shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
जानाम्य अहं दयूतम अनर्थमूलं; कृतश च यत्नॊ ऽसय मया निवारणे

मनसा चक्षुषा वाचा धनुषा च निपात्यते
परहृष्टस तव अभवद रामॊ लक्ष्मणश च महारथः
केन वृत्तेन वृत्तज्ञ वीतशॊकश चरेन महीम
सांनिध्यम अकरॊत तत्र भार्गव परियकाम्यया
तेनासौ वरदानेन देवदेवस्य शूलिनः ।
अनुजानाति राजर्षे यच चान्यद अपि किं चन
हस्तिन्याः स्थैर्य-कृद् बाढम् उष्णं त्व् ऐकशफं लघु ॥
परभावैर अन्वितास तैस तैः पार्थिवेन्द्राः सहस्रशः
तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पदावधीत
नयने मुखवर्णं च भर्तुस तत सदृशं मुखम
तथैवेयं धरा देवी सागरान्ता सपत्तना
रामस्य च मनःकान्ता सा कथं विनशिष्यति
[व]
छिन्नवर्मतनुत्राणा राक्षसा वानरैर हताः
संतापयति लॊकांस तरीन विशेषेण तु तापसान


लङ्का भस्मीकृता तेन पावकेनेव मेदिनी
महर्षीणां भृगुर अहं गिराम अस्म्य एकम अक्षरम
तथा तु दृष्ट्वा संरब्धं शक्रं देवैः सहाच्युतौ
सोकर से एयक्‌ कर दे । कटक शोधन श्रधिकरण्‌ मे य हुए रप्रचर, वेतनप्रादी होक
बुद्धिविक्रमसंपन्नान वायुवेगसमाञ्जवे
क्तास्तथा कायबिधौ नियुक्ता, बात न शक्या धनमाददानाः । ३७॥
-दुर्-बल-व्याधि-कर्षितान् कास-हिध्मा-ज्वर-श्वास-दाह-तृष्णास्र-पित्त-नुत् ।
अथॊत्स्मयन हृषीकेशः सत्रीमध्य इव भारत
परैहि तवं नगरं कृष्णे न भयं विद्यते तव
कस्मादङ्गादीप्यते अग्निरस्य कस्मादङ्खात्पवते मातरिश्च ।

परश्वपलं णस्य, मांसं प््वाशतयिक, र्पस्याकक द्विगुणं षा दपः पिएङ्रद
यत्राबलॊ वध्यमानस तरातारं नाधिगच्छति
हस्तं देवस्य देव्याश्च योगबन्धेन युक्तवान् ॥
तनुः कषरति सर्वेषां कस्माद वर्णॊ विभज्यते
तीर्थावाप्तिर गॊप्रयुक्त परदाने; पापॊत्सर्गः कपिलायाः परदाने

तच छरुत्वा कौरवेयास ते तूष्णीम आसन विशां पते
असन्तुष्ट है ॥२६-५१॥ म
गर्हयन्न एव रामस तु तवरितस तं समासदत
संशय की प्रप्र की ज्यस्यां समम तेन चािए । यदि याता ॐ रादि अथ॑, अनर्थं शौर
अभिगम्य महाराज विषयान्ते स वाहनः
उद्धरिष्यति वेगेन वैनतेय इवॊरगान
तिल-क्वाथे घृत-गुड-व्योष-भार्गी-रजो-ऽन्वितः ॥
केर । श्रमात्यो की इस ढंग से पर्ता करना उचित नहीं है । अपने आन्तरिकं श्रमात्यो
एकीभूतं तपसां संनिधानं; वयॊ ऽतिगैः सुष्ठुतम इष्टवाग्भिः
परकशाला (रसो वर) पर नियुक्त परय (्रफसर) गुर परदेश मे राथा की खादर
यत्तद्ध्यानं परं प्रोक्तं मुनिभिर्ध्यानचिन्तकैः ।
न ब्रह्मा न च रुद्रो ऽहं विद्धि मां पुरुषोत्तमम् ॥
परवृत्ति लक्षणॊ धर्मॊ निवृत्तिर इति चैव हि
यथा च वेद परामान्यं तयागश च सफलॊ यथा
ततॊ गच्छेद अनरकं तीर्थसेवी नराधिप
तथाज्ञप्तास तु ते सर्वे पाण्डवेन महात्मना
एकार्णवे जले घॊरे विचरन पार्थिवॊत्तम
यन्त्रे प्रविष्टं दुर्-नाम प्लोत-गुण्ठितयानु च ।
यत्नेन च कृतं यत ते दैवेन विनिपातितम
बरह्माणम आप्नॊति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
यैषा नर्तन शाला वै मत्स्यराजेन कारिता
ऋष्यशृङ्गाय मुनये वसिष्ठाय च धीमते
पूर्णमन्दलम आलॊक्य ताव उत्थायॊपतस्थतुः
मातॄर अन्ये पितॄन अन्ये भरातॄन अन्ये विचुक्रुशुः
जनौघैस तैर विसर्पद्भिः शुश्रुवे तत्र निस्वनः
न मृष्यामि रणे भीष्मं परत्युद्यातं शिखण्डिनम
तेषां न चाल्यते बुद्धिर आत्मार्थं कृतनिश्चया
इति स्कन्दपुराणे द्वादशमोऽध्यायः ॥
राष्ट्रं च ये ऽनुजीवन्ति ये च राज्ञॊ ऽनुजीविनः
ब्रह्मार्पणं ब्रह्महविर्ब्रह्माग्नौ ब्रह्मणा हुतम्। ब्रह्मैव तेन गन्तव्यं ब्रह्मकर्मसमाधिना।।
अनावृत गतिश चैव कामचारी भवत्य उत
तत समाप्य यथॊद्दिष्टं पूर्वकर्म समाहितः
विस्पष्टमूर्तिर्भगवांस्तेजोमण्डलवान्विभुः ।
भजस्व भजमानं मां पराणा हि परजहन्ति माम
दद्याद् अत्रैव विड्-ग्रहे पक्वेन वटकाः कार्या गुडेन सितयापि वा ।
भरु कच्छं गतॊ धीमान दूतान माद्रवतीसुतः
रामं यदि न पश्यामि गमिष्यामि यमक्षयम
अल्पवीर्या यदा यक्षाः शरूयन्ते मुनिपुंगव
कृतापदानं च तदा बलम आसीन महाभुज
उभौ शवेतहयौ राजन संसक्तौ दृश्यपार्थिवाः
विराटद्रुपदौ वृद्धौ वारयन्तौ महाचमूम
तस्याख्यानं प्रवक्ष्यामि शृणु यत्नेन नारद ॥
ततॊ ऽसय पुरतॊ गाढं राक्षसा भीमविक्रमाः
एवं स राजा तद राज्यं कारयत सपुरॊहितः
उग्रसेनं ततो बन्धान्मुमोच मधुसूदनः ।
दक्ष उवाच
द्रष्टुं जगामाथ नदीं सुपुण्याम् ।
उभे सत्यानृते तयक्त्वा येन तयजसि तं तयज
भित्त्वा तु तां गदां बाणै राघवॊ धर्मवत्सलः

इदानीम एव तावत तवम अपयातॊ रणान मम
तव चैव परसादेन तरिदशास तरिदशेश्वर
विप्रदेवेन्द्रतां चापि कदाचिदधिरोहति ॥
अतॊ नाभ्यनुजानामि गमनं तत्र वः सवयम
तथा विक्रॊशमानस्य फल्गुनस्य ततस ततः
दिव्यदुन्दुभिनिर्घॊषैर गीतवादित्रनिस्वनैः
अहिंसयित्वा केनेह बरह्महत्या विधीयते
काश्यपस्य तु पुत्रॊ ऽसति विभाण्डक इति शरुतः

अगाध पारं विस्तीर्णम अप्रमेयं सरित्पतिम
शक्तिं विनिहतां दृष्ट्वा हैडिम्बः पराद्रवद भयात
भिद्यते ऽयं गिरिर भूतैर इति मत्वा तपस्विनः
[वै]
विवाहकाले सुरतप्रसङ्गे ।

जानाम्य अहं दयूतम अनर्थमूलं; कृतश च यत्नॊ ऽसय मया निवारणे

मनसा चक्षुषा वाचा धनुषा च निपात्यते

परहृष्टस तव अभवद रामॊ लक्ष्मणश च महारथः

केन वृत्तेन वृत्तज्ञ वीतशॊकश चरेन महीम

सांनिध्यम अकरॊत तत्र भार्गव परियकाम्यया

तेनासौ वरदानेन देवदेवस्य शूलिनः ।

अनुजानाति राजर्षे यच चान्यद अपि किं चन

हस्तिन्याः स्थैर्य-कृद् बाढम् उष्णं त्व् ऐकशफं लघु ॥

परभावैर अन्वितास तैस तैः पार्थिवेन्द्राः सहस्रशः

तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पदावधीत

नयने मुखवर्णं च भर्तुस तत सदृशं मुखम

तथैवेयं धरा देवी सागरान्ता सपत्तना

रामस्य च मनःकान्ता सा कथं विनशिष्यति

[व]

छिन्नवर्मतनुत्राणा राक्षसा वानरैर हताः

संतापयति लॊकांस तरीन विशेषेण तु तापसान

लङ्का भस्मीकृता तेन पावकेनेव मेदिनी

महर्षीणां भृगुर अहं गिराम अस्म्य एकम अक्षरम

तथा तु दृष्ट्वा संरब्धं शक्रं देवैः सहाच्युतौ

सोकर से एयक्‌ कर दे । कटक शोधन श्रधिकरण्‌ मे य हुए रप्रचर, वेतनप्रादी होक

बुद्धिविक्रमसंपन्नान वायुवेगसमाञ्जवे

क्तास्तथा कायबिधौ नियुक्ता, बात न शक्या धनमाददानाः । ३७॥

-दुर्-बल-व्याधि-कर्षितान् कास-हिध्मा-ज्वर-श्वास-दाह-तृष्णास्र-पित्त-नुत् ।

अथॊत्स्मयन हृषीकेशः सत्रीमध्य इव भारत

परैहि तवं नगरं कृष्णे न भयं विद्यते तव

कस्मादङ्गादीप्यते अग्निरस्य कस्मादङ्खात्पवते मातरिश्च ।

परश्वपलं णस्य, मांसं प््वाशतयिक, र्पस्याकक द्विगुणं षा दपः पिएङ्रद

यत्राबलॊ वध्यमानस तरातारं नाधिगच्छति

हस्तं देवस्य देव्याश्च योगबन्धेन युक्तवान् ॥

तनुः कषरति सर्वेषां कस्माद वर्णॊ विभज्यते

तीर्थावाप्तिर गॊप्रयुक्त परदाने; पापॊत्सर्गः कपिलायाः परदाने

तच छरुत्वा कौरवेयास ते तूष्णीम आसन विशां पते

असन्तुष्ट है ॥२६-५१॥ म

गर्हयन्न एव रामस तु तवरितस तं समासदत

संशय की प्रप्र की ज्यस्यां समम तेन चािए । यदि याता ॐ रादि अथ॑, अनर्थं शौर

अभिगम्य महाराज विषयान्ते स वाहनः

उद्धरिष्यति वेगेन वैनतेय इवॊरगान

तिल-क्वाथे घृत-गुड-व्योष-भार्गी-रजो-ऽन्वितः ॥

केर । श्रमात्यो की इस ढंग से पर्ता करना उचित नहीं है । अपने आन्तरिकं श्रमात्यो

एकीभूतं तपसां संनिधानं; वयॊ ऽतिगैः सुष्ठुतम इष्टवाग्भिः

परकशाला (रसो वर) पर नियुक्त परय (्रफसर) गुर परदेश मे राथा की खादर

यत्तद्ध्यानं परं प्रोक्तं मुनिभिर्ध्यानचिन्तकैः ।

न ब्रह्मा न च रुद्रो ऽहं विद्धि मां पुरुषोत्तमम् ॥

परवृत्ति लक्षणॊ धर्मॊ निवृत्तिर इति चैव हि

यथा च वेद परामान्यं तयागश च सफलॊ यथा

ततॊ गच्छेद अनरकं तीर्थसेवी नराधिप

तथाज्ञप्तास तु ते सर्वे पाण्डवेन महात्मना

एकार्णवे जले घॊरे विचरन पार्थिवॊत्तम

यन्त्रे प्रविष्टं दुर्-नाम प्लोत-गुण्ठितयानु च ।

यत्नेन च कृतं यत ते दैवेन विनिपातितम

बरह्माणम आप्नॊति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा

यैषा नर्तन शाला वै मत्स्यराजेन कारिता

ऋष्यशृङ्गाय मुनये वसिष्ठाय च धीमते

पूर्णमन्दलम आलॊक्य ताव उत्थायॊपतस्थतुः

मातॄर अन्ये पितॄन अन्ये भरातॄन अन्ये विचुक्रुशुः

जनौघैस तैर विसर्पद्भिः शुश्रुवे तत्र निस्वनः

न मृष्यामि रणे भीष्मं परत्युद्यातं शिखण्डिनम

तेषां न चाल्यते बुद्धिर आत्मार्थं कृतनिश्चया

इति स्कन्दपुराणे द्वादशमोऽध्यायः ॥

राष्ट्रं च ये ऽनुजीवन्ति ये च राज्ञॊ ऽनुजीविनः

ब्रह्मार्पणं ब्रह्महविर्ब्रह्माग्नौ ब्रह्मणा हुतम्। ब्रह्मैव तेन गन्तव्यं ब्रह्मकर्मसमाधिना।।

अनावृत गतिश चैव कामचारी भवत्य उत

तत समाप्य यथॊद्दिष्टं पूर्वकर्म समाहितः

विस्पष्टमूर्तिर्भगवांस्तेजोमण्डलवान्विभुः ।

भजस्व भजमानं मां पराणा हि परजहन्ति माम

दद्याद् अत्रैव विड्-ग्रहे पक्वेन वटकाः कार्या गुडेन सितयापि वा ।

भरु कच्छं गतॊ धीमान दूतान माद्रवतीसुतः

रामं यदि न पश्यामि गमिष्यामि यमक्षयम

अल्पवीर्या यदा यक्षाः शरूयन्ते मुनिपुंगव

कृतापदानं च तदा बलम आसीन महाभुज

उभौ शवेतहयौ राजन संसक्तौ दृश्यपार्थिवाः

विराटद्रुपदौ वृद्धौ वारयन्तौ महाचमूम

तस्याख्यानं प्रवक्ष्यामि शृणु यत्नेन नारद ॥

ततॊ ऽसय पुरतॊ गाढं राक्षसा भीमविक्रमाः

एवं स राजा तद राज्यं कारयत सपुरॊहितः

उग्रसेनं ततो बन्धान्मुमोच मधुसूदनः ।

दक्ष उवाच

द्रष्टुं जगामाथ नदीं सुपुण्याम् ।

उभे सत्यानृते तयक्त्वा येन तयजसि तं तयज

भित्त्वा तु तां गदां बाणै राघवॊ धर्मवत्सलः

इदानीम एव तावत तवम अपयातॊ रणान मम

तव चैव परसादेन तरिदशास तरिदशेश्वर

विप्रदेवेन्द्रतां चापि कदाचिदधिरोहति ॥

अतॊ नाभ्यनुजानामि गमनं तत्र वः सवयम

तथा विक्रॊशमानस्य फल्गुनस्य ततस ततः

दिव्यदुन्दुभिनिर्घॊषैर गीतवादित्रनिस्वनैः

अहिंसयित्वा केनेह बरह्महत्या विधीयते

काश्यपस्य तु पुत्रॊ ऽसति विभाण्डक इति शरुतः

अगाध पारं विस्तीर्णम अप्रमेयं सरित्पतिम

शक्तिं विनिहतां दृष्ट्वा हैडिम्बः पराद्रवद भयात

भिद्यते ऽयं गिरिर भूतैर इति मत्वा तपस्विनः

[वै]

विवाहकाले सुरतप्रसङ्गे ।