Datasets:

rinabuoy

/

def2word

like 0

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺបង្កដោយព្រូនតេឡាស៊ីយ៉ា (thelazia) ស្ថិតក្នុងសន្តានតេឡាស៊ីអ៊ីដេ (thelaziidae) រស់នៅក្នុងរន្ធទឹកភ្នែក។ ជំងឺនេះកើតចំពោះគោ ក្របី ចៀម ពពែ សេះ។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ហៀរទឹកភ្នែក ភ្នែកចាញ់ពន្លឺ ភ្នែកឡើងក្រហម ភ្នែកល្អក់ ហើមត្របកភ្នែក ឈឺភ្នែក គ្រវីក្បាល។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺតេឡាស៊ីយ៉ា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ជំងឺតេឡាស៊ីយ៉ា{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>តេឡាស៊ីយ៉ាស៊ីស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងបង្កដោយវីរុសអាទែវីរុស (artervirus) ស្ថិតក្នុងសន្តានអាទែរីវីរីដេ (arteriviridae) កើតចំពោះជ្រូក ជាពិសេសមេជ្រូក មេជ្រូកផើម និងកូនជ្រូក។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ឡើងកម្ដៅ មិនស៊ីចំណី មិនផឹកទឹក ហៀរសំបោរ ពិបាកដកដង្ហើម ហើមសួត មានស្នាមជាំស្វាយលើខ្លួន ជាពិសេសនៅលើត្រចៀក។ ជំងឺនេះធ្វើឱ្យមេជ្រូករលូតកូន មិនងាយរកឈ្មោល កូនកើតមុនពេលកំណត់ កូនកើតមកខ្សោយ និងអត្រាស្លាប់ខ្ពស់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺត្រចៀកខៀវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺបង្កដោយបរាសិតទ្រីស្ហ‌៊ីណែឡា (trichinella) ស្ថិតក្នុងសន្តានទ្រីស្ហ‌៊ីណែលីដេ (trichinellidae) ប្រភេទទ្រីស្ហ‌៊ីណែឡាស្ពៀរ៉ាលីស (trichinella spiralis) ។ ជំងឺនេះកើតចំពោះមនុស្ស ជ្រូក កណ្ដុរ ខ្លាឃ្មុំ និង ថនិកសត្វដែលជាមំសាហារសត្វមួយចំនួនទៀត។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ឡើងកម្ដៅ គ្រុន ល្ហិតល្ហៃ រមាស់ស្បែក សាច់ដុំឡើងរឹង ឈឺនៅពេលដែលយើងប៉ះវា។ ជំងឺនេះឆ្លងពីសត្វទៅមនុស្សតាមរយៈការបរិភោគសាច់សត្វមានផ្ទុកកូនព្រូនទ្រីស្ហ‌៊ីណែឡា ហើយដែលចម្អិនមិនឆ្អិនល្អ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺទ្រីស្ហ‌៊ីណែឡូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងម៉្យាងដែលច្រើនកើតចំពោះសត្វបម្រើ និងឆ្លងរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សតាមផ្លូវដង្ហើមនិងតាមផ្លូវរំលាយអាហារ ហើយក៏អាចឆ្លងជាប្រយោលទៅដល់មនុស្សនិងសត្វដទៃទៀតផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំងឺប៉េស្តគ្មានថ្នាំព្យាបាលទេ ប៉ុន្តែមានវ៉ាក់សាំងការពារ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺប៉េស្ត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងបង្កដោយវីរុសស្ថិតក្នុងសន្តានផ្លាវីវីរីដេ (flaviviridae) ពួកប៉េស្តវីរុស (pest virus) ។ ជំងឺនេះកើតចំពោះជ្រូកគ្រប់វ័យដែលមានអត្រាឈឺនិងស្លាប់ខ្ពស់។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ឡើងកម្ដៅ គ្រុន ទល់លាមក រាក ភ្នែកមានពពឹក ស្នាមក្រហមអុចៗនៅចុងត្រចៀក ច្រមុះ សរីរាង្គបន្តពូជ និង ពោះ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺប៉េស្តជ្រូក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងដែលបង្កដោយបាក់តេរីប្រ៊ុយសែឡា (brucella) ស្ថិតក្នុងសន្តានប្រ៊ុយសែឡាសេអា (brucellaceae) ។ ជំងឺនេះកើតចំពោះ គោ ក្របី ជ្រូក ចៀម ពពែ ឆ្កែ និង មនុស្ស។ ចំពោះសត្វ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា រលាកសន្លាក់ រលូតកូន កូនកើតមកងាប់ ជួនកាលរស់តែមានសុខភាពខ្សោយ ពិការ ងាប់នៅពេលផ្ដាច់ដោះ។ ចំពោះសត្វមេ មានហូរខ្ទុះចេញពីសរីរាង្គបន្តពូជ ដំបៅស្បូន រលាកក្រពេញដោះ។ ចំពោះសត្វបា ហើមពងស្វាស មិនរកញី។ ជំងឺនេះឆ្លងពីសត្វមកមនុស្សតាមរយៈការប៉ះពាល់ឬបរិភោគសាច់សត្វ ឬផលិតផលសត្វដែលផ្ទុកមេរោគឬមានជំងឺ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺប៊្រុយសែឡា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ជំងឺប៊្រុយសែឡា{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ប្រ៊ុយសែឡូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺម៉្យាងដែលបង្កឡើងដោយបាក់តេរីក្លូទ្រីឌីយោម ស្ហូវី (Clostridium Chauvoei) ។ ជំងឺនេះច្រើនកើតចំពោះគោ ក្របី ចៀម ពពែ និង អាចកើតចំពោះជ្រូកផងដែរ។ ជំងឺនេះមានរោគសញ្ញាដូចជា មានដុំខ្យល់ពកនៅត្រង់ក ទ្រូង ស្មា និង ត្រគាកបណ្ដាលឱ្យសត្វឈឺ ពិបាកធ្វើចលនា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំងឺបូសខ្យល់មិនឆ្លងដល់មនុស្សដូចជំងឺឈាមខ្មៅទេ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺបូសខ្យល់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងបង្កដោយវីរុសអាំងភ្លុយអង់សា (influenzavirus) ស្ថិតក្នុងសន្តាន អ័រតូមីសូវីរីដេ (orthomyxoviridae) កើតចំពោះបក្សី និង ករណីខ្លះឆ្លងមកមនុស្ស។ ចំពោះបក្សី រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ហៀរសំបោរ ហើមក្បាល ហើមមុខ ហើមសិរ ហើមណង់ ជើងមានពណ៌ខៀវឬស្វាយ ហើយលាមកប្រែពីពណ៌ធម្មតាទៅសរួចទៅពណ៌បៃតង។ ករណីស្រួចស្រាល់ខ្លាំង សត្វស្លាប់ដោយមិនបង្ហាញរោគសញ្ញាច្បាស់លាស់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺផ្ដាសាយបក្សី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺបង្កដោយព្រូនមេតាស្រ្តុងហ្ស៊ីលូស (metastrongylus) ស្ថិតក្នុងសន្តានមេតាស្រ្តុងហ្ស៊ីលីដេ (metastrongylidae) ។ ជំងឺនេះច្រើនកើតចំពោះជ្រូក ពិសេសកូនជ្រូកនិងមិនសូវកើតមានចំពោះ ចៀម ពពែទេ។ ព្រូនមេតាស្រ្តុងហ្ស៊ីលូសរស់នៅក្នុងទងសួត។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា រលាកទងសួត ហើមសួត ក្អក ស្លេកស្លាំង ក្រិន ក្រធំធាត់ ក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរបណ្ដាលឱ្យសត្វស្លាប់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺមេតាស្ត្រុងហ្ស៊ីឡូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺបង្កដោយព្រូនស៊ីស្តូសូម៉ា (schistosoma) ស្ថិតក្នុងសន្តានស៊ីស្តូសូម៉ាទីដេ (schistosoma-tidae) ។ ជំងឺនេះកើតចំពោះគោ ក្របី ចៀម ពពែ សេះ ជ្រូក ឆ្កែ ឆ្មា និង មនុស្ស។ ព្រូនស៊ីស្តូសូម៉ា រស់នៅក្នុងសរសៃវ៉ែនធំ វ៉ែន ពោះវៀន និង វ៉ែននៃភ្នាសសើមច្រមុះ។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា រាកមួល ខ្សោះទឹក ហើម ស្គម ស្លេកស្លាំង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺស៊ីស្តូសូម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺម្យ៉ាងបង្កឡើងដោយបាក់តេរីប៉ាស្ទ័រេឡា (pasteurella) ច្រើនកើតចំពោះសត្វបម្រើ។ ជំងឺនេះអាចឆ្លងពីសត្វឈឺទៅសត្វជា តាមរយៈទឹកមាត់ ចំណីអាហារ និងការរស់នៅជិតគ្នា។ ពេលសត្វឈឺមានសីតុណ្ហភាពពី៤១ទៅ៤២អង្សាសេ វានឹងងាប់ទាន់ហន់ក្នុងរយៈពេល២៤ម៉ោង។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំងឺសាទឹកអាចទប់ស្កាត់បាន ប្រសិនបើយើងចាក់ថ្នាំការពារឱ្យបានពីរឬបីដងក្នុងមួយឆ្នាំ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺសាទឹក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងបង្កដោយបាក់តេរីប៉ាស្ទ័ររ៉ឺឡាមុលតូស៊ីដា (pasteurella multocida) កើតចំពោះជ្រូក។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា ឡើងកម្ដៅ ហើមសួត ក្អក ហៀរសំបោរ និង ដកដង្ហើមញាប់។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺសាទឹកជ្រូក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងបង្កដោយបាក់តេរីសាល់ម៉ូណែឡា (salmonella) ស្ថិតក្នុងសន្តានអង់តេរ៉ូបាក់តេរីយ៉ាសេអា (enterobacteriaceae) ។ ជំងឺនេះកើតចំពោះសត្វស្រុកគ្រប់ប្រភេទនិងមនុស្ស ជាពិសេសសត្វជំទង់ និងសត្វផើម។ រោគសញ្ញាសំខាន់ៗមានដូចជា រាករូស រលូតកូន រលាកសន្លាក់និងផ្លូវដង្ហើម។ ជំងឺនេះឆ្លងពីសត្វមកមនុស្សតាមរយៈការប៉ះពាល់ឬបរិភោគសាច់សត្វឬផលិតផលសត្វដែលផ្ទុកមេរោគឬមានជំងឺ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺសាល់ម៉ូណែឡា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ជំងឺសាល់ម៉ូណែឡា{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សាល់ម៉ូណែឡូស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺឆ្លងម្យ៉ាងដែលច្រើនកើតនៅលើសត្វមានចង្វែកជើង ធ្វើឱ្យមានដំបៅរលួយចង្វែកជើង ក្រចកជើង មាត់ និងកន្សោមដោះ។ វាធ្វើឱ្យសត្វឈឺពិបាកដើរនិងពិបាកស៊ីចំណី។ ជួនកាលជំងឺនេះឆ្លងទៅមនុស្សផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ បសុពេទ្យបើកយុទ្ធនាការចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺអុតក្ដាមដល់គោ ក្របី នៅមុនរដូវភ្លៀង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ជំងឺអុតក្ដាម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវនិងធញ្ញជាតិផ្សេងៗទៀតដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ មីធីមណា សេប៉ារ៉ាតា (mythimna separata) ស្ថិតក្នុងសន្តានណុកទ្វីដេ (noctuidae) ប្រភេទមីធីមណា សេប៉ារ៉ាតា (mythimna separata) ។ ដង្កូវនេះកើតពីមេអំបៅដែលពងជាគំនរៗពី៨០០ ទៅ១០០០ពង។ វាស៊ីសំណាប ស្លឹកស្រូវ និង គល់កួរស្រូវខ្ចី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដង្កូវទ័ពស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត នីមហ៊្វុយឡា ដឺពុនតាលីស (nymphula depunctalis) ស្ថិតក្នុងសន្តានពីរ៉ាលីដេ (pyralidae) ប្រភេទនីមហ៊្វុយឡា ដឺពុនតាលីស (nymphula depunctalis) ។ នៅដំណាក់កាលលូតលាស់ដំបូង មេអំបៅពងតម្រៀបជាជួរឬជាកញ្ចុំនៅលើផ្ទៃស្លឹកស្រូវផ្នែកខាងក្រោមប៉ប្រះទឹក។ កូនដង្កូវដែលញាស់មានលក្ខណៈពិសេសអាចរស់នៅក្នុងទឹកបានដោយសារការដកដង្ហើមយកអុកស៊ីសែនពីទឹកតាមរោមដែលមាននៅលើដងខ្លួនវា។ កូនដង្កូវស៊ីកាត់បំផ្លាញស្លឹកនិងដើមស្រូវខ្ចីៗរុំជាបំពង់នៅស្រែដែលមានទឹក។ ដង្កូវនេះអាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដង្កូវបំពង់កាត់ស្លឹកស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត ខ្នាហ្វាឡូក្រូស៊ីស មេឌីណាលីស (cnaphalocrocis medinalis) ស្ថិតក្នុងសន្តានក្រាមប៊ីដេ (crambidae) ប្រភេទខ្នាហ្វាឡូក្រូស៊ីស មេឌីណាលីស (cnaphalocrocis medinalis) ។ កូនដង្កូវទើបញាស់ (larvae) និង ដង្កូវពេញវ័យស៊ីបំផ្លាញជាលិកាស្លឹកស្រូវ បណ្ដាលឱ្យចេញជាឆ្នូតពណ៌សថ្លាវែងៗហើយស្ងួត។ មុននឹងក្លាយទៅជាដឹកដឿ ដង្កូវនេះមូរស្លឹកស្រូវឱ្យមានរាងជាបំពង់ដោយទឹកមាត់ដូចសរសៃសូត្រ។ ការវិវឌ្ឍទៅជាមេអំបៅប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងស្លឹករមូរនេះ។ ដង្កូវនេះក៏អាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដង្កូវមូរស្លឹកស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ សៀប៉ូហ្វាហ្កា អាំងស៊ែទុយឡាស (scirpophaga incertulas) ស្ថិតក្នុងសន្តានក្រាមប៊ីដេ (crambidae) ប្រភេទសៀប៉ូហ្វាហ្កា អាំងស៊ែទុយឡាស (scirpophaga incertulas) ។ ដង្កូវនេះកើតពីមេអំបៅពណ៌លឿង។ វាចោះស៊ីរូងចូលទៅក្នុងដើមឬកួរស្រូវផើម ធ្វើឱ្យស្រូវងាប់បណ្ដូលនិងស្កក។ ដង្កូវនេះបំផ្លាញដើមស្រូវខ្លាំងជាងគេក្នុងចំណោមដង្កូវស៊ីរូងដើមស្រូវដទៃទៀត។ ដង្កូវស៊ីរូងដើមអាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងៗទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដង្កូវស៊ីរូងដើម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតអារ៉ាគ្នីដ (Arachnides) មានជើង៨។ វាជាបរាសិតជញ្ជក់ឈាមនៅលើស្បែកថនិកសត្វ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដង្កែជញ្ជក់ឈាមគោនិងឆ្កែ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដង្កែ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្រ្តដែលសិក្សាពីប្រវត្តិ កំណកំណើត ការវិវត្ត លក្ខណៈរូប-គីមី លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត និងចំណែកថ្នាក់ដី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដីវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ដីវិទ្យា{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ធរណីវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>១. ការដកអំប៊្រីយ៉ុងឬសរីរាង្គពីភាវៈរស់មួយ ទៅដាក់នឹងភាវៈរស់មួយទៀត ដូចជាការយកអំប៊្រីយ៉ុងពីសត្វញីមួយទៅដាក់ក្នុងប្រដាប់បន្តពូជសត្វញីមួយទៀត។ ២. ការដករុក្ខជាតិទៅដាំឡើងវិញ ចំពោះស្រូវគេហៅថា ការស្ទូង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដំណកដាំ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស្មៅនិងបន្លែសម្រាប់ឱ្យសត្វស៊ី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដំណាំចំណីសត្វ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ប្រភេទរុក្ខជាតិដែលតួដើមគ្មានសាច់ឈើ ទងស្លឹកទន់ និងជាទូទៅស្លឹកពណ៌បៃតងអាចប្រើជាចំណីអាហារ ឱសថ ឬ គ្រឿងក្រអូប។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចេក ពោត ស្រូវ អំពៅ ល្ហុង ជីរ បន្លែគ្រប់មុខ ព្រមទាំងស្មៅ...ជាតិណជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>តិណជាតិ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វស៊ីស្មៅនិង/ឬរុក្ខជាតិជាអាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ គោ ក្របី ពពែ ចៀម សេះ... ជាតិណាសី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>តិណាសី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ប្រភេទលតាជាតិវារលើដីឬឡើងទ្រើង ដុះនៅតំបន់ត្រូពិក។ សំបកផ្លែខ្ចីពណ៌បៃតងស្រាលនិងមានរោមឆ្មារៗ។ សំបកផ្លែចាស់ឡើងម្សៅពណ៌ស។ ផ្លែខ្ចីប្រើជាបន្លែ ផ្លែចាស់ធ្វើនំនិងតំណាប់។ ម្យ៉ាងទៀត ប្ញស ផ្លែ និង គ្រាប់ ប្រើជាឱសថ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ត្រឡាច<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ប្រភេទលតាជាតិវារលើដីមានផ្លែតូចជាងត្រឡាចធម្មតា។ គេនិយមដាំនៅរដូវសម្រកចំពោះអ្នកចម្ការ និង អ្នកស្រែដាំនៅពេលច្រូតរួច។ ត្រឡាចនេះគេប្រើតែផ្លែខ្ចីប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ធ្វើបន្លែ។ អ្នកខ្លះគេហៅ ត្រឡាចឃ្នើន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ត្រឡាចស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកសំខាន់នៃវគ្គីសាស្ត្រស្ថិតនៅបន្ទាប់ពីសាខា។ ឧទាហរណ៍ ៖ មនុស្សស្ថិតក្នុងថ្នាក់ ម៉ាំម៉ាលីយ៉ា (mammalia) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាក់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្មមួយប្រភេទសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់ផ្សិតចង្រៃ។ ឧទាហរណ៍ ៖ កាបង់ស៊ីម (cabenzim) , ម៉ង់ហ្គោសែប (mengozeb) ជាថ្នាំកម្ចាត់ផ្សិតចង្រៃ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំកម្ចាត់ផ្សិត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្មមួយប្រភេទសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់ពពួកសត្វកកេរដូចជា កណ្ដុរ កំប្រុកជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ហ្វូសាសឺទីម (phosacetim) ជាថ្នាំកម្ចាត់ ឬ សម្លាប់សត្វកកេរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំកម្ចាត់សត្វកកេរ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្មមួយប្រភេទសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់សិប្បីសត្វចង្រៃ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នីក្លូសាមីដ (niclosamide) ជាថ្នាំសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់សិប្បីសត្វដូចជាខ្យងក្រហម (ខ្យងពណ៌ក្រហម) បំផ្លាញស្រូវ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំកម្ចាត់សិប្បីសត្វ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្មមួយប្រភេទសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់ស្មៅចង្រៃ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រេទីឡាក្លរ (pretilachlor) និង ដឺកាត់ដេ (2,4D) ជាប្រភេទថ្នាំកម្ចាត់ស្មៅក្នុងដំណាំស្រូវ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំកម្ចាត់ស្មៅ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សារធាតុសម្រាប់ការពារដំណាំនិងភោគផលប្រឆាំងនឹងបរាសិត ផ្សិត ស្មៅ និងសត្វល្អិតចង្រៃ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស៊ីប៉ឺរ៉ង់ cyperan (cypermethrin) ជាថ្នាំកសិកម្មប្រើសម្រាប់សម្លាប់សត្វល្អិតចង្រៃ (មមាចត្នោត មមាចខៀវ) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ថ្នាំកសិកម្មមួយប្រភេទសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់មីក្រុប។ ឧទាហរណ៍ ៖ ហ្វរម៉ាល់ដឺអ៊ីដ (formaldehyde) 2% ប្រើសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់វីរុស បាក់តេរី និង ភ្នាក់ងារចម្លងរោគនានា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំសម្លាប់មីក្រុប<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សារធាតុឬផលិតផលទាំងឡាយប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្លាប់សត្វល្អិត។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស៊ីបពែរ អាល់ហ្វា (cyper alpha 5ND) ជាថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតនៅលើបន្លែ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវនៅដំណាក់កាលលូតលាស់ដំបូង ដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ ស្តង់ស្ហេតូទ្រីប ប៊ីហ្វ័រមីស (stenchaetothrips biformis) ស្ថិតក្នុងសន្តានទ្រីពីដេ (thripidae) ប្រភេទស្តង់ស្ហេតូទ្រីប ប៊ីហ្វ័រមីស (stenchaetothrips biformis) ។ ទ្រីបខ្លះមានស្លាប ខ្លះទៀតគ្មានស្លាប។ ទ្រីបស្រូវពេញវ័យមានប្រវែងពី១ ទៅ ២ មិល្លីម៉ែត្រ។ វាពងលើស្លឹកស្រូវ។ ទ្រីបមានស្លាបនិងទ្រីបគ្មានស្លាប ពេលទើបញាស់មានពណ៌ស គ្មានស្លាប រួចប្រែជាពណ៌ក្រមៅនៅពេលពេញវ័យ។ វាជញ្ជក់ស្លឹកស្រូវ ធ្វើឱ្យស្លឹកស្រូវស្ងួត រួចក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ពេលរាំងស្ងួត វាបំផ្លាញស្រូវនិងសំណាបដោយធ្វើឱ្យស្លឹករមូរ។ ទ្រីបស្រូវអាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងៗទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ទ្រីបស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ជំងឺបង្កដោយបរាសិតប្រូតូសូអ៊ែស្ថិតក្នុងប្រភេទទ្រីប៉ាណូសូម៉ា (trypanosoma) សន្តានទ្រីប៉ាណូសូម៉ាទីដេ (trypanosomatidae) ចែកជាច្រើនប្រភេទដូចជា តេ.វីវ៉ាក់ (T.vivax) , តេ.កុងហ្គោឡង់ (T.congolense) , តេ.អេវ៉ង់ស៊ី (T. evansi) , តេ.ស៊្វ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ីស (T.suis) , តេ. អេគីពែឌូម (T.equiperdum) , តេ. ព្រុយសេអ៊ី (T.brucei) ។ ទ្រីប៉ាណូសូមនៃប្រភេទនីមួយៗបង្កជំងឺចំពោះប្រភេទសត្វផ្សេងៗគ្នានិងមនុស្ស។ ជំងឺនេះឆ្លងដោយសាររុយឬរបោមខាំបឺតឈាម។ រោគសញ្ញាមានដូចជា ឡើងកម្ដៅខ្លួនពី៣៩,៥oc ទៅ ៤០oc ហើមកូនកណ្ដុរ ស្លេកស្លាំង ខ្សោយ អស់កម្លាំង ស្រេកទឹកខ្លាំង ទឹកនោមពណ៌ទឹកក្រូច រលូតកូន ភាពស៊ាំចុះខ្សោយ សត្វអាចងាប់ភ្លាមៗ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ទ្រីប៉ាណូសូម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការបង្ហុយផ្សែងឬឧស្ម័នគីមីសម្លាប់សត្វល្អិតឬមីក្រុប។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ធូបនកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សារធាតុចំហាយឬផ្សែងប្រើសម្រាប់កម្ចាត់ឬសម្លាប់សត្វល្អិតនិងមីក្រុប។ ឧទាហរណ៍ ៖ ម៉េទីល ប្រូមីដ (methyl bromide) ជាធូបនោសង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ធូបនោសថ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ភាវៈរស់ដែលបរាសិតរស់នៅក្រៅឬក្នុងខ្លួនភាវៈរស់នោះ ដោយប្រើវាជាជម្រកនិង/ឬជាប្រភពអាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ - គោជាធ្មួលរបស់ដង្កែ។ - ខ្យងលីមណេ (lymnée) ជាធ្មួលរបស់ហ្វាស្យូឡា (fasciola) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ធ្មួល<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណាំវល្លិ្លវារឡើងទ្រើងមានប្រភពដុះនៅឥណ្ឌា។ ផ្លែរាងទ្រវែងមានជ្រុងច្រើន ប្រើជាបន្លែបានច្រើនមុខ។ ស្លឹកនិងផ្លែននោងជ្រុងប្រើជាឱសថ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ននោងជ្រុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ប្រភេទននោងម្យ៉ាងមានផ្កាពណ៌សខុសពីននោងផ្សេងទៀតដែលមានផ្កាពណ៌លឿង។ ផ្លែមានរាងមូលតូចវែងមានឆ្នូតពណ៌សពព្លាក់តាមបណ្ដោយផ្លែ។ ននោងទាំងនេះគ្មានស្រកីដូចននោងជ្រុងនិងននោងមូលទេ។ ផ្លែប្រើជាអន្លក់និងបន្លែ ធ្វើជាសម្លបានច្រើនមុខ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ននោងទេស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ននោងទេស{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ននោងពស់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណាំវលិ្ល វារឡើងទ្រើង មានប្រភពដុះនៅតំបន់ត្រូពិក។ ផ្លែមូលទ្រវែង មានឆ្នូតតាមបណ្ដោយផ្លែ។ ផ្លែខ្ចីប្រើជាបន្លែ ឯផ្លែទុំហាលឱ្យស្ងួតប្រើសម្រាប់ជូតផ្ទះ ដុសលាងសម្អាតសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ។ ម្យ៉ាងទៀត ផ្លែ ស្លឹក ឫស ប្រើជាឱសថ។ អ្នកខ្លះហៅថា‹‹ននោងប្រហើរ››។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ននោងមូល<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}ននោងមូល{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ននោងសាញ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}និស្សារណកម្ម{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ដំណក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ដំណើរការដករូបធាតុចេញពីវត្ថុអ្វីមួយ។ ឧ.និស្សារណកម្មគ្រាប់ល្ហុងខ្វងបានជារូបធាតុប្រេងល្ហុងខ្វង (huile de ricin) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>និស្សារណកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}និស្សារណ៍{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ត្រណក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រូបធាតុដែលបានមកពីការដកចេញពីវត្ថុអ្វីមួយ។ ឧ.និស្សារណ៍ម្រះព្រៅបានមកពីការចម្រាញ់ចេញពីដើមម្រះព្រៅភ្នំ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>និស្សារណ៍<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មុខរបរ សកម្មភាព ដែលទាក់ទងនឹងការប្រមូលផលមច្ឆជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>នេសាទ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការចិញ្ចឹមបក្សី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បក្សីវប្បកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ភាវៈរស់ដែលរស់នៅដោយសារគេ ដោយបឺតស្រូបយកអាហារពីធ្មួល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដង្កែជាបរាសិតរបស់គោ។ បញ្ញើក្អែកជាបរាសិតរបស់រុក្ខជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បរាសិត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>បរាសិតដែលរស់នៅក្នុងធ្មួល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពួកដង្កូវ/ព្រូនហ្វាស្យូឡា (fasciola) ជាបរាសិតក្នុងដែលរស់នៅក្នុងថ្លើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បរាសិតក្នុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>បរាសិតដែលរស់នៅក្រៅធ្មួល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចៃជាបរាសិតក្រៅ។ បញ្ញើក្អែកជាបរាសិតក្រៅ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បរាសិតក្រៅ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ភាវៈរស់ឯកកោសិកា មានទំហំតូច ប្រវែងដងខ្លួនប្រែប្រួលពី០,២ ទៅ ២០មីក្រុង (µm) ដែលមើលឃើញដោយមីក្រូទស្សន៍។ វាមានរាងជាស៊្វែរដំបង ឬ ក្បៀស...។ ជាធម្មជាតិ រាងរបស់វាមិនប្រែប្រួលទេ តែអាចប្រែប្រួលអាស្រ័យនឹងមជ្ឈដ្ឋានដែលវារស់នៅ។ ជួនកាលបាក់តេរីមានរោម ឬ ផ្លាហ្សែល (flagelle) ដែលមានមុខងារសម្រាប់ផ្លាស់ទីក្នុងមជ្ឈដ្ឋានដែលវារស់នៅ។ បាក់តេរីចែកជាពីរប្រភេទគឺ បាក់តេរីក្រាមបូក និង បាក់តេរីក្រាមដក។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាក់តេរី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ក្រុមបាក់តេរីដែលមិនចាប់យកពណ៌ស្វាយក្រោយពេលប្រើវិធីសាស្រ្តដាក់ពណ៌ (gram staining) ។ បាក់តេរីទាំងនោះមាន សាល់ម៉ូណែឡា (salmonella) អឺ កូលី (E.coli/Escherichia coli) ប៊្រូសេឡា (brucella) និង កំពីឡូបាក់ទែរ (campylobacter) ។ ល។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាក់តេរីក្រាមដក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ក្រុមបាក់តេរីដែលចាប់យកពណ៌ស្វាយ ក្រោយពេលប្រើវិធីដាក់ពណ៌ (gram staining) ។ បាក់តេរីទាំងនោះមាន ស្តាហ្វ៊ីឡូកូក (staphylococcus) ស្រ្តិបតូកូក (streptococcus) ក្លូសទ្រីដ្យូម (clostridium) បាស៊ីលូស (bacillus) ។ ល។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាក់តេរីក្រាមបូក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្ត្រសិក្សាអំពីសត្វល្អិត។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាណកវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតគ្មានឆ្អឹងខ្នងមានដងខ្លួនកង់ៗចែកជាបីផ្នែក ក្បាល ទ្រូង និង ពោះ មានជើងបីគូ ពុកឬអង់តែនមួយគូ ហើយជាទូទៅមានស្លាប។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្រមោច មូស មេអំបៅ រុយ ឃ្មុំ... ជាបាណកសត្វ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាណកសត្វ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រុក្ខជាតិនិងសត្វទាំងឡាយណាដែលស៊ីសត្វល្អិតជាអាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ បំពង់ស្រមោច/ផ្កាបំពង់ (népenthès) កង្កែប ត្រចៀកកាំ... ជាបាណកាសី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>បាណកាសី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកតូចបំផុតនៃវគ្គីសាស្ត្រ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ល្ងស្ថិតក្នុងប្រភេទ សេសាមូម អាំងឌីកូម (sesamum indicum) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ប្រភេទ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ស្មៅផ្អាប់ធ្វើជាចំណីសម្រាប់ឱ្យសត្វស៊ី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ផ្អកស្មៅ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>តិណជាតិមានមើមពណ៌លឿងខ្ចីមានក្លិនប្រហើរ។ គេច្រើនដាំជិតផ្ទះសម្រាប់ប្រើជាឱសថ។ ឧ.នៅតាមជនបទ គេនៅនិយមបុកស្លឹកឬមើមពន្លៃសម្រាប់បិទលើបង្ហើយកូនខ្ចី។ ម្យ៉ាងទៀត គេបុកមើមពន្លៃត្រាំក្នុងស្រាសម្រាប់លាបឬបំពោកលើសន្លាក់ឆ្អឹង ឬ កន្លែងជាំសាច់ដោយសារការប៉ះទង្គិច។ តាមទម្លាប់ គេប្រើថែរក្សាស្បែក និង មើមបុកជាម្សៅអាចប្រើជាថ្នាំទម្លាក់ព្រូននិងអៀន។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ពន្លៃ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកសំខាន់នៃវគ្គីសាស្ត្រស្ថិតនៅបន្ទាប់ពីសន្តាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ សណ្ដែកបាយស្ថិតក្នុងពួក វីញ៉ា (vigna) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ពួក<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>តិណជាតិដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ សៀម៉ាអ៊ីស (zea mays) សន្តានហ្ក្រាមីណេអា/ប៉ូអាសេអា (gramineae/poaceae) ស្ថិតក្នុងប្រភេទសៀម៉ាអ៊ីស (zea mays) ដុះនៅលើដីគោកដែលគេដាំនៅលើដីគោកក្នុងតំបន់ក្ដៅនិងត្រជាក់បង្គួរ។ គ្រាប់វាប្រើជាអាហារសម្រាប់មនុស្សនិងសត្វ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ពោត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការចិញ្ចឹមត្រី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មច្ឆវប្បកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការចិញ្ចឹមឃ្មុំ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មធុវប្បកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវនិងដំណាំផ្សេងៗទៀត ដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ នីឡាប៉ាវ៉ាតាលុយហ្សង់ (nilaparvata lugens) ស្ថិតក្នុងសន្តានដែលហ្វាស៊ីដេ (delphacidae) ប្រភេទនីឡាប៉ាវ៉ាតា លុយហ្សង់ (nilaparvata lugens) ។ សត្វនេះមានរាងតូច ស្ដើង ប្រវែងពី៤ទៅ៥មិល្លីម៉ែត្រ សម្បុរត្នោត ហើយមានពីរប្រភេទគឺប្រភេទស្លាបវែង និង ប្រភេទស្លាបខ្លី។ ពងវាពណ៌សរាងដូចផ្លែចេកប្រវែងប្រហែល១មិល្លីម៉ែត្រ។ កូនញាស់មានទំហំតូចល្អិតពណ៌លឿងខ្ចីឬត្នោតខ្ចី។ មមាចត្នោតពេញវ័យ និង កូនរបស់វាចុចជញ្ជក់យករសពីដំណាំស្រូវនិងដំណាំផ្សេងៗទៀតស្ទើរតែគ្រប់ដំណាក់កាលលូតលាស់ ជាពិសេសនៅមុនពេលចេញផ្កា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មមាចត្នោត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវនិងដំណាំផ្សេងៗទៀត ស្ថិតក្នុងសន្តានស៊ីកាដែលីដេ (cicadellidae) ពួកណេហ្វូតេទិច (nephotettix) ។ មេពេញវ័យមានពណ៌បៃតងភ្លឺ។ ពងរបស់វាមានរាងមូលទ្រវែង ពណ៌សឬលឿងខ្ចី បន្ទាប់មកប្រែជាពណ៌ត្នោតនិងស្នាមអុចពណ៌ក្រហម។ កូនមមាចបៃតងមានពណ៌លឿងខ្ចី មានបន្លាតូចៗនៅលើខ្នងផ្នែកខាងក្រោយ។ មមាចបៃតងចុចជញ្ជក់រុក្ខរសស្លឹកស្រូវនៅស្ទើរគ្រប់ដំណាក់កាលលូតលាស់ ជាពិសេសនៅមុនពេលស្រូវចេញផ្កា។ (គេនិយមហៅ មមាចបៃតងថាមមាចខៀវ) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មមាចបៃតង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ រ៉ឺស៊ីលីយ៉ា ឌ័រសាលីស (recilia dorsalis) ស្ថិតក្នុងសន្តានស៊ីកាដែលីដេ (cicadellidae) ប្រភេទរ៉ឺស៊ីលីយ៉ា ឌ័រសាលីស (recilia dorsalis) ។ ស្លាបរបស់មមាចពព្រុសពេញវ័យមានរាងក្ងិកក្ងក់។ មេរបស់វាពងរាយមួយៗនៅលើស្រទបស្លឹក ហើយកូនញាស់មានពណ៌ត្នោតលឿង។ វាចុចជញ្ជក់រុក្ខរសស្លឹកស្រូវនៅស្ទើរគ្រប់ដំណាក់កាលលូតលាស់ ជាពិសេសនៅមុនពេលស្រូវចេញផ្កា។ សត្វល្អិតចង្រៃនេះចុចជញ្ជក់រុក្ខរសស្រូវផ្ទាល់ ហើយធ្វើឱ្យចុងស្លឹកស្រូវស្ងួត ស្លឹកទាំងមូលក្លាយជាពណ៌ទឹកក្រូច ឯគែមស្លឹករមូរធ្វើឱ្យស្រូវកើតជំងឺមួយចំនួនដែលបង្កដោយពពួកវីរុស។ មមាចពព្រុសអាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងៗទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មមាចពព្រុស<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ភាវៈរស់តូចល្អិតដែលគេអាចមើលឃើញតែដោយសារមីក្រូទស្សន៍ដូចជា ពួកប្រូតូសូអ៊ែ បាក់តេរី ផ្សិតហ្វុងហ្ស‌៊ី (fungi) វីរុស។ ល។ ឧទាហរណ៍ ៖ មីក្រុបអាបតូវីរុស (aphthovirus) បង្កជំងឺអុតក្ដាម (FMD) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មីក្រុប<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}មីក្រុប{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មេរោគ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាពីមីក្រុប។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មីក្រុបវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំទំពាំងបាយជូរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មុទ្ទិវប្បកម្ម<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតចង្រៃបំផ្លាញដំណាំស្រូវដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត អ័រសេអូលីយ៉ា អ័ររីសេ (orseolia oryzae) ស្ថិតក្នុងសន្តានសឺស៊ីដូមីអ៊ីអ៊ីដេ (cecidomyiidae) ប្រភេទអ័រសេលីយ៉ា អ័ររីសេ (orseolia oryzae) ។ មូសប្លុងឈ្មោលពេញវ័យមានពណ៌លឿងត្នោតនិងមានមាឌតូចជាងមូសប្លុងញីដែលមានពោះពណ៌ក្រហម។ មូសប្លុងញីពងបានពី ១០០ ទៅ ២០០ពង។ វាពងលើស្លឹកស្រូវនិងមានជីវិតត្រឹមតែ៤ទៅ៥ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ ដង្កូវដែលទើបញាស់មានពណ៌សស្រអាប់។ ភាគច្រើន វាលាក់ខ្លួនក្នុងដើមស្រូវ និង ស៊ីបំផ្លាញបណ្ដូលដើមស្រូវដោយធ្វើឱ្យស្លឹកស្រូវរមូរ ហើយមានរាងដូចស្លឹកខ្ទឹមបារាំង។ មូសប្លុងអាចស៊ីបំផ្លាញដំណាំស្រូវចាប់តាំងពីដំណាក់កាលសំណាបរហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃដំណាក់កាលបែកគុម្ព។ មូសនេះអាចបំផ្លាញដំណាំផ្សេងទៀតដែរ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មូសប្លុង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតរស់នៅលើរុក្ខជាតិ ដែលសម្បុករបស់វាមានសារធាតុជ័រខាប់ ពណ៌ក្រហម សម្រាប់ប្រើជាពណ៌ជ្រលក់សូត្រឬអំបោះ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំនាន់មុន ប្រជាជនខ្មែរនិយមចិញ្ចឹមមេល័ខ ដើម្បីយកពណ៌ជ្រលក់សូត្រឬអំបោះ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មេល័ក្ដ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}មេល័ក្ដ{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មេល័ខ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វស៊ីសាច់ជាអាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខ្លា តោ...ជាមំសាសី។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មំសាសី<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}មំសាសី{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>មំសាហារសត្វ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកធំបំផុតនៃវគ្គីសាស្ត្រ។ រជ្ជៈមានពីរប្រភេទគឺ រជ្ជៈរុក្ខជាតិ (règne végétal) និង រជ្ជៈសត្វ (règne animal) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្រូវស្ថិតក្នុងរជ្ជៈរុក្ខជាតិ គោស្ថិតក្នុងរជ្ជៈសត្វ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រជ្ជៈ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>តិណជាតិមានមើមពណ៌លឿងមានក្លិនប្រហើរ ប្រើជាគ្រឿងទេស ជាឱសថ ជាគ្រឿងសម្អាងកាយ និង ជាពណ៌ជ្រលក់ផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នារីខ្មែរនិយមយកល្មៀតលាបមុខនិងដងខ្លួនដើម្បីឱ្យស្បែកមានសម្រស់ល្អ។ រមៀតអាចជួយព្យាបាលជំងឺសើស្បែក, រលាកក្រពះ ពោះវៀន, សម្រួលការរំលាយអាហារ និង ជំរុញការបញ្ចេញទឹកប្រមាត់ជាដើម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រមៀត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}រមៀត{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ល្មៀត<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រុក្ខជាតិដែលចាប់សត្វជាអាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ រុក្ខជាតិបំពង់ស្រមោច (népenthès) ជារុក្ខរំពា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រុក្ខរំពា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្ត្រសិក្សាអំពីរុក្ខជាតិ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រុក្ខវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}រូបសាស្ត្រ{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>ទម្រង់វិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាពីទម្រង់ រូបរាងទូទៅ និង រចនាសម្ព័ន្ធនៃភាវៈរស់និងភាវៈគ្មានជីវិត។ ឧទាហរណ៍ ៖ រូបសាស្ត្រស្រូវមាន ឫស ដើម ស្លឹក។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រូបសាស្ត្រ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>មើលពាក្យ {vv1}រូបសាស្ត្រ{vv2}<|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សណ្ឋានវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>តិណជាតិមានមើមពណ៌លឿងខ្ចី មានក្លិនហឹរឆួល ប្រើជាគ្រឿងទេស និង ជាឱសថ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិខ្មែរប្រើរំដេងសម្រាប់បង់សម្លដើម្បីកាត់ចម្អាបនិងបង្កើនរសជាតិ។ មើមហាលឱ្យស្ងួត កិនជាម្សៅ មានប្រសិទ្ធភាពជួយរំលាយអាហារ ឬ ព្យាបាលរោគហើមពោះ ផ្ដាសាយ ឈឺធ្មេញ ចុកឆ្អល់ពោះ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រំដេង<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វដែលជាចំណីអាហាររបស់សត្វដទៃទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខ្លាចាប់ឈ្លូសស៊ីជាអាហារ។ ឈ្លូសជារំពារបស់ខ្លា។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>រំពា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>រុក្ខជាតិសហប្រាណដែលកើតឡើងពីសារាយតូចល្អិតនិងផ្សិតសរសៃឆ្មារៗស្រដៀងនឹងស្លែដែលដុះនិងធ្វើរស្មីសំយោគជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ លីកែនគ្រូស្តូស (crustose lichen) ដុះនៅលើជញ្ជាំង។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>លីកែន<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ផ្នែកសំខាន់នៃវគ្គីសាស្ត្រស្ថិតនៅបន្ទាប់ពីថ្នាក់។ ឧទាហរណ៍ ៖ សណ្ដែកសៀងស្ថិតក្នុងលំដាប់ហ្វាបាល (fabales) ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>លំដាប់<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្ត្រដែលសិក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ភាវៈរស់/សព៌ាង្គកាយរស់ ដោយផ្អែកលើចរិតលក្ខណៈរួម។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វគ្គីសាស្ត្រ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាពីការដាំដុះ ការថែទាំ និង ការធ្វើអាជីវកម្មព្រៃឈើ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វនវិទ្យា<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំកៅស៊ូ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វប្បកម្មកៅស៊ូ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>ការដាំស្រូវ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>វប្បកម្មស្រូវ<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>សត្វល្អិតជាបរាសិតជញ្ជក់ឈាមរស់នៅក្បែរខ្លួនមនុស្សដូចជា តាមកន្ទេល ខ្នើយ គ្រែ រនាបផ្ទះជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ គេនិយមយកសំបកទុរេនដាក់ក្រោមគ្រែដើម្បីដេញសង្កើច។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សង្កើច<|eot_id|>

<|start_header_id|>user<|end_header_id|>វិទ្យាសាស្ត្រសិក្សាអំពីសត្វនិងអត្តចរិតរបស់សត្វ។ <|eot_id|><|start_header_id|>assistant<|end_header_id|>សត្តវិទ្យា<|eot_id|>