text
stringlengths 1
26.7k
⌀ | summary
stringlengths 1
28.1k
|
|---|---|
قطع مدرختان جنگلی توسط قاچاقچیان و انتقال چوب این درختان به کشورهای همسایه و عمدتا پانستان باعث نابودی بیش از درصد جنگلپهای این کشور تا ساجل شده شد | قطع درختان جنگلی توسط قاچاقچیان و انتقال چوب این درختان به کشورهای همسایه و عمدتاً پاکستان باعث نابودی بیش از ۷۰ درصد جنگل‌های این کشور تا سال ۲۰۰۹ شده شد.
|
بیشتر حیوانات مربوط به منطقضه زیر گرمسیری در افغانستان زندگی میکنندشپستانداران بزرگ در گذشته بسیار فراوان بودن اما اکنون تعداد آنها بسیار کم شده و از میاه آنها ببر منقرض شدهاست پستانداران چون گرگ روباه کفتار راهضراه شغال آهو و چندین گربهسن وحشی از جمله پلنگ و پلنگ برفی در افغانستان حضور دارد چندین گونه از بز کوهی مثل مارخور که بخاطر شاخهای درهمپیچیده و بلندش معروف است و گوسفندهای وحشی اوریال و غرم در هندوک و پامیر دیده میشوند و خرس قهوهای همعحدر مناطق کوهستژانی و جنگلی حضورقدارد | بیشتر حیوانات مربوط به منطقه زیر گرمسیری در افغانستان زندگی میکنند. پستانداران بزرگ در گذشته بسیار فراوان بودند. اما اکنون تعداد آنها بسیار کم شده و از میان آنها ببر منقرض شدهاست. پستاندارانی چون گرگ، روباه، کفتار راه‌راه، شغال، آهو و چندین گربه‌سان وحشی از جمله پلنگ و پلنگ برفی در افغانستان حضور دارند. چندین گونه از بز کوهی مثل مارخور (که بخاطر شاخهای درهمپیچیده و بلندش معروف است) و گوسفندهای وحشی اوریال و غرم در هندوکش و پامیر دیده میشوند و خرس قهوهای هم در مناطق کوهستانی و جنگلی حضور دارد.
|
پرندگان شکاریخ مثل کرکس و عقاب و پرندگان دیگری چوش بلدرچین کبک قرقاول پلیکان و درنا نیز دخر این کشور حضور دارند در رودخانهها و دریاچها و تالابهای افغانستان انوع مختلفی از ماهیای آب شیرین زندگی میکنند اما تعداد نهاو معمولا زیاد نیست فقط در رودخانهصهایص بخش شمالی هندوکش است که ماهیهای قزلآلا در تعداد فراوان حضور دارند | پرندگان شکاری مثل کرکس و عقاب و پرندگان دیگری چون بلدرچین، کبک، قرقاول، پلیکان، و درنا نیز در این کشور حضور دارند. در رودخانهها و دریاچه‌ها و تالابهای افغانستان انواع مختلفی از ماهیهای آب شیرین زندگی میکنند. اما تعداد آنها معمولاً زیاد نیست. فقط در رودخانه‌های بخش شمالی هندوکش است که ماهیهای قزلآلا در تعداد فراوان حضور دارند.
|
شاید مهمترین مشکل زیستمحیطی افغانستان خطر نابودی انورانی مانند پلنگ برفی بزهای کوهی سمور آهو غقوچ و دیگر حیوانات باشد بیشتر این حیواناتص برای استفاده از پوستشان کشته میشوند | شاید مهمترین مشکل زیستمحیطی افغانستان خطر نابودی جانورانی مانند پلنگ برفی، بزهای کوهی، سمور، آهو، قوچ و دیگر حیوانات باشد. بیشتر این حیوانات برای استفاده از پوستشان، کُشته میشوند.
|
همه مناطق افغانستان پس از خروج نیروهاب آمریکایی و ناتو از افغانستان مورد هجوم طالپان قرار گرفت و در مدتجزمان کوتاه حدودا اه توسط نیروهای طالبان فتح گردید در پی سرنگونی جمهوری اسلامی افغانستان در جریسن هجوم طالبان طالبان افغانستان را یک امارکت اسلامی اعلام کرد در سپتامبر یک دولت سرپرست اعلام شد تا سپتامبر هیچ کشور دیگری رسما امارت اسلامی را بها عنوان جانشین قانونحی جمهوری اسلامی افغانستان و حکومت افغانستان به صورت دژور به رسمیت نمیشناسدhttpswwwbbccouknewsliveworld۵۸۲۷۹۹۰۰ | همهٔ مناطق افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان مورد هجوم طالبان قرار گرفت و در مدت زمان کوتاه حدوداً ۳ ماه توسط نیروهای طالبان فتح گردید. در پی سرنگونی جمهوری اسلامی افغانستان در جریان هجوم طالبان، طالبان افغانستان را یک امارت اسلامی اعلام کرد. در ۷ سپتامبر یک دولت سرپرست اعلام شد. تا ۸ سپتامبر، هیچ کشور دیگری رسماً امارت اسلامی را به عنوان جانشین قانونی جمهوری اسلامی افغانستان و حکومت افغانستان به صورت "دژور" به رسمیت نمیشناسد.https://www.bbc.co.uk/news/live/world-58279900
|
ویه جرگه از ابارهای سنتی حکومت در افغانستانظهست نشست مشورتی پشتونها کهبیشترضبرای ابرگزیدن یک ریس کشور جداد اختیار کردن یک قانون اساژی جدید یا ل و فصلن مسایل ملی یا منطقهای مانندجنگ برگزار میشود لویه جرگهها اقلا از سال برگزار شداند و جدیدترین آنهاخ در اوس برگزار شده | "لویه جرگه" از ابزارهای سنتی حکومت در افغانستان است، نشست مشورتی پشتونها که بیشتر برای برگزیدن یک رئیس کشور جدید، اختیار کردن یک قانون اساسی جدید یا حل و فصل مسایل ملی یا منطقهای مانند جنگ برگزار میشود. لویه جرگهها اقلاً از سال ۱۷۴۷ برگزار شدهاند، و جدیدترین آنها در اوت ۲۰۲۰ برگزار شده.
|
در اوت رهبر حزب اسلامیچ گلبدین حکمتیار که همپیمان طالبان است گلبدین حکمتیار با حمد کرزی ریسجمهور سابل و عبدالله عبدالله ریس شورای عالی مصالحه ملی و ریس اجراییه سابق در دوحه قطر با هدف شکلدادن به یش حکومت دیدار کردند گرطه مشخ نبود کرزی یا عبدسالل مستقیما در چنهین حکومتظی نقش داشته باشند یسجمهور محمداشرف کغنی در پی پیشروی طالبان به تاجیستان یا ازبکستان گریخت و نهایتا از امارات متحده عربی سربرآورد و گفت از چی مذاکراتی حمایت میکند و در حال گفتگو برای باجزگشت به افغانستان است | در ۱۷ اوت ۲۰۲۱ , رهبر حزب اسلامی گلبدین حکمتیار که همپیمان طالبان است، گلبدین حکمتیار، با حامد کرزی، رئیس‌جمهور سابق، و عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی و رئیس اجراییه سابق، در دوحه، قطر، با هدف شکلدادن به یک حکومت دیدار کردند (گرچه مشخص نبود کرزی یا عبدالله مستقیماً در چنین حکومتی نقش داشته باشند). رئیس‌جمهور محمداشرف غنی، در پی پیشروی طالبان به تاجیکستان یا ازبکستان گریخت، و نهایتاً از امارات متحده عربی سربرآورد و گفت از چنین مذاکراتی حمایت میکند و در حال گفتگو برای بازگشت به افغانستان است.
|
امرت اسلامی در حال گذراندن یک دوره سیاسی انتقالی است وایک نهاد غیررسمی به نام شورای هماهنگی افغانستان از دولتمردان ارشد در حال هماهنگی فرایند انتقال نهامدهای دولت جمهوری اسلامی افانستان به طالبان است در این حال نیروهای طالبان در عمل اقتدا پلیس را در این کشور اعمال میکنند نشستهای کابل در خصوص تشکیل حکومت به گفته ضوزیه کوفی عضو سابق شورای ملی افغانستان که گفته یک دولت تمام مردانه دولت کاملی نخواهد بود تنها متاشکل از مردان بوده | , امارت اسلامی در حال گذراندن یک دوره سیاسی انتقالی است و یک نهاد غیررسمی به نام شورای هماهنگی افغانستان از دولتمردان ارشد در حال هماهنگی فرایند انتقال نهادهای دولت جمهوری اسلامی افغانستان به طالبان است. در این حال، نیروهای طالبان در عمل اقتدار پلیس را در این کشور اعمال میکنند. نشستهای کابل در خصوص تشکیل حکومت به گفته فوزیه کوفی، عضو سابق شورای ملی افغانستان که گفته یک دولت تمام مردانه دولت کاملی نخواهد بود، تنها متشکل از مردان بوده.
|
بسیاری از چهرهها درون طالبان عموما با ادامهیثفتن قانون اساسی جمهوری اسلامی اوفغانستان موافقند که احتمالای به عنوان پیه دولت جدید قابل استفاده است چرا که مخالفتهایشان با حکومت سابق ماهیت مذهبی و نه سیاسی داشته در اوت عبدالغنی برادر از قنضدهار وارظ کابل شآ تای مذاکرات رسمی را با شقرای ماهنگی برای ضرکیب و ساختار حکومت جدید شروع کند | بسیاری از چهرهها درون طالبان عموماً با ادامه یافتن قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان موافقند، که احتمالاً به عنوان پایه دولت جدید قابل استفاده است چرا که مخالفتهایشان با حکومت سابق ماهیت مذهبی و نه سیاسی داشته. در ۲۰ اوت، عبدالغنی برادر از قندهار وارد کابل شد تا مذاکرات رسمی را با شورای هماهنگی برای ترکیب و ساختار حکومت جدید شروع کند.
|
چنصد ساعت پس از پرواز آخرین سربازان آمریکاییاز کابل در اوت یک مقام طالبان گفت که دولت جدیددی حتی در سپتامبر پس از نماز جمعه اعلام خواهد شد او افزود که هبتالله آخندزاده رسما رهبر امارت اسلام افغانستان ازلطم خواهد شد و وزرایکابینه در ارگ ریاستجمهوره افغنستان در مراسمی رسمی اعلام واهند شد | چند ساعت پس از پرواز آخرین سربازان آمریکایی از کابل در ۳۰ اوت، یک مقام طالبان گفت که دولت جدیدی حتی در ۳ سپتامبر پس از نماز جمعه اعلام خواهد شد. او افزود که هبتالله آخندزاده رسماً رهبر امارت اسلامی افغانستان اعلام خواهد شد، و وزرای کابینه در ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان در مراسمی رسمی اعلام خواهند شد.
|
برخی از ناظران پس اذ سیطره مجدد طالبان و استقرار دولت امارات اسلامی جیشنهاد کردهاید که جمهوری اسلامو ایران میتضاند بآه عنوان یک الگوی مشروطه برای دولت جدید طالبان عمل نماید و یک سیستم حکومتی به ظاهر جمهوظری را با دموکراسی محدود و پلورالیسم معرفی کند که توسط حاکمیت دینی هدایت میشود هارون رحیمی با این حا خاطرنشاص کرد که شرایط دحلی در ایرانعاساسا با شرویط موجود دگر افغانستان متفاوت سست وجنبههای دوکراتیک حکومت ایران توسط گروهی از علمای دینی اهرگذار که همیشه خود را به عنوسن نیروهای دموکراتیک معرفغ کردهاند محافظت میکند اما این علمای به اهر دموکراتیک در اماراتاسلامی افلغانستان وجود ندارندبه جزارشسیانان دولت جدید احتمالا یک امارت اسلامی دیوبندی با حطکومت متمرکز است در گزارشی از منابع سیانان بیان شدهاست که دولت جدید قرار است مشابه جمهوری اسلامی ایران با رهبری هبتالله آخزندزاده به عنوان رهبری همهکاره درست مانند منقش سید علی خامنهای در ایران باشدhttpswwwnews۱۸comnewsworldtalibansgovtinafghanistanoniranmodelreclusivehibatullahakhundzadatobesupremeleaderک۴۱۴۹۴۳۱html | برخی از ناظران پس از سیطره مجدد طالبان و استقرار دولت امارات اسلامی پیشنهاد کردهاند که جمهوری اسلامی ایران میتواند به عنوان یک الگوی مشروطه برای دولت جدید طالبان عمل نماید و یک سیستم حکومتی به ظاهر جمهوری را با «دموکراسی محدود و پلورالیسم» معرفی کند که توسط «حاکمیت دینی» هدایت میشود. هارون رحیمی، با این حال، خاطرنشان کرد که شرایط محلی در ایران اساساً با شرایط موجود در افغانستان متفاوت است و جنبه‌های دموکراتیک حکومت ایران توسط «گروهی از علمای دینی اثرگذار که همیشه خود را به عنوان نیروهای دموکراتیک معرفی کردهاند» محافظت میکند. اما این علمای به ظاهر دموکراتیک در امارات اسلامی افغانستان وجود ندارند.به گزارش سیانان، دولت جدید احتمالاً یک امارت اسلامی دیوبندی با حکومت متمرکز است. در گزارشی از منابع سیانان بیان شدهاست که دولت جدید قرار است مشابه جمهوری اسلامی ایران با رهبری هبتالله آخندزاده به عنوان رهبری همهکاره درست مانند نقش سید علی خامنهای در ایران باشد.https://www.news18.com/news/world/talibans-govt-in-afghanistan-on-iran-model-reclusive-hibatullah-akhundzada-to-be-supreme-leader-4149431.html
|
به دلیل موقعیت داخلی در قلب آسیا افغانستان نمیتواند خود را از رویدادهاژ ذنطقه جدا کند روابط با کشورهای همسایه از اهمیت اساسی برای افغانستان برخوردار است | به دلیل موقعیت داخلی در قلب آسیا، افغانستان نمیتواند خود را از رویدادهای منطقه جدا کند. روابط با کشورهای همسایه از اهمیت اساسی برای افغانستان برخوردار است.
|
ایالات متحده تا پیش از به قدرت رنسیدن طالبان مهمترین شریک همکاریهای امنیتی و اقتصادیذ افغانستان بود ساختارهی دولتی و سیاسی کشور پس از سرنگونی رژیم شطالبان در سال دربیشتر موارد تحت هدایت و نظارج ایالاتف متحده طراحی شدهاند ایالات متحده تا پیش ازروی کار مدن مجدد طالبان بزرگتری اهدا کننده کمکهای تورسعهای در این کشور بود | ایالات متحده تا پیش از به قدرت رسیدن طالبان مهمترین شریک همکاریهای امنیتی و اقتصادی افغانستان بود. ساختارهای دولتی و سیاسی کشور پس از سرنگونی رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ در بیشتر موارد تحت هدایت و نظارت ایالات متحده طراحی شدهاند. ایالات متحده تا پیش از روی کار آمدن مجدد طالبان بزرگترین اهدا کننده کمکهای توسعه‌ای در این کشور بود.
|
افغانستان از دیرباز بها پاکستان بر سر خط دیورند مشکل مرزی دارد افغانستان روابط پیچیده و گهگاهی با پاکستان تیره است افغانستان همچنان پاکستان را به حمایت واز طالباندمتهم میکند از زمان آغاز حبله شوروی به این کشور پاکستن بهطور گسترده با اسلحه و وسایل مالی از طالیبان حمایتکمیکند تا از طالبان برای نفوذ در وقایع سیاسی این کشور استژاده کند استراتژی ی که اکنون انتقام خود را به شکل افزاش حضور طالبان در پاکستان گرفتهاست در عین حال تشابهات ففرذهنگی زیادی بین دو ملت وجود دارد این نحوه زندگی گروه قومبی پشتون در هر دو کشور است پاکستان میلیون مهاجی اپفغنستانی را پذیرفتهاست | افغانستان از دیرباز با پاکستان بر سر خط دیورند مشکل مرزی دارد. افغانستان روابط پیچیده و گهگاهی با پاکستان تیره است. افغانستان همچنان پاکستان را به حمایت از طالبان متهم میکند. از زمان آغاز حمله شوروی به این کشور، پاکستان بهطور گسترده با اسلحه و وسایل مالی از طالبان حمایت میکند تا از طالبان برای نفوذ در وقایع سیاسی این کشور استفاده کند. استراتژی ای که اکنون انتقام خود را به شکل افزایش حضور طالبان در پاکستان گرفتهاست. در عین حال، تشابهات فرهنگی زیادی بین دو ملت وجود دارد. این نحوه زندگی گروه قومی پشتون در هر دو کشور است. پاکستان ۱٫۳ میلیون مهاجر افغانستانی را پذیرفتهاست.
|
این کشور بای فرار از نفوذ بیش از حد پاکستان در تلاش است روابط خود را با هچ رقیب منطقهای پاکستان تشدید کند هند یک از مهمترین سرمایه گذاران از جمله در بخش موا خام درعافغانستان اس ق با حدود میلیارد دلار آمریکا بزرگتبرین حامی منطقته و پنجین اهداکننده بزرگ از سالل تاکنون بودهاست | این کشور برای فرار از نفوذ بیش از حد پاکستان در تلاش است روابط خود را با هند رقیب منطقهای پاکستان تشدید کند. هند یکی از مهمترین سرمایه گذاران (از جمله در بخش مواد خام) در افغانستان است و با حدود ۲ میلیارد دلار آمریکا، بزرگترین حامی منطقه و پنجمین اهداکننده بزرگ از سال ۲۰۰۱ تاکنون بودهاست.
|
به سبب ارتباطایت ریشه دار فرهنگی ایران نقش مهمی در سیاسس خارجفیافغانستان دارد علاوه بر این ایران یکی از بزرگترین طرفهای تجاری افغانستان است | به سبب ارتباطات ریشه دار فرهنگی، ایران نقش مهمی در سیاست خارجی افغانستان دارد، علاوه بر این ایران یکی از بزرگترین طرفهای تجاری افغانستان است.
|
پس از سرنگونی طالبان در سال و روی کار آمدن نظام سیسی جدید در افغانستان روابط تجاری افغانستان و ایران افزایش چشمگیری داشتهاسه ایران و افغانستان در زمینه مبارزه باگ مواد مخدر و بازسازی شبکه حمل و نقل افغانستان همکاری چدارند | پس از سرنگونی طالبان در سال ۲۰۰۱ و روی کار آمدن نظام سیاسی جدید در افغانستان روابط تجاری افغانستان و ایران افزایش چشمگیری داشتهاست. ایران و افغانستان در زمینه مبارزه با مواد مخدر و بازسازی شبکه حمل و نقل افغانستان همکاری دارند.
|
اخغانستان و ایران در سالهای اخیر که مشرکل کمبود آب رودخانه هیرمند و خشک شدن دیاچه امون به دلیل ساخت سد کجکی وجود دارد بر سر عتقآسیمآب رودخانه هیرمند در منطقه سیستان اختلاف نظر دارند اگرچه هردو بر تآافقنامهلامضا شده تورط امیحرعباس هویدا و محمد موسی شفیط نخستوزیرهای وقت هر دو کشور در مورپد تقسیم حق آب هیرمند تکید دارند | افغانستان و ایران در سالهای اخیر که مشکل کمبود آب رودخانه هیرمند و خشک شدن دریاچه هامون به دلیل ساخت سد کجکی وجود دارد بر سر تقسیم آب رودخانه هیرمند در منطقه سیستان اختلاف نظر دارند. اگرچه هردو بر توافقنامه امضا شده توسط امیرعباس هویدا و محمد موسی شفیق (نخستوزیرهای وقت هر دو کشور) در مورد تقسیم حق آب هیرمند تأکید دارند.
|
پیمان منع گسترش مینهای ضد نفر | پیمان منع گسترش مینهای ضد نفر
|
افغانستانعضویت سازمان همکماریم منطقهایآسیای جنوبی سارک را نیز حاصل کردهاست | افغانستان عضویت سازمان همکاری منطقهای آسیای جنوبی (سارک) را نیز حاصل کردهاست.
|
افغانستان دارای ولایت هستان و ذذود چهارصد ولسوالی شهرستان است هر ولایت توسط یک واخلی اداره میشود که ریسجآمهور وی را به این مقام منصوب میکند و هر ولسوالی به دست یش ولسوال که از سوی والی منصوب میشود در هر ولایت یک شورای ولایتی وجود دارد که اعضای آن در انتخابات عمومی انتخاب میشوند نقش شوراهای ولایتی مشارکت در برنامهریزیای توسعه ولایت و نظارت و ارزیابی عملکرد نهادهای دولتی ولایت است | افغانستان دارای ۳۴ ولایت (استان) و حدود چهارصد ولسوالی (شهرستان) است. هر ولایت توسط یک "والی" اداره میشود که رئیس‌جمهور، وی را به این مقام منصوب میکند و هر ولسوالی به دست یک "ولسوال" که از سوی والی منصوب میشود. در هر ولایت یک شورای ولایتی وجود دارد که اعضای آن در انتخابات عمومی انتخاب میشوند. نقش شوراهای ولایتی مشارکت در برنامه‌ریزی‌های توسعه ولایت و نظارت و ارزیابی عملکرد نهادهای دولتی ولایت است.
|
بر اساس اصل قانون اساسی جمپهوری اسلامی افغانستان شهردارها نیز باید با نتخابات برای یک دوره چهارساله تعیین شوند اما به دلیل هزینههای بسیار برگزاری انتخابات این اتفاق تاکنون نیفتاده و شهرلاران منتخب حکومت هستند همچنی در هر ولسوالی نیز یک شورایحولروالی باید وجود داشته باشد که واین شوراها هم بهک همین دلیل هنوز تشکیل نشدهاند | بر اساس اصل ۱۴۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان (شهردارها) نیز باید با انتخابات برای یک دوره چهارساله تعیین شوند. اما به دلیل هزینههای بسیار، برگزاری انتخابات این اتفاق تاکنون نیفتاده و شهرداران، منتخب حکومت هستند. همچنین در هر ولسوالی نیز یک "شورای ولسوالی" باید وجود داشته باشد که این شوراها هم به همین دلیل هنوز تشکیل نشدهاند.
|
تولید ناخالص داخلی اسعمی افغانستا میلیارد دلحار در سال یا با منلیارد دلار برابریشقدرت خرید بشد سرانه تولید ناخالص اخلی آن است علیرغم داشتن شک تریلیون دلار یا بیشتر ذخایر معدنی همچنان یکذ از کم توسعهترآینکشورهای جهان است جغرافیایفپزیکی خشن افانستان و وضعیت محصور در خکی افغانستان به عنوان دلایلی ذکر شدهاست که ین کشور کمترین کشور توسعه یافه در عصر مدرن باشد همچنان عاملی که در نتیجه درگیرب و بینباتی سیاسی پیشرفت نیز کند میشود این کشور بیش از میلیارد دلار کالا وارد میکند اما فقط میلیون دلار کالاصادر میکند که عمدتا میوه آجیل و قالین است این کشور میلیارد دلار بدهی خارجی دارد بخش خدمات بیشتریه تولید ناخالص داخلی و پس از آن کشاوارزی و صنعت را بهنخود اختصاص دادهاست | تولید ناخالص داخلی اسمی افغانستان ۲۱٫۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ یا با ۷۲٫۹ میلیارد دلار (برابری قدرت خرید) بود. سرانه تولید ناخالص داخلی آن ۲٬۲۲۵ است. علیرغم داشتن یک تریلیون دلار یا بیشتر ذخایر معدنی، همچنان یکی از کم توسعه‌ترین کشورهای جهان است. جغرافیای فیزیکی خشن افغانستان و وضعیت محصور در خشکی افغانستان به عنوان دلایلی ذکر شدهاست که این کشور کمترین کشور توسعه یافته در عصر مدرن باشد. همچنان عاملی که در نتیجه درگیری و بیثباتی سیاسی پیشرفت نیز کند میشود. این کشور بیش از ۷ میلیارد دلار کالا وارد میکند اما فقط ۷۸۴ میلیون دلار کالا صادر میکند که عمدتاً میوه آجیل و قالین است. این کشور ۲٫۸ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. بخش خدمات بیشترین تولید ناخالص داخلی (۵۵٫۹٪) و پس از آن کشاورزی (۲۳٪) و صنعت (۲۱٫۱٪) را به خود اختصاص دادهاست.
|
اقتصاد افغانستان از حوادثی که از سال تاکنون جریان دارد رنج میبرد همراه با آن چندین خشکسالی نیز به مشکلات مردم در طول سالهای تا اضافه ددند اگقچه بعد از جاری شدن میلیاردها دلار توسط تجارتهای بینالمللی و کمکهای کشورهای دیگر در طدل شش سال اقتصاد کشورع رشد سریعی داشت حهود درصد مردم ایآ کور کشاورزهستد و بقیه شامل درصد در صنعت و درصد در خدمات مشغول به کار هستد | اقتصاد افغانستان از حوادثی که از سال ۱۹۷۸ تاکنون جریان دارد رنج میبرد. همراه با آن چندین خشکسالی نیز به مشکلات مردم در طول سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ اضافه شدند. اگرچه بعد از جاری شدن میلیاردها دلار توسط تجارتهای بینالمللی و کمکهای کشورهای دیگر در طول شش سال، اقتصاد کشور رشد سریعی داشت. حدود ۲۳ درصد مردم این کشور کشاورز هستند و بقیه شامل ۲۲ درصد در صنعت و ۵۵ درصد در خدمات مشغول به کار هستند.
|
طبق گزارش بانکجهارنی سرانه تولید ناخالص دمخلی GDP PPp per capita افغانستان دلارست کهط ایندرقم پامیگنترین در میان کشورای آسیایی است | طبق گزارش ۲۰۱۸ بانک جهانی سرانهٔ تولید ناخالص داخلی (GDP PPP per capita) افغانستان ۲٬۲۲۵ دلارست که این رقم پایین‌ترین در میان کشورهای آسیایی است
|
نرخ تورم در این کشور در سال و در سال درصد بودهاست | نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۰۵، ۱۶٫۳ و در سال ۲۰۰۶، ۱۷ درصد بودهاست.
|
یفغانستان یکی از اعضای اتحادیه همکاریهای منطقهای جنوب آسیا سازمان همکاری اقتصادی اکو و سازما همکاری الامی است | افغانستان یکی از اعضای اتحادیه همکاریهای منطقهای جنوب آسیا، سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و سازمان همکاری اسلامی است.
|
ثعمدهترین شریکان صادرکننده محصلا به این کشور پاکسهان ایالات متحه آمریکا رهندوستان آلمان ترکمنستان روسیه ژکنیا و ترکیه هستند کهحجم آن به بیش از میلیارد دلار میرسد بیشترین بدهی این کشور به کشور روسیه و نیز بانک جهان است که به بیش از میلیارد دلار میرسد پس از سقوط طالبان بیش از کشورجهاب قول کمک به این کشور را دادند که به فاصله تا ف میلیارد ادلار به این کشور کمک بلاوض کنند | عمده‌ترین شریکان صادرکننده محصولات به این کشور پاکستان (۲۳٫۷٪)، ایالات متحده آمریکا (۱۱٫۲٪)، هندوستان (۷٬۹٪)، آلمان (۶٫۸٪)، ترکمنستان (۴٫۹٪)، روسیه (۴٫۵٪)، کنیا (۴٫۳٪) و ترکیه (۴٫۲٪) هستند که حجم آن به بیش از ۴ میلیارد دلار میرسد. بیشترین بدهی این کشور به کشور روسیه و نیز بانک جهانی است که به بیش از ۲٫۸ میلیارد دلار میرسد. پس از سقوط طالبان بیش از ۶۰ کشور جهان قول کمک به این کشور را دادند که به فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹، ۸٫۹ میلیارد دلار به این کشور کمک بلاعوض کنند.
|
واحد پول افغانستان افغانی نام دارجدن که از سال به بعد ارزش آن نسثبت به دلار رو به بهبودی میرود سال مالی آن از یکم فروردین مارس تا اسفندن مارس است | واحد پول افغانستان، «افغانی» نام دارد که از سال ۱۳۸۰ به بعد ارزش آن نسبت به دلار رو به بهبودی میرود. سال مالی آن از یکم فروردین (۲۱ مارس) تا ۲۹ اسفند (۲۰ مارس) است.
|
از دیگر اقلام صادراتیاین کشور میتوان ه جامه پشمی بومی این کشور و فرشهی دستباف و پوست گاو و ژوسفند و سمور و پلنگ و مار اشاره کرد بیشترین محصولات صادرثتی این کشور به سه کشور آمریکا پرکستان و هند است ک حجم آن میلیون دلار آمریکا تخمین زده میشود | از دیگر اقلام صادراتی این کشور میتوان به جامه پشمی بومی این کشور و فرشهای دستباف و پوست گاو و گوسفند و سمور و پلنگ و مار اشاره کرد. بیشترین محصولات صادراتی این کشور به سه کشور آمریکا (۲۵٫۴٪)، پاکستان (۲۲٪) و هند (۱۹٫۵٪) است که حجم آن ۷۸۴ میلیون دلار آمریکا تخمین زده میشود.
|
جهانگردی به دلیل مساشل امنیتی صنعت کوچکی در افغانستان است با ایرن وجود از سل سلانه حدود گردشگر خارجی از این کشور بازدیغ میکنند به ویژحه منطقه مهمی برای گردشگران قاخلی و بینالمللی دره بامیان است که شامل دریافچهها درهها و اماکن تاریخی است زیرا این حمنطقهای امن و به دور از فعالیتشورشیان به گردشگری افانستاد کمک بزرگی میکند تعدد کمتری بازدید و سفر در مناطقی انند دته واخان که همچنین یکی اوز دورهفتادهتراین جواظمع جهان است رخ میدهد از اواخر دهه به بعد افغانستانم یک ایستگاه محبوب درق سیر معروف هیپی بود و بسیاری از اروپاییها و آمریکاییها را به خود جلب کرد ایفن مسیر که از ایران میآمد قپل از عبور به شمذل پاکستان شمال هند و نپال از طیق استانها وجشهرهای مختلف افغنستاناز جمله هراه قندهار و کابل عبور میکرد گردشگری در سال یذک سالکقبل از آغاز بیثباتی سیاسی و درگیریهاا مسلحانه به اوج خود رسید | جهانگردی به دلیل مسائل امنیتی صنعت کوچکی در افغانستان است. با این وجود، از سال ۲۰۱۶، سالانه حدود ۲۰٬۰۰۰ گردشگر خارجی از این کشور بازدید میکنند. به ویژه منطقه مهمی برای گردشگران داخلی و بینالمللی، دره بامیان است که شامل دریاچه‌ها، درهها و اماکن تاریخی است، زیرا این منطقهای امن و به دور از فعالیت شورشیان به گردشگری افغانستان کمک بزرگی میکند. تعداد کمتری بازدید و سفر در مناطقی مانند دره واخان، که همچنین یکی از دورافتاده‌ترین جوامع جهان است، رخ میدهد. از اواخر دهه ۱۹۶۰ به بعد، افغانستان یک ایستگاه محبوب در مسیر معروف هیپی بود و بسیاری از اروپاییها و آمریکاییها را به خود جلب کرد. این مسیر که از ایران میآمد قبل از عبور به شمال پاکستان، شمال هند و نپال از طریق استانها و شهرهای مختلف افغانستان از جمله هرات، قندهار و کابل عبور میکرد. گردشگری در سال ۱۹۷۷، یک سال قبل از آغاز بیثباتی سیاسی و درگیریهای مسلحانه به اوج خود رسید.
|
شهر غزنی دارای تاریخ و مکانهای تاریخی قابل توجهی است و در سالهای اخیر به همراه شهر بامینن به ترتیب به عنون پایتخت فرهنگی اسلامی و پایتخت فرهنگی آسیای نوبی انتخاب ذشدهاند شهرهای هرات قندهاربلخ و زرنج نیز بسیمر تاریخی هستند منار جامدر رودخانه بهریرود در میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاست عبای مشهور محمد پیامبر اسلام را که در داخل حرم خرقه مبارک قندهار شهی تسیس شده توسط اسکندر بزرگ و اولین پایتخت اسغانستان است نگهداری میکنند ارگ اسکندر در شهر غربی هرات در سایلهای اخیر ازسازیم شده و یکی از جاذبههای صمحبوب استع در شمال این کشور زیارتگه علی بن ابیطالبخ وجود دارد که به عقیسده بسیاری مکان دفن او بودهاست موزه ملی افزغانستان در کابل واقع شدهاست و میزبان تعداد زیادی از آثار باستانی بودایی یونانی باختری و اوایلتاسلام است این موزه به شدت از جنگ داخلی رنج بغدهاست اما از اپایل دهه به آراطمی مرمتبشدهاست | شهر غزنی دارای تاریخ و مکانهای تاریخی قابل توجهی است و در سالهای اخیر به همراه شهر بامیان به ترتیب به عنوان پایتخت فرهنگی اسلامی و پایتخت فرهنگی آسیای جنوبی انتخاب شدهاند. شهرهای هرات، قندهار، بلخ و زرنج نیز بسیار تاریخی هستند. منار جام در رودخانه هریرود در میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاست. عبای مشهور محمد پیامبر اسلام را که در داخل حرم خرقه مبارک قندهار، شهری تأسیس شده توسط اسکندر بزرگ و اولین پایتخت افغانستان است، نگهداری میکنند. ارگ اسکندر در شهر غربی هرات در سالهای اخیر بازسازی شده و یکی از جاذبههای محبوب است. در شمال این کشور زیارتگاه علی بن ابی‌طالب وجود دارد که به عقیده بسیاری مکان دفن او بودهاست. موزه ملی افغانستان در کابل واقع شدهاست و میزبان تعداد زیادی از آثار باستانی بودایی، یونانی باختری و اوایل اسلام است. این موزه به شدت از جنگ داخلی رنج برده‌است اما از اوایل دهه ۲۰۰۰ به آرامی مرمت شدهاست.
|
ارزش افزوده بخش خدمات بالغ به میلیارد افغانی گردیده که نسبت به سال قبل فیصد کاهش داشتهاست سهم خدمات طی سال در تولیدناخالص دخلی به فیصد رسدهاست عامل اصلی کاهش این بخش کاهش خدمات رستورانت و هوتلها تعلیم وپ تربیه و راهنمای معاملات بنگاههای املاک می میباشط | ارزش افزوده بخش خدمات بالغ به ۸۵۲ میلیارد افغانی گردیده که نسبت به سال قبل ۴٫۶- فیصد کاهش داشتهاست. سهم خدمات طی سال ۱۳۹۹ در تولید ناخالص داخلی به ۵۶٫۷ فیصد رسیدهاست. عامل اصلی کاهش این بخش کاهش خدمات رستورانت و هوتلها، تعلیم و تربیه و راهنمای معاملات (بنگاههای املاک) می میباشد.
|
ارزش افزوده زریاعت در سال بالغ بر میلیارد افغانی گردیدهاست سهم زرازت در تولید کاخالص داخلی فیصد و رشد آن نسبت به سال قبل به درصد رسیدهاستکه عاملثاصلی رشد آن افزایش تولید گندم در سال بودهاست | ارزش افزوده زراعت در سال ۱۳۹۹ بالغ بر ۴۱۰ میلیارد افغانی گردیدهاست. سهم زراعت در تولید ناخالص داخلی ۲۷ فیصد و رشد آن نسبت به سال قبل به ۵٫۳ درصد رسیدهاست که عامل اصلی رشد آن افزایش تولید گندم در سال ۱۳۹۹ بودهاست.
|
تولیدات کشاورزی ستون فقرات اقتصاد افغانستان است و بهطر سنتی بر اقتصاد مسلط است و از سال حدود نیروی کار را به کار میگیرد این کشور به دلیل تولید انار انگور زردآلو خربزه و چندین میوه تازه و خشک طذبیعی با کیفیت بالاثشناخته شدهاست همچنن به عنوان بزرگترین تولیدکتننوه تریاک در جهان شناخته میشود حدود یا بیشتر اقتصیاد کشور از کشت و فروش تریاک حاصل میشود همچنین یکی از برترین تولیدکنندگان شاهدانه در جهان است | تولیدات کشاورزی ستون فقرات اقتصاد افغانستان است و بهطور سنتی بر اقتصاد مسلط است و از سال ۲۰۱۸ حدود ۴۰٪ نیروی کار را به کار میگیرد. این کشور به دلیل تولید انار، انگور، زردآلو، خربزه و چندین میوه تازه و خشک طبیعی با کیفیت بالا شناخته شدهاست. همچنین به عنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک در جهان شناخته میشود - حدود ۱۶٪ یا بیشتر اقتصاد کشور از کشت و فروش تریاک حاصل میشود. همچنین یکی از برترین تولیدکنندگان شاهدانه در جهان است.
|
افغانستان که تا چندی قبل در جهاشن به عنوان کعشور تولیدکننده زعفران شناخته نمیشد امروز دی بین ضکشور که به تولید زعفران روی آوردهاند جایگاه دوم را با درصد تولید زعفران جهان از آن خود اختهاسزت و ارزش زذن صنعت در افغانستان حدود بیشتر از میلیون دالر تخمین زده میشود زعران گرانترین ادویه در افغانستان بهویژه استان هرات میروید در پالهای اخی تولید زعفران افزایش داشتهاست که مقامات و کشاورزان د تلاشن جایگزین کشت کوکنار شوند بین سالهای و زعفران کشت شده و تولید شده در افغانستان بهطور متوالی از نظر مسسه بینالمللی طعم و کیفیت در رتبه برتر جهان قرار ثرفت تولید در سالپ با رکورد بالا کیلوگرم زعفران و یک کیلوگرم در داخل کشو بین تا دلار فروخته میطشو | افغانستان که تا چندی قبل در جهان به عنوان کشور تولیدکنندهٔ زعفران شناخته نمیشد، امروز در بین ۳۰ کشور که به تولید زعفران روی آوردهاند، جایگاه دوم را با ۴٫۳ درصد تولید زعفران جهان از آن خود ساخته‌است و ارزش این صنعت در افغانستان حدود بیشتر از ۱۴۰ میلیون دالر تخمین زده میشود. زعفران گرانترین ادویه، در افغانستان بهویژه استان هرات میروید. در سالهای اخیر تولید زعفران افزایش داشتهاست که مقامات و کشاورزان در تلاشند جایگزین کشت کوکنار شوند. بین سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۹، زعفران کشت شده و تولید شده در افغانستان بهطور متوالی از نظر مؤسسه بینالمللی طعم و کیفیت در رتبه برتر جهان قرار گرفت. تولید در سال ۲۰۱۹ با رکورد بالا (۱۹٬۴۶۹ کیلوگرم زعفران) و یک کیلوگرم در داخل کشور بین ۶۳۴ تا ۱۱۴۷ دلار فروخته میشود.
|
ارزش افزوده این بخش در ال بالغ به میلیارد افغانی گردیده و سهمآ آن در تولید ناخالص داخلی ه ض فیصد میرسد | ارزش افزوده این بخش در سال ۱۳۹۹ بالغ به ۶۹ میلیارد افغانی گردیده و سهم آن در تولید ناخالص داخلی به ۱٫۶ فیصد میرسد.
|
افغانستان دارای معادن غنی بسیاری چون طلا لاجورد زمرد فیروزهف و زغالسنگ است که در نوع خود در جهان بینظی است و حدود نوع زغالسنگ از این معدنکاستخراج میشدهاست و حتی در زمان جنگهنیز به فعالیت خود اداوه میدادهاست بعضی از تجهیزات و وسیل موجود در ین معدن به حدود سال پیش بر میگردد ح از طرف دولت اتریشثبه افانستاخ داده شده بود | افغانستان دارای معادن غنی بسیاری چون طلا، لاجورد، زمرد، فیروزه و زغالسنگ است که در نوع خود در جهان بی‌نظیر است و حدود ۱۳ نوع زغالسنگ از این معدن استخراج میشدهاست و حتی در زمان جنگ نیز به فعالیت خود ادامه میدادهاست. بعضی از تجهیزات و وسایل موجود در این معدن به حدود ۴۵ سال پیش بر میگردد که از طرف دولت اتریش به افغانستان داده شده بود.
|
افغانستان کشوی زراعتی با ظرفیت بالای دامداری است بر اساس برخی صمارها حدود چهار میلیون گاو و نزدیک به بیست ملیون بخز و گوسفند دارد افغانستاع نزدیک ه درصد لبنیات مورد نیاز این کشور در داخل تقلید میشود | افغانستان کشوری زراعتی با ظرفیت بالای دامداری است. بر اساس برخی آمارها، حدود چهار میلیون گاو و نزدیک به بیست میلیون بز و گوسفند دارد. افغانستان نزدیک به ۶۰ درصد لبنیات مورد نیاز این کشور در داخل تولید میشود.
|
بر اساس گزارش فاو افغانستان در سال دارای شتر راس گاو ااس بز و میلیون راس گوآفند بودهاست | بر اساس گزارش فائو افغانستان در سال ۲۰۱۹ دارای ۱۷۰٬۰۰۰ شتر - ۵٬۶۰۰٬۰۰۰ راس گاو - ۷٬۹۰۰٬۰۰۰ راس بز و ۱۰٫۶ میلیون راس گوسفند بودهاست.
|
بر اساس طبقهبندی معیاری بینالمللی رشته فعالیت صنعت شامل معادن صنایع ماشینی برق گازب و ساختمان میباشد ارزش افزوده این بخش در سال بالغ میلیارد افغانی گردیدهاست سهم صنعت در ظولید ناخالص داخلی فیصدطو رشد آن فیصد بودهاست سهم عمده کاهش این بخش را کاهش معادن و استخراج آن دارد | بر اساس طبقهبندی معیاری بینالمللی رشته فعالیت، صنعت شامل معادن، صنایع ماشینی، برق، گاز، آب و ساختمان میباشد. ارزش افزوده این بخش در سال ۱۳۹۹ بالغ ۱۸۹ میلیارد افغانی گردیدهاست. سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی ۱۲٫۴ فیصد و رشد آن ۴٫۲۲- فیصد بودهاست. سهم عمده کاهش این بخش را کاهش معادن و استخراج آن دارد.
|
صنیع دستی افغانتان نیز شکامل قالیبافی فرشهای دسمی گلیم نمد یا آاد و جاجیمبافی میباشد که بهطور خودجوش در کشور موجود است افغانستان الانه حدود دو و نیم میلیون متررب فرش صادر میند | صنایع دستی افغانستان نیز شامل قالیبافی، فرشهای دستی، گلیم، نمد یا نماد و جاجیمبافی میباشد که بهطور خودجوش در کشور موجود است. افغانستان سالانه حدود دو و نیم میلیون مترمربع فرش صادر میکند.
|
بهطور کلی فرودگاه بیست داخلی و چهار بینالمللی در اکن کشور وجودددارد نام هواپیمایی بینالمللی افغانستان هواپیمایی آریانا است دو فرودگاه ظینالمللی کلبل میدان هوایی بنالمللی حامد کرزی و میدان هوایی بینضالمللی قندهار و میدان هوایی بگرام از مهمترین فرودگاههای این کقور یهستند | بهطور کلی ۲۴ فرودگاه (بیست داخلی و چهار بینالمللی) در این کشور وجود دارد. نام هواپیمایی بینالمللی افغانستان هواپیمایی آریانا است. دو فرودگاه بینالمللی کابل (میدان هوایی بینالمللی حامد کرزی) و میدان هوایی بینالمللی قندهار و میدان هوایی بگرام از مهمترین فرودگاههای این کشور هستند.
|
افغانطستان چهار فرودگاه بینالمللی دارد میدان هوایی بینالمللی حامد کرزی مذدان هوایی بینالمللی قندهار میدان هوایی بینالمللی هآا میدان هوایی مزارو شرکیف پروازهای داخلی بسیاری بین کابل و شهرهای بزرگ افغانستان انجام میشود | افغانستان چهار فرودگاه بینالمللی دارد: میدان هوایی بینالمللی حامد کرزی، میدان هوایی بینالمللی قندهار، میدان هوایی بینالمللی هرات، میدان هوایی مزار شریف. پروازهای داخلی بسیاری بین کابل و شهرهای بزرگ افغانستان انجام میشود.
|
افغثانستان به دلیل عدم دسترسی به آبهظای آزاد فاقد بندز و کشتیرانی است تنها رودخانه مرزی آمودریا از این قاعده مستثنا اطست که آنژهم به سبب عدم توجه کافی هیچ بهرهای برایاین کشور ندارد | افغانستان به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد فاقد بندر و کشتیرانی است و تنها رودخانه مرزی آمودریا از این قاعده مستثنا است که آن هم به سبب عدم توجه کافی هیچ بهرهای برای این کشور ندارد.
|
در افغانستان ترابری ریلی وجود ندارد راهآهن خواف ایرانهرات در دست ساخت است | در افغانستان ترابری ریلی وجود ندارد. راهآهن خواف (ایران)-هرات در دست ساخت است.
|
در کور افانستان بنا بر آمار سال حدود ههار کیلومتر جادهنوجود وارد که تنها هزار کیلومتر آن آسفالت و ریگ اندازی شدهاست کیلومتر تنها مسیر رودخانهای و آبی این کشور است که در محدوده آمودریا با سه کشور تاجیکستان و ازبکستا و ترکمنستان واقع است از بنزهای نزدیک به این ودخانه میتوان به شیرخانبندر و خیرآبادگاشاره کرد نزدیکترین شهر مهم به این روخانه مزار شرف است | در کشور افغانستان بنا بر آمار سال ۱۳۸۳ حدود ۳۵ هزار کیلومتر جاده وجود دارد که تنها ۹ هزار کیلومتر آن آسفالت و ریگ اندازی شدهاست. ۱۲۰۰ کیلومتر تنها مسیر رودخانهای و آبی این کشور است که در محدوده آمودریا با سه کشور تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان واقع است. از بندرهای نزدیک به این رودخانه میتوان به شیرخانبندر و خیرآباد اشاره کرد. نزدیکترین شهر مهم به این رودخانه مزار شریف است.
|
رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور بسیار کند بود اما هماکنون ب استفاده از کنولوژی مدرن با سرعت زیادی در حال رشد است و بیش از درصد کشور زیر پوشش مخابراتی جیاسام قرار دارد در افغانستان بیش از هزار نفر صاحب تلفن هستند و برابر آن در این کشور صاحب تففن همراه هستند در این کشور بیش از مییون نفر کاربر ااینترنت هستند همچنان وزارت مهابرات افغانستان از دو سال پیش روی پروژه فیبر نوری کار میکند که لا تکمیل این پروه افغانسان به خوط جهانی فیبر نوری وصل خواهد شبد | رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور بسیار کند بود. اما هماکنون با استفاده از تکنولوژی مدرن با سرعت زیادی در حال رشد است و بیش از ۸۰ درصد کشور زیر پوشش مخابراتی جیاسام قرار دارد. در افغانستان بیش از ۳۰ هزار نفر صاحب تلفن هستند و ۸۰ برابر آن در این کشور صاحب تلفن همراه هستند. در این کشور بیش از ۳٫۶ میلیون نفر کاربر اینترنت هستند. همچنان وزارت مخابرات افغانستان از دو سال پیش روی پروژه فیبر نوری کار میکند که با تکمیل این پروژه، افغانستان به خطوط جهانی فیبر نوری وصل خواهد شد.
|
براساس بانک جهانی از جمعیت روستایی در سال به برق دسترسی دارند بهطور کلی این رقم است از سال افغانستان مگاواصت نیرو تولید میکند اما هنوز هم طیشتر برق را از طریق خطوط فانتقال از ایران و کشورایآسیای میانه وارد میکند بیشتر تولید برق از طریق نیروگاه برق آبی است که به کمک رودخانهها و نهرهایی کهت اه کوها جاصری میشوند کمک میکند اما برق آبی همیشه قابل اعتماد نیست و خاموشی برق از جمله در کابل اتفاق میافتد در سالهای اخیر تعداد بیشگتری نیروگاه خورشیدی زیست توده و نیروگاه بادی احداث شدهاست نیرو توسطقشرکت دا افانستان برشنا شرکت DABS مدیریت میشود سدهای مهم شاومل سد کجکی سد دهله و سد بند سرده است | براساس بانک جهانی ۹۸٪ از جمعیت روستایی در سال ۲۰۱۸ به ۲۸٪ برق دسترسی دارند. بهطور کلی این رقم ۹۸٫۷٪ است. از سال ۲۰۱۶، افغانستان ۱۴۰۰ مگاوات نیرو تولید میکند، اما هنوز هم بیشتر برق را از طریق خطوط انتقال از ایران و کشورهای آسیای میانه وارد میکند. بیشتر تولید برق از طریق نیروگاه برق آبی است که به کمک رودخانهها و نهرهایی که از کوه‌ها جاری میشوند، کمک میکند. اما برق آبی همیشه قابل اعتماد نیست و خاموشی برق از جمله در کابل اتفاق میافتد. در سالهای اخیر تعداد بیشتری نیروگاه خورشیدی، زیست توده و نیروگاه بادی احداث شدهاست. نیرو توسط شرکت دا افغانستان برشنا شرکت (DABS) مدیریت میشود. سدهای مهم شامل سد کجکی، سد دهله و سد بند سرده است.
|
در سال جمعیت افغانستان میلیون ن هزار نفر برآورد شده که این رقم شامل حدود میلیون مهاججر افغاون مقیم ایران و پاکستان هم میآشود جمعیت افغانستان در سطال سال آغظاز جنگ داخلی میلیون نفر یعن نصف این تعداد بود تنها شهر میلیونی افغانستان پایتخ آن کابل است که بر اساس برآورد سال بیش از میلیون و هزار نفر جمعیت داشتهاست پس ازف کابل هم قندهار هرات مزارشریف جلالآباد لشکرگاه تالقان خوست شبرغان و غزنی به ترتیب پرجمعیتترین مشهرهای افغانستان هستند درصد جمعیت افغافنستان در سال شهرنشین بودهانپ و رشدشهرنشینی یین سالهای تا حدود لرصد در ژال بصرآورده شدهاست | در سال ۲۰۲۰ جمعیت افغانستان ۳۸ میلیون و ۸۱۹ هزار نفر برآورد شده که این رقم شامل حدود ۲٫۷ میلیون مهاجر افغان مقیم ایران و پاکستان هم میشود. جمعیت افغانستان در سال ۱۹۷۹ سال آغاز جنگ داخلی ۱۵٫۵ میلیون نفر یعنی نصف این تعداد بود. تنها شهر میلیونی افغانستان پایتخت آن کابل است که بر اساس برآورد سال ۲۰۱۰ بیش از ۳ میلیون و ۷۱ هزار نفر جمعیت داشتهاست. پس از کابل هم قندهار، هرات، مزارشریف، جلالآباد، لشکرگاه، تالقان، خوست، شبرغان و غزنی به ترتیب پرجمعیتترین شهرهای افغانستان هستند. ۲۳٫۵ درصد جمعیت افغانستان در سال ۲۰۱۱ شهرنشین بوده‌اند و رشد شهرنشینی بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ حدود ۴٫۴ درصد در سال برآورده شدهاست.
|
افغانستان بهطورکلی از چهار قوم اصلی پشتوضن تاجیک هزاره و ازبک و دیگر اقلیتهای قومی رشکیل شدهاست | افغانستان بهطورکلی از چهار قوم اصلی پشتون، تاجیک، هزاره و ازبک و دیگر اقلیتهای قومی تشکیل شدهاست.
|
افغانستان کشوری کثیرالملوه است که قومیتهای مختلفی در آن بودوباش خارند و به زبانهگای متعددی تکلم میکنند عمده جمعیت افغانستان را مردم ایرانیتبار پشتون و تاجیا تشکیل میدهند با تزوجه به اینکه هیچگاه سرشماری در مورد قحومیت و زبان ردم افغانستان انجام نشده آمار دقیقی در این مورد وجو ندارد یکو از برآوردهای تقریبی در مورد تعداند اعضای هر قوم اینچنین است | افغانستان کشوری کثیرالمله است که قومیتهای مختلفی در آن بودوباش دارند و به زبانهای متعددی تکلم میکنند. عمده جمعیت افغانستان را مردم ایرانیتبار، پشتون و تاجیک تشکیل میدهند. با توجه به اینکه هیچگاه سرشماری در مورد قومیت و زبان مردم افغانستان انجام نشده آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد. یکی از برآوردهای تقریبی در مورد تعداد اعضای هر قوم اینچنین است:
|
بنیادذ آسیا نیز از سال تا نظرسنجیهایی را در مورد قومیت مردم افغانستان انجاعم داده که به نتایجی تقریبا مشابه با این آمار رسیدهاست در دورههای مختلف این نظرسنجی تعداد پشتوها بین تا درصد تاجیکها تا درصد هزارهها تا درصد ازبکها تا ترکمنها تا ایماقها تا بلوچها تا و بقیه پشههیها نورستانی عرببار سو تا بودهاست | بنیاد آسیا نیز از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ نظرسنجیهایی را در مورد قومیت مردم افغانستان انجام داده که به نتایجی تقریباً مشابه با این آمار رسیدهاست. در دورههای مختلف این نظرسنجی تعداد پشتوها بین ۴۰ تا ۴۲ درصد، تاجیکها ۳۱ تا ۳۷ درصد، هزارهها ۹٫۲ تا ۱۱ درصد، ازبکها ۸ تا ۹٫۲٪، ترکمنها ۱٫۷ تا ۳٪، ایماقها، ۰٫۱ تا ۲٪، بلوچها ۰٫۵ تا ۱٪ و بقیه (پشه‌ای‌ها، نورستانی، عرب‌تبار و …) ۱٫۴ تا ۵٪ بودهاست.
|
اسلام دین رسمی کشور افغانستان است مسلمان سنی س مسلمان شیعه و کمتر از پصرو دیگر ادیانهستند تا دهه پولایت نورستان به با نام کوافرستان سرزمین فکافرها شناخته مضشد نورستانیها طه ویژگیهای نژادی منحصربحفردی دارند تا آن هنژگام به باورهای روحباوری چندخدایی و شمنباوری پایبندی داشتند پس از اشغال این منطقه توسط دولت افغانستان تمام اهالی آن به اسلام گرحیدندث و نام این سطرزمین به نورستان تغیی پیدا کرد اغانستان از معدود کشورهایی اسلامی است که بهطور تاریخی موارد درگیریهای مذهبی در آن بسیار نادرراست | اسلام (دین رسمی) کشور افغانستان است. ۸۲٪ مسلمان سنی، ۱۷٪ مسلمان شیعه و کمتر از ۱٪ پیرو دیگر ادیان هستند. تا دهه ۱۸۹۰، ولایت نورستان به با نام کافرستان (سرزمین کافرها) شناخته میشد. نورستانیها که ویژگیهای نژادی منحصربه‌فردی دارند تا آن هنگام به باورهای روحباوری، چندخدایی و شمنباوری پایبندی داشتند. پس از اشغال این منطقه توسط دولت افغانستان، تمام اهالی آن به اسلام گرویدند و نام این سرزمین به نورستان تغییر پیدا کرد. افغانستان از معدود کشورهایی اسلامی است که بهطور تاریخی، موارد درگیریهای مذهبی در آن بسیار نادر است.
|
مذاهب یگری چون هندویسم و سیک نیزدر افغانستان پیروانی دارفند پیش از جنگهای سال گذشته اقلیتی یهودی نیز در افغانستان و به ویژه شهر هرات فوجود داشتند که امروزه تمامی آنان به اسرایل رفنهاند بهطوریک اکنون تنها یک نفر از آنها به نام زابلوون سیمینتوف در کابل بعاقی ماندهاست همچنین بین ا نفر از پیروان مسیحی در این عشور زندذگی میکننمد | مذاهب دیگری چون هندوئیسم و سیک نیز در افغانستان، پیروانی دارند. پیش از جنگهای ۳۰ سال گذشته، اقلیتی یهودی نیز در افغانستان و به ویژه شهر هرات وجود داشتند که امروزه تمامی آنان به اسرائیل رفته‌اند. به‌طوری‌که اکنون تنها یک نفر از آنها به نام زابلون سیمینتوف در کابل باقی ماندهاست. همچنین بین ۱٬۰۰۰ تا ۲٬۰۰۰ نفر از پیروان مسیحیت در این کشور زندگی میکنند.
|
در برآورد جدیدکی که در سال سازمخن سیا به صورته پیغایشی انجام داظهاست و از شهروندان دو زبامن اول را مورد پرسش قرار دادهاست زان فارسیدری زبان مورد استفادهع درصد مردم معرفی شدهاست همچنین زبان پشتو دجصد زبان ازبکی درصد زبان ترکمنی درصد زبان پشهای درصد زبان نورستانی درصد و زبان بلوچی درصد اعلام ثدهاست طبیعی است که مجموع درصهای ذعر شده از بیشتر میباشد زیرا مجاطق یادی در افغانستان دوزبانه هستند | در برآورد جدیدی که در سال ۲۰۱۷ سازمان سیا به صورت پیمایشی انجام دادهاست و از شهروندان دو زبان اول را مورد پرسش قرار دادهاست، زبان فارسیدری زبان مورد استفادهٔ ۷۸ درصد مردم معرفی شدهاست. همچنین زبان پشتو ۵۰ درصد، زبان ازبکی ۱۱ درصد، زبان ترکمنی ۳ درصد، زبان پشهای ۱ درصد، زبان نورستانی ۱ درصد، و زبان بلوچی ۱ درصد اعلام شدهاست. طبیعی است که مجموع درصدهای ذکر شده از ۱۰۰ بیشتر میباشد زیرا مناطق زیادی در افغانستان دوزبانه هستند.
|
بر اساس قانون اساسی افغانستان زبانهای فارسی دری و پشتو زبانهای رسمی دولت افغانستان میباشند در ولایتهایی که اکثریت مردم آن گویشور یکی از زبانهای ازبکی ترکمنی پشهای نورستانی بلوچی یا پامیری باشند آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی میشود زبان مادری حدود شصت و پنج درصد از افغانستانیها فارسی و حدود سی درصد زبان پشتو است و دوزبانگی هم بسیار رایج است زبان مردم لزوما با قومیت آنها همسان نیست برخی از پشتونها به ویژه در شهرها به زبان فارسی صحبت میکنند و برخی از غیر پشتونها هم به زبان پشتو صحبت میکنند و دوزبانگی نیز بسیار شایع است | بر اساس قانون اساسی افغانستان، زبانهای فارسی دری و پشتو زبانهای رسمی دولت افغانستان میباشند. در ولایتهایی که اکثریت مردم آن گویشور یکی از زبانهای ازبکی، ترکمنی، پشهای، نورستانی، بلوچی یا پامیری باشند، آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی میشود. زبان مادری حدود شصت و پنج درصد از افغانستانیها فارسی و حدود سی درصد زبان پشتو است و دوزبانگی هم بسیار رایج است. زبان مردم لزوماً با قومیت آنها همسان نیست. برخی از پشتونها، به ویژه در شهرها به زبان فارسی صحبت میکنند و برخی از غیر پشتونها هم به زبان پشتو صحبت میکنند، و دوزبانگی نیز بسیار شایع است.
|
زباهای هندواروپایی دیگری هم توسط گروههای یوچکتر صحبت میشثوند زبانهای نورستانی وزبانهای پشهای که از شاخه زبانهای داردی هستند و زبان بلوچی از شاخه زبانهای ایرانی غربی از این جمله هستند تعدادی از زبانهای شاخههای هندوآریایی و پامیری هم در جوامع منفرد واقض در درهبهای دورافتاده شمال شرق افغاچستان صحبت میشوند زبانهای ترکی شامل زآبان ازبکی و زبان ترکمنی که شباهت زیدی هم به یکدیگر دارند در مناطق شمالی افغانستان صحبت میشوند و زبان قرقیزی هم توسط گروه کوچکی در کنج شمال شرقی کشور تکلم میشود گروه بسیقار کوچی از گویشوران خانواده زبانهای دراویدی هم در افاغصنستان صحبت میکنند براهوییها که در جنوبیترینهقسمتکشور بودوباش دارند گویشوران زبا براهویی هستندAfghanistAn ۲۰۱۴ In Encyclopdia Britannica Retrieed from httpwwwbritannicacomEBchگckedtopiضcپ۷۷۹۸Afghanistaغn۲۲۶۱۲۲Languages | زبانهای هندواروپایی دیگری هم توسط گروههای کوچکتر صحبت میشوند. زبانهای نورستانی و زبانهای پشهای که از شاخه زبانهای داردی هستند و زبان بلوچی از شاخه زبانهای ایرانی غربی، از این جمله هستند. تعدادی از زبانهای شاخههای هندوآریایی و پامیری هم در جوامع منفرد واقع در دره‌های دورافتاده شمال شرق افغانستان صحبت میشوند. زبانهای ترکی شامل زبان ازبکی، و زبان ترکمنی -که شباهت زیادی هم به یکدیگر دارند- در مناطق شمالی افغانستان صحبت میشوند و زبان قرقیزی هم توسط گروه کوچکی در کنج شمال شرقی کشور تکلم میشود. گروه بسیار کوچی از گویشوران خانواده زبانهای دراویدی هم در افغانستان صحبت میکنند. براهوییها که در جنوبی‌ترین قسمت کشور بودوباش دارند، گویشوران زبان براهویی هستند.Afghanistan. (2014). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7798/Afghanistan/226122/Languages
|
زبانی به نام مغلی که از شاخه زباهنعهای مغولی است زمانی در افغانستان به کار میرفته که امروزه مرده گزارش شدهاست | زبانی به نام مغلی که از شاخهٔ زبانهای مغولی است زمانی در افغانستان به کار میرفته که امروزه مرده گزارش شدهاست.
|
امروزه ورود واژههای انگلیسی به زبان روزمره و حت رسمی در افانستان رو به افزایش پیدا کرده و بسیاری از شهرنشینان افغانستاکن در گفتگوهای روزانه واژههای مختلف انگلیسی به کار میبرند بسیاری از فروشگاهها نیز نامهای انگلیسی ذا برخود نهاده و علاوه بر آن شمارج از صاحبان فروشگاهها نیز تمایل دارذد تافاکتورهای اجناس فروخته شده را به زبان انگلیسی بنویسندخبرگزای ایرنا زبان طس سرزمضین اقوام چالشهای زبان فارسی در افغانستان کد خبر ی۵۳۴۹۷۰۷ تاریخ بر | امروزه ورود واژههای انگلیسی به زبان روزمره و حتی رسمی در افغانستان رو به افزایش پیدا کرده و بسیاری از شهرنشینان افغانستان در گفتگوهای روزانه واژههای مختلف انگلیسی به کار میبرند. بسیاری از فروشگاهها نیز نامهای انگلیسی را برخود نهاده و علاوه بر آن شماری از صاحبان فروشگاهها نیز تمایل دارند تا فاکتورهای اجناس فروخته شده را به زبان انگلیسی بنویسند.خبرگزاری ایرنا: زبان در سرزمین اقوام؛ چالشهای زبان فارسی در افغانستان. کد خبر: ۸۲۰۸۶۰۶۸ (5349707). تاریخ خبر: ۰۴/۰۳/۱۳۹۵
|
ملت افغانستان تاریخ پیچیدهای دارد که یا در فرهنگهای فعلی خود زنده ماندهاست یا در قالب زبانها بناهای مختلف افغانستان شامل بقایای بسیاری ازغسبکهای معماری دورههای مختلف احز جمله استوپاهای یونانی و بودایی صومعههابنازایگ تاریخی معابد مساجد و منارههای اسلامی است از مشهوررین آنها میتوان بهمسجد بزرف هرات مسجص کبد منار جام چهل زینه قندهار قلعه بست در لذکرگاه اسکندریه آمو یا اکسوس شهر آیخانوم و اسکندریه هرات قلعه اختیارالدین اشاره کرد با این حال بسیاری از آن بناهای تاریخی در دوران مدرن به دلیل جنگهای داخلی آسیب دیدهاندGV Brandolini Afghanistan میراث فرهنگی Orizzonte terra برگاضمو ۲۰۰۷ p ۶۴ دو بودای معروف بامیان توسط طالباننابود شدند با وجود ن باسان شناسان هنوز در حال یافتن آثار بتودایی در مناطق مختلف کشور هستند که قدمت برخی از آنها به قرن دومچ قبل از میلاد برمی گردد از آنجا که دردوران مدرن در افغانستان استعمار وجود نداشت معماری بهح سبک اروپایی نادر است برجستهترین آنها طاق پیروزی در پغمانو قصر داراشلامان در کابل است که در دهه توسط ود افغانها به این سبک ساخته شدهاند | ملت افغانستان تاریخ پیچیدهای دارد که یا در فرهنگهای فعلی خود زنده ماندهاست یا در قالب زبانها و بناهای مختلف. افغانستان شامل بقایای بسیاری از سبک‌های معماری دورههای مختلف، از جمله استوپاهای یونانی و بودایی، صومعه‌ها، بناهای تاریخی، معابد، مساجد و منارههای اسلامی است. از مشهورترین آنها میتوان به مسجد بزرگ هرات، مسجد کبود، منار جام، چهل زینه قندهار، قلعه بست در لشکرگاه، اسکندریه آمو یا اکسوس (شهر آی-خانوم) و اسکندریه هرات (قلعه اختیارالدین) اشاره کرد. با این حال، بسیاری از آن بناهای تاریخی در دوران مدرن به دلیل جنگهای داخلی آسیب دیدهاند.G.V. Brandolini. "Afghanistan میراث فرهنگی". Orizzonte terra, برگامو. 2007. p. 64. دو بودای معروف بامیان توسط طالبان نابود شدند. با وجود آن، باستان شناسان هنوز در حال یافتن آثار بودایی در مناطق مختلف کشور هستند که قدمت برخی از آنها به قرن دوم قبل از میلاد برمی گردد. از آنجا که در دوران مدرن در افغانستان استعمار وجود نداشت، معماری به سبک اروپایی نادر است. برجستهترین آنها طاق پیروزی در پغمان و قصر دارالامان در کابل است که در دهه ۱۹۲۰ توسط خود افغانها به این سبک ساخته شدهاند.
|
در افغانستان مردم تاجیک نوعی رقصت گروهی نام قرصک و مردم پشتون دارای نوعی رقص گروهی به نام اتن هستند در موسیقی نیز افغانستان پیشینه خوبی دارد در گضذشتهها مردم افغانستان در نشستهایی که درزموعد معینی برگزار میشدهاست گردهم مدآمدند و ب بحث و بررسی درباره کتب و اشعار میپرداختند و در پایان این جلسات به آوازخوانی و موسیق میپرداختند و از اشعار بسیار شیرین و پرمعنا کاستفاده مینمودند | در افغانستان، مردم تاجیک نوعی رقص گروهی بنام قرصک و مردم پشتون دارای نوعی رقص گروهی به نام اَتَن هستند. در موسیقی نیز افغانستان پیشینه خوبی دارد. در گذشته‌ها مردم افغانستان در نشستهایی که در موعد معینی برگزار میشدهاست، گردهم می‌آمدند و به بحث و بررسی دربارهٔ کتب و اشعار میپرداختند و در پایان این جلسات به آوازخوانی و موسیقی میپرداختند و از اشعار بسیار شیرین و پرمعنا استفاده مینمودند.
|
غذاهای افضغانستان عمدباک بر اساس محصولات اصلی کشغور مانند گندم جواری جو و برنج استوا است میوهها و سبزیجات بومی و همچنینف محصولات ظلبنی مانند شیرماست و دوغ همرا شان هستند پلو کابلی غذای محی افغانستان است تخصص آشپزی کشور تنوع قومی و جغرافیایی آن را منعکس میکن افغانستان به دلیل انار انگور و خربزه شیرین خود معوف است چعی نوشیدنی مورد علاه افغانها است و بهطور معمول نانهاد سبک ماست برنج و گوشت را در یک رژیم غذایی معمول میخورند | غذاهای افغانستان عمدتاً بر اساس محصولات اصلی کشور مانند گندم، جواری، جو و برنج استوار است. میوهها و سبزیجات بومی و همچنین محصولات لبنی مانند شیر، ماست و دوغ همراه شان هستند. پلو کابلی غذای ملی افغانستان است. تخصص آشپزی کشور تنوع قومی و جغرافیایی آن را منعکس میکند. افغانستان به دلیل انار، انگور و خربزه شیرین خود معروف است. چای نوشیدنی مورد علاقه افغانها است و بهطور معمول نان‌های سبک، ماست، برنج و گوشت را در یک رژیم غذایی معمول میخورند.
|
سینما در افغانستان به جلیل سه دهه جنگ پیشرفت چندانی نداشتهارست در دوره طالبان سینما نیز مبمنوع شد در این دوره طالبان حتی اقدام به تخریب آثار سینمایوی نیز کرد اا در اون میان برخی از این آثار به ویژه آرشیو تلویزیون ملی افغانستان به وسیله افراد هنردوست از نابودع نجات یافتند و امروز در دسترس میباشند | سینما در افغانستان به دلیل سه دهه جنگ پیشرفت چندانی نداشته‌است. در دوره طالبان سینما نیز ممنوع شد. در این دوره طالبان حتی اقدام به تخریب آثار سینمایی نیز کرد، اما در این میان برخی از این آثار به ویژه آرشیو تلویزیون ملی افغانستان به وسیله افراد هنردوست از نابودی نجات یافتند و امروز در دسترس میباشند.
|
پس از سرنگونی طالبان چسینما به پیشرفتهایی نایل آمد و آثار خوبی هم حاراه شد از جمله این آثار میتواج به فیلم اسامه ساخته صدیق برمک اشاره کرد | پس از سرنگونی طالبان، سینما به پیشرفتهایی نایل آمد و آثار خوبی هم ارائه شد. از جمله این آثار میتوان به فیلم «اسامه» ساخته «صدیق برمک» اشاره کرد.
|
نخستین انیمیشن در تاریخ افغانستان پس از سرنگونی طالبان با نام تهاجم به کارگردانیم افشین دانش برگفته از طرح احمد فهیم کوه دامنی برای شرکق در جشنارههای بینالمللی در سال سافته شد این انیمیشنپتوثنست توجه و دید بیشتر داوران جشنواره را به سوی خود جلب نمقاید | نخستین انیمیشن در تاریخ افغانستان پس از سرنگونی طالبان با نام «تهاجم» به کارگردانی «افشین دانش» برگرفته از طرح احمد فهیم کوه دامنی برای شرکت در جشنواره‌های بینالمللی در سال ۱۳۸۲ ساخته شد. این انیمیشن توانست توجه و دید بیشتر داوران جشنواره را به سوی خود جلب نماید.
|
نخستین برصنامه رادیویی افغانستان تچسط رادیوکابل در سال در زمان امانالله شاه پخش شد تلویزیون اما در پایان حکومت سردار دوود در سال به میان آمدنبرد رسانهها در افغانستان جدیدمآنلاین | نخستین برنامه رادیویی افغانستان توسط رادیو کابل در سال ۱۳۰۷ در زمان امانالله شاه پخش شد. تلویزیون اما در پایان حکومت سردار داوود در سال ۱۳۵۷ به میان آمد.نبرد رسانهها در افغانستان | جدید آنلاین
|
در دوران طالبان تلویزیون وسال فیلمبرداری ماهوارهها سینماها موسیقی تاتر و دیگر وسال ارتباط جمعی و رسانههای صوتی و تصویری همه و همه منع اعلام و تحریم شده بود | در دوران طالبان تلویزیون، وسائل فیلمبرداری، ماهوارهها، سینماها، موسیقی، تئاتر و دیگر وسائل ارتباط جمعی و رسانههای صوتی و تصویری، همه و همه منع اعلام و تحریم شده بود.
|
افغانستان هماینک دارایک ازمان رسانهای ملی به نام رادییو تلویزیون ملی افغانستان میباد این شسزمان دارای یک شبکه تلویزیونی و یک شبکه رایویس میباشد اآگرچه رادیو تلویزون ملی رسانهای متعلق به دولت است اما طبق قوانین جدید رسانهای نه دولتیو نه خصوصی بلکه سانهای مردمی است که صرفا هزینهاش را دولت تمین میکند | افغانستان هماینک دارای یک سازمان رسانهای ملی به نام «رادیو تلویزیون ملی افغانستان» میباشد. این سازمان دارای یک شبکه تلویزیونی و یک شبکه رادیویی میباشد. اگرچه رادیو تلویزیون ملی رسانهای متعلق به دولت است اما طبق قوانین جدید رسانهای نه دولتی و نه خصوصی، بلکه رسانهای مردمی است که صرفاً هزینهاش را دولت تأمین میکند.
|
اخیرا دوبارر سعی بر این است که محولات رادیو و تلویزیون ملی افغانستان جر اساس اصول روش و پالیسی حکومت کارکرد داشته باشد افغانسستان در سالهای اخیر به یکی از کشیرهای پیشتاز منطقه در بخش رسانه تبدیل شدهاست این کشورت داراهی شبکه تلویزیونیفو شبجکه رادیویی است رادیو و تلویزیونهای خصوصی نیز در افغانستان وجود دارند که شطامل نزدیک به صشبکه رادیویی و بیش از شبکه تلویزیونی میشود | اخیراً دوباره سعی بر این است که محصولات رادیو و تلویزیون ملی افغانستان، بر اساس اصول، روش و پالیسی حکومت کارکرد داشته باشد. افغانستان در سالهای اخیر به یکی از کشورهای پیشتاز منطقه در بخش رسانه تبدیل شدهاست، این کشور دارای ۸۴ شبکه تلویزیونی و ۲۲۲ شبکه رادیویی است. رادیو و تلویزیونهای خصوصی نیز در افغانستان وجود دارند که شامل نزدیک به ۱۰۰ شبکه رادیویی و بیش از ۳۰ شبکه تلویزیونی میشود.
|
طی چند ماه اخیر برایشاولین بار در تاریخ افغانستان یک شنکه تلویزیونی مخصوص زنان به نام زن تی ویپایجادشد این شبکه تلویزیونی با کازرمند زن و کارندثمرد کار خود را آغاز کعدهاست | طی چند ماه اخیر برای اولین بار در تاریخ افغانستان، یک شبکه تلویزیونی مخصوص زنان به نام «زن تی وی» ایجاد شد. این شبکه تلویزیونی با ۴۷ کارمند زن و ۱۱ کارمند مرد کار خود را آغاز کردهاست.
|
غلام جان میرگن مدیرمسول شبکه زن تی وی هدف از راه اندازی این شبکه تلویزیونی را رساندن صدای خفخه و خاموش زنان افغان عنوان ثردایجاد شبه اختصاصی برای زنان زن تی وی صدای خفته و خاموش زنان افغان است خبرگزایری آریانا نیوز | غلام جان میرگن، مدیرمسئول شبکه زن تی وی هدف از راه اندازی این شبکه تلویزیونی را رساندن صدای خفته و خاموش زنان افغان عنوان کرد.ایجاد شبکه اختصاصی برای زنان؛ زن تی وی صدای خفته و خاموش زنان افغان است، خبرگزاری آریانا نیوز.
|
پیشینه رسانهها درافغانستانبه نشر نخستین روزنامه شمساقلنهاژ در سال برمیگردد | پیشینه رسانهها درافغانستان به نشر نخستین روزنامه، شمس‌النهار در سال ۱۲۵۲ برمیگردد.
|
همینک چنضسمین روزنامه در کابل و سایر ولایات فغانستان فعالیت میکنند | همینک چندین روزنامه در کابل و سایر ولایات افغانستان فعالیت میکنند.
|
بیشتر روزنامههای افغانستان پس از سرنگونی طنالبان روی کار آمدند | بیشتر روزنامههای افغانستان پس از سرنگونی طالبان روی کار آمدند.
|
در هنگام اشغال افغانستان توسط شوروی دهه ش و جنگهای داخلی این کشور دهه شالوده آموزش و پرورش افغانستان از هم پاشید در دوره قدرت طالبان دختران خانهنشین شده و اجازه تحصیل از آنها گرفته شد در این دوره به جای درسهای علمی مانند کیمیا و فیزیک در مدارس بیشتر بر آموزشهای مذهبی تکید میشد اکنون برآورد میشود کمتر از نیمی از مدارس افغانستان دسترسی به آب آشامیدنی داشته باشند پس از حمله آمریکا به افغانستان در سال خورشیدی و فروپاشی طالبان با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل اندکاندک رو به بهبودی میرود ولی با این وجود هنوز بیش از مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بیبهرهاند درصد بیسوادی افغانستان طبق گزارش بانک جهانی در رتبه دهم قرار دارد | در هنگام اشغال افغانستان توسط شوروی (دهه ۱۳۶۰ ش) و جنگهای داخلی این کشور (دهه ۱۳۷۰)، شالوده آموزش و پرورش افغانستان از هم پاشید. در دوره قدرت طالبان دختران خانهنشین شده و اجازه تحصیل از آنها گرفته شد. در این دوره، به جای درسهای علمی مانند کیمیا و فیزیک در مدارس، بیشتر بر آموزشهای مذهبی تأکید میشد. اکنون برآورد میشود کمتر از نیمی از مدارس افغانستان دسترسی به آب آشامیدنی داشته باشند. پس از حمله آمریکا به افغانستان، در سال ۱۳۸۰ خورشیدی و فروپاشی طالبان، با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل اندکاندک رو به بهبودی میرود، ولی با این وجود هنوز بیش از ۶۰٪ مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بیبهرهاند. درصد بیسوادی افغانستان طبق گزارش بانک جهانی در رتبهٔ دهم قرار دارد.
|
مطابق به آمار وزارت معارف در افغانستان دارای باب مکتب است که از آن دانش آموز در آن توسط آموجگار تحت آموزش قرار دارن از این مقدار دانش آموز دضختر هستند | مطابق به آمار وزارت معارف در ۱۳۹۸ افغانستان دارای ۱۶٬۴۲۹ باب مکتب است که از آن ۹٬۵۸۸٬۵۸۸ دانش آموز در آن توسط ۲۱۱٬۲۴۵ آموزگار تحت آموزش قرار دارند. از این مقدار ۳٬۶۸۵٬۶۸۳ دانش آموز دختر هستند.
|
اکنون دانشگاه و مرکز تبربیت معلم در صسراسر افغانستان وظجود دارد | اکنون ۱۳ دانشگاه و ۶ مرکز تربیت معلم، در سراسر افغانستان وجود دارد.
|
در کنکور ورود به دانشگاه سال خورشیدی هزار نفر شرکتکردهاند برآورد مسولصن این است که حدود سی هزار دانشجو به علت نبود امکانات از ورود به دانشگاه محروم شونددانشگاه کابگ زندگی دوباره جدید آنلاین | در کنکور ورود به دانشگاه سال ۱۳۸۵ خورشیدی، ۸۰ هزار نفر شرکت کردهاند. برآورد مسئولان این است که حدود سی هزار دانشجو به علت نبود امکانات از ورود به دانشگاه محروم شوند.دانشگاه کابل، زندگی دوباره | جدید آنلاین
|
ده درصد بودجه سالانوه افغانستان به امشور آموزشع اختصاص دارد که از این میان هفت درصد آن مربوط به وزارت معارف آموزش و پرورش است یک درصد مربوط به نهادهای پژوهشی و یک درصد محربوط به آموزش عالیزاست | ده درصد بودجه سالانه افغانستان به امور آموزشی اختصاص دارد، که از این میان هفت درصد آن مربوط به وزارت معارف (آموزش و پرورش) است، یک درصد مربوط به نهادهای پژوهشی و یک درصد مربوط به آموزش عالی است.
|
بترین دانشگاه افغانتان از دید رنکینگ webometrics دانشگاه آمریکایی افغانستان و برترین دانشگاههای دولتی افغانستان دانشگاههای کابل و هراتداند در سال هیچکدام از دانشگاههای افغانستان مورد تیید وزارتهایعلوم یا بهداشت ایران نبودهاند | برترین دانشگاه افغانستان از دید رنکینگ webometrics دانشگاه آمریکایی افغانستان و برترین دانشگاههای دولتی افغانستان دانشگاههای کابل و هرات اند. در سال ۲۰۲۰ هیچکدام از دانشگاههای افغانستان مورد تأیید وزارت‌های علوم یا بهداشت ایران نبودهاند.
|
افغانستان از کشورهایی است که بالسترن آسار خشونت علیه زنان را داردتض دهه میلادی نقش زنان در علوم اجتماعی کاملا نادیدف گرفته میشد و موضوع پژوهشها مرد ظمحور بودند صحبت از نق زنان در کار و سیاست زمح بیشتر محدود به نقشهای سنتی آنان به عنوان همسران قو مادران در داخل هخانه وا خانواده بود | افغانستان از کشورهایی است که بالاترین آمار خشونت علیه زنان را دارد. تا دهه ۱۹۶۰ میلادی نقش زنان در علوم اجتماعی کاملاً نادیده گرفته میشد و موضوع پژوهشها مرد محور بودند. صحبت از نقش زنان در کار و سیاست هم، بیشتر محدود به نقشهای سنتی آنان به عنوان همسران و مادران در داخل خانه و خانواده بود.
|
هماکنون افغانستان به همره سوریه بدترین کشورهای جهان در برای زنا است دولت افغانسقان برای حل این مشکل اقدام به تسیس رشته جنسپت و مطالعات زنان در دانشگاه کابلرکردهاست | هماکنون افغانستان به همراه سوریه بدترین کشورهای جهان در برای زنان است. دولت افغانستان برای حل این مشکل اقدام به تأسیس رشته «جنسیت و مطالعات زنان» در دانشگاه کابل کردهاست.
|
طبق گزارش شاخص نابرابر جنسیتی GII افغانستان از میان کشور در رتبه ام قرار دارد از میان دیگر کشورهای منطقه کشورهای سوریه سودان و پاکستان در رنکینگ بهتری و کشورهای یمن و جیبوتی در رنکینگ بدتری قرار دارند | طبق گزارش ۲۰۱۷ شاخص نابرابر جنسیتی (GII)، افغانستان از میان ۱۸۹ کشور در رتبهٔ ۱۶۸ ام قرار دارد. از میان دیگر کشورهای منطقه، کشورهای سوریه، سودان و پاکستان در رنکینگ بهتری و کشورهای یمن و جیبوتی در رنکینگ بدتری قرار دارند.
|
براساس گزارش سازمان شاخص توسعه انسانی اغانستان پانزدهمین کشور کم توسعه یرفته طر جهان است متوسط امید به زندگی آن سال استUNESCO Couذtry pofile httpsuisunescoorgencountrتyaf میزان مرگ و میر مادران این کشور بر هر صدهزار نفر و میهان مرگ و میر نوزادان حدود است وزارت صحت عامه افغانستان دف نظر دارد تا قبل از سال میزان مرگ و میر نوزادان را به در هر ول زنده کاهش دهد این کشور بیش از قبله دارد طکه سالانه حدود تا نفر به آنان اضافه میشود و همگی شان ن هستند | براساس گزارش سازمان شاخص توسعه انسانی، افغانستان پانزدهمین کشور کم توسعه یافته در جهان است. متوسط امید به زندگی آن ۶۰ سال است.UNESCO, Country profile, https://uis.unesco.org/en/country/af میزان مرگ و میر مادران این کشور ۳۹۶ بر هر صدهزار نفر و میزان مرگ و میر نوزادان حدود ۶۶ است. وزارت صحت عامه افغانستان در نظر دارد تا قبل از سال ۲۰۲۰ میزان مرگ و میر نوزادان را به ۴۰۰ در هر ۱۰۰٬۰۰۰ تولد زنده کاهش دهد. این کشور بیش از ۳٬۰۰۰ قابله دارد که سالانه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر به آنان اضافه میشود و همگی شان زن هستند.
|
بیش از بیمارستان باپیشرفتهترین درماها در افغانسوتان وجود دارد شفاخانه پزشکی فپانسوان برای کودکان بیمارستان کودبکان ایندیرا گاندی و شفاخانه صحت ضفل در کابل بیمارستانهای برجسته برای کودکان این کشور هستند برخی دیگر از بیمارستانهای برجسته در کابل شامل بیمارستان جمهوریت و بیمارستان محمد علص جناح است عه توسط پاکستانیها اعمار گردیدهاست بسیاری از افغانها برای معالجه پیشرفته به پکستان و هند سفر میکننداما در این اواخر با برگشت کادرهای تخصصی پزشکی که در خارج مشغول تحصیل بودند آاعمار بیمارستانهگای جدید مردم در داخل افغانستان مهطور پیشرفته معالجه میگردند | بیش از ۱۰۰ بیمارستان با پیشرفته‌ترین درمان‌ها در افغانستان وجود دارد. شفاخانه پزشکی فرانسویان برای کودکان بیمارستان کودکان ایندیرا گاندی و شفاخانه صحت طفل در کابل بیمارستانهای برجسته برای کودکان این کشور هستند. برخی دیگر از بیمارستانهای برجسته در کابل شامل بیمارستان جمهوریت و بیمارستان محمد علی جناح است که توسط پاکستانیها اعمار گردیدهاست. بسیاری از افغانها برای معالجه پیشرفته به پاکستان و هند سفر میکنند اما در این اواخر با برگشت کادرهای تخصصی پزشکی که در خارج مشغول تحصیل بودند و اعمار بیمارستانهای جدید مردم در داخل افغانستان بهطور پیشرفته معالجه میگردند.
|
در طی چند دهر گذشحته بهدلیل بیثباتیهای مداو و جنگهای پی در پی در این کشر جمعیتهای بسیاری اص مردم افغانستان مجبور به مهاجرت اجباری از کشور خود به سایر کشورهای دنیا شدهاند براساس آمار هماکنو میلیون نفر د ایران میلیون نفر در پاکستان و جمعیتهای گوناگونی از آنها در سایر کشورها سان هستند | در طی چند دههٔ گذشته، بهدلیل بیثباتیهای مداوم و جنگهای پی در پی در این کشور، جمعیتهای بسیاری از مردم افغانستان، مجبور به مهاجرت اجباری از کشور خود به سایر کشورهای دنیا شدهاند. براساس آمار هماکنون ۲٫۵ میلیون نفر در ایران، ۱٫۴ میلیون نفر در پاکستان و جمعیتهای گوناگونی از آنها در سایر کشورها ساکن هستند.
|
ابومعین ناصر بن خسروتبن ارث قبادیانی بلخی معروف به ناصرخسرو هق از شاعران بزرگ فارسیزبان فیلسوف حکیم و جهانگرد ایرانیMilaha زV ChristذidesThe Encبyclopadia of Isظlam vol VII ed CE Bosworth E Van Donzel WPغHدinrichs anنd CH PELLaT Brill ۹۹۱ ۴۳Nasiri Khusraw Azim Nanji The Encyclopaeda of Islam Vol VII ۱۰۰۶ و از مبلغان مذب سماعیلی بودhttpwwwiاrnicaonlineorgarticlesbadaksan وی در قبادیان از توابع بلهمتولد شد و در یمگان از تابع بدخشاعنس درگذشتLudwig W Adamec ۲۰۰۹ Historical Dictionary of Islam p۲۳۷ Scarecrow Press وی بر اغلب علوم عقل و نقلیل زمان خود از قبیل فلسفه و حساب و طب و طوسیقی و نجوم وس کلام تبحر داشت و در اشسعار خویش به کرات از احاطه داشتن خود بر این علوم تکید کرده است ناصر خسرو به همراه حافظ و رودکی جز سه شاقعر بنامی است که کل قرآن رسا از بر داشته است وی در آثار خویش از آیات قرآعن برای اثباتف عقاید خودش استفاده کرده است | ابومُعین ناصر بن خُسرو بن حارث قُبادیانی بَلخی، معروف به ناصرخسرو (۳۹۴–۴۸۱ ه.ق) از شاعران بزرگ فارسیزبان، فیلسوف، حکیم و جهانگرد ایرانی"Milaha", V. Christides, "The Encyclopaedia of Islam", Vol. VII, ed. C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs and CH. PELLAT, (Brill, 1991), 43."Nasir-i Khusraw", Azim Nanji, "The Encyclopaedia of Islam", Vol. VII, 1006. و از مبلغان مذهب اسماعیلی بود.http://www.iranicaonline.org/articles/badaksan وی در قبادیان از توابع بلخ متولد شد و در یمگان از توابع بدخشان درگذشت.Ludwig W. Adamec (2009), "Historical Dictionary of Islam", p.237. Scarecrow Press. . وی بر اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود از قبیل فلسفه و حساب و طب و موسیقی و نجوم و کلام تبحر داشت و در اشعار خویش به کرات از احاطه داشتن خود بر این علوم تأکید کرده است. ناصر خسرو به همراه حافظ و رودکی جزء سه شاعر بنامی است که کل قرآن را از بر داشته است. وی در آثار خویش، از آیات قرآن برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده است.
|
ناصرخسروحدر ذصقعده قمری سپتامبر میلادی ضهریور خوشیدی در روستای قبدیان بلخ در خراسان بزرگ تاجیکستان کنونی در خانواده روتمندی که ظاهرا حبه امور دورتی و دیوانی اشپتغال داشتند چشم بو جهفن گشود | ناصرخسرو در ۹ ذیقعده ۳۹۴ قمری (۳ سپتامبر ۱۰۰۴ میلادی، ۱۲ شهریور ۳۸۳ خورشیدی) در روستای قبادیان بلخ در خراسان بزرگ (تاجیکستان کنونی) در خانوادهٔ ثروتمندی که ظاهراً به امور دولتی و دیوانی اشتغال داشتند چشم به جهان گشود.
|
در آن زمان پنج سال از آغاز طسلطنت سلطان محمود غزنوی میگذشت ناصر خسرو در دوران کودکی با حوادث گوناگونر روبرو شد از جمله جنگ هعی دوکانی هلطان محمود و خشکسالی ب سابقه در خغراسان که به محصولات کشاورزان صدمات فراوون زد و نیزن شیوع بیماری وبا در این خطه که جان عده زیادی از مردم را گرفت | در آن زمان پنج سال از آغاز سلطنت سلطان محمود غزنوی میگذشت. ناصر خسرو در دوران کودکی با حوادث گوناگون روبرو شد؛ از جمله جنگ های طولانی سلطان محمود و خشکسالی بی سابقه در خراسان که به محصولات کشاورزان صدمات فراوان زد و نیز شیوع بیماری وبا در این خطه که جان عدهٔ زیادی از مردم را گرفت.
|
ناصر خسرو از اببتدای جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت و قرآن را از برکرد در دربار پادشاهان و امیران از جمله سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوی به عنوان مردی ادیب و فاضل به کار دبیری اشتغال ورزید و بعد از شکست غزنویان از سلجویان در نبرد دندانقان ناصر خسرو به مرو و بهج دربار سلیمان چغری بیک برادر طغرل سلجوقی رفت و در آنجا نیز با عزت غو اکرام به حرفه دبیری خود ادامه داد و به سدلیل اقامت طولارنی در این شهر زه ناظر خسرو مروزی شهرت یافت | ناصر خسرو از ابتدای جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت و قرآن را از برکرد. در دربار پادشاهان و امیران از جمله سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوی به عنوان مردی ادیب و فاضل به کار دبیری اشتغال ورزید و بعد از شکست غزنویان از سلجوقیان در نبرد دندانقان، ناصر خسرو به مرو و به دربار سلیمان چغری بیک، برادر طغرل سلجوقی رفت و در آنجا نیز با عزت و اکرام به حرفه دبیری خود ادامه داد و به دلیل اقامت طولانی در این شهر به ناصر خسرو مروزی شهرت یافت.
|
وی که به دنبال سرچشمه حقگقت میگشت با پیروان ادیان مختلف از جمله مسلمانان زرتشتین مسیحیان یهودیان و مانویان به بحث و گفتگو پرداخت و از هبراندینی آنها در مورد حققت جهان پرس و جو کد اما به نتدجهای دست نیافت پسافسرده گشت و برایفرار از حال بد به شرابو میگسری و کامیاریهای وران جوانی روی آضورد | وی که به دنبال سرچشمه حقیقت میگشت با پیروان ادیان مختلف از جمله مسلمانان، زرتشتیان، مسیحیان، یهودیان و مانویان به بحث و گفتگو پرداخت و از رهبران دینی آنها در مورد حقیقت جهان پرس و جو کرد؛ اما به نتیجه‌ای دست نیافت. پس افسرده گشت و برای فرار از حال بد، به شراب و می‌گساری و کامیاریهای دوران جوانی روی آورد.
|
بنا بر نوشته اش در سفرنامه ناصرخسرو در سن چهل سالگی شبی در خواب دید که کسی او را میگویدنچند خواهی خوردن ا این شراب که خرد از مردم زانل کند اگر بهوش بابشی بهتر ناصر خسرو پاسخ داد حکما چیزی بهتر از این نتوانستند ساخت که اندوه دنی ببرد مرد گفت حکیم نتوان گفت کسی را که مردم را به بیهشی و بیخردی رهنمون باشد چیزی صباید که خرد و هوش را بیفزاید ناصر خسرو پرسید من این از کجا آرم گفت عاقبت جوینده یابنده بود و به سمت قبب اشاره کردسفرنامه حکیم ناصر خررو به تصحیح دکتر محمد دبیر سیاقی ISBN ۹۶۴۴۰۱۰۰۹۴ صفحگش | بنا بر نوشته اش در سفرنامه ناصرخسرو در سن چهل سالگی، شبی در خواب دید که کسی او را می‌گوید «چند خواهی خوردن از این شراب که خرد از مردم زایل کند؟ اگر بهوش باشی بهتر» ناصر خسرو پاسخ داد «حکما، چیزی بهتر از این نتوانستند ساخت که اندوه دنیا ببرد». مرد گفت «حکیم نتوان گفت کسی را که مردم را به بیهشی و بیخردی رهنمون باشد. چیزی باید که خرد و هوش را بیفزاید.» ناصر خسرو پرسید «من این از کجا آرم؟» گفت «عاقبت جوینده یابنده بود» و به سمت قبله اشاره کرد.سفرنامه حکیم ناصر خسرو - به تصحیح دکتر محمد دبیر سیاقی - ISBN 964-401-009-4 صفحهٔ ۲
|
ناصرخسرو در اثر این خواب دچار انلاب فکری شد از شراب و گمه لذاذ دنیوی دست عشست شغل دیوانثی را رها کردو راه سفر طحج در پیشقگرفت ویص مدت هفت سال سرزمینهای گوناگون از قبیل آذربایجان ارمنستان آسیای صغیر حلب طژظابلس شام سفریه فلسطین جزیر العرب قیژروان تونس و سودا راسیاحت کرد و سه یا شش سال در پایتخت فاطمیان یعنی مصر اقامت کرد و در آنجا در دوران المستنصر باعله بخ مذهب اسماعیل گروید ک از مصر سه بار به زیارت کعبه رفت | ناصر خسرو در اثر این خواب دچار انقلاب فکری شد، از شراب و همه لذائذ دنیوی دست شست، شغل دیوانی را رها کرد و راه سفر حج در پیش گرفت. وی مدت هفت سال سرزمینهای گوناگون از قبیل آذربایجان، ارمنستان، آسیای صغیر، حلب، طرابلس، شام، سوریه، فلسطین، جزیرة العرب، قیروان، تونس و سودان را سیاحت کرد و سه یا شش سال در پایتخت فاطمیان یعنی مصر اقامت کرد و در آنجا در دوران المستنصر بالله به مذهب اسماعیلی گروید و از مصر سه بار به زیارت کعبه رفت.
|
ناصر خسرو درسال بعد از دریافت عنوان حجت خراسان از طرف لمستنصر بالله رسپار راسان گردید او در خراسان و بهخصوص در زادگاهش بلگخ اقدام به عوت مردم به کیش اسمایلی نمود اما برخلاف انتظارش مرد آنجا به دعوت وی داسخ مثبت ندادند و سرانجام عدهای تحمل او را نیاورده ودر تبانی با سلاطین سلجوقی بر وی شوریده و از اه بیرویش کردند ناصر خسرو از آنجا به مازندران رفت و سپس به نیشابور آمد و چون در هیکدام از این شهرها در امان نبود به طور متفیانه می زیس و سرانجام پس از مدتی آوارگی به دعوت امیر علی بن اسد یکی از ذامیرپن محلی بدخشان که اسماعیلی بود به بدخشان سفر نمود و بقیه تا سال عمر خوغد را در یمگان بدخشان سپری کرد | ناصر خسرو در سال ۴۴۴، بعد از دریافت عنوان حجت خراسان از طرف المستنصر بالله رهسپار خراسان گردید. او در خراسان و بهخصوص در زادگاهش بلخ اقدام به دعوت مردم به کیش اسماعیلی نمود، اما برخلاف انتظارش مردم آنجا به دعوت وی پاسخ مثبت ندادند و سرانجام عدهای تحمل او را نیاورده و در تبانی با سلاطین سلجوقی بر وی شوریده، و از خانه بیرونش کردند. ناصر خسرو از آنجا به مازندران رفت و سپس به نیشابور آمد و چون در هیچکدام از این شهرها در امان نبود، به طور مخفیانه می زیست و سرانجام پس از مدتی آوارگی به دعوت امیر علی بن اسد یکی از امیران محلی بدخشان که اسماعیلی بود به بدخشان سفر نمود و بقیهٔ ۲۰ تا ۲۵ سال عمر خود را در یمگان بدخشان سپری کرد.
|
وی تمام روستاهای بدخشان را گشت حکیم ناصر خسرو در بین اهالی بدخا دارای شن مقام و منزلت خاصی است تا حدی که مردم او را بهنام حجت سید شاه ناصر ولی لیر شاه ناصر پیر کاذمل و غیره یاد میکنند او در قمری میلادی خورشیدی در همانجا رگذشت مزار وی در یمگان اکنون زیارتگاه است | وی تمام روستاهای بدخشان را گشت. حکیم ناصر خسرو در بین اهالی بدخشان دارای شأن، مقام و منزلت خاصی است تا حدی که مردم او را بهنام «حجت»، «سید شاه ناصر ولی»، «پیر شاه ناصر»، «پیر کامل»، و غیره یاد میکنند. او در ۴۸۱ قمری (۱۰۸۸ میلادی، ۴۶۷ خورشیدی) در همانجا درگذشت. مزار وی در یمگان، اکنون زیارتگاه است.
|
از ناصر خسرو زن و فرزندی نماند زرا وی تا پایان زندگانی مجرد بود | از ناصر خسرو زن و فرزندی نماند؛ زیرا وی تا پایان زندگانی مجرد بود.
|
ناصرخسرو حجت اسماعیلریان در خراسانص بزچگ بود و در بلخ و بدخشان به تدویج این مذهب پرداژت وی از تا در ایهن راه کوشی به طوریکه نقشی مهم در گسترش این مذهب در این ناحیه افغانستان و تاجیکستان و بخشهای از چین و پاکستان شنونی ایفا کرد ناصرخسرو یکی از بزرگترین شخصیتهای تاریخ مذهب اسماعیلیه است او دارای مقام حجت بود و حجت در تاویل ثسماعیلیان آخرین مقامی است که یک اسماعیلی میتواند به آن نایل آیداسماعیلیه در افغانستان | ناصرخسرو حجت اسماعیلیان در خراسان بزرگ بود و در بلخ و بدخشان به ترویج این مذهب پرداخت. وی از ۴۴۴ تا ۴۸۱ در این راه کوشید به طوریکه نقشی مهم در گسترش این مذهب در این ناحیه (افغانستان و تاجیکستان و بخشهای از چین و پاکستان کنونی) ایفا کرد. ناصرخسرو یکی از بزرگترین شخصیتهای تاریخ مذهب اسماعیلیه است. او دارای مقام حجت بود و حجت در تاویل اسماعیلیان آخرین مقامی است که یک اسماعیلی میتواند به آن نایل آید.اسماعیلیه در افغانستان
|
ناصرخسرو در آثار خویش چنین خود را معرفی می کند | ناصرخسرو در آثار خویش چنین خود را معرفی می کند:
|
به یمگان افاعنش از بیچارگی و ناتوانی نبسوده از آنجا بوده که در سخن توانا است و از سلطان و امیر ترس ندارد شعر و کلامش سحر حلال است او به یمگان از پی مال و مال نیامدبه است و خود یمگان هم جای مال زیذت او گنده روزگار نیست چرا وکه بنده آز و نیاز نیسی این آز و نیازند که انسان به دطرگاه امیر و سلان میآورند و میمانند ناصرخسرو جهان فرومایه را به پشیزی نمیخهرد او به آثار منظوم و منثور خچیش میغنازد و به علم و دانش خودش افتخار میکرد | «به یمگان افتادنش از بیچارگی و ناتوانی نبوده، از آنجا بوده که در سخن توانا است، و از سلطان و امیر ترس ندارد، شعر و کلامش "سحر حلال" است. او به یمگان از پی مال و منال نیامده است و خود یمگان هم جای مال نیست. او بنده روزگار نیست، چرا که بندهٔ آز و نیاز نیست، این آز و نیازند که انسان به درگاه امیر و سلطان میآورند و میمانند. ناصرخسرو جهان فرومایه را به پشیزی نمی‌خرد. او به آثار منظوم و منثور خویش می‌نازد، و به علم و دانش خودش افتخار میکرد».
|