pochowana w Woźnikach.
W 1799 roku wspomniana jest Justyna Żółtowska z Wojnowic.
7 lutego 1801 roku w dworze Wojnowickim umarł Kazimierz Żółtowski, dzierżawca Wojnowic(chory od 6 lat), pochowany w Woźnikach
14 czerwca 1802 roku w Wojnowicach odbył się ślub Tadeusza Swinarskiego(dzierżawca Sierosławia) i Marcjanny Żółtowskiej
6 lutego 1804 roku wspomniany jest Piotr Żółtowski, dzierżawca Wojnowic, który w Wydzierzewicach bierze ślub z Józefą Woropańską z domu Grudzielską, wdową.
25 maja 1804 roku w Wojnowicach umiera Justyna Żółtowska, pochowana w Woźnikach w wieku 62 lat.
28 czerwca 1809 roku Żółtowski z Wojnowic (Rotmistrz i organizator zbrojny powiatu obornickiego) bierze udział w gaszeniu pożaru w Grodzisku (Gazeta Poznańska 1809.06.28 Nr51) "przybywszy w nocy osobiście z ludźmi swoimi i bardzo dobrą sikawką "
29 listopada 1812 roku w Wojnowicach odbył się chrzest Konstancja Emilii, córki Ignacego Skrzyckiego ekonoma z Wojnowic i Rozalii Engler - był to chrzest nieszlachecki
W Wojnowicach 27 lipca 1861 roku urodził się między innymi Bernard Chrzanowski, syn dzierżawcy majątku Kazimierza Chrzanowskiego. W książce o Bernardzie Chrzanowskim Grzegorz Łukomski wspomina Wojnowice w następujący sposób: "W wojnowickim domu Chrzanowskich częstym gościem był filozof i społecznik August Cieszkowski, mecenas sztuki, działacz społeczny i polityczny Jan Działyński oraz Władysław Niegolewski, ceniony patriota i społecznik, poseł na sejm pruski."
Inne informacje
Zabudowania folwarczne, składają się z dwóch części (dwa podwórza). Pochodzą z XIX wieku. Częściowo zachowany jest budynek dawnej gorzelni.
W Wojnowicach przy ul. Poznańskiej, obok przystanku autobusowego znajduje się lipa drobnolistna o obwodzie 430 cm. Jest ona wpisana jako pomnik przyrody nr 44/545.
Od 10 czerwca 1919 przez kilka miesięcy stacjonowała w tutejszym majątku 1. Eskadra Wielkopolska licząca 7 samolotów zwiadowczych - jedna z pierwszych jednostek lotnictwa polskiego, utworzonych po powstaniu wielkopolskim.
Cytaty i materiały do dziejów Wojnowic
(Źródło: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1893) (Źródło: Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641-1653" pod redakcją Romana Pollaka, ZN im. Ossolińskich 1957)
"W 1396 roku Jost z Wojnowic, Wojnowicki prawuje się z Andrzejem na ulicy Wrocławskiej, r. 1398 z Mikołajem sędzią kaliskim. W r. 1399 zapłacił 2 kary, ponieważ nie stanął Januszowi Łagiewnickiemu. Żona jego Jostowa r. 1392 naganiła Janowi Wiłkowskiemu herbu Czasza al. Korczak. Prawije się także z Wacławem z Latalic i Janem z Kuropatnic."
"Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641-1653" pod redakcją Romana Pollaka, ZN im. Ossolińskich 1957"
"Z Wojnowic, 19 VIII 1641
Wielmożny mnie wielce Mci Panie i kochany Bracie. Właśnie pod przyniesienie listów WMm-o M-o Pana do mnie zajechali mie PP. Starostowie Miedzyrzecki, Inowrocławski i siła inszych gości, zaczym odprawa kozaka musiała być późniejsza, któremu eo nomine nie łaj MmMPan, proszę. (...)
Dat(um) w Wojnowicach, 19 Aug(usti) 1641.
WM. mego M-o Pana miłujący i powolny brat i sługa Kr(zysztof) Opaleński Wojewoda Poznański (...)
Data: Wojnowice - wieś leżąca między Opalenicą a Bukiem "
" Z Wojnowic, 19 XI 1643
Wielmożny mnie wielce Mci Panie i kochany Bracie (...) Da(tum) w Wojnowicach, 19 Nove(mbris) 164(3). "
" Z Wojnowic, 12 VII 1646
Wielmożny mnie wielce Mci Panie i kochany Bracie (...) Ita me Deus, śem z Wojnowic i z Włoszakowic P. Pigłowskiemu defalkował 5000 fl., bom musiał mieć respekt na wyciągnienie a taniość przy tym (...) Kr Opaleński Wda Poznań (..) Dat z Wojnowic, 12 Iolii 1646 "
Witold Molik „Edward Raczyński”, WBP, Poznań 1999
Strona 14: „Na stare lata Wiktor ustatkował się jednak, popadł w dewocję i osiadł w klasztorze Bernardynów w Łowiczu.”
Strona 102: „Edward przejął następujące dobra o łącznej wartości 3150 tys. zł : Rogalin w powiecie średzkim warty 100 tys. złotych, z intratą (dochodem ) 8 tys. zł, Wojnowice i Dakowy w powiecie poznańskim (później bukowskim warte 2 mln złotych z intratą 100 tys. złotych)”
Strona 108: „W latach 1810-1830 sprawy związane z administrowaniem odziedziczonymi majątkami pochłaniały zapewne dużo jego czasu. (…) Po wprowadzeniu w życie w 1823 r., przez rząd pruski ustawy uwłaszczeniowej był wszakże jednym z tych właścicieli ziemskich którzy najszybciej przystąpili do jej wykonania. W ciągu następnych czterech lat uwłaszczył chłopów w czterech swoich wsiach. (…) W 1830 roku rolnictwem i sprawami administracyjnymi swych majątków hrabia niewiele się już zajmował. Dochody z Wojnowic, Daków i Śląskowa oraz z lasów przeznaczał na swoje osobiste wydatki i działalność mecenasowską. Dobra te wydzierżawiał nie chcąc tracić czasu na ich utrzymanie. (…) Wszyscy jego dzierżawcy byli zobowiązani do odnowienia co roku w powierzonych im dobrach jednej siódmej dachów krytych słomą. Folwarki i duże majątki wydzierżawiał doświadczonym i rzetelnym rolnikom, przeważnie Niemcom.”
Edward Raczyński „Rogalin i jego mieszkańcy”
strona 76: „Oddając Filipowi za żonę swoją Michalinę, Kazimierz oddał mu równocześnie wszystkie dobra, które posiadał w Wielkopolsce, obciążając je tylko dożywociem. Filip więc, łącząc w swojej osobie obie schedy, był nie lada obszarnikiem. Posiadał trzy miasteczka: Szamocin, Obrzycko i Stopnicę, oraz 5o wsi. Jego dochód roczny wynosił około 300 tysięcy złotych polskich. Z tej sumy 100 tysięcy przynosiły same dobra wojnowickie wydzierżawione Żółtowskiemu.”
Strona 168: „Wielkim ewenementem w życiu nie tylko ojca, ale całej okolicy były jednak manewry młodzieżowe, ściśle powiedziawszy, regularne bitwy organizowane od czasu do czasu przez dziada Rogera na obszarze Rogalina. Zapaśników, poza miejscowymi zwożono z dalekich okolic, z Daków, Wojnowic i Mechlina. Zbierało się tym sposobem chłopaków i dwie setki. Rozdzielano ich na dwie armie. Amunicję stanowiły ‘pyrki’, które podwożono za wojskiem ‘helami’”
Strona 180: „Ojciec opuszczając rodzinną Wielkopolskę, wziął tak zwany paszport emigracyjny.(…) Zarząd majątkiem powierzył nijakiemu Jaraczewskiemu, dając mu nieopatrznie nieograniczone niczym pełnomocnictwo. Jaraczewski mógł zaciągać pożyczki, a nawet sprzedawać co chciał. Pochodził ze znanej rodziny ziemiańskiej i odgrywać musiał przy ojcu rolę zaufanego przyjaciela. (…) W przeciągu dwóch lat sprzedał większą część majątku swego mocodawcy, a resztę zadłużył. Wspólnikiem Jaraczewskiego w tych transakcjach był nijaki Potocki, właściciel majątku Będlewo. Operowali sprawnie unikając wszelkiego rozgłosu. Potocki kupował za bezcen, Jaraczewski inkasował. W ten sposób przeszedł w posiadanie Potockiego piękny majątek Dakowy i Wojnowice. "
Zobacz też
Wojnowice - strona ujednoznaczniająca
Przypisy
Wojnowice (powiat nowotomyski)
Wsie szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo poznańskie) |
187521 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Roskilde%20Festival | Roskilde Festival | Roskilde Festival – muzyczna impreza cykliczna. Jeden z największych festiwali muzyki rockowej o charakterze międzynarodowym. Odbywający się w pobliżu duńskiej miejscowości Roskilde. Jest festiwalem niezależnym i niekomercyjnym organizowanym przez The Roskilde Festival Charity Society. Pierwszy festiwal odbył się w 1971 i wystąpiły w nim 32 zespoły głównie z Danii. W 2005 liczba zespołów przekroczyła 150, a wśród nich można znaleźć wielkie gwiazdy światowego rocka.
Roskilde Festival to impreza plenerowa, kilkudniowa, gdzie poza koncertami można obejrzeć występy grup parateatralnych, kabaretów, nieustannie działa kino festiwalowe, można wziąć udział w warsztatach plastycznych i ceramicznych, można skorzystać ze sztucznych ścianek do wspinaczki, boisk do koszykówki oraz trampoliny.
Na imprezie aktywne są organizacje praw człowieka. Można wziąć udział w happeningu uświadamiającym widzom, czym jest współczesne niewolnictwo. Promowana jest ekologia i recykling śmieci. Podczas festiwalu w roku 2000 po raz pierwszy odbyła się Żywa Biblioteka.
Linki zewnętrzne
Oficjalna Strona Festiwalu
Festiwale rockowe
Muzyka w Danii
Roskilde |
187522 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan%20Kupeck%C3%BD | Jan Kupecký | Jan Kupecký (ur. 3 kwietnia 1667 w Pezinku, zm. 16 lipca 1740 w Norymberdze) – słowacki malarz, reprezentant realistycznego nurtu malarstwa późnobarokowego.
Życie i twórczość
Pochodził z prostej rodziny tkaczy, którzy z powodów religijnych, jako protestanci, musieli opuścić Czechy i osiedlili się w Pezinku koło Bratysławy, wówczas należącym do Węgier. W wieku lat piętnastu, wbrew woli ojca, rozpoczął naukę malarstwa, początkowo na Morawach na zamku Holič, gdzie jego pierwszym nauczycielem został szwajcarski malarz Benedikt Clauss (1636-1707). Następnie, w 1684, wraz ze swoim nauczycielem wyjechał do Wiednia.
Po trzech latach przeniósł się do Włoch, gdzie przez Wenecję dotarł i osiadł w Rzymie. W 1700 otworzył w Rzymie własne atelier, podejmując pracę jako portrecista, jednocześnie zapoznając się z osiągnięciami malarstwa włoskiego, niemieckiego i holenderskiego oraz poszukując własnego sposobu wyrazu artystycznego. Pobyt we Włoszech ostatecznie ukształtował osobowość artystyczną Kupeckiego.
Po 20 latach opuścił Włochy i w 1707 zamieszkał w Wiedniu, stając się znanym i modnym portrecistą oraz nawiązując ściślejsze kontakty ze środowiskiem czeskich artystów. W tym okresie ożenił się z córką swego dawnego nauczyciela Benedykta Clausa – Zuzanną, z którą miał dwoje dzieci (córkę i syna), które jednak nie dożyły pełnoletniości. W 1711 portretował w Karlowym Warach cara Piotra I. W 1716 spotkał się w Pradze z Piotrem Brandlem.
Rywalizacja pomiędzy wiedeńskimi malarzami oraz strach przed prześladowaniami religijnymi spowodowały, że w 1723 Kupecký wraz z żoną i synem wyjechał z Wiednia do Norymbergi, gdzie również osiągnął sukces. Przez następne dziesięć lat odbył kilka podróży, podczas których wykonywał liczne portrety na zamówienie dostojników świeckich i kościelnych.
W listopadzie 1733 zmarł w wieku siedemnastu lat syn Kupeckiego – Christoph Johann Friedrich. Ta nagła śmierć załamała artystę. Przez ostatnie siedem lat swojego życia nie opuszczał już Norymbergi, odmawiając zleceń poza miastem. Z wiekiem zaczął chorować na podagrę, co w znacznym stopniu utrudniało mu malowanie. Jan Kupecký zmarł w Norymberdze i został pochowany na cmentarzu przy kościele św. Jana.
Chociaż w swoim dorosłym życiu tylko krótkie okresy spędzał w Czechach, to do końca życia podkreślał swój związek z ojczyzną - w dokumentach z epoki pojawiają się takie jego określenia jak Mahler aus Böhmen czy Pictor boemus (Malarz czeski).
Kupecký uważany jest obecnie za największego środkowoeuropejskiego mistrza portretu barokowego. W jego twórczości przeplatają się wpływy portretu francuskiego, pełne barokowego patosu i dopełniane gloryfikującą alegoryką, z odmienną w swym wyrazie, pogłębioną psychologicznie, intymną tradycją portretu holenderskiego, przy czym ta druga konwencja wydaje się bliższa sercu artysty.
Galeria
Przypisy
Bibliografia
Urodzeni w 1667
Zmarli w 1740
Czescy malarze barokowi |
187529 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Ska%C5%82ki%20Piek%C5%82o%20pod%20Niek%C5%82aniem | Rezerwat przyrody Skałki Piekło pod Niekłaniem | Rezerwat przyrody Skałki Piekło pod Niekłaniem – rezerwat przyrody nieożywionej na terenie Konecko-Łopuszniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w gminie Stąporków, w powiecie koneckim, w północnej części województwa świętokrzyskiego, w pobliżu miejscowości Niekłań Wielki.
Skałki ciągną się na długość około 1 kilometra, ich wysokość dochodzi do 8 metrów.
Powierzchnia: 6,18 ha (akt powołujący podawał 5,90 ha)
Rok utworzenia: 1959
Dokument powołujący: Zarządz. MLiPD z 1.04.1959, ; zm.
Numer ewidencyjny WKP: 016
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: osobliwe formy skalne powstałe w wyniku erozji eolicznej oraz zachowanie żyjącej w szczelinach skalnych zanokcicy północnej (Asplenium septentrionale)
Rezerwat przyrody Skałki Piekło jest punktem początkowym czarnego szlaku turystycznego prowadzącego do miejscowości Wólka Plebańska. Przez rezerwat przechodzi niebieski szlak turystyczny ze Skarżyska-Kamiennej (Pogorzałe) do Kuźniaków. Jest także punktem na piekielnym szlaku.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Rezerwat przyrody Skałki Piekło pod Niekłaniem
Ochrona przyrody w powiecie koneckim |
4963765 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mistrzostwa%20%C5%9Awiata%20w%20Pi%C5%82ce%20No%C5%BCnej%202022%20%28eliminacje%20strefy%20UEFA%29/Grupa%20E | Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA)/Grupa E | Grupa E kwalifikacji do Mistrzostw Świata FIFA 2022 w strefie UEFA była jedną z dziesięciu grup UEFA w turnieju kwalifikacyjnym do Mistrzostw Świata, które zdecydowała, które drużyny zakwalifikowały się do turnieju finałowego Mistrzostw Świata FIFA 2022 w Katarze.
Grupa E składała się z pięciu drużyn: Belgii, Walii, Czech, Białorusi i Estonii. Zespoły grały przeciwko sobie u siebie i na wyjeździe w formacie każdy z każdym.
Zwycięzca grupy (Belgia) zakwalifikował się bezpośrednio na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022, a wicemistrz (Walia) oraz zespół z rankingu Ligi Narodów UEFA (Czechy) awansował do drugiej rundy (baraży).
Tabela
|}
Wyniki
Strzelcy
5 goli
Romelu Lukaku
3 gole
Hans Vanaken
Witalij Lisakowicz
Tomáš Souček
Henri Anier
Erik Sorga
Gareth Bale
Aaron Ramsey
2 gole
Christian Benteke
Kevin De Bruyne
Thorgan Hazard
Dennis Praet
Leandro Trossard
Antonín Barák
Patrik Schick
Daniel James
Kieffer Moore
1 gol
Gole samobójcze
Danny Ward (dla Czech)
Uwagi
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA) |
187531 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Ska%C5%82y%20pod%20Adamowem | Rezerwat przyrody Skały pod Adamowem | Rezerwat przyrody Skały pod Adamowem – rezerwat przyrody nieożywionej w gminie Brody, w powiecie starachowickim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 8,82 ha (akt powołujący podawał 8,98 ha)
Rok utworzenia: 1995
Dokument powołujący: Zarządz. MOŚZNiL z 27.06.1995; MP. 33/1995, poz. 407
Numer ewidencyjny WKP: 059
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: skałki zbudowane z piaskowców dolnotriasowych; interesujące kształty w formie ambon, nisz, okapów
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Ruda (powiat starachowicki) |
4963770 | https://pl.wikipedia.org/wiki/1%20Gwardyjski%20Pu%C5%82k%20Lotnictwa%20My%C5%9Bliwskiego | 1 Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego | 1 Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego odznaczony Orderami Czerwonej Gwardii, Czerwonego Sztandaru, Lenina i Kutuzowa – oddział wojsk lotniczych Armii Czerwonej i Armii Radzieckiej.
Wcześniejsza nazwa pułku: 29 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru (ros.: 29 Краснознаменный истребительный авиационный полк). Numer poczty polowej 49701.
12.1938-04.1939 29 plm został sformowany w ramach 2 Samodzielnej Armii we wsi Pozdiejewka obwód amurski, na bazie 1 Eskadrylli Lotnictwa Myśliwskiego w składzie czterech eskadr (rozkaz WWS OKDWA Nr 00115 z 05 grudnia 1938). Pułk wszedł w skład 50 Brygady Lotniczej.
15 czerwca 1941 rozpoczęto przebazowanie na zachód.
12 lipca 1941 w składzie 31 Mieszanej Dywizji Lotniczej Frontu Północno-Zachodniego pułk rozpoczął działania bojowe przeciwko Niemcom i ich sojusznikom, wykorzystując samoloty I-16 i I-153.
18 lipca 1941 miało miejsce pierwsze udokumentowane zwycięskie starcie powietrzne: mł. por. Juchimowicz na I-16 w rejonie Seliżarowo strącił niemiecki bombowiec Ju-87.
Pod koniec września 1941 1 plm przekazał 1 eskadryllę z samolotami I-16 do 127 plm Frontu Leningradzkiego.
01 października 1941 pułk wchodzi w skład sił powietrznych Frontu Zachodniego.
09 listopada 1941 pułk zostaje za zasługi w walkach z Niemcami udekorowany Orderem Lenina.
14 listopada 1941 pułk zostaje przedyslokowany na tyły celem dokompletowania i przekwalifikowania.
19 listopada 1941 – 27 listopada 1941 w 27 Zapasowym Pułku Lotnictwa Myśliwskiego Archangielskiego Okręgu Wojskowego (Kadnikow, obwód wołogodzki) pułk zostaje przeszkolony do obsługi amerykańskich myśliwców Tomahawk. Jedna eskadryla (11 pilotów z doświadczeniem bojowym) stanowi zalążek nowo formowanego 731 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego.
6 grudnia 1941 za obronne walki pod Moskwą rozkazem Ludowego Komisariatu Obrony ZSRR Nr 347 29 plm zostaje przekształcony w 1 Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego.
Od 9 grudnia 1941 do 8 stycznia 1942 w 17 Zapasowym Pułku Lotniczym Uralskiego Okręgu Wojskowego (Mołotow) przezbrojono się na angielskie samoloty Hawker Hurricane.
27 stycznia 1942 pułk wszedł w skład 2 Rezerwowej Brygady Lotniczej i został przeniesiony do Moskiewskiego OW na lotnisko Czkałowskie.
21 lutego 1942 przeszedł do Frontu Kalinińskiego i 14 marca 1942 przystąpił do działań bojowych.
24 marca 1942 pułk otrzymał 4 myśliwce MiG-3 z 10 plm, a 5 kwietnia - samoloty Hurricane ze 185 plm; w czerwcu 1942 nie przerywając lotów bojowych został przezbrojony w samoloty Jak-1.
Dowódcy pułku
Źródło:
15 czerwca 1941 – 14 lipca 1941: mjr Dmitrij Leszko
16 lipca 1941 – 17 lipca 1942: cz.p.o, mjr Aleksiej Judakow
17 lipca 1942 – 10 grudnia 1942: cz.p.o. Aleksandr Zotow
10 grudnia 1942 – 22 stycznia 1943: mjr Piotr Łowginow (poległ)
23 stycznia 1943 – 24 marca 1943: cz.p.p. mjr Iwan Dziuba
24 kwietnia 1943 – 27 października 1944: kpt./mjr Ilia Kajnow
27 października 1944 – 27 marca 1945: cz.p.o. mjr Władfimir Zinow
27 marca 1945 – 30 grudnia 1945: mjr Iwan Malinowski
Przypisy
Jednostki wojskowe odznaczone Orderem Czerwonego Sztandaru
Radzieckie pułki lotnictwa myśliwskiego |
4963778 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jamiszcze | Jamiszcze | Jamiszcze – dawny folwark. Tereny, na których leżał, znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Krypule.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 9 osób, 8 było wyznania rzymskokatolickiego a 1 prawosławnego. Jednocześnie wszyscy mieszkańcy zadeklarowali polską przynależność narodową. Był tu 1 budynek mieszkalny. W 1931 w 1 domu zamieszkiwało 4 osoby.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
187533 | https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3r%20sosnowy | Bór sosnowy | Dicrano-Pinion – syntakson w randze związku należący do klasy borów szpilkowych Vaccinio-Piceetea. W zasadzie pokrywa się z tradycyjnym pojęciem borów sosnowych (choć zaliczane do niego są występujące na podobnych siedliskach lasy mieszane, a nawet liściaste).
Charakterystyka
Widny, wysokopienny las z dominacją sosen, zwykle z domieszką brzóz. Warstwa krzewów jest luźna i złożona z podrostów brzóz i jałowca. Runo jest ubogie i w zależności od warunków siedliskowych tworzą je głównie borówki i wrzos. W miejscach suchych warstwę tę tworzą mchy i porosty, niekiedy dość obficie występują trawy i orlica pospolita.
Gleba
Bory sosnowe występują na glebach ubogich i skrajnie ubogich (oligotroficznych i mezotroficznych), kwaśnych, wytworzonych z piasków luźnych lub słabo gliniastych, ale także torfowiskowych. Poziom zalegania wody gruntowej jest zróżnicowany – od siedlisk suchych po bagienne, bardzo mała mineralizacja wód.
Światło
Dopływ energii promienistej do dna lasu jest w borach sosnowych duży od 40 do 90% w borach chrobotkowych. Specyficzną cechą oświetlenia borów sosnowych jest jego względna jednorodność przestrzenna, wynikająca z wielokrotnego rozproszenia światła na igłach w koronach sosen. Sosny są światłolubne, więc często na otwartych terenach tworzy się nalot sosnowy. Ich naturalne odnowienia są jednak możliwe tylko przy zachowanych warunkach świetlnych. W warunkach naturalnych nierzadko zacienienie wzrasta na tyle, że odnawiać się mogą tylko bardziej cienioznośne gatunki, np. świerk, co ma wpływ na kilkusetletnie cykle drzewostanu.
Powietrze
Wilgotność powietrza jest różna. Nierzadko jest mała bądź bardzo mała. Duże przewietrzanie spowodowane znaczną ruchliwością powietrza, wymiana mas powietrza między warstwą koron a dnem jest znaczna. W borach sosnowych jest niska czasami średnia produkcja tlenu to znaczy, że w drzewostanach dojrzałych wytwarzane jest w ciągu roku 5 ton tlenu na obszarze 1 ha. W młodnikach produkcja ta jest wyższa i wynosi 10-12 ton. Powietrze szczególnie w porannych godzinach zawiera ozon (średnio 0,015 mg/m³). Fitoaerozole w borach sosnowych zawierają głównie monoterpeny z niewielką domieszką seskwiterpenów, terpenoidów i innych substancji chemicznych. Zawartość aeroplanktonu jest nieduża dzięki bakteriobójczym i grzybobójczym własnościom monoterpenów i ozonu.
Własności terapeutyczne
Bory sosnowe są typem środowiska oddziałującym leczniczo na choroby układu oddechowego. Substancje lotne, poza silnym działaniem dezynfekcyjnym, obniżają ciśnienie krwi i wpływają tonizująco na układ nerwowy.
Występowanie
Borealno-kontynentalny obszar niżowy Europy (jej północno-wschodnia część) w tym niemal cały obszar Polski, z wyjątkiem gór. Drzewostan sosnowy bywa nasadzany także w miejscach, niebędących naturalnym siedliskiem borów sosnowych.
Charakterystyczna kombinacja gatunków
ChCl. : widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium), rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi), gajnik lśniący (Hylocomium splendens), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), piórosz pierzasty (Ptilium crista-castrensis), gruszyczka mniejsza (Pyrola minor), gruszyczka okrągłolistna (Pyrola rotundifolia), pawężnica brodawkowata (Peltigera aphthosa), siódmaczek leśny (Trientalis europaea), borówka czarna (Vaccinium myrtillus), borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea).
ChO. : sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina), chrobotek leśny (Cladonia arbuscula), widłoząb ciemny (Dicranum fuscescens), widłoząb kędzierzawy (Dicranum polysetum).
ChAll. : pomocnik baldaszkowy (Chimaphila umbellata), widlicz spłaszczony (Diphasiastrum complanatum), korzeniówka pospolita (Monotropa hypopitys), gruszyczka zielonawa (Pyrola chlorantha), jemioła pospolita rozpierzchła (Viscum album ssp. austriacum).
Podział
Dzielony jest na dwa podzwiązki:
Dicrano-Pinenion Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. – bory sosnowe na glebach mineralnych i bory mieszane
DSAll. : kosmatka owłosiona (Luzula pilosa), Pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia).
Piceo-Vaccinienion uliginosi Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. – bagienne bory sosnowe i brzeziny
DSAll. : borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), kruszyna pospolita (Frangula alnus) (obficie), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense ssp. paludosum), trzęślica modra (Molinia caerulea) (obficie), wierzba uszata (Salix aurita), torfowiec błotny (Sphagnum palustre) oraz gatunki z klasy Oxycocco-Sphagnetea.
Zespoły leśne należące do związku borów sosnowych Dicrano-Pinion
Grupa borów sosnowych na glebach mineralnych
kontynentalny bór sosnowy świeży (Peucedano-Pinetum)
subatlantycki bór sosnowy świeży (Leucobryo-Pinetum)
śródlądowy bór sosnowy suchy (Cladonio-Pinetum)
bór sosnowy wilgotny (Molinio caeruleae-Pinetum)
nadmorski bór sosnowy (Empetro nigri-Pinetum)
Grupa borów mieszanych
kontynentalny bór mieszany (Querco roboris-Pinetum)
subborealny bór mieszany (Serratulo-Pinetum)
Grupa borów bagiennych
bór sosnowy bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum)
brzezina bagienna (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis)
bagienny bór trzcinnikowy (Calamgrostio villosae-Pinetum)
Dyskusyjne jest wyróżnianie w Polsce kolejnych zespołów z tego związku będących formami przejściowymi między typowymi borami a torfowiskami:
Vaccinio uliginosum-Pinetum rotundatae
Ledo-Pinetum sylvestris
Vaccinio-Piceetea |
187535 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Ska%C5%82y%20w%20Krynkach | Rezerwat przyrody Skały w Krynkach | Rezerwat przyrody Skały w Krynkach – rezerwat przyrody nieożywionej na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej w gminie Brody, w powiecie starachowickim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 25,26 ha (akt powołujący podawał 25,10 ha)
Rok utworzenia: 1997
Dokument powołujący: Zarządz. MOŚZNiL z 25.07.1997;
Numer ewidencyjny WKP: 065
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: naturalne odsłonięcia piaskowców dolnotriasowych
Rezerwat obejmuje fragment lasu na wzgórzu nad Jeziorem Brodzkim. Znajdują się w nim skały piaskowcowe w formie bloków, progów, urwisk, gzymsów, okapów oraz grzybów skalnych i kazalnic. Największa skała o formie grzyba ma wysokość 2,5 m i szerokość 5 m. Górna powierzchnia skał jest niemal pozioma. Uwarstwienie i ziarnowanie skał wskazuje, że powstawały one na dnie rzeki. W obrębie rezerwatu znajduje się także wąwóz o pionowych skalnych skałach wysokości do 10 m i długości około 150 m. Jego dnem płynie niewielki strumyk.
W rezerwacie znajduje się też pięć jaskiń, z których największa jest Jaskinia Świętej Barbary.
Przez rezerwat przechodzi czerwony Szlak Milenijny ze Skarżyska-Kamiennej do Kałkowa.
W Krynkach, w niedużej odległości od rezerwatu znajduje się jeszcze inne odsłonięcie skał zwane Ścianą w Krynkach. Powstało w podobnym okresie, lecz w środowisku morskim. Po przeciwnej stronie Jeziora Brodzkiego znajduje się pomnik przyrody Skały w Rudzie.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Krynki (województwo świętokrzyskie)
Formacje skalne Wyżyn Polskich |
4963779 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Video%20DownloadHelper | Video DownloadHelper | Video DownloadHelper – rozszerzenie dla przeglądarek internetowych umożliwiające zgrywanie treści multimedialnych ze stron internetowych.
Dodatek automatycznie skanuje strony internetowe pod kątem elementów multimedialnych, wykrywa treści powiązane z daną stroną, a następnie prezentuje je w formie listy materiałów do pobrania. Opcje rozszerzenia są dostępne w ramach menu przeglądarki, w menu kontekstowym bądź za pośrednictwem ikony w panelu nawigacyjnym. Po doinstalowaniu aplikacji ConvertHelper ściągane treści można również konwertować.
Rozszerzenie jest wydawane w wersjach dla przeglądarek Mozilla Firefox i Google Chrome. Dodatek został stworzony przez ACLAP, jednoosobową firmę z Francji.
W 2012 r. rozszerzenie było drugim pod względem popularności dodatkiem do przeglądarki Mozilla Firefox. Wersja dla przeglądarki Google Chrome została wydana w 2015 roku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Menedżery pobierania plików
Rozszerzenia oprogramowania |
187537 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Skorocice | Rezerwat przyrody Skorocice | Rezerwat przyrody Skorocice – rezerwat stepowy na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego w gminie Wiślica, w powiecie buskim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 7,15 ha (akt powołujący podawał 7,70 ha)
Rok utworzenia: 1960
Dokument powołujący: Zarządz. MLiPD z 21.01.1960; MP. 17/1960, poz. 85
Numer ewidencyjny WKP: 024
Charakter rezerwatu: częściowy (podlega ochronie czynnej)
Przedmiot ochrony: wąwóz wyerodowany w gipsach trzeciorzędowych z urwistymi, malowniczymi ścianami oraz bardzo interesujące formy krasowe w postaci jaskiń, naturalnych korytarzy, mostów skalnych, lejów i zapadlisk; ponadto naturalne stanowiska roślinności stepowej (step ostnicowy oraz step łąkowy) i entomofauny
W rezerwacie znajduje się 26 jaskiń, m.in. Jaskinia Skorocicka, Jaskinia w Skorocicach u Ujścia Doliny, Jaskinia Dzwonów, Jaskinia Ucho Olki, Jaskinia Stara, Jaskinia Górna, Jaskinia z Potokiem i Tunel w Skorocicach.
Na dnie wąwozu występują łąki i pastwiska. Z roślin rzadkich zasługują na uwagę: ostnica włosowata, miłek wiosenny, sesleria błotna, sierpik różnolistny (jedyne stanowisko w Polsce) oraz jaskier iliryjski.
Przez rezerwat przechodzi niebieski szlak turystyczny z Pińczowa do Wiślicy.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Skorocice |
4963797 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Futaba%20Channel | Futaba Channel | Futaba Channel (także 2chan) – japoński imageboard. Został uruchomiony w 2001 roku. Serwis był notowany w rankingu Alexa globalnie na miejscu: 2495 (maj 2018), w Japonii: 160 (maj 2018).
W 2003 roku powstał serwis 4chan, wzorowany na Futaba Channel.
Zobacz też
2channel
Przypisy
Linki zewnętrzne
Fora internetowe
Japońskie strony internetowe |
4963807 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Testimonium%20%28album%29 | Testimonium (album) | Testimonium – studyjny album szwajcarskiego duetu Lacrimosa, wydany w 2017 roku przez wytwórnię Hall of Sermon.
Lista utworów
Album podzielony jest na cztery akty muzyczne.
Akt 1
01. „Wenn unsere Helden sterben” - 5:45
02. „Nach dem Sturm” - 6:55
Akt 2
03. „Zwischen allen Stühlen” - 4:17
04. „Weltenbrand” - 8:00
05. „Lass die Nacht nicht über mich fallen” - 7:26
Akt 3
06. „Herz und Verstand” - 5:33
07. „Black Wedding Day” - 4:54
08. „My Pain” - 4:17
Akt 4
09. „Der leise Tod” - 4:45
10. „Testimonium” - 10:02
Twórcy
Tilo Wolff - śpiew, gitary, gitara basowa
Anne Nurmi - śpiew
Arturo Garcia - perkusja
występuje – The Lacrimosa Session Orchestra
Przypisy
Albumy Lacrimosy
Albumy muzyczne wydane w roku 2017 |
187538 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Skotniki%20G%C3%B3rne | Rezerwat przyrody Skotniki Górne | Rezerwat przyrody Skotniki Górne – rezerwat stepowy na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, w gminie Pińczów w powiecie pińczowskim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 1,90 ha
Rok utworzenia: 1962
Dokument powołujący: Rozp. MLiPD z 28 lipca 1962; MP. 68/1962, poz. 319
Numer ewidencyjny WKP: 032
Charakter rezerwatu: częściowy (podlega ochronie czynnej)
Przedmiot ochrony: fragment zbocza kuesty gipsowej z ciekawymi roślinami (murawy kserotermiczne) i owadami stepowymi
Na wschód od rezerwatu znajduje się pomnik przyrody – Jaskinia Lisia, a w jej pobliżu Jaskinia w Skotnikach Górnych.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Stara Zagość |
4963816 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jamno%20%28rejon%20dokszycki%29 | Jamno (rejon dokszycki) | Jamno – dawny folwark. Tereny, na których leżał, znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Sitce.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 27 osób, 25 były wyznania rzymskokatolickiego a 2 prawosławnego. Jednocześnie wszyscy mieszkańcy zadeklarowali polską przynależność narodową. Były tu 4 budynki mieszkalne. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 11 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Hnieździłowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
4963818 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Oikoymenh | Oikoymenh | ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ (Oikúmené) – czeskie wydawnictwo książkowe z siedzibą w Pradze. Specjalizuje się w wydawaniu literatury filozoficznej i teologicznej.
W 2020 r. produkcja wydawnictwa obejmowała ponad 550 tytułów.
Wydawnictwo założył filozof , a działalność rozpoczęło w 1991 roku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona wydawnictwa
Czeskie wydawnictwa książkowe
Wydawnictwa naukowe
Przedsiębiorstwa w Pradze |
187539 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Unity%20Tower | Unity Tower | Unity Tower, dawniej biurowiec NOT, potocznie Szkieletor – wieżowiec w krakowskiej dzielnicy Grzegórzki, przy ul. Lubomirskiego 20, obok ronda Mogilskiego. Najwyższy budynek budowanego kompleksu biurowego Unity Centre. Rozpoczętej w 1975 budowy wysokościowca nie ukończono przez wiele lat i wznowiono 30 marca 2016 roku. Przez ten czas nie był użytkowany (w XXI w. stanowił jedynie czasowe miejsce wywieszania banerów reklamowych). W końcu kwietnia 2020 zakończono prace elewacyjne, oddano budynek w stanie surowym zamkniętym, a do użytku przekazano w październiku 2020.
Historia
W 1968 roku ogłoszono projekt na budynek NOT-u, w którym zwyciężyła propozycja przygotowana przez zespół Zdzisława Arcta (w jego skład wchodzili Ewa Dworzak, Ludwik Konior i Krzysztof Leśnodorski). Budowa mierzącego 92 metry wieżowca rozpoczęła się w 1975 r., wykonawcą inwestycji była firma Mostostal. 24-piętrowy szkielet powstał w ciągu czterech lat. Na pierwszych dwóch piętrach budynku miała znajdować się sala kongresowa mieszcząca 500 osób, część gastronomiczna i usługowa. Kondygnacje 3–14 przeznaczono na pomieszczenia administracyjne i szkoleniowe połączone systemem audiowizualnym z salą konferencyjną; kondygnacje 15 i 16 planowano wykorzystać jako kawiarnię z tarasem widokowym a pozostałe piętra jako hotel. Przy budynku miał mieścić się też parking podziemny na 154 samochody.
W 1979 roku budowa została jednak wstrzymana ze względów ekonomicznych. Przez wiele lat, pomimo wielu pomysłów i projektów, ten jeden z najwyższych w Krakowie budynków stał niedokończony.
Budynek stanowił inspirację dla licznych opowiadań krakowskiego pisarza Łukasza Orbitowskiego. W 2008 kręcono tu zdjęcia do filmu Deklaracja nieśmiertelności (o wspinaczu Piotrze Korczaku).
Próby ukończenia budowy
W latach 80. XX wieku pojawił się pomysł, aby niedokończoną konstrukcję zaadaptować na potrzeby mieszkaniowe pracowników nowohuckiego kombinatu. W latach 90. obiektem interesowała się duża sieć hoteli, która chciała dokończyć wieżowiec, jednak z powodu niejasnej sytuacji prawnej gruntu do sprzedaży nie doszło. W roku 2004 brytyjska firma Medinbrand Limited planowała zburzyć szkielet i postawić na jego miejscu dwa niższe apartamentowce. Również i ta próba zakończyła się fiaskiem.
W sierpniu 2005 budynek wraz z gruntem został ponownie wystawiony na sprzedaż. Po kilku nieudanych przetargach Węglozbyt, dotychczasowy właściciel, sprzedał nieruchomość za 30 milionów złotych powstałej na potrzeby tego przedsięwzięcia spółce celowej Treimorfa Project sp. z o.o., której właścicielem większościowym jest Verity Development sp. z o.o. a mniejszość udziałów w projekcie posiada partner lokalny – GD&K Group. Na dzień 1 kwietnia 2007 wiadomo było, że właściciel budynku zamierza zachować istniejący 24-kondygnacyjny wieżowiec, a także powiększyć go, tworząc wielofunkcyjny kompleks o powierzchni około 65 000 m². Planowano poddać istniejącą konstrukcję gruntownej rewitalizacji i przywrócić ten fragment miasta do życia.
W listopadzie 2007 pojawił się pomysł obudowania szkieletora kamienną elewacją i podwyższenia obiektu – z 92 metrów do nawet 130. W przebudowie udział miał wziąć zaproszony do współpracy niemiecki architekt Hans Kollhof. Całość miała być gotowa na Euro 2012. Dnia 1 lutego 2008 r. Wojewódzka Rada Konserwatorska wydała ostateczną decyzję braku zgody na podwyższenie budynku, motywując to faktem, że znajduje się on w zabytkowym układzie urbanistycznym.
13 stycznia 2009 wojewódzki konserwator zabytków Jan Janczykowski zgodził się na podwyższenie budynku do wysokości 102,5 metra. W zamierzeniu przebudowa Szkieletora miała się rozpocząć w 2010. W budynku miały powstać apartamenty, hotel i lokale biurowe. Na szczycie miała znaleźć się galeria albo kawiarnia, miejsce dostępne dla wszystkich, którzy będą chcieli z wysokości ponad 100 metrów zobaczyć Kraków i Tatry. W pobliżu Szkieletora miały powstać niższe budynki – do 25 metrów wysokości, w których miałyby się znaleźć mieszkania, hotel, biura, centrum wystawiennicze, miejsce na usługi oraz sklepy – na dużym placu dostępnym dla wszystkich.
Kolejny projekt, przygotowany przez pracownię DDJM, zaprezentowano pod koniec 2011. Zakładał on podwyższenie budynku do 102,5 m (zgodnie z uzyskanym już od wojewódzkiego konserwatora zabytków pozwoleniem) i wzniesienie wokół niego kilku niższych wieżowców. Przebudowany obiekt miałby mieścić biura i hotel, restaurację (na dwóch ostatnich kondygnacjach) i powierzchnię wystawienniczo-koncertową. Początek budowy zaplanowano na początek 2012 r.
12 grudnia 2011 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję o warunkach zabudowy dla Szkieletora. Powodem były uchybienia w analizie urbanistycznej – powodowały niezgodność decyzji z zapisami ustawy o planowaniu przestrzennym. Uchylenie skutkowało rozpoczęciem kontroli w Wydziale Architektury UM Krakowa, który wystawił decyzje zawierające elementarne błędy prawne. Kolejnym pomysłem władz miasta było sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania, który będzie dopuszczał wnioskowaną wysokość zabudowy.
10 lipca 2013 krakowscy radni uchwalili plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym stoi budynek, co dało szansę na dokończenie budowli. Rozpoczęcie budowy planowano na 2014, a prace miały potrwać ok. 1,5 roku. Wieżowiec miał nazywać się TreiMorfa Tower. W lipcu 2014 budowa wieżowca została wstrzymana przez osoby, których miejsca zamieszkania graniczą z działką niedokończonego budynku, doszło jednak do porozumienia między nimi a inwestorem. Kontynuacja budowy obiektu, ostatecznie nazwanego Unity Centre, rozpoczęła się 30 marca 2016.
W sierpniu 2017 po wykonaniu niezbędnych prac rozbiórkowych zniszczonych żelbetowych stropów z zachowaniem stalowej konstrukcji na generalnego wykonawcę całego kompleksu wybrano firmę Strabag. Kontrakt zawarty został na kwotę 380 mln zł, a przewidywany termin ukończenia budowy ustalono na czerwiec 2019 . W maju 2019 pojawiły się jednak informacje, że nastąpiło opóźnienie w przebudowie wieży i nie będzie gotowa w zakładanym terminie. Budynek oddano do użytku w październiku 2020. Budowę zakończono po 45 latach.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wieżowce pomiędzy 100 a 149 metrów
Wieżowce w Krakowie
Biurowce w Krakowie |
4963823 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Janowicze%20%28rejon%20dokszycki%29 | Janowicze (rejon dokszycki) | Janowicze – dawna wieś, kolonia i folwark. Tereny, na których leżały, znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś, kolonia i folwark leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
wieś – 25 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Było tu 6 budynków mieszkalnych. W 1931 w 6 domach zamieszkiwało 39 osób.
folwark – 21 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Były tu 4 budynki mieszkalne. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 26 osób.
kolonię – w 1921 nie istniała. W 1931 w 3 domach zamieszkiwało 18 osób.
Spis z 1921 wymienia również leśniczówkę Janowicze. Zamieszkiwało ją 6 osób wyznania prawosławnego, które zadeklarowały polską przynależność narodową. Był tu jeden budynek mieszkalny.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
187540 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Skowronno | Rezerwat przyrody Skowronno | Rezerwat przyrody Skowronno – rezerwat stepowy na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego w gminie Pińczów, w powiecie pińczowskim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 2,06 ha (akt powołujący podawał 1,93 ha)
Rok utworzenia: 1960
Dokument powołujący: Zarządz. MLiPD z 28 marca 1960; MP. 34/1960, poz. 170
Numer ewidencyjny WKP: 027
Charakter rezerwatu: częściowy (podlega ochronie czynnej)
Przedmiot ochrony: naturalne stanowiska reliktowej roślinności kserotermicznej; panującym gatunkiem jest kłosownica pierzasta (Brachypodium pinnatum)
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Skowronno Dolne |
187541 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20S%C5%82opiec | Rezerwat przyrody Słopiec | Rezerwat przyrody Słopiec – rezerwat torfowiskowy w gminie Daleszyce, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim w miejscowości Słopiec. Znajduje się w obrębie otuliny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego.
Powierzchnia: 8,24 ha (akt powołujący podawał 8,18 ha)
Rok utworzenia: 1995
Dokument powołujący: Zarządz. MOŚZNiL z 27.06 1995; MP. 33/1995, poz. 406
Numer ewidencyjny WKP: 058
Przedmiot ochrony: naturalne torfowiska, cenne zbiorowiska roślin (zespół wełnianki i torfowca z turzycą dzióbkowatą [Carex rostrata]) oraz stanowiska wielu rzadkich roślin prawnie chronionych
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Słopiec
Ochrona przyrody w powiecie kieleckim |
4963826 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Diana%20Memorial%20Playground | Diana Memorial Playground | Diana Memorial Playground, pełna nazwa: The Diana, Princess of Wales Memorial Playground (pol. Plac zabaw Pamięci Diany, księżnej Walii) – pamiątkowy plac zabaw na cześć Diany, księżnej Walii. Znajduje się on w parku Kensington Gardens w Royal Borough of Kensington and Chelsea na terenie Londynu.
Opis
Plac został wzniesiony po śmierci Diany za 1,7 miliona funtów szterlinga lub 1,25 miliona funtów (wraz z wybudowaniem Diana Memorial Walk całkowity koszt przedsięwzięcia wynosi 3 miliony funtów) przez firmę Timberplay. Prace budowlane rozpoczęły się w styczniu 2000 roku. Na oficjalnym otwarciu 30 czerwca 2000 roku pojawiła się także Domenica Lawson, córka chrzestna księżnej Walii.
Znajduje się on na miejscu dawnego placu zabaw Piotrusia Pana, który został założony w 1906 roku i ufundowany przez J.M. Barriego (autora Piotruisa Pana w Ogrodach Kensingtońskich), ale jest większy i bardziej rozbudowany niż oryginał. Autorzy placu wzorowali się światem przedstawionym w Piotrusiu Panie. Składa się on z dużego statku pirackiego, sztucznego krokodyla, fontann oraz wigwamów.
Znajduje się w północno-zachodnim narożniku Kensington Gardens, w pobliżu byłej rezydencji księżniczki w Pałacu Kensington. Sąsiaduje z aleją Broad Walk of Kensington Gardens.
Osiągnięcia
Z placu zabaw rocznie korzysta ponad milion osób, a tygodniowo ponad 3000 dzieci.
Diana Memorial Playground znalazł się na liście 12 najlepszych placów zabaw na świecie według National Geographic. Dostał także nagrodę Civic Trust Award w 2002 roku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona internetowa
Kensington Gardens
Atrakcje turystyczne w Londynie
Place zabaw |
187542 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Sufraganiec | Rezerwat przyrody Sufraganiec | Rezerwat przyrody Sufraganiec – rezerwat leśny na terenie Podkieleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w gminie Miedziana Góra, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim.
Powierzchnia: 16,90 ha (akt powołujący podawał 17,31 ha)
Rok utworzenia: 1961
Dokument powołujący: Zarządz. MLiPD z 12.12.1961; MP. 12/1962, poz. 45
Numer ewidencyjny WKP: 031
Charakter rezerwatu: częściowy (podlega ochronie czynnej i krajobrazowej)
Przedmiot ochrony: las mieszany z jodłą oraz roślinami charakterystycznymi dla Gór Świętokrzyskich
Przez teren rezerwatu przepływa potok Sufragańczyk, dopływ Sufragańca.
Przez rezerwat przechodzi żółty szlak spacerowy wokół Kielc.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Kostomłoty Pierwsze
Ochrona przyrody w powiecie kieleckim |
4963829 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lingea | Lingea | Lingea s.r.o. – czeskie przedsiębiorstwo informatyczne i wydawnictwo książkowe z siedzibą w Brnie. Zajmuje się opracowywaniem oprogramowania komputerowego, wydawaniem książek i dostarczaniem tłumaczeń.
Przedsiębiorstwo Lingea funkcjonuje na terenie Czech, Słowacji, Polski, Węgier, Rumunii, Serbii i Słowenii. Specjalizuje się w wydawaniu publikacji o tematyce językowej (m.in. słowników i podręczników gramatycznych) oraz tworzeniu aplikacji językowych (korektorów pisowni, słowników elektronicznych).
Oferta wydawnicza przedsiębiorstwa składa się z pięciuset tytułów książkowych.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Czeskie wydawnictwa książkowe
Przedsiębiorstwa informatyczne
Przedsiębiorstwa międzynarodowe
Wydawnictwa słowników |
4963830 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Janowo%20%28rejon%20dokszycki%29 | Janowo (rejon dokszycki) | Janowo – dawny folwark i osada. Tereny na których leżały znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 14 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Było tu 1 budynek mieszkalny. Wykaz miejscowości wymienia osadę i folwark Janowo. W 1931 folwark w 2 domach zamieszkiwało 19 osób, a osada liczyła 4 mieszkańców i 1 dom.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
187543 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Szczytniak | Rezerwat przyrody Szczytniak | Rezerwat przyrody Szczytniak – rezerwat leśny na terenie Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego, położony w gminie Waśniów, w powiecie ostrowieckim, w województwie świętokrzyskim. Znajduje się na północ od wierzchołka Szczytniaka, najwyższego szczytu Pasma Jeleniowskiego.
Powierzchnia: 6,16 ha (akt powołujący podawał 6,03 ha)
Rok utworzenia: 1994
Dokument powołujący: Zarządzenie MOŚZNiL z 31.12.1993;
Numer ewidencyjny WKP: 050
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: odsłonięcie kwarcytów górnokambryjskich, gołoborze, fragment pierwotnej puszczy bukowo-jodłowej.
W drzewostanie rezerwatu dominuje buk, a domieszkę stanowią jodła i jawor.
Przez rezerwat przechodzi Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków oraz czarny szlak turystyczny z Nowej Słupi do Piórkowa.
Zobacz też
rezerwat przyrody Małe Gołoborze
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Góry Świętokrzyskie
Nowy Skoszyn |
4963840 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Hamatocanthoscyphaceae | Hamatocanthoscyphaceae | Hamatocanthoscyphaceae Ekanayaka & K.D. Hyde – rodzina grzybów z rzędu tocznikowców (Helotiales).
Charakterystyka
Teleomorfy
Apotecjum kubkowate lub tarczowate, siedzące, rzadko na krótkim trzonku. Ekscypulum owłosione, ze szczątkowymi włoskami lub pokryte teksturą, często pryzmatyczną. Wstawki nitkowate o lekko nabrzmiałych wierzchołkach. Worki 8-zarodnikowe, nieamyloidalne, cylindryczno-maczugowate, czasami z pastorałkami. Askospory o kształcie od cylindrycznego do wrzecionowatego, szkliste, z jedną septą lub bez sept.
Anamorfy
Konidiom typu sporodochium. Konidiogeneza fialidowa, konidia proliferują sympodialnie. Są hialinowe, elipsoidalne, wrzecionowate lub cylindryczne, 0-1 przegrodowe.
Do rodziny tej należą gatunki, które wcześniej zaliczane były do rodzin Phacidiaceae, Hyaloscyphaceae, Pezizellaceae i jako incertae sedis do rzędu tocznikowców (Heliotales). Zgodnie z przeprowadzonymi w 2019 r. przez grupę mykologów badaniami filogenetycznymi metodami biologii molekularnej, rodzina Hamatocanthoscyphaceae jest siostrzanym kladem Hyphodiscaceae.
Systematyka
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum:
Hamatocanthoscyphaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.
Według aktualizowanej klasyfikacji Index Fungorum bazującej na Dictionary of the Fungi do rodziny tej należą rodzaje:
Ciliolarina Svrcek 1977
Curviclavula G. Delgado, F.A. Fernández & A.N. Mill. 2015
Gremmenia Korf 1962
Hamatocanthoscypha Svrcek 1977
Hyalodendriella Crous 2007
Infundichalara Réblová & W. Gams 2011
Microscypha Syd. & P. Syd. 1919
Xenopolyscytalum Crous 2010.
Przypisy |
4963848 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jasiewszczyzna%20%28rejon%20dokszycki%29 | Jasiewszczyzna (rejon dokszycki) | Jasiewszczyzna – dawny folwark. Tereny na których leżał znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Historia
W czasach zaborów folwark leżał w gminie Pariafianów, w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 31 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowało polską przynależność narodową. Były tu 3 budynki mieszkalne. W 1931 w 3 domach zamieszkiwało 41 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
4963851 | https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw%20Basista | Władysław Basista | Władysław Basista (ur. 14 lutego 1928 w Niedobczycach, zm. 16 kwietnia 2021) – polski duchowny rzymskokatolicki, pedagog, filolog, logopeda, działacz społeczny oraz jeden z najbardziej znanych polskich wykładowców homiletyki i fonetyki, Kanonik Honorowy Kapituły Metropolitarnej w Katowicach, Kapelan Jego Świątobliwości, Honorowy Obywatel Miasta Katowice.
Były członek sekcji kaznodziejskiej w komisji ds. duszpasterstwa ogólnego Konferencji Episkopatu Polski, a także wykładowcą Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach w zakresie fonetyki pastoralnej oraz homiletyki, a także w Wyższym Seminarium Duchownym Braci Mniejszych w Katowicach-Panewnikach. Duszpasterz mniejszości niemieckiej w Katowicach i organizator wymiany młodzieży akademickiej pomiędzy Polską a Niemcami. Do 2021 był rezydentem w parafii św. Józefa w Katowicach-Załężu, pomagającym w pracy duszpasterskiej.
Życiorys
Urodził się 14 lutego 1928 w Niedobczycach (obecnie dzielnica Rybnika). Jego ojciec i wujowie walczyli w powstaniach śląskich. Dzieje jego rodziny posłużyły do stworzenia fabuły filmu Kazimierza Kutza Sól ziemi czarnej, nadając podtytuł Saga rodu Basistów. Mając 11 lat Władysław Basista trafił do obozu pracy w Salzgitter. Wówczas to biegle opanował znajomość języka niemieckiego. Po II wojnie światowej, w 1945 roku, Władysław Basista założył w Niedobczycach rozlewnię mleka, zostając w wieku 17 lat jej kierownikiem. W tym czasie nawiązał współpracę z międzynarodową organizacją humanitarną UNRRA.
23 marca 1954 otrzymał święcenia diakonatu od biskupa krakowskiego Franciszka Jopa, natomiast święcenia kapłańskie 29 czerwca 1954 z rąk biskupa częstochowskiego Zdzisława Golińskiego w Piekarach Śląskich. Po przyjęciu święceń tym samym roku zamieszkał na terenie parafii św. Józefa w katowickiej dzielnicy Załęże. Wówczas to pod kierownictwem ówczesnego proboszcza ks. dr. Wilhelma Pluty rozpoczął katechizację dzieci w przyparafialnej salce katechetycznej. Organizował również zajęcia teatralne oraz wycieczki dla dzieci w góry. Podczas odwiedzin duszpasterskich udzielał wsparcia materialnego dla najbardziej potrzebujących rodzin z załęskiej parafii.
Po otrzymaniu święceń kapłańskich rozpoczął również studia homiletyczne na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i pod kierunkiem ks. prof. Stanisława Wilczewskiego studia fonetyczne w Instytucie Fonetycznym w Katowicach. Uczył się na nich tylko do 1956 w związku z otrzymaniem posady prokuratora w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, gdzie pełnił tę funkcję do 1962. W 1954 ks. Władysław Basista otrzymał tytuł magistra teologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a w 1964 pedagogiki oraz filologii języka polskiego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Brał udział w dwóch Międzynarodowych Konferencjach Logopedów – w Wiedniu w 1965 i w Paryżu w 1968. Od 1979 prowadził poradnię logopedyczną przy ul. J. Poniatowskiego w Katowicach, a od 1980 był wykładowcą fonetyki pastoralnej w Wyższym Seminarium Duchownym Ojców Franciszkanów w Panewnikach.
W stanie wojennym ks. Władysław Basista organizował transporty żywności, odzieży i lekarstw z Niemiec. Po pacyfikacji kopalni Wujek w 1981 przemawiał do górników w archikatedrze Chrystusa Króla w Katowicach. W 1995 został kanonikiem honorowym Kapituły Metropolitalnej. W 2000 w Rzymie głosił rekolekcje dla kapłanów w Kolegium Polskim. Poza tym, na terenie całej Polski głosił rekolekcje parafialne oraz udzielał się dla duszpasterstwa zagranicznego na terenie Austrii, Niemiec i Szwajcarii. W latach 2000–2009 dla kilku najbardziej potrzebujących rodzin organizował 3-letnie wsparcie finansowe.
W grudniu 2004 papież Jan Paweł II mianował go prałatem, a w 2005 został papieskim kapelanem. 19 marca 2018 otrzymał Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego w trakcie 50. sesji Sejmiku Województwa Śląskiego. 11 września 2018 ks. Władysław Basista otrzymał wraz ze Stanisławem Płatkiem tytuł Honorowego Obywatela Miasta Katowice.
Odznaczenia i wyróżnienia
Złota Odznaka Honorowa za zasługi dla Województwa Śląskiego (2018),
Honorowy Obywatel Miasta Katowice (2018).
Przypisy
Absolwenci Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego
Ludzie związani z Katowicami
Ludzie związani z Rybnikiem
Odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego
Honorowi obywatele Katowic
Polscy homiletycy
Polscy kaznodzieje
Duchowni archidiecezji katowickiej
Urodzeni w 1928
Zmarli w 2021
Pochowani w Rybniku
Ludzie urodzeni w Niedobczycach |
142 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anna%20Kurnikowa | Anna Kurnikowa | Anna Siergiejewna Kurnikowa, ros. А́нна Серге́евна Ку́рникова (ur. 7 czerwca 1981 w Moskwie) – rosyjska tenisistka, posiadająca również obywatelstwo amerykańskie.
Mistrzyni Australian Open z lat 1999 i 2002 w grze podwójnej; finalistka Wimbledonu w 1999 i US Open w 2000 w grze mieszanej; dwukrotna zwyciężczyni mistrzostw WTA w grze podwójnej (1999, 2000); liderka rankingu gry podwójnej; reprezentantka Rosji w Pucharze Federacji i na letnich igrzyskach olimpijskich.
Kariera tenisowa
Anna Kurnikowa rozpoczęła treningi tenisowe w wieku pięciu lat. Pomiędzy 1992 a 1997 trenowała w Akademii Tenisowej Nicka Bollettieriego na Florydzie w Stanach Zjednoczonych. W 1994 rozpoczęła występy w rozgrywkach juniorskich Międzynarodowej Federacji Tenisowej. Jeszcze w tym samym sezonie zagrała w ćwierćfinale Wimbledonu, zatrzymana przez Martinę Hingis. Rok później w Londynie była w półfinale, pokonana przez Tamarine Tanasugarn. W 1995 w parze z Polką Aleksandrą Olszą odnotowała wicemistrzostwo US Open. Według notowań z 31 grudnia 1995 była najlepszą juniorką świata w rankingu singlowym.
Status profesjonalnej tenisistki otrzymała w 1995 roku. We wrześniu tego roku zadebiutowała w turnieju WTA w grze pojedynczej, przechodząc pomyślnie eliminacje w Moskwie. Pierwszy mecz w ramach drabinki głównej rozegrała z Niemką Marketą Kochta i wygrała 6:4, 3:6, 6:3; w drugiej rundzie po wyrównanym pojedynku musiała uznać wyższość Sabine Appelmans (28 WTA). Przełom w jej karierze nastąpił w sierpniu 1996, kiedy to po przejściu kwalifikacji doszła do czwartej rundy wielkoszlemowego US Open – był to jej wielkoszlemowy debiut i dopiero drugi zawodowy występ. W trzeciej rundzie ograła Barbarę Paulus (14 WTA), a uległa Steffi Graf. Awansowała do czołowej setki rankingu WTA.
W maju 1997 w Berlinie ograła Arantxę Sanchez Vicario, a wkrótce w swoim wimbledońskim debiucie doszła aż do finału. To był drugi przypadek w erze open, gdy kobieta w pierwszym swoim występie osiągnęła półfinał (poprzednia była Chris Evert, 1976, a następna Alexandra Stevenson w 1999). Na liście wyeliminowanych przez Kurnikową tenisistek znalazły się Anke Huber, Helena Suková i Iva Majoli; przegrała natomiast z Hingis. W Miami w 1998 po raz pierwszy w karierze awansowała do indywidualnego finału. Ograła same wybitne rywalki: Mirjanę Lučić, Monicę Seles, Conchitę Martinez, Lindsay Davenport i Arantxę Sanchez Vicario, nie dając rady jedenastej w światowym rankingu Venus Williams. Występ ten dał jej miejsce w gronie dwudziestu najlepiej grających kobiet świata. W maju po raz pierwszy zwyciężyła Hingis (ówczesną liderkę tenisa damskiego, stało się to w ćwierćfinale w Berlinie). Była to pierwsza porażka Szwajcarki z tenisistką młodszą od niej. W Eastbourne Rosjanka awansowała po raz pierwszy do półfinału na kortach trawiastych, po trzysetowym zwycięstwie z Graf oddała walkowerem mecz z Sanchez Vicario. Podczas pojedynku z Niemką niefortunnie upadła, czego skutkiem była kontuzja prawego nadgarstka i rozbrat z tenisem na kilka tygodni. Powróciła latem, dochodząc do czwartej rundy US Open. Po raz pierwszy zakwalifikowała się do mistrzostw WTA, rozgrywanych systemem pucharowym. W pierwszym meczu nie dała rady Monice Seles.
Regularnie dochodziła przynajmniej do turniejowych ćwierćfinałów. W marcu 1999 zagrała w finale w Hilton Head, gdzie poległa z Hingis, swoją deblową partnerką. W Amelia Island wyeliminowała Jennifer Capriati i wiceliderkę klasyfikacji światowej, Lindsay Davenport. Odnotowała czwarte rundy trzech imprez wielkoszlemowych (w czwartej, US Open, nie wystąpiła; przyczyną była kontuzja prawej stopy, której nabawiła się w Kanadzie). Jednocześnie zakończyła rok jako najlepsza deblistka świata.
Po serii półfinałów, w październiku 2000 otrzymała kolejną szansę na zdobycie singlowego tytułu WTA. Zagrała w finale w Moskwie, ale na jej drodze do pucharu ponownie stanęła Hingis. Szwajcarka wyeliminowała też Kurnikową w półfinale mistrzostw WTA, choć i tak był to najlepszy jak dotąd występ Rosjanki w tej imprezie. W grze podwójnej Hingis i Kurnikowa zdobyły główne trofeum.
Kontuzja lewej stopy znacznie zredukowała kalendarz startów Anny w roku 2001. W styczniu osiągnęła ćwierćfinał Australian Open i półfinał w Tokio (obydwa mecze przegrała z Davenport). Po wielomiesięcznej przerwie dopiero w październiku w Luksemburg udało się jej wygrać mecz, doszła do ćwierćfinału pokonana przez Kim Clijsters. W styczniu 2002 doszła do jednej drugiej finału w Auckland, ale z kretesem przegrała w spotkaniu otwarcia w Melbourne z Justine Henin. Była w najlepszej czwórce w Tokio, Acapulco i San Diego. Jesienią w Szanghaju po raz ostatni doszła do finału zawodów WTA, jednak i tym razem nie zdołała sięgnąć po mistrzostwo, zdobywając tylko pięć gemów w konfrontacji z Anną Smasznową.
W sezonie 2003 walczyła z kontuzją pleców i seryjnie odpadała we wczesnych fazach imprez. Jej ostatni mecz w WTA Tour miał miejsce w kwietniu w Charleston w rundzie numer jeden; skreczowała w starciu z Conchitą Martinez przy stanie 4:6, 1:1. W maju próbowała jeszcze swoich sił w zawodach Międzynarodowej Federacji Tenisowej w Sea Island i Charlottesville; w tym drugim turnieju przegrała z Brazylijką Bruną Colosio (384 WTA) w trzech setach i to był jej ostatni oficjalny pojedynek.
Anna Kurnikowa to utytułowana deblistka. Passa jej sukcesów rozpoczęła się w 1995 roku finałem w Moskwie, osiągniętym w parze z Aleksandrą Olszą. Pierwsze mistrzostwo zdobyła w 1998 w Tokio w duecie z Monicą Seles. Jej drugi tytuł był jednocześnie jej pierwszym triumfem w Wielkim Szlemie – w finale Australian Open 1999 razem z Hingis pokonały Lindsay Davenport i Natallę Zwierawą. W tym samym sezonie wygrały Mistrzostwa WTA w Nowym Jorku po finale z Łarysą Sawczenko i Arantxą Sanchez Vicario. W tym samym turnieju okazały się najlepsze w edycji 2000, ale tym razem ograły w decydującym spotkaniu Nicole Arendt i Manon Bollegraf. W styczniu 2002 Kurnikowa wygrała swój ostatni turniej wielkoszlemowy w ramach Australian Open. Finałowymi rywalkami Rosjanki i partnerującej jej niezmiennie Szwajcarki były Daniela Hantuchová i Sanchez Vicario. Ostatni tytuł Anna zdobyła we wrześniu 2002 w Szanghaju w parze z Tajwanką Janet Lee. Jej partnerkami deblowymi były również Julie Halard, Natalla Zwierawa, Barbara Schett i Lindsay Davenport. Rosjanka przez dziesięć tygodni, od 22 listopada 1999 do 30 stycznia 2000, zajmowała pierwsze miejsce w światowej klasyfikacji deblistek WTA; jak dotąd jest jedyną kobietą z Rosji, która była najlepszą deblistką globu.
Kurnikowa regularnie brała udział w rozgrywkach gry mieszanej, dwukrotnie kończąc swoje występy na finałach. W 1999 z Jonasem Björkmanem została wicemistrzynią Wimbledonu, przegrali wówczas z Lisą Raymond i Leanderem Paesem. Po raz drugi zagrała w decydującym meczu podczas US Open 2000 u boku Maksa Mirnego, nie sprostali Arantxy Sanchez Vicario i Jaredowi Palmerowi. Najlepszy wynik Rosjanki w Australian Open to półfinał (w edycji 1997 z Markiem Knowlesem i w 2000 z Björkmanem), a we French Open ćwierćfinał w 1997 z Knowlesem.
Reprezentowała Rosję w Pucharze Federacji w latach 1996–2000. Zadebiutowała w konfrontacji Rosjanek ze Słowenkami w ramach strefy Europy i Afryki. Dopiero cztery lata później miała szansę zagrać w Grupie Światowej, ale wygrała spośród sześciu pojedynków jedynie deblowy mecz z Australijkami w parze z Jeleną Lichowcewą. Jej bilans meczów singlowych w tym turnieju to 2-5, deblowych natomiast 10-2. Została najmłodszą tenisistką, która brała udział w tych zawodach.
W 1996 w Atlancie zadebiutowała w letnich igrzyskach olimpijskich. W grze pojedynczej przegrała w pierwszej rundzie w trzech setach z Belgijką Laurence Courtois. Podobnie zakończył się jej występ deblowy u boku Jeleny Makarowej, ale tu trafiły na dużo bardziej utytułowane przeciwniczki z Czech, Janę Novotną i Helenę Sukovą, które później sięgnęły po srebrne medale.
Kurnikowa otrzymała od WTA nagrody za Debiut Roku w 1996 oraz razem z Martiną Hingis dla Debla Roku w 1999.
Rosjanka zakończyła swoją sportową karierę w 2003 roku z powodu chronicznego urazu pleców. Mimo że zajmowała ósme miejsce w rankingu WTA (2000), nigdy nie wygrała turnieju zawodowego w grze pojedynczej (była w czterech finałach). Zdobyła szesnaście tytułów deblowych, w tym dwa wielkoszlemowe i dwa podczas mistrzostw WTA, była jedyną w dziejach rosyjską liderką deblowego rankingu kobiet. Dochodziła do finałów imprez Wielkiego Szlema w grze mieszanej.
Po zakończeniu kariery tenisowej
Kurnikowa od 2003 roku występuje w ligowych rozgrywkach na terenie Stanów Zjednoczonych, znanych jako World Team Tennis. Do 2007 broniła barw Kansas City Explorers, potem przeniosła się do Sacramento Capitals, a obecnie gra dla St. Louis Aces.
Regularnie bierze udział w meczach pokazowych i charytatywnych. W 2004 była gościem trzech pokazówek zorganizowanych przez Eltona Johna z udziałem Sereny Williams i Andy’ego Roddicka. W styczniu 2005 zagrała po to, by zebrać pieniądze dla ofiar tsunami w Azji Południowo-Wschodniej; towarzyszyli jej Roddick, John McEnroe i Chris Evert. We wrześniu 2008 wzięła udział w Nautica Malibu Triathlon, który odbywał się na Zuma Beach w kalifornijskim Malibu. Wygrała ten wyścig dla kobiecego zespołu K-Swiss. W październiku grała w corocznym meczu charytatywnym, z którego dochód wspiera fundację Eltona Johna pomagającą ludziom chorym na AIDS. Zwyciężyła wówczas w spotkaniu mikstowym w parze z Andym Roddickiem.
2 maja 2009 wystąpiła w Legendary Night w Nowym Jorku razem z McEnroe, Tracy Austin i Jimem Courierem. W czerwcu 2010 po raz pierwszy od siedmiu lat zagrała w parze z Martiną Hingis. Panie wzięły udział w turnieju legend podczas wielkoszlemowego Wimbledonu.
Kariera medialna
Anna Kurnikowa uważana jest za jedną z najpiękniejszych kobiet świata. Jej urodę dostrzeżono podczas US Open 1995, gdy miała piętnaście lat. W 2002 magazyn FHM nazwał ją najseksowniejszą kobietą świata, w tym samym roku wystąpiła też w teledysku Enrique Iglesiasa do piosenki Escape. W roku 2000 zagrała epizod w filmie Ja, Irena i Ja. W 2003 zajęła szóste miejsce w zestawieniu magazynu Forbes na najbardziej zaangażowane w karierę medialną kobiety; wyżej od niej notowane były tylko dwie tenisistki – siostry Williams.
22 sierpnia 2003 prowadziła otwarcie NASDAQ Market razem z Jeffem Bezosem i Bobem Greifeldem, współprowadziła World Music Awards 2003 i była prezenterką podczas GQ Men of the Year Awards 2003. Występowała też w licznych filmach dokumentalnych o tematyce tenisowej.
W 2010 wystąpiła w programie telewizyjnym zatytułowanym Co masz do stracenia? jako instruktorka w jednym z tenisowych zadań, wykonywanych przez uczestników programu. W maju 2011 ogłoszono, że tenisistka będzie regularnym gościem dwunastej edycji tego programu w Stanach Zjednoczonych.
Życie prywatne
Anna Kurnikowa jest córką Siergieja Kurnikowa i jego żony Ałły. Ma młodszego brata Allana. Jej bliskim kuzynem jest kazachski tenisista pochodzenia rosyjskiego, Jewgienij Korolow. Wychowała się w Moskwie, ale po dziesięciu latach razem z rodziną emigrowała do Stanów Zjednoczonych. Mieszka w Miami. Jej brat otrzymał amerykańskie obywatelstwo pod koniec 2009 roku, ona sama rok później.
W 1997 porzuciła jedną z wyższych szkół rosyjskich i rozpoczęła studia na Rosyjskiej Akademii Wychowania Fizycznego.
Kurnikowa związana była z dwoma rosyjskimi hokeistami, Siergiejem Fiedorowem (pojawiły się nawet spekulacje o ich ślubie, który miał mieć miejsce w 2001, małżeństwo miało zakończyć się rozwodem dwa lata później) oraz starszym od niej o dziesięć lat Pawłem Bure. Od 2001 jest partnerką piosenkarza Enrique Iglesiasa, z którym ma troje dzieci – bliźnięta Lucy i Nicholasa oraz córkę Mary.
Historia występów wielkoszlemowych
Legenda
Występy w grze pojedynczej
Występy w grze podwójnej
Występy w grze mieszanej
Finały turniejów WTA
Gra pojedyncza 4 (0-4)
Gra podwójna 28 (16–12)
Gra mieszana 2 (0–2)
Występy w Turnieju Mistrzyń
W grze pojedynczej
W grze podwójnej
Turnieje rangi ITF
Gra pojedyncza 2 (2-0)
Gra podwójna 1 (0-1)
Występy w igrzyskach olimpijskich
Gra pojedyncza
Gra podwójna
Finały juniorskich turniejów wielkoszlemowych
Gra podwójna
Przypisy
Bibliografia
Rosyjskie tenisistki
Rosyjscy olimpijczycy
Triumfatorki Australian Open
Ludzie urodzeni w Moskwie
Urodzeni w 1981
Liderki rankingu deblowego WTA
Uczestnicy Letnich Igrzysk Olimpijskich 1996 |
143 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander%20Guttry | Aleksander Guttry | Aleksander Teodor Guttry (ur. 23 marca 1813 w Paryżu k. Żnina, zm. 4 stycznia 1891 w Piotrkowicach (Poznańskie)) – polski działacz polityczny, przedstawiciel liberalnego ziemiaństwa, członek Zarządu Centralnego Towarzystwa Gospodarczego dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1861 roku.
Życiorys
Syn Leona (1755–1829) i Honoraty ze Skoraszowskich (1773–1836). Ukończył poznańskie gimnazjum im. Marii Magdaleny. Brał udział w powstaniu listopadowym, po którym osiadł we wsi Paryż w pow. wągrowieckim. W 1840 brał udział w pracach nad przygotowaniem powstania narodowego, kierowanego przez poznański Komitet Libelta. W 1845 objął urząd wielkorządcy powstańczej Wielkopolski. Po denuncjacji w przeddzień wybuchu powstania w lutym 1846 został aresztowany i uwięziony. Po roku uniewinniony i zwolniony. W 1848 brał udział w powstaniu wielkopolskim, kiedy był adiutantem gen. Ludwika Mierosławskiego i walczył pod Miłosławiem i Wrześnią. Później był działaczem Ligi Polskiej, założycielem „Dziennika Polskiego”. W latach 1861–1866 zasiadał w Izbie Deputowanych pruskiego Landtagu w Berlinie. W powstaniu styczniowym z 1863 początkowo działał w Wielkopolsce (komisarz gen. Mariana Langiewicza), a następnie był komisarzem Rządu Narodowego na Francję i Anglię. W pojedynku zabił J. Kurzynę. Po powstaniu, w 1864 został skazany zaocznie przez rząd pruski na wyrok śmierci. Przebywał na emigracji w Belgii, skąd po amnestii w 1871 powrócił do kraju. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Juncewie.
Dwukrotnie żonaty. Od 16 lipca 1838 z Julią Kalkstein h. Kos (1817–1841), od 1842 z Prowidencją Cecylią Radzimińską h. Lubicz (1818–13 VII 1888). Z drugiego małżeństwa miał córki: Aleksandrę Teofilę (1846-1869), Wandę (ur. 1849), Helenę Julię (ur. 1851) i syna Leona Hipolita (1856–1929).
Upamiętnienie
Jest patronem Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Piechcinie.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Publikacje Aleksandra Guttrego w serwisie Polona.pl
Członkowie Centralnego Towarzystwa Gospodarczego dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego
Dyplomaci powstania styczniowego
Polscy posłowie do pruskiego Landtagu w Berlinie
Polscy ziemianie (zabór pruski)
Powstańcy listopadowi
Powstańcy wielkopolscy (1848)
Uczestnicy pojedynków
Urodzeni w 1813
Zmarli w 1891 |
4963857 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Halowe%20Mistrzostwa%20Europy%20w%20Lekkoatletyce%201982%20%E2%80%93%20bieg%20na%2060%20m%20przez%20p%C5%82otki%20m%C4%99%C5%BCczyzn | Halowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1982 – bieg na 60 m przez płotki mężczyzn | Bieg na 60 metrów przez płotki mężczyzn – jedna z konkurencji biegowych rozgrywanych podczas halowych lekkoatletycznych mistrzostw Europy w Palasport di San Siro w Mediolanie. Eliminacje, półfinały i bieg finałowy zostały rozegrane 7 marca 1982. Zwyciężył reprezentant Związku Radzieckiego Aleksandr Puczkow. Obrońca tytułu zdobytego na poprzednich mistrzostwach Arto Bryggare z Finlandii tym razem odpadł w półfinale.
Rezultaty
Eliminacje
Rozegrano 3 biegi eliminacyjne, do których przystąpiło 14 biegaczy. Awans do półfinału dawało zajęcie jednego z pierwszych trzech miejsc w swoim biegu (Q). Skład półfinałów uzupełniło trzech zawodników z najlepszym czasem wśród przegranych (q).Opracowano na podstawie materiału źródłowego.
Bieg 1
Bieg 2
Bieg 3
Półfinały
Rozegrano 2 biegi półfinałowe, w których wystartowało 12 biegaczy. Awans do finału dawało zajęcie jednego z trzech pierwszych miejsc w swoim biegu (Q).Opracowano na podstawie materiału źródłowego.
Bieg 1
Bieg 2
Finał
Opracowano na podstawie materiału źródłowego.
Przypisy
Bibliografia
Bieg na 60 m przez płotki mężczyzn |
4963862 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Forma%20odlewnicza | Forma odlewnicza | Forma odlewnicza – zbiór elementów, które pozwalają na doprowadzenie metalu do wnęki odzwierciedlającej kształt wykonywanego odlewu. Formy odlewnicze w przypadku form jednorazowych zrobione są masy formierskiej (formy jednorazowe) lub z metalu (formy trwałe).
W pierwszym przypadku wewnątrz formy znajduje się układ wlewowo-zasilający, wnęka lub model odlewu oraz kanały odpowietrzające. Układ wlewowo-zasilający ma za zadanie doprowadzenie metalu do wnęki lub modelu, a kanały odpowietrzające mają za zadanie odprowadzić nadmiar gazów zgromadzony np. w wyniku odlewnia metoda traconego wosku. Sam model powinien być usytuowany tak, by jego płaszczyzna podziału pokrywała się z płaszczyzną podziały formy. Masa formierska powinna być zagęszczona bardziej wokół modelu i układu wlewowo-zagęszczającego, a mniej przy krawędziach. Masę zagęszczać można zarówno ręcznie, jak i automatycznie. W celu wykonania kanałów odpowietrzających należy nakłuć górną powierzchnie formy.
W drugim przypadku formy mogą być niedzielone lub posiadać wiele płaszczyzn podziału. Ponieważ forma wykonana jest z metalu nie ma możliwości odprowadzanie gazów poprzez nakłucie formy. Rolę kanałów odpowietrzających pełnią szczeliny wykonane na płaszczyznach podziału oraz korki odpowietrzające. Głównymi zaletami form trwałych w porównaniu do form jednorazowych są: mała chropowatość powierzchni, brak problemów z odpadami oraz eliminacja problemu składowania skrzynek formierskich.
Przypisy
Odlewnictwo |
4963863 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Newfoundland%20%28wie%C5%BCowiec%29 | Newfoundland (wieżowiec) | Newfoundland – 220-metrowy wieżowiec mieszkalny w dzielnicy Isle of Dogs w Londynie. Budynek został zaprojektowany w 2013 roku. Posiada 58 kondygnacji. Ukończony w maju 2021 roku.
Galeria
Przypisy
Wieżowce pomiędzy 200 a 249 metrów
Budynki biurowe w Londynie |
4963864 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pocola%20%28gmina%29 | Pocola (gmina) | Pocola – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Feneriș, Petrani, Pocola, Poietari i Sânmartin de Beiuș. W 2011 roku liczyła 1571 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4963869 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jasnopol | Jasnopol | Jasnopol – dawny folwark. Obecnie część Parafianowa na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 14 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowało polską przynależność narodową. Były tu 2 budynki mieszkalne. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 11 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Wsie w rejonie dokszyckim |
144 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni%20Gorecki | Antoni Gorecki | Antoni Gorecki herbu Dołęga, pseud. i krypt.: G., Litwanis, Litwin, Wapru, (ur. 1787 w Wilnie, zm. 18 września 1861 w Paryżu) – polski poeta, satyryk i bajkopisarz, powstaniec listopadowy i uczestnik wojen napoleońskich, członek korespondent Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku.
Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Dołęga. Był synem Walentego i Anny z Reuttów. Był absolwentem Szkoły Głównej Wileńskiej. W latach 1803-1806 kształcił się na wydziale literatury Uniwersytetu Wileńskiego. W czasie studiów poznał się i zaprzyjaźnił się z Lelewelem.
Przekradł się do Księstwa Warszawskiego i zaciągnął do polskiego wojska. Od roku 1809 służył w 3. (późniejszym 15.) pułku piechoty Księstwa Warszawskiego. W latach 1809-1812 brał udział w kampaniach napoleońskich. W kampanii roku 1812 służył jako adiutant generała brygady S. Mielżyńskiego, walcząc w bitwach pod: Smoleńskiem, Możajskiem, Tarutino i Berezyną (odznaczony krzyżem kawalerskim Legii Honorowej). W roku 1813 w Krakowie leczył się z odniesionych ran. Wkrótce potem (w stopniu kapitana) wystąpił z wojska i osiadł w rodzinnej wsi podwileńskiej. W latach 1816-1818 wiele podróżował, lecząc się w Czechach, Francji i we Włoszech. Od roku 1817 był członkiem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pozostając neutralnym wobec walki pseudoklasyków z romantykami. W roku 1819 poślubił Weronikę Ejdziatowiczównę.
Na początku roku 1828 został aresztowany i wywieziony do Warszawy. Wolność odzyskał 25 czerwca, po podpisaniu deklaracji, że w publikacjach swych zaniecha aluzji politycznych. W roku 1830 i 1831 uczestniczył w powstaniu listopadowym w Wilnie. Udział w walkach o Wilno i w powstaniu teleszewskim zakończył w randze pułkownika. Wkrótce potem wyjechał z misją dyplomatyczną do Szwecji, Anglii i Francji.
Na emigracji przebywał od roku 1832. W tym okresie przebywał w Dreźnie, należąc do najbliższego otoczenia Adama Mickiewicza. Ostatecznie osiadł w Paryżu, gdzie wszedł w skład Komitetu generała J. Dwernickiego i przez krótki czas był także stronnikiem Hotelu Lambert. Był członkiem Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich w Paryżu w 1832 roku.
Twórczość
Napisał m.in.: Krakowiaki ofiarowane Polkom (1816), Poezje Litwina (1834), Bajki i poezje nowe (1839). Autor Hymnu do Boga o zachowanie wolności (1817) – obecnie zwrotek do pieśni "Boże, coś Polskę". Współpracował z czasopismami wileńskimi i warszawskimi, publikując w nich wiele swoich wierszy i bajek. Publikował je także u swoich przyjaciół, Bruno Kicińskiego czy też później w "Wiadomościach Brukowych". Od 8 czerwca 1818 był członkiem Towarzystwa Szubrawców. Wydał 11 tomików wierszy i bajek. Mickiewicz włączył jego bajkę Diabeł i zboże do III części Dziadów.
Był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis w 1811/1812 roku.
Ważniejsze utwory
Duma o generale Grabowskim, poległym pod Smoleńskiem d. 17 sierpnia 1812, Warszawa 1814, przedr. zobacz poz. 12
Krakowiaki ofiarowane Polkom, Warszawa 1816 (muzyka: A. Mirecki), przedr. zobacz poz. 11
"Powieść o zającach. Z autografu pisanego w formie listu 21 stycznia 1816 z Pizy we Włoszech do Jana Śniadeckiego w Wilnie", wyd. W. Wisłocki, Kalendarz Krakowski J. Czecha 1880 i odb. Kraków 1880
"Hymn do Boga o zachowanie wolności (inc.: O Ty! którego potężna prawica...)", Dziennik Wileński 1817, wyd. następne: przedr. L. Królikowski Bard oswobodzonej Polski, Warszawa 1830; zobacz poz. 8; Weimar 1887; przedr. L. S. Korotyński w: "Poeci legioniści. Wybór ich poezji", Warszawa 1907, Tania Biblioteka nr 26, (2 strofy włączono około roku 1830 do hymnu A. Felińskiego Boże, coś Polskę. Gorecki napisał poza tym 2 inne hymny do Boga: jeden ogłoszony w poz. 8 pt. "Hymn" (inc.: O, Przedwieczny, Wiekuisty!...); drugi w poz. 22 pt. "Hymn do Boga" (inc.: Ty, co stworzywszy światów szereg mnogi...)
"Śmierć zdrajcy ojczyzny", Tygodnik Polski 1818, wyd. następne: zobacz poz. 8; w zbiorze: Przypomnienie kilku poezji dawniej powszechnie znanych, dziś rzadkich, Lwów 1872 – przekł. czeski: tłum. J. P. Koubek: Zrádcova smrt, w: Pichl Společenský krasořečník český, 3, 1853, s. 56-60; także pt. Smrt zrâdce vlasti w: J. P. Koubek: Sebrané spisy, t. 3, 1857, (s. 205-210) – przekł. francuski w: "L' Exilé de la Pologne", Recueil des contes et das morceaux littéraires originaux et traduits du polonais, Dijon 1833
"Powrót do Polski", Tygodnik Polski 1818, wyd. następne: zobacz poz. 12; w zbiorze: Przypomnienie kilku poezji dawniej powszechnie znanych, dziś rzadkich, Lwów 1872
Cienie walczących rycerzy polskich poległych pod Smoleńskiem 17 sierpnia 1812, Warszawa 1831
Poezje Litwina, Paryż 1834, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 1, (zbiór wierszy, m.in. poz. 4-5; tu również przedmowa A. Jełowieckiego, wydawcy: Do braci pozostałych w ojczystej ziemi)
Ósmy rok od wznowienia wojny narodowej, Paryż 1838
Bajki i poezje nowe, Paryż 1839, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 1, (z wierszem dedykowanym: Przypisanie miastu Wilnowi)
Kłosek polski, czyli nowy tomik poezji... z dodaniem uwag przez tegoż nad doktryną dziś papieża względem Polski, Paryż 1843, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 1, (z dedykacją: narodowi francuskiemu; tu m.in. poz. 2)
Wolny głos, czyli nowy tomik pism, Paryż 1850, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z dedykacją: Sewerynowi Gałęzowskiemu; tu m.in. poz. 1, 6)
Grosz wdowi. Kolęda z roku 1851 na rok 1852 na korzyść sierot polskich wychowywanych w szkole narodowej polskiej..., Paryż 1852
Wiersz powiedziany na pogrzebie generała Tadeusza Suchorzewskiego na smętarzu Mont-Parnasse w Paryżu d. 19 marca 1852, Paryż 1852, przedr. zobacz poz. 17
Bajka o jubilerach, Paryż 1854, przedr. zobacz poz. 17
Do jenerała Rybińskiego w gronie oficerów polskich, wyd. F. Chotomoski w: Do jenerała Rybińskiego w imieniu obecnych oficerów polskich na obchodzie rocznicy bitwy pod Grochowem, dn. 25 lutego 1844, Paryż brak roku wydania; prawdopodobnie jest to pierwodruk wiersza z poz. 18: Do jenerała Macieja Rybińskiego, Paryż 6 czerwca 1857 r. (inc.: Rybinski! Siedzisz cicho w tułaczej ustroni...)
Siewba, czyli nowy tomik pism, Paryż 1857, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z dedykacją: siostrze śp. Róży z Goreckich Zambrzyckiej; tu m.in. poz. 14-15)
Nowy zbiorek wierszy, które napisał..., Paryż 1858, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z przypisaniem: Braciom Polakom wierzącym w Jezusa Chrystusa; możliwe że znalazła się tu m.in. poz. 16)
Jeszcze tomik pism, Paryż 1859, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z przypisaniem: rodzinie)
Nowe pisemko, Paryż 1860, (z przypisaniem: emigrantom polskim; tu wśród wierszy korespondencja prozą i wierszem z A. Jełowieckim z okresu czerwiec-sierpień 1860; porównaj poz. 22)
Wiersze różne, które napisał Walentego syn..., Paryż 1860, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z wierszem: Ofiarowanie tego tomiku generałowi Jasińskiemu poległemu na Pradze 1794)
Rozmaitości, Paryż 1861, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; poz. 4, t. 2, (z dedykacją: E. Żeligowskiemu; tu wśród wierszy cd. korespondencji prozą i wierszem z A. Jełowieckim z okresu wrzesień-październik 1860; porównaj poz. 20)
Pieśń polska. Rok 1838 od wznowienia wojny narodowej, brak miejsca i roku wydania; wyd. następne: Wydania zbiorowe poz. 3
Wiersze. Zbiór rękopiśmienny wierszy nie drukowanych, przepisany w latach 1860-1865 przez przyjaciela poety K. Zylińskiego, rękopis: Biblioteka Jagiellońska.
Ponadto utwory Goreckiego ogłaszano w czasopismach: Bard Nadwiślański (1832-1833), Demokrata Polski (1841-1842), Dziennik Wileński (1815-1825), Pamiętnik Warszawski (1815-1822), Przegląd Rzeczy Polskich (1857-1861), Tygodnik Polski i Zagraniczny (1818-1820), Tygodnik Wileński (tu debiut poetycki: "Strumień", 1804, nr 6; bajka "Laur i cyprys", 1804, nr 8), Wanda (1820-1821), Wiadomości Brukowe.
Według G. Korbuta i Z. Ciechanowskiej niesłusznie przypisywano Goreckiemu utwory drukowane w Tygodniku Polskim (1818-1819) i Pamiętniku Warszawskim pod nazwiskiem Antoniego Pełki oraz zbiór: "Epigrammata", Warszawa 1820 (przedr. K. Bartoszewicz: Księgi humoru polskiego, t. 4, Petersburg 1897). Wiersze Goreckiego znajdują się natomiast w druczku: "Pisma rozmaite F. S. Dmochowskiego i D. Lisieckiego", Warszawa 1821 (wydane tytułem czasopisma Wanda 1821, t. 1, 3-4).
Wiele utworów Goreckiego przedrukowano w zbiorach (m.in.): Lutnia. Piosennik polski. Zbiór pierwszy, wyd. 2 Lipsk 1864; L. S. Korotyński, zobacz Twórczość poz. 4; J. Tuwim: Księga wierszy polskich XIX w., t. 1, Warszawa 1954, także wyd. 2 Warszawa 1956; P. Hertz: Zbiór poetów polskich XIX w., księga 1, Warszawa 1959. Kilka pomniejszych wierszyków z rękopisów i czasopism ogłosił J. W. Gomulicki, Nowe Książki 1959, nr 8-10.
Ponadto istnieją liczne odpisy rękopiśmienne wierszy w bibliotekach (m.in.): Biblioteka Jagiellońska, sygn.: 1034, 2971, 3262, 3746, 3761, 6050 IV, 6180 III; Biblioteka Narodowa, sygn.: 2676, 2981; Biblioteka PAN Kraków, sygn.: 121, 614, 1285; Ossolineum, sygn. 1286/1 I.
Wydania zbiorowe
"Bajki", Paryż (1868) Biblioteka Ludu Polskiego, zeszyt 57 (wybór)
"Pieśni", Paryż (1868) Biblioteka Ludu Polskiego, zeszyt 54 (wybór; z przedmową L. Rettla)
Pisma, wyd. E. Gorecki, Lipsk 1877 (z przedmową wydawcy), zawartość: Poezje Litwina; Bajki i poezje nowe; Kłosek polski; Wolny głos; Siewba; Nowy zbiorek wierszy; Jeszcze tomik pism; Wiersze różne; Rozmaitości; Pieśń polska
Pisma, t. 1-2 (wyd. uprawnione E. Ł. Kasprowicza), Lipsk 1886 Biblioteka Pisarzy Polskich, t. 80-81 (zawartość: Poezje Litwina; Bajki i poezje nowe; Kłosek polski; Wolny głos; Siewba; Nowy zbiorek wierszy; Jeszcze tomik pism; Wiersze różne; Rozmaitości)
Diabeł i zboże. Bajki, epigramaty, wiersze, wyd. J. Szeląg (Z. Mitzner), Warszawa 1950, Biblioteka Szpilek nr 6 (wybór).
Listy
Do Jana Śnaideckiego z roku 1816, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 3131
Do A. E. Odyńca z roku 1828 oraz od F. Morawskiego z roku 1829, Kronika Rodzinna 1882 (w liście Goreckiego epigramat: "Wallenrod drugi", i bajka: "Osioł i żyto")
Do J. N. Janowskiego w zbiorze rękopisów z lat 1830-1880, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 3685
Do W. Wielogłowskiego z roku 1848, rękopis: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 1824, k. 109-110
Do Aleksandra Grabowskiego z roku 1860, rękopis: Biblioteka Narodowa, sygn. 2917
Korespondencja z A. Jełowickim z okresu czerwiec-październik 1860, wyd. zobacz Twórczość poz. 20, 22
Od J. Lelewela 2 listy z lat 1833-1834 (bruliony), rękopis: Biblioteka Narodowa, sygn. 7109
Od K. Brodzińskiego bilecik bez tytułu i daty, ogł. A. Łucki: "Nieznane listy K. Brodzińskiego do S. Witwickiego i A. Goreckiego, Pamiętnik Literacki, rocznik 22/23 (1925/1926).
Zobacz też
inwazja na Rosję (1812)
Przypisy
Bibliografia
Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna, t. V, s. 282, Wydawnictwa Gutenberg Print, Kraków
Linki zewnętrzne
Dzieła A. Goreckiego - wersja cyfrowa na Polona.pl
Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego
Absolwenci i studenci Szkoły Głównej Wileńskiej
Członkowie Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich
Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie
Ludzie urodzeni w Wilnie
Pisarze związani z Paryżem
Pisarze związani z Warszawą
Pisarze związani z Wilnem
Pochowani na cmentarzu w Montmorency
Polacy – więźniowie polityczni w Królestwie Kongresowym
Polacy w Szwajcarii 1795–1918
Polacy we Francji 1795–1918
Polscy bajkopisarze XIX wieku
Polscy poeci XIX wieku
Polscy wolnomularze (Księstwo Warszawskie)
Polscy twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej
Polscy uczestnicy wojen napoleońskich
Polska szlachta
Pułkownicy powstania listopadowego
Uczestnicy inwazji na Rosję 1812 (strona polska)
Urodzeni w 1787
Zmarli w 1861 |
4963871 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pocola%20%28Rumunia%29 | Pocola (Rumunia) | Pocola – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pocola. W 2011 roku liczyła 429 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
187545 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Obw%C3%B3d%20twerski | Obwód twerski | Obwód twerski (); do 1990 obwód kaliniński – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.
Geografia
Położenie
Obwód twerski leży w zachodniej Rosji, w pobliżu granicy z Białorusią, na Nizinie Wschodnioeuropejskiej. Region graniczy z następującymi obwodami: moskiewskim, jarosławskim, wołogodzkim, smoleńskim, pskowskim i nowogrodzkim.
Na jego terenie znajduje się część Parku Narodowego „Zawidowo”.
Powierzchnia
Obwód twerski ma powierzchnię 84,2 tys. km².
Rozciągłość regionu w kierunku północ-południe wynosi 260 km, zaś ze wschodu na zachód – 450 km.
Rzeźba terenu
Teren obwodu w większości stanowi równina o charakterze nizinnym, będąca częścią Niziny Wschodnioeuropejskiej, zaś w zachodniej części obwodu znajduje się niewysoka wyżyna Wałdaj, także wchodząca w skład Niziny Wschodnioeuropejskiej. Także w centrum regionu znajduje się niewysoki obszar wyżynny tzw. Twerska grzęda morenowa.
Najwyższy punkt obwodu wznosi się na wysokość 346 m n.p.m., zaś najniżej położonym obszarem jest brzeg rzeki Kunia, znajdujący się 61 m n.p.m.
Strefa czasowa
Obwód twerski należy do moskiewskiej strefy czasowej (MSK). UTC +4:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+3:00, a czas letni – UTC+4:00.
Roślinność
Powierzchnię obwodu stanowią głównie lasy, stanowiące ponad 53% całego obszaru regionu. Lasy te należą do typu południowo-tajgowego, a w miarę posuwania się na południe przechodzą w lasy mieszane. Złożone są one przede wszystkim z drzew iglastych, najczęściej świerku i sosny. Ten ostatni gatunek dominuje na północy i południowym zachodzie obwodu.
Spośród gatunków liściastych występują tutaj głównie osiki, brzozy i olchy z domieszką innych gatunków.
Na terenie obwodu, na zajmujących sporą część powierzchni regionu (ok. 7%) obszarach podmokłych występują także skupiska roślinności bagiennej. Na obszarze tym znajdują się ponadto torfowiska.
Dużą część powierzchni stanowią grunty orne i pastwiska.
Fauna
W stanowiących większość powierzchni regionu lasach tych żyją liczne gatunki leśnych zwierząt, typowych zarówno dla strefy tajgi, jak i lasów mieszanych. Spotkać tu można – ze ssaków m.in.: łoś, zając-bielak, rosomak, kuna leśna, borsuk, wilk szary, dzik, lis, ryś, liczne gatunki gryzoni itd. Z ptaków występują: np. kuropatwy, cietrzewie, jarząbki, kukułki, drozdy, dzięcioły, sikory, wrony, gile oraz liczne ptaki wodne – głównie różne gęsi i kaczki.
W licznych w regionie zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków ryb, spośród których najważniejszymi (pod względem gospodarczym) są: łososie, leszcze, sandacze, okonie, szczupaki, nelmy, jazie i in.
Bogactwo zbiorników wodnych oraz liczne bagna sprzyjają rozwojowi owadów, których liczne gatunki w okresie wiosenno-letnim są uciążliwe dla mieszkańców i zwierząt gospodarczych.
Hydrologia
Rzeki
Przez obszar obwodu przepływają liczne większe i mniejsze rzeki i strumienie, stanowiące dopływy głównej rzeki regionu – Wołgi. W sumie płynie tutaj ponad 800 rzek o łącznej długości ponad 17 tys. km.Rzeki te należą do zlewisk mórz Bałtyckiego i Kaspijskiego, gdyż przez teren obwodu przebiega ich wododział.
Największe rzeki obwodu (podana długość dotyczy tylko rzeki w granicach obwodu):
Wołga (ros. Волга) – 685 km
Dźwina (ros. Западная Двина) – 262 km
Twerca (ros. Тверца) – 188 km
Miedwiedica (ros. Медведица) – 269 km
Mołoga (ros. Молога) – 280 km
Mieża (ros. Межа) – 259 km
Jeziora
W obwodzie znajduje się duża liczba jezior – najczęściej wymienia się tutaj liczbę 1769, głównie pochodzenia polodowcowego. Zajmują one ok. 1,4% całej powierzchni regionu. Największym jeziorem obwodu jest Seliger.
Największe jeziora obwodu:
Seliger (ros. Селигер) – 259,7 km²
Wołgo (ros. Волго) – 61 km²
Szlino (ros. Шлино) – 34 km²
Wielikoje (ros. Великое) – 32 km²
Piros (ros. Пирос) – 31 km²
Wsieług (ros. Вселуг) – 30 km²
Wieriestowo (ros. Верестово) – 23 km²
Stierż (ros. Стерж) – 17 km²
Pieno (ros. Пено) – 17 km²
Najgłębszym jeziorami są Brosno (41,5 m) i Dołosiec (41 m).
Oprócz jezior pochodzenia naturalnego na terenie obwodu znajdują się zbiorniki sztucznego pochodzenia. Największe z nich to powstałe na Wołdze:
Zbiornik Rybiński (ros. Рыбинское водохранилище) – 4580 km²
Zbiornik iwańkowski (ros. Иваньковское водохранилище) – 327 km²
Zbiornik uglicki (ros. Угличское водохранилище) – 249 km²
Zbiornik górnowołżański (ros. Верхневолжское водохранилище)Także na innych rzekach regionu znajdują się sztuczne jeziora, np.
Zbiornik wazuski (ros. Вазузское водохранилище) – 97 km²
Klimat
W obwodzie panuje klimat umiarkowany ciepły, o charakterze kontynentalnym.
Zima jest dość chłodna – średnia temperatura stycznia to ok. −9 do −17 °C, lecz niezbyt długa, zaś lato – długie i ciepłe; średnia temperatura lipca to +17 do +18,5 °C. W stolicy regionu – Twerze – temperatury te mają wielkości odpowiednio: −9,6 °C i +18,2 °C.
W obwodzie notuje się dość wysoki poziom opadów (ok. 650 mm), głównie w postaci deszczu, którego największe nasilenie przypada na przełom lipca i sierpnia. W Twerze spada średnio 593 mm/rok.
Historia
Badania archeologiczne wykazały, że w miejscu dzisiejszej stolicy regionu już w IX-X w. istniała niewielka osada. Twierdza w Twerze została wzniesiona najprawdopodobniej w latach 1130–1140, w trakcie wojny Rusi rostowsko-suzdalskiej z Księstwem Nowogrodzkim. Z kolei inne źródła jako datę powstania Tweru podają 1181. Niezależnie od daty powstania pod koniec XII w. Twer był niewielką twierdzą na zachodniej rubieży Rusi Suzdalskiej, a okoliczne ziemie podlegały temu właśnie państwu. Około 1220 region twerski wchodził w skład udzielnego księstwa perejasławskiego. Po zniszczeniu miasta przez Tatarów w 1238 gród odbudowano na przeciwnym brzegu rzeki.
Podział dzielnicowy Rusi spowodował, iż region twerski stał się niezależnym państwem (Księstwo twerskie). Stało się tak za panowania brata Aleksandra Newskiego – Jarosława Jarosławicza.
Księstwo twerskie przez pewien czas było jednym z ważniejszych na Rusi. Sprzyjało temu korzystne położenie samego miasta – na szlaku łączącym Nowogród Wielki z północno-wschodnimi terenami Rusi. Drugim ważnym czynnikiem powodującym wzrost znaczenia kraju była polityka władców Złotej Ordy (której podlegało Księstwo twerskie); polityka ta polegała m.in. na dbaniu o równowagę wśród zależnych od Tatarów ruskich księstw, co sprzyjało rozwojowi księstw słabszych i nie pozwalało na ich podbój w ramach ekspansji księstw silniejszych.
Zachodnią część dzisiejszego obwodu twerskiego z miastem Toropiec w późnym średniowieczu obejmowały granice Litwy.
W 1485 Księstwo twerskie zostało zaatakowane i podbite przez Ruś Moskiewską. Ówczesny twerski władca – Michał Borysowicz został zupełnie zaskoczony tym atakiem, wcześniej bowiem był sojusznikiem księcia moskiewskiego i wspierał go zbrojnie w walce z Tatarami i Księstwem Nowogrodu. Po upadku swej stolicy ostatni niezależny książę Tweru uciekł na Litwę. Po podboju moskiewskim księstwo twerskie zostało zlikwidowane, jednak za czasów Iwana Groźnego w mieście żył i nosił tytuł „księcia twerskiego” syn jednego z chanów; „władca” ten był jednak całkowicie zależny od Moskwy nie posiadał żadnej realnej władzy.
W 1580 w bitwie pod Toropcem Polacy dowodzeni przez Janusza Zbaraskiego odnieśli zwycięstwo nad liczniejszymi siłami rosyjskimi, a w 1609 pod Kalazinem została stoczona nierozstrzygnięta bitwa pomiędzy Rzecząpospolitą a siłami rosyjsko-szwedzkimi.
Ziemia twerska w składzie Rosji i ZSRR
W 1796 utworzona została gubernia twerska, istniała do 1929. W 1931 stolica regionu została przemianowana na Kalinin (na cześć radzieckiego działacza państwowego i partyjnego Michaiła Kalinina). Obwód twerski został utworzony 29 stycznia 1935 jako obwód kaliniński (ros. Калининская область). W latach 1937–1939 na terenie obwodu znajdował się Karelski Okręg Narodowościowy.
Na terenie obwodu twerskiego leży miasto Ostaszków, gdzie znajdował się obóz NKWD dla jeńców polskich, zamordowanych następnie w Twerze w ramach zbrodni katyńskiej.
W czasie ataku III Rzeszy na ZSRR w 1941 teren obwodu kalinińskiego został zajęty przez Wehrmacht. Nastąpiło to w październiku 1941, jednak już w 2 miesiące później większość obszarów regionu (wraz z Twerem) została odbita przez Armię Czerwoną, zaś Twer stał się pierwszym dużym miastem ZSRR wyzwolonym spod okupacji niemieckiej.
W 1990, po zastąpieniu nazwy stolicy obwodu – miasta Kalinin historyczną nazwą Twer zmieniono nazwę obwodu na twerski.
Ludność
W obwodzie mieszka 1 245 619 ludzi, 950 071 żyje w miastach, 295 548 na terenach wiejskich (2021).
Liczba ta w ostatnich latach spada w wyniku niskiego przyrostu naturalnego i emigracji zarobkowej do innych regionów Rosji, najczęściej dużych miast, zwłaszcza Moskwy.
Ponieważ wyjeżdżają głównie ludzie młodzi, średnia wieku mieszkańców obwodu jest dość wysoka.
Zmiany liczby mieszkańców obwodu
Ludność miejska stanowi 73,5% populacji (2005).
Gęstość zaludnienia
Średnia gęstość zaludnienia w obwodzie wynosi 17 os./km². W rzeczywistości istnieją duże różnice pod tym względem pomiędzy poszczególnymi częściami obwodu. W rejonie dużych miast gęstość zaludnienia przekracza tysiąc os./km² (Twer – 2767 os./km².), zaś pewne części rejonów wiejskich mają zaludnienie rzędu 2 – 3 os./km².
Wyznania
Większość ludności wyznaje prawosławie, istnieje także spora liczba niewierzących, pozostała po okresie przymusowej ateizacji za czasów Związku Radzieckiego. Niektóre grupy mniejszości narodowych (np. Tatarzy, Tadżycy i Czeczeni) wyznają islam. Muzułmanie zamieszkują głównie na południu obwodu.
Narodowości
Niemal całą populację obwodu stanowią Rosjanie. Na zachodzie obwodu istnieje oddzielna grupa etnograficzna tudovlyany. Według naukowców pochodzą od polskich osadników lub zasymilowanych Białorusinów.
Poza tym na terenie obwodu żyją niewielkie grupy mniejszości narodowych, jednak ich przedstawiciele żyją rozproszeniu na terenie całego obszaru obwodu, głównie w większych miastach, zaś jedyną mniejszością zamieszkującą w sposób zwarty są żyjący w jednym z północno-wschodnich rejonów Karelowie.
Liczebność poszczególnych narodów:
wymieniono tylko narody liczące ponad 1000 osób
Miasta i osiedla typu miejskiego
Na terenie obwodu znajdują się 23 miasta i 30 osiedli typu miejskiego.
Największe miasta i osiedla typu miejskiego (stan na 1 stycznia 2005):
Gospodarka
Gospodarka obwodu, po rozpadzie ZSRR pogrążona jest w kryzysie.
Produkt krajowy brutto regionu wynosi 94,9 mld rubli (2005), co daje 67 tys. rubli/os.
Podstawowymi źródłami utrzymania dla mieszkańców obwodu jest praca w szeroko pojmowanych usługach, przemyśle i rolnictwie.
Produkt krajowy brutto regionu wynosi 94,9 mld rubli (2005). Jego struktura wygląda następująco:
przemysł przetwórczy – 22,4%
przemysł elektroenergetyczny – 7,5%
handel – 16,8%
transport i komunikacja – 13,9%
budownictwo – 9,0%
rolnictwo – 8,1%
Przemysł
Głównym centrum gospodarczym i ośrodkiem przemysłowym na terenie obwodu jest jego stolica – Twer.
Znajdują się tam m.in. zakłady przemysłu maszynowego, lekkiego, chemicznego, poligraficznego, spożywczego i budowlanego.
Także inne większe miasta na terenie obwodu (Rżew, Wysznij Wołoczok, Kimry, Torżok i inne) stanowią ośrodki przemysłowe, w których znajduje się m.in. przemysł lekki, spożywczy, elektromaszynowy, budowlany, celulozowo-papierniczy, meblowy oraz budowlany.
Około 30% wartości produkcji przemysłowej przypada na przemysł maszynowy i elektromaszynowy, a 7% – na przemysł lekki.
30% wartości produkcji przemysłowej wytwarza elektroenergetyka.
Rolnictwo
Duże znaczenie w gospodarce obwodu odgrywa rolnictwo, któremu sprzyjają dość korzystne warunki klimatyczne i glebowe. Najczęściej uprawiane są rośliny pastewne, a także zboża, głównie pszenica i żyto, w mniejszym stopniu owies, a poza tym len, ziemniaki oraz warzywa, a także, na niewielką skalę – owoce.
Łączna powierzchnia terenów rolniczych w regionie to 2434,6 tys. ha. Ponad 60% tej liczby to grunty orne. Powierzchnia zasiewów w 2001 wynosiła 898,9 tys. ha., z czego zboża zajmowały 200,3 tys. ha, len – 22,1 tys. ha., ziemniaki – 49,2 tys. ha., a warzywa – 10,6 tys. ha. W 2001 z zasiewów tych uzyskano m.in. 206,4 tys. ton ziarna, 604,5 tys. ton ziemniaków i 10,2 tys. ton. włókna lnianego. Łączna wartość produkcji rolnej (bez hodowli) to ok. 11.331 mln rubli (dane za 2004).
Hodowla
Chów i hodowla zwierząt ukierunkowana na produkcję mięsno-mleczną jest podstawą gospodarki rolnej regionu. Chów obejmuje głównie bydło domowe, a także trzodę chlewną i drób. W 2002 г. na terenie obwodu żyło m.in. 348,2 tys. sztuk bydła (z czego 174,3 tys. krów mlecznych), 127,8 świń i 3374,5 tys. drobiu różnych gatunków.
Zwierzęta te w 2001 dostarczyły 74,8 tys. ton mięsa, 476,5 tys. ton mleka i 484,5 mln szt. jaj.
Transport
Przez obszar obwodu przechodzi bardzo ważna linia kolejowa Moskwa – Petersburg, łącząca byłą i obecną stolicę Rosji. Odchodzące od tej trasy odnogi prowadzą do innych dużych miast kraju, przechodząc przez ośrodki miejskie obwodu.
Na terenie obwodu znajduje się 16.032 dróg o utwardzonej nawierzchni, w tym bardzo ważne z gospodarczego punktu widzenia trasy M-9 M-10.
Pod Twerem znajdują się dwa duże cywilne porty lotnicze: międzynarodowy Migaczowo oraz lokalny Zmiejewo.
Ważne znaczenie w transporcie towarów odgrywa transport wodny, którego głównym szlakiem jest Wołga; najważniejszym portem jest port „Twer”.
Przez teren obwodu biegną liczne rurociągi, w tym strategiczne dwa ropociągi. Jeden z nich łączy port w Primorsku z Jarosławiem; przepustowość tego rurociągu to 25 mln t./rok. Drugi z nich łączy Jarosław z Połockiem, zaś jego nominalna przepustowość to ponad 20 mln t./rok; w rzeczywistości możliwości tego rurociągu nie są w pełni wykorzystywane (w 2006 przesłano nim tylko 3 mln ton ropy).
Istnieje tutaj także kilka ważnych nitek gazociągów, prowadzących z zachodniej Syberii do zachodnich rejonów Rosji i dalej do Europy.
Energetyka
Energetyka stanowi 30% wartości produkcji przemysłowej regionu.
Na terenie obwodu znajdują się m.in. mające status „federalnych”: elektrownia atomowa (Калининская АЭС) o mocy 3 GW (21,1 mld kW/h w 2006) oraz elektrownia wodna (Конаковская ГРЭС) o mocy 2,4 GW (8,1 mld kW/h w 2006). Prócz nich istnieje kilka regionalnych elektrociepłowni, zasilanych węglem i torfem z lokalnych złóż.
Bogactwa naturalne
Głównymi bogactwami naturalnymi regionu są surowce energetyczne: węgiel i torf.
Na terenie obwodu znajdują się duże pokłady węgla brunatnego, stanowiące cześć tzw. zagłębia podmoskiewskiego zagłębia węglowego.
W równinnej części obwodu szeroko rozpowszechnione są złoża torfu, szacowane na ok. 15,4 mld m³ (ok. 2051 mln ton), co stanowi 7% torfu znajdującego się w europejskiej części Rosji. Dla potrzeb przemysłu eksploatacja tego surowca prowadzona jest w 43 miejscach, na obszarze ok. 300 tys. ha.
Ponadto znajdują się tutaj złoża wapieni, glin ogniotrwałych i budowlanych, piasków kwarcowych, sapropelu, oraz źródła wód mineralnych.
Symbole obwodu
Herb obwodu twerskiego jest praktycznie kopią herbu guberni twerskiej, który z kolei semantycznie nawiązuje do herbu Tweru.
Flaga obwodu twerskiego ma postać herbu regionu umieszczonego na płótnie w kolorach tegoż herbu.
Władza i administracja
Obwód, podobnie jak inne części Rosji, posiada dość szeroki zakres autonomii. Władzę prawodawczą sprawuje Obwodowe Zgromadzenie Prawodawcze, złożone z 33 posłów, spośród których 17 wybieranych jest z list partyjnych, a 16 – w jednomandatowych okręgach.
Skład aktualnie urzędującego zgromadzenia ustaliły wybory z 18 grudnia 2005. Najwięcej mandatów (150 uzyskała w nich partia Jedna Rosja).
Na czele lokalnej administracji stoi gubernator. Obecnie funkcję tę sprawuje Igor Rudenia.
Podział administracyjny
12 największych miast rejonu stanowi okręgi miejskie i są to:
Bieżeck (ros. Бежецк)
Bołogoje (ros. Бологое)
Kaszyn (ros. Кашин)
Kimry (ros. Кимры)
Konakowo (ros. Конаково)
Nielidowo (ros. Нелидово)
Ostaszków (ros. Осташков)
Rżew (ros. Ржев)
Torżok (ros. Торжок)
Twer (ros. Тверь)
Udomla (ros. Удомля)
Wysznij Wołoczok (ros. Вышний Волочёк)
Pozostała powierzchnia obwodu podzielona jest na 36 rejonów.
Rejon andrieapolski (ros. Андреапольский район)
Rejon bielski (ros. Бельский район)
Rejon bieżecki (ros. Бежецкий район)
Rejon bołogowski (ros. Бологовский район)
Rejon firowski (ros. Фировский район)
Rejon kalaziński (ros. Калязинский район)
Rejon kaliniński (ros. Калининский район)
Rejon kaszyński (ros. Кашинский район)
Rejon kiesowogorski (ros. Кесовогорский район)
Rejon kimrski (ros. Кимрский район)
Rejon konakowski (ros. Конаковский район)
Rejon krasnochołmski (ros. Краснохолмский район)
Rejon kuwszynowski (ros. Кувшиновский район)
Rejon leśnojski (ros. Лесной район)
Rejon lichosławlski (ros. Лихославльский район)
Rejon maksatichiński (ros. Максатихинский район)
Rejon mołokowski (ros. Молоковский район)
Rejon nielidowski (ros. Нелидовский район)
Rejon oleniński (ros. Оленинский район)
Rejon ostaszkowski (ros. Осташковский район)
Rejon pienowski (ros. Пеновский район)
Rejon ramieszkowski (ros. Рамешковский район)
Rejon rżewski (ros. Ржевский район)
Rejon sandowski (ros. Сандовский район)
Rejon sieliżarowski (ros. Селижаровский район)
Rejon sonkowski (ros. Сонковский район)
Rejon spirowski (ros. Спировский район)
Rejon staricki (ros. Старицкий район)
Rejon torżokski (ros. Торжокский район)
Rejon toropiecki (ros. Торопецкий район)
Rejon udomielski (ros. Удомельский район)
Rejon wiesiegoński (ros. Весьегонский район)
Rejon wyszniewołocki (ros. Вышневолоцкий район)
Rejon zapadnodwiński (ros. Западнодвинский район)
Rejon zubcowski (ros. Зубцовский район)
Rejon żarkowski (ros. Жарковский район)
Tablice rejestracyjne
Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie twerskim mają oznaczenie 69 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona obwodu |
4963874 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Feneri%C8%99 | Feneriș | Feneriș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pocola. W 2011 roku liczyła 379 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963876 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Petrani%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Petrani (okręg Bihor) | Petrani – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pocola. W 2011 roku liczyła 397 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
146 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Achajowie | Achajowie | Achajowie (stgr. Achaioí) – ogólne określenie Greków walczących pod Troją, używane przez Homera (rzadziej stosowane: Argiwi/Argiwowie i Danajowie) w jego eposach Iliada i Odyseja.
Według tradycyjnych poglądów historyków było to plemię greckie, które jako pierwsze przybyło na obszary kontynentalnej Grecji około 2000 lat p.n.e., podbijając Tesalię i miejscowych Pelazgów, jednak teza ta została odrzucona wraz z teorią o trzech inwazjach ludów greckich (achajskiej, jońskiej, doryckiej). Obecnie uważa się, że do formowania się "Greków", ich kultury, religii, języka doszło już na obszarze Grecji, gdzie pod koniec III tysiąclecia p.n.e. lub w ciągu II tysiąclecia p.n.e. stopniowo, w następstwie wielu migracji, przybywały ludy mówiące językami indoeuropejskimi i mieszały się z miejscową ludnością. Achajowie utożsamiani są z przedstawicielami cywilizacji mykeńskiej, której najważniejszym ośrodkiem były Mykeny, położone w Argolidzie na Peloponezie. Ok. 1450 r. p.n.e. Achajowie podbili Kretę, którą niepodzielnie władali z pałacu w Knossos.
Władca państwa achajskiego (mykeńskiego) nosił miano anaks/wanaks (w piśmie linearnym B – wa-na-ka). Pomagał mu w rządzeniu lawagetas (ra-wa-qe-ta) – prawdopodobnie dowódca wojskowy. Achajowie podejmowali dalekie wyprawy wojenne, z których największa, skierowana przeciwko Troi, doczekała się epickiego opisu w postaci Iliady Homera. Zakładali też kolonie na Cyprze, w Pamfilii i Rodos. Najprawdopodobniej o nich wspominają hetyckie tabliczki odnalezione w Boğazkale, które opisują silne królestwo Akhkhijawa utrzymujące stosunki z władcami Hetytów – Mursilisem II i Tudhaliją IV. W XI wieku p.n.e. cywilizacja mykeńska upadła, a na Peloponezie pojawiły się ludy mówiące doryckim dialektem języka greckiego. Dialekt achajski zachował się jedynie w północnej części Peloponezu, zwanej Achają.
Za eponimicznego ojca plemion achajskich uważano mitycznego Achajosa, syna Zeusa i Pytii, w innej wersji – syna królewny ateńskiej Kreuzy i Ksutosa. Od innych plemion greckich Achajowie odróżniali się noszeniem brody oraz strojem złożonym z przepaski i chitonu z krótkimi rękawami. Mieszkali w prostokątnych domach zawierających wspólne pomieszczenie z paleniskiem pośrodku, tzw. megaron.
Według Homera największymi księstwami achajskimi były Mykeny, w których władali Pelopidzi, oraz Argos, Tiryns, Pylos, Lacedemon (Sparta), Kreta i Arkadia. W Iliadzie te niewielkie państwa wystawiły w wyprawie na Troję od 60 do 100 okrętów.
W czasach późniejszych (od okresu archaicznego) Achajami nazywano mieszkańców krainy Achaja, położonej na północy Peloponezu. W III wieku p.n.e. powstało państwo związkowe o nazwie Związek Achajski, skupiające część polis z Peloponezu, które w 146 r. p.n.e. zostało pokonane przez Rzymian.
Przypisy
Bibliografia
Guy Rachet: Słownik cywilizacji greckiej. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 2004
Ludy starożytnej Grecji
Kultura mykeńska |
187547 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20%C5%9Awinia%20G%C3%B3ra | Rezerwat przyrody Świnia Góra | Rezerwat przyrody Świnia Góra im. Stanisława Barańskiego – rezerwat leśny na terenie Suchedniowsko-Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego w gminie Bliżyn, w powiecie skarżyskim, w województwie świętokrzyskim. W 2008 obszar chroniony otrzymał imię Stanisława Barańskiego (1913–2005), leśnika, nadleśniczego leśnictwa Bliżyn. Do rezerwatu należy środkowa część płaskiego wzniesienia o nazwie Świnia Góra (330 m n.p.m.) w zachodniej części Wzgórz Suchedniowskich.
Powierzchnia: 50,57 ha (akt powołujący podawał 50,78 ha)
Rok utworzenia: 1953
Dokument powołujący: Zarządzenie Ministra Leśnictwa z 28.10.1953;
Numer ewidencyjny WKP: 005
Charakter rezerwatu: ścisły, obowiązuje plan ochrony z 2002 r.
Przedmiot ochrony: fragment lasu z naturalnymi i charakterystycznymi dla regionu świętokrzyskiego drzewostanami mieszanymi
Bogata flora, liczne drzewa pomnikowe i rośliny rzadkie i prawnie chronione, m.in. goryczka wąskolistna, pełnik alpejski, kostrzewa czerwona i kosaciec syberyjski. Występują tu prawie wszystkie typy siedliskowe lasu. W części zachodniej ślady historycznego górnictwa rud żelaza, trwającego od XVII w. do lat 20. XX w.
Przez rezerwat przechodzi zielony szlak turystyczny z Bliżyna do Zagnańska.
Zobacz też
Świnia Góra
Rezerwat przyrody Bliżyn – Kopalnia Ludwik
Rezerwat przyrody Ciechostowice
Rezerwat przyrody Dalejów
Przypisy
Linki zewnętrzne
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Bliżyn (gmina)
Ochrona przyrody w powiecie skarżyskim |
187548 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Ul%C3%B3w | Rezerwat przyrody Ulów | Rezerwat przyrody Ulów – rezerwat leśny na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej w gminie Bałtów, w powiecie ostrowieckim, w województwie świętokrzyskim. Leży na terenie Nadleśnictwa Ostrowiec Świętokrzyski w miejscowościach Rudka Bałtowska i Bałtów, po obu stronach rzeki Kamiennej; składa się z dwóch części (południowej – położonej w kompleksie Zamoście i północnej – w kompleksie Stróżniak).
Powierzchnia: 22,54 ha (akt powołujący podawał 23,50 ha)
Rok utworzenia: 1995
Dokument powołujący: Zarządz. MOŚZNiL z 27.09.1995; MP. 33/1995, poz. 409
Numer ewidencyjny WKP: 060
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: rzadkie i chronione gatunki roślin; fragmenty lasu grądowego z udziałem m.in. tojadu mołdawskiego (Aconitum moldavicum)
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Rudka Bałtowska
Bałtów (województwo świętokrzyskie) |
4963877 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Upin%20%26%20Ipin | Upin & Ipin | Upin & Ipin – malezyjski serial animowany produkowany przez Les' Copaque Production. Twórcami serialu są Hj. Burhanuddin Radzi i Hjh. Ainon Ariff. Premiera malajskojęzycznego oryginału odbyła się 13 września 2007 na malezyjskim kanale TV9. W Indonezji serial jest nadawany przez stację MNCTV.
Serial jest dostępny w języku angielskim (wersja międzynarodowa) i języku mandaryńskim. W Indonezji jest emitowany z napisami indonezyjskimi (kanał MNCTV) oraz w wersji zdubbingowanej (kanał Disney Channel).
Opis fabuły
Serial opowiada o dwóch pięcioletnich bliźniakach mieszkających ze swoją starszą siostrą Ros i babcią Udą (którą nazywają Opah) w wiejskim domu w Kampung Durian Runtuh. Upin i Ipin stracili rodziców we wczesnym dzieciństwie. Uczą się w wiejskim przedszkolu z grupą kolegów i koleżanek, wśród których są: urocza i błyskotliwa Mei Mei, zabawny i poetycki Jarjit Singh, niezdarny i porywczy Ehsan, wyluzowany i sarkastyczny Fizi (kuzyn Ehsana) oraz przedsiębiorczy i skrupulatny Mail.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Malezyjskie telewizyjne seriale animowane
Seriale telewizyjne emitowane od 2007 |
4963880 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Poietari | Poietari | Poietari – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pocola. W 2011 roku liczyła 106 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963881 | https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2nmartin%20de%20Beiu%C8%99 | Sânmartin de Beiuș | Sânmartin de Beiuș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pocola. W 2011 roku liczyła 260 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
187549 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20W%C4%85w%C3%B3z%20w%20Ska%C5%82ach | Rezerwat przyrody Wąwóz w Skałach | Rezerwat przyrody Wąwóz w Skałach (do 2017 roku Wąwóz w Skałkach) – rezerwat przyrody nieożywionej w gminie Waśniów w powiecie ostrowieckim oraz w gminie Nowa Słupia w powiecie kieleckim (województwo świętokrzyskie). Znajduje się w otulinie Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego.
Powierzchnia: 3,01 ha (akt powołujący podawał 3,18 ha)
Rok utworzenia: 1994
Dokument powołujący: Zarządz. MOŚ ZNiL z 19.10.1994, MP. 56/1994, poz. 484
Numer ewidencyjny WKP: 052
Charakter rezerwatu: częściowy (podlega ochronie czynnej)
Przedmiot ochrony: odsłonięcie dolomitów środkowodewońskich, morfologia i roślinność wąwozu
Rezerwat ulokowany jest w głębokim na 30 m wąwozie o stromych zboczach. Znajdują się tu wychodnie dolomitów i wapieni dewońskich. Występują tu unikatowe skamieniałości koralowców, stromatoporoidów, ślimaków oraz brachopodów.
Północne zbocza wąwozu porastają murawy naskalne i kserotermiczne. Bezpośrednio na skałach rosną m.in. rojnik pospolity, czosnek skalny, kostrzewa blada, zanokcica murowa, pajęcznica gałęziasta, oman szerokolistny, ciemiężyk pospolity oraz czyściec prosty. Ponadto u podnóża skał występują: szałwia łąkowa, jastrzębiec kosmaczek oraz wilczomlecz sosnka.
Południowa część wąwozu częściowo porośnięta jest lasem liściastym. Rosną tu leszczyna, lipa, grab oraz osika. Występują tu także m.in. bluszcz pospolity, groszek wiosenny i konwalia majowa. Murawy kserotermiczne zamieszkiwane są przez wiele gatunków pająków, owadów i ślimaków.
Rezerwat od strony północnej sąsiaduje z czynnym kamieniołomem w Skałach.
Przypisy
Rezerwaty przyrody w województwie świętokrzyskim
Wąwozy w Polsce
Skały (województwo świętokrzyskie)
Czajęcice (województwo świętokrzyskie) |
4963886 | https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zefowo%20%28rejon%20dokszycki%29 | Józefowo (rejon dokszycki) | Józefowo – dawny folwark. Tereny na których leżał znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Sitce.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały tu 23 osoby, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Były tu 3 budynki mieszkalnych. W 1931 w 8 domach zamieszkiwało 39 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
148 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anna%20Achmatowa | Anna Achmatowa | Anna Achmatowa (, właściwie Anna Andriejewna Gorienko (ros. ); ur. 23 czerwca 1889 w Odessie, zm. 5 marca 1966 w Domodiedowie) – jedna z najwybitniejszych rosyjskich poetek XX wieku, czołowa przedstawicielka modernizmu i akmeizmu. Nazywana duszą rosyjskiego Srebrnego Wieku, porównywana z Safoną i Mozartem.
Jej twórczość to zarówno refleksyjne, subtelne liryki, jak i uniwersalne, z genialną strukturą wewnętrzną poematy w rodzaju Requiem (1935–40), mistrzowskiej tragedii o terrorze stalinowskim. Pisała utwory różnorodne tematycznie, jak Czas i pamięć, Los artystki, czy Trauma lat życia i tworzenia w cieniu stalinizmu. Jest też autorką prac historycznych o Puszkinie oraz wspomnień o Aleksandrze Błoku i Amedeo Modiglianim. Z niewielkimi przerwami władze radzieckie ledwo ją tolerowały, przez długie okresy zakazywano publikowania jej poezji, a w 1946 roku stała się ofiarą bezpardonowej polityczno-ideowej nagonki ze strony partii, która doprowadziła do powtórnego zakazu publikacji i wystąpień publicznych. Po śmierci Stalina, wraz z nastaniem tzw. odwilży, stopniowo przywracana do życia publicznego i świadomości społeczeństwa ZSRR.
Życiorys
Młodość
Urodziła się w mieście Bolszoj Fontan pod Odessą, w rodzinie inżyniera kapitana drugiej rangi marynarki wojennej (wówczas już w stanie spoczynku). Od 1890 roku mieszkała w Carskim Siole. Uczęszczała tam do miejscowego Gimnazjum Maryjskiego. W 1905 roku, po rozwodzie rodziców zamieszkała z matką, Inną Erazmowną, z domu Stogową, na Krymie. Kontynuowała naukę w Gimnazjum Funduklejewskim w Kijowie, które ukończyła w 1907 roku. W tym samym roku podjęła studia na Wyższych Kursach Żeńskich w Kijowie, a w 1911 – studia w Petersburgu na Wyższych Kursach Historyczno-Literackich Rajewa.
Związki
Była trzykrotnie zamężna: z Nikołajem Gumilowem (1910–1918), Władimirem Szylejko (1918–1926) i historykiem sztuki Nikołajem Puninem (nieoficjalnie od 1922, oficjalnie 1926–1938). Z pierwszego małżeństwa miała syna, Lwa Nikołajewicza Gumilowa. Tajna informacja o poetce, sporządzona w Leningradzkim Zarządzie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w 1946 roku, wspomina o profesorze anatomii Władimirze Gieorgijewiczu Garszynie, którego Achmatowa miała uważać za męża po odejściu od niej Punina. Biografie wymieniają też „zakochaną przyjaźń” z Nikołajem Władimirowiczem Niedobrowo (1913–1916).
Podróże w młodości
Po pierwszym zamążpójściu dwukrotnie odwiedziła Paryż, a w 1912 roku podróżowała po Włoszech. Z tego okresu datuje się jej znajomość z Amadeo Modiglianim.
Pierwszy okres radziecki
Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) nie wyemigrowała z Rosji. Podzieliła los własnego narodu i niezależnych twórców w totalitarnym ustroju. Osobiście nie była więziona, ale dotknęło ją to poprzez taki los wielu jej bliskich: w 1921 rozstrzelano Nikołaja Gumilowa, aresztowano, kolejno zwalniano i osadzano w obozach jedynego syna i trzeciego męża (zmarłego ostatecznie w obozie), aresztowano na jej oczach Osipa Mandelsztama. W latach 1923–1940 nie ukazywały się praktycznie żadne jej publikacje. Dotkliwie przeżyła pierwsze (1935) aresztowania syna i męża (zwolniono ich po tygodniu), a potem drugie (1938) syna, skazanego wkrótce w pierwszej instancji na 10 lat obozu, a ostatecznie na lat 5.
W okresie od 1922 do 1940 roku praktycznie były zakazane jej poetyckie publikacje. Jako nieproletariacka poetka została w 1925 roku wykluczona z Leningradzkiego Oddziału Wszechrosyjskiego Związku Pisarzy. W tym okresie nadal tworzyła coraz głębsze i coraz bardziej przejmujące poezje, ale większość tych utworów zaginęła (każdego nowego wiersza uczyła się na pamięć, a jego rękopis paliła). Znalazła też nowe zainteresowanie – badanie twórczości Puszkina oraz architektury Petersburga. Sporadycznie wygłaszała na te tematy wykłady. Nieregularnie występowała też na wieczorach poetyckich. Dokonywała przekładów dzieł z zakresu sztuki.
Według wspomnień Kornieja Czukowskiego Achmatowa w tym okresie opowiadała mu o żądaniach redakcji Literatury Radzieckiej – nie ma być mistycyzmu, nie ma być pesymizmu, nie ma być polityki. Poetka podsumowała to tak: Została już tylko rozpusta.
Okres wojny
Po rozpoczęciu oblężenia Leningradu, nieoczekiwanie we wrześniu 1941 roku władze ewakuowały ją przez Moskwę, Czystopol, Kazań do Taszkentu. T. Klimowicz podaje, że podobno był to skutek osobistego rozkazu Stalina dotyczącego ulubionej poetki jego jedynej córki Swietłany Alliłujewej.
Do Leningradu – nazwała go wtedy strasznym duchem udającym jej miasto – wróciła latem 1944 roku. Zamieszkała jak poprzednio w mieszkaniu byłego męża Punina (ze względu na brak innego lokum pozostała tam po rozwodzie) w Fontannym Domie (były pałac Szeremietiewa). W 1945 roku odwiedził ją tam dwukrotnie znany angielski polityk i dziennikarz pochodzenia żydowskiego, emigrant z Rosji, sir Isaiah Berlin.
Drugi okres radziecki
Rozpoczęty w 1940 roku powrót utworów poetki na łamy czasopism i książek nie trwał długo. Po serii entuzjastycznie przyjętych wystąpień na wieczorach twórczych w 1946 roku Achmatowa została, wraz z satyrykiem Michaiłem Zoszczenką, brutalnie zaatakowana w związku z tzw. sprawą czasopism Leningrad i Zwiezda. W postanowieniu WPK(b) z 14 sierpnia została potępiona za pustą bezideową poezję, pesymizm, schyłkowość, salonowy burżuazyjno-arystokratyczny estetyzm, sztukę dla sztuki, i w całości szkodzenie sprawie wychowywania młodego pokolenia. Postanowienie zawierało jedenaście punktów radykalnej naprawy sytuacji w ww. czasopismach, łącznie z natychmiastowym wysłaniem do Leningradu Żdanowa – formalnie dla udzielenia wyjaśnień i wskazówek. Za jedno z wyjaśnień można przyjąć wypowiedziane przez niego wtedy dosadne określenie Achmatowej, projekcji na poetkę wspominanego dalej stwierdzenia krytyka B. Eichenbauma, jako na wpół jawnogrzesznicy, na wpół mniszki (полу-блудница, полу-монашка). W wyniku wspomnianego postanowienia oraz obecności Żdanowa ogólne zebranie leningradzkiej inteligencji twórczej posłusznie zaakceptowało ocenę Achmatowej. Wstrzymano w konsekwencji druk już przygotowanych dwóch tomów jej poezji oraz wykluczono ją ze Związku Pisarzy Radzieckich (ZPR). Zakazano też jej wystąpień publicznych, podobno ze względu na spontaniczne wstawanie publiczności na jej wejście. Prawdopodobnie z tymi faktami związane jest pytanie Stalina: Kto zorganizował wstawanie?. Pytanie to obecnie wygląda humorystycznie, zwłaszcza że znany jest materiał Leningradzkiego Zarządu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, sporządzony w 1946 roku przez naczelnika Rodionowa. Wprost twierdzi on nie tylko o wielkiej popularności poetki za granicą, ale o olbrzymim autorytecie i popularności w kraju ze względu na twórczość i osobowość, także opinie, jak Kornieja Czukowskiego o tym, że jest spadkobierczynią Puszkina.
Wkrótce, w 1949 roku, kolejny raz aresztowano i skazano na 10 lat obozu Lwa Gumilowa, a także jej byłego męża Nikołaja Punina (oskarżonego o bycie adwokatem „reakcyjnej idei sztuki dla sztuki” po tym, gdy wieść o aresztowaniu 18 kolegów skomentował słowami Przeżyliśmy najazd Tatarów, przeżyjemy i to), którego zesłano do obozu Abiez koło Workuty, w którym zmarł cztery lata później. Wprawdzie w 1950 roku przywrócono Achmatowej członkostwo w ZPR, ale w 1952 roku wysiedlono ją z Fontannego Domu do innego mieszkania. Dopiero w 1955 roku otrzymuje z Funduszu Literackiego (Литфонд) daczę na osiedlu pisarzy Komarowo – będzie ją nazywała „Budka”. W 1962 roku odwiedził ją tam Robert Frost.
Trzeci okres radziecki
W kolejnych latach stopniowo znikają z jej życia utrudnienia. Pojawiają się publikacje. W 1962 roku zostaje zgłoszona do Nagrody Nobla (ostatecznie nie otrzymała jej). Może też odbyć kilka podróży zagranicznych – do Włoch, na Sycylię w związku z otrzymaniem nagrody Taormina oraz do Anglii po tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Oksfordzkiego.
W tym okresie interesowała się, opiekowała i w miarę możliwości wspierała młodych poetów, takich jak Anatolij Najman czy Iosif Brodski.
Zmarła po czwartym zawale serca. Została pochowana z odprawieniem prawosławnych obrzędów pogrzebowych na cmentarzu w Komarowie, 44 km od Leningradu (obecnie Petersburg) w kierunku na Wyborg.
Charakterystyka dorobku
Początki twórczości i debiut
Rosyjska poezja zaistniała w jej dzieciństwie dzięki matce, która przekazywała jej wyuczone na pamięć wiersze Niekrasowa i Dierżawina. Pierwszy wiersz napisała w 1900 roku pod wpływem jej ówczesnych poetyckich idoli – Racina, Puszkina i Boratyńskiego. Ze względu na ojca, który zakazał stawiać tak szanowane nazwisko pod wierszami, zaczęła od 1910 roku podpisywać swoje utwory panieńskim nazwiskiem prababci ze strony matki Praskowii Fiedosiejewny Achmatowej (w małżeństwie Motowiłowej), pochodzącej ze szlacheckiego rodu Achmatowych i rodu tatarskich książąt Czagajewych. Jak wspominała później sama Achmatowa, ogólnie poziom wierszy sprzed 1910 roku był tak opłakany, że nawet bez pamięci zakochany w niej Gumilow nie miał odwagi ich chwalić. I dopiero, dalej według jej słów, przeczytanie korekty Cyprysowej szkatułki I. F. Annienskiego pozwoliło coś jej zrozumieć w poezji.
Debiutowała publicznie w 1907 roku wierszem Na jego ręce błyszczących pierścionków mnóstwo… (На руке его много блестящих колец…) podpisanym Anna G. w nrze 2 w paryskim dwutygodniku Sirius wydawanym po rosyjsku przy udziale Gumilowa. Pierwsza publikacja w Rosji pod pseudonimem Achmatowa ukazała się w 1911 roku, był to wiersz Stary portret (Старый портрет) w nrze 3 Czasopisma powszechnego (Всеобщий журнал).
Przed i bezpośrednio po 1917 r.
Achmatowa we wczesnym okresie twórczości oprócz walki o prawo naturalne, nie z łaski czy pobłażliwości, bycia przez kobietę twórcą (twórczynią) poezji, zajmowała się pogłębioną analizą psychologii wewnętrznej kobiety kochającej, a jednocześnie czy wbrew temu – osamotnionej, odepchniętej, zdradzonej. Wplatało się to w manifest akmeistów, twierdzących o powołaniu twórców do pokazywania realności ludzi i uczuć, osiąganiu szczytów i samospełnieniu się. Było to odejście zarówno od wizji dekadenckiej femme fatale, zaborczej i obojętnej w niszczeniu kochanka, jak i symbolistycznego obrazu bezcielesnej i lodowatej Pięknej Pani.
Według Michaiła Kuzmina poetka w tym czasie dzieliła się z czytelnikami umiejętnością pojmowania i miłowania rzeczy w ich metafizycznej więzi z przeżywanymi chwilami. Jak snopem światła wychwytywała związek jakiegoś przedmiotu – rękawiczki czy poświaty świec – z utworem, przedmiotu wydawałoby się odrzuconego i zepchniętego do niepamięci, ale dzięki temu przypomnieniu wywołującemu nagły, przemożny, i tym bardziej błogi ból.
Poruszanie przez Achmatową, kobietę, takich kwestii, chociaż w sposób subtelny i aluzyjny, było przyjmowane w jej czasach jako śmiała erotyka, a nie jako liryka miłosna, jak oceniano to 100 lat później. Jednocześnie jej utwory były przeniknięte duchem, jak eufemistycznie mówi się nadal, mistycyzmu, co oznaczało bez wątpienia związek z religią prawosławną, związek silny i obecny w życiu poetki do końca życia. Takie utwory – z obu obszarów, czy wręcz splecione ze sobą – można odszukać w tomikach Wieczór i Różaniec. Odbiór takich utworów był niejednoznaczny, dla wielu stanowił szok, zwłaszcza wspomniane splecenie.
Zdarzenia dziejowe, które nastąpiły wkrótce – wojna i rok 1917 – wywarły przemożny wpływ na jej twórczość. Jadwiga Szymak-Reiferowa zauważa, że w jej poezji pojawiają się i pozostają jako niekończące się refleksje motywy odmiany losu. Jednocześnie nie jest to odwrót do przeszłości i żal po wieku złotym. Poetka uwypukla moment przełomu, chce zatrzymać tę chwilę aby dojść do sedna, praprzyczyny tej nieoczekiwanej i bolesnej zmiany. Wtedy ujrzały światło dzienne zbiory Białe ptaki, Ziele przydrożne i Anno Domini MCMXXI. W tym ostatnim zbiorze można znaleźć takie wersy wiersza Myślałem, że też taka jestem (А, ты думал – я тоже такая,): Przysięgam ci na Eden archanielski, na ikonę cudowną przysięgam, i na naszych nocy upojne mroki (Но клянусь тебе ангельским садом, чудотворной иконой клянусь, и ночей наших пламенных чадом). Krytyka zauważyła to jako kontynuację splecenia mistyki i erotyki (w ówczesnym pojęciu). B. Eichenbaum w pracy „Anna Achmatowa” wydanej w 1923 r. w Petersburgu tak pisze o stworzonych przez nią bohaterkach: … paradoksalna swą dwuznacznością (lub właściwie stanowiąca oksymoron) postać – i jawnogrzesznicy pełnej burzliwych namiętności, i żebrzącej mniszki mogącej wymodlić u Boga odpuszczenie. Takie porównanie w życiu poetki pojawi się w zupełnie innych okolicznościach, w roku 1946.
Wtedy też pojawiały się opinie diametralnie inne. N. Osiński w artykule Pędy trawy (Побеги травы) opublikowanym w Prawdzie w lipcu 1922 roku ogłosił Achmatową, po śmierci A. Błoka, pierwszym poetą Rosji.
Przemilczanie
Niezmienna tematyka poezji Achmatowej wywoływała nie tylko podane oceny. W realiach Rosji radzieckiej istotniejsze stały się słowa Lwa Trockiego z artykułu opublikowanego w dzienniku „Prawda” 26 lipca 1923. Mowa jest w nim o tym, że [jeszcze] nikt od poetów nie domaga się konkretnych tematów, mogą [jeszcze] pisać o czym tylko chcą, ale w takim przypadku muszą wiedzieć, że nowa klasa budująca nowy świat nie da im prawa nazywać się nowymi poetami. W następnych latach nie było ważne, kto powiedział powyższe słowa – praktyka od nich nie odbiegała. Poezja Achmatowej przestała być publikowana, a ją samą usunięto z oddziału pisarzy. Później, nawet w wydawanych w latach 80. XX wieku zbiorach jej poezji w związku z tym zdarzały się twierdzenia, że w tym okresie poetka przeżywała kryzys twórczy, że zamilkła po śmierci Gumilowa. Wbrew temu poetka nadal tworzyła, część tych utworów znalazło się w opublikowanych w końcu tomach, ale sporo zaginęło podczas ewakuacji i przeprowadzek.
A wkrótce ta poetka liryczna, duch i geniusz Srebrnego Wieku dotknęła spraw diametralnie innych. W tym okresie powstało Requiem. Związane jest ono z dwukrotnymi aresztowaniami jej jedynego syna, grozą terroru, atmosferą wielogodzinnych, milczących kolejek przed leningradzkim więzieniem śledczym na ulicy Szpalernej. Przyjmowano tam paczki dla uwięzionych, a przyjęcie paczki było jedynym znakiem, że aresztowany żyje. Achmatowa znacznie później doda do utworu wprowadzenie: W czasie strasznych lat terroru Jeżowa siedemnaście miesięcy spędziłam w kolejkach przez więzieniami. […] stojąca za mną kobieta z sinymi ustami […] ocknęła się z charakterystycznego dla nas wszystkich odrętwienia i szepnęła mi do ucha (tam wszyscy mówili szeptem): Możecie to opisać? Ja powiedziałam: Mogę. Wtedy coś w rodzaju uśmiechu prześlizgnęło się po tym, co niegdyś było jej twarzą.
Pod sam koniec tego okresu ukazał się w 1940 r. mały tomik poezji. Nie był wydarzeniem – utwory z wielu lat nie były inne niż już znane.
W tym samym roku Achmatowa rozpoczęła wieloletnią pracę nad Poematem bez bohatera, przejmującym zapisem popaździernikowych losów Rosjan. W międzyczasie napisała wiersz Męstwo (Мужество), opublikowany w 1943 roku przez Prawdę.
Ocena znaczenia
Przytaczane już opinie współczesnych Achmatowej krytyków i artystów o wielkości jej utworów i miejscu jej samej w Panteonie rosyjskiej poezji, poza zaprzeczaniem z pozycji ideologicznych, nie są kwestionowane. Jewgienij Jewtuszenko w antologii poezji rosyjskiej (Строфы века. Антология русской поэзии. Минск-Москва, Полифакт, 1995) stawia ją obok Maryny Cwietajewej mówiąc, że pewnie nigdy nie da się określić, która z nich była największą poetką rosyjską.
Publikacje
Wieczór (Вечер), 1912
Różaniec (Четки), 1914
Białe ptaki (Белая стая), 1917
Ziele przydrożne (Подорожник), 1921
Anno Domini MCMXXI, 1922
Z sześciu ksiąg (Из шести книг), 1940
Wiersze wybrane (Избранное), 1943
Wiersze (Стихотворения), 1958
Wiersze 1909–1960 (Стихотворения 1909–1960), 1961
Requiem (Реквием), 1962 (utwór powstał w latach 1935–1940)
Poemat bez bohatera (Поэма без героя), 1962 (utwór powstał w latach 1940–1962)
Bieg czasu. Wiersze 1909–1965 (Бег времени. Стихотворения 1909–1965), 1965
W Polsce ukazało się kilka wyborów wierszy Anny Achmatowej, m.in. wydany w ostatnich latach życia poetki tomik Poezje (PIW, Warszawa 1964) w opracowaniu i ze wstępem Seweryna Pollaka.
Przypisy
Bibliografia
Анна Ахматова, Сочинения в двух томах, Москва, Художественная литература, 1987
Witalij Szentalinski: Wskrzeszone słowo. Z archiwów literackich KGB. Czytelnik, Warszawa 1996.
Linki zewnętrzne
Wymyśliłeś mnie
Ludzie urodzeni w Odessie
Pisarze rosyjskojęzyczni
Pisarze związani z Odessą
Pisarze związani z Petersburgiem
Pochowani na Cmentarzu Komarowskim w Petersburgu
Radzieccy poeci
Rosyjscy autorzy pamiętników i dzienników
Rosyjscy poeci XX wieku
Rosyjscy publicyści
Urodzeni w 1889
Zmarli w 1966 |
4963888 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomezeu%20%28gmina%29 | Pomezeu (gmina) | Pomezeu – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Câmpani de Pomezeu, Coșdeni, Hidiș, Lacu Sărat, Pomezeu, Sitani, Spinuș de Pomezeu i Vălani de Pomezeu. W 2011 roku liczyła 2922 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
187550 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Austriacka%20S%C5%82u%C5%BCba%20Pami%C4%99ci | Austriacka Służba Pamięci | Austriacka Służba Pamięci () – alternatywa dla obowiązkowej służby w wojsku austriackim. Można w niej odbywać służbę zastępczą pracując w instytucjach upamiętniających Holocaust.
Służba Pamięci Gedenkdienst została założona przez Andreasa Maislingera, politologa z Innsbrucku (Tyrol, Austria), którego zainspirował pomysł niemieckiej Akcji Znak Pojednania (niem. Aktion Suehnezeichen). Sam dr Maislinger pracował w ramach tej akcji w Muzeum Auschwitz-Birkenau.
W 1991 r. przez rząd austriacki zostały przyjęte odpowiednie uregulowania prawne i Andreas Maislinger zaczął organizować Gedenkdienst – niezależną, założoną przez rząd fundację. Zamiarem Służby Pamięci jest „ujawnienie oraz podkreślenie austriackiej części zbiorowej odpowiedzialności za Holocaust i odpowiedzialności każdego z nas, aby nie zapomnieć i walczyć aby nigdy więcej” (z przemówienia byłego kanclerza austriackiego, Franza Vranitzkiego, Jerozolima, czerwiec 1993 r.).
Austriacka Służba Pamięci jest międzynarodową organizacją pomagającą fundacjom upamiętniającym Holocaust, wspierającą archiwa i muzea poprzez przydzielanie tymczasowych współpracowników. Od 1992 roku około 100 ochotników (niem. Gedenkdiener) uczestniczyło w programie „Służba Pamięci”; były to przeważnie osoby, które ukończyły dwudziesty rok życia. Pracowały one dla organizacji badających i utrwalających historię Holocaustu, odbywając zastępczą służbę wojskową.
Stowarzyszenie Służby za Granicą (niem. Österreichischer Auslandsdienst) to organizacja autoryzowana przez rząd austriacki, która wysyła ochotników odbywających Służbę Pamięci do organizacji partnerskich na całym świecie.
Miejsca pracy
Londyn – The National Yad Vashem Charitable Trust
Londyn – Institute of Contempory History and Wiener Library
Sofia – Schalom – Organization of the Jews in Bulgaria
Szanghaj – Centrum Studiów Żydowskich
Praga – Gmina żydowska
Oradour – Centre de la Mémoire d’Oradour
Paryż – La Fondation pour la Mémoire de la Déportation
Jerozolima – Jad Waszem
Montreal – Holocaust Memorial Centre
Montreal – Kleinmann Family Foundation
Berlin – Muzeum Żydowskie w Berlinie
Marburg – Terra Tech
Moringen – dawny obóz koncentracyjny Moringen
Oslo – Jodisk Aldersbolig
Kraków – Żydowskie Muzeum Galicja w Krakowie
Lublin - Państwowe Muzeum na Majdanku
Oświęcim – Centrum Żydowskie w Oświęcimiu
Oświęcim – Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Warszawa - Muzeum Historii Żydów Polskich Polin
Detroit – Holocaust Memorial Center
Houston – Holocaust Museum Houston
Los Angeles – Simon Wiesenthal Center
Los Angeles – Survivors of the Shoah Visual History Foundation
Nowy Jork – Museum of Jewish Heritage
Reno – Center for Holocaust, Genocide & Peace Studies
Richmond – Virginia Holocaust Museum
San Francisco – Holocaust Center of Northern California
St. Petersburg – The Florida Holocaust Museum
Budapeszt – European Roma Rights Centre (ERRC)
Como – Istituto di Storia Contemporanea "Pier Amato Perretta" (ISC)
Mediolan – Centro Di Documentazione Ebraica Contemporanea
Kultura w Austrii
Organizacje w Austrii
Organizacje non-profit
Upamiętnienie Zagłady Żydów
Austria |
4963890 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomezeu | Pomezeu | Pomezeu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 153 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963891 | https://pl.wikipedia.org/wiki/C%C3%A2mpani%20de%20Pomezeu | Câmpani de Pomezeu | Câmpani de Pomezeu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 446 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
149 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abu%20Simbel | Abu Simbel | Abu Simbel (arab. أبو سمبل, Abu Sumbul) – stanowisko archeologiczne w południowym Egipcie, w muhafazie Asuan, obejmujące kompleks dwóch świątyń zbudowanych w latach 1264–1244 p.n.e. (bądź 1244–1224 p.n.e.), za rządów faraona Ramzesa II. Świątynie wydrążone zostały w skale, nad zachodnim brzegiem Nilu, w Nubii Dolnej, około 300 km na południe od Asuanu. Miały one ukazywać potęgę starożytnego Egiptu przybyszom z Nubii. Świątynie zostały odkryte w 1813 roku przez szwajcarskiego podróżnika Johanna Ludwiga Burckhardta, a w roku 1817 odkopane z piasków i zbadane przez Giovanniego Battistę Belzoniego.
W latach 60. XX wieku budowa na Nilu Wysokiej Tamy Asuańskiej zagroziła całkowitym zalaniem budowli. W latach 1964–1968 międzynarodowym wysiłkiem pod auspicjami UNESCO przeprowadzona została operacja przeniesienia budowli ponad lustro wody powstałego w rezultacie budowy tamy Jeziora Nasera, gdzie świątynie znajdują się obecnie. Wydarzenie to było jednym z głównych motywów wydania w 1972 roku Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, ustanawiającej listę światowego dziedzictwa UNESCO. Świątynie w Abu Simbel wpisane zostały na tę listę w 1979 roku.
Wielka Świątynia Ramzesa II
Wielka Świątynia w Abu Simbel została poświęcona bogom słońca Amonowi-Re i Re-Horachte oraz bogu sztuki i rzemiosł Ptahowi. Tworzyła ona rozległy kompleks, wchodzący nawet 56 m w głąb skały. Jej wejścia strzegą cztery olbrzymie posągi Ramzesa II. Kolosy o wysokości 20 m, podpierające ścianę fasady, świadczą o potędze króla. Między nogami tych posągów znajdują się kolejne, tym razem członków rodziny Ramzesa II: jego matki Tuji, żony Nefertari oraz jego synów i córek.
Wykonane wewnątrz pierwszej komnaty dekoracje to reliefy upamiętniające walki Ramzesa II w bitwie pod Kadesz. Znajdują się tam również wizerunki bóstw, którym poświęcono świątynię oraz samego Ramzesa II.
Dwa razy w roku, pierwotnie 19 lutego i 21 października, wschodzące słońce oświetlało wizerunek Amona-Ra i Ramzesa II, po chwili także Re-Horachte. Jedynie wizerunek Ptaha nigdy nie jest oświetlony promieniami słońca. Po przeniesieniu świątyni udało się zachować to zjawisko, choć przesunięte o jeden dzień.
Świątynia Nefertari
Świątynia Nefertari (Mała Świątynia) w Abu Simbel poświęcona została bogini miłości i piękna Hathor oraz Nefertari. Fasadę tej świątyni zdobi sześć posągów: dwa posągi królowej usytuowane są pomiędzy czterema innymi, przedstawiającymi Ramzesa II. O nadzwyczajnym szacunku, jakim Ramzes II darzył Nefertari świadczy fakt, że posągi Nefertari dorównują swą wysokością jego własnym posągom.
Wewnątrz świątyni znajduje się sala hypostylowa ozdobiona hatoryckimi kolumnami.
Przeniesienie świątyń
Z powodu budowy Wysokiej Tamy Asuańskiej i zarazem utworzenia Jeziora Nasera, wiele zabytkowych budowli w Nubii zostało zagrożonych zalaniem. Aby uchronić Abu Simbel przed zniszczeniem, w latach 1964–1968 świątynie zostały przeniesione ponad lustro wody, na miejsce położone o około 65 m wyżej w stosunku do swej uprzedniej lokalizacji. Operacja została sfinansowana przez rząd Egiptu i UNESCO. Kierownikiem prac był z ramienia UNESCO polski archeolog Kazimierz Michałowski z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Koszt operacji wyniósł około 36 mln dolarów. W 1979 roku świątynie zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
By zachować naturę świątyń, czyli fakt, że zbudowane zostały na zboczach skalnych, zbudowano sztuczne wzgórza, które otaczają świątynie. Zaistniała w związku z tym konieczność przesklepienia grot, w których pierwotnie znajdowały się świątynie, kopułami z żelbetu. Bez tego zabiegu stropy nad świątyniami nie utrzymałyby ciężaru przeniesionych zabytków.
Turystyka
Abu Simbel stanowi jeden z najistotniejszych zabytków Egiptu. Nie dociera tam jednak linia kolejowa Kair – Asuan, tak więc można się tam dostać albo samolotem, albo samochodem, w konwoju wyruszającym w nocy z Asuanu i docierającym na miejsce rano.
Przypisy
Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Egipcie
Stanowiska archeologiczne w Egipcie
Świątynie starożytnego Egiptu |
187553 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gloria | Gloria | Gloria (z łac.) – rel. poet. chwała:
Gloria in excelsis Deo (z łac. Chwała na wysokości Bogu) – początek jednego ze śpiewów mszalnych
Gloria Patri (z łac. Chwała Ojcu) – tzw. westchnienie modlitewne
Gloria – imię żeńskie
gloria – zjawisko optyczne
gloria – tkanina
Film
Gloria – film z 1980 r.
Gloria – film z 1999 r.
Gloria − film z 2013 r.
Muzyka
„Gloria” – piosenka zespołu Them
„Gloria” – piosenka U2
Gloria – album zespołu Ziyo
Gloria – album Sama Smitha
gloria! – album Glorii Estefan
Nazwy własne
Gloria – kino w Bytomiu
Gloria – chorwacki tygodnik
Gloria – szczyt górski w Wenezueli
Gloria – trylobit
Gloria Bistriţa – rumuński klub piłkarski
Gloria Buzău – rumuński klub piłkarski
Zobacz też
Gloria Victis |
4963895 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Co%C8%99deni | Coșdeni | Coșdeni – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 585 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
150 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abu%20Kir | Abu Kir | Abu Kir, Abū Qīr, starożytny Canopus – wieś położona w północno-wschodnim Egipcie, nad zatoką Abu Kir, na wybrzeżu Morza Śródziemnego w muhafazie Aleksandria.
1 sierpnia 1798 flota brytyjska pod dowództwem admirała Horatio Nelsona w sile 14 okrętów, 8 tysięcy załogi oraz 1012 armat, rozbiła pod Abu Kir flotę francuską wiozącą do Egiptu francuski korpus ekspedycyjny Napoleona Bonaparte, która zakotwiczona była u wybrzeży Egiptu, a większość 30-tysięcznej armii przebywała w tym czasie na brzegu. W jej wyniku Wielka Brytania uzyskała swobodę działania na Morzu Śródziemnym a Napoleon wraz z armią pozostał w Egipcie. Po tej bitwie Turcja wypowiedziała Francji wojnę i w 1799 Napoleon Bonaparte pokonał tu turecki desant w sile 16 tysięcy żołnierzy.
W 1801 Abu Kir został zdobyty przez Anglików (18-tysięczny korpus brytyjski R. Abercromby’ego), co położyło kres francuskiej okupacji.
Wieś jest dzielnicą dzisiejszej Aleksandrii.
Bibliografia
Mały słownik kultury świata arabskiego, Wiedza Powszechna, W-wa, 1971
Aleksandria |
4963896 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Hidi%C8%99 | Hidiș | Hidiș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 344 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963897 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lacu%20S%C4%83rat%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Lacu Sărat (okręg Bihor) | Lacu Sărat – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 57 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
187555 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat%20przyrody%20Wietrznia%20im.%20Zbigniewa%20Rubinowskiego | Rezerwat przyrody Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego | Rezerwat przyrody Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego – rezerwat przyrody nieożywionej na terenie dawnego kamieniołomu Wietrznia w Kielcach, w województwie świętokrzyskim. Obejmuje wzniesienia Wietrzni (312 m n.p.m.) i sąsiedniego Międzygórza będących przedłużeniem ciągnącego się przez Kielce Pasma Kadzielniańskiego. Zbudowane są z wapienno-dolomitowych skał należących do górnego dewonu. W skład rezerwatu wchodzą trzy połączone ze sobą kamieniołomy wielopoziomowe (Wietrznia, Międzygórz, Międzygórz Wschodni) powstałe w wyniku eksploatacji złoża w latach 1893–1974. Całkowita długość wyrobiska wynosi około 900 m.
Na terenie rezerwatu znajdują się cenne odsłonięcia geologiczne:
zjawiska i procesy tektoniczne
mineralizacja żyłowa (ołowiowo-barytowo-kalcytowa)
kras podziemny i powierzchniowy (kotły, misy, żłobki, leje, szczeliny, kominy, jaskinie, m.in. Jaskinia na Wietrzni)
fauna kopalna (koralowce czteropromienne, gąbki krzemionkowe, stromatoporoidy, denkowce, ramienionogi, małżoraczki, liliowce, konodonty, ryby kopalne (ponad 30 taksonów))
Przez rezerwat przechodzi zielony szlak spacerowy prowadzący z ulicy Zamkowej na Bukówkę.
Rezerwat wchodzi w skład Geoparku Kielce. W jego granicach zlokalizowane jest Centrum Geoedukacji.
Nazwa rezerwatu upamiętnia Zbigniewa Rubinowskiego – geologa, zasłużonego badacza Gór Świętokrzyskich.
Dane szczegółowe
Powierzchnia: 17,59 ha
Rok utworzenia: 1999
Dokument powołujący: Rozporz. Woj. Święt. 45/1999 z 4.11.1999; Dz. Urz. 75/1999, poz. 1078
Numer ewidencyjny WKP: 066
Charakter rezerwatu: częściowy
Przedmiot ochrony: resztki wzgórza w Paśmie Kadzielniańskim z wyrobiskiem wapieni dewońskich
Inne formy ochrony przyrody
Rezerwat leży w granicach Kieleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W niewielkiej odległości od rezerwatu w kierunku północnym znajduje się oczko wodne, powstałe w miejscu dawnego wyrobiska kamieniołomu; jest ono chronione jako użytek ekologiczny.
Przypisy
Nieczynne kamieniołomy w województwie świętokrzyskim
Rezerwaty przyrody w Kielcach |
151 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abu%20Bakr | Abu Bakr | Abu Bakr (, właściwie Abd Allah Ibn Usman Abu Kuhafa; ur. 573 w Mekce, zm. 23 sierpnia 634 w Medynie) – pierwszy kalif, panujący w latach 632–634.
Abu Bakr to kunja, przydomek, oznaczający „ojca małego wielbłądziątka” albo według niektórych późniejszych muzułmańskich tradycji „ojca dziewicy” (to jest A’iszy), pod którym do historii przeszedł Abd Allah Ibn Usman Abu Kuhafa.
Życiorys
Abu Bakr urodził się w roku 573 w Mekce w plemieniu Kurajszytów. O jego życiu przed nawróceniem się na islam właściwie nic pewnego nie wiadomo, chociaż muzułmańska tradycja twierdzi, że był zamożnym kupcem, co zdają się potwierdzać późniejsze wydarzenia, podczas których miał wielokrotnie wspierać materialnie ubogą gminę muzułmańską podczas pierwszego okresu jej istnienia. Był jednym z pierwszych nawróconych na islam, według niektórych tradycji trzecią osobą po żonie proroka Chadidży i Alim, chociaż większość z nich umieszcza go mniej zaszczytnie wśród kilkunastu pierwszych nawróconych, a jedna z nich powiada nawet: „Było przed nim ponad pięćdziesięciu” aby zaraz dodać: „ale on był najznakomitszy”. Stało się to około roku 610. Jego majątek, pozwalający mu np. wykupywać nawróconych na islam niewolników, oraz osobisty autorytet i charyzma, były znaczącym wsparciem w misji Mahometa. Pozycję Abu Bakra jako najbliższego obok Alego towarzysza Proroka wzmocniło w dodatku małżeństwo Mahometa z jego córką, A’iszą, która miała się stać jego ulubioną żoną. O znaczeniu Abu Bakra świadczy choćby fakt powierzenia mu przez Mahometa zadania wygłoszenia chutby podczas hadżdżu w 631 roku.
Po śmierci Mahometa, Abu Bakr miał wypowiedzieć wobec zdezorientowanego tłumu słynne słowa:
Miejscowi Medyńczycy zebrali się wtedy, żeby wybrać nowego przywódcę, na wieść o czym przyłączyli się do nich szybko najbliżsi towarzysze proroka i inni Kurajszyci. Dzięki temu udało się wybrać jednego przywódcę dla Mekki i Medyny, a został nim właśnie Abu Bakr. Był on tytułowany następcą wysłannika Boga (arab. chalifat rasul Allah), i tym samym zapoczątkował kalifat. Po odebraniu przysięgi od gminy medyńskiej Abu Bakr wygłosił chutbę następującej treści:
Początkowo wierność Abu Bakrowi przysięgły jedynie Mekka, Medyna i At-Ta’if, większość zaś pozostałych podbitych przez Mahometa Arabów otwarcie nie uznawało go, twierdząc, że winni byli lojalność jedynie osobiście Prorokowi. Doszło do masowego odstępstwa od świeżo przyjętego islamu, a część wodzów plemiennych ogłosiła się prorokami – najbardziej znaczącym z nich był Musajlima działający w centralnej Arabii. Abu Bakrowi, głównie dzięki militarnemu geniuszowi Chalida ibn al-Walida oraz braku współdziałania pomiędzy buntownikami, do marca 633 roku udało się jednak zjednoczyć na powrót Arabów pod swoją władzą. Zgodnie z tradycją walki były krwawe i zacięte – po decydującej bitwie z Musajlimą Umar ibn al-Chattab miał zwrócić kalifowi uwagę na konieczność spisania Koranu, ponieważ zginęło w niej bardzo wielu z tych, którzy słyszeli wypowiedzi Mahometa. Zadanie to Abu Bakr powierzył Zajdowi Ibn Sabicie, który spisywał wypowiedzi Proroka już za jego życia. W ten sposób powstała pierwsza wersja Koranu, po śmierci Abu Bakra przekazana Umarowi.
Po ponownym zjednoczeniu Arabii Abu Bakr rozpoczął inwazję na terytorium Sasanidzkiej Persji i Bizancjum, całkowicie wyczerpanych toczoną przez siebie w latach 602–628 wojną. Jeszcze w roku 633, współdziałając z miejscowym arabskim plemieniem Banu Szajban Chalid zdobył Al-Hirę na terytorium perskim i coraz głębiej penetrował terytorium Mezopotamii, niszcząc szereg perskich oddziałów. Jednak główne siły arabskie zarówno w roku 633, jak i 634 zostały skierowane przeciwko Cesarstwu. W roku 634 miejscowa armia bizantyjska została pokonana pod Adżnadajn, i Arabowie przystąpili do oblegania Damaszku. Abu Bakr nie doczekał jednak końca oblężenia, zmarł bowiem 23 sierpnia 634 roku.
W tradycji islamu jest on uznawany za jednego z czterech kalifów prawowiernych, a w tradycji sunnickiej jest przedstawiany jako wzór władcy idealnego, obok swojego następcy Umara. Inaczej na tę kwestię zapatrują się szyici, według których bezprawnie zagarnął on kalifat należny Alemu. Według nich Arabowie zbuntowali się przeciwko władzy Abu Bakra ponieważ wiedzieli, że działa on w niezgodzie z wolą Proroka.
Przypisy
Bibliografia
Janusz Danecki Podstawowe wiadomości o islamie. Tom I, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, Warszawa 1998, .
Janusz Danecki Podstawowe wiadomości o islamie. Tom II, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, Warszawa 1998, .
Jerzy Hauziński Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków, 1993, .
Bogdan Składanek Historia Persji. Tom I, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, Warszawa 2004, .
Kalifowie prawowierni
Urodzeni w 573
Zmarli w 634
Ludzie urodzeni w Mekce |
4963898 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pavel%20Eisner | Pavel Eisner | Pavel Eisner (Paul Eisner, Jan Ort; ur. 16 stycznia 1889 w Pradze, zm. 8 lipca 1958 tamże) – czeski literaturoznawca, językoznawca i pisarz. Tworzył przekłady z szeregu języków (niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego, włoskiego, angielskiego, rosyjskiego, serbsko-chorwackiego, węgierskiego, norweskiego oraz języków orientalnych).
W latach 1911–1916 studiował germanistykę, slawistykę i romanistykę na Uniwersytecie Niemieckim w Pradze; tytuł PhDr. uzyskał w 1918 roku na podstawie pracy Lessing, Goethe und Schiller in tschechischen Übersetzungen.
Przedmiotem bogatej pracy tłumaczeniowej Eisnera była literatura niemiecka od końca XVIII wieku do współczesności; zapoznał czeskich czytelników z twórczością głównych przedstawicieli praskiej literatury niemieckojęzycznej (Franz Kafka, Max Brod, Egon Erwin Kisch, Franz Werfel). Tworzył także tłumaczenia z czeskiego na niemiecki, m.in. przekłady wierszy Jaroslava Vrchlického, Antonína Sovy i Otokara Březiny.
Przypisy
Czescy językoznawcy
Czescy literaturoznawcy
Czescy tłumacze
Czescy poeci
Czescy krytycy literaccy
Tłumacze literatury angielskojęzycznej
Tłumacze literatury francuskojęzycznej
Tłumacze literatury hiszpańskojęzycznej
Tłumacze literatury rosyjskojęzycznej
Absolwenci Uniwersytetu Karola
Urodzeni w 1889
Zmarli w 1958
Ludzie urodzeni w Pradze |
4963899 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sitani | Sitani | Sitani – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 492 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963902 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Spinu%C8%99%20de%20Pomezeu | Spinuș de Pomezeu | Spinuș de Pomezeu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 236 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963903 | https://pl.wikipedia.org/wiki/V%C4%83lani%20de%20Pomezeu | Vălani de Pomezeu | Vălani de Pomezeu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Pomezeu. W 2011 roku liczyła 609 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963904 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jurkowszczyzna%20%28rejon%20dokszycki%29 | Jurkowszczyzna (rejon dokszycki) | Jurkowszczyzna (; ) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Historia
W czasach zaborów wieś leżała w gminie Pariafianów, w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały tu 83 osoby, 56 było wyznania rzymskokatolickiego, a 27 prawosławnego. Jednocześnie 62 mieszkańców zadeklarowało polską, a 21 białoruską przynależność narodową. Było tu 14 budynków mieszkalnych. W 1931 w 13 domach zamieszkiwały 73 osoby.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wsie w rejonie dokszyckim |
152 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Absynt | Absynt | Absynt – wysokoprocentowy napój alkoholowy otrzymywany w procesie ekstrakcji kwiatów i liści piołunu (Artemisia absinthium), anyżu i kopru włoskiego oraz mniejszych ilości innych ziół. Absynt zaliczany jest do wódek smakowych. Zdarza się, że jest błędnie klasyfikowany jako rodzaj nalewki.
Ponieważ absynt jest zazwyczaj zielony (naturalnie lub z powodu dodanego barwnika), a także ze względu na jego właściwości psychoaktywne (związane z zawartym w nim tujonem), nazywany jest potocznie Zieloną Wróżką (fr. Fée Verte, ang. Green Fairy). Z powodu wysokiej zawartości alkoholu i znacznego stężenia olejków eterycznych powstało wiele sposobów spożywania tego trunku. Pijący absynt dodają trzy do pięciu części lodowatej wody do jednej części alkoholu, co powoduje jego mętnienie. Woda używana jest również do rozpuszczania cukru dodawanego w celu zmniejszenia goryczy. Wszystkie te przygotowania są uważane za istotną część doświadczenia wynikającego ze spożywania absyntu, do tego stopnia, że zostały one zrytualizowane oraz uzupełnione specjalnymi ażurowymi łyżeczkami i innymi akcesoriami. Smak absyntu jest podobny do smaku innych alkoholi z zawartością anyżu z wyraźnie odznaczającą się goryczą, przełamywaną przez dodawanie różnych ziół.
Pierwsza receptura została opracowana w XVIII wieku w Val de Travers w obecnym szwajcarskim kantonie Neuchâtel. Początkowo stosowany był jako leczniczy eliksir na wszelkie dolegliwości, zwłaszcza przeciwbólowo. Jednak znacznie większą popularność absynt zdobył na przełomie XIX i XX wieku we Francji, zwłaszcza pośród paryskiej bohemy artystycznej, dzięki której romantyczne skojarzenia z tym alkoholem trwają w kulturze masowej do dziś. U szczytu swojej popularności trunek został opisany jako niebezpieczny, silnie uzależniający narkotyk. Zawarty w piołunie tujon został oskarżony o większość szkodliwych skutków spożywania tego alkoholu. Do roku 1915 zakazano wytwarzania i sprzedaży w większości państw europejskich i w Stanach Zjednoczonych. Żadne jednak dowody nie wskazują na to, żeby absynt był bardziej niebezpieczny, czy w większym stopniu psychoaktywny, niż inne alkohole. Wznowienie produkcji nastąpiło na początku lat 90. XX wieku, kiedy państwa należące do Unii Europejskiej zaczęły stopniowo zezwalać na produkcję i sprzedaż trunku.
Współcześnie wiadomo, że absynt nie powoduje halucynacji. Powszechnie przyjmuje się, że doniesienia o halucynogennych efektach wynikających z konsumpcji absyntu wynikały z trujących substancji dodawanych do tańszych wersji trunku w XIX wieku, takich jak olejek piołunowy, zanieczyszczony alkohol (prawdopodobnie metanol) oraz trujące substancje barwiące - przede wszystkim (wśród innych zielonych soli miedzi) octan miedzi i trichlorek antymonu (ten ostatni był używany do podrabiania efektu uzo).
Etymologia nazwy
Polskie słowo absynt pochodzi od francuskiego absinthe, oznaczającego napój alkoholowy lub roślinę – piołun Artemisia absinthium i Artemisia pontica. Absinthe wywodzi się z łacińskiego absinthium, które jest z kolei zmienioną formą greckiego αψινθιον (apsinthion). Oznaczać ono mogło niezdatny do picia. Jego znaczenie można próbować też wywieść od perskiego spand, oznaczającego najprawdopodobniej rutę stepową, roślinę znaną również ze swojej goryczy. Była ona często spalana w ofierze, co miało zapewnić ofiarodawcy ochronę ze strony bóstwa. Sugerować to może pochodzenie wyrazu od praindoeuropejskiego słowa *spend, oznaczającego złożenie ofiary lub spełnienie rytuału. Nie jest jednak pewne, czy termin został zapożyczony do greki z języka perskiego, czy od jakiegoś wspólnego języka, występującego wcześniej<ref</ref>.
Historia
Początki
Pierwsze dowody na destylację alkoholu zawierającego piołun, anyż i fenkuł włoski pochodzą z końca XVIII wieku; niewykluczone jednak jest, że miało to miejsce wcześniej. Według najczęściej spotykanej historii jego powstania absynt został po raz pierwszy wytworzony około 1792 roku (dokładna data nie jest znana) przez francuskiego lekarza, Pierre'a Ordinaire'a, mieszkającego w Couvet w Szwajcarii. Był on początkowo używany jako lek na wszelkie schorzenia i szybko zyskiwał na popularności. Recepturę odkupił Francuz major Daniel-Henri Dubied i, wraz ze swoim synem Marcelinem i szwagrem Henrym-Louisem Pernodem, założył w roku 1797 w Couvet Dubied Père et Fils, pierwszą przemysłową destylarnię absyntu na świecie. W 1805 roku została założona, w Pontarlier we Francji, druga wytwórnia, pod nazwą Maison Pernod Fils.
Popularność absyntu zaczęła wzrastać od lat 40. XIX wieku, kiedy armia francuska w Algierii zaczęła stosować go jako środek przeciwgorączkowy. Powracający do domów żołnierze rozpropagowali trunek, który szybko stał się popularny w różnego rodzaju lokalach. Szczególnie znany stał się w kręgach paryskiej burżuazji i bohemy artystycznej – do tego stopnia, że nazywany był nawet zieloną godziną. Od 1875 do 1913 roku spożycie nalewki piołunowej na jednego mieszkańca wzrosło we Francji piętnastokrotnie. Na przełomie XIX i XX wieku we Francji spożywano około 30, a wkrótce blisko 40 milionów litrów Zielonej Wróżki rocznie. Moda na trunek rozprzestrzeniła się po całej Europie, zdobywając popularność zwłaszcza na czeskich terenach monarchii austro-węgierskiej, dokąd przywieziony został przez lokalnych artystów.
Wprowadzenie zakazu
W końcu XIX wieku dramatycznie spadły zbiory winogron z powodu ataków filoksery wińca na plantacje, co spowodowało wzrost cen wina i zrównanie ich z ceną likierów. Poskutkowało to wzrostem spożycia różnego rodzaju alkoholi wysokoprocentowych. W początkach XX wieku zaczęły krążyć różne historie o rzekomym szkodliwym oddziaływaniu tych ostatnich, a zwłaszcza absyntu, zawierającego piołun, uznawany za roślinę halucynogenną. Łączono go z licznymi zbrodniami, szczególnie morderstwami, popełnianymi pod wpływem trunku. Opowieści te były podsycane przez ruch abstynencki i stowarzyszenia winiarzy.
Pierwszy zakaz produkcji i handlu tym alkoholem wprowadzono w Wolnym Kongu już w 1898 roku. W 1905 roku, jako pierwsze europejskie państwo, podobne restrykcje wprowadziła ojczyzna absyntu – Szwajcaria– która zakaz ten wpisała nawet w 1907 roku do swojej konstytucji. Delegalizacja szybko objęła wiele krajów Starego Kontynentu i Stany Zjednoczone (1912), w 1915 roku obejmując też Francję. Pernod przeniósł produkcję alkoholu do Hiszpanii, gdzie nadal była ona legalna – jednak z powodu braku rynków zbytu szybko zmuszony był zakończyć produkcję. Trunek wytwarzano w małych destylarniach, głównie w Czechach. Jego popularność stopniowo malała.
Reaktywacja
W latach 90. XX wieku na zlecenie brytyjskiego importera napojów alkoholowych czeska destylarnia rozpoczęła produkcję absyntu na większą skalę. Było to możliwe, gdyż zarówno w Czechach, jak i Wielkiej Brytanii nigdy nie zakazano prawnie produkcji ani handlu tym alkoholem. Zainicjowało to odrodzenie popularności trunku.
Przepisy we Francji zostały zmienione w 1988 roku, kiedy uchwalono prawo stanowiące, że zakazana jest produkcja i handel alkoholami niespełniającymi norm Unii Europejskiej dotyczących maksymalnej dopuszczalnej zawartości tujonu, jak również tych nazywanych absyntem. Nastąpiło szybkie odrodzenie francuskich tradycji związanych z trunkiem, który w tym kraju oficjalnie nazywa się teraz spiritueux à base de plantes d'absinthe (wódka na bazie piołunu).
W Konfederacji Szwajcarskiej konstytucyjny zakaz dotyczący tego trunku został uchylony w 2000 roku, jednak zakaz taki wpisano do zwykłej ustawy. Absynt stał się w swojej ojczyźnie ponownie legalnym alkoholem 1 marca 2005, po uchyleniu odnośnych przepisów. Obecnie prawo w tym kraju zezwala na jego produkcję i handel nim.
Obecnie produkcja i sprzedaż absyntu jest dozwolona niemal w każdym kraju, gdzie alkohol jest legalny. Wyjątkiem pozostają Stany Zjednoczone, jednak nie zakazano posiadania i spożywania absyntu. Pomimo zakazu funkcjonują tam jednak niewielkie destylarnie. Absynt jest całkowicie zakazany w Nowej Zelandii i Vanuatu.
Sposób wytwarzania
Anyż, koper włoski i piołun, nazywane też świętą trójcą, to trzy główne zioła, używane do produkcji absyntu.
W zależności od rodzaju receptury i kraju, w którym alkohol ten jest wytwarzany, używa się też takich roślin jak: anyż gwiazdkowy, hyzop, melisa lekarska, wiązówka błotna, pokrzywa, skórka cytrynowa, korzenie dzięgielu, liście tataraku lub dyptamu, kolendra siewna, przetacznik, jałowiec, muszkatołowiec korzenny i wielu rodzajów górskich ziół.
Poprzez prostą macerację piołunu w alkoholu otrzymuje się bardzo gorzki napój, z powodu obecności rozpuszczalnego w wodzie olejku piołunowego, jednej z najbardziej gorzkich substancji występujących w przyrodzie. Oryginalne przepisy pomiędzy dwoma procesami maceracji wymagają przeprowadzenia destylacji. W jej rezultacie uzyskuje się bezbarwny destylat o około 82% zawartości alkoholu. Absynt w takiej postaci nazywany jest Blanche lub la Bleue. To ostatnie wyrażenie było używane też jako nazwa produkowanego nielegalnie w trakcie obowiązywania zakazu, a następnie przemycanego do Francji, szwajcarskiego absyntu. Trunek można pozostawić w bezbarwnej postaci lub nadać mu powszechnie znany zielony kolor. Można to zrobić sztucznie, poprzez dodanie odpowiedniego barwnika albo metodą naturalną, podczas kolejnej maceracji. Uzyskany wcześniej płyn zabarwia się chlorofilem, poprzez dodanie do niego różnych ziół, a zwłaszcza piołunu, hyzopu lekarskiego i melisy. Absynt o kolorze oliwkowym, powstały w trakcie tego procesu, nazywany jest verte. Czasem nadaje się temu alkoholowi barwę czerwoną, poprzez użycie we wspomnianym wyżej procesie kwiatów ketmii i innych kwiatów, bądź ziół o czerwonej barwie. Tak uzyskany absynt nazywany jest rouge. Teoretycznie możliwe jest uzyskanie każdego koloru, poprzez dodanie odpowiednich roślin, jednak tylko verte i rouge uznawane są za wyprodukowane tradycyjnymi metodami. Do otrzymanego w ten sposób trunku, dodaje się wody, w celu uzyskania pożądanej zawartości alkoholu. Po wystawieniu na działanie światła, chlorofil rozpada się, zmieniając kolor alkoholu z oliwkowego na szmaragdowy, żółto-zielony, poprzez bursztynowy, aż do brązowego.
Różne rodzaje absyntu, wytwarzane w sposób nietradycyjny, powstają poprzez zmieszanie na zimno ziół, esencji i olejków z alkoholem, z pominięciem procesu destylacji. Powstałe w ten sposób oleiste absynty niekoniecznie są złe, pomimo iż generalnie uważane są za gorsze niż tradycyjnie przedestylowane rodzaje tego alkoholu. Dodatkowo, w znakomitej większości, pozostawiają w ustach gorzki posmak.
Większość objętości butelki tego likieru stanowi czysty alkohol, którego zawartość procentowa jest niezwykle wysoka i może się wahać pomiędzy 45% a 89,9%, chociaż nie ma żadnych dowodów, żeby absynt wytwarzany na masową skalę kiedykolwiek przekroczył 74%. Z powodu wysokiej zawartości alkoholu i niskiej rozpuszczalności wielu składników, napój ten zazwyczaj nie jest spożywany w postaci czystej, to znaczy bezpośrednio po przelaniu do kieliszka, lecz po skomplikowanych przygotowaniach, które przez lata stały się rytuałem.
Uregulowania prawne
Współcześnie większość państw na świecie nie ma prawnej definicji absyntu, określającej jego skład, czy sposób produkcji. Sprawia to, że producenci mogą oznaczać produkty napisem absynt, absinthe lub absinth, niezależnie od tego, czy wypełniają one tradycyjne definicje. Ponieważ wiele państw nigdy nie wprowadziło zakazu dotyczącego tego alkoholu, nie wszystkie kraje mają uregulowania dopuszczające jego produkcję i sprzedaż.
Unia Europejska
Dyrektywa Unii Europejskiej dopuszcza maksymalny poziom tujonu na 10 mg/kg w napojach alkoholowych powyżej 25% zawartości alkoholu i na 35 mg/kg w alkoholach spełniających normy dla gorzkich wódek. Kraje członkowskie mogą regulować produkcję i sprzedaż trunku w zakresie dyrektywy, o ile same nie ustanowią innego prawa. Polska przyjęła dyrektywę bez zmian i zastrzeżeń w 2006 roku.
Francja
W uzupełnieniu dyrektywy unijnej Francja przyjęła swoistą regulację. Produkty nazywające się wprost absinthe nie mogą być w tym państwie sprzedawane, mogą być jednak produkowane na eksport. Zakaz sprzedaży jest powszechnie obchodzony poprzez nazywanie absyntu spiritueux à base de plantes d'absinthe (wódka na bazie piołunu, piołunówka). Francja ustaliła również maksymalną zawartość fenchonu, związku chemicznego występującego w koprze włoskim na 5 mg/l. Spowodowało to, że wiele marek szwajcarskich absyntów zostało uznane we Francji za nielegalne.
Australia
Podobnie jak w Unii Europejskiej, gorzkie wódki mogą w tym kraju zawierać 35 mg/kg tujonu, natomiast inne napoje alkoholowe maksymalnie 10 mg/kg, tutaj jednak bez ograniczeń dotyczących zawartości procentowej alkoholu. W Australii import i sprzedaż absyntu wymaga specjalnych zezwoleń, jednak jest on dostępny w wielu wyspecjalizowanych sklepach. Pozostaje nierozstrzygnięte, czy dopuszczalny jest przewóz tego alkoholu na użytek prywatny.
Szwajcaria
W Szwajcarii sprzedaż i produkcja absyntu była zakazana od 1910 do 2005 roku. Zakaz został oficjalnie zniesiony 1 marca 2005 roku. Żeby dana marka mogła być dopuszczona do sprzedaży, alkohol musi być destylowany i pozbawiony koloru, o ile nie jest to kolor naturalny, uzyskiwany w wyniku produkcji.
Kanada
W Kanadzie ustawodawstwo antyalkoholowe leży w gestii rządów lokalnych. Prowincja Kolumbia Brytyjska zezwala na sprzedaż absyntu bez regulacji dotyczącej maksymalnej zawartości tujonu w alkoholu. Prowincje Alberta, Ontario i Nowa Szkocja ustaliły maksymalną zawartość tujonu na 10 mg w kilogramie alkoholu, Québec natomiast ustalił tę wartość na 15 mg/kg. W pozostałych prowincjach sprzedaż absyntu zawierającego tujon jest zakazana. Na sprzedaż danego rodzaju absyntu udzielane są zezwolenia przez specjalne komisje. Obecnie marki absyntów posiadające zezwolenia to: Hill's Absinth, Czech Absinth s.r.o., Elie-Arnaud Denoix, Pernod, Absente, Versinthe oraz La Fée Absinthe. Tak jak każdy alkohol w Kanadzie, absynt może być sprowadzany jedynie przez odpowiednie agencje rządowe, import indywidualny jest zakazany.
Produkcja tego trunku również regulowana jest przez rządy lokalne. Jedynym producentem, który posiada odpowiednie zezwolenia, jest Okanagan Spirits, mający siedzibę w Vernon w prowincji Kolumbia Brytyjska. Destyluje ona absynt sposobami przypominającymi te stosowane we Francji i Szwajcarii. Produkowana przez to przedsiębiorstwo marka Taboo została dopuszczona do sprzedaży w Kolumbii Brytyjskiej, Ontario i Albercie.
Stany Zjednoczone
Według opinii Biura Celnego i Ochrony Granic Stanów Zjednoczonych (ang.US Customs and Border Protection), będącego częścią Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego Stanów Zjednoczonych: Import absyntów i innych napojów alkoholowych zawierających piołun jest zakazany. Z kolei regulacje amerykańskiej Agencji Żywności i Leków zezwalają na użycie piołunu w pożywieniu i napojach – jednak te, które zawierają piołun, biały cedr, mąklę tarniową, wrotycz pospolity lub krwawnik pospolity, nie mogą zawierać nawet śladowych ilości tujonu. Pozostałe rośliny zawierające tujon nie są objęte takimi restrykcjami. Przykładowo szałwia i olejek szałwiowy, mogące zawierać do 50% tujonu są dopuszczone do obrotu i umieszczone na liście Agencji jako uznane za bezpieczne.
Przeważający pogląd interpretacyjny regulacji prawnych Stanów Zjednoczonych pośród prawników i znawców tematu mówi, że najprawdopodobniej zgodny z prawem jest zakup absyntu na terytorium Stanów Zjednoczonych, jednak tylko do własnego użytku. Według Biura Podatków i Handlu Alkoholem i Tytoniem (ang. Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau) sprzedaż produktów przeznaczonych do konsumpcji zawierających tujon, otrzymany z różnych gatunków piołunu, jest zabroniona. Z kolei według Administracji Legalnego Obrotu Lekarstw sprzedaż taka jest dozwolona. Regulacje celne wprost zabraniają importu absyntów. Jest on jednak rzadko zatrzymywany podczas kontroli granicznej, a na terytorium Stanów Zjednoczonych może być zatrzymany tylko na podstawie nakazu sądowego. Pseudoabsynt pod nazwą Absente, wytwarzany z bylicy bożego drzewka zamiast z bylicy piołunu, jest legalnie sprzedawany w Stanach Zjednoczonych. Nie zawiera on tujonu. Było to pierwsze pozwolenie w historii Stanów Zjednoczonych na sprzedaż alkoholu z napisem absinthe na opakowaniu (Absinthe Refined). Biuro Podatków i Handlu Alkoholem i Tytoniem Stanów Zjednoczonych klasyfikuje ten alkohol jako likier.
W 2007 prawa zakazujące sprzedaży i produkcji absyntu zostały złagodzone. Dopuszczono wtedy kilka marek do legalnej sprzedaży. Każdy z dopuszczonych absyntów musi przejść badania metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas. Biuro Podatków i Handlu Alkoholem i Tytoniem dopuszcza produkt do obrotu i stwierdza, że jest pozbawiony tujonu, kiedy testy wykażą zawartość tej substancji mniejszą niż 10 mg/kg. Rozpoczęto produkcję absyntu na niewielką skalę.
Zobacz też
piołunówka
Przypisy
Napoje alkoholowe
Psychodeliki |
187556 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Olimpiada%20Letnia%201906 | Olimpiada Letnia 1906 | Olimpiada Letnia 1906 – zawody międzynarodowe rozegrane dla uświetnienia 10-lecia nowożytnych igrzysk olimpijskich. Ze względu na swoją nazwę czasami mylona z igrzyskami olimpijskimi, jednak jako zwykłe zawody międzynarodowe, nie jest wliczana ona ani do numeracji igrzysk olimpijskich (znajduje się pomiędzy III Igrzyskami Olimpijskimi z 1904 a IV Igrzyskami Olimpijskimi z 1908), ani medale z tych zawodów nie liczą się do klasyfikacji medalowej igrzysk.
Tło
Po zakończeniu II i III igrzysk olimpijskich ery nowożytnej, nastroje w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim były pesymistyczne. Zarówno igrzyska w Paryżu w 1900, jak i igrzyska w Saint Louis w 1904 okazały się organizacyjnie nieudane. Rzym, któremu MKOl powierzył organizację kolejnych igrzysk w roku 1908, nie był przygotowany ekonomicznie do organizacji tak dużej imprezy. Po erupcji Wezuwiusza w 1906 Włosi zrzekli się organizacji igrzysk (na rzecz Londynu). Pierre de Coubertin, twórca idei odnowienia nowożytnych igrzysk, rozważał również możliwość organizacji igrzysk olimpijskich wyłącznie w Atenach (pomysł ten ostatecznie upadł). Grecy wysunęli propozycje organizacji „między-igrzysk” w Atenach, które miałyby się odbywać w 1906, a kolejno w 1910, 1914, 1918 itd. Pomysł został pozytywnie rozpatrzony, jednak po pierwszej tego typu imprezie w 1906, kolejne już się nie odbyły. Przyczynami były głównie wybuchające tam konflikty wojenne i problemy ekonomiczne Grecji.
Państwa uczestniczące
Wyniki zawodów
Klasyfikacja medalowa
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Artykuł dotyczący przygotowań do Olimpiady Letniej 1906 w Atenach, library.la84.org, [dostęp: 2017-5-02]. |
4963905 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Emilia%20Sanecka | Emilia Sanecka | Emilia Sanecka – polska wokalistka disco polo i folk, liderka zespołu muzycznego Daj To Głośniej i projektu Emila.
Zyskała ogólnopolską popularność po premierze hitu Mama ostrzegała w 2019 roku, który liczy obecnie ponad 150 milionów odsłon w serwisie YouTube.
Jest siostrą Anny Saneckiej-Michalskiej – radnej PiS w Sejmiku Województwa Dolnośląskiego.
Przypisy
Urodzeni w 1984
Ludzie urodzeni w Sycowie
Polskie wokalistki folkowe
Wokalistki disco polo |
4963910 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Martin%20Pro%C5%A1ek | Martin Prošek | Martin Prošek (ur. 25 marca 1979 w Cieplicach) – czeski językoznawca, bohemista.
Studiował języki czeski i angielski na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilźnie. Następnie kształcił się w zakresie filologii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola, gdzie uzyskał doktorat.
Dawniej pracował jako adiunkt na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Zachodnioczeskiego. W 2003 roku został zatrudniony jako pracownik naukowy w Instytucie Języka Czeskiego Akademii Nauk Republiki Czeskiej. Przyczynił się m.in. do opracowania aplikacji Internetová jazyková příručka.
3 października 2016 r. został powołany na stanowisko dyrektora Instytutu Języka Czeskiego.
Przypisy
Czescy językoznawcy
Czescy bohemiści
Absolwenci Uniwersytetu Karola
Urodzeni w 1979
Ludzie urodzeni w Cieplicach (Czechy) |
4963911 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pope%C8%99ti%20%28gmina%20w%20okr%C4%99gu%20Bihor%29 | Popești (gmina w okręgu Bihor) | Popești – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Bistra, Budoi, Cuzap, Popești, Varviz, Vărzari i Voivozi. W 2011 roku liczyła 7362 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4963914 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pope%C8%99ti%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Popești (okręg Bihor) | Popești – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 2508 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963916 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bistra%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Bistra (okręg Bihor) | Bistra – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 561 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963918 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Budoi | Budoi | Budoi() – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 720 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963920 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Cuzap | Cuzap | Cuzap – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 1121 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963922 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Varviz | Varviz | Varviz – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 538 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
187558 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rawa%20Blues%20Festival | Rawa Blues Festival | Rawa Blues Festival – największy i jeden z najstarszych w Polsce, jeden z największych na świecie, festiwal muzyki bluesowej. Od początku organizowany w Katowicach w hali widowiskowo-sportowej – Spodek. Nazwa festiwalu pochodzi od katowickiej rzeki Rawy. Twórcą i organizatorem festiwalu jest Ireneusz Dudek – polski muzyk bluesowy.
Historia
Pierwsza edycja festiwalu odbyła się na przełomie kwietnia i maja 1981. Podczas I Ogólnopolskich Spotkań z Bluesem Rawa Blues, bo taką wtedy nosił nazwę ten festiwal, organizowano imprezy w śląskich klubach: Akant, Kwadraty, Medyk, Puls i Wahadło, a na scenie znaleźli się m.in. Elżbieta Mielczarek, Paweł Ostafil, Dżem i Easy Rider. Organizatorami festiwalu było Zrzeszenie Studentów Polskich, Śląski Jazz Club oraz Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Przez kolejne lata, również w stanie wojennym, na scenach pojawiali się wszyscy najważniejsi polscy wykonawcy bluesa.
Do 1991 lokalny festiwal bluesowej muzyki głównie krajowych zespołów. Od 1992 festiwal zyskał miano międzynarodowego dzięki staraniom twórcy festiwalu prezentując liczących się wykonawców zagranicznych. Koncerty w hali Spodka w 1992 roku zgromadziły około 10 000 słuchaczy, a od tego czasu na festiwalu regularnie można spotkać gwiazdy światowego bluesa.
Nagroda „Keeping the Blues Alive”
Rawa Blues Festival został laureatem nagrody „Keeping the Blues Alive 2012” przyznawanej przez amerykańską organizację Blues Foundation. Listę laureatów ogłoszono 1 listopada 2011, a statuetka została odebrana przez Ireneusza Dudka w Memphis 4 lutego 2012.
Formuła festiwalu
Tradycyjnie festiwal rozpoczyna się występami na tzw. „małej scenie” odbywającymi się w hallu Spodka. Ta część festiwalu ma charakter konkursowy i biorą w niej udział wykonawcy wyłonieni wcześniej przez Radę Artystyczną festiwalu w drodze rekrutacji. Konkurs na małej scenie prowadzony jest przez Marka Jakubowskiego. Po jego zakończeniu publiczność wybiera najlepszego spośród wykonawców. Nagrodą jest występ na „dużej scenie”, wśród gwiazd festiwalu. Koncert na głównej scenie prowadzony jest najczęściej przez Jana Chojnackiego, w przeszłości festiwal prowadził również Janusz Kosiński.
Podczas każdej edycji festiwalu na scenie pojawia się również jego twórca i organizator, Irek Dudek, który z tej okazji przygotowuje każdorazowo specjalny koncert, występując z różnymi muzykami. W ostatnich latach zagrał m.in. z gitarzystą Jamesem Blood Ulmerem (2013), z big-bandem (2012), a także zaprezentował materiał ze swoich płyt: solowej Dudek Bluesy (2010) i nagranej razem z grupą Shakin’ Dudi ...bo ładnym zawsze lżej... (2011).
Począwszy od 27. edycji festiwalu, równolegle do występów na dużej scenie, w hallu Spodka odbywają się imprezy określane ogólnym mianem „Tygla Kulturalnego”, w ramach których ma miejsce m.in. happening malarski i wystawa prac studentów katowickiej Akademii Sztuk Pięknych oraz „Kawiarenka poetycka”.
Również po zakończeniu koncertu w Spodku, na terenie Katowic odbywają się imprezy towarzyszące festiwalowi, takie jak jam sessions w klubach muzycznych, czy pokazy filmów o tematyce bluesowej przygotowane we współpracy z Ambasadą Stanów Zjednoczonych i Centrum Sztuki Filmowej.
Od 36 edycji Rawa Blues Festival trwa dwa dni – festiwal rozpoczyna koncert w sali NOSPR w Katowicach.
Edycje festiwalu
40. Rawa Blues Festival – 8 października 2022
Macy Gray, Chris Cain, Kris Barras Band, Mike Zito, Irek Dudek Big Band, Sławek Wierzcholski i Nocna Zmiana Bluesa, Magda Magic Piskorczyk, Free Blues Band, Familok, Lublin Street Band, Tony Big Mouth Pearson
39. Rawa Blues Festival – 11-12 października 2019
Rick Estrin & The Nightcats, Irek Dudek, Hannah Wicklund and the Steppin' Stones, James Blood Ulmer Memphis Blood Band & Vernon Reid, Victor Wainwright & The Train, The Daniel Castro Band, Lindsay Beaver
38. Rawa Blues Festival – 28-29 września 2018
Marcia Ball, Martin Harley & Daniel Kimbro, The Robert Cray Band, Dudek Big Band, Tinsley Ellis, Laura Cox Band, Wild Meg & The Mellow Cats, Cotton Wing, Makar & Children of the Corn, Kraków Street Band, Wicked Heads, Blackberry Brothers, Black Pin, Blues Drawers, Blueshift, Herkonen, KSW 4 BLUES, My z Delty, Teksasy
37. Rawa Blues Festival – 28-30 września 2017
Irek Dudek Big Band, Eden Brent, Marcus King Band, Sonny Landreth, Tim Woodson & The Heirs of Harmon, Kris Barras, Band, Sobo Blues Band, Grzegorz Kapołka Trio, Pola Chobot & Adam Baran, Wes Gałczyński & Power Train, Two Timer, Rockomotive, Blackberry Brothers, Hubert Szczęsny i Nie Strzelać do Pianisty, Adam Bartoś, Tandeta Blues Band, HoldBlues, Forsal
36. Rawa Blues Festival – 30 września-1 października 2016
Keb' Mo' & Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Corey Harris Solo, JJ Grey & Mofro, Shemekia Copeland, Albert Lee, Toronzo Cannon, Shakin' Dudi, Dżem, Krzysztof Głuch Oscillate, Janusz Hryniewicz, Joe Colombo feat. Kasia Skoczek, Cheap Tobacco, Hot Tamales, F*ck The People, Pokój Numer 3, Levi, Black Job, Black Bee, Blues Drawers, Elephant's Escape, Forsal, Jurajski Oddział Bluesowy
35. Rawa Blues Festival – 3 października 2015
Elvin Bishop, Bettye LaVette, Irek Dudek, Jarekus Singleton, Selwyn Birchwood, Sławek Wierzcholski & Nocna Zmiana, Boogie Boys, Romek Puchowski, Wielka Łódź, Blues Junkers, Wes Gałczyński & Power Train, Acustic, Droga Ewakuacyjna, Joanna Knitter Blues & Folk Connection, Manfredi & Johnson, Sex Machine Band
34. Rawa Blues Festival – 10 października 2014
Cotton Wing, Cree, Eric Bibb, Fingerstyle Bob & The Blues Society, Fox Street All Stars, Grzegorz Kapołka Trio, Instant Blues, Irek Dudek Symphonic Blues, Jaw Raw, Jerry's Fingers, Paweł Szymański, NOSPR w Katowicach, Robert Randolph & The Family Band, Shawn Holt And The Teardrops, SKL Blues, The Blind Boys Of Alabama, The Plants
33. Rawa Blues Festival – 5 października 2013
Keb’ Mo’ Band, Otis Taylor Band, James Blood Ulmer & Irek Dudek Duo, Heritage Blues Orchestra, Ruthie Foster, The Stone Foxes, The Jan Gałach Band, HooDoo Band, 2 Late, Marek Tymkoff Trio
32. Rawa Blues Festival – 6 października 2012
Tha Robert Cray Band, Eric Sardinas & The Big Motor, Irek Dudek Big Band, The Reverend Peyton's Big Damn Band, Davina & The Vagabonds, Roomful of Blues, Union of Blues, Dr. Blues & Soul Re Vision, Harmonijkowy Atak, Heron Band, Around The Blues
31. Rawa Blues Festival – 8 października 2011
Marcia Ball, C.J. Chenier & Red Hot Louisiana, Corey Harris, Lil' Ed Williams, Shakin’ Dudi, Johnny Coyote, Hilary Thavis, Romek Puchowski, The Moongang, Bartek Przytuła & Silesian Little Band, RawaBluesBand
30. Rawa Blues Festival – 10 października 2010
James Blood Ulmer & Vernon Reid, Nora Jean Bruso, Rick Estrin & The Nightcats with Charlie Baty, Shakin’ Dudi, Jazz Sphere, Zgredybillies, Why Ducky?, The Plants, The River, Break Maszyna, Przytuła & Kruk, Jaw Raw, St. James Hotel, Marek Makaron Trio feat. Minix, Bogdan Szweda & Easy Rider, Boogie Chilli
29. Rawa Blues Festival – 10 października 2009
Rod Piazza & The Mighty Flyers, Eric Sardinas, Eden Brent, Shakin’ Dudi, HooDoo Band, The Moongang, J.J. Band, Paweł Szymański, Grzegorz Kapołka, Karolina Cygonek, L.R.Phoenix and Mr. Mo’Hell z Finlandii, BandaBand, Śląskie Ministerstwo Blues’a, Przytuła & Kruk, Gosia Werbińska i Błażej Pawlina, Droga Ewakuacyjna, Old Wave, Southern Cross i Doktor Blues.
28. Rawa Blues Festival – 4 października 2008
Duża scena: Debbie Davies, Seth Walker, Samuel James, Shakin’ Dudi, The California Honeydrops, Schau Pau Acoustic Blues, 3 Ptaszki, Kulisz Trio, Marek „Makaron” Trio, Puste Biuro i Teksasy.
Mała scena: Band Bong! Blues, Blues Maszyna, Jazz Sphere, Jąkpa Blues Band, Joanna Pilarska, The Jet-Sons i Wielebny Blues Band.
27. Rawa Blues Festival – 6 października 2007
Janiva Magness, Asylum Street Spankers, Storm Warning, Big Fat Mama, Boogie Chilli, Clezmer's, Limbo, Sławomir Wierzcholski, Terraplane, Wojtek Klich (DS) oraz Clezmer's, Krakowska Grupa Bluesowa, Marek Motyka, Mizia & Mizia Blues Band, Puste Biuro, Zbig-Band i 2 Late (MS).
26. Rawa Blues Festival – 11 października 2006
Roy Rogers & The Delta Rhythm Kings, Nora Jean Bruso, Paul Geremia, Irek Dudek, Blues Doctors, Teenage Beat, Ości, Ścigani, Karolina Cygonek & ToMi Blues Kapela, Devil Blues, Teksasy, Styropian Blues, Pink Elephant, Mizia & Mizia Blues Band, Easy Street i Adam Coolish & Michał Kielak, Break Maszyna.
25. Rawa Blues Festival – 8 października 2005
James Blood Ulmer & Vernon Reid, Guitar Shorty, Irek Dudek Big Band, Sławomir Wierzcholski, Sebastian Riedel & Cree, Arek Korolik, Riders, Blues Flowers, Magda Piskorczyk i Easy Rider.
24. Rawa Blues Festival
Little Charlie & the Nightcats, Deborah Coleman, Eddie Clearwater, Shakin’ Dudi, Lester Kidson, Coolish Blues Session, Tipsy Drivers, Terraplane, J.J. Band, Free Blues Band i Paweł Szymański.
23. Rawa Blues Festival
Michael Burks, Jody Williams, Rory Block, Irek Dudek, Tadeusz Nalepa, J.J. Band, Formacja Fru, Kłusem z Blusem, Seven B, Riders, Magda Piskorczyk i Patchwork.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalny serwis Rawa Blues Festival
Koncert zespołu Shakin' Dudi podczas 29. edycji festiwalu
Festiwale bluesowe w Polsce
Festiwale w Katowicach
Muzyka w Katowicach |
4963925 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Karolino%20%28ujednoznacznienie%29 | Karolino (ujednoznacznienie) | Karolino – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Serock.
Karolino – wieś na Białorusi, w rejonie postawskim obwodu witebskiego, około 16 km na południowy zachód od Postaw.
Karolino – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mińskim, w sielsowiecie Krupica.
Karolino – dawny zaścianek na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim, w sielsowiecie Budsław.
Karolino – część wsi Rubież na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie brasławskim, w sielsowiecie Słobódka.
Karolino – dawny folwark na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Sitce. |
4963928 | https://pl.wikipedia.org/wiki/V%C4%83rzari | Vărzari | Vărzari () – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 271 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
187564 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz%20Padura | Tomasz Padura | Tomasz Padura, także Tymko Padura (rzadziej Padurra) herbu Sas (ukr. Тимко Падура, ur. 21 grudnia 1801 w Ilińcach w guberni kijowskiej, zm. 20 września 1871 w Koziatynie w powiecie berdyczowskim guberni kijowskiej) – polsko-ukraiński poeta, kompozytor i pieśniarz.
Życiorys
Pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu Sas. Ojciec był komornikiem bracławskim. Absolwent Liceum Krzemienieckiego. Zwolennik wspólnej walki o niepodległość Polaków i Rusinów. Uczestniczył w powstaniu listopadowym, walcząc w oddziale Wacława Rzewuskiego. Po upadku powstania dwa lata więziony przez władze carskie, po uwolnieniu osiadł we własnym majątku w Machnówce.
Był „śpiewakiem kozaczyzny”, popularyzującym ukraiński folklor poprzez muzykę. Tworzył wiersze liryczne, dumki, pieśni (komponował również muzykę do nich). Tłumaczył poezję Adama Mickiewicza (np. jest autorem przekładu na język ukraiński poematu Konrad Wallenrod).
Autor licznych pieśni (ok. 200 zarówno w języku polskim, jak i ukraińskim) i bardzo popularnych, śpiewanych po wsiach dumek ukraińskich (do których komponował także muzykę) takich jak: Zołotaja Boroda, Roman z Korzyry, Kozak, popularyzowanych przez samego Padurę, który w latach 1828–1829 wędrował po Ukrainie w przebraniu dida (dziada proszalnego) i śpiewał własne pieśni. Mówił sam o sobie: „Mickiewicz wielki poeta, ale kto go zna, a mnie śpiewa cała Polska i Ukraina”.
Pisał w języku polskim i ukraińskim. Jego polskojęzyczne prace zalicza się do tzw. szkoły ukraińskiej literatury polskiej.
Bywał błędnie uważany za autora tekstu pieśni Hej, sokoły, lecz pieśń ta jest wcześniejsza i pochodzi z jednej z oper lub wodewilów Macieja Kamieńskiego (1734–1821). W żadnym ze zbiorów z utworami Padury nie występuje ta pieśń. Również żaden znawca twórczości Padury nie potwierdza jego autorstwa.
Pochowany w Machnówce.
Twórczość
Kozak, Lwów 1830
Pienia Tomasza Padury, Lwów 1842 (w serwisie Książki Google)
Ukrainky z nutoju Tymka Padurry, Warszawa 1844 (w serwisie Polona)
Hetmancy. Piosenki ze szlaku Czilde Harolda przez Słowian, 1854
Pyśma Tymka Padurry. Wydanie posmertne z awtohrafiw, Lwów 1874, wydał Karol Wild
Ocena twórczości
Mimo swojego zaangażowania w miejscową twórczość nie był doceniany przez narodowych działaczy ukraińskich młodszego pokolenia. Zarzucano mu brak „ruskiego ducha”, za co był ostro krytykowany. Ukraiński uczony Jakiw Hołowacki pisał, że Padura nie tworzył w „czystym” języku ukraińskim, jego poematy tworzone na Ukrainie miały być mieszaniną języka ukraińskiego z rosyjskim, polskim, cerkiewnosłowiańskim (por. surżyk), choć literacki język ukraiński dopiero kształtował się za jego pokolenia.
Podobnie wypowiadał się Franciszek Rawita-Gawroński w pracy „Tomasz Padurra (Monografia krytyczna)” (1889). Napisał tam:
Pomimo tych słów krytyki utwory Padury cieszyły się na Ukrainie dużą popularnością. Wiele z nich weszło do folkloru i jest traktowanych przez samych Ukraińców jako ich pieśni ludowe.
Przypisy
Bibliografia
Inglot M. Padurra Tomasz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXV. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1980, s. 13–15.
Inglot M., Tymko Padurra, czyli ziemiański romans z Ukrainą, Ukrajinśkyj Kałendar, 1979, s. 198–202.
Енциклопедія українознавства. Словникова частина. Перевидання в Україні. НТШ, Lwów 1996, tom 5, s. 1922 (w języku ukraińskim)
[М. Л. Гончарук. Коментарі] // Українські поети-романтики. Наукова думка, 1987, s. 546–548 (w języku ukraińskim)
Beauvois D., Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914, Lublin 2005.
Bulzacki K., Polacy i Ukraińcy – trudny rozwód, Wrocław 1997.
Hrycak J., Historia Ukrainy 1772-1999. Narodziny nowoczesnego narodu, Lublin 2000, s. 47–48.
Kozik J., Ukraiński ruch narodowy w Galicji w latach 1830–1848, Kraków 1973.
Niedziela Z., Słowiańskie zainteresowania pisarzy lwowskich w latach 1830–1848, Kraków 1966.
Linki zewnętrzne
Hasło Tomasz Padurra WIEM, darmowa encyklopedia
Krzysztof Masłoń Padura – Hezjod z Ukrainy na rp.pl
Kimże jest ten sokół! Historia Tymko Padury na wschodnik.pl
Igor Hrywna Tomasz Padura: Polak z ukraińskim sercem na kresy.wm.pl
Tymko Padura. Autor piosenki „Hej, sokoły” – Polak z ukraińskim sercem? na naszwybir.pl
Dzieła Tomasza Padury w bibliotece Polona
Absolwenci i studenci Liceum Krzemienieckiego (1805–1831)
Polscy lutniści
Polscy pisarze romantyzmu
Polscy poeci
Polska szlachta
Ukraińscy poeci
Ludzie związani z Koziatynem
Urodzeni w 1801
Zmarli w 1871
Żołnierze powstania listopadowego |
187565 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Fan | Fan | Fan – osoba podziwiająca człowieka, grupę ludzi, dzieło sztuki bądź ideę. Nazwa wywodzi się od zapisu skróconej formy słowa fanatyk. Nie posiada jednak pejoratywnego znaczenia, a nawet ma pozytywny wydźwięk. Fani określonego zjawiska często organizują się, tworząc tzw. fankluby lub organizują imprezy z tym związane.
Zobacz też
fandom
groupie
kibic
Socjologia kultury
Fandom |
187566 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Wydzia%C5%82%20Informatyki%20i%20Nauki%20o%20Materia%C5%82ach%20Uniwersytetu%20%C5%9Al%C4%85skiego | Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach Uniwersytetu Śląskiego | Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (do 2003 roku Wydział Techniki) – jednostka naukowo-dydaktyczna (jeden z 12 wydziałów) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od 2019 jako Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego.
W ramach wydziału rozwijane są dwa obszary działalności naukowej: informatyka oraz nauka o materiałach, w ramach których prowadzona jest edukacja na następujących kierunkach:
informatyka,
informatyka inżynierska,
inżynieria biomedyczna,
inżynieria materiałowa,
edukacja techniczno-informatyczna,
Mechatronika (od roku 2011)
Studia prowadzone są w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym, na poziomach: studia licencjackie lub inżynierskie, magisterskie, doktoranckie oraz studia podyplomowe i kursy.
Wydział ma prawo nadawania stopnia naukowego doktora nauk technicznych w zakresie informatyki oraz doktora i doktora habilitowanego w zakresie inżynierii materiałowej.
Wydział prowadzi badania w zakresie nauk informatycznych oraz nauki o materiałach.
Instytut Informatyki zajmuje się m.in. badaniami z zakresu: metod sztucznej inteligencji w systemach informatycznych i decyzyjnych, systemów i algorytmów ewolucyjnych, zastosowania zbiorów przybliżonych w bazach wiedzy oraz procesach wnioskowania, zabezpieczenia systemów sieciowych, budowy systemów biometrycznych, projektowania i wizualizacji, komputerowego wspomagania diagnostyki medycznej czy systemów informacji przestrzennej.
W Instytucie Nauki o Materiałach realizowane są interdyscyplinarne badania naukowe z zakresu m.in. fizyki ciała stałego, materiałoznawstwa, fizykochemii materiałów, chemii polimerów. Dotyczą one m.in. struktury i właściwości materiałów (np. stopy z pamięcią kształtu, biomateriały), elektrochemicznych metod otrzymywania i badania materiałów, właściwości materiałów, metod badania struktury atomowej, elektronowej jak również komputerowego modelowania materiałów.
Fizyka i technologia materiałów piezoceramicznych, technologia wytwarzania, morfologia, właściwości i zastosowania warstwy wierzchniej to główne obszary zainteresowań badawczych naukowców z Katedry Materiałoznawstwa.
Wydział współpracuje z licznymi zakładami przemysłowymi i podmiotami gospodarczymi.
Od 1 października 2019 roku, zarządzeniem Rektora UŚ, Wydział będzie funkcjonował jako Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego, wskutek połączenia z Wydziałem Matematyki, Fizyki i Chemii.
Lokalizacja
Wydział mieści się w Sosnowcu oraz Chorzowie. Siedziba dziekanatu WIiNoM znajduje się w budynku przy ulicy Żytniej 12 w Sosnowcu, gdzie znajduje się również Instytut Technologii i Mechatroniki. Natomiast przy ulicy Będzińskiej 39 zlokalizowany jest Instytut Informatyki (wyremontowany gmach dawnego Domu Studenta nr 1). W Chorzowie usytuowany jest Instytut Nauki o Materiałach (ul. 75 Pułku Piechoty 1A).
Kalendarium
Struktura
Wydział podzielony jest na 2 instytuty, jedną katedrę, które razem podzielone są na 15 zakładów.
W ramach wydziału wyszczególnione są instytuty, katedry i zakłady o określonych specjalizacjach:
Instytut Informatyki
Zakład Algorytmiki i Inteligencji Obliczeniowej
Zakład Systemów Informatycznych
Zakład Systemów Komputerowych
Zakład Modelowania i Grafiki Komputerowej
Zakład Komputerowych Systemów Biomedycznych
Instytutu Nauki o Materiałach
Zakład Badań Strukturalnych
Zakład Krystalografii
Zakład Materiałów Amorficznych i Nanokrystalicznych
Zakład Modelowania Materiałów
Zakład Polimerów i Technologii Materiałów
Zakład Elektrochemii Materiałów
Katedra Materiałoznawstwa
Zakład Dydaktyki Przedmiotów Technicznych
Zakład Badań Warstwy Wierzchniej
Zakład Elektroceramiki Funkcjonalnej
Zakład Technologii Warstw Powierzchniowych
Przypisy
Linki zewnętrzne
Artykuł: Technika w Uniwersytecie
Oficjalna strona kierunku Mechatronika na WIiNoM UŚ
Śląski Uniwersytet
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Uczelnie w Sosnowcu |
187567 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Indeks%20ksi%C4%85g%20nienapisanych | Indeks ksiąg nienapisanych | Indeksy ksiąg nienapisanych – spisy bibliograficzne ksiąg, które nie zostały napisane. Indeksy ksiąg nienapisanych powstawały i cieszyły się sporą popularnością w Europie w końcu XVII wieku. Powstały w odpowiedzi na składane przez barokowych uczonych obietnice i deklaracje, które dotyczyły wielkich i wspaniałych dzieł, nad jakimi rzekomo pracują i zamierzają wydać. Ponieważ podobnych obietnic było wiele, uznano, że przydałoby się je usystematyzować.
Prototypem indeksu ksiąg nienapisanych było dzieło Johannesa Stephanusa Stollbergerusa, który w 1626 r. wydał w Norymberdze katalog książek, które zamierza w przyszłości napisać (najprawdopodobniej zrobił to dla żartu; większość z owych dzieł nigdy nie powstała).
W końcu XVII w. Niemiec Georg Hieronim Welschius stworzył pierwszą syntetyczną bibliografię wszystkich dzieł obiecanych i wydał ją jako Catalogus Librorum Ineditorum (Katalog Ksiąg Niewydanych).
Naśladowcą Welschiusa był Holender Theodor Jansson van Almeloveen, który w 1692 r. wydał dzieło Bibliotheca Promissa (Biblioteka Przyrzeczona), spis alfabetyczny i uzupełniony względem bibliografii Welschiusa.
W 1699 r. Rudolf Martin Meelfuhrer wydał Accessiones, tom uzupełnień do spisu Almeloveena. Równocześnie obiecał, że wkrótce opracuje od podstaw wielki katalog uwzględniający całość dostępnego materiału. Katalog nigdy się nie ukazał, przez co sam stał się kolejną księgą nienapisaną.
Bibliografia
Istvan Ráth-Végh, Komedia książki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław 1994, ISBN 83-04-04143-X
Historia literatury |
187570 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzeczka | Brzeczka | Brzeczka (w miodosytnictwie zwana też syta) − półprodukt stosowany przy produkcji piwa lub miodu pitnego.
Brzeczka w piwowarstwie
Brzeczka piwna przygotowywana jest ze słodu, chmielu, wody oraz ewentualnie innych surowców niesłodowanych, takich jak cukier, glukoza, miód, syropy owocowe. Brzeczka jest cieczą klarowną, która jest efektem filtracji zacieru. W warzelni brzeczka gotowana jest z dodatkiem chmielu, następnie schładzana, filtrowana i zadawana drożdżami w celu przeprowadzenia fermentacji.
Wyróżnia się brzeczkę przednią i brzeczkę nastawną:
brzeczka przednia to wodny roztwór ekstraktu słodowego czyli zacieru, powstałego z ziarna w wyniku procesu zacierania w kadzi zaciernej, a następnie poddanego filtracji w kadzi filtracyjnej w celu uzyskania klarownej cieczy;
brzeczka nastawna (podstawowa) to brzeczka po gotowaniu zacieru słodowego z chmielem, poddana filtracji i schłodzona do temperatury nastawnej, czyli odpowiedniej do zadania drożdży w celu poddania jej fermentacji.
Brzeczka w miodosytnictwie
W miodosytnictwie brzeczką nazywa się roztwór wodny miodu (z dodatkiem ziół lub bez) poddany syceniu (warzeniu, gotowaniu) w celu uzyskania półproduktu do produkcji miodów pitnych.
Zobacz też
ekstrakt brzeczki podstawowej
liczba Kolbacha
Przypisy
Literatura
Ziemowit Fałat: Wszystko o piwie. Ad Oculos 2005
Grzegorz Sieczkowski (opr.): Piwo klasztorne i domowe. Baobab & Rhetos 2005
Piwowarstwo |
4963930 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Daj%20To%20G%C5%82o%C5%9Bniej | Daj To Głośniej | Daj To Głośniej (w skrócie DTG) – polski zespół muzyczny wykonujący muzykę z pogranicza disco polo i folku. Liderką oraz wokalistką zespołu jest Emilia Sanecka.
Historia
Zespół został założony 1 stycznia 2019 w Sycowie. Popularność zyskał w maju 2019 po wrzuceniu klipu „Mama ostrzegała” do serwisu YouTube; teledysk był drugim najpopularniejszym teledyskiem w 2019 opublikowanym na YouTube w Polsce, a od czasu premiery uzyskał ponad 165 mln odsłon na YouTube. W lutym 2020 Sanecka wzięła udział w eliminacjach do Eurowizji 2020.
W 2021 zespół wydał singel „Jeszcze raz”, „Wróciłeś nad ranem”, „Uciekaj dziewczyno” oraz „Dlaczego tato”. 26 maja 2021 zespół wydał debiutancki album studyjny pt. Folk Disco, który zawiera 21 utworów muzycznych.
Dyskografia
Albumy studyjne
Single
Jako główny artysta
Jako artysta gościnny
Uwagi
Przypisy
Zespoły disco polo
Polskie zespoły folkowe |
187571 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia%20%C5%9Bw.%20Tekli%20w%20Dobrzycy | Parafia św. Tekli w Dobrzycy | Parafia św. Tekli – parafia rzymskokatolicka w Dobrzycy.
Parafia została erygowana prawdopodobnie w XIII w. Od powstania do 1992 w archidiecezji poznańskiej, od 25 marca w diecezji kaliskiej, wchodzącej w skład Metropolii Poznańskiej. Siedziba dekanatu dobrzyckiego.
Liczba wiernych – 3360.
Odpust 23 września w uroczystość św. Tekli – dziewicy i męczennicy.
Historia
Pierwszy kościół
Przypuszcza się, że pierwszy kościół powstał w Dobrzycy w XIV w. W przywileju biskupa poznańskiego Jana V z Lutogniewa herbu Doliwa z 1364 wymieniony jest Hancone de Dobrzicze, rządca kościoła dobrzyckiego i kanonik poznański. W związku z tym zapewne w XIV w. kościół w Dobrzycy nie tylko egzystował, ale co ważniejsze, posiadał duże znaczenie w diecezji, skoro rządca posiadał tytuł kanonika. Jeden z protokołów wizytacyjnych podaje: ad hanc Ecclesiam parochiae sunt limitrophae Lutynensis et Valcoviensensis haec Ecclesia est matrix (do tego tj. dobrzyckiego kościoła należą jako parafie filialne Lutynia i Wałków, a on jest ich kościołem macierzystym). Pierwszy kościół nosił prawdopodobnie wezwanie św. Krzyża i św. Katarzyny. Był zbudowany z drewna i znajdował się po zachodniej stronie rynku miasta. Zorientowany był na wschód, to znaczy ołtarz główny skierowany był ku rynkowi.
Kościół z 1547
Pożar w 1545 r. strawił pierwszą świątynię dobrzycką. Na koszt Macieja Dobrzyckiego w 1547 postawiony został nowy kościół. Jak podają protokoły z wizytacji pasterskich (m.in. bp Wojciecha Tolibowskiego, biskupa poznańskiego z 30 stycznia 1660, ks. Gnińskiego, archidiakona śremskiego z 4 grudnia 1683, ks. Franciszka Lubowicza, kanonika poznańskiego z 7 stycznia 1726 oraz ks. Franciszka Wolińskiego, archidiakona śremskiego z 12 lutego 1742), kościół zbudowany był z drzewa, posiadał wieżę większą nad bramą główną oraz wieżyczkę ponad dachem. Zarówno kościół jak i wieża pokryte były gontem. Dobrzycka świątynia była konsekrowana, posiadała trzy ołtarze, ambonę, chrzcielnicę, chór z organami i ławy. Sufit był podzielony na pola. Posadzka w nawie była z cegieł, natomiast w prezbiterium z dębowych desek. Kościół posiadał również 3 krypty, w których chowani byli fundatorzy i kapłani. Wokół kościoła znajdował się cmentarz grzebalny, na którym stała dzwonnica z dwoma dzwonami oraz kostnica. Teren kościoła ogrodzony był drewnianym płotem.
W ołtarzu głównym zamiast obrazu umieszczony był dużych rozmiarów krzyż, na którym Chrystus pomalowany był w naturalnych kolorach, ze srebrną cierniową koroną oraz ze srebrną przepaską na biodrach. Ołtarz pomalowany był na biało, detale snycerskie były częściowo złocone.
Dwa boczne ołtarze ozdobione były drewnianymi rzeźbami pomalowanymi na biało. Pierwszy, ku czci Matki Boskiej z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Na szyi NMP zawieszony był sznur pereł – dar wotywny Dobrzyckiego. Drugi, ku czci św. Anny. W 1730 ówczesny właściciel Dobrzycy, Aleksander Gorzeński, który był także proboszczem tutejszej parafii, wyremontował kościół i wzbogacił go o dwa nowe ołtarze. Pomiędzy ołtarzem głównym a ołtarzem św. Anny wzniesiono ołtarz na cześć św. Katarzyny, a pomiędzy ołtarzem głównym a ołtarzem Najświętszej Marii Panny ołtarz poświęcono św. Józefowi.
Protokoły mówią także o posiadaniu przez parafię 1 monstrancji srebrnej, 2 kielichów srebrnych z patenami, wewnątrz pozłacanych, 3 kielichów srebrnych wewnątrz i na zewnątrz pozłacanych, 1 kielicha pożyczonego kościołowi w Witaszycach, 2 dzbaneczków do wina i wody z tacą, 1 pateny zamykanej dla chorych, trybularza, lampy wiecznej, pacyfikału z relikwiami.
Kościół z 1778
29 października 1777 podczas wielkiego pożaru Dobrzycy spłonął budynek kościoła wraz z dzwonnicą. Z pożaru ówczesny proboszcz ks. Stanisław Łukomski uratował akta i księgi metrykalne oraz niewielką część wyposażenia kościoła: paramenta, obrazy – św. Józefa, św. Katarzyny, większą część wotów, lichtarze, krzyże i figury z ołtarza głównego: św. Jana Chrzciciela i św. Stanisława oraz Zmartwychwstałego Chrystusa.
Nowy Kościół został wzniesiony dzięki staraniom ks. Stanisława Łukomskiego przy dużym wsparciu finansowym Augustyna Gorzeńskiego. Prace nad nim zlecono cieśli Antoniemu Wilczerowiczowi. Zakończono je prawdopodobnie 19 sierpnia 1778. Data ta, wraz z tekstem: Krzak Mojżesza nie zgorzał dla boskiej w nim mowy: Tu kościół, choć dał się spalić, lecz wystawił nowy. Z Opatrzności najwyższej pod której promieniem, Ta świątynia powstała – jak Fenix – zgorzeniem. Roku pań. 1778 19 sierpnia., znajduje się na belce spinającej ściany kościoła.
Dekoracja wnętrza nastąpiła później. Pracę tę zlecono Franciszkowi Eytnerowi z Kalisza. Została ona ukończona w 1780 (ołtarz główny) i 1781 dwa ołtarze boczne. Obrazy ołtarzowe malował Augustyn Kierblewski: św. Tekli – w ołtarzu głównym i Matki Boskiej Różańcowej oraz św. Anny w ołtarzach bocznych.
W 1823 z inicjatywy właścicielki Dobrzycy, Heleny Turno, wyremontowana została wieża oraz dach i elewacja zewnętrzna kościoła. Budynek został obity tarcicami.
W 1840 ówczesny proboszcz ks. Franciszek Kociński rozpoczął starania celem postawienia świątyni murowanej. Zamówił w 1845 w Ostrowie Wlkp. plan i kosztorys nowego kościoła z cegły, pod dachówką. Do realizacji tego planu nigdy jednak nie doszło, po pierwsze: w tym czasie Dobrzyca należała już do Arthura Banddelowa, który twierdził, że budowla jest niepotrzebna, gdyż kościół jest stosunkowo nowy i na potrzeby parafii w zupełności wystarcza, po drugie: ks. Kociński został przeniesiony do Koźmina, a jego następca, ks. Ruszczyński, który nie zabiegał o postawienie kościoła murowanego.
Kiedy kościół pochylił się niebezpiecznie ku południowi podparto go belką dębową. W takim stanie zastał go 1882 r., ówczesny proboszcz ks. Karol Bobrowski, który wyłącznie z dochodów plebańskich podjął się przeprowadzenia remontu. Położono wtedy nowe szkudły na dachu, a wieżę pokryto blachą.
Powrót do koncepcji budowy kościoła murowanego nastąpił w roku 1897, kiedy probostwo objął ks. Stanisław Niziński. W ciągu 6 lat pracy w dobrzyckiej parafii zebrał fundusz na budowę, opuszczając parafię pozostawił w kasie fundusz budowlany w wysokości 5 800 mk.
Kolejny proboszcz, ks. Stanisław Śniatała, z chwilą nastania na probostwie w Dobrzycy kontynuował starania o budowę świątyni murowanej. Odstąpiono od realizacji projektu z powodu dużych kosztów i zdecydowano się jedynie na naprawę mocno już zniszczonego kościoła. Pod kościół podłożono kamienny fundament na zaprawie cementowo-kamiennej, przegniłe części konstrukcji zastąpiono zdrowym drzewem i zaimpregnowano gonty oraz położono nowy dach. Prace trwały do 1923 r.
W latach 1931–1938 przeprowadzono odnowienie wnętrza świątyni. Obito wewnątrz ściany heblowanymi deskami, przykrywając w ten sposób farbę olejną położoną jeszcze w 1872 r., pokasetonowano sufit.
Odnowiono też wszystkie ołtarze. Zadanie to zlecono rzeźbiarzowi Antoniemu Gładychowi z Chodzieży. Zamontowano szyby witrażowe i odnowiono wszystkie obrazy.
W czasie II wojny światowej budynek świątyni nie ucierpiał, choć całkowicie został ograbiony przez okupanta z paramentów. Dzięki staraniom Anny Molskiej i ks. Stanisława Śniatały, parafia otrzymała dar od ks. Jana Karmolickiego, proboszcza z Holdingford w stanie Minnesota w USA. Dzięki Polonii kościół wzbogacił się o: kapę białą, czarną, zieloną, fioletową; ornaty – dwa białe, dwa czerwone, zielony, fioletowy i czarny; zasłonę przed monstrancję; welon procesyjny; pięć białych stuł do kazań; sukienkę na puszkę; bursę dla chorych bogato haftowaną jedwabiem i złotą nitką; cztery alby; dwie komże; trzy obrusy, wielkie, ołtarzowe; obrusiki na balaski, korporały; puryfikaterze; lawaterze, palki i cingula.
Kolejny remont kościoła miał miejsce za ks. Zygmunta Mikołajczyka. Pokryto dach nowymi szkudłami, zbudowano podcień w głównym wejściu, zrekonstruowano organy. Ks. Mikołajczyk, ogrodnik hobbysta, urządził otoczenie kościoła i pobudował figurę Matki Boskiej w grocie za kościołem (dziś obok groty ustawiony jest dzwon ufundowany przez Teresę Rydzyńską).
Poważny remont, wraz z powiększeniem kubatury kościoła, rozpoczął ks. Henryk Buchalski w maju 1982 r. Zaczęto od ściany zachodniej. Przybudowano nową zakrystię, dzięki czemu bryła kościoła wydłużyła się o 3,70 m. Usunięto ścianę starej zakrystii. Rozbierano ściany, podłogę, chór i dano nowe drewno. Przesunięto wieżę, a bryłę kościoła przecięto i na rolkach przeciągnięto na nowe fundamenty o 6 m ku Rynkowi.
3 września 1983 r. odbyło się poświęcenie kościoła. Dokonał tego biskup Tadeusz Etter.
W dniach 19 – 22 września 1991 r. odbywał się Parafialny Kongres Eucharystyczny, któremu przewodniczył ks. Henryk Buchalski.
Dekretem w związku z decyzjami Ojca Świętego Jana Pawła II zawartymi w Bulli TOTUS TUUS Poloniae Populus 25 marca 1992 r. parafia dobrzycka znalazła się w diecezji kaliskiej, wchodzącej w skład Metropolii Poznańskiej.
Ostatnie prace konserwatorsko-remontowe przeprowadzono w latach 2002–2005 dzięki staraniom proboszcza ks. Andrzeja Szczeszyńskiego. Władze konserwatorskie, zarówno świeckie jak i duchowne, wyraziły zgodę na konserwację wnętrz i prowadziły stały nadzór nad przebiegiem prac renowacyjnych. Powierzono je artyście Mirosławowi Stopikowskiemu. Zabiegi renowacyjne przywróciły dawny blask i koloryt całemu kościołowi: ołtarzom, ambonie, chrzcielnicy i drodze krzyżowej. Wyposażono kościół w żyrandole i kinkiety boczne harmonizujące z barokowym wnętrzem świątyni.
Od 28 lutego 2007 działa zegar na wieży kościelnej. W przeciągu całego dnia można usłyszeć wybijane różne melodie: o godz. 6:00 – Kiedy ranne wstają zorze, 12:00 – Anioł Pański, 15:00 – Jezu ufam Tobie, 21:00 – Apel Jasnogórski i o 21:37 Barkę na pamiątkę godziny śmieci papieża Jana Pawła II. W grudniu 2007 r. zostało zainstalowane oświetlenie zewnętrzne podświetlające całą bryłę kościoła.
Organy
Nie zachowały się wzmianki, czy pierwszy kościół, który spłonął w 1545 roku posiadał organy. Po zbudowaniu nowego kościoła w 1547 r., zamówiono dla niego w 1630 r. organy ustawione na chórze. Zamówienia tego dokonał 14 lutego 1630 r. proboszcz dobrzycki ks. Wojciech Bobowicz. W umowie zawartej z organomistrzem Wojciechem Hanusikiem z Borku ustalono, że pozytyw ma być struktur a chedogą wystawiony, a w nim osiem głosów, to jest Principał, Quatuorpedum, Flet actapedium, Octawa principialna Qwindecima Mixtura, Qwinta, Flet mały, Pusarz, Tremut, Bębny, go którego Pozytywu dwa Michy zrobić w skrzyni mają.
Klawiatura zaś miała znajdować się z boku.
Zbudowane przez Wojciecha Hanisika organy przetrwały aż do wielkiego pożaru z 29 października 1777.
Po wybudowaniu kościoła w 1778 r. wyposażono go w nowe organy dopiero w 1785 r. Budowniczym ich był organomistrz z Krakowa Majerowicz. To właśnie Majerowicz był też budowniczym organów dla kościoła Bernardynów w Koźminie, w latach 1770-1772. Fundatorem dobrzyckich organów był Augustyn Gorzeński.
Nowy instrument był większy, aniżeli poprzedni. Posiadał aż 9 głosów. Prospekt organowy wykonał snycerz Franciszek Eytner. Elementem centralnym jest umieszczone oko Opatrzności Bożej w promieniach obwiedzionych obłokami. Na gzymsach umieszczono grające na instrumentach muzycznych amorki. Organy dobrzyckie zbudowane w 1785 r. było ostatnim elementem wyposażenia kościoła z 1778 r. i wieńczyły proces restauracji świątyni po wielkim pożarze.
Podczas remontu kościoła przeprowadzonego przez proboszcza ks. Stanisława Śniatałę przesunięto organy do frontu balustrady chóralnej i wyremontowano je, dodając nowy register gamba. Zostały wtedy też nastrojone.
Ostatni poważny remont organy przeszły w latach 1982-1983 dzięki staraniom proboszcza ks. Henryka Buchalskiego. Poddane wtedy zostały gruntownej renowacji i przebudowie, przez firmę Antoniego Góralczyka z Burzenia.
Prospekt organowy został odnowiony odzyskując swą barokową kolorystykę. Sam instrument został także rozbudowany. Wymieniono w nim wszystkie piszczałki drewniane i większość cynowych, które były całkowicie zniszczone.
Zachowano starą wiatrownicę. Powiększono liczbę głosów z 9 do 12, wprowadzono nowe regestry, które umożliwiają zwiększenie efektów muzycznych.
Dzwony dobrzyckiego kościoła
Do 1779 roku kościół posiadał dwa siedemnastowieczne dzwony. Po spaleniu miasta z ocalałych resztek materiału Teresa Rydzyńska, stolnikowa poznańska zleciła wykonać jeden nowy większy dzwon firmie ludwisarskiej z Poznania, który zawieszono w wieży nowo zbudowanego kościoła. Dzwon o pięknych barokowych ornamentach zawiera w koronie znak firmy ludwisarza: Johan Friedrich Schlenckermann goss mich in Posen 1779. Na dzwonie wykonano reliefy świętych: Wawrzyńca, Floriana i Tekli.
Dzwon wisiał do momentu wybuchu II wojny światowej. Wtedy to Niemcy zabrali go i nie wiadomo jakie były jego losy. Dopiero w 1947 roku w jednej z gazet ukazała się notatka, że w Hamburgu znajduje się kilkaset dzwonów zrabowanych prawdopodobnie w Polsce, których Niemcy nie zdążyli zużyć na cele wojenne.
Ówczesny proboszcz ks. Stanisław Śniatała napisał pismo do Kurii Arcybiskupiej w Poznaniu, w którym prosił aby delegacja, która zostanie wysłana w celach rewindykacji dzwonów sprawdziła, czy nie znajduje się tam dzwon z dobrzyckiego kościoła. Opisał go jako wykonany ze spiżu, wagi 10 centnarów z wierszem:
Po zgorzeniu miasteczka, kościoła z dzwonami
Ten dzwon z reszty dawnych, Rydzyńskiej łaskami
Stolnikowej poznańskiej Teresy imieniem
Chcącej pomoc dać duszom w piątki ten dzwonieniem
Dzwon ufundowany przez Teresę Rydzyńską, wrócił rewindykowany z Hamburga do Dobrzycy. Został on zawieszony na wieży i dopiero w czasie remontu kościoła w 1982 roku został z niej zdjęty, ponieważ jest pęknięty. Obecnie stoi przy kościele parafialnym.
Zanim jednak dzwon ten odnalazł się i wrócił do Dobrzycy, 30 kwietnia 1945 r. Stanisław Śniatała wystosował pismo do starostwa krotoszyńskiego przez wójta dobrzyckiego wniosek o przekazanie parafii Św. Tekli dzwonów z kościoła ewangelickiego mieszczącego się przy ulicy Koźmińskiej. Starostwo dało pozytywną odpowiedź i Państwowe Przedsiębiorstwo Traktorów (dawna firma Greczmiela) przystąpiła do demontażu i zawieszenia dzwonów na wieży kościoła pw. św. Tekli.
Kościół parafii ewangelickiej w Dobrzycy posiadał spiżowe dzwony z Klasztoru Panien Cysterek w Ołoboku, które rząd pruski skonfiskował w latach 30. XIX wieku. W I wojnie światowej w 1917 roku dzwony zostały zajęte na potrzeby wojenne.
Dzwony przeniesione z kościoła ewangelickiego zostały przez ks. Śniatałę poświęcone w wigilię Zesłania Ducha Świętego. Są one ulane nie ze spiżu ale ze stali przez ludwisarnię Kruppicher Gussstall i mają donośny dźwięk.
Ocalał przez całą zawieruchę wojenna mały dzwon znajdujący się na sygnaturce.
Obecne wyposażenie
Ołtarz główny powstał w 1780 r., w stylu rokokowym. Odnawiany był kilkakrotnie, w 1938 r. przez Taranczewskiego i w 1954 r. W 1938 t. dawna kolorystyka została zamalowana – kolor zmieniono na biały ze złoceniami. Jest to ołtarz architektoniczny, z parami kolumn i pilastrów ustawionych ukośnie. W retabulum znajduje się obraz św. Tekli, który zasłania obraz MB Częstochowskiej. Na bokach dwie figury św. Piotra i Pawła. Między kolumnami dwie mniejsze figury przeniesione z ołtarza św. Anny, jedna z nich to św. Joachim, druga – postać nieznana. Zwieńczenie w formie szczytu z ćwierćkolistymi spływami z obrazem Chrystusa Boleściwego. Jest to obraz pochodzący z XVII w., odnowiony w 1854 r., o czym świadczy napis na odwrocie. Do 1954 r. posiadał nałożoną srebrną koronę i srebrną sukienkę, a obok wisiały srebrne wota, co dowodzi, że obraz cieszył się specjalnym kultem. Po odnowieniu w 1954 r. zyskał wygląd taki jak obecnie.
Ołtarz MB Różańcowej wykonany w 1781 r., odnowiony w 1938 r. i 1954 r. Obraz MB Różańcowej w profilowanej ramie z bogatym ornamentem rocaille ujęty jest w pilastry, na tle których znajdują się figury św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Obraz św. Trójcy pochodzi z I poł. XVIII w. U dołu dwie postacie świętych w strojach polskich, są to św. Kryspin i św. Kryspinian.
Ołtarz św. Anny wykonany został w 1781 r. w retabulum, ujętym w pilastry z dekoracją rocaille w miejsce kapitali; stojące figury św. Stanisława i św. Jana Chrzciciela. Obie figury są wcześniejsze o cechach XVII w. Sztywny, prosty układ postaci. Biskup z pastorałem, św. Jan z księgą. Figury odrestaurowano w 1992 r., przywracając im pierwotną polichromię. W zwieńczeniu obraz św. Jana Nepomucena, pochodzi z II poł. XVIII w., malowany w stylu barokowym, zamiast aureoli nad głową umieszczono wieniec ciemnożółtych gwiazd.
Chrzcielnica wykonana przez Franciszka Eytnera, o dużych wartościach artystycznych, pochodzi z 1783 r., w stylu rokokowym. Jest chrzcielnicą przyścienną. W części dolnej misa chrzcielna schowana w rodzaj sarkofagu z figurą Baranka leżącego na księdze z siedmioma pieczęciami, wyżej niearchitektoniczna kompozycja ujęta w zawieszone draperie podtrzymywane przez putta. W środku figura św. Jana Chrzciciela. W zwieńczeniu wśród obłoków aniołek z trąbą.
Po przeciwnej stronie chrzcielnicy znajduje się ambona przyścienna wykonana w 1783 r. w stylu rokokowym, ośmioboczna z elementami rocaille. W zaplecku kompozycja ujęta w draperie, zawieszona na sznurze, zwieńczona elementem rocaille podtrzymywanym przez aniołki. Pośrodku płaskorzeźba: Chrystus w łodzi. a nad nim gołębica w promieniach. W zwieńczeniu aniołek w obłokach.
Dzięki odnowieniu ołtarzy, chrzcielnicy, ambony i nadaniu im stonowanej kolorystyki oraz wyeksponowaniu ołtarza głównego, który swą dekoracją wzbogaca prezbiterium, całość wystroju kościoła ukazuje swą jednorodność i niepowtarzalność, rzadko spotykaną w wystroju starych drewnianych kościołów. Całości dopełnia piękny prospekt organowy, wykonany również przez Franciszka Eytnera.
Szpital parafialny
Parafia dobrzycka posiadała własny szpital. Egzystował on jako hospitale ecclesuasticem i pełnił w zasadzie funkcję domu dla osób starszych, ponieważ nie był przeznaczony do leczenia, a jako przytulisko dla osób starszych i biednych. Daty jego powstania nie można ustalić, a wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1577 r. tzw. Aktem grodzkim Pyzdry w poniedziałek przez św. Piotrem i Pawłem r. 1577. Kolejne wizytacje pasterskie podawały szczegóły dotyczące jego funkcjonowania i zasobności beneficjum. Wizytacja ks. Tolibowskiego z 1660 r. podawała, że szpital posiadał dom o 1 świetlicy i 3 sypialniach, z chlewem dla bydła i trzody oraz własny ogród, łąkę, pole, a także roczny budżet w wysokości 1000 florenów, zapisany przez Adama Dobrzyckiego. Utrzymywał siedmiu ubogich.
Wizytacja z 1726 r. wyliczała szpitalny inwentarz, w skład którego wchodziły: 4 woły, 4 krowy, byczek i jałówka, 7 świń, pług, radło i wóz zwykły.
Kolejna wizytacja z 1742 r., kiedy proboszczem był Aleksander Gorzeński, podawała, że wybudowany został nowy budynek szpitalny o 1 świetlicy, 7 sypialniach na gruncie miejskim przy Rynku.
W 1777 r. szpital wraz z kościołem i częścią miasta spłonął. Z braku funduszy na odbudowę w 1810 r. jeszcze nie funkcjonował. W 1825 r. szpital działał i stał się obiektem spornym pomiędzy burmistrzem Baahrem a proboszczem, ks. Franciszkiem Kocińskim. Burmistrz rościł sobie prawo do zarządu na szpitalem i umieszczania w nim osób według swoich kryteriów. Następca Baahra, burmistrz Paternowski, próbował odebrać szpital parafii. Proboszcz wytoczył miastu proces, który wygrał. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra dla Spraw Religijnych z 8 maja 1855 r. przywróciło szpital kościołowi, a nadzór nad nim powierzyło Konsystorzowi Arcybiskupiemu w Poznaniu.
Szpital był w posiadaniu dobrzyckiej parafii do 1939 r. Po wkroczeniu Niemców przejęli oni zarówno budynek szpitala, jak i dochody z beneficjum, które przeznaczane były na WHW (Winter – Hilfs – Werk) czyli pomoc zimową dla biednych członków partii nazistowskiej.
Kapłani
Brak kompletnych danych nie pozwala na zestawienie wszystkich pracujących kapłanów dlatego poniższe zestawienie ogranicza się jedynie do proboszczów. Księgi metrykalne dobrzyckiej parafii zachowały się dopiero od 1603 r. i dzięki nim można dokonać zestawienia:
Hanko (Jan) - [Hancone de Dobrzicze] – 1364 – rządca kościoła dobrzyckiego (parafii)
Klemens – 1410-1411 – proboszcz
Paszko 1411 (?) – proboszcz
Poniższa lista przedstawia proboszczów dobrzyckiej parafii:
ks. Andrzej Choynacki 1603-1623
ks. Wojciech Bobowicz 1624-1657
ks. Grzegorz Kostenowicz 1657-1661
ks. Adam Klementowicz 1661 – ?
ks. Adam Masłowski ? – 1672
ks. Marcin Kazimierz Dobrowski 1672-1679
ks. Stanisław Florian Płoński 1679-1709 – zmarł podczas epidemii cholery
ks. Grzegorz Stanisław Probowski 1709-1726
Wakat – parafią opiekują się ks. Marcin Dyczkowski (1727 r.) oraz ks. Franciszek Kociałkiewicz 1727-1735 – do 1735 r. ponieważ Aleksander Gorzeński pełnił już w tym czasie funkcję kantora gnieźnieńskiego)
ks. Aleksander Gorzeński 1729-1748
ks. Józef Brodzicki 1748-1757
ks. Kacper Olkiewicz 1757-1763
ks. Stanisław Łukomski 1763-1807
Wakat – parafią opiekuje się ks. Wincenty Łapiński (jednocześnie Administrator parafii)
ks. Błażej Jędrzejewski 1808-1816
Szymon Jabczyński 1816-1836
ks. Franciszek Kociński 1836-1859
ks. Leon Ruszczyński 1859-1875
ks. Władysław Enn 1876-1877
Wakat – parafią opiekują się księża: Antoni Piasecki z Lutyni oraz Dionozy Echaust z Sośnicy.
ks. Feliks Chylewski 1879-1880
Wakat – parafią opiekują się księża z Koźmina ks. prob. Józef Ołtyński lub wikariusze ks. Matuszewski i ks. Świątkowski.
ks. Karol Bobrowski 1880-1886
ks. Sylwester Stojanowski 1886-1897
ks. Stanisław Niziński 1897-1903
Wakat – brak danych kto w tym czasie opiekował się (administrował) parafią.
ks. Henryk Zborowski 1906
ks. Stanisław Śniatała – 1906-1947
ks. Marian Nowaczkiewicz 1947-1949
ks. Marian Kwiatkowski 1949-1952
ks. Zygmunt Mikołajczyk 1952-1970
ks. Henryk Buchalski 1970-2001
ks. Andrzej Szczeszyński 2001 – 2007
ks. Roman Kłobus 2007 -
Grupy parafialne
Bractwo św. AnnyŻywy RóżaniecEucharystyczny Ruch MłodychSyjonMinistranci
Galeria
Bibliografia
Balcer K., Organy Kościoła w Dobrzycy [w:] Notatki dobrzyckie nr 8, luty 1994, Dobrzyca 1994
Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezji poznańskiej, Poznań 1859
Śniatała S., Dobrzyca – monografija historyczna, [w:] Notatki dobrzyckie nr 25, grudzień 2002, Dobrzyca 2002
Linki zewnętrzne
Witryna parafii na stronie diecezji kaliskiej
Parafia św. Tekli w Dobrzycy
Parafie diecezji kaliskiej
Parafie pod wezwaniem św. Tekli |
4963932 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aiwa | Aiwa | Aiwa (アイワ) – marka elektroniki użytkowej będąca własnością i używana przez różne firmy w różnych okresach i regionach świata. Licencję na nią m.in. w USA posiada spółka Aiwa Corporation z siedzibą w Chicago (od 2015 r.). Z kolei Towada Audio z Tokio – m.in. na Japonię (od 2017 r.). W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej, prawa własności należą do Audio Mobile Americas S.A.
Historia
Firma Aiwa została założona w 1951 roku. Produkowałą wysokiej jakości sprzętu audio, tj. głośniki, boomboxy, systemy stereo. Była liderem rynku w kilku z tych kategorii; w 1964 r. stworzyła pierwszy japoński dyktafon kasetowy. Od października 1961 r. do września 2003 r. spółka była notowana na giełdzie w Tokio.
Stała się nierentowna pod koniec lat dziewięćdziesiątych, a w 2003 r. została w całości kupiona przez spółkę Sony. Nowy właściciel zmienił jej wizerunek, logo, stworzył podmarkę skierowaną do młodego konsumenta. Przeprowadzone działania nie przyniosły wystarczającej, zdaniem Sony, poprawy i brand wycofano do 2006 roku. W 2015 r. prawa do niej na terenie USA odkupiła amerykańska firma Hale Devices, Inc., która zmieniła nazwę na Aiwa Corporation i pod nią produkuje sprzęt audio. Dwa lata później licencję na Japonię uzyskała Towada Audio z Tokio.
Przypisy
Producenci elektroniki użytkowej
Spółki notowane na Tokijskiej Giełdzie Papierów Wartościowych |
4963935 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Voivozi%20%28gmina%20Pope%C8%99ti%29 | Voivozi (gmina Popești) | Voivozi – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Popești. W 2011 roku liczyła 1643 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4963936 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ivana%20Svobodov%C3%A1 | Ivana Svobodová | Ivana Svobodová (ur. 1956) – czeska bohemistka. W swojej działalności koncentruje się na poradnictwie językowym i popularyzacji kultury języka.
Jej dorobek obejmuje prace o języku czeskim oraz publikacje o charakterze popularyzatorskim. Współtworzyła poradniki językowe: Na co se nás často ptáte – Ze zkušenosti jazykové poradny (Scientia, Praha, 2002); Čeština, jak ji znáte i neznáte (Academia, Praha, 1996).
Jest absolwentką praskiego Uniwersytetu Karola, gdzie studiowała język i literaturę czeską. Należy do rad redakcyjnych czasopism „Naše řeč” (od 2009) i „Český jazyk a literatura” (od 1998).
Przypisy
Czescy językoznawcy
Czescy bohemiści
Czescy normatywiści
Urodzeni w 1956
Absolwenci Uniwersytetu Karola
Wykładowcy Uniwersytetu Karola |
4963938 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Karolino%20%28rejon%20dokszycki%29 | Karolino (rejon dokszycki) | Karolino – dawny folwark. Tereny, na których leżał, znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Sitce.
Historia
W czasach zaborów w powiecie wilejskim w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały tu 43 osoby, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Były tu 4 budynki mieszkalne. W 1931 w 5 domach zamieszkiwało 56 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
4963940 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik%20Pi%C4%85tkowski | Ludwik Piątkowski | Ludwik Piątkowski (ur. 1861) – działacz niepodległościowy, robotnik z Radomia, 5 sierpnia 1937 odznaczony Krzyżem Niepodległości
Ludwik Karol Piątkowski (ur. 1891) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), zastępca komendanta CW Obrony Plot.i Pgaz
Przypisy |