Search is not available for this dataset
id
stringlengths 5
6
| word
stringlengths 0
121
⌀ | definition
stringlengths 0
34.5k
⌀ |
|---|---|---|
547899 | يَوْمٌ | күп. أَيَّامٌ көн; يَوْمًا бүген; يَوْمًا فَيَوْمًا көн саен, көннән-көн; اليَوْمَ бүген; مِنْ يَوْمِهِ шул ук көнне; يَوْمَئِذٍ шулвакыт, шулчак; يَوْمُ بَدْرٍ Бәдер ( сугышы ) көне; أَيَّامُ الْعَرَبِ гарәп яулары |
547883 | ▬ يَمَنِىٌّ | к. @يَمَنٌ@ |
547838 | يَغُوثُ | Ягус, пот исеме |
547870 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547891 | يَنَعَ | а, и, масд. يَنْعٌ, يُنْعٌ пешкән, өлгергән булу; өлгерү, пешү ( җимеш ); IV أَيْنَعَ өлгерү, пешү ( җимеш ) |
547827 | ▬ يَسَارٌ | байлык, муллык, иркен тормыш; йомшаклык, күндәмлек; сул як; сул кул; Ясар, ир-ат исеме |
547854 | ▬ يَقْظَانُ | мнс. يَقْظَى күп. يَقَاظَى уяу, уянган, йокламаучы; игътибарлы, сизгер, сак |
547824 | ▬ مَيْسُورٌ | уңышлы, яхшы нәтиҗә белән тәмамланган, нәтиҗәле ( эш тур. ); бәхетле; җиңеләйтелгән, җиңел; булдырырлык, үтәлерлек |
547834 | اَلْيَسَعُ | Әльясәгъ, пәйгамбәр исеме |
547896 | يَهُودُ | җый. яһүдләр; сф. يَهُودِيٌّ мнс. ة яһүд ...ы; яһүди, яһүд |
547787 | يَبِسَ | а, масд . يَبْسٌ, يُبْسٌ корыган, кипкән булу ( сусыл, сулы, дымлы әйбер тур. , ант. رَطُبَ); кору, кибү; IV أَيْبَسَ киптерү |
547795 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547850 | ▬ يَقُظٌ | күп. أَيْقَاظٌ йокламый торган, уяу; сизгер, сак |
547862 | ▬ مُوقِنٌ | мнс. ة ышанган, инанган, шиксез белгән |
547897 | ▬ اليَهُودِيَّةٌ | яһүдилек, яһүд дине |
547783 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547784 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547825 | ▬ يَاسِرٌ | күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында уйнатылган дөяне суючы; уйнатылып суелган дөяне бүлүче ( мәйсир уенында ); Ясир, ир-ат исеме |
547816 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547846 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547837 | يَعُوقُ | Ягук, пот исеме |
547835 | يُوسُفُ | Юсуф, ир-ат исеме |
547880 | ▬ اليَمَنُ | Йәмән, Көнчыгыш Гарәбстандагы өлкә ; сф. يَمَنِىٌّ Йәмән ...ы; йәмәнле |
547796 | يَثْرِبُ | Ясриб, Мәдинә шәһәренең борынгы исеме |
547808 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547872 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547873 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547782 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547832 | ▬ يُسْرَى | бәхет, иминлек, җәннәт; сул кул, ант. يُمْنَى, к. يْسَرُ |
547860 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547881 | ▬ يُمْنٌ | бәрәкәт, бәхет, уңыш; яхшы галәмәт, хәерлегә юрала торган билге, ант. شُؤْمٌ; Юмнь, төбәк исеме |
547877 | ▬ مَيْمُونٌ2 | маймыл |
547780 | يا | эндәшү кисәкчәсе и!, әй!; يَا زَيْدُ и Зәйд!; үзеннән соң ل белән гаҗәпләнүне белдерә аһ! ай!; جَآءَنِى رَجُلٌ يَا لَهُ رَجُلاً яки مِنْ رَجُلٍ миңа бер ир кеше килде, аһ, нинди дә кеше! |
547885 | ▬ يَمِينٌ | күп. أَيْمُنٌ, أَيْمَانٌ 1) уң кул; уң як; يَمِينًا уңга; 2) ант; يَمِينَ اللهِ, أَيْمُنُ اللهِ һәм кыск. أِيْمُ اللهِ, أِمُّ اللهِ Аллаһ белән ант итәм |
547791 | ▬ يَبَسٌ | корылык; кипкән урын |
547786 | ▬ يَؤُسٌ | өметен өзгән |
547813 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547792 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547793 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547847 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547871 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547819 | ▬ مُتَيَاسِرٌ | сулга борылучы |
547779 | ى | 1 зат алмашлыгы кушымчасы : كِتَابِى китабым; لِى миңа |
547833 | ▬ يَسِيرٌ | мнс. ة җиңел, булдырырлык, үтәлерлек; аз, кечкенә; әһәмиятсез; يَسِيرًا аз гына |
547875 | ▬ مَيْمَنَةٌ | күп. مَيَامِنُ бәхет, рәхәтлек; уң як; уң фланг, уң кул, ант. مَيْسَرَةٌ |
547778 | ي | (يَاءٌ) «йә̄», гарәп әлифбасында егерме сигезенч е хәреф, 10 санын белдерә |
547817 | ▬ أَيْسَرُ | иң җиңел, иң җайлы; җиңелрәк, җайлырак; иң бай; сул, мнс . يُسْرَى, ант. أَيْمَنُ |
547826 | ▬ يَاسِرٌ | күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында уйнатылган дөяне суючы; уйнатылып суелган дөяне бүлүче ( мәйсир уенында ); Ясир, ир-ат исеме |
547839 | يَافُوخُ | лепкә |
547815 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547812 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547900 | يُونَانُ | җый. юнаннар, борынгы греклар; сф. يُونَانِىٌّ юнан ...ы; юнан, грек |
547829 | ▬ يَسَرٌ | җиңеллек; йомшаклык, күндәмлек; күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында укларны тартып чыгаручы; мәйсир уйнаучылар төркеме; وَتَمَنَّى النَّزْعَ فِى يَسَرِهِ ул аның йөзенә атмакчы булды |
547828 | ▬ يُسْرٌ | җиңеллек, ансатлык, җайлылык, ант. عُسْرٌ; йомшаклык, иплелек, күндәмлек; муллык, байлык, иркен тормыш |
547830 | ▬ يُسُرٌ | Юсүр, төбәк исеме |
547890 | يَنَعَ | а, и, масд. يَنْعٌ, يُنْعٌ пешкән, өлгергән булу; өлгерү, пешү ( җимеш ); IV أَيْنَعَ өлгерү, пешү ( җимеш ) |
547800 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547864 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547801 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547841 | يَفَعٌ | күп. أَيْفَاعٌ 20 яшенә җиткән егет; егет, яшүсмер |
547797 | يَاجُوجُ | яҗүҗ, халык исеме |
547831 | ▬ يَسْرَةٌ | сул як, син. شَأْمَةٌ, ант. يَمْنَةٌ |
547790 | ▬ يُبْسٌ | корылык, кипкәнлек |
547803 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547823 | ▬ مَيْسَرَةٌ | байлык, муллык, иркен тормыш; йомшаклык, күндәмлек; сул як; гаскәрнең сул канаты, сул фланг, ант. مَيْمَنَةٌ |
547805 | يَزَكٌ | фар. патруль, каравыл башлыгы; каравыл; җасус, шпион |
547818 | ▬ تَيْسِيرٌ | җиңеллек, ярдәм; чәчәк ату, уңышка ирешү |
547810 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547853 | ▬ يَقْظَانُ | мнс. يَقْظَى күп. يَقَاظَى уяу, уянган, йокламаучы; игътибарлы, сизгер, сак |
547863 | ▬ يَقِينٌ | шиксез белү, көчле ышану; шиксезлек, ышанычлылык; يَقِينًا һичшиксез, бер дә икеләнүсез |
547836 | يَعْقُوبُ | Ягъкуб, ир-ат исеме |
547866 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547844 | يَاقُوتٌ | грек . якут ( таш ) |
547845 | يَقْطِينٌ | җәелеп үсә торган үсемлек; кабак; يَقْطِينُ Яктыйн, ир-ат исеме |
547807 | ▬ يَاسٌ | өметсезлек, к. يَئِسَ يَئِسَ |
547821 | ▬ مَيْسِرٌ | мәйсир ( борынгы гарәпләрдә комарлы уен, уен шартына күрә, бер төркем ир-ат бурычка дөя сатып алган, шуны суйгач, 10 яки 28 өлешкә бүлгәннәр. Шуннан уенда катнашучылар үзләренең укларын бер капчыкка салганнар һәм бер кеше шул укларны капчыктан чыгарган. Дөянең бер-бер өлешен отучылар берни дә түләмәгән, оттыручылар исә дөянең бәясен түләгәннәр ) |
547848 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547804 | يَارُوقُ | Ярук, ир-ат исеме |
547849 | ▬ إِيقَاظٌ | уяту, йокыдан торгызу; кисәтү, сизми, белми калудан коткару |
547785 | ▬ يَأْسٌ | өметсезлек |
547879 | ▬ يَمَانِىٌّ | мнс. ة Йәмән ...ы; йәмәни; اليَمَانِيَّةُ йәмәнлеләр |
547876 | ▬ مَيْمُونٌ1 | шат, бәхетле, рәхәткә тиенгән; Мәймүн, ир-ат исеме |
547865 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547858 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547868 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547892 | ▬ يَانِعٌ | мнс. ة өлгерү, пешү, җитү |
547859 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547802 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547887 | ▬ يَمِينٌ | күп. أَيْمُنٌ, أَيْمَانٌ 1) уң кул; уң як; يَمِينًا уңга; 2) ант; يَمِينَ اللهِ, أَيْمُنُ اللهِ һәм кыск. أِيْمُ اللهِ, أِمُّ اللهِ Аллаһ белән ант итәм |
547889 | يَنَالُ | Янал, ир-ат исеме |
547788 | يَبِسَ | а, масд . يَبْسٌ, يُبْسٌ корыган, кипкән булу ( сусыл, сулы, дымлы әйбер тур. , ант. رَطُبَ); кору, кибү; IV أَيْبَسَ киптерү |
547898 | يَوْمٌ | күп. أَيَّامٌ көн; يَوْمًا бүген; يَوْمًا فَيَوْمًا көн саен, көннән-көн; اليَوْمَ бүген; مِنْ يَوْمِهِ шул ук көнне; يَوْمَئِذٍ шулвакыт, шулчак; يَوْمُ بَدْرٍ Бәдер ( сугышы ) көне; أَيَّامُ الْعَرَبِ гарәп яулары |
547798 | يَحْمُومٌ | куе, кара төтен |
547820 | ▬ مُوسِرٌ | бай, мул, иркен тормышлы, хәлле, дәүләтле |
547842 | يَفَنٌ | бетәшкән карт |
547799 | يَحْيَى | Яхъя, ир-ат исеме |
547843 | يَافَا | Яфа, Фәләстыйндагы шәһәр |
547874 | ▬ مَيْمَنَةٌ | күп. مَيَامِنُ бәхет, рәхәтлек; уң як; уң фланг, уң кул, ант. مَيْسَرَةٌ |
547869 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547814 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |