text
stringlengths
2
31k
Үхибүүдээр шэр- гүүсэлдэхэ дуратай ба мүн түргэн яба- даг моридые, хадануудта бодон гахай- нуудые агнадгын ехэ ба шууяата аг- нууриие дурладаг байгаа.
Баhа хүхихэ зугаалха дуратай юм hэн.
Заседанинууд дээрэ Сергын хэлэhэн үгэнүүдынь, ехэ докладуудынь хурса сэсэн үгэнүүдээр, зугаануудаар, хүхюун энеэдээр дүүрэн байдаг hэн.Серго хадааугаа шапгаарба хошоноор энеэдэг байгаа, унгэрхэдоо энеэдэ гар- галгые шалтагаалhан хүншье аргагүй тэрээнтэйхамта энеэддэдэг hэн.
Гэбэшъе Серго хадаа дайсанай урдаа байhаниие мэдэхэдээ, хайра гамгүй байhан юм.Серго Орджоникидзе болбол хүндэ уриханаар хандадаг ба хун бүхэндэ9 1 ойлгосотой hэн.
Ямар нэгэ заводто ерээд. еэхэ цех соонь оржо, станогой хажууда худэлмэришэдтэй хоорэлдэдэг байгаа.
Муи Союзай бухы эрхим мастернуудые нюураарнь танидаг hэн.Үбгэн литейщик Коробовтой туруун уулзаhанhаа хойшо нэгэ жэл болоод, заводдээрэ тэрэниие харамсаараа Сергын хэлэhые Коробов hанадаг:—Нухэр Коробов, та минии түруун ерэхэдэ убгэноор харагдаа hэнта. тэед муноо залуу болоhои шэнги байнат.
Тиихэдэнь убгэн харюусаба:— Ажабайдалнай hайжараа ха юм, нухэр Серго ...
Хухюунээр ажаhуудаг болообди, убгэд залуу боложо байна.
Серго хахангяар миhэд гээ hэн.Энэ простой, унэн сэхэ хун hэн.
Сергые дээгуур зантай ба ёhорхуу гэжэ хэншье дайража шадахагуй байhан юм.
Серго аргагуй зулгы хун hэи.
Үн- гэрхэдоо операци хуулhэнэйнгээ hуул- хэнээр хунуудые хэрэгээр оруулжа хоорэлдэхэдоо, убшэн ба шэнээ тамир- гуй байhанаа мэдэржэ байбашье диванам налан хэбтэхэеэ аягуйдэ бододог байгаа.
Юрэ ажал дээрээ оор тухайгаа мартажархидаг hэн.
Хүдэлмэри хадаа Сергын гансахан шуналынь байhан ба тэрэ наhа баратараа өөрынгөө хэрэг- тэ бэеэ үгэhэн юм.Серго хадаа медик hэн туладаа бЭеэ гамнаха хэрэгтэй гэжэ мэдэжэшье бай- бал өөрынгөө бэе тухай хэлэхэ дура- гүй hэн.
Нэгэ хэдэн жэлэй урда тээ Серго хадаа хүндэ операци туйлажа гараhаи юм — тэрэнэй нэгэ үбшэн бөөрыень холодхоhон байна, тиихэ- дэ мүн хоёрдохи бөөрэиьшье хүсэд элүүр бэшэ байгаа.
Зүрхэниинь үб- шэн hэн.
Гэбэшье, миил дураа гутан- гяар врачнуудhаа холододог байhан юм.— Докторнуудые дуулаад байгаа хадаа хэзээшье хүдэлмэрилжэ болохо- гүй байна, — гэжэ Серго хэлэдэг байба.Серго болбол арбан хүнтэй тэн хү- дэлдэг hэн.
Гансал Сталинай хатуу за- хиралта тэрэниие отпуекда гаргажа, амархыень уялгалжа шадаха байгаа.
Теэд тэрэнь юун амаралта. гээшэб даа.93 Хаанаб даа урда зүгтэ, амаралтын гэртэ Сергын дэргэдэ мүн „амаржа байhан- группа заводуудай директорнүүд, инженернүүд бушуухан сугларжа, тиин санаторно обедүүд албан хэрэгэй сове- щани болошодог hэн.Хэрбээ Сергын амаралтын үдэрхэн нэгэниие өөрынгөө дачада айлшаар урна hаань тэрэнь албан хэрэг тухай хоо- рэлдэхэ гэhэн ушартай байhан юм.Советскэ ороной правительство болбол Серго Орджоникидзын боевой га- бияагай түлоо — Улаан Тугай орде- ноор, ажахын фронт дээрэхи хүдэлмэ- риинь түлоо — Ажалай Улаан Тугай орденоор ба мүн Ленинэй Орденоор наградалhан байна.Дайндашье, барилга дээрэшье, хаа- нашье, и маршье хүдэлмэридэ Серго болбол хододоо Ленинэй үнэп шаби.
Сталинай тон ойрын туhалагша. шулуун хатуу коммунист байhан юм. тэ- рээндэ коммунизмын хэрэг ажабайда- лайнь уг зорилго, тиихэдэ партиинволп— хуулинь мүн байгаа.Серго Орджоникидзе хадаа бүхы94 наhан еоогоо партиин дайсануудтай, арадай дайсануудтай оорынгоө бүхы оролдолго шадабаряар тэмсэhэн юм.Энээнэй түлөө дайсад Сергые үзэн ядадаг hэн.
Эхэ орондоо урбаhан. hэ- жэг түрүүлhэн капиталистическэ шпиону у д байжа, тэдэнэр заводууд, фабри- кануудые эбдэхэеэ. шахтануудые тэ- hэлхэеэ, эхэ ороноо капиталист ну уд- та худалдахаяа оролдодог байгаа.
Дайсад хадаа арадай вождь нүхэр Ста- линиие алахаяа хүсэhэн юм. мүн Сергые алаха гэжэ оролдоhон байна.1934 оной хабар, Серго хадаа Сибирь ерэбэ — Прокопьевске рудни- гуудые харахаа hанаhан байгаа.
Серго хоёр нүхэдтэеэ вагонhоо бууба.
Тв- дэниие автомобиль хулеэжв байгаа.
Шоферой hуурида оорыгоо коммунист гээшэб гвhзн хүн hуугаа: тэрээндэдээдэ найдалга үгвhзн — командармые шэрэхэ гэжэ этигэhэн байгаа.
Шофер Сергые hуулгажа шахтанууд тээшэ ябаба.Серго замдаа бүхы Прокоиьевскые дээрэhээнь уруу хараха гэжэ хада дээрэ зогсохо гэбэ.95 Тиигээд hүүлээрнь, тэдэнэр хадые jpyy буужа эхилбэд.Гэнтэ шофер автомобиляа тонехээр түргэдхэжэ, хиидэhэн шэнгеэр хадаhаа буубад.
Дор о, харгы дээрэ нэгэ шумэн харлаба.
Тэрэнь Сергын автомобилиие хүмэрюулхэ гэhэн занга байгаа.
Авто- мобилиинь тэрэ занга тээшэ сэхэ шуу- майжа ошоо hэн.
Катастрофе хэхэ гэжэ шоферто захирагдаhан байгаа.Гэбэшье Серго хадаа урдань дайнда зүрхэ зоригоороо дайсанаа сухарюул- дагтаал адли мүноо даруу хүлеэсээрээ дайсаниие бэшэрүүлбэ.Алууршан айжа, автомобиляа тор- мозлоод, тэрэ нүхэн зангые тойрон га- раа hэн.Гурбан жэл үнгэрhэн хойно, суд дээрэ тэрэ дайеан Троцкын зараса, hэшхэл ба заяагүй хүн өөрынгөө хо- рото муухай ябуулгые мэдэрhэн байна.1936 оной нам ар нүхэр Сергын та- бин наhа хүрэhэнэй ой болоо hэн.
Бү- хы Советскэ орои оорынгоо дурата96 хүбүүнэй табпн жэлэй ойе найрла- hан юм.Партиин Центральна Комитет энэүдэр Сергодо амаршалгые элигээхэдээ иигэ- жэ хэлэhэн байна:„Танай хүсэ шадалаа үгэhэн Ленинэй партиин агууехэ хэрэгтэ хизаар- лашагүй преданиостьтнай, Танай эсэшэ- гүй энерги ба эдэбхи, Танай зүрхэ зо- риг, хатуу ба үнэн сэхэ журам, ком- муннзмын хэрэгтэ худэлмэрилжэ байгаа хүнүүд тухай Танай оролдодго, Масеын творческо ннициативые дэмжэ- жэ шададаг Танай шадабари бүхэн хадаа үнэн ёhоороо партиин, хүдэлмэри- шэн ангпин, Советскэ ороной бүхы ажалшадай дурые Танда буляан абажа шадаа“.Энэ үдэр нүхэр Сергодо айлшад ерэhэн байна.
Хүндэтэ буурал үбгэд — ингушнууд — колхознигууд ба хүдэл- мэришэд столыень тойрожо hуугаад, Сергын элүүр энхын түлоө ууhан ба түрэhэн үдэртэнь хэлэгщэдэл үгэнуу- дые тэрээндэ хэлэбэд: — Дэдхэйн байгаа сагтань амар мөндэ байгыш даа!— Манай хадын голнуудай гэдэр- гэө урадаагүй сагтань амар мэыдэ бай- гыш даа!Бүхы Советскэ газетэнүүд Сергые амаршадба, хэдэ мянган заводууд өөhэ- дынгөө амаршадгые тэрээндэ элигэhэм ба элүүр энхэ hуухыень ба ута иаhа наhалхыень хүсэhэн байна.Нэгэ оройдоошье таннгдаагүй, би- шиихан хүбүүн Сергодо бэлэг болгожо өөрынгөо зурагуудые элигээхэ зуураа. уншахада бэлэн байхын туда хэбдэмэл үзэгүүдээр нигэжэ бэшэhэн байгаа:Г ;Танда эдэ—Кард Марксын, Лени- нэй, Сталннай, дяди Серго, Танай мун хоёр писа т ель н у у дай—II уш кии ай ба Максим Горькын зурагуудые элигээбэб.
Дяди Серго, Танине ямараар зураа гээ- шэ аабиб, мэдэнэгуйб—адли гу, алп бэшэ гү?
Б и Танине хараhайб гэжэ тон ехээр хусэхэ бангааб...
Бидэниие баяр- луулжа, дайсадые айлгажа удаан жэл- нүудтө ажаhуухыетнай хусэнэб.
Абам- ни, эжымни, бишинхан дүү басагамни Танда баярые хүргэнэ!..Серго хадаа энэ бэлэгыень эгээл хүндэтэн ба шухала бэшэгүүдтэй хамта өөрынгөө бэшэгэй стол соо хэhэн байна.1937 ОНОЙ ФЕВРАЛИИН 18-ДАУрда үдэрынь Серго хадаа нарко- мадтаа удаан хүдэлhэн байгаа. hуниин нэгэдэхи часта еовёщаии дүүрэhэн байба.Советскэ ороной үргэн ехэ ажахы- да ойрын сагаа юу хэхэ хэрэгтэйб,— гэhэн блокнодто бэшээтэй тэмдэгүүдынь Сергын хүдэлмэриин стол дээрэ үлөө hэн.Энэ үглоөгүүр Серго бододог саг- таал hэрпбэ.
Тиигээд амаралтын үдэр баьжа, нарком гэртээ үнжэхөор үлэбэ.
Кремль соохи набтархан аад, дууруу гэрэй хоёрдохи этажда уужам ба hа- руул, шэмээгүйхэн, сэбэрхэн, простой- хон комнато соо Серго ами наhанайн- гаа hүүлшын үдэрэй бүхы үглөөгүүрые ото хүдэлмэрилhэн байна.Серго болбол номуудые, буулга- нуудые, мэдээнүүдые суглуулжа урдаа9 S табяад, партиин ЦК-гэй болохоёо байгаа пленумдэ бэлэдхэжэ байhан юм.Серго хадаа урдынхидаал адлн хү- хюун солбон байгаа, мүн бэеынгээ үл- бэртэшье гомодоогүй hэн.
Тиигээд унтаба.Зургаадахи чае ибаяга байгаа.
Газаа еаhа бударhан боро хараан болобо.
Квартира соонь шэмээгүй намдуухан, комнатынь үүдэн хаагданхай.
Ханн басагадтаа ор он- гүй, сэхэ вокзал ошохош.
Тэндэhээн энээхэн телеграмма абадаа эльгээхэш.
Удаань поезддо hуугаад, дачада ерээрэй...
Евгения, ши минии үгые дуулаха ёhотойш.
Б и шинии сестра гээшэб...— Биш ье шинии сестра бшууб.— Тиимэ ааб даа... теэд би шамhаа эгэшэ бшууб... юрэнь юуншье байг, абал тиимэ гээ юм.Х аш аа сооhоо машивын түршэгэнөөд ябахалаар Ж еня hанаа алдаад, хойноhоовь хараба.
Тойроод хуу обоо онги, эмхи гуримгүй байба.
Тэрэ басаган тооhо-3 тошонхой гэрэлэй хажууда ошобо, тэрээн соо эсэгынь ханада үлгөөтэй байhан портрет харагдана.Хамаагүй, Ольга эгэшэ байг, даб дээрэ тэрээнэй үгые дуулаад байха ёhотой.
Харин тэрээнэй, Жениин, хамар, аман, нидхэнь абынхида адли бшуу, баhа аба- ри зангыныпье адли болохо ёhотой даа.Тэрэ басаган үhөө косынкаараа шангашагаар боо- гоод, сандалинуудаа тайлажа хаяад, гартаа арш уул абаба.
Тиигээд столойнгоо хуш алта хуу татаж а абаад, кран дороо хүнэг табижархёод. щёткоёо барижа, обоо собоо бог шорой богоhо тээшээ хамаба.Удангүй керосинкань носожо, примусынь дүүебэ.Пол дээрэнь хуу уhан.
Бельё угаадаг сайр тэбшэ соо мылын хөөhэн шааян тэhэржэ байба.
Улицаар ябаашан гурбадахи дабхарай сонхын колбдо дээрэ байгаад, дэлеэтэй сонхын шэлнүүдые аршажа байhан, улаан сарафантай, хүл нюсэгэн басагые гайхан хара- над.Грузовик үргэн наруули харгыгаар шунхинан яба- ба.
Ольга хүлөө чемодан дээрэ табяад, тохоногоороо зөөлэн боодол тулаад, гүрэмэл креслэ дээрэ hууба.
Тэрээнэй үбдэг дээрэ шара зүhэтэй хүбүүн миисгэй хэбтэнэ, тэрэнь баглаа василёк сэсэгүүдые hабардажа наадана.Арбан гурбадахи километрын тэндэ тэдэниие крас- ноармейскэ походно мотоколонно хүсэжэ ерэбэ.
Крас- ноармеецүүд модон скамейкэнүүд дээрэ зэргэлэн hуу- жа, винтовконуудаа амаарнь тэнгэри өөдэ харуулжа баряад, эбтэйгээр дуулаж а ябабад.Тэрэ дуунай дуулдахада гэрнүүдэй сонхонууд ба үүдэнүүд үргэнөөр дэлигдэнэ.
Хашаа, - хаалгануудай еаанаhаа баярлаhан үхибүүд гүйлдэн гаранад.
Тэдэнэр гараараа даллана, үшөө болоодүй яблокануудые красноармеецүүдтэ үгэнэ, хойноhоонь „ура“ хашхарал- дана, тиигээд тэрэ дороо үрмэдэhэн ба халаахай уруу хурдан кавалерийскэ атакаар сабшан орожо, байл- даа, тулйлдаа хэжэ нааданад.Мүнөөхи грузовик дачна hуурин уруу ороод,плющ ургамалаар бүрхөөгдэнхэй багахан дачын хажууда зог- собо.4 Шофёрынь туhалагш атаяа машинынгаа хажуунуу- дые нээгээд, юумэнүүдыень буулгажа оробод, Ольга шэллэгдэнхэй терраса нээбэ.Тэндэhээнь харууhагүй орхигдошоhон ехэ сад харагдана.
Садайнь дунда хоёр дабхар томо сарай ёдойно, тэрэ сарайн орой дээрэ бишыхав улаан туг хиидэнэ.Ольга машинын хажууда бусажа ерэбэ.
Тиихэдэнь шуран аад, хүгшэы эхэнэр Ольгодо гүйжэ ерэбэ—энэ хадаа хүршэ hуудаг, hү худалдааш а эхэнэр байба.
Тэрэ эхэнэр дачыень сэбэрлэжэ, пол, сонхо ба хана- луудыеяь угаажа үгэхэб гэбэ.Хүршэ эхэнэрэйнгээ таз, арш уулаа бэлэдхэжэ балла hамбаанда Ольга хадаа хүбүүн миисгэйгээ абаад, ад уруу оробо.Борбилоонуудай товшожорхиhон вишни модонуудта наранда халаш аhан дабирхай ялалзана.
Үхэр нюдэнэй, ромашка сэсэгэй ба ая гангын үнэр ханхална.
Сарайн хүбхэнтэшэhэн орой хуу нүхэ соорхой болошонхой, тэрэ нүхэ соорхойнууд сооhоо нэгэ нариихан улhан лроводууд зурын гараад, мо дону у дай набшаhа [мүшэр coo орожо үгы болошоhоор харагдана.Ольга орешник соогуур гараад, нюуртань няалда- hан абаахайн шүлhэ эльбэжэ арилгаба.Юун гээшэб?
Мүнөөхи сарай дээрэхи улаан туг үгы болоод, гансал модониинь ёдойжо байб:4Энэ үедэ Ольга мэгдэнги түргэн шэбэнээ дуула- жархиба.
Гэнтэ сарайп чердагай сонходо хүрэтэр табяатай байhан хүндэ гэшхүүр хуурай мүтэрнүүдые хухалан, няж аганаатайгаар хана зубшан хи 1Щ§жэ, лопухуудые дороо даран унахадаа абяатайгаар газар сохибо.Сарай дээрэхи улhан проводууд hалганалдаба.
Миисгэйнь Ольгынгоо гарыень hабардаад, халаахай у р у у харайжа буушаба.
Ольга гайхаж а зогсобо. ти и гээд харааш алж а үзөөд, шагнаба.
Ногоон соошье, хү- нэй хашаагайшье еаана, сарайн еонхооршье юумэн огто харагданагүй, юуншье дуулданагүй.Ольга крыльцодоо бусажа ерэбэ.— Тэрэшни үхибүүд хүнэй сад соогуур тоомоо таhараа гээшэ..—гэжэ hү худалдааш а эхэнэр Ольгодо тайлбарилба.—Үсэгэлдэр хүршэнэрэймнай хоёр ябло- ш ш е hэжэржэ хооhолоод, нэгэ груш а хухалаа юм.
Тиимэ улад бии болоо агша... хулиганууд.
Вишни, мухамни, хүбүүгээ Улаан армида алба хэхыень үдэ- шөө хүм.
Ошохо дээрээ архишье уугаагүй hэн.
„Баяр- тай, эжы‘ % гэжэ хэлээд, д уу эшхэрэн татаад яб аа hэн. барhамни.
Теэд үдэшэ болоходо юун ха hэм, нэгэ бага уйдаад, уйлад гээ hэм даа. hүни hэрин гэhэйм хашаа соогуурни иишэ тиишээ хүнэй ябаж а байhан юм ш энги үзэгдэбэ.
За if, мүнөө би иихэдээ орой гансаараа хүн гээшэб даа, намайе аршалха хүн үгы гэжэ бодо- ноб...
Намда, иимэ хүгшэн хүндэ, ехэ юумэ хэрэгтэй ])эн гү?
Кирпиисээр тархи уруум сохёо hаань хосо- роо гээшэ аабзаб.
Теэд бурхан хайрлаhан байгаа— юушье хулгайлаагүй hэн.
Ябасагаажа ябасагаажа ари- лаа hэн.
Хашаа соомни торхо байдаг юм— дуб модоор хэhэн, хоёр хүнэйшье хүдэлгэхеөр бэшэ юм hэн,—х а рин тэрээнииемни хорёод алхам газарта, воротаагай хажууда. абаашажархиhан байгаа.
Тиигээд лэ дүүрээ Ямар улад. юун хүнүүд ябаа юм—балар хэрэг гээшэ ааб даа.Гэр доторхёо еэбэрлэжэ дүүргээд, бор о хараанаар Ольга крыльцо дээрээ гараба.
Тиигээд булгайр гэр сооhоонь еагаан танаараа яларhан аккордёоноо ) — эсэгынгээ түрэhэн үдэртэнь эльгээhэн бэлэгые—гам- тайханаар гаргаба.Аккордеон—гармони juaiini хүгжэмэй инструмент, б Аккордеоноо үбдэг дээрээ табижа, ооhорыень мүр дээгүүрээ зүүгээд, hаяш аг мэдэжэ абаhан дуундаа хүгжэм тааруулж а забдаба.Ах, үшөө нэгэ удаа Тайиие хараа hаа,Ах, үшөө нэгэ... удаа...Н эгэ... хоёр...Түргэн самолёт дээрэхи Та ойлгохошьегүйт даа,Хайшан гэжэ танине Үүр сайтар хүлеэгээбиб даа.Да!Лётчяк-пилодууд!
Бомбо-пулемёдууд!Холын замда ябашоолта даа.Х эзээ бусажа ерэхэбта?hаяар гү, мэдэнэгүйлби.Хэзээш ье hаа... ерэжэл үзыт даа.Ольга үшөө энэ дуугаа дуулаж а hуухадаа хаш аагай хаж ууда ургажа байhан бараан hөөг тээшэ хэдэн у д аа hэримжэтэйгээр түргэн хараад абаhан байгаа.Наадажа дүүргээд, шамдуун бодобо, тиигээд тэрэ пайг тээшэ эрьежэ, шангаар асууба:— Ш агнагтыл даа!
Юундэ эндэ хоргодонобта, тан- д а тоун хэрэгтэйб?hнөгэй саанаhаа юрын сагаан костюмтай хүн гара- жа ерэбэ.
Тэрэ хүн толгойгоо дохиж о,. зулгы гаар харюусаба:— Б и хоргодоогүйб.
Б и өөрөө нэгэ бага артист хүм.
Танда hаад хэхээ түбэгшөөгөө hэм даа.
Тиигээд эндэ байжа шагнаа гээшэб.— Тиимэ ааб даа, теэд та улицада байгаад шаг- наха байгаа бшуут.
Та юундэшьеб хашаа дээгүүр абпржа гараа ха юмта.— Б и гү?..
Хашаа дээгүүр?..—гэжэ тэрэхүн гомо- долтойгоор дуугарба.—Хүлисэгты, би миисгэй бэшэл- би.
Тэндэ, хашаагай буланда, хабтагайнуудынь зада- лаатай байгаа. би улицаhаа тэрэ нүхөөрнг> гульда]»- жа орооб.— Ойлгосотой!—гээд Ольга энеэжэрхибэ.— Харии энэ хаалга байна.
Кайн хүн боложо энэ хаалгаар hөвргеө улицада гарыт гэжэ гуйнам.Тэрэнь үгэ дууламгай байба.
Нэгэшье үгэ хэлэн- гүй хаалгаар гараад, хаалгынь оньhо түлхеэд орхибо, энэнь Ольгодо hайгааагдаба.
— Хүлеэгтыл даа!—гэжэ гэшхүүр дээрэhээ буужа ябахадаа зогсообо.—Та хэн гээшэбта?
Артист гүт?— Бэшэб.
Б и инженер-механик хүм, теэд сүяөөтэп еагтаа өөрынгөө заводой оперодо наададаг, дуулада-г агшаб,—гэжэ харюусаба.— Ш агнагтыл д аа,—гэжэ Ольга тэрэ хүндэ ехэ простойгоор дурадхаба.—Намайе вокзал хүрэтэр үдэ- шыт.
Б и дүү басагаа хүлеэжэ байгаа хүм, харанхы,. орой болошоо, теэд тэрэмни үгыл аад үгы.
Канажа ябагты —би хэнhээ юунhээшье айдаггүй хүм, зүгөөр эндэхи улицануудые үшөө мэдэнэгүйб.
Байзагты л даа, та юундэ хаалга нээхэтнайб?
Намайе хаш аагай хаж ууда хүлеэхэдэтнай болохо бшуу.Ольга аккордёоноо ору у л аад, нюргандаа пулаад хэдэрээд, шүүдэрээр ба сэсэгүүдээр ханхалhан харанхы улнцада гараба.Ольга Женидээ сухалдаhан байгаа, тиимэ дээрэ- hээ замдаа өерынгөө хаж ууда ябагша хүнтэй үсөөн юумэ хөөрэлдэбэ.
Тэрэ хүниинь Георгий гэжэ нэрэт&й, Гараев гэжэ фамилитай, автомобильна заводто инженер-механигаар хүдэлдэг хүм гэжэ Ольгодо хэлэбэ.Жениие хүлеэжэ, тэдэнэр хоёр поезд үнгэргэбэ;. эсэстөэ гурбадахи, hүүлшын поезд үнгэрбэ.— Энэ тоомгүй басагантай гасалан гээшые амса- хаиши!—гэжэ Ольга муулартайгаар дуугарба.— Хэрбээ дүшөөд гү, ал и яд ах ад аа гушаадшье наhатай байгаа hаа.
Тиин гэhэй тэрэш арбан гурбатай, бинь арбан найматай ха юмбиб, тиимэ дээрэhээ тэрэг миниигээ үгэ огто дууланагүй бшуу.— Дүшэтэй болоодшье яахаб! — гэжэ Георгий эри- дээр арсаба.