text
stringlengths
0
1.17k
teknoloji zincirinde başta olmayı başardılar
150 poundluk ( 70kg ) bir kişinin zengin yeşil bir alanda birkaç mil boyunca bunu yapmak için 4000 poundluk ( 190kg ) bir makinesi olmadan gidebilmesi için şehirler ve yaşam ortamları inşa etmeye başlamalıyız
arabalar yan yana park edilmek için değil şehirler arasından yolculuk yapmak için mükemmel araçlardır yalnızca şunu düşünün uzun menzil yüksek hız sorunlarının hepsini çözüyoruz
yunanlar dionysus &apos un tiyatrosundan parthenona sandaletleriyle yürürdü
size ise spor ayakkabılarınızla yapıyorsunuz
fazla bir değişiklik yok
eğer bu şey yürüyüşünüzden üç kat hızlı olsa 30 dakikalık bir yürüyüş 10 dakika olur
seçim sizin şehirde yaşarken eğer şimdi 10 dakika ise bir otobüs ve trene 30 dakikada alternatif isteyip istemediğinizle alakalı alyapı inşa edebiliyoruz hafif raylı sistem yada arabaları park halinde tutabileceğiniz yerler
fakat şehirlierin büyük kısmını hareket edilemez hale sokarsanız yarım saatlik yürüşüş mesafesinde birbirnize nasılda uzak kalırcağınızı hayal etsenize
bunu daha eğlenceli bir yolla ve 8 yada 1o dakikada yaparsanız arabanızı bulamazsınız çıkartıp gittikden sonra yeniden park eder ve başka bir yere gidersiniz metroya yada taksiye binemezsiniz
i̇nsanların kaynaklarının dağıtımını gezegenin kendi enerjisini kullanarak daha eğlelenceli bir yolla değiştirebiliriz
ve tarih süreci içinde haklı olucağımızın söylenmesini umuyoruz
bu segway sterling çevirimli motor yaptığım birçok şey ile gelişti
bu küçük hayvan şuanda birkaç walt elektirik üretiyor
ve buna bağlı ve sadece bir kilogram propanda istediğiniz taktirde new york tan bostona sürebilirsiniz
belkide daha ilginç olanı bu küçük motorun hiç bir yakıt yakmıyor oluşudur bazılarımızın bırakacağı etkiler üzerini kuşkuları var dünyanın çoğunda 120 volt elektriği kolayca şarj edemezsiniz
bunun üstüne de çalışıyoruz aslında johson &amp johson ile ibot ta kullanmak için alternatif enerji kaynakları araştırması başladı çünkü elde edebileceğiniz en iyi piller her bir kg kurşunda saate 10 volt her bir kg nikelcadmiumda saate 20 volt her bir kg nikelmetal hidritte saatte 40 volt her bir kg lityum da saatte 60 volttur propan ve benzinin her bir kg da ise 8760 volttur buda neden elektrikli arabaların tercih edilmediğinin nedeni
fakat herhangi bir şekilde aynı verimlilikte yapabilirseniz çünkü o mutfaktaki fırınınız gibi dıştan yanmalı bir motordur eğer yakıt yakmazsanız oldukça temiz olur
bunu sağlamak için dünyanın gecenin yaşadığı zamanda ki dolaşan elektrik yeterli olur buda drholly &apos nin yada bay holly ininde belirtiği gibi bir bilgisayar yada ampulü çalıştırabilir
fakat daha ilginci termodinamiğin söylediği asla yüzde yirmiden fazla bir randıman sağlayamayacağınız
bu çokta önemli değil farz edilen eğer 200 volt elektriği sağlarsanız ısısının 700 yada 800 volt unu elde edersiniz
sıvıyı kaynatıp yeniden yoğunlaştırmak isterseniz saatte 10 galon ( 45lt ) azalır buda gidebilmek için yaklaşık 25 yada küsuratıyla 253 kilovolt enerji demektir
bu çok fazla enerji bununla tuzdan arındırma yada bu ülkedeki gibi temiz suyu sağlamayazdınız
kesinlikle seçiminiz dünyanın geri kalan kısmında yakılıp ısıya dönüşebilecek her şeyi yakmak yada suyu mümkün olduğunca içilebilir yapmak olacak
gezegende ki ölüm sebepleri arasında birinci sırada kirli su vardır
durum kimin rakamlarına inanacağınıza göre değişir ama rakam günde 60 ile 85000 insan arasındadır
kalp nakliyle ilgili bilgili olmaya ihtiyacımız yok
suya ihtiyacımız var
kadınlar zamanlarını ya suyun peşinde yada çocuklarının ölümünü izlemek için harcıyorlar
elektriğin küçük bir kısmını kullanmakta ziyade artık ısıyı kullanmak buhar sıkıştırma yönteminin nasıl kullanacağımızı anladık onu soğutacak hiçbir şey olmadan 10 galon da ( 45lt ) artık ısının yarısından biraz fazlası 450 volt elektriğe eşittir
yani eğer bir kaç yıl içinde ona yatırım yaparsak 60 poundluk ( 27kg ) bir paketle ulaşım elektrik iletişim belkide içilebilir su için bir çözümümüz olabilir mi
bilmiyorum fakat kesinlikle deneyeceğiz
şimdi sussam daha iyi
( alkış )
( mekanik sesler ) ( müzik ) ( alkışlar )
yaklaşık üç yıl önce londra &apos da howard burton isminde bir kisi gelip bana dedi ki temsil ettiğim bir grup ile birlikte bir teorik fizik enstitüsü kurmak istiyoruz
yaklaşık 120 milyon dolar bütçemiz var ve iyi bir iş çıkarmak istiyoruz
önde gelen alanlarda uzmanlaşmak ve bunu sıradışı bir şekilde yapmak istiyoruz
gençlerin tum fikirleri gelistirdiği ileri yaştakilerin ise tüm yetkiye sahip olup hangi bilim alanının nasıl araştırılacağına karar verdiği bu durumdan uzaklaşmak istiyoruz
bunun iyi bir fikir olduğuna karar vermem 25 saniyemi aldı
şimdi üc yıl sonra waterloo ontario &apos da bir perimeter teorik fizik enstitüsü var bugüne kadar yaptigim en heyecan verici iş
ve ilk defa işimden uzaklasmaya korkuyorum ben bu bir hafta yokken olacaklardan dolayı
( kahkaha ) her neyse sınırlı zamanımda size kısaca neler konustuğumuzdan neler düşündüğümüzden bahsedecegim
mesela bilimin nasil işlediği üzerine cok düşünüyoruz
bilimin ne olduğunu bilen ve bilimle ilgilenen herkesin ilk bildiği okulda bilimsel yöntem adi altında ögrendiğimiz şey aslında yanlış bir yöntem yok
fakat bir şekilde grup halinde yetersiz veriyle mantık yürütüp hemfikir oldugumuz sonuçlara varmayı başarıyoruz
bu arada bu demokratik toplumların da yapması gereken şeyin kendisi
peki bu nasil işliyor
bence işliyor cünkü bilim adamları bir topluluk olarak birbirlerine bir etik ile bağlılar
i̇şte bu etik değerlerin bazıları
size hepsini okumayacağım cünkü buraya ögretmenlik yapmak icin değil
eğlendirmek göz kamaştırmak için geldim
( kahkaha ) bu değerlerden biri bu topluluk içindeki herkesin kendi inandıkları doğrultusunda tüm güçleriyle tartışabilme mücadele edebilme imkanı
fakat hepimizi disipline eden hangimizin haklı olduğuna asıl karar verecek olanların bu topluluğun 30 50 sene sonraki üyeleri olduğu anlayışı
yani bilimin işlemesini sağlayan içinde bulunduğumuz toplumun geleneklerine saygı ile bu toplumun ilerleme kaydetmesi gerektiği isyanının bir birleşimi
i̇nanıyorum ki bize demokrasiyi öğreten de ortak verilerden sonuçlar çıkaran böyle bir topluma dahil olma süreci
bilimsel etik ile demokratik bir toplumun vatandaşı olma etiği arasında bir bağlantı var bunun yanısıra insanlarin uzay ve zaman ile kozmosun ne oldugu ile ilgili düşünme biçimleri ile içinde yaşadıkları toplum ile ilgili düşünme biçimleri arasında da tarihi bir bağ var
bu bağlantının evriminin üç aşamasından bahsetmek istiyorum
bilimi andıran bilime benzeyen ilk uzay bilimi aristo bilimiydi ve hiyerarşik idi
dünya ortada etrafında kristal küreler var günes ay ve gezegenler son olarak içinde yıldizların bulunduğu gök küre ve bu evrenin içindeki herşeyin yeri belli
aristo &apos nun hareket kuramı da herşeyin doğal pozisyonuna varacagını söyler aynen aristo &apos nun içinde yaşadıgı toplumun kuralları gibi daha önemlisi orta çağ toplumu hristiyanlık boyunca aristo &apos ya ve herşeyin önceden tanımlı olduğu fikrine
sahip cıkmış ve kutsamıştır
bir şeyin bulunduğu yer göksel küre denilen bu son küreye gore tanımlanır bu kürenin dışarısında ise herşeyin nihai hakimi tanri &apos nin yaşadığı sonsuz kusursuz bir alan vardır
yani bu bir yandan aristo gökbilimi bir anlamda ise orta çağ toplumu
17 yüzyılda newton uzay ve zaman ve hareket vesaire ile ilgili düşünme biçiminde devrim yaptı
ayni zamanda john locke ve yandaşlarının sosyal düşünce devrimi gercekleşti
ve bunlar birbirleriyle yakından ilgiliydiler
hatta john locke ve newton arkadaşlardı
bir tarafta uzay ve zaman ve hareket ile ilgili düşünme biçimleri öteki tarafta toplum ile ilgili düşünme biçimleri ile birbirine yakın bağlıydi
i̇zin verin göstereyim
newton evreninde merkez yoktur — teşekkür ederim
sabit mutlak bir uzayzaman çerçevesine göre hareket eden parçacıklar vardır
bir şeyin uzay içindeki mutlak yerinden bahsetmek anlamlıdır çünkü bu yalnızca mesela başka şeylerin yerine göre değil bu mutlak uzay kavramına göre tanımlıdır newton için tanrı buydu
benzer şekilde locke &apos un toplumunda da bireylerin belli hakları resmi mülkleri vardır ve bunlar toplum içinde ne olduğundan bağımsız bir şekilde mutlak soyut hak ve adalet kavramlarına göre tanımlanmıştır
veya toplum içinde kimlerin olduğundan tarihinden vesaire bağımsız olarak
newton &apos a göre bir de herşeyi bilen bir gözlemci vardır tanrı tanrı bir anlamda evrenin dışındadır çünkü olan bitene dahil değildir ama bir anlamda da heryerdedir çünkü uzay tanrı &apos nin herşeyin yerini bildiği şekilde düzenlidir tamam mı
i̇şte bu geleneksel olarak liberal politik teori ve newton fiziği denen şeyin yapı taşıdır
20 yüzyılda bir devrim yaşadık 20 yüzyılın başında başladı ve halen devam ediyor
bu devrim görelilik teorisinin ve kuantum teorisinin icadıyla başladı
bunları birleştirip uzay ve zaman ve yerçekiminin nihai kuantum teorisini geliştirmek bu isin doruk noktası bu halen devam ediyor
ve bu evrende hiç bir sey sabit ve mutlak değil hiç tamam mi
bu evren birbirine bağlantılı bir ağ olarak tanımlanabilir
uzay bunun yalnızca bir boyutu bu yüzden bir şeyin mutlak yerinin neresi olduğundan bahsetmek anlamli değil
anlamlı olan bir şeyin başka şeylere nazaran nerede bulunduğu
ve bu bağlantılı ilişkili ağ sürekli evrim halinde
bu yüzden buna ilişkisel evren diyoruz
eşyaların nitelikleri bu ilişkilerle ilgili
ayrıca eğer böyle bir ilişkiler ağının içindeyseniz dünya görüşünüz bu ağdan size gelen bilgilerin ne olduğuna baglı
herşeyi bilen bilge bir gözlemcinin ya da herşeyi bilen herşeyi yapan diş bir zekanın yeri yok
i̇şte bu görelilik teorisi bu kuantum teorisi
hukuk bilimcilerine sorarsaniz bu aynı zamanda hukuki fikirlerin de yapıtaşı
onlar da aynı şeyleri düsünüyorlar
hatta düşünmekle kalmayıp sık sık görelilik teorisiyle ve kozmolojiyle kıyasta bulunuyorlar
i̇lginç bir tartışma var burada
kozmoloji &apos nin ( gökbilim ) bu son görüşüne ilişkisel görüş deniyor
buradaki asıl slogan evren &apos in dışında hiç bir şey yok yani evrenin dışında bulunan bir şeyi açıklamaya çalışmak yersiz
i̇şte böyle bir ilişkisel evrende karşınıza düzenli ve yapılı bir şey çıkarsa buradaki su alet şuradaki bu alet gibi veya güzel bir şey çıkarsa karşınıza yaşayan her şey gibi bu odadaki her bir adam ( her biriniz ) gibi bu arada &quot &quot adam &quot &quot fizikte genel bir terim hem kadınlar hem erkekler için
( kahkaha ) i̇nsansınız bu şeyin nasıl meydana geldiğini merak edersiniz
i̇şte ilişkisel evrende bu sorunun tek olası cevabı bu şeyin bir şekilde kendi kendini meydana getirdiğidir
evrenin içinde eşyaların meydana gelmesini sağlayan kendi kendini örgütleme mekanizmaları olmalı