ach_text
stringlengths
5
191
lgg_text
stringlengths
10
207
lug_text
stringlengths
7
163
nyn_text
stringlengths
5
193
teo_text
stringlengths
3
28.1k
eng_text
stringlengths
15
139
ibo_text
stringlengths
8
785
id
stringlengths
1
5
Bilinyanya pol kare dongo maber ka lyeto tye
Birinyanya eyi zo kililiru ndeni angu driza ma alia.
Bbiringanya lubeerera asinga kukulira mu mbeera ya bugumu
Entonga buriijo zikurira omu mbeera y'obwire erikutagata
Epoloi ebirinyanyi ojok apakio nu emwanar akwap.
Eggplants always grow best under warm conditions.
A na-eto eggplants mgbe nile n'ọnọdụ okpomọkụ
1
Ngom me pur i kare mukene obedo peko madit bot lupur
Amvu ma angu eri sa'wa azini 'diyisi 'ba amvu 'yapi 'diyi dri ewaru.
Ettaka ly'okulimirako n'okulundirako ebiseera ebimu kisoomooza abalimi
Eitaka ry'okuhingamu, obumwe n'obumwe nirireetera abahingi oburemeezi.
Akiro nu alupok nes erai ationis kanejaas akoriok
Farmland is sometimes a challenge to farmers.
Mgbe ụfọdụ, ihe ịma aka na-abịara ndị ọrụ ugbo bụ ala ha na-akọ ugbo
2
Lupur omyero ki konygi wek nong miti me puru mwanyi
Le 'ba ma fe 'ba amvu 'yapi 'diyini ava kawa 'yazu drile.
Abalimi balina okukubirizibwa okwongera okulima emmwanyi
Abahingi bashemereire kuhigwa bongyere okuhinga omwani .
Ekot aisinyikokit akoriok akoru emwanyi loepol
Farmers should be encouraged to grow more coffee.
A ghaghị ịgba ndị ọrụ ugbo ume ka ha na-akọkwu kọfị
3
Uganda tye ka keme ki lok me pur
Kari Uganda niri eri asi'baza be amvu 'yaza ma dria.
Uganda essira eritadde ku bulimi.
Uganda eteire amaani aha buhingi n'oburiisa.
Uganda nes ejai akiro nu akoru.
Uganda is focusing on farming.
Uganda na-elekwasị anya n'ịzụ ugbo
4
jami apita mukene too woko pien pe ginongo ceng muromo
Ori azi 'diyi odra te ituka ma akosi.
Ebimera ebimu bifa olw'ebbula ly'omusana.
Ebihingwa ebimwe nibyoma ahabw'okubura omushana.
Icie ikorion etwakete naarai emamei akolong.
Some plants die due to lack of sunlight.
Ụfọdụ ihe okuku na-anwụ n'ihi anataghị ìhè anyanwụ
5
Kwene ma watwero nongo kodi maber ma two pe cubu dok cato yot?
Ama ecoki ori okpo 'dika cu be saaru 'diyi esu ngua?
Tusobola kuggya wa ebika ebirungi ebigumira embeera yonna bya ttunzi nnyo?
Nitubaasa kwiha nkahi embibo nungi erikugumira ebihikiirizi kandi eine akatare?
Aibo idumakini oni ikorion lu ipikoritos akolong ka adekasinei.
Where can we get good resistant varieties that are highly marketable?
Ebee ka anyị pụrụ ịchọta ụdị ndị na-eguzogide ọgwụ ndị dị mma nke pụrụ ịba uru n'ahịa?
6
Tyen gwana pol kare mite me apita
Le ola pati eyi ma aa o'du driasi sazaru ci.
Emiti gya muwogo lubeerera gyetaagibwa mu kusimba
Ebiti bya muhogo eby'okubyara, butoosha nibyetengwa.
Ekotoi akito nu emwogo kanu akoru.
Cassava stems are always needed for planting.
A na-achọkarị osisi kasva ka a kụọ ya
7
Poto man tye ki nyanya ma two obalo
Amvu 'da ma alea nyanya ori azo be 'diyi ci.
Ennimiro erimu ennyaanya endwadde
Omusiri gurimu enyaanya eziine oburwaire.
Ejai enyanya lo edeka ecie musiri.
The garden has diseased tomato plants.
Ubi ahụ nwere osisi tomato ndị na-arịa ọrịa
8
Inongo lok ma lubbe ki biacara me cato layata ki kwene?
MI eco e'yo cu'a maku eyi ma dria ri niri esu geri ngosi?
Ofuna otya obubaka ku kataale ka lumonde?
Nootunga ota amakuru agarikukwata aha katare k'ebitakuri?
Eipone bani idumununa ijo nuikamunitos esokoni lo acok?
How do you access market information for sweet potatoes?
Olee otú i si enweta ozi ahịa maka poteto na ato uto?
9
Redio stason omiyo ki wan yo me cato pot dek ma wa pure
Rediyo 'di fe amani angu amani ecozu ama ma tibi ini eyi ozizu.
Laadiyo etuwadde akadaala okutunda enva endiirwa zaffe
Reediyo etubaasiise kuraanga emboga zaitu kandi tukaziguza.
Ejaiki esiteseni lo eredio oni ewai lo igwelanaret idiasio wok.
The radio station has given us a platform to sell our vegetables.
Ụlọ ọrụ redio ahụ enyewo anyị ebe anyị ga-ere akwụkwọ nri anyị
10
Cim cing okonya oweko anongo lok ma lubbe ki kit me nongo yat akira i muranga
Simu eyi ko ma aza onita esuzu aro ogbi osu eyi ma dria 'diyi ma dria.
Essimu zinnyambyeko okufuna obubaka ku ddagala ly'ebijanjaalo
Esimu z'omungaro zimpwereire okutunga amakuru agarikukwata aha mubazi gw'obukooko omu bihimba.
Esipedo esimu loakan eong adumunun akiro nuikamunitos ekia lo emaroge.
Mobile phones have enabled me to get pesticide information for beans.
Ekwentị mkpanaka emeela ka m nwee ike inweta ihe ọmụma banyere ọgwụ ndị na-akpata ọrịa na-egbu egbu maka agwa
11
Dwe mukato, abedo ki miti me nongo pwony i kom matunda
Imba ajerisi, ale ndra onita matunda ma dria.
Omwezi oguwedde, nayagala obubaka ku butunda
Okwezi okuhweire, nkaba ninyetenga amakuru agarikukwata aha butunda.
Olap je epuda eong akiro nuka ematuda.
Last month, I needed passion fruit information.
N'ọnwa gara aga, achọrọ m ozi banyere mkpụrụ osisi passionu
12
Lok ma lubbe ki biacara me labolo omyero kimi ki lupur weng
Le 'ba ma fe 'ba amvu 'yapi 'diyini cu aje a'bua eyini ri 'ba dria dri.
Obubaka ku katale k'amatooke bulina okuweebwa abalimi bonna
Amakuru agarikukwata aha katare k'ebitookye, gashemereire kuhika abahingi boona.
Akiro nu esokoni nuikamunitos etaget ekot ijaikinai akoriok.
Market information for bananas should be given to all farmers.
A ghaghị inye ndị ọrụ ugbo nile ozi banyere ahịa nke banana
13
Lupur mito ngec i kom luwil madongo calo kampuni matye ki kodi nyanya ma rwome malo
Ba amvu 'yapi 'diyi le eyo oni amuti nyanya ori ala 'diyi be 'diyi ma dria.
Abalimi beetaaga obubaka ku makampuni agalina ensigo y'ennyaanya ennungi
Abahingi bashemereire kumanya kampuni ezirikuguza embibo nungi y'enyanya.
Ekotosi akoriok akiro nuikamunitos ikampunin luejaas ka ikito ludidika lu enyanya.
Farmers need information on companies that have good seedlings for tomatoes.
Ndị ọrụ ugbo chọrọ ozi banyere ụlọ ọrụ ndị nwere mkpụrụ osisi tomato dị mma
14
Dukan mogo ma lupur nongo iye mocam ki kodi cam apita me rwom ma malo
Dukani ꞌba amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyini fatalaiza pi jezu afa ori sazu onyiru ꞌdiyi be ꞌdiyi.
Amaduuka agamu abalimi gye basobola okufuna ebigimusa n'ebikozesebwa ebirungi mu kusimba
Amaduuka agamwe ahu abahingi barikubaasa kutunga orwezo n'embibo nungi.
Icie idukai lu epedorete akoriok adumakin ikee lueyaunete ebolia ka iboro lu ikoris.
Some of the shops where farmers can get fertilizers and good planting materials.
Ụfọdụ n'ime ụlọ ahịa ndị ahụ bụ́ ebe ndị ọrụ ugbo pụrụ inweta fatịlaịza na ihe ndị dị mma ha ga-eji kụọ ihe
15
Purogram me pur ma I rediyo miyo ngec ma lubbe ki kit me nongo kodi gwana
Otita amvu 'yaza ma dria radio ma alia 'diyi 'ba amvu 'yapi 'diyi dri onita fe geri afa ndundu ola sazu 'diyi esuzu.
Pulogulaamu z'obulimi ku laadiyo ziwa obubaka ku ngeri y'okufunamu ebikozesebwa mu kusimba muwogo.
Puroguraamu z'obuhingi n'oburiisa aha reediyo, nizimanyisa abantu emyanya y'okwihamu embibo.
Ainapeta nu oredio itolomunenete eipone lo idumunet akito nu emwogo kanu aira.
Farming programs on radio provide information on how to access cassava planting materials.
Ihe omume ndị e nwere na redio na-enye ihe ọmụma banyere otú e si enweta ihe ndị e ji akụ akpụ
16
Tye kwayi gwana mapat pat ma twero dongo i kabedo meno
Ola wura ndundu 'diyi eco zo angu 'da ma alea ni
Waliwo ebika bya muwogo eby'enjawulo ebisobola okudda mu kifo ekyo
Hariho emiringo y'embibo ya muhogo nyingi erikubaasa kwera omu mwanya ogwo.
Ipu iponesio lu emwogo lu epedorete apolo ejok aiboisit kangin.
There are several cassava varieties that can grow in that area.
E nwere ọtụtụ ụdị maniọ ndị pụrụ itolite n'ebe ahụ
17
Ka lupur onongo kwena con ma lubbe ki two ma balo cam ma i poto, ci konyo weko giyubbe con
ꞌBa amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyi ka oꞌduko azo efupi ꞌdiyini ꞌdiyi esu drioru, eri yi ma azako otita ꞌyezu kililiru.
Abalimi bwe bamanyisibwa amangu ku kubalukawo kw'obulwadde, kibayambako okweteekateeka obulungi
Abahingi ku barikutunga amakuru agarikukwata aha kubarukaho kw'endwara nikibahwera kwetebekanisa gye.
Karai elingakisi akoriok adumun akiro nu abwangun na adeka, ingarakini kes akapanakin.
When farmers get information about disease outbreaks early, it helps them to plan better.
Ọ bụrụ na ndị ọrụ ugbo amata ihe ndị na-eme n'oge banyere ọrịa ndị na-efe efe, ọ na-enyere ha aka ime atụmatụ ka mma
18
Lupur twero nongo kony ma dit ka gunongo ngec me gengo onyo cango two ma balo jami ma i poto
ꞌBa amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyi nga orodri esu angiri yi ka oꞌduko azo ma dri atriza ma dria raria.
Abalimi basobola okugasibwa ennyo okuva mu kuwabulwa ku kutangira obulwadde
Abahingi nibagasirwa kihango baahaburwa oku barikubaasa kuzibira endwara
Epedorete akoriok aimedaun ejok kanejaas aicoreta nu itikitikere adeka.
Farmers can benefit a lot from advice on disease control.
Ndị ọrụ ugbo nwere ike irite uru dị ukwuu site n'ịtụ aro banyere ịchịkwa ọrịa
19
I ceng baraja weng, lupur nongo pwony ma lubbe ki diro me puru mwanyi
O'du alu driasi, 'ba amvu 'yapi 'diyi imbata esu kawa ezoza ma dria.
Buli Mande, abalimi bawabulwa ku nnima y'emmwanyi
Buri rw'Okubanza, abahingi nibatunga obuhabuzi aha ku barikubaasa kuhinga omwani.
Kangin balasa, ijanakino akoriok aicoreta nuka akoru emwanyi.
Every Monday, farmers are given advice on coffee growing.
Kwa Monday, a na-enye ndị ọrụ ugbo ndụmọdụ banyere otú e si azụ kọfị
20
Lupur mito ngec ma lubbe ki alokaloka me piny wek guyubbe ma opore
Embata fele angu mile ma driari eri orodriru ꞌba amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyini yi ma azakozu otita kililiru ꞌyezu.
Abalimi beetaaga amagezi ku mbeera y'obudde okubayambako okuteekateeka obulungi
Abahingi nibetaaga okuhaburwa aha by'obwire babaase kukora kwetebeekanisa gye.
Ekotosi akoriok aicoreta nuka etepe ka ekuse kanu aingarakin kes akapanakin ejok.
Farmers need weather advice to help them plan better.
Ndị ọrụ ugbo chọrọ ndụmọdụ banyere ihu igwe iji nyere ha aka ịhazi ihe nke ọma
21
Gang kal omiyo ki lupur ngec me puru gwana
Okalamvu gamete niri fe imbata 'ba amvu 'yapi 'diyi dri ola sata ma dria.
Minisitule ewadde abalimi amagezi ku nsimba ya muwogo.
Minisiture ehereize abahingi obuhabuzi oburikukwata aha kuhinga muhogo.
Ejaiki erionget akoriok aicoreta nu ikoris emwogo.
The ministry has provided advice to farmers on how to plant cassava.
Ministri ahụ enyewo ndị ọrụ ugbo ndụmọdụ banyere otú e si akụ ji akpu
22
Obedo ber tutwal ni dano weng ma i distrik obed ki poto
Eri orodriru 'ba dria districtia ri ma amvu ni aa'zu ci.
Kikubirizibwa buli muntu mu disitulikiti okubeera n'ennimiro
Buri muntu omu Disiturikiti naahaburwa kugira omusiri.
Icorakitai nginitungan ko disitirikt ajaut keda amisiri.
It is advisable for everyone in the district to have a garden.
Ụfọdụ n'ime ihe ndị dị mkpa a na-eme n'ọrụ ugbo: ịnye ha ohere na-etiti ha, ịbochasi ahịhịa, igbochi ahụhụ na ọrịa digasi
24
Diro mogo ma gitiyo kwedgi I pur macalo kalo kin jami apita, doo, lweny i kom anyayi ki two
Eꞌyo azini orodriru ꞌyele Agrikicaa ꞌdiyi ma azi: ori esele cozu, amvu okuzu, afa ori ezaꞌba ꞌdiyi ma omgbo esizu azo yi be.
Ebimu ku bikolebwa eby'omugaso mu bulimi: okuwa amabanga, okukoola, n'okutangira ebiwuka n'obulwadde.
Bimwe aha birikuhwera omu by'obuhingi n'oburiisa: Okuha ebihingwa emyanya, okwombera, okurwanisa obukooko n'endwara.
Icie iwaitin lu akoru: alanakin, aicap, aitikitik ikur ka adekasinei.
Some of the important practices in agriculture: spacing, weeding, pest and disease control.
A na-enye ndị ọrụ ugbo ebe ha nwere ike ịjụ ajụjụ ọ bụla metụtara ọrụ ugbo
25
Lupur kiminigi kero me penyo lapeny mo keken ma lubbe ki lok me pur
ꞌBa drileba fe ꞌba amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyini zitaa ozizu eꞌyo ci yi bipi agrikica be ꞌdiyi ma dria.
Abalimi baweebwa omwagaanya okubuuza ekibuuzo kyonna ekikwata ku byobulimi n'obulunzi.
Abahingi nibahebwa omwanya , okubuuza byona ebirikukwata aha buhingi n'oburiisa.
Ecamakitai akoriok aingitingit adis kere nuka akoru.
Farmers are given a platform to ask any agricultural related questions.
A na-adụ ndị ọrụ ugbo ọdụ ka ha na-akọ ụdị ihe ọkụkụ ndị nwere nnukwu ọchịchọ
26
Lupur kiminigi tam me pito wit cam mapat pat ma wile oyot
Ba fe 'ba amvu 'yapi 'diyini imbata nyaka wura cu be saaru 'diyi ezozu.
Abalimi baweereddwa amagezi okulima ebika by'ebirime eby'enjawulo ebyetaagibwa ennyo.
Abahingi nibahaburwa kuhinga ebihingwa ebiine akatare.
icorakitai akoriok akoru ikorion luegelegela lu epol eipuda.
Farmers are advised to grow crop varieties with high demand.
E nwere ọtụtụ ọgwụ ndị a na-atụ aro ka a na-eji emebi mkpụrụ mgbe a na-agbaze agwa
27
Tye yat akira mapat pat ma kicwako tic kwedgi me akira i muranga
Aro ogbiza 'bani eco ayu kaiko ogbizu 'diyi karakara.
Waliwo eddagala ery'enjawulo erisembebwa ng'okufuuyira ebijanjaalo.
Hariho emibazi y'obukooko mingi eikiriziibwe omu kufuuhirira ebihimba.
Ejaas ikee luipu luegelegela lu itojokaritai aisik omaroge.
There are several recommendable pesticides when spraying beans.
Ọrụ ugbo nwere ọtụtụ uru maka ndị ọrụ ugbo nta
28
Pur tye ki magoba madit tutwal bot lupur matye ki ngom manok
Agirikica ma orodri 'ba amvu 'yapi omgbo were si 'diyini tre.
Obulimi n'obulunzi burina emiganyulo mingi kubalimi balimira n'okulundira awafunda.
Obuhingi n'oburiisa bwine emigasho mingi aha bantu omu maka gaabo.
Ipu ajokusio nu akoru kanuka akoriok ludidika.
Agriculture has a lot of benefits for smallholder farmers.
Ọ bụ ihe ga-enyere nwoke ahụ aka imepụta ụdị ihe ọkụkụ dị iche iche
29
Puru wit cam mapat pat aye bikonyo laco cani
Nyaka wura ndundu 'diyi ma ezoza ni mu agupi 'da ma aza ko ni.
Okulima ebirime eby'enjawulo kye kijja okuyamba omusajja oyo.
Okuhinga ebihingwa by'embibo z'emiringo mingi, nikiija kuhwera omuntu ogwo.
Akoru ikorion luegelegela nes ingarakini itunganan.
The production of different crop varieties is what will help that man.
Anyị na-enweta ihe ọmụma banyere otú e si echekwa ihe ndị anyị na-emepụta site n'ihe omume redio
30
Wan wanongo ngec ki i redio pi kit me gwoko cam wek pe obale
Ama e'yo amani ecozu ama nyaka eyi ma ta mbazu 'diyi eri Otita redio 'diyi ma alea.
Tufuna obubaka ku ntereka y'ebyo bye tukungudde okuva ku biweerezebwa ku laadiyo.
Nitutunga obuhabuzi kuruga aha reediyo oburikukwata aha kuhunika amasharuura gaitu.
Idumunenei iso akiro nuikamunitos eipone lo ingadaet isakan koredion.
We acquire information on how to store our produce from radio broadcasts.
Ihe ọmụma banyere otú e si azụ mkpụrụ osisi citrus na akwụkwọ nri bara nnọọ uru nye ndị ọrụ ugbo
31
Ngec ma lubbe ki pito nyig yadi macalo mucungu ki lemon gi ni medo ki pot dek obedo gin ma pire tek bot lupur
E'yo pati efi ndima le 'diyi ma sata tualu tibi ini eyi pie 'diyi ma dria ri eri orodriru 'ba amvu 'yapi 'diyi dri.
Obubaka ku nnima y'ekibala kya citrus n'enva endiirwa bwa mugaso nnyo eri abalimi.
Okumanyisibwa oku bashemereire kuhinga ebijuma n'emboga, n'eky'omugasho aha bahingi.
Nuikamunitos akoru imucugai ka idiasio ejokuka kanejaas akoriok.
Information on how to grow citrus fruits and vegetables is very useful for farmers.
Ụfọdụ nkwurịta okwu redio na-eme ka a mata ahịa ọma maka ihe ndị ọrụ ugbo na-emepụta
33
Ngec ma lubbe ki alokaloka me piny ki yubu poto me pur
Oꞌduko angu mile ma ojata dria ꞌdiyi azini amvu edezu ori sazu diyi pie
Obubaka ku nteebereza y'obudde n'okuteeketeeka ennimiro okusimba.
Okumanyisibwa empindahinduka y'obwire n'okutebeekanisa entabire y'okubyaramu.
Akiro nuikamunitos ekuse ka etepe ka aitemonokin amisirin kanu akoru.
Information on weather forecasts and preparation of the garden for planting.
Ihe omume ugbo ndị a na-egosi na redio na-enyere ndị ọrụ ugbo aka ịmata oge ha ga-akụ ihe
34
Lok mogo ma kiketo i redio miyo ngec ma lubbe ki kwene ma lupur twero cato cam gi kun ginongo magoba madit
Otita E'yo aleza radioa 'diyi ma azi eyi e'yo nze cu ala 'ba amvu 'yapi 'diyi ma nyaka eyini 'diyi ma dria.
Okukubaganya ebirowoozo okumu ku laadiyo kusonga ku butale bw'ebirime by'abalimi obulungi.
Bimwe ebirikugambwa aha reediyo nibihwera abantu kumanya obutare burungi bw'amasharuura gaabo.
Acie nu itatamio oredion itijenaritos nuka isokonin luajokak kanu isakan akoriok.
Some radio discussions highlight the good markets for farmers' produce.
Ndị ọrụ ugbo na-amụtakwu banyere otú ha ga-esi kụọ mkpụrụ ọma, na ọrịa ndị na-emetụta ihe ọkụkụ ha
35
Purogram me pur ma kiketo i redio konyo lupur weko gingeyo kare mene me pito cam
Otita amvu 'yaza ma dria avile redioa 'diyi 'ba amvu 'yapi 'diyi ma aza ko sa'wa ala ndeni ori sazu 'diyi nizu.
Pulogulaamu z'ebyobulimi eziweerezebwa ku laadiyo ziyamba balimi okumanya sizoni ennungi ez'okusimbiramu.
Puroguraamu z'eby'obuhingi aha reediyo nizihwera abahingi kumanya obwire obu bashemereire kuhinga.
Akiro nu akoru nu elimonorio oredio ingarakit akoriok aijen apakio nu ekoriere.
Farming programs aired on radio help farmers to know the good planting seasons.
Ụfọdụ òtù na-enye ndị ọrụ ugbo ozi banyere ihe oriri na ụdị mkpụrụ osisi site na redio
36
Lupur nongo ngec me pito kodi mabeco, ki bene two ango mayelo jami ma i poto
Ba amvu 'yapi diyi ondua esu ori ala 'diyi saza ma dria tualu azo eyi ma ori eyi vu 'diyi pie.
Abalimi bafuna amagezi ku kusimba ensigo ennungi n'endwadde ezikosa ebirime byabwe.
Abahingi nibahaburwa okuhinga embibo nungi n'okumanya endwara ezirikuteganisa ebihingwa byabo.
Edumunete akoriok acoa na ekoriere ikinyom luajokak, ka adekasinei nu eminas asuronokin ikorion kec.
Farmers gain knowledge on planting good seeds, and the diseases affecting their crops.
Nnụnụ ndị ahụ eripịawo osisi ọka nile n'ubi nwaanyị ahụ
37
Tye dule mogo ma miyo ngec bot lupur ma lubbe ki jami me ameda i poto ki kodi mabeco me apita kun ngec man woto ki i redio
Amuti azi yi vini embata fe ꞌba amvu ꞌyaꞌba ꞌdiyi dri afa ayule ori sazu ꞌdiyi ma dria azini yi ma sele ndu ndu ꞌdiyi be redio ma aleasi.
Ebitongole ebimu biwa abalimi obubaka ku nsigo n'ebika eby'enjawulo okuyita ku laadiyo.
Ebitongore ebimwe nibimanyisa abantu ebibashemereire kukozesa omu buhingi barikwejunisa reediyo.
Iriongeta icie ijanakinete akoriok akiro nu iboro kalu itwasamao ka ikinyom luegelegela koredio.
Certain organisations provide information to farmers on crop inputs and varieties via radio.
Akwụkwọ a na-acha odo odo nke nwere isi na-acha odo odo na-arịa ọrịa
38
Winyi ocamo anyogi weng ma i poto pa dako ni
Aria eyi nyaki kaka oku 'da vile amvua 'diyi dria.
Ebinyonyi biridde ebikongoliro bya kasooli byonna mu nnimiro y'omukazi.
Enyonyi ziriire ebicoori byona omu musiri gw'omukazi ogwo.
Anyamasi ikweny ekirididi kere omusiri aberu kangin.
The birds have eaten all the maize cobs in that woman's garden.
Akwụkwọ ahụ nwere ihe ndị na-acha odo odo na nchara n'etiti ya
39
Oboke eni ma oboke oloke ki tere matye olokke kwa-kwa ni tye ki two
ori ma bi yelo etiarini ovuzu papulu ꞌda azo be.
Ekikoola ekya kyenvu kino n'ekolo ekya kakobe kirwadde.
Eibabi rya kinekye eriine erangi ya kakobe ahansi, rirwaire.
Akiot nados na ido oreng okwap edeka.
This yellow leaf with a purple base is diseased.
Ọ bụ nchara e ji osisi ọka mee ka ọ kpọnwụọ
40
Oboke ne tye oloke yellow itenge ka dong dyere bedo waci nyal aye omako
Ori ma bi ꞌda yeloru azini agaduari osi ꞌi warawararu.
Ekikoola kirina obukuubo obwa kyenvu n'okumyukirira mu makkati.
Eibabi riine emisitaari ya kinekye n'omukyerebo ahagati.
Ejaas akiot keda imaria ludos ido icucukate okiding.
The leaf has yellow linings and rust in the middle.
Ụfọdụ akwụkwọ ndị ahụ na-arịa ọrịa akpọnwụwo
41
Gin manen calo nyal ma i boke anyogi en aye weko wii oboke two woko
kaka bini ecazu warawararurini fe kaka ma bi drileni ꞌwiꞌwi.
Okumyukirira kw'ebikoola bya kasooli kireetera akasongezo k'ekikoola okukala.
Omukyerebo gw'amababi g'ebicoori nigureetera akatwe k'eibabi kwoma.
Aicucukate na akiot ijaikini aituk akiot aonere.
Maize leaf rust causes the tip of a leaf to dry.
A na-agbatị ụfọdụ akwụkwọ odo nke osisi a n'otu akụkụ
42
Oboke mogo ma two omako dong gutyeko two woko
Ebikobi azi azo be 'diyi 'wi 'bo.
Ebimu ku bikoola ebirwadde bikaze.
Amababi gamwe agarwaire, goomire
Acie akwi nu edekasi aokoto.
Some of the diseased leaves have dried up.
Otu n'ime ihe ndị na-egosi na akwụkwọ ọka na-acha uhie uhie na ihe ndị na-eme ka mkpụrụ ọka na-acha uhie uhie bụ ifuru na-acha odo odo
43
Oboke mogo ma oboke ma rangi ne yello tye ma odole i bute tung cel
Ebibiko azi amgbaza ori 'di ma pati rua 'diyi agbo eyi woko aluru.
Ebimu ku bikoola ebya kyenvu ku kimera kino byefunyizza ku luuyi lumu.
Amababi gamwe agiine erangi ya kinekye aha kimera eki, gefunyikire aharubaju rumwe.
Acie akwii nudos kotoma oraasit kayen ekudukudo kosiep ediope.
Some of the yellow leaves on this plant are folded on one side.
Ihe ndị ahụ e ji mara akwụkwọ ndị ahụ adịghị egosi na ihe a kụrụ n'ubi ahụ abaghị uru
44
Lanyut acel manonge I oboke anyogi manen calo nyal ki anyogi ma two omako en aye oboke ma rangi ne oloke odoko yellow
Wura kaka azo omvele leaf rust azini blight 'diyi ni eyi e'dazuri Kaka bi amgbaza ni.
Akamu ku bubonero bwa maize leaf rust ne maize blight bye bikoola okufuuka ebya kyenvu.
Kamwe aha bubonero bw'endwara y'omukyerebo gw'amababi, amababi nigahinduka kinekye.
Ediopet ojenuneta lu aicucuka na ekirididi ka adeka na ekirididi ituluori akwii nedos.
One of the symptoms of maize leaf rust and maize blight is yellowing leaves.
E nwere ewu ndị a na-agagharị agagharị na-eri ihe n'elu osisi ọka ahụ
45
Lakit alokaloka i rangi me oboke pe obedo lanyut maber pi anyogi ma tye ka dongo
Afa eyi olipi ebikobi eyi ma rua 'da adrini e'data muke ni i ku ori 'da eyini.
Obubalabala ku bikoola si kabonero kalungi ku birime.
Ebitobo aha mababi, tikari kabonero karungi aha kimera.
Atapacen nu ejaas akwii mam erai ejenunet loajokan lo iraasit.
The patches on the leaves is not a good sign for the crop.
Sorghum dị mma ma dị mma, nke a ga-emekwa ka anyị nweta mkpụrụ ka mma
47
Wii anyogi ma malo ni , dyegi ma woto ma pe kitweyo, otyeko camo woko
Endri acipi pililiru 'diyi nya kaka 'da ma dri te.
Ekitundu kya kasoolo ekya waggulu kiriiriddwa embuzi zino ezitaayaaya.
Akatwe k'ekicoori kariirwe embuzi ezirikuzengyerera.
Akwii nu akou ekirididi anyamasi akinei nu ilatosi.
The top part of the maize plant has been eaten by these loitering goats.
Echere m na osisi a na-arịa ọrịa n'ihi na akwụkwọ ya niile na-acha odo odo
48
Doo obedo diro maber me gwoko poto ma dano weng omyero onge
Afa azi lepi 'ba dria ma ni i ci amvu 'yaza ma alea ri eri amvu okuza ni.
Okukoola kikolwa ky'okulima ekirungi buli omu kyalina okumanyaako.
Okwombera n'enkora nungi omu buhingi, buri omwe ei ashemereire kwejunisa.
Erai aicap ewai loajokan lo akoru lo ekot nginitunganan aijen.
Weeding is a good farming practice that everyone should know about.
Ndị ọkụkọ eripịawo ụfọdụ n'ime osisi ndị ahụ
50
Kabii man ber dok odongo ma kome yot dok man binyako nyige mapol
Ondu 'di ma ori muke azini rua be ala dika eri mu 'yaa amani muke.
Omuwemba mulamu bulungi era kino kijja kutuwa amakungula amalungi.
Omugusha nimurungi kandi nigureebeka gye, nigwija kutuha amasharuura marungi.
Engalekitos imumwa ejok ido ijaikini oni aimi.
The sorghum is good and healthy and this will give us better yields.
Ebe ndị na-acha uhie uhie n'etiti akwụkwọ ndị ahụ metụtara
51
Atamo ni tyen cam eni tye ki two pien pote weng oloke ma yellow
Eri ena mani ori 'di azo be ri le a'dusikuni eri ma bi eyi dria amgbazaru .
Ndowooza ekimera kino kirwadde kubanga ebikoola byakyo byonna bya kyenvu.
Ninteekateeka ngu ekimera eki kiine oburwaire ahabw'okuba amababi gaakyo goona ni ga kinekye.
Aomit eong edeka iraasit yen naarai idosoikitos akwii kere.
I think this plant is diseased because all its leaves are yellow.
O nwere ike ịbụ na ihu igwe adịghị mma mere ka akwụkwọ ahụ merụọ ahụ́
52
Nen calo pe wabi kayo kac madit ki i kom tyen cam man
Eri ena kile nyaka 'di cani mu kaa amani ku ri le.
Tuyinza butakungula mu kimera kino.
Nitubaasa kwija kuburwa ekitwasharuura kuruga omu kimera eki.
Mam oni imina adumun idio ibore kotoma oraasit kayen.
We are most likely to have no yield from this plant.
Ụmụ anụmanụ ndị na-awagharị n'ubi ahụ emebiwo ihe ọkụkụ nile
53
Tye tyen pul mukene ma okok ocamo woko
Ojiriko eyi nya funyo ori azi 'diyi te.
Ebimu ku bikolo by'ebinyeebwa biriiriddwa enkuyege.
Ebimera by'ebinyobwa ebimwe biriirwe emishwa.
Ecie emaido anyamasi ikok.
Some of the groundnut plants have been eaten by termites.
Akwụkwọ ndị a na-arịa ọrịa na-ama nkụ n'ihi na ahịhịa ọjọọ na-egbochi ha
54
Rangi ma oloke nen calo nyal tye i dye oboke ma two omako
Ori ma bi azoni bile ꞌbo ꞌdiyi ma rua yi odupi warawara agadria ꞌdiyi
Amabala ga kitaka mu kitundu ky'omu makkati g'ebikoola ebirwadde.
Ebitobo bya kitaka ahagati, bisiisire amababi.
Ejai ne erengerenget kokiding na akwii nu edekasi.
Brown spots in the middle part of the affected leaves.
Ihe kpatara banana na-adịghị mma bụ nchara e nwere n'akwụkwọ ọka
55
Oboke ma rangi ne oloke ni twero bedo macalo adwogi me alokaloka piny
Angu ma mile onziri eco azo fezu ebikobi azo beri ni ni ra.
Ekikoola ekyonoonese kiyinza kuba nga kivudde ku mbeera y'obudde mbi.
Amababi agasisikaire, nikibaasa kuba kirugire aha mbeera y'obwire
Akiot na edeka aticepak erai kanu ekuse ka ecae.
The affected leaf might have been due to bad weather.
Ọ bụ ahịhịa ọjọọ ndị dị n'ubi ahụ mere banana ji eto nke ọma
56
Ler ma pe gidodo ma woto ka yenyo cam i dye poto obalo cam weng ma tye i poto
Anyapa acipi amvu alea si 'diyi eza ori eyi dria.
Ensolo ezitaayaayiza mu nnimiro zoonoonye ebirime byonna mu nnimiro.
Amatungo agarikuzengyerera omu musiri gasiisire ebihingwa byona.
Itiang lu ilatosi komisiri amunasi ikorion kere.
The animals that loiter through the garden have damaged all the crops.
Ọ ga-abu Fall army worm riri ihe ọkụkụ a mebiri emebi
57
Oboke ma two omako tye ka to woko pien doo tye matek i poto
Ebikobi azo be 'diyi 'wi'wi a'dusikuni Odroo yi eyi ma okpo ndende .
Ebikoola bino ebirwadde bikala kubanga bitataaganyizibwa omuddo.
Amababi agasisikaire gatandikire kwoma ahabwokuba gashwekirwe omwata.
Ejaas akwii nu aokere naarai aridaki edoan.
These diseased leaves are drying because they are being suppressed by the weeds.
A ghaghị ịkpa ahịhịa n'ubi ahụ n'ihi na ọ bụ ebe ahịhịa juru
58
Labolo ma pe onyak madwongi tye macalo adwogi me two anyogi ma loko rangi pot anyogi miyo bedo calo nyal
A'bua eyi awini ka kililiru ku kaka azo omvele leaf rust ru ri si.
Amakungula g'amatooke amabi gavudde ku maize leaf rust.
Ebitookye okuteera gye, kireesirwe omukyerebo gw'amababi g'ebicoori.
Mam etaget lo iswamat ejok naarai kanu adeka na icucukai akwii ekirididi.
The poor banana yields are as a result of maize leaf rust.
Ọ bụ ụkwara ndị agha nke ọdịda riri ihe ahụ e ji agbapụ n'elu
59
Labolo ma tye odongo maceki tye macalo adwogi me doo ma tye madwong i poto
A'bua eyi zo dulua ru odroo eyini aa'zu amvua ci ri si.
Okukonziba kw'amatooke kuva ku muddo mu nnimiro.
Okuguna kw'emitumba, kireesirwe omwata omu musiri
Amugog nu igengeras erai kanu edoan loejai misiri.
Stunted growth of the bananas is a result of weeds in the garden.
Ọka dị n'ubi a na-emebi emebi, ọ na-enwekwa nchara akwụkwọ
60
Tyen cam man twero bedo ni kwidi aye ocamo
Le oꞌbu ma nya ori ꞌi ezapi ꞌbo ꞌdi ni.
Ekimera kino ekyonoonese kiyinza okuba nga kyaliiriddwa akasaanyi ka armyworm.
Ekimera eki ekisisikaire, nikibaasa kuba kyariirwe ekakooko.
Iraasit yen emunaara aticepak ikur enyamitos.
This damaged plant might have been eaten by the Fall armyworm.
Osisi poteto nwere ahịhịa na-acha odo odo na ntụpọ uhie n'apịtị ya
61
Poto man mito adoya pien tye ma lum orumu tenge woko
Amvu 'di le 'ba ma oku i ra a'dusikuni eri angu aseru ni ma alea.
Ennimiro yeetaaga okukoolebwa kubanga ezise.
Omusiri gushemereire kwomberwa ahabw'okuba gushwekirwe ekishaka.
Ekot amisiri acapio naarai emutono.
The garden needs to be weeded because it is in a bushy environment.
Osisi a nwere akwụkwọ odo na ntụpọ uhie n'etiti akwara
62
Cwinye ma yom ma pud tye ka lot alota ni kwidi otyeko camo ne woko
Oꞌbu nya ori agadria oru ꞌdani.
Ekitundu kya waggulu kiriiriddwa akasaanyi ka armyworm.
Akatwe k'ekimeera kariirwe ekishorobwa.
Kuju ke anyama ekutelek.
The top shoot has been eaten by the Fall armyworm.
Akwụkwọ tomato ahụ na-acha odo odo ma kpọọ nkụ
63
Anyogi ni tye i poto ma odin dok bene oboke ne tye ka loke calo nyal
Kaka 'dayi amvu azi aseru ni ma alea dika eyi vu azo fepi eyi ma bi ni oka omvele leaf rust ru ri ci.
Kasooli ali mu nnimiro ezise era alina n'ebikoola ebimyukiridde.
Omusiri gw'ebicoori gukanzire, amababi gahindwire erangi.
Ejai ekirididi amusiri na emutono ido ejaas keda adeka na icucukai akwii.
The maize is in a bushy garden and it has leaf rust.
Akwụkwọ ndị ahụ nwere oghere n'ihi ahụhụ ndị ahụ
64
Tyen layata ni tye ki rangi ma obedo kwa-kwa ki bene nyal-nyal I oboke ne
Maku ꞌda ma bi osi ꞌi wara wararu azini papuluru.
Lumonde alina ebikuubo ebya kakobe n'amabala aga kitaka ku bikoola.
Ekimera ky'emondi kiine emisitaari ya kinekye n'ebitobo bya kitaka aha mababi.
Ejaas akwii nu acok keda imaria lu erengak kotoma akwii.
The potato plant has both purple stripes and brown spots on the leaves.
Ọ bụ ụmụ ahụhụ na-akpata ntụpọ ọcha ndị dị n'akwụkwọ ọka
65
Tyen cam man tye ki oboke ma rangi ne yellow ki mogo obedo nyal-nyal
ori ꞌdi ma bi yeloru azini ewini agaduari odu ꞌi warawararu.
Ekimera kino kirina ebikoola ebya kyenvu n'amabala aga kitaka mu bukuubo obutambuza amazzi.
Ekimera eki kiine amababi ga kinekye n'ebitobo bya kitaka ahagati y'obutsi
Ejaas iraasit yen keda akwii nudos ido itapitapa ne arengan kiding na imaria.
This plant has yellow leaves with brown spots between the veins.
Ntupo ocha ndi ahụ dị n'akwụkwọ ọka ahụ bụ Fall Armyworm kpatara ha
66
Oboke nyanya man tye ki rangi ma yello dok bene otwo woko
Nyanya ori 'da ma bi eyi angmbaza azini a'wi.
Ebikoola by'ennyaanya bya kyenvu era bikalu.
Amababi g'enyaanya nigakinekye kandi goomire.
Idosoikitos akwii nu enyanya ido eokitos.
The tomato leaves are yellow and dry.
Akwụkwọ maniọ nwere ahịhịa odo n'ala ala ya
67
Oboke ne tye ki poke pien jami ma lak obalo woko
Afa ori bi ꞌdiyi ma rua kulu kulu ꞌdiyi yi ꞌye agbari afa ori ezapi ꞌdiyi dri.
Ebikoola birwadde olw'ebiwuka.
Amababi garimu obufumuka ahabw'obukooko.
Ejaas akwii keda aligo naarai kanuka ikur.
The leaves have pods because of the pests.
Otu n'ime ihe ndị na-adịghị mma ndị e nwere n'ubi ndị nwere oroma bụ na ha na-acha odo odo n'ebe ha na-akpụ akwụkwọ
68
Pol kare, gin ma nen ma tar-tar I pot anyogi tye macalo adwogi me jami me lak I oboke
Tutunisi, afa ori ezapi ꞌdiyi afa yi odupi kaka ma bi rua emve mve ꞌdiyi feni.
Bulijjo amabala ameeru ku bikoola bya kasooli galeetebwa biwuka.
Obutonatone oburikwera aha mababi g'ebucoori nibukira kureetwa obukooko.
Ne ekwangakwangat kotoma akwii ekirididi erai ikur eyangaunete.
Normally the white spots on the maize leaves are brought about by the pests.
Akwụkwọ ọka jupụtara n'ohere n'ihi na ụmụ ahụhụ na-eri ha
69
Gin ma nen ma tar-tar ipot anyogi tye macalo adwogi me kwidi ma kilwongo ni Fall armyworm
oꞌbu yi afa ru odupi kaka ma rua emve emve ꞌdiyi feni.
Amabala ameeru ku bikoola bya kasooli galeeteddwa akasaanyi ka armyworm.
Obutonatone oburikwera aha mababi g'ebicoori gareetsirwe obukooko
Ne ekwangakwangat kotoma okirididi erai kanuka ekutelek.
The white spots on the Maize leaves are as a result of the Fall armyworm.
N'ógbè Kayunga, ọtụtụ ubi nwere ugbo ọka ndị na-arịa ọrịa
71
Pot gwana ne tye ki rangi ma yellow ci ongolo-ngolo i tere
Ola 'da ma ebikobi deria leru 'diyi amgbazaru .
Ebikoola bya muwogo biriko ebikuubo bya kyenvu wansi.
Amababi ga muhogo gaine emisitaari ya kinekye ahantangiro.
Ejaas akwii nu emwogo keda imaria ludos okwap.
The cassava leaves have yellow stripes at the base.
E nwere ọtụtụ osisi agwa ndị nwere ọrịa n'ebe a
72
Lanyut me moc cam murem i tyen mucungwa en aye ni wii oboke mabiti loko rangi ne doko yellow
Afa azini ndima ma ori ezapi tuturi eri bi drileni yini ecazu yelori ꞌi.
Obumu ku bulwadde obusinga mu micungwa bwe busongezo bw'ebikoola okufuuka kyenvu.
Okumanya ngu ekimera ky'omucugwa kirwaire, obutwe bw'amababi nibuhinduka kinekye.
Adiopet adekasinei nu emucuga nes akiot aluor nedos koingaren.
One of the common deficiencies in orange plants is yellowing of the leaf tips.
Agba nchara ndị dị n'akwụkwọ kọfị bụ nchara kpatara ya
73
Pot anyogi magi tye ma otuc-otuc pien jami malak tye ka camogi woko
Kaka bi 'da eyi dria 'bule ru a'dusikuni o'bu ki eyi nyani.
Ebikoola bya kasooli bijjudde ebituli kubanga biriibwa obuwuka.
Amababi g'ebicoori gaijwire obufumuka ahabw'okutaahirirwa obukooko.
Epedepedo akwii ekirididi naarai enyamete ikur
The maize leaves are full of holes because they are being eaten by pests.
Ọchịchị Armyworm na-eri nri na akwụkwọ ọka
74
Lupur acel manonge i caro ma kilwongo niBukujju onyutiwa tyen came mogo matwo obalo woko
Agu azi amvu 'yapi chalo bukujju niria ri i'da amani ori azi azo be ivile amvua 'diyi ma azi.
Omulimi ku kyalo ky'e Bukujju yatulaze ebimu ku bimera ebirwadde mu nnimiro ye.
Omuhingi omukyaro kya Bukujju akatworeka bimwe aha bimera ebyabaire birwaire omu musiri gwe.
Abu akorion lo ocaalo lo Bukujju itodik iso icie kotoma okorion luedekasi komisiri ke.
A farmer in Bukujju village showed us some of the diseased plants in his garden.
Ọ bụrụ na ahịhịa ọjọọ dị n'ubi, akwụkwọ ọka ahụ na-acha odo odo
75
I distric me Kayunga, pol poto tye ki anyogi ma two ocubu
Districti Kayunga niri ma alea, amvu pari eyi ma alea Kaka azo be 'diyi.
Mu disitulikiti y'e Kayunga, ennimiro ezisinga zirimu kasooli omulwadde.
Omu disiturikiti ya Kayunga emisiri erikukira obwngi ekashangwa erimu ebicoori ebiine oburwaire.
Ko disitrikt loko Kayunga ipu amusirin nu ekirididi nu esurokit adeka.
In Kayunga district, most of the gardens have diseased maize plantations.
Ihe ọkụkụ a nwere nchara n'ihi ọrịa ahụ
76
Tye muranga mapol ma two omako i kabedo man
Osu eyi ma pati azo be 'diyi ga angu 'di ma alea tre.
Waliwo ebijanjaalo bingi nnyo ebikwatiddwa obulwadde mu kitundu kino.
Omumwanya ogu harimu ebihingwa bingi byebihimba ebirwaire.
Epol emaroge lo edeka kaiboisit kana.
There are very many bean diseased plants in this area.
Ihe ndị dị n'ubi a buru ibu karịa nke a na-ahụkarị
77
Rangi ma obedo nyal-nyali manonge i pot mwanyi tye macalo adwogi me nyal ma jwi ni
Kawa ma bini eca wara wararu agbari afa omvele mundutisi common rust ri dri.
Langi ya kitaka ku bikoola by'emwanyi ereeteddwa bulwadde common rust.
Erangi ya kitaka ahamababi g'omwani ekarugirira ahandwara y'omukyerebo.
Arengus na akwii nu emwanyi erai adeka na icucukai.
The brown colour on the coffee leaves is as a result of common rust.
Ọrịa Corn Streak na-eme ka akara etiti nke akwụkwọ ahụ ghọọ odo
78
Kwidi ma kilwongo ni Fall armyworm tye ka camo pot anyogi
oꞌbuni kaka bi nyaria.
Akasaanyi ka armyworm erya ku bikoola bya kasooli.
Kanyagobwa eriyo neerya amababi g'ebicoori.
Enyami ekutelek akiot na ekirididi.
Fall Armyworm is feeding on the maize leaf.
Ewu ahụ erikpuola ọka ahụ n'ubi ahụ
79
Doo madwong i poto miyo pot anyogi rangi ne lokke ma yellow
Regi amvu alea 'diyi fe Kaka bi eyi ni amgbazu te.
Omuddo okubeera mu nnimiro kireetera ebikoola bya kasooli okufuuka ebya kyenvu.
Omwata omumusiri nigareetera amababi g'ebicoori kuhinduka kinekye.
Aiswapite na edoan komisiri nes ituluori akwi ekirididi araun nedos.
The presence of weeds in a garden causes the maizes leaves to turn into yellow.
Otu n'ime ihe ndị na-egosi na osisi nwere ọrịa a na-akpọ corn streak bụ akwụkwọ ya na-acha odo odo
80
Tyen anyogi man tye ki nyal macalo adwogi me two
Kaka 'di amgbazaru azo si.
Kasooli amyukiridde olw'ekirwadde.
Ekimera ky'ekicoori eki kiine omukyerebo ahabw'oburwaire
Icucukat ekirididi lo kanu adeka.
This maize plant has rust because of the disease.
A na-eri akwụkwọ ọka ahụ n'ihi ụkwara ọkụ nke na-eme ka ndị agha daa
81
Nyig anyogi ma oa ki i tyen anyogi man gidongo tutwal dok man pe opore
Kaka 'di ma efi eyi ambu ndeni, dika 'di adrini piri ku.
Empeke z'ekikolo kya kasooli kino nnene mu kikula ekitali kya bulijjo.
Obuhango bwenjuma z'ekicoori eki tibwabutoosha.
Eburok icok ekirididi kalo ejokuna.
The grains of this maize plant are bigger in size which is not normal.
Ọrịa corn na-efe efe emeela ka osisi a daa ọrịa n'ihi na akwụkwọ ya na-acha ntụ ntụ
82
Two anyogi ma kilwongo ni Maize streak weko dye pot anyogi loko rangi ne doko yellow
Kaka ma azo omvele mundutisi maiza streak Disease ruri ni fe kaka bi agadriari ni ecazu yeloni.
Obulwadde bwa maize streak bufuula layini y'omumakkati g'ekikoola okufuuka eya kyenvu.
Endwara y'ebicoori niereetera omusitaari gwahagati y'eibabi okuhinduka kinekye.
Adeka na ekirididi ijaikini egura lo akiot ekirididi aijulakin nedos.
Maize Streak Disease makes the middle line on the leaf to turn yellow.
Ọrịa nke Fall Army Worm emetụla ọka
83
Dyegi ocamo anyogi ma i poto
Indri eyi nyaki kaka amvua ri te.
Embuzi ziridde kasooli mu nnimiro.
Embuzi ziriire ebicoori omu musiri.
Anyamasi akinei ekirididi komisiri.
The goats have eaten the maize in the garden.
Ndị nwere obere ala nwere ike ịna-akọ ugbo iji nweta ego ha ga-eji na-egbo mkpa ha
84
Lanyut acel manonge i tyen anyogi matwo maize streak omako en aye oboke ma rangi ne olokke odoko yellow
Kaka pati azo kakani omvele maize streak ru ri be 'diyi ma bi amgbazaru.
Akamu ku bubonero bw'ekimera ekirumbiddwa obulwadde bwa maize streak bye bikoola ebya kyenvu.
Kamwe aha bubonero bw'ekimera ekiine oburwaire bwa oburikukwata ebicoori n'okukyereba amababi.
Adiopet ijenuneta lu ekirididi lo esurokit adeka naka ekirididi nes aidosoikin na akwi.
One of the symptoms of a plant affected by maize streak disease is yellow leaves.
Gọọmenti na-agba ndị mmadụ ume iji ihe ndị dị mma na-akụ ihe mee ka ihe ha kụrụ ka mma
85
Pot anyogi man kicamo woko macalo adwogi me Fall armyworm
Oꞌbu nya kaka bi ni.
Ekikoola kya kasooli kiriiriddwa oluvannyuma lw'okulumbibwa akasaanyi ka armyworm.
Eibabi ry'ekicoori ririirwe kanyogombwa.
Anyama ekutelek akiot na ekirididi.
The maize leaf has been eaten as a result of fall armyworm.
Ndị ọrụ ugbo enweghị ahịa maka ọka
86
Tyen anyogi man two omako pien oboke ne olokke tye kadoko col woko
Kaka ori 'di esu azo 'bo a'dusikuni eri ma ebikobi eyi inia ru.
Ekimera kino kikwatiddwa obulwadde bwa kasooli kubanga ekikoola kirina langi ya kivuuvu
Ekimera eki kisisirwe endwara y'ebicoori ahabw'okuba erangi y'eibabi ehindukire rusaano.
Amuna adeka na ekirididi iraasit yen naarai ipurongong akiot.
This plant has been affected by the maize disease because the leaf has a grey colour.
I nwere ike ime ka ihe ubi gị ka mma n'ụzọ ndị a
87
Anyogi tye ma two Fall armyworm obalo woko
oꞌbu eza kaka ni.
Kasooli akwatiddwa akasaanyi ka armyworm.
Ebicoori bisisirwe akakooko akarikwetwa akashorobwa.
Asuroki ekutelek ekirididi.
Maize has been affected by the Fall Army Worm.
Ịzụ anụ na-enye nri na ego
88
Dano ma tye ki ka ngom matino pud gitwero pito cam dok ginongo iye cente
Ba nyaku be werea 'diyi eco amvu 'ya robia esuzu ra.
Abantu abalina ettaka ettono basobola okulima okufuna ssente.
Abantu abaine eitaka rikye nibabaasa kwejumba omu buhingi babaase kwebaisaho.
Itunga lu ikidioko alupok ekoriete kanu ajaria.
People with small lands can practice farming to earn a living.
Ndị ọrụ ugbo nọ na Uganda na-eche ọtụtụ nsogbu ihu metụtara ọrịa ihe ọkụkụ na ihu igwe
90
Gamente cuku cwiny dano wek gupit kodi me rwom mamalo ci gunong cam ma nyak maber
Gameteni ꞌba yi eka afa ori sazu kililiru ꞌdiyi ayuzu yini ngazu nyaka okuzu angiri beni.
Gavumenti ekubiriza abantu okukozesa ensigo ennungi okufuna amakungula amalungi.
Gavumenti neehiga abantu ngu bakozese embibo nungi babaase kushaarura bingi.
Isinyikokit apugan itunga aitwasam ikinyom luajokak kanu amii.
The government encourages people to use good planting materials to get better yields.
Otu ọkachamara n'ihe banyere ọrụ ugbo na nri na-achịkwa ihe nrite nri
91
Lupur pe ki cuk me cato anyogi
Ba amvu 'yapi 'diyi ni cu kaka ni yo.
Abalimi tebalina katale ka kasooli.
Abahingi tibaine katare k'ebicoori.
Emamiatatar akoriok keda esokoni lo ekirididi.
Farmers have no market for maize.
Ọ bụ agbaghi ogwu n'oge bụ ihe mere nri anyị anaghi ano otutu ubochi tupu ya mebie
92
Itwero medo kac mamegi i yo magi
Mi eco geri ori eyini 'yaazu ri otu geri 'diyisi.
Osobola okwongera ku makungula go mu ngeri zino.
Noobaasa kukanyisa amasharuura gaawe omu miringo egi.
Ipedori ijo aiyatakin esake kon koipone kalota.
You can increase your harvest in the following ways.
Ịgbaghara ụgwọ ọ̀ pụrụ ime ka akụ̀ na ụba dịghachi ndụ?
93
Gwoko kic kelo cam ki cente
Anyu tambaza eri nyaka ni azini eri robia eji.
Okulunda enjuki kuvaamu emmere ne ssente.
Okuriisa enjoki nikurugwamu eby'okurya n'entaasya.
Aipit awo eyangauni inyamat ka ikapun.
Beekeeping generates food and income.
Kpachara anya otú i si eji ego gị eme ihe
94
Wel dano ma mito apwoyo tye ka medde i kin kareni
Etoo eyi ma cu ni o'du 'diyi ma alea tutu.
Obwetaavu bw'obumyu buzze bweyongera mu nnaku eziyise.
Akatare k'obume kagyenzire nikeeyongyera omu biro ebi.
Eipuda lo ipooi iyata aparasia nu.
The demand for rabbits has been increasing in recent days.
Ihe ngosi bụ otu ụzọ isi na-ere ahịa ngwaahịa ọhụrụ
95
Lupur me lobo Uganda nongo peko mapol malubbe ki two ma balo cam ki alokaloka me piny
ꞌBa amvu ꞌyaꞌba Ugandaa ꞌdiyi eꞌyo ewaru esu azo ori yi obipi ꞌdiyisi azini angu ma mile onzirisi.
Abalimi mu Uganda basanga okusoomozeebwa kungi nnyo okwekuusa ku bulwadde bw'ebimera n'embeera y'obudde.
Abahingi b'omu Uganda nibatunga oburemeezi bwingi obukwatiraine n'endwara z'ebihingwa hamwe n'obwire.
Itereikina akoriok luko Uganda keda atiokisio nu ikamanara keda adekasinei nu ikorion ka ekuse ka etepe.
Farmers in Uganda face a lot of challenges associated with crop diseases and the weather.
ikwe ka ndi mmadu no na ya bu otu uzo iji mee ka ha na enye ego
96
Ngat ma tye ki ngec matut ma lubbu lok kom pur ki cam ma mite me gwoko yot kom aye nyinge obedo ka kati mapol i yub me miyo pwoc
ꞌBa ambo azini azi ngapi agirikica beni pi esu afa fele awaꞌdiforu azi onyiru si ꞌdiyi ꞌba azi azi ngapi nyaka esele onyiruri beni be angiri ndeni.
Omukugu mu bulimi n'endya yeefuze awaadi z'emmere.
Omukugu omu by'obuhingi, oburiisa n'eby'endiisa niwe yaasingire omu kutunga ebiconco by'eby'okurya.
Epirioit lo akoru ka ewai lo enyame nes abu itelakana ainanakineta nu inyamat.
An expert in agriculture and nutrition dominated the food awards.
E nwere ọtụtụ ohere itinye ego n'akụkụ nke aka
97
Kiro yat lacen aye oweko yat tye obalo cam ma wanongo i kin kareni
Aro ogbiza nyaka eyi ma dria vule 'dini fe nyaka eyini aa'zu aroru curu'do ni
Okulwawo okufuuyira y'ensonga lwaki emmere gye tulina ennaku zino eyonoonese.
Okukyerererwa kufuuhirira nikyo kirikutokooza ebyokurya ebitwine ebiro ebi.
Aiyap aisik nes emunanarototor inyamat luka alolo.
Late spraying is the reason why the food we have now days is contaminated.
Ihe ka ọtụtụ n'ụlọ akụ na ebinye ego
98
Timo kica pi banya ma gamente omako onyo twero konyo kelo alokaloka i kit me timo biacara?
ꞌBani mari truzu rari eco fe lonyi anguarini zozu ra ya?
Okusazaamu ebbanja kisobola okuddaabulula ebyenfuna?
Okushazamu amabanja nikibaasa kutunguura eby'entaasya?
Epedori aikisaro na apesen aitojokar eiriago lo akwap?
Can debt cancellation revive the economy?
Ụlọ akwụkwọ taa na-elekwasị anya n'ịzụ ụmụ akwụkwọ otú ha ga-esi na-azụ ahịa
99
Gwokke ki kit ma itiyo ki cente ni
Le mi aa milesi geri mini mi robia ayuzu ri si.
Beera mwegendereza ku ngeri gy'osaasaanyaamu ssente zo.
Yegyendesereze omuringo ogu orikushohozamu esente zaawe.
Ekot ijo acoite eipone lo itwasama ijo ikapun kon.
Be cautious about how you spend your finances.
Ịmepegasi ụlọ ọrụ nwere ike inye aka mepụta ọrụ maka ọtụtụ ndị Uganda
100
Yub me nyutu jami acata obedo yo acel me cat
ꞌBani afa yi oꞌbazu oꞌbi yi dri ndrezu ri eri geri alu ꞌbani afa azi efupi oꞌdini ma cu ndazuri ꞌi.
Emyoleso emu ku ngeri y'okulangamu ekyamaguzi ekipya.
Emyoreko n'omuringo gumwe ogw'okuronda akatare k'ekintu kisya.
Aitodianareta nes ediope ewai lo imoet esokoni lo iboro kon.
Exhibitions are one way of marketing a new product.
Ọ ga-ewe oge tupu akụnụba mba ahụ alọta ebe ọ dịbu
101
Miyo twero me tic ki ngom bot ngat moni pi kare mo obedo yo acel me tic ki ngom
Geri ꞌbani lonyi azi kokoru ꞌdiyi ayuzuri ma azi eri yi fezu amve.
Okwazika nayo emu ku ngeri y'okukozesaamu ebintu ebibadde bitakozesebwa.
Okupangisa ebintu nagwo n'omuhanda gw'okukoresa ebintu ebitaine eki birikukora.
Aipagisanar nes ewai ecie lo ibwaikinet iboro toma aswam.
Leasing is also one way of putting to use idle assets.
Ndị ọchịchị chọrọ ugbu a inyocha akwụkwọ azụmahịa nile nke ụlọ ọrụ dị iche iche
102
Gum madwong me timo biacara tye I te yub ma pe jenge i kom gamente
Geri ꞌbani ecozu lonyi ꞌbaniri ayuzu tujara ꞌyezu ra ꞌdiyi woko ꞌba azi yiniri ngapi yisi ꞌdiyiniria tre.
Waliwo emikisa mingi egy'okusiga ensimbi mu bintu ebiyamba abantu ba bulijjo.
Hariho ebintu bingi ebi orikubaasa kutamu sente omu nkora y'okwekozesa.
Ipu aswamisinei kowai kalo mam erai lo apugan.
There are quite many investment opportunities in the private sector.
Ịmụba ọnụahịa nke ngwongwo pụrụ ime ka ị nweta uru ma ọ bụ mebie
103
Pol bank ma tye ni gimiyo lim den
Ero karakara 'diyi mari fe indi.
Bbanka ezisinga obungi zigaba zi looni.
Za banka enyingi nizigaba rooni.
Aingadisia nuka ikapun luipu ijanakinete ilonin.
Majority of the banks offer loans.
Ndị na-akụ painiapụlu chọrọ ụlọ ọrụ ebe ha nwere ike ịgbanwe mkpụrụ osisi ha ka ha ghọọ ihe ndị ọzọ
104
Gangi kwan I ter kare ni pwonyo lutino kwan ki kit me doro biacara
Sukulu eyi curu'do ava 'ba sukulu anzi eyini onita fezu tujari 'yeta ma dria.
Amasomero ennaku zino essira galitadde ku kutendeka bayizi ngeri z'okuddukanyaamu bizinensi.
Amashomero maingi obwahati nigatendeka abeegi oku bashemereire kukora bizinesi.
Isisianakinete isomeroi kwana asiomak eipone lo isubusaere.
Schools now days focus on training students on how to run business.
Ndị ọkachamara na-ekwu na ọ dị ndị nwe ụlọ ọrụ mkpa inwe ihe ọmụma iji nwee ihe ịga nke ọma
105
Yabo kayubu jami onyo cuma twero konyo me nyayo tic ki anywali me Uganda mapol
ꞌBani okalamvu yi sizuri eco fe ꞌba azi kokoru ꞌdiyini azi esuzu ra.
Okutandikawo amakolero kisobola okuyamba okutonderewo bannayuganda bangi emirimu.
Okutandikaho amakorero nikibaasa kuhwera abantu baingi kutunga emirimo omu Uganda.
Adukun icuman ingarakini adumakin itunga luipu aswamisinei ko Uganda.
Setting up industries can help to create jobs for many people Ugandans.
Ụlọ akụ na-eji ike ewepụ ihe onwunwe ndị mmadụ karịsịa mgbe ha na-anaghị akwụ ụgwọ ha ji
106

Dataset Card for "salt-dataset"

More Information needed

Downloads last month
4
Edit dataset card