gorkemgoknar/tr_ted_talk_translated · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 1.17k
çünkü aristo ve newton evrenlerinin aksine bu evrende meydana getiriciyi koyacak dışarıda bir yer yok
yani ilişkisel bir evrende bir kendi kendini organize etme sürecine ihtiyacımız var
darwin hepimizi ve etrafımızda gördüğümüz herşeyi izah etmeye yeten kendi kendini organize etme sürecini ögretti bize
yani bu işliyor yalnızca bu da değil eger doğal seleksiyonun nasıl işlediğini düşünürseniz böyle ilişkisel bir evrende tek anlamlı olanın doğal seleksiyon olduğu da ortaya çıkıyor
doğal seleksiyon bir türün öteki türle ilişkisiyle ilgili mesela güçlülük sağlık gibi özellikleri açıklıyor
aristo evreninde darwin mantıksız olurdu newton evreninde de mantıklı olmazdı
doğal seleksiyon üzerine kurulu bir biyoloji teorisi için biyolojik sistemlerin özelliklerinin ne olduğunun ilişkisel biçimde kavranmasina ihtiyac var
bunu sonuna kadar götürürseniz görürsünüz ki aslında en anlamlı olan bütün özelliklerin ilişkisel olduğu ilişkisel bir evren
sırf bu da değil einstein bize yerçekiminin dünyanin ilişkisel olmasının sonucu olduğunu öğretti
eğer yerçekimi olmasaydı hayat da olmazdı çünkü yerçekimi yıldızların oluşmasını ve çok uzun süre yaşamalarını dünyanın parçalarını mesela dünya &apos nın yüzeyinin milyarlarca yil boyunca ısı dengesin dışında kalıp yaşamın evrimleşmesini sağlıyor
20 yüzyılda bilimde birbirinden bağımsız iki büyük konunun gelişmesine şahit olduk
biyolojik bilimlerde düzen ve karmaşıklık ve yapının kendi kendini organize ederek meydana gelmesi kavramının ne anlama geldiğini araştırdılar
bu neodarwinizm ve benzerlerinin zaferiydi
yavaş yavaş bu fikir insan bilimleri ekonomi vs gibi bilişsel bilimlere de sızıyor
aynı zamanda biz fizikçiler kendimizi quantum ve görelilik teorilerini anlamakla bunlari birleştirmekle üzerine yeni şeyler inşa etmekle meşgul ediyoruz
ve aslında ortaya çıkardığımız şey evrenin ilişkilerden meydana geldiği fikrinin ne anlam taşıdığı
21 yüzyil bilimi şu iki fikrin birleşmesinden hareket edecek birincisi dünya üzerine ilişkisel biçimde düşünme yönteminin zaferi ikincisi kendi kendini organize etme veya darwinci düşünce biçimi
ayrica 21 yüzyılda uzay ve zaman ve kozmoloji üzerine düşüncelerimiz ile toplum üzerine düşüncelerimiz de evrimleşmeye devam edecek
ve bu evrimin istikameti bu iki büyük fikrin darwinizm &apos in ve ilişkiselliğin birleşmesi doğrultusunda
i̇şte demokrasiye de bu perspektiften bakarsanız yeni çoğulcu demokrasi kavramı cok sayıda görüşün çok sayıda gündemin çok sayıda bireyin çok sayıda farklı bakış açısının var olduğunu tanıyan bir kavramdır
her biri kendi başına tam değil çünkü insanlar bir ilişkiler ağının parçası
bir demokrasinin her katılımcısı bir ilişkiler ağının parçasıdır
bazı şeyleri kavramaya diğerlerinden daha yatkınsınızdır ve bu yüzden sürekli bir tartışma bir fikir alışverişi vardır siyaset de bu iite
ve ideal anlamında siyaset daha iyi bir yaşama ve daha iyi bir topluma erişmek için ilişkiler ağımızı sürekli irdelememizdir
ben bilimin hiç ortadan kalkmayacağını düşünüyorum ve — burada bitiriyorum
( kahkaha ) hatta bitirdim bilim hiç bir zaman ortadan kalkmayacak
ulaştırma bakanı &apos nın işi sadece tabelalar ve trafik lambalarıyla alakalı değil
hem şehirlerin ve sokaklarının tasarlanması ile alakalı
sokaklar ise şehrin en değerli kaynaklardan biri fakat göz önünde bulunmalara rağmen onlara pek değer verilmiyor
ve son altı senedir new york &apos ta çalışarak öğrendiğim en önemli şey ise bu kaynağı güncelleştirebilmemzidir
sokaklarınızı çabuk ve hesaplı bir şekilde yenileyebilirsiniz anında görünecek faydalar sunabilir ve epey de popüler olabilir
sadece sokaklara biraz farklı bir açıdan bakmak gerekiyor
bu çok önemli çünkü biz artık bir &apos şehirli çağda &apos yaşıyoruz
i̇nsanoğlu tarihinde ilk defa çoğu insan şehirde yaşıyor ve birleşik milletler önümüzdeki 40 sene içerisinde dünyadaki insan nüfusunun iki kat artacağını tahmin ediyor
demek ki şehirlerin tasarımı geleceğimiz için önemli bir konu
bizim mayor bloomberg bunu anlayıp 2007 yılında planyc projesini hayata geçirdi
bu proje ise şehirlerin küresel bir piyasanın bir parçası olduklarını anladı ve büyümemiz refah sağlayabilmemiz ve şehire taşınmaları beklenen insanları çekmemiz için yaşam kalitesine ve altyapımızın etkin bir şekilde çalışmasına odaklanmamız gerekiyor
birçok şehir için nesillerdir sokakların gelişiminde bir nevi durgunluk yaşanıyor
şu resim times square &apos in 50 yıllarındaki halini gösteriyor bir sürü teknolojik gelişmelerine rağmen kültürsel ve siyasi değişikliklerine rağmen 2008 yılında times square &apos in hali böyledi
50 yıl içerisinde pek bir şey değişmedi
onun için biz gündemimizin odak noktasını kaydırdık her şeyin daha rahat hareket edebilimesine otobüsler ve bisikletlere daha yer ayırdık yayaların da şehri daha keyifli yaşayabilimeleri için sokakların herkes için mümkün olduğu kadar güvenli olmaları için çok çaba harcadık
belirli hedefleri olan net bir plan yaptık
hedefler çok önemli eğer geminin rotasını değiştirmek istiyorsanız yeni bir istikamete gitmek için nereye gideceğini ve niye oraya gideceğini bilmek lazım
bir sokağın tasarımı ordaki insanlardan neyin beklendiğini gösterir
bu durumda ise barınırmış gibi sıkışmak bekleniyor
bu sokağın tasarımın amacı aslında arabaların akışını sağlamaktır a &apos den b &apos ye en hızlı şekilde ve sokağın diğer kullanışlarını kaçırıyor
i̇lk başladığımızda sokaklarımızın nasıl kullanıldıkları ile ilgili anketler yaptık ve bulduk ki new york şehrinde oturacak yer pek yoktu
böyle görüntülerle sık karşılaşırdık insanlar yangın musluğünun üstüne konmuş
dünya çapında bilinen bir şehire pek yakışmıyor çoluk çocuk için iyi değil
yaşlılar için iyi değil esnaflar için de iyi değil
musluk için de iyi değildir herhalde
polis için kesinikle iyi değil
bunun için o dengeyi değiştirmek için çok çabaladık ve yaklaşımımızın en iyi örneği times square &apos dir
günde 350000 kişi times square &apos den geçiyor yıllarca değişiklikler getirmeye çalıştılar
lambaları şeritleri değiştirdiler times square &apos in daha iyi çalışması için ellerinden geleni yaptılar
meydan tehlikeliydi karşı tarafa geçmek zordu
tam bir kaostu
ve bu yüzden önceki yaklaşımlar etkili olmadı bunun için biz farklı ve daha kökten bir yaklaşım denedik sokaklara farklı bir açıdan baktık
ve 6 aylık bir pilot uygulama yaptık
42 caddeden 47 caddeye kadar broadway &apos ı kapattık ve iki buçuk dönüm arazi yayalara ayırdık
ve geçeci malzemeler çok önemli bir rol aldı çünkü nasıl çalışacağını gösterebildik
biliyorsunuzdur ben istatistiğe odaklı bir belediye başkanı için çalışıyorum
yani her şey sonunda istastiğe bağlanırdı
ve eğer yeni düzenlemeyi trafiği azaltırsa her şeyin akışını sağlarsa eğer daha güvenliyse esnaf için faydalıysa devam eder eğer olmazsa zarar yok eski halini geri getirebiliriz çünkü malzemeler geçeciydi
ve bu yüzden insanlar denemeye razı oldu bir şeyin geri dönüşü olduğunu bilirsen daha az endişelersin
ama sonuçlar beklediğimizden çok daha iyidi
trafik daha çok akışkandı ve çok daha güvenliydi
dünya markalarından beş yeni dükkan açılmış
yırttık biz yani
artık times square perakende satış için dünyanın en değerli 10 konumlardan biri
ve bu çok önemli bir ders çünkü bunun akan trafik ile kamu alanları arası bir 00 oyun olması gerekmedğini gösteriyor
her projenin süprizleri var ve times square &apos le büyük süprizlerden biri ise insanların meydana ne kadar hızlı geldikleriydi
turuncu renkli fıçıları yerleştirdik ve insanlar yerden bitmiş gibi sokağa geldiler
bir star trek bölümü gibiydi yani
orası boştu ama bir bakıyorsun zınk diye geldiler
bütün insanlar geldi
o zamana kadar neredeydiler bilemem ama geldiler
ve bu da bizim için yeni meseleler açtı çünkü banklar henüz gelmemişti
onun için direk mağzaya gittik ve yüzlerce plastik sandalye aldık sandalyeleri sokağa koyduk
ve birden şehirdeki herkes bu sandalyeleri konuşuyordu
broadway bulvarını araçlara kapatmalarımızı konuşmuyorlardı
o plastik sandalyeleri konuşuyorlardı
&apos o sandalyeleri ne düşünüyorsun &apos
&apos onları seviyor musun &apos
yani eğer tartışılan bir projeniz varsa plastik sandalyeler düşünebilirsiniz
( gülüşler ) bu ise times square &apos in son hali olacak yeryüzünü tamamen düz edecek kaldırımdan kaldırıma kaldırım taşları da küçük parlak metal parçalar içerecek tabelaların ışıklarını yansıtmak için ve sokakta yeni ve değişik bir enerji yaratacak ve bizce bu çok güzel bir yer yaratacak dünya için yeni ve ismini gerçekten hak eden bir kesiş noktası
ve bunun yani ilk aşamasının açılış törenini önümüzdeki aralık yapacağız
bütün projelerimizde esnaflarla ve yerel ticaret gruplarla yakından çalışıyoruz onlar alanlara bakıyorlar mobilyaların ve bitkilerin bakımını yapıyorlar
burası macy &apos s &apos in önü ve onlar bu yeni yaklaşımı çok desteklediler çünkü anlıyorlar ki ne kadar yaya olursa onlar için o kadar ciro
ve böyle projeler şehrin birçok yerinde yaptık her türlü muhitte
burası brooklyn &apos ın bedstuy mahallesi şurada görürsünüz eskiden küçük bir ekstra şerit vardı arabalar için ama gerek pek yoktu
onun için biz şeridi boyadık tutkallı çakıl taşları sürdük ki şerit şu üçgen ile birleşsin ve şu grand avenue &apos deki esnaflar için yeni bir kamu alanı oluşturuldu ve onların işleri için şahane olmuş grand avenue boyunca
brooklyn &apos in dumbo mahallesinde benzer bir şey yaptık ilk projelerimizden biriydi pek kullanılmayan bir otoparkı bulduk bayağı dökük bir yerdi biraz boya biraz da bitki kullandık bir hafta sonu içerisinde alanı tamamen değiştirdik
projeyi yapalı üç sene geçti ve bölgenin cirosu yüzde 172 lık bir artış gördü o zamandan beri
o mahallenin tam yanındaki mühitlerin iki katı
geçici malzemeler ve boya kullanarak çok ama çok hızlı ilerleyebildik
yıllarca süren etüdler ve bilgisayar simülasyonların yapılmasını beklemektense geçici malzemeler kullanarak yaptık
ve etkisini bilgisayar simülasyonu göstermiyor
gerçek dünyadaki performansı gösteriyor
boya ile gerçekten eğlenebilirsin

çünkü aristo ve newton evrenlerinin aksine bu evrende meydana getiriciyi koyacak dışarıda bir yer yok

yani ilişkisel bir evrende bir kendi kendini organize etme sürecine ihtiyacımız var

darwin hepimizi ve etrafımızda gördüğümüz herşeyi izah etmeye yeten kendi kendini organize etme sürecini ögretti bize

yani bu işliyor yalnızca bu da değil eger doğal seleksiyonun nasıl işlediğini düşünürseniz böyle ilişkisel bir evrende tek anlamlı olanın doğal seleksiyon olduğu da ortaya çıkıyor

doğal seleksiyon bir türün öteki türle ilişkisiyle ilgili mesela güçlülük sağlık gibi özellikleri açıklıyor

aristo evreninde darwin mantıksız olurdu newton evreninde de mantıklı olmazdı

doğal seleksiyon üzerine kurulu bir biyoloji teorisi için biyolojik sistemlerin özelliklerinin ne olduğunun ilişkisel biçimde kavranmasina ihtiyac var

bunu sonuna kadar götürürseniz görürsünüz ki aslında en anlamlı olan bütün özelliklerin ilişkisel olduğu ilişkisel bir evren

sırf bu da değil einstein bize yerçekiminin dünyanin ilişkisel olmasının sonucu olduğunu öğretti

eğer yerçekimi olmasaydı hayat da olmazdı çünkü yerçekimi yıldızların oluşmasını ve çok uzun süre yaşamalarını dünyanın parçalarını mesela dünya &apos nın yüzeyinin milyarlarca yil boyunca ısı dengesin dışında kalıp yaşamın evrimleşmesini sağlıyor

20 yüzyılda bilimde birbirinden bağımsız iki büyük konunun gelişmesine şahit olduk

biyolojik bilimlerde düzen ve karmaşıklık ve yapının kendi kendini organize ederek meydana gelmesi kavramının ne anlama geldiğini araştırdılar

bu neodarwinizm ve benzerlerinin zaferiydi

yavaş yavaş bu fikir insan bilimleri ekonomi vs gibi bilişsel bilimlere de sızıyor

aynı zamanda biz fizikçiler kendimizi quantum ve görelilik teorilerini anlamakla bunlari birleştirmekle üzerine yeni şeyler inşa etmekle meşgul ediyoruz

ve aslında ortaya çıkardığımız şey evrenin ilişkilerden meydana geldiği fikrinin ne anlam taşıdığı

21 yüzyil bilimi şu iki fikrin birleşmesinden hareket edecek birincisi dünya üzerine ilişkisel biçimde düşünme yönteminin zaferi ikincisi kendi kendini organize etme veya darwinci düşünce biçimi

ayrica 21 yüzyılda uzay ve zaman ve kozmoloji üzerine düşüncelerimiz ile toplum üzerine düşüncelerimiz de evrimleşmeye devam edecek

ve bu evrimin istikameti bu iki büyük fikrin darwinizm &apos in ve ilişkiselliğin birleşmesi doğrultusunda

i̇şte demokrasiye de bu perspektiften bakarsanız yeni çoğulcu demokrasi kavramı cok sayıda görüşün çok sayıda gündemin çok sayıda bireyin çok sayıda farklı bakış açısının var olduğunu tanıyan bir kavramdır

her biri kendi başına tam değil çünkü insanlar bir ilişkiler ağının parçası

bir demokrasinin her katılımcısı bir ilişkiler ağının parçasıdır

bazı şeyleri kavramaya diğerlerinden daha yatkınsınızdır ve bu yüzden sürekli bir tartışma bir fikir alışverişi vardır siyaset de bu iite

ve ideal anlamında siyaset daha iyi bir yaşama ve daha iyi bir topluma erişmek için ilişkiler ağımızı sürekli irdelememizdir

ben bilimin hiç ortadan kalkmayacağını düşünüyorum ve — burada bitiriyorum

( kahkaha ) hatta bitirdim bilim hiç bir zaman ortadan kalkmayacak

ulaştırma bakanı &apos nın işi sadece tabelalar ve trafik lambalarıyla alakalı değil

hem şehirlerin ve sokaklarının tasarlanması ile alakalı

sokaklar ise şehrin en değerli kaynaklardan biri fakat göz önünde bulunmalara rağmen onlara pek değer verilmiyor

ve son altı senedir new york &apos ta çalışarak öğrendiğim en önemli şey ise bu kaynağı güncelleştirebilmemzidir

sokaklarınızı çabuk ve hesaplı bir şekilde yenileyebilirsiniz anında görünecek faydalar sunabilir ve epey de popüler olabilir

sadece sokaklara biraz farklı bir açıdan bakmak gerekiyor

bu çok önemli çünkü biz artık bir &apos şehirli çağda &apos yaşıyoruz

i̇nsanoğlu tarihinde ilk defa çoğu insan şehirde yaşıyor ve birleşik milletler önümüzdeki 40 sene içerisinde dünyadaki insan nüfusunun iki kat artacağını tahmin ediyor

demek ki şehirlerin tasarımı geleceğimiz için önemli bir konu

bizim mayor bloomberg bunu anlayıp 2007 yılında planyc projesini hayata geçirdi

bu proje ise şehirlerin küresel bir piyasanın bir parçası olduklarını anladı ve büyümemiz refah sağlayabilmemiz ve şehire taşınmaları beklenen insanları çekmemiz için yaşam kalitesine ve altyapımızın etkin bir şekilde çalışmasına odaklanmamız gerekiyor

birçok şehir için nesillerdir sokakların gelişiminde bir nevi durgunluk yaşanıyor

şu resim times square &apos in 50 yıllarındaki halini gösteriyor bir sürü teknolojik gelişmelerine rağmen kültürsel ve siyasi değişikliklerine rağmen 2008 yılında times square &apos in hali böyledi

50 yıl içerisinde pek bir şey değişmedi

onun için biz gündemimizin odak noktasını kaydırdık her şeyin daha rahat hareket edebilimesine otobüsler ve bisikletlere daha yer ayırdık yayaların da şehri daha keyifli yaşayabilimeleri için sokakların herkes için mümkün olduğu kadar güvenli olmaları için çok çaba harcadık

belirli hedefleri olan net bir plan yaptık

hedefler çok önemli eğer geminin rotasını değiştirmek istiyorsanız yeni bir istikamete gitmek için nereye gideceğini ve niye oraya gideceğini bilmek lazım

bir sokağın tasarımı ordaki insanlardan neyin beklendiğini gösterir

bu durumda ise barınırmış gibi sıkışmak bekleniyor

bu sokağın tasarımın amacı aslında arabaların akışını sağlamaktır a &apos den b &apos ye en hızlı şekilde ve sokağın diğer kullanışlarını kaçırıyor

i̇lk başladığımızda sokaklarımızın nasıl kullanıldıkları ile ilgili anketler yaptık ve bulduk ki new york şehrinde oturacak yer pek yoktu

böyle görüntülerle sık karşılaşırdık insanlar yangın musluğünun üstüne konmuş

dünya çapında bilinen bir şehire pek yakışmıyor çoluk çocuk için iyi değil

yaşlılar için iyi değil esnaflar için de iyi değil

musluk için de iyi değildir herhalde

polis için kesinikle iyi değil

bunun için o dengeyi değiştirmek için çok çabaladık ve yaklaşımımızın en iyi örneği times square &apos dir

günde 350000 kişi times square &apos den geçiyor yıllarca değişiklikler getirmeye çalıştılar

lambaları şeritleri değiştirdiler times square &apos in daha iyi çalışması için ellerinden geleni yaptılar

meydan tehlikeliydi karşı tarafa geçmek zordu

tam bir kaostu

ve bu yüzden önceki yaklaşımlar etkili olmadı bunun için biz farklı ve daha kökten bir yaklaşım denedik sokaklara farklı bir açıdan baktık

ve 6 aylık bir pilot uygulama yaptık

42 caddeden 47 caddeye kadar broadway &apos ı kapattık ve iki buçuk dönüm arazi yayalara ayırdık

ve geçeci malzemeler çok önemli bir rol aldı çünkü nasıl çalışacağını gösterebildik

biliyorsunuzdur ben istatistiğe odaklı bir belediye başkanı için çalışıyorum

yani her şey sonunda istastiğe bağlanırdı

ve eğer yeni düzenlemeyi trafiği azaltırsa her şeyin akışını sağlarsa eğer daha güvenliyse esnaf için faydalıysa devam eder eğer olmazsa zarar yok eski halini geri getirebiliriz çünkü malzemeler geçeciydi

ve bu yüzden insanlar denemeye razı oldu bir şeyin geri dönüşü olduğunu bilirsen daha az endişelersin

ama sonuçlar beklediğimizden çok daha iyidi

trafik daha çok akışkandı ve çok daha güvenliydi

dünya markalarından beş yeni dükkan açılmış

yırttık biz yani

artık times square perakende satış için dünyanın en değerli 10 konumlardan biri

ve bu çok önemli bir ders çünkü bunun akan trafik ile kamu alanları arası bir 00 oyun olması gerekmedğini gösteriyor

her projenin süprizleri var ve times square &apos le büyük süprizlerden biri ise insanların meydana ne kadar hızlı geldikleriydi

turuncu renkli fıçıları yerleştirdik ve insanlar yerden bitmiş gibi sokağa geldiler

bir star trek bölümü gibiydi yani

orası boştu ama bir bakıyorsun zınk diye geldiler

bütün insanlar geldi

o zamana kadar neredeydiler bilemem ama geldiler

ve bu da bizim için yeni meseleler açtı çünkü banklar henüz gelmemişti

onun için direk mağzaya gittik ve yüzlerce plastik sandalye aldık sandalyeleri sokağa koyduk

ve birden şehirdeki herkes bu sandalyeleri konuşuyordu

broadway bulvarını araçlara kapatmalarımızı konuşmuyorlardı

o plastik sandalyeleri konuşuyorlardı

&apos o sandalyeleri ne düşünüyorsun &apos

&apos onları seviyor musun &apos

yani eğer tartışılan bir projeniz varsa plastik sandalyeler düşünebilirsiniz

( gülüşler ) bu ise times square &apos in son hali olacak yeryüzünü tamamen düz edecek kaldırımdan kaldırıma kaldırım taşları da küçük parlak metal parçalar içerecek tabelaların ışıklarını yansıtmak için ve sokakta yeni ve değişik bir enerji yaratacak ve bizce bu çok güzel bir yer yaratacak dünya için yeni ve ismini gerçekten hak eden bir kesiş noktası

ve bunun yani ilk aşamasının açılış törenini önümüzdeki aralık yapacağız

bütün projelerimizde esnaflarla ve yerel ticaret gruplarla yakından çalışıyoruz onlar alanlara bakıyorlar mobilyaların ve bitkilerin bakımını yapıyorlar

burası macy &apos s &apos in önü ve onlar bu yeni yaklaşımı çok desteklediler çünkü anlıyorlar ki ne kadar yaya olursa onlar için o kadar ciro

ve böyle projeler şehrin birçok yerinde yaptık her türlü muhitte

burası brooklyn &apos ın bedstuy mahallesi şurada görürsünüz eskiden küçük bir ekstra şerit vardı arabalar için ama gerek pek yoktu

onun için biz şeridi boyadık tutkallı çakıl taşları sürdük ki şerit şu üçgen ile birleşsin ve şu grand avenue &apos deki esnaflar için yeni bir kamu alanı oluşturuldu ve onların işleri için şahane olmuş grand avenue boyunca

brooklyn &apos in dumbo mahallesinde benzer bir şey yaptık ilk projelerimizden biriydi pek kullanılmayan bir otoparkı bulduk bayağı dökük bir yerdi biraz boya biraz da bitki kullandık bir hafta sonu içerisinde alanı tamamen değiştirdik

projeyi yapalı üç sene geçti ve bölgenin cirosu yüzde 172 lık bir artış gördü o zamandan beri

o mahallenin tam yanındaki mühitlerin iki katı

geçici malzemeler ve boya kullanarak çok ama çok hızlı ilerleyebildik

yıllarca süren etüdler ve bilgisayar simülasyonların yapılmasını beklemektense geçici malzemeler kullanarak yaptık

ve etkisini bilgisayar simülasyonu göstermiyor

gerçek dünyadaki performansı gösteriyor

boya ile gerçekten eğlenebilirsin