shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
यजन्ते तं जनास तत्र वीर सथाननिषेविणम
पितृदेवातिथि मुखा हव्यकव्याग्र भॊजिनः
अतश चास्मिञ जनस्थाने मया यूयं नियॊजिताः
धर्माद अपेतम अर्थाच च कर्म साधु विगर्हितम
२ अधि° \| \| कोटलीय श्रथंशाछ ( २३६)
सवयं च तुरगान के चिन निन्युर हेमविभूषितान
तिष्ठन्त्य आवृत्य पन्थानम अतॊ दुःखतरं वनम
वृष्णिभिश च महाराज नीतिहेतॊर उपेक्षितः
ते दराव्यमाणाः समरे हार्दिक्येन महारथाः
अब्रवीच च तदा रामः सुग्रीवं परत्यनन्तरम
भीमसेनार्जुनौ शीघ्रं नयासभूतौ परयच्छ मे
दर्शयिष्यामि ते तेजस ततॊ रात्रिर उपागमत
तवयानुशिष्टॊ ऽहम इहाद्य विद्यां; यद अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम
शृतं यदा करसि जातवेदोऽथमेनं प्र हिणुतात्पितुरुप ॥४॥
मन्त्रैस्तु सङ्क्षाल्य जलैश्च पुण्यैः ।
वायव्यम एवाभिमन्त्र्य परतिपत्तिविशारदः
सत्क्रियां तु भवान एतां परतीच्छतु मयॊद्यताम

मां त्वं मुञ्च महाभाग दूरं यात्येष मे पतिः ॥
महाराजॊ मम पिता शंतनुर भरतर्षभः
तथैव ते विनङ्क्ष्यन्ति माम आसाद्य सहान्वयाः
जैगीषव्यॊ मुनिर धीमांस तस्मिंस तीर्थे समाहितः
[षिस्य]
अपगतफलसंचयः परहृष्टॊ; वरतम इदम आजगरं शुचिश चरामि
समुज्जिहानया भक्त्या गृहीतचरणाम्बुजः
ततस तद वचनान मया तद ऋषभस्य पुरीषम उपयुक्तम

तद्वद्दन्ती प्रभावात्तु विरेचयति मानवम् ॥
ततः शिखण्डी पाञ्चाल्यः पुंस्त्वम आसाद्य पार्थिव
शशंस धर्मराजाय सौप्तिके कदनं कृतम
जन्तॊःप्रेतस्य कौन्तेय गतिः सवैर इह कर्मभिः
वरुणप्रहितां चास्मै मालामम्लानपङ्कजाम् ।
आ पृष्ठतापाद आदित्यम उपतस्थे स वीर्यवान
सु-स्निग्धैः स्वेदयेद् अङ्गं पिण्ड-सेकावगाहनैः ॥
द्यौरवमा पीलुमतीति मध्यमा ।
तथा केतुमतः पुत्रो विद्वान्भीमरथः स्मृतः ।
ततॊ गृह्याश्वहृदयं तदा भाङ्गस्वरिर नृपः
स वध्यमानः समरे भारद्वाजेन सात्यकिः
कॊशधान्य बलॊपेतं परिय पौरं दविज परियम
यच्चिद धि शश्वतामसीन्द्र साधारणस्त्वम\|
ते सयाम ये अग्नये ददाशुर हव्यदातिभिः\|
समावृतो महाघोरै रामो राजीवलोचनः ॥
विवृत्तनयनं करॊधात सफेन रुधिराप्लुतम
अवध्यां च स्त्रियं प्राहुस्तिर्यग्योनिगतेष्वपि ।
आयुष्यमस्मा अग्निः सूर्यो वर्च 1 : ॥१॥
ततॊ न वयाजहारैषां कश चिद बुद्धिमतां सताम
ललाटोपसृतास्तिस्रो रेखाः स्युः शतवर्षिणाम् ॥
सत्त्वं सुखे सञ्जयति रजः कर्मणि भारत। ज्ञानमावृत्य तु तमः प्रमादे सञ्जयत्युत।।
चषालॊ यस्य सौवर्णस तस्मिन यूपे हिरण्मये
उग्रायुधॊ महेष्वासॊ धार्तराष्ट्र हिते रतः
अभिगम्य रणे मिथ्या पापेनॊक्तः सुतं परति
भक्षयन्तोऽथ शैलाभा भीषयन्तश्च सर्वतः ।
यस्य तवम ईदृशः पुत्रॊ धर्मात्मा धर्मवत्सलः
दण्डकालसकं नाम तं त्यजेद् आशु-कारिणम् ।
यस्माद्यदभिजायेत तत्तत्रैव प्रलीयते ।
[व]
अहम एवास्मि वॊ माता पिता पुत्रॊ ऽसम्य अहं पुनः
वासुदेवे भगवति निमग्नहृदयोऽब्रवीत्
बरह्मलॊकं गतॊ राजन बराह्मणॊ वेदपारगः
वसन विषयमध्ये ऽपि न वसत्य एव बुद्धिमान
निवृत्तमात्रे दिवसे रामः सौमित्रिम अब्रवीत
कर्दमस तस्य च सुतः सॊ ऽपय अतप्यन महत तपः
शरान आदाय चापं च गुहां दुर्गां समाश्रयत
तेन पश्यामि ते दिव्यान भावान हि तरिषु वर्त्मसु
न च ग्रन्थार्थतत्त्वज्ञस्तस्य तद्धारणं वृथा ॥
वयाघ्राव इव सुसंरब्धौ शयेनाव इव च शीघ्रगौ
यदैनं पतितं भूमाव अपश्यं रुधिरॊक्षितम
ततॊ ऽहं लघुभिश चित्रैर अस्त्रैस तान असुरान रणे
कस्य चित तव अथ कालस्य धौम्येन सहमाधव
ततो विबुद्धे तस्मिंस्तु सर्वलोकपितामहे ।

स्रोतो-विबन्ध-मोक्षार्थं बलौजः-पुष्टये च तत् ॥
तुम्बुरुर नाम गन्धर्वः शप्तॊ वैश्वरणेन हि
येनायजन्त यज्वानः पुण्यलॊकपरायणाः
हरेणु-कृष्णा-कृमिजिद्-द्राक्षा-सैन्धव-नागरात् ॥
अपॊवाह रणात तूर्णं कृतवर्मा महारथः
इन्द्रस्य मन्यवे जाल्मा आ वृश्चन्ते अचित्त्या ॥५१॥
परियं तस्य करिष्यामि युष्माकं चैतद ईप्शितम
यथाक्रमं यथान्यायं सागराणां महायशाः
नि तिग्मानि भराशयन भराश्यान्यव सथिरा तनुहियातुजूनाम\|
त्वया 1 खापामार्गपि मृज्महे ॥२॥
काश्चित्तत्कृतहृत्ताप श्वासम्लानमुखश्रियः
तं निहत्य गदाग्रेण लेभे स परमं यशः
ये नः पराणाः शिरॊ ये नॊ ये नॊ यॊधा महाबलाः
उत्तरे गौतमीतीरे विष्ण्वाद्याः सर्वदैवताः ।
चूर्णं विदार्या मध्वाज्यं लीढ्वा दश स्त्रियो व्रजेत् ॥
अपरे तु हनूमन्तं वानरा वारणॊपमम
पाण्डवस्य तु शीघ्रास्त्रं मघवान समपूजयत
कुलीनाः समताः पराज्ञाः सुखं पराप्स्यन्ति पाण्डवाः
पैत्ते द्राक्षेक्षु-निर्यास-सिता-क्षौद्र-परूषकैः ।
षाड्गुण्यम इति यत परॊक्तं तन निबॊध युधिष्ठिर
संनिपातात्मके सर्वं यथावस्थम् इदं हितम् ॥
सरंसन्त इव मज्जानॊ यॊधानां भरतर्षभ
शक्तिभिः शक्तिहस्ताश च पट्टसैः पट्टसायुधाः
तेनाहम उक्तः परेक्ष्यैवं घॊरशापाभिधायिना
तं दरॊणं पञ्चविंशत्या विद्ध्वा भारत संयुगे
पानिमध्यगतं दृष्ट्वा भार्गवं तम उमापतिः
अहमिन्द्रो रोधो वक्षो अथर्वणस्त्रिताय गा अजनयमहेरधि\|
सवागतं वां नरव्याघ्रौ दिष्ट्या पश्यामि चाप्य अहम
वज्रं शिशान ओजसा ॥७॥

यजन्ते तं जनास तत्र वीर सथाननिषेविणम

पितृदेवातिथि मुखा हव्यकव्याग्र भॊजिनः

अतश चास्मिञ जनस्थाने मया यूयं नियॊजिताः

धर्माद अपेतम अर्थाच च कर्म साधु विगर्हितम

२ अधि° | | कोटलीय श्रथंशाछ ( २३६)

सवयं च तुरगान के चिन निन्युर हेमविभूषितान

तिष्ठन्त्य आवृत्य पन्थानम अतॊ दुःखतरं वनम

वृष्णिभिश च महाराज नीतिहेतॊर उपेक्षितः

ते दराव्यमाणाः समरे हार्दिक्येन महारथाः

अब्रवीच च तदा रामः सुग्रीवं परत्यनन्तरम

भीमसेनार्जुनौ शीघ्रं नयासभूतौ परयच्छ मे

दर्शयिष्यामि ते तेजस ततॊ रात्रिर उपागमत

तवयानुशिष्टॊ ऽहम इहाद्य विद्यां; यद अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम

शृतं यदा करसि जातवेदोऽथमेनं प्र हिणुतात्पितुरुप ॥४॥

मन्त्रैस्तु सङ्क्षाल्य जलैश्च पुण्यैः ।

वायव्यम एवाभिमन्त्र्य परतिपत्तिविशारदः

सत्क्रियां तु भवान एतां परतीच्छतु मयॊद्यताम

मां त्वं मुञ्च महाभाग दूरं यात्येष मे पतिः ॥

महाराजॊ मम पिता शंतनुर भरतर्षभः

तथैव ते विनङ्क्ष्यन्ति माम आसाद्य सहान्वयाः

जैगीषव्यॊ मुनिर धीमांस तस्मिंस तीर्थे समाहितः

[षिस्य]

अपगतफलसंचयः परहृष्टॊ; वरतम इदम आजगरं शुचिश चरामि

समुज्जिहानया भक्त्या गृहीतचरणाम्बुजः

ततस तद वचनान मया तद ऋषभस्य पुरीषम उपयुक्तम

तद्वद्दन्ती प्रभावात्तु विरेचयति मानवम् ॥

ततः शिखण्डी पाञ्चाल्यः पुंस्त्वम आसाद्य पार्थिव

शशंस धर्मराजाय सौप्तिके कदनं कृतम

जन्तॊःप्रेतस्य कौन्तेय गतिः सवैर इह कर्मभिः

वरुणप्रहितां चास्मै मालामम्लानपङ्कजाम् ।

आ पृष्ठतापाद आदित्यम उपतस्थे स वीर्यवान

सु-स्निग्धैः स्वेदयेद् अङ्गं पिण्ड-सेकावगाहनैः ॥

द्यौरवमा पीलुमतीति मध्यमा ।

तथा केतुमतः पुत्रो विद्वान्भीमरथः स्मृतः ।

ततॊ गृह्याश्वहृदयं तदा भाङ्गस्वरिर नृपः

स वध्यमानः समरे भारद्वाजेन सात्यकिः

कॊशधान्य बलॊपेतं परिय पौरं दविज परियम

यच्चिद धि शश्वतामसीन्द्र साधारणस्त्वम|

ते सयाम ये अग्नये ददाशुर हव्यदातिभिः|

समावृतो महाघोरै रामो राजीवलोचनः ॥

विवृत्तनयनं करॊधात सफेन रुधिराप्लुतम

अवध्यां च स्त्रियं प्राहुस्तिर्यग्योनिगतेष्वपि ।

आयुष्यमस्मा अग्निः सूर्यो वर्च 1 : ॥१॥

ततॊ न वयाजहारैषां कश चिद बुद्धिमतां सताम

ललाटोपसृतास्तिस्रो रेखाः स्युः शतवर्षिणाम् ॥

सत्त्वं सुखे सञ्जयति रजः कर्मणि भारत। ज्ञानमावृत्य तु तमः प्रमादे सञ्जयत्युत।।

चषालॊ यस्य सौवर्णस तस्मिन यूपे हिरण्मये

उग्रायुधॊ महेष्वासॊ धार्तराष्ट्र हिते रतः

अभिगम्य रणे मिथ्या पापेनॊक्तः सुतं परति

भक्षयन्तोऽथ शैलाभा भीषयन्तश्च सर्वतः ।

यस्य तवम ईदृशः पुत्रॊ धर्मात्मा धर्मवत्सलः

दण्डकालसकं नाम तं त्यजेद् आशु-कारिणम् ।

यस्माद्यदभिजायेत तत्तत्रैव प्रलीयते ।

[व]

अहम एवास्मि वॊ माता पिता पुत्रॊ ऽसम्य अहं पुनः

वासुदेवे भगवति निमग्नहृदयोऽब्रवीत्

बरह्मलॊकं गतॊ राजन बराह्मणॊ वेदपारगः

वसन विषयमध्ये ऽपि न वसत्य एव बुद्धिमान

निवृत्तमात्रे दिवसे रामः सौमित्रिम अब्रवीत

कर्दमस तस्य च सुतः सॊ ऽपय अतप्यन महत तपः

शरान आदाय चापं च गुहां दुर्गां समाश्रयत

तेन पश्यामि ते दिव्यान भावान हि तरिषु वर्त्मसु

न च ग्रन्थार्थतत्त्वज्ञस्तस्य तद्धारणं वृथा ॥

वयाघ्राव इव सुसंरब्धौ शयेनाव इव च शीघ्रगौ

यदैनं पतितं भूमाव अपश्यं रुधिरॊक्षितम

ततॊ ऽहं लघुभिश चित्रैर अस्त्रैस तान असुरान रणे

कस्य चित तव अथ कालस्य धौम्येन सहमाधव

ततो विबुद्धे तस्मिंस्तु सर्वलोकपितामहे ।

स्रोतो-विबन्ध-मोक्षार्थं बलौजः-पुष्टये च तत् ॥

तुम्बुरुर नाम गन्धर्वः शप्तॊ वैश्वरणेन हि

येनायजन्त यज्वानः पुण्यलॊकपरायणाः

हरेणु-कृष्णा-कृमिजिद्-द्राक्षा-सैन्धव-नागरात् ॥

अपॊवाह रणात तूर्णं कृतवर्मा महारथः

इन्द्रस्य मन्यवे जाल्मा आ वृश्चन्ते अचित्त्या ॥५१॥

परियं तस्य करिष्यामि युष्माकं चैतद ईप्शितम

यथाक्रमं यथान्यायं सागराणां महायशाः

नि तिग्मानि भराशयन भराश्यान्यव सथिरा तनुहियातुजूनाम|

त्वया 1 खापामार्गपि मृज्महे ॥२॥

काश्चित्तत्कृतहृत्ताप श्वासम्लानमुखश्रियः

तं निहत्य गदाग्रेण लेभे स परमं यशः

ये नः पराणाः शिरॊ ये नॊ ये नॊ यॊधा महाबलाः

उत्तरे गौतमीतीरे विष्ण्वाद्याः सर्वदैवताः ।

चूर्णं विदार्या मध्वाज्यं लीढ्वा दश स्त्रियो व्रजेत् ॥

अपरे तु हनूमन्तं वानरा वारणॊपमम

पाण्डवस्य तु शीघ्रास्त्रं मघवान समपूजयत

कुलीनाः समताः पराज्ञाः सुखं पराप्स्यन्ति पाण्डवाः

पैत्ते द्राक्षेक्षु-निर्यास-सिता-क्षौद्र-परूषकैः ।

षाड्गुण्यम इति यत परॊक्तं तन निबॊध युधिष्ठिर

संनिपातात्मके सर्वं यथावस्थम् इदं हितम् ॥

सरंसन्त इव मज्जानॊ यॊधानां भरतर्षभ

शक्तिभिः शक्तिहस्ताश च पट्टसैः पट्टसायुधाः

तेनाहम उक्तः परेक्ष्यैवं घॊरशापाभिधायिना

तं दरॊणं पञ्चविंशत्या विद्ध्वा भारत संयुगे

पानिमध्यगतं दृष्ट्वा भार्गवं तम उमापतिः

अहमिन्द्रो रोधो वक्षो अथर्वणस्त्रिताय गा अजनयमहेरधि|

सवागतं वां नरव्याघ्रौ दिष्ट्या पश्यामि चाप्य अहम

वज्रं शिशान ओजसा ॥७॥