Datasets:

rinabuoy

/

def2word

like 0

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋអធិបតេយ្យមួយដែលមានប្រជាជាតិពីរឬច្រើននៅក្នុងនោះខុសពីរដ្ឋប្រជាជាតិដែលមានតែប្រជាជាតិមួយ។ រដ្ឋពហុជាតិក៏អាចជារដ្ឋដែលមានពហុវប្បធម៌ ពហុភាសា និង/ឬពហុពូជសាសន៍ ដូចជា សហរដ្ឋអាម៉េរិក រុស្ស៊ីឥណ្ឌា ចិន ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រដ្ឋពហុជាតិ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដែនដីនៃសហគមប្រជាជាតិណាមួយ ដែលប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងមានពីរកម្រិតគឺមានការបែងចែកអំណាចរវាងរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ និង រដ្ឋាភិបាលនៃរដ្ឋជាសមាជិក។ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរកម្រិតមានការបែងចែកសមត្ថកិច្ចខុសគ្នាដែលក្នុងនោះរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធមានសមត្ថកិច្ចផ្ដាច់មុខសំខាន់ៗយ៉ាងតិចបួនគឺ វិស័យការពារជាតិ វិស័យការបរទេស វិស័យបោះពុម្ពក្រដាសប្រាក់ និងវិស័យពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រទេសកាណាដា សហរដ្ឋអាម៉េរិក ឥណ្ឌា។ ល។ ជារដ្ឋសហព័ន្ធ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រដ្ឋសហព័ន្ធ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានប្រជាជនរស់នៅជាអចិន្រ្តៃយ៍ មានទឹកដីមួយជាកំណត់មានរដ្ឋាភិបាលដែលមិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃរដ្ឋផ្សេងទៀត និងមានសមត្ថភាពគតិយុត្តទាក់ទងជាមួយរដ្ឋដទៃទៀត។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រដ្ឋអធិបតេយ្យ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមិនអាចប្រើប្រាស់អំណាចពេញលេញទៅលើកិច្ចការបរទេសនិងយោធាបាន តែអាចទទួលបានពីរដ្ឋត្រួតត្រាមហាអំណាចអាណានិគម ឬ មហាអំណាចអាណាព្យាបាលនូវស្វ័យភាពផ្ទៃក្នុងមួយចំនួន។ សម្គាល់៖បច្ចេកសព្ទមួយចំនួនដែលប្រើសម្រាប់សម្គាល់រដ្ឋចំណុះនោះមានដូចជា រដ្ឋក្រោមអាណត្តិ (នៃ សង្គមប្រជាជាតិ) រដ្ឋក្រោមអាណាព្យាបាលជាដើម។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៤៥ មានសម្ពាធអន្តរជាតិយ៉ាងខ្លាំង ដើម្បីឱ្យលុបបំបាត់ភាពជាចំណុះដែលជាប់ទាក់ទងនឹងលទ្ធិអាណានិគមនិយម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រដ្ឋចំណុះ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៧០១ដល់ឆ្នាំ១៩១គ្រប់គ្រងដោយព្រះចៅហ្រ្វេដេរិកទី១ (Frédéric I) ដែលសោយរាជ្យដំបូងពីឆ្នាំ១៧០១-១៧១៣) និង ស្តេចចុងក្រោយគឺព្រះចៅហ្គីយ៉ូមទី២ (GuillaumeII) ដែលសោយរាជ្យពីឆ្នាំ១៨៨៨-១៩១៨) ។ រាជាណាចក្រនេះមានផ្ទៃដីទំហំ៣៤៨ ៧៧៩គ.ម២ (ឆ្នាំ១៩១០) ។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃ គឺជាផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសបែលហ្ស៊ិក សាធារណរដ្ឋឆែក ដាណឺម៉ាក អាល្លឺម៉ង់ លីទុយអានី ប៉ូឡូញ និង រុស្ស៊ី។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺប៊ែរឡាំង។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះភាគច្រើនគោរពសាសនាគ្រិស្តនិកាយប្រូតេស្តង់ និងប្រើភាសាអាល្លឺម៉ង់។ {pp1}1230_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រព្រូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋឬប្រទេសដែលដឹកនាំដោយស៊ុលតង់ (ស្តេច) ហើយកាន់សាសនាអ៊ិស្លាម។ ឧទាហរណ៍ ៖ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាឡាកា ជារដ្ឋសម័យបុរាណនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៤០០ដល់ឆ្នាំ១៥១១ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ អ៊ីសកាន់ដាសះ (Sultan Iskandar Shah) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ ម៉ាឡាកា។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាហិណ្ឌូ និង អ៊ិស្លាម ហើយប្រើភាសាម៉ាឡេបុរាណ (ម៉ាឡាយូ) ។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ថៃ និងឥណ្ឌូណេស៊ី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាឡាកា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១២០៦ដល់ឆ្នាំ១៥២៦ គ្រប់គ្រងដោយសន្តតិវង្ស៥ បន្តបន្ទាប់គ្នា គឺសន្តតិវង្សមូហ្ស៊ី (dynastie des Muizzî, 1206-1290) ខាល់ជី (dynastie des Khaldjî, 1290-1320) ទូគ្លុក (dynastie de Tughlûq, 1320-1414) សាយីត (dynastie des Sayyîd, 1414-1451) និង ឡូឌី (Lodî, 1451-1526) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺដេលី (Delhi) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិកាយស៊ុននីត និង ប្រើភាសាពែរ្ស។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន បង់ក្លាដែស ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេលី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៣៤៧ដល់ឆ្នាំ១៥២៧ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អាឡា អ៊ូឌីន បះម៉ាន់ (Alāʾud-Dīn Baḥman) នៅឆ្នាំ១៣៤៧។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះ គឺអះសាណាបាដ (Aḥsanābād) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម។ នៅក្រោយឆ្នាំ១៥១៨ រាជាណាចក្រនេះ ត្រូវបានបែកខ្ញែកជា៥រដ្ឋផ្សេងៗគ្នាគឺអះម៉ាដណាហ្កា (Aḥmad-nâgar) ហ្កោល កុងដា (Golkonda) ប៊ីដា (Bîdâr) បេរ៉ា (Berâr) និង ប៊ីហ្សាពួរ (Bîjâpur) ហើយរដ្ឋទាំង៥នេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេកង់ (sultanats de Dekkan) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់បះម៉ានី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៥៨៧ដល់ឆ្នាំ១៧៥៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ សេណូប៉ាទី (Senopati, ១៥៨៧-១៦០១) និង ស៊ុលតង់ ប៉ាគូប៊ូវ៉ូណូទី១ (Pakubuwono I, ១៦៧៧-១៦៨១) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺកូតា ហ្សេដ (Kota Gede) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម និងប្រើភាសាជ្វា។ រដ្ឋនេះបានរីកចម្រើនដល់កំពូល នៅក្នុងរាជ្យស៊ុលតង់ អាហ្គុង ហាន់យ៉ូក្រូគុស៊ូម៉ូ (Agung Hanyokrokusumo, 16130-1645) ហើយចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះនៅពេលព្រះអង្គសោយទិវង្គត នៅឆ្នាំ១៦៤៥។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាតារ៉ាំ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៧៥៥ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អ៊ីក ហាមេងគូ (ISKS Hamengku, 1755-1792 ) និង ស៊ុលតង់ ចុងក្រោយ អ៊ីកហាមេងគូ ប៊ូវ៉ូណូទី៩ (ISKS Hamengku Buwono IX, 1940-1950) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ យោគយ៉ាកាតា។ រាជាណាចក្រនេះបង្កើតឡើងក្រោយពីមានសន្ធិសញ្ញាហ្ស៊ីយ៉ង់ទី (Giyanti) ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៧៥៥។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះ គោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិងប្រើភាសាជ្វា។ រាជាណាចក្រនេះបានទទួលឯករាជ្យពីហូឡង់នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៣០។ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ រាជាណាចក្រនេះត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រាជាណាចក្រស៊ុលតង់យោគយ៉ាកាតា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីពីរតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកដឹកនាំនិងវីរជនយោធា ដែលបានកំណត់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសង្គមនៃគម្ពីរវេទ ដោយមានភារកិច្ចការពារនិងដឹកនាំសង្គមហិណ្ឌូ។ ចំណែកក្នុងសង្គមខ្មែរវិញ «វណ្ណៈក្សត្រិយ៍» ជាវង្សក្សត្រ ដែលជាថ្នាក់ទី១នៃសង្គមសំដៅទៅលើព្រះមហាក្សត្រនិងព្រះរាជវង្សានុវង្ស។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វណ្ណៈក្សត្រិយ៍<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបីតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកចិញ្ចឹមសត្វ អ្នកធ្វើស្រែចម្ការ សិប្បករ ពលករ អ្នកជំនួញ ជាដើម។ {pp1}1238_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វណ្ណៈវៃស្យៈ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបួនតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបម្រើវណ្ណៈព្រាហ្មណ៍ ក្សត្រិយ៍ និង វៃស្យៈ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វណ្ណៈសូទ្រៈ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីមួយក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបួស សាស្រ្តាចារ្យ និង អ្នកថែរក្សាចំណេះដឹងពិសិដ្ឋនិងទំនៀមទម្លាប់សាសនាពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយទៀត។ នៅប្រទេសកម្ពុជាសម័យបច្ចុប្បន្ន គេបានកំណត់ពួកបារគូបុរោហិតក្នុងព្រះបរមរាជវាំងថាជាពួកព្រាហ្មណ៍។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វណ្ណៈព្រាហ្មណ៍<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សម័យពីស.វ.ទី១៥ដល់ទី១៧ ដែលការរុករកឯនាយសមុទ្រដ៏ធំបានលេចឡើងជាកត្តាដ៏មានអានុភាពនៃវប្បធម៌អឺរ៉ុប។ ទឹកដីជាច្រើនដែលពួកអឺរ៉ុបមិនបានស្គាល់ពីមុនត្រូវបានរកឃើញនៅសម័យនោះ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃសម័យនេះគឺការមកដល់នៃអ្នកតាំងទីលំនៅ និង អ្នកឈ្លានពានមកពីទ្វីបមួយដែលគេមិនធ្លាប់បានស្គាល់។ លើសពីនេះ អ្នករុករកខ្លះបានធ្វើនាវាចរណ៍ដើម្បីស្វែងយល់អំពីពិភពលោកឱ្យកាន់តែច្រើន។ ទោះក្នុងមូលហេតុណាក៏ដោយ ក៏សម័យរុករកបានជួយឱ្យមានការរីកចម្រើននូវចំណេះដឹងខាងភូមិសាស្រ្ត។ អ្នករុករកដែលមានឈ្មោះល្បីសម័យនោះ មានដូចជា គ្រិស្តូហ្វ កូឡុំ (Christophe Colomb, 1451-1506) វ៉ាស្កូ ដឺហ្កាម៉ា (Vasco de Gama, 1460/1469-1524) និងហ៊ែ្វឌីណង់ ម៉ាហ្សេឡង់ (Ferdinand Magellan, 1480-1521) ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សម័យរុករក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋសហព័ន្ធដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩២២ដល់ឆ្នាំ១៩៩១ ដឹកនាំដោយឯកបក្សតាមលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ។ សហភាពនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋជាសមាជិកចំនួន១៥ និង មានរដ្ឋធានីតាំងនៅទីក្រុងមូស្គូ។ រដ្ឋទាំង១៥នោះ រួមមានសហព័ន្ធរុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន បេឡារុស ម៉ុលដាវី លីទុយអានី ឡេតូនី អេស្តូនី អាមេនី ហ្ស៊កហ្ស៊ី អាស៊ែបៃហ្សង់ កាហ្សាក់ស្ថាន អ៊ូសបេគីស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន តួកម៉េនីស្ថាន និងកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន។ សហភាពនេះមានផ្ទៃដីទំហំ២២ ៤០២ ២០០គ.ម២ និង មានប្រជាជនប្រមាណ ២៩៣ ០៤៧ ៥៧១នាក់ (ឆ្នាំ១៩៩១) ។ មេដឹកនាំសំខាន់ៗនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត រួមមាន វ្ល៉ាឌីមៀ លេនីន (Vladimir Lenin) ជាអគ្គលេខាធិការបក្ស (ប្រមុខរដ្ឋ) ដំបូងនិងមីខាអ៊ីលហ្គ័របាឆូវ (Mikhail Gorbachev) ជាអគ្គលេខាធិការបក្សចុងក្រោយនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (១៩៨៥-១៩៩១) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការចរចាស្ដីពីការកំណត់កម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្រ្ត។ អាវុធយុទ្ធសាស្រ្តប្រើសម្រាប់បាញ់តម្រង់ទៅដល់ទឹកដីបច្ចាមិត្ត (ផ្ទុយពីអាវុធធម្មតាដែលប្រើបានត្រឹមទីសមរភូមិប៉ុណ្ណោះ) ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀតបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះចំនួនពីរលើកមកហើយគឺសាល់ត៍ ១ (SALT-I) ថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧២ និងសាល់ត៍២ (SALT-II) នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ ប៉ុន្តែសន្ធិសញ្ញាចុងក្រោយនេះ ពុំបានទទួលសច្ចាប័នពីព្រឹទ្ធសភាអាម៉េរិកទេ។ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៨០កិច្ចព្រមព្រៀងសាល់ត៍ត្រូវបានជំនួសដោយកិច្ចព្រមព្រៀងស្តារត៍ (START) វិញ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សាលត៍ (កិច្ចចរចាកម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ) <|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សន្ធិសញ្ញាផ្ដើមចេញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) សហភាពសាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយមសូវៀត (ស. ស.ស.) ហើយត្រូវបានចុះហត្ថលេខាលើកទី១ (ស្តាត១) ដោយស.រ.អា. ស.ស.ស.ស. និងលើកទី២ (ស្តាត២) ដោយអាម៉េរិក រុស្ស៊ី បេឡារុស អ៊ុយក្រែន និងកាហ្សាក់ស្ថាន។ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងអាវុធយុទ្ធសាស្រ្តផ្សេងទៀត។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស្តាត (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ) <|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស្តាត១ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩១ ដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) និងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (ស.ស. ស.ស.) ។ ៥ខែក្រោយមក ស.ស.ស.ស.ត្រូវបានដួលរលំហើយបន្សល់ទុកនូវរដ្ឋឯករាជ្យ៤ដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាយុទ្ធសាស្រ្ត៖ រុស្ស៊ី (Russia) បេឡារុស (Belarus) អ៊ុយក្រែន (Ukraine) និង កាហ្សាក់ស្ថាន (Kazakhstan) ។ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៩២ ស.រ.អា.និងរដ្ឋ៤ទៀតដែលបន្ត ពីស.ស.ស.ស.បានចុះហត្ថលេខាលើពិធីសារលីស្បោន ដើម្បីឱ្យប្រជាជាតិទាំង៥នេះចូលទៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀង។ ស្តាត១បានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅពេលដែលភាគីពីរទាំងប្ដូរលិខិតូបករណ៍នៃសច្ចាប័ននៅទីក្រុងប៊ុយដាប៉ែស (Budapest) ។ សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស្តាត១ (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ) <|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយព្រះរាជាដែលភាគច្រើនផ្អែកលើច្បាប់សាសនា ដែលក្នុងនោះដីធ្លីនិងប្រជាជនជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់ព្រះអង្គ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របបសក្ដិភូមិបានចាប់ផ្ដើមនៅអឺរ៉ុបខាងលិចនៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី៩និងឈានដល់ចំណុចកំពូលនៅសតវត្សរ៍ទី១២និង១៣។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សក្ដិភូមិ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រយៈពេលមួយនៃប្រវត្តិសាស្រ្តដែលមានព្រឹត្តិការណ៍ពិសេសឬការប្រែប្រួលណាមួយផ្ទុះឡើង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរចាប់ផ្ដើមបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សម័យ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សម័យឬស័កដែលកើតមានបុគ្គលឬហេតុអស្ចារ្យណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សករាជ ម៉ីជី (Ere Meiji) នៅជប៉ុនចន្លោះគ.ស.១៨៦៨និងគ.ស. ១៩១២។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សករាជ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រយៈកាលមួយពាន់ឆ្នាំឬមួយខួបពាន់ឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១ ០០០ ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមនៅដើមសហស្សវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្ដសករាជ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សហស្សវត្សរ៍<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រយៈកាលមួយរយឆ្នាំឬមួយខួបរយឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១០០ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ព្រះពុទ្ធទ្រង់បរិនិព្វាននៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី៦មុនគ.ស.។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សតវត្សរ៍<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត (ère géologique) ដែលមានរយៈ ពេល២៩១លានឆ្នាំ (ពី ៥៤២ ដល់ ២៥១លាន ឆ្នាំកន្លងទៅ ដែលគេនិយមហៅថា ស័កមច្ឆជាតិ (Ère des Poissons) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស័កទី១<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស័កភូគព្ភសាស្រ្តពី២៥១លានឆ្នាំ ដល់ ៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃស័កទី២នេះគឺ ការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងខាងរុក្ខជាតិនិងសត្វ។ សត្វដាយណូស័រ (Dinosaurs) បានកើតនិងស្លាប់នៅក្នុងស័កនេះ។ ដូច្នេះហើយបានជាគេនិយមហៅស័កនេះថាជាស័កដាយណូស័រ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស័កទី២<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ជួនកាល គេហៅស័កទី៣នេះថាជាស័ក ថនិកសត្វ គឺសត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះ (Mammals) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស័កទី៣<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី២,៦លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ស័កនេះមានលក្ខណៈសម្គាល់ដោយការលេចឡើងនូវហូមីនីដ (Hominids) ជាថនិកសត្វទ្វេបាត (សត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះមានជើងពីរ) និង ជាបុព្វបុរសរបស់មនុស្សបច្ចុប្បន្ន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ស័កទី៤<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណាក់កាលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ ឬ ១៩១៧ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូបារាំង ចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ (បដិវត្តន៍បារាំង) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូសូវៀតចាប់ពីគ.ស.១៩១៧ (បដិវត្តន៍ខែតុលា) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សហសម័យ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋនានាដែលចំណុះឱ្យចក្រភពណាមួយមានអំណាចខ្លាំង។ ឧទាហរណ៍ ៖ នគរចម្ប៉ាជាសាមន្តរដ្ឋរបស់ចក្រភពអង្គរក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សាមន្តរដ្ឋ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស្តេចចំណុះដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចអធិរាជ។ សាមន្តរាជត្រូវនាំសួយសារអាករទៅថ្វាយអធិរាជជាប្រចាំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនឆ្នាំ៥៥០នៃគ.ស. ស្ដេចសាមន្តរាជនៃនគរចេនឡាតែងតែនាំសួយសារអាករថ្វាយអធិរាជនគរភ្នំ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សាមន្តរាជ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងដែលវិវត្តបន្តពីអូស្រ្តាឡូពីតែក ហើយចេះយកថ្មមកធ្វើជាឧបករណ៍ប្រើប្រាស់។ ពួកគេរស់នៅអាហ្វ្រ‌៊ិកខាងកើតជាក្រុមៗ មានកម្ពស់១,៤០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ចន្លោះពី៣០និង៤០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូហាប៊ីលីសមានន័យថា មនុស្សប៉ិនប្រសប់ (Homme habile) ។ {pp1}1258_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ហូម៉ូហាប៊ីលីស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូហាប៊ីលីស (Homme habile) ហើយគេបានរកឃើញនៅទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (ពីព្រោះជាទ្វីបដែលមានកម្ដៅជាងគេនៅសម័យដែលភពផែនដីត្រជាក់ខ្លាំង) ។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស មានមាឌធំជាងមុន មានកម្ពស់ប្រហែល១,៥០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ប្រហែល៥០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស ដែលមានន័យថាមនុស្សឈរ (Homme debout) បានរកឃើញភ្លើងកាលពី៥០០ ០០០ឆ្នាំមុន។ {pp1}1259_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មនុស្សបុរេប្រវត្តិដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូអេរ៉ិចទូស (Homo Erectus) ហើយគេបានរកឃើញនៅជ្រលងភ្នំនេអង់ឌែតាល់ (ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់) ។ ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់មានកម្ពស់ប្រហែល១,៧០ម៉ែត្រ (បុរស) និង១,៦០ម៉ែត្រ (ស្ត្រី) ។ បុរសមានទម្ងន់ប្រហែល១០០គ.ក្រ.។ {pp1}1260_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់ (Homo neandertalensis) ចេញដំណើរពីទ្វីបអាហ្រ្វ៊ិក ហូម៉ូសាព្យាង ទៅរស់នៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបនិងទ្វីបដទៃទៀត។ ហូម៉ូសាព្យាង មានន័យថា មនុស្សចេះគិត (L'homme qui pense) ។ {pp1}1261_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ហូម៉ូសាព្យាង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មហាក្សត្រឬមហារាជដែលមានអំណាចលើសាមន្តរាជនានានិងគ្រប់គ្រងលើដែនដីចក្រភពទាំងមូល។ ឧទាហរណ៍ ៖ គូប្លៃខាន់ (Kublai Khan) ជាអធិរាជនៃចក្រភពម៉ុងហ្គោល (ឆ្នាំ១២៦០-១២៩៤ នៃគ.ស.) ។ {pp1}1262_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អធិរាជ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជនរស់នៅក្នុងសង្គមដែលមិនមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពួករ៉ូម៉ាំងបានប្រើពាក្យ ‹អនរិយជន/អនារ្យជន› សម្រាប់ហៅក្រុមមនុស្សមួយចំនួនដូចជាកុលសម្ព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ (Germanics) សែលធ៍ (celts) អ៊ីបេរី (Iberians) ត្រាស៊ី (Thracians) និងប៉ាស្ស៊ី (Parthians) ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អនរិយជន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}អនរិយជន{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អនារ្យជន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>អរិយធម៌ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ដែលត្រូវបានកសាងឡើងនៅបុរាណសម័យ នៅតាមសំណង់នានាដែលជាវប្បធម៌ជឿនលឿនរបស់ពួកអេហ្ស៊ីប មេសូប៉ូតាមី ឥណ្ឌា ចិន ក្រិក រ៉ូម៉ាំង ម៉ាយ៉ា និងជនដទៃទៀត ដែលយើងអាចដឹងបានដោយសារបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងឯកសារសរសេរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អរិយធម៌បុរាណ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជនរស់នៅក្នុងរដ្ឋដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿនមានអរិយជនច្រើន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អរិយជន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}អរិយជន{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អារ្យជន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩៣៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ ដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ (Adolf Hitler) ដែលប្រកាន់យកណាស៊ីនិយម (Nazisme) ។ ពាក្យ ណាស៊ីនិយម នេះ មកពីពាក្យ «ជាតិសង្គមនិយម» (National-Socialisme) ជាមនោគមវិជ្ជានយោបាយរបស់គណបក្សជាតិសង្គមនិយមពលករអាល្លឺម៉ង់ (Parti national-socialiste des travailleurs allemands) ដែលជាគណបក្សនយោបាយស្តាំនិយមជ្រុលបង្កើតឡើងនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នៅឆ្នាំ១៩២០ និងដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ។ មនោគមវិជ្ជា នេះចាត់ទុកពូជសាសន៍អារ្យ័ន (Race aryenne) ថាជាពូជសាសន៍ខ្ពស់ជាងគេ។ ណាស៊ីនិយមជាលទ្ធិប្រកាន់ពូជសាសន៍ និងជាលទ្ធិប្រឆាំងជ្វីហ្វ (Racisme et antisémitisme) ។ នៅឆ្នាំ១៩៣៩ រដ្ឋនេះមានផ្ទៃដីទំហំ៦៣៣ ៧៨៦គ.ម២ ដោយបានឈ្លានពានលើប្រទេសអូទ្រីស ឆេកូស្លូវ៉ាគី ប៉ូឡូញ ហូឡង់ បែលហ្ស៊ិក បារាំង (តំបន់អាល់សាសឡូរ៉ែន Alsance-Lorraine) សហភាពសូវៀត (ទីក្រុងកាលីនីនក្រាដ Kalinin-grad) ន័រវែស ស៊ុយអែត លុចសំបួ និង អ៊ីស្លង់។ រដ្ឋធានីនៃរដ្ឋនេះគឺបែរឡាំង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការកំណត់ឆ្នាំចាប់ពីថ្ងៃដែលមហាម៉ាត់រត់គេចពីក្រុងឡាម៉ិច (La Mecque) ទៅក្រុងមេឌីន (Medine) នៅគ.ស. ៦២២ នាខែកក្កដា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អ៊‌ិស្លាមសករាជ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងបង្អស់រស់នៅអេត្យូពីទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (Ethiopie, Afrique) កាលពី៣ទៅ៤លានឆ្នាំមុន ដែលគេបានរកឃើញសំណល់ឆ្អឹងនៅឆ្នាំ១៩៧៤។ {pp1}1268_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អូស្ត្រាឡូពីតែក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>អ្នកជំនាញខាងបុរេប្រវត្តិវិទ្យា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>អ្នកបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រដ្ឋគ្រប់គ្រងដោយអំណាចកណ្ដាលមួយដែលមានរបបនយោបាយនិងគតិយុត្តតែមួយ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ឯកត្តរដ្ឋ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ឯកសារដែលគ្មានការកត់ត្រាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដូចជា ក្អម ឆ្នាំង និង វត្ថុ សិល្បៈផ្សេងៗទៀត។ {pp1}1271_01.jpg{pp2} {pp1}1271_02.jpg{pp2} {pp1}1271_03.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ឯកសារគ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលកត់ត្រានូវហេតុការណ៍ឬព្រឹត្តិការណ៍នានាទុកជាចំណេះដឹង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សិលាចារឹកជាប្រភេទឯកសារសរសេរ។ {pp1}1272_01.jpg{pp2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ឯកសារសរសេរ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កន្លែងដែលជាទីតាំងកណ្ដាលនៃក្រុង ហើយដែលមានជាយក្រុងនៅពីក្រៅ។ ជាទូទៅ កណ្ដាលក្រុងជាអតីតទីតាំងប្រវត្តិសាស្រ្តឬជាតំបន់អភិវឌ្ឍចាស់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កណ្ដាលក្រុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ភាពមានការងារធ្វើកើតឡើងក្នុងស្ថានភាពដែលមនុស្សម្នាក់គ្រប់អាយុធ្វើការ មានសមត្ថភាព មានបំណងធ្វើការស្វះស្វែងរកការងារធ្វើ និងអាចរកការងារធ្វើបាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ រាជរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយទាក់ទាញ និងផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់វិស័យឯកជនឱ្យវិនិយោគ ដើម្បីបង្កើនអត្រាកម្មភាព។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កម្មភាព<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ចំនួនមនុស្សគ្រប់អាយុធ្វើការដែលមានការងារធ្វើ និងកំពុងស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសមួយឬតំបន់មួយក្នុងរយៈពេលមួយជាក់លាក់។ កម្លាំងពលកម្ម គឺជាធាតុមួយដ៏សំខាន់នៃកត្តាផលិតកម្មរបស់ប្រទេសមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ វិស័យវាយនភណ្ឌនិងកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់នៅកម្ពុជាបានស្រូបយកកម្លាំងពលកម្មជាច្រើនពីទីជនបទ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កម្លាំងពលកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វដោយការផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងទៅតាមលក្ខខណ្ឌភូមិសាស្ត្រ (ទឹក ដី ស្មៅ រដូវ...) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មគោចរ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មគោចរ{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មចល័ត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កសិកម្មសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងក្នុងគ្រួសារ ដើម្បីការរស់រានមានជីវិត ដោយមិនសំដៅទៅលើការលក់ដូរឬធ្វើពាណិជ្ជកម្មទេ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិដើមភាគតិចនៃប្រទេសកម្ពុជាយើងច្រើនតែប្រកបរបរកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផលិតកម្មកសិកម្មផ្អែកលើកិច្ចសន្យារវាងអ្នកផលិតនិងអ្នកទិញកសិផលដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាទៅលើបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ គុណភាពកសិផល ថ្លៃកសិផល ពេលវេលាទិញ លក់ ការផ្ដល់បច្ចេកទេសពូជ ជី ដើមទុន ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មនឹងកន្លែង{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មនិសិន្ន <|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះដែលកសិករធ្វើនៅកន្លែងដដែលៗនិងជារៀងរាល់ឆ្នាំក្នុងភូមិសាស្រ្តណាមួយ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មនឹងកន្លែង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កសិកម្មដែលប្រតិបត្តិការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វបន្តពីជំនាន់មុនដូចជារបៀបប្រើប្រាស់ពូជ របៀបដាំដុះ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្ម (គោ ក្របី) ... ហើយជាទូទៅ ទទួលផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មប្រពៃណី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ព្រៃស្បាតដោយការកាប់ព្រៃហើយដុតនិងដាំដំណាំជាចម្ការវិលជុំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំណាំព្រៃដុតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភូមិភាគឦសាននៅកម្ពុជា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មព្រៃដុត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងពលកម្មតិច ហើយទទួលបានផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មយថាផល<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងបច្ចេកទេសខ្ពស់ ហើយទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ក្នុងផ្ទៃដីមួយឯកតា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិកម្មអតិផល<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ធុរកិច្ចខ្នាតធំដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិកម្ម រួមបញ្ចូលទាំងផលិតកម្ម ការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ ការចែកចាយផលិតផលកសិកម្ម ការផលិតគ្រឿងយន្តកសិកម្ម ឧបករណ៍ គ្រឿងបរិក្ខារ សម្ភារៈផ្គត់ផ្គង់ និងផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិធុរកិច្ច<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វជាហ្វូងនៅតាមវាលស្មៅធម្មជាតិ តាមបែបកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិបសុកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សាខានៃផលិតកម្មឧស្សាហកម្មដែលមានមូលដ្ឋានលើការកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម រុក្ខជាតិ សត្វ ផលិតផលនេសាទ និងវារីវប្បកម្ម ដើម្បីផលិតចំណីអាហារសម្រាប់មនុស្សនិងសត្វ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំឡូងមីជាចំណាំកសិកម្មមួយដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិម្ហូបអាហារ ដូចជាសម្រាប់យកទៅផលិតជាម្សៅមី ហើយម្សៅមីនេះ គេអាចយកទៅផលិតជាអាហារបានច្រើនប្រភេទ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិម្ហូបអាហារ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកមួយនៃអាកាសធាតុវិទ្យាដែលសិក្សាអំពីអាកាសធាតុតាមរយៈផលិតកម្មកសិកម្ម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិអាកាសធាតុវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ឧតុភូតវិទ្យាសិក្សាអំពីការប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងនិងបច្ចេកទេសឧតុភូតនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មសំដៅបង្កើនទិន្នផលកសិកម្ម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិឧតុភូតវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សំណុំនៃសហគ្រាសឧស្សាហកម្ម ដែលផ្ដល់នូវឧបករណ៍និងសម្ភារៈកសិកម្ម (ជី ថ្នាំកសិកម្ម គ្រឿងចក្រ) និងសហគ្រាសឧស្សាហកម្មដែលកែច្នៃ វេចខ្ចប់ និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌឱ្យកសិផល (ឧស្សាហកម្មកសិចំណីអាហារ) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កសិឧស្សាហកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការប្រមូលនិងនាំយកទៅដោយបង្ខំនូវប្រជាជនពីកន្លែងមួយទៅកាន់កន្លែងមួយទៀតក្នុងប្រទេសឬឆ្លងប្រទេស។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការកៀរ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការបញ្ចៀសចេញជាបណ្ដោះអាសន្ននូវប្រជាជនពីកន្លែងណាមួយដែលកើតមានឬនឹងអាចកើតមានគ្រោះថ្នាក់ (បង្កដោយសង្រ្គាម គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ...) ឱ្យទៅកាន់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការជម្លៀស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការបណ្ដេញមនុស្សឱ្យចេញពីប្រទេសដែលគេកំពុងរស់នៅឱ្យទៅកាន់ប្រទេសផ្សេង។ និរទេសក៏អាចនិយាយដល់បណ្ដេញមនុស្សឱ្យទៅនៅកន្លែងដាច់ស្រយាលណាមួយរបស់ប្រទេស ដែលមិនអាចឱ្យគេវិលត្រឡប់វិញបានដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពូ ក ត្រូវវចេញពីទីកន្លែងកំណើតរបស់គាត់ឱ្យទៅរស់នៅលើកោះតូចមួយក្នុងកណ្ដាលសមុទ្រដោយសារការនិរទេស។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការនិរទេស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការចាកចេញដោយខ្លួនឯងពីប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងរស់នៅដោយស្ថានភាពនយោបាយបង្ខំទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងទៀត។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការនិរទេសខ្លួន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំនួបឬការរលាយចូលគ្នារវាងហ្កាម៉ែតឈ្មោល (អង់តេរ៉ូសូអ៊ីត anthérozoïde រុក្ខជាតិឬស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត spermatzoïde សត្វ) និងហ្កាម៉ែតញី (អូអូស្វ៊ែរ oosphère រុក្ខជាតិឬអូវុល ovule សត្វ) ដើម្បីបង្កើតស៊ីកូត (zygote) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការបង្កកំណើត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការបង្ខំមនុស្សឱ្យចេញពីកន្លែងណាមួយ (តំបន់ ប្រទេស...) ហើយមានការរៀបចំចាត់ចែងដោយអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋានឬថ្នាក់ជាតិ។ ការបណ្ដេញមានមូលហេតុសំខាន់ៗ ដូចជាមូលហេតុខាងនយោបាយ (ការបណ្ដេញអ្នកការទូត...) មូលហេតុខាងអន្តោប្រវេសន៍ (ការចាប់បញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ឱ្យទៅប្រទេសដើម) មូលហេតុខាងតុលាការ (ការបណ្ដេញទណ្ឌិតឱ្យទៅប្រទេសដើមវិញ) មូលហេតុដីធ្លី...។ ការបណ្ដេញអាចមានលក្ខណៈផ្ទៃក្នុងប្រទេសឬលក្ខណៈឆ្លងដែន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការបណ្ដេញ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណើរផ្លាស់ទីដោយខ្លួនឯងក្នុងស្ថានភាពបង្ខំពីខាងក្រៅណាមួយទៅកាន់កន្លែងផ្សេងនៅក្នុងឬក្រៅប្រទេស។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការភៀសខ្លួនរបស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាច្រើនម៉ឺននាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ទៅកាន់តំបន់ខាងលិចប្រទេស កើតឡើងដោយសារជម្លោះជាតិសាសន៍និងសាសនា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការភៀសខ្លួន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>លំញ័រនៃសំបកផែនដីរយៈពេលខ្លី ជួនកាលច្រើនដង បណ្ដាលមកពីកម្លាំងខាងក្នុងនៃជម្រៅផែនដីឬបន្ទុះភ្នំភ្លើង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ការរញ្ជួយដី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណងសម្ព័ន្ធវង្សត្រកូលជាមួយគ្នា រស់នៅរួមគ្នាក្នុងតំបន់ភូមិសាស្រ្តណាមួយ មានជំនឿសាសនា ភាសា និងប្រវត្តិរួមគ្នា និងដឹកនាំដោយមនុស្សម្នាក់ហៅថាមេកុលសម្ព័ន្ធ (មេកន្ទ្រាញ) ។ ជាទូទៅ ពួកគេរស់នៅក្នុងតំបន់ព្រៃភ្នំក្រៅពីទីប្រជុំជនឬទីក្រុង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កុលសម្ព័ន្ធ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ប្រព័ន្ធទិន្នន័យ (រយៈទទឹង រយៈបណ្ដោយ រយៈកម្ពស់) ឱ្យដឹងទីតាំងមួយលើផែនដី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កូអរដោណេភូមិសាស្ត្រ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>អង្គភាពពីរឬច្រើនដែលដំណើរការបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរួម។ ឧទាហរណ៍ ៖ អណ្ដូងរ៉ែនិងរោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្ម។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើទូលំទូលាយនៅប្រទេសជប៉ុនសម្រាប់សំណុំឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់។ ល។ កុំប៊ីណាដែលល្បីល្បាញជាងគេគឺកុំប៊ីណាដែលផ្សារភ្ជាប់រ៉ែដែកនៃជួរភ្នំអ៊ូរ៉ាល់ (Oural) ទៅនឹងរ៉ែធ្យូងថ្មនៃតំបន់ស៊ីបេរីកណ្ដាល។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កុំប៊ីណា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ទម្រង់ផ្សេងៗរបស់ទឹកនៅក្នុងបរិយាកាសជាលក្ខណៈរឹងឬរាវ ដែលធ្លាក់មកលើផ្ទៃផែនដី ឬភាយចេញពីផែនដីដូចជាភ្លៀង ទឹកកកសំឡី ព្រិល ទឹកសន្សើម អព្ទ ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កំណកអាកាស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}កំណកអាកាស{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ចំហាយអាកាស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ចំនួនប្រជាជនដែលអ្នកកើតលើសចំនួនអ្នកស្លាប់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កំណើនធម្មជាតិ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការកើនចំនួនប្រជាជនសរុបដែលជាលទ្ធផលរវាងការកើត ការស្លាប់ និងបម្លាស់លំនៅ ក្នុងភូមិសាស្រ្តជាក់លាក់និងក្នុងរយៈពេលកំណត់ណាមួយ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កំណើនប្រជាជន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កំណើនកម្ដៅរបស់ផែនដីដែលបណ្ដាលមកពីកំហាប់ឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់កើនឡើង ជាពិសេសកំណើនឧស័្មនកាបូនឌីអុកស៊ីដ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កំណើនផលផ្ទះកញ្ចក់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្សែទឹកក្ដៅឬចំហាយទឹកដែលបាញ់ចេញមកពីក្នុងដី។ ជាទូទៅ វាមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសកម្មភាពនៃបន្ទុះភ្នំភ្លើង ហើយកកើតឡើងដោយការឡើងកម្ដៅនៃទឹកក្រោមដីដែលកើតឡើងពីប្រព័ន្ធម៉ាក់ម៉ា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កាំជ្រួចទឹកក្ដៅ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្ទៃដីដែលមានទឹកព័ទ្ធជុំវិញទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ កោះឧកញ៉ាតី កោះទន្សាយ កោះពស់...។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>កោះ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កន្លែងដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើន មានផ្សារនិងហាងលក់ទំនិញ កន្លែងធ្វើការ កន្លែងកម្សាន្ត និងមានការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត។ ល។ ក្រុងតូចជាងទីក្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រុងព្រះសីហនុ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ក្រុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណូលចិត្តឬផលប្រយោជន៍ដូចគ្នា ចូលរួមធ្វើសកម្មភាពជាមួយគ្នានៅកន្លែងណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្លឹបកីឡា ក្លឹបសិក្សា ក្លឹបយុវជន ក្លឹបអ្នកកាសែត ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ក្លឹប<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សម្ទុះខ្យល់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងមានល្បឿនលឿន បក់កញ្ឆក់ភ្លាមៗតែក្នុងរយៈពេលខ្លី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្យល់កន្ត្រាក់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្យល់បក់វិលខ្លាំងនៅមួយកន្លែងឬចល័ត មានរាងដូចសសរឈរឬសាជីផ្ងារ ដែលកើតមាននៅលើផ្ទៃដីឬក្នុងសមុទ្រ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្យល់កួច<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្យល់ក្ដៅស្ងួតដែលបក់បោកនៅផ្នែកខាងកើតនៃភ្នំថ្ម (Rocky Mountains) នាចុងសិសិររដូវនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ពាក្យនេះជាពាក្យរបស់ជនជាតិឥណ្ឌាស្បែកក្រហម) ។ វាជាប្រភេទខ្យល់ហ្វឺន (Foehn) ដែលនៅរដូវស្លឹកឈើលាស់ ខ្យល់នេះរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មធ្វើឱ្យរលាយទឹកកកនៃតំបន់វាលនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជាហេតុធ្វើឱ្យដំណាំស្រូវសាលីលូតលាស់ល្អ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្យល់ឆាយនូក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្យល់បក់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងល្បឿនលឿន ជាធម្មតា មានភ្លៀង ផ្លេកបន្ទោរ ផ្គរ និងរន្ទះជាមួយផង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្យល់ព្យុះ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ខ្យល់ព្យុះ{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ព្យុះ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្យល់រដូវនៅតំបន់រយៈទទឹងត្រូពិក មានរបបទៀងទាត់ ហើយបក់ពីសមុទ្រមកទ្វីបនៅរដូវវស្សាដោយនាំមកជាមួយនូវទឹកភ្លៀង និងបក់ពីទ្វីបទៅសមុទ្រនៅរដូវប្រាំង ដោយនាំមកនូវខ្យល់ស្ងួតហើយត្រជាក់។ ខ្យល់មូសុងមាននៅទ្វីបអាស៊ី (អាគ្នេយ៍ខាងត្បូងនិងខាងកើត) អូស្រ្តាលីភាគខាងជើង ទ្វីបអាហ៊្រ្វ៊ិក (ខាងកើតនិងខាងលិច) ទ្វីបអាម៉េរិក (តំបន់អាម៉ាសូន) ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្យល់មូសុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្សែដែលគូសនៅលើផែនទី តាងចំណុចទាំងឡាយណាដែលមានរយៈកម្ពស់ស្មើគ្នានៃសណ្ឋានដី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្សែកម្ពស់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណាក់នានាដែលត្រូវការសម្រាប់បំប្លែងវត្ថុធាតុដើមទៅជាផលិតផលពាក់កណ្ដាលសម្រេចឬផលិតផលសម្រេចសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្សែចង្វាក់ផលិតកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្សែស្របដែលមានរយៈទទឹង២៣O ២៧’ នៅសងខាងខ្សែអេក្វាទ័រ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្សែត្រូពិក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>កន្លះរង្វង់សន្មតនៃផែនដីដែលភ្ជាប់ប៉ូលទាំងពីរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្សែបណ្ដោយ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ខ្សែបណ្ដោយដែលកាត់តាមមន្ទីរសង្កេតហ្គ្រីនវិច (Greenwich) នៃទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស ហើយត្រូវបានសន្មតជាខ្សែបណ្ដោយដែលមានរយៈបណ្ដោយ០o។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ខ្សែបណ្ដោយគោល<|eot_id|>