shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
वरतस्थे नियमॊपेते यथा वर्ताम्य अहं तवयि
समीक्ष्य च समारम्भॊ विद्धि मूलं भवस्य तत
आजमीढो ऽपरो वंशः श्रूयतां मुनिसत्तमाः ॥
सर्वातिथ्यं तरिवर्गस्य यथाशक्ति दिवानिशम
नखदंष्ट्रायुधौ वीरौ वयाघ्राव इव दुरुत्सहौ
सम-सक्तु क्षत-क्षीण-रक्त-गुल्मेषु तद् धितम् ॥
दीपमन्नं जलं वस्त्रं यत्किञ्चिद्वस्तु दीयते ।
तवद्धितार्थं तु स मया हतः संग्राममूधनि
ततॊ ऽनतरिक्षे ऽपसरसॊ देवाः सर्षिगणास तथा
या ह्युपयुञ्जानानां मुखनिर्वासितो वायुः समन्ताच्छतयोजनमनुवासयति
कैरात पृश्र उपवृण्य बभ्र आ मे शृणुतासिता अलीकाः ।
ततः किलकिला शब्दः परादुरासीद विशां पते
तेनासौ सहितॊ राजा ययौ वयासाश्रमं तदा
आत्मशीलानुमानेन न विश्वसिति कस्य चित
कृष्णायै दर्शयाम आस भीमसेनॊ महाबलः
यादृशेनेह रूपेण यॊग्यं दातुं वृतेन वै
विष्कम्भेण ततॊ राजन मण्डलं तरिंशतं समम
शलक्ष्णकाषायसंवीतः शिखी छत्री उपानही
दवैरथं चापि पार्थेन कामयानॊ महारणे
उत्क्लेशाग्नि-वधौ स्नेहान् निरूहान् मरुतो भयम् ।
विश्वामित्रॊ भरद्वाजॊ जमदग्निस तथैव च
सात्वते भीमसेने च पुत्रस ते दरॊणम अभ्ययात
शकृन्मूत्रनिरोधोऽभूत्सैनिकानां च तत्क्षणात्
शरव्रातैर विधुन्वन्तः शत्रून विततकार्मुकाः
लभतां सर्वकामेभ्यः फलं तवत्तॊ दविजॊत्तमः
शून्ये तु तम उपादाय पक्षिणं समजातकम
परॊवाच राजमध्ये तं सभां विश्रावयन्न इव
श्रीभगवानुवाच
अभ्येति रथिनां शरेष्ठॊ रथेनादित्यतेजसा
मुखे भगाः सत्रियॊ राजन भविष्यन्ति युगक्षये
शूद्रः सवकर्मनिरतः सवर्गं शुश्रूषयर्च्छति
सर्वान एवैष पर्यायॊ मर्त्यान सपृशति दुस्तरः
तयॊर उत्पादयापत्यं संतानाय कुलस्य नः
बलदेवस्य तं कोपं वर्धयन्ती महात्मनः ॥
एवम एतान महाराज नरवाजि रथा दविपान
इत्य एवम उक्त्वा वचनं सुधर्मां यादवीं सभाम
यदि सम कुरवः सर्वे जयेयुः सर्वपाण्डवान
येन प्रकुपितो नात्मा जुगुप्सामेति भो द्विजाः ॥
गन्धर्वदेशॊ रुचिरॊ गान्धारविषयश च सः
[बरा]
बरह्म चारी यताहारस तपस्य उग्रे रतः सदा
दैवाधीनेषु कामेषु दैवाधीनः स्वयं पुमान्
यद्यत्प्रियतमं किञ्चिद्भृत्येभ्यः प्रभविष्णवः ।
गाण्डीवविस्फारित शब्दम आजाव; अशृण्वाना घार्तराष्ट्रा धरियन्ते
रचो अक्षरे परमे वयोमन यस्मिन देवा अधि विश्वे निषेदुः\|
अर्हत्तमः कुरुषु सौमदत्तिः; स नॊ भराता संजय मत सखा च
शिखण्डी रक्षितस तेन स च मृत्युर महात्मनः
शाल्वश्च कृष्णमालोक्य हतप्रायबलेश्वरः
शारदौ मासौ गोप्तारावकुर्वं छ्यैतं च नौधसं चानुष्ठातारौ । [११]

सर्वपापविशुद्धात्मा गच्छेच च परमां गतिम
चत्वारिंशद् दशाष्टौ च दक्षिणस्यां तथा दिशि ॥
घॊरास तस्यास तरयः पुत्राः पापकर्म रताः सदा
कुमारश च यथॊत्पन्नॊ यथा चाग्नेः सुतॊ ऽभवत
कारुण्येनानृशंस्येन शॊकेन मदनेन च
तथार्ध चन्द्रेण शिरस तस्य चिच्छेद पाण्डवः
ततः परनृत्तम आसाद्य हर्षाविष्टेन चेतसा
सृञ्जयस्य सुतॊ वज्रयथैनं पर्वतॊ ददौ
मनॊ हि मनसा गराह्यं दर्शनेन च दर्शनम
अवाकिरत परदीप्ताग्रैः शरैस तैर अभिमन्त्रितैः
पश्यामीव हि कण्ठे तवां कालपाशावपाशितम
सॊमॊ बृहस्पतिः शुक्रॊ बुधॊ ऽङगारक एव च
अथॊत्क्रुष्टं महेष्वासैर धार्तराष्ट्रैर महारथैः
कौतूहलात तु तं लब्ध्वा बालिश्याद आचरं तदा
तं शिखण्डी च भीमश च धृष्टद्युम्नश च पार्षतः
ऊचुर वाक्यम असंदिग्धम आतिथेयस्य बान्धवाः
येन कालेन रामश च वनात परत्यागमिष्यति
अरूंषीति व्रणानि ॥
न गतिस तत्र भूतानां देवदानवरक्षसाम
बलयश चान लाजाभिर धूपनं दीपकर्म च
लक्षणं तु परसादस्य यथा तृप्तः सुखं सवपेत
न जग्राह ययौ चापि तदा स बराह्मणर्षभः
ययौ तीर्थं महाबाहुर यायातं पृथिवीपते
नियतैः संयताहारैर दमशौचसमन्वितैः
दरौपदीहरणे यत तद भीमसेनेन निर्जितः
तन्त्रोक्तपूजा दुर्लभा वै मुरारेर्नामग्रहो दुर्लभश्चव विष्णोः ।
दशयॊजनविस्तारम अग्निज्वाला समावृतम
गर्भान अपि यदा यूयं भृगूणां घनत पुत्रकाः
आप्लुत्य रथिनः कांश चित परामृश्य महाबलः
विनाशिनॊ हय अध्रुव जीवितस्य; किं बन्धुभिर मित्र परिग्रहैश च
कालयोगेन हेमन्तादिकालसम्बन्धेन व्यवाये बलवन्तो भवन्तीति कालयोगबलाः
तथा भूयॊ ऽभिनन्दिष्ये सूतपुत्रां गुणान्विताम
धर्माञ शुश्रूषमाणेभ्यः पृष्टेन च सता पुनः
पराप्तकालं च ते सर्वे मेनिरे मन्त्रसत्तमाः
अहं च ते सुन्दरि दासवत सथितः; सदा भविष्ये वशगॊवरानने
युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुर इव चॊद्यतः
यद इहास्य परियाख्यातुर न कुर्मि सदृशं परियम
प्रायो विमुक्तानि भवन्ति भासा शस्तानि माङ्गल्यतया तथापि ॥
तं पीत्वाभ्यक्त-तनुर् यथा-बलं सूर्य-पाद-संतापम् ।
गीतवाद्यपाट्यरृत्तादयार्रचित्रीविणुपरङ्गपरविपकञानगन्धमाल्यसयुद
गीतिकायाः फलं विष्णोर्जागरे यदुदाहृतम् ॥
स एष भगवान विष्णुः समुद्रे तप्यते तपः
सदृशा यॊ ऽतर दर्पेण रावणस्य दुरात्मनः
तत्र सैन्यं तथायुक्तं ददर्श स पुरॊहितः
अहिंसा सत्यमस्तेयं यावदर्थपरिग्रहः
तस्य सप्तसु यज्ञेषु सर्वम आसीद धिरन मयम
तच छरुत्वा सृञ्जयॊ वाक्यं पर्वतस्य महात्मनः
एवम उक्तः स मुनिभिर नारदॊ भगवान ऋषिः
शुभे तव असौ तुष्यतु दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमशरीरी
संपूज्यमानः कुरुभिः कौरवाणां महारथः

वरतस्थे नियमॊपेते यथा वर्ताम्य अहं तवयि

समीक्ष्य च समारम्भॊ विद्धि मूलं भवस्य तत

आजमीढो ऽपरो वंशः श्रूयतां मुनिसत्तमाः ॥

सर्वातिथ्यं तरिवर्गस्य यथाशक्ति दिवानिशम

नखदंष्ट्रायुधौ वीरौ वयाघ्राव इव दुरुत्सहौ

सम-सक्तु क्षत-क्षीण-रक्त-गुल्मेषु तद् धितम् ॥

दीपमन्नं जलं वस्त्रं यत्किञ्चिद्वस्तु दीयते ।

तवद्धितार्थं तु स मया हतः संग्राममूधनि

ततॊ ऽनतरिक्षे ऽपसरसॊ देवाः सर्षिगणास तथा

या ह्युपयुञ्जानानां मुखनिर्वासितो वायुः समन्ताच्छतयोजनमनुवासयति

कैरात पृश्र उपवृण्य बभ्र आ मे शृणुतासिता अलीकाः ।

ततः किलकिला शब्दः परादुरासीद विशां पते

तेनासौ सहितॊ राजा ययौ वयासाश्रमं तदा

आत्मशीलानुमानेन न विश्वसिति कस्य चित

कृष्णायै दर्शयाम आस भीमसेनॊ महाबलः

यादृशेनेह रूपेण यॊग्यं दातुं वृतेन वै

विष्कम्भेण ततॊ राजन मण्डलं तरिंशतं समम

शलक्ष्णकाषायसंवीतः शिखी छत्री उपानही

दवैरथं चापि पार्थेन कामयानॊ महारणे

उत्क्लेशाग्नि-वधौ स्नेहान् निरूहान् मरुतो भयम् ।

विश्वामित्रॊ भरद्वाजॊ जमदग्निस तथैव च

सात्वते भीमसेने च पुत्रस ते दरॊणम अभ्ययात

शकृन्मूत्रनिरोधोऽभूत्सैनिकानां च तत्क्षणात्

शरव्रातैर विधुन्वन्तः शत्रून विततकार्मुकाः

लभतां सर्वकामेभ्यः फलं तवत्तॊ दविजॊत्तमः

शून्ये तु तम उपादाय पक्षिणं समजातकम

परॊवाच राजमध्ये तं सभां विश्रावयन्न इव

श्रीभगवानुवाच

अभ्येति रथिनां शरेष्ठॊ रथेनादित्यतेजसा

मुखे भगाः सत्रियॊ राजन भविष्यन्ति युगक्षये

शूद्रः सवकर्मनिरतः सवर्गं शुश्रूषयर्च्छति

सर्वान एवैष पर्यायॊ मर्त्यान सपृशति दुस्तरः

तयॊर उत्पादयापत्यं संतानाय कुलस्य नः

बलदेवस्य तं कोपं वर्धयन्ती महात्मनः ॥

एवम एतान महाराज नरवाजि रथा दविपान

इत्य एवम उक्त्वा वचनं सुधर्मां यादवीं सभाम

यदि सम कुरवः सर्वे जयेयुः सर्वपाण्डवान

येन प्रकुपितो नात्मा जुगुप्सामेति भो द्विजाः ॥

गन्धर्वदेशॊ रुचिरॊ गान्धारविषयश च सः

[बरा]

बरह्म चारी यताहारस तपस्य उग्रे रतः सदा

दैवाधीनेषु कामेषु दैवाधीनः स्वयं पुमान्

यद्यत्प्रियतमं किञ्चिद्भृत्येभ्यः प्रभविष्णवः ।

गाण्डीवविस्फारित शब्दम आजाव; अशृण्वाना घार्तराष्ट्रा धरियन्ते

रचो अक्षरे परमे वयोमन यस्मिन देवा अधि विश्वे निषेदुः|

अर्हत्तमः कुरुषु सौमदत्तिः; स नॊ भराता संजय मत सखा च

शिखण्डी रक्षितस तेन स च मृत्युर महात्मनः

शाल्वश्च कृष्णमालोक्य हतप्रायबलेश्वरः

शारदौ मासौ गोप्तारावकुर्वं छ्यैतं च नौधसं चानुष्ठातारौ । [११]

सर्वपापविशुद्धात्मा गच्छेच च परमां गतिम

चत्वारिंशद् दशाष्टौ च दक्षिणस्यां तथा दिशि ॥

घॊरास तस्यास तरयः पुत्राः पापकर्म रताः सदा

कुमारश च यथॊत्पन्नॊ यथा चाग्नेः सुतॊ ऽभवत

कारुण्येनानृशंस्येन शॊकेन मदनेन च

तथार्ध चन्द्रेण शिरस तस्य चिच्छेद पाण्डवः

ततः परनृत्तम आसाद्य हर्षाविष्टेन चेतसा

सृञ्जयस्य सुतॊ वज्रयथैनं पर्वतॊ ददौ

मनॊ हि मनसा गराह्यं दर्शनेन च दर्शनम

अवाकिरत परदीप्ताग्रैः शरैस तैर अभिमन्त्रितैः

पश्यामीव हि कण्ठे तवां कालपाशावपाशितम

सॊमॊ बृहस्पतिः शुक्रॊ बुधॊ ऽङगारक एव च

अथॊत्क्रुष्टं महेष्वासैर धार्तराष्ट्रैर महारथैः

कौतूहलात तु तं लब्ध्वा बालिश्याद आचरं तदा

तं शिखण्डी च भीमश च धृष्टद्युम्नश च पार्षतः

ऊचुर वाक्यम असंदिग्धम आतिथेयस्य बान्धवाः

येन कालेन रामश च वनात परत्यागमिष्यति

अरूंषीति व्रणानि ॥

न गतिस तत्र भूतानां देवदानवरक्षसाम

बलयश चान लाजाभिर धूपनं दीपकर्म च

लक्षणं तु परसादस्य यथा तृप्तः सुखं सवपेत

न जग्राह ययौ चापि तदा स बराह्मणर्षभः

ययौ तीर्थं महाबाहुर यायातं पृथिवीपते

नियतैः संयताहारैर दमशौचसमन्वितैः

दरौपदीहरणे यत तद भीमसेनेन निर्जितः

तन्त्रोक्तपूजा दुर्लभा वै मुरारेर्नामग्रहो दुर्लभश्चव विष्णोः ।

दशयॊजनविस्तारम अग्निज्वाला समावृतम

गर्भान अपि यदा यूयं भृगूणां घनत पुत्रकाः

आप्लुत्य रथिनः कांश चित परामृश्य महाबलः

विनाशिनॊ हय अध्रुव जीवितस्य; किं बन्धुभिर मित्र परिग्रहैश च

कालयोगेन हेमन्तादिकालसम्बन्धेन व्यवाये बलवन्तो भवन्तीति कालयोगबलाः

तथा भूयॊ ऽभिनन्दिष्ये सूतपुत्रां गुणान्विताम

धर्माञ शुश्रूषमाणेभ्यः पृष्टेन च सता पुनः

पराप्तकालं च ते सर्वे मेनिरे मन्त्रसत्तमाः

अहं च ते सुन्दरि दासवत सथितः; सदा भविष्ये वशगॊवरानने

युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुर इव चॊद्यतः

यद इहास्य परियाख्यातुर न कुर्मि सदृशं परियम

प्रायो विमुक्तानि भवन्ति भासा शस्तानि माङ्गल्यतया तथापि ॥

तं पीत्वाभ्यक्त-तनुर् यथा-बलं सूर्य-पाद-संतापम् ।

गीतवाद्यपाट्यरृत्तादयार्रचित्रीविणुपरङ्गपरविपकञानगन्धमाल्यसयुद

गीतिकायाः फलं विष्णोर्जागरे यदुदाहृतम् ॥

स एष भगवान विष्णुः समुद्रे तप्यते तपः

सदृशा यॊ ऽतर दर्पेण रावणस्य दुरात्मनः

तत्र सैन्यं तथायुक्तं ददर्श स पुरॊहितः

अहिंसा सत्यमस्तेयं यावदर्थपरिग्रहः

तस्य सप्तसु यज्ञेषु सर्वम आसीद धिरन मयम

तच छरुत्वा सृञ्जयॊ वाक्यं पर्वतस्य महात्मनः

एवम उक्तः स मुनिभिर नारदॊ भगवान ऋषिः

शुभे तव असौ तुष्यतु दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमशरीरी

संपूज्यमानः कुरुभिः कौरवाणां महारथः