shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
चिकीर्षुस तव पुत्राणां परियं पराणभृतां वरः
मनोहरौ प्रज्वलचारुवेशौ ।
एतान एतावतस तत्र यान अपश्यं समागतान
[व]
रूपयौवनसंपन्नं भूषणॊत्तमभूषितम
अथेपदाद्राणामनपुनातिर्किता पतूदाहरद्ष्टनेर्थोपरंनाभरानपदेति
ततॊ मुनिवरस तूर्णं जगाम सहराघवः
तदात्रेयो ऽब्रवीद्वाक्यं यथा वक्ष्यन्ति मामिह ।
ततॊ विराटद्रुपदौ केकयाः सात्यकिः शिबिः
तदा तदा तु ते व्यासा भविष्यन्त्युपकारिणः ।
तत्र हंसाः पलवाः करौञ्चाः कुरराश चैव राघव
कर्णश च निहतः संख्ये तव शीलानुवर्तकः
आट रूषक पुष्पाभा हयाः पाण्ड्यानुयायिनाम
[व]
करी दृशा समो । मध्यम श्रौर उररसीन राजा्रो को ज सेना देने के समय शुर बीर
हयांस तान अवमुच्याथ सथापयाम आसतू रथम
ऋषिपुत्रॊ ऽथ तं धर्मं शवेतकेतुर न चक्षमे
किं स्वल्पतपसां नॄणामर्चायां देवचक्षुषाम्
परत्युपस्थित कालस्य सुखस्य परिवर्जनम
आगन्तारस तदा समेति वाच्यस ते स सुयॊधनः
तन्मङ्गलं यत्र मनः प्रसन्नं तज्जीवनं यन्न परस्य सेवा ।
आदित्यानां यथा विष्णुः श्रेष्ठत्वे समुदाहृतः ।
योऽस्य तृतीयोऽपानः सामावास्या ॥३॥
इत्य एवम आज्ञाय विदेहराजॊ; वाक्यं समग्रं परिपूर्णहेतुः
एतान्यष्टौ महादानान्युत्तमाय द्विजातये ।
अग्न्यभावे च कुर्वन्ति वह्नि सथानेषु काञ्चनम
सनातश च कृतजप्यश च बराह्मणान सवस्ति वाच्य च
जीवाः संपरिवर्तन्ते कर्मबन्धनिबन्धनाः
एतत ते सर्वम आख्यातं यन मां तवं परिपृच्छसि
पिण्डाध्ययनदानादेः पुङ्गतोऽतिशयो हि तत् ॥
दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः ।
समुद्राश्च ह्रदाश्चैव तीर्थानि विविधानि च ।
मनसाहं परपश्यामि बरह्मदण्डम इवॊद्यतम
अभिमन्यॊर हतस्यापि परभा नैवॊपशाम्यति
तेषां नारायणं तेजः प्रविष्टानां महात्मनाम् ॥
संग्रामान सुबहून कृत्वा कषत्रियैर दस्युभिस तथा
विनतोवाच । किं कृत्वा शान्तिरभ्येति पुत्राणां ते करोमि तत् ।
आत्मानं वा कथं युक्त्वा तच छरीरं विमुञ्चति
अस्माभिर उषिताः सम्यग वने मासास तरयॊदश
सत्ये कृत्वा परतिष्ठां तु परवर्तन्ते परवृत्तयः
पुंस्त्वॊपघातं कालेन दर्शनॊपरमं तथा
उपस्पृश्य ततः करुद्धस तपस्वी सुमहायशाः
तत्तस्य ते सदसतोः परतः परस्य
ॐ शिरसे नमः ।
निकृत्तं तद धनुःश्रेष्ठम अपास्य शिनिपुंगवः
अर्धचन्द्रैश च चन्द्रैश च मत्स्यैः समृगपक्षिभिः
सम्पन्नम् अनु उपयुज्यन्त इति साम्पन्निकाः
पराङ्मुखाः सुरगणाः सङ्गराद्गतचेतसः ॥
परायाद गर्दभ युक्तेन रथेनेहाशु गामिना
मानुषीं यॊनिम आस्थाय चरिष्यति महीतले
पाञ्चालानां रथव्रातान कर्णॊ दरावयते तथा
अवलिप्तासि सुश्रॊणि यस्यास ते मतिर ईदृशी
तस्य चारयतः सो ऽश्वः समुद्रे पूर्वदक्षिणे ।
प्रायः स्वभावविहितो नृणां धर्मो युगे युगे
तत्रैव तृणसॊमाग्नेः संपन्नफलमूलवान
रामकृष्णौ यथा पूर्वं मनुष्यवपुषान्वितौ ॥
रथान्सदश्वानारोप्य मणिकाञ्चनभूषितान्
यत समानॊ महेन्द्रेण मानुषेणास्मि निर्जितः
नमस्तेभ्यो नमस्तेभ्यो नमस्तेभ्यस्तु सर्वशः ॥
सञ्जय उवाच इत्यर्जुनं वासुदेवस्तथोक्त्वा स्वकं रूपं दर्शयामास भूयः। आश्वासयामास च भीतमेनं भूत्वा पुनः सौम्यवपुर्महात्मा।।
पाद-शेषं तद्-अर्धेन दाडिम-स्व-रसं सुराम् ॥
वर्णयॊश च दवयॊः सयातां यौ राजन्यस्य भारत
परस्परं के चिद उपाश्रयन्ते; परस्परं के चिद अतिब्रुवन्ते

उवाच धनदं वाक्यं शृणु पुत्रॊ वचॊ मम
रेव रसे। शमेन हए चर को भी चरो से जानता गदे, काम दीक भीकर र ६!
ऐरावतमहापद्मसार्वभौम भयावहाम
देशांश च विविधांश चित्रान पूर्ववृत्तांश च पार्थिवान
शरुत्वा तु राघवॊ गार्ग्यं महर्षिं समुपागतम
सगॊत्रम आविशन्त्यास ते तृतीयॊ गॊत्र संकरः
हस्तादिपञ्चऋक्षाणि उत्तरात्रयमेव च ।
सेनापत्यं लब्धवान देवतानां; महासेनॊ यत्र दैत्यान्त कर्ता
स एष जनकॊ राजा दुर्वृत्तम अपि चेत सुतम
अन्यॊन्यस्य स आख्येय इति तद वै मृषा कृतम
ततः कैलासकूटाभं चतुर्दन्तं मदस्रवम
उपोदकाया जीवन्त्या वाकुच्या वास्तुकस्य वा ॥
पिबन्त्यॊ दक्षिणां यस्य गङ्गा सरॊतः समापिबन
अश्वथामा यथा मह्यं तथा शवेतहयॊ मम
विचित्रोपवनोद्यानैः कूजद्द्विजकुलाकुलैः
अनामयं परतिजाने तवाहं; सहानुजैः कुशली चास्मि विद्वन
इति बरुवाणॊ हनुमान सायुधैर हरिभिर वृतः
नारायणपरो वह्निर्नारायणपरं नभः ॥
चत्वारॊ ऽभयाहनन वाहान आशु ते वयसवॊ ऽभवन
परणयाद बहुमानाच च तं निगृह्य सुतस तव
नाश्रॊत्रियः शरॊत्रियस्य नारथी रथिनः सखा
परॊवाच शवा मुनिं तत्र यत तच छृणु महामते
परकाशितं चाभरण परभाभिर; भृशं परकाशं नृपते बभूव
धर्मं धर्मेण पश्यन्तः सवर्गं यान्ति मनीषिणः
एतानि धीरो निण्या चिकेत पर्श्निर्यदूधो मही जभार\|
यस्माद् अतस् ते हित-चर्ययैव क्षयाद् विवृद्धेर् इव रक्षणीयाः ॥
स माम उवाच देवेन्द्रॊ न मर्त्यॊ ऽमर्त्यतां वरजेत
अहं हि सर्वयज्ञानां भॊक्ता च परभुर एव च
तथैव धृष्टद्युम्नॊ ऽपि साक्षाद अग्निसमद्युतिः
परमत्ताम उपयान्त्य अन्ये सवयम अन्ये च विन्दते
यस्याः कृते नरयाघ्रौ जीवनाशम इतॊ गतौ
ते समाश्वासयाम आसुर आशीर्भिश चाप्य अपूजयन
तास्ते सन्तूद्भ्वीः प्रभ्वीस्तास्ते यमो राजानु मन्यताम्‌ ॥२६॥
अचिन्त्याः खलु ये भावा न तांस तर्केण साधयेत
गच्छेयं पितरं ब्रह्मन् यद्यसौ विषमो भवेत् ।
नान्यः कर्ता ऋते भीमान ममाद्य मनसः परियम

चिकीर्षुस तव पुत्राणां परियं पराणभृतां वरः

मनोहरौ प्रज्वलचारुवेशौ ।

एतान एतावतस तत्र यान अपश्यं समागतान

[व]

रूपयौवनसंपन्नं भूषणॊत्तमभूषितम

अथेपदाद्राणामनपुनातिर्किता पतूदाहरद्ष्टनेर्थोपरंनाभरानपदेति

ततॊ मुनिवरस तूर्णं जगाम सहराघवः

तदात्रेयो ऽब्रवीद्वाक्यं यथा वक्ष्यन्ति मामिह ।

ततॊ विराटद्रुपदौ केकयाः सात्यकिः शिबिः

तदा तदा तु ते व्यासा भविष्यन्त्युपकारिणः ।

तत्र हंसाः पलवाः करौञ्चाः कुरराश चैव राघव

कर्णश च निहतः संख्ये तव शीलानुवर्तकः

आट रूषक पुष्पाभा हयाः पाण्ड्यानुयायिनाम

[व]

करी दृशा समो । मध्यम श्रौर उररसीन राजा्रो को ज सेना देने के समय शुर बीर

हयांस तान अवमुच्याथ सथापयाम आसतू रथम

ऋषिपुत्रॊ ऽथ तं धर्मं शवेतकेतुर न चक्षमे

किं स्वल्पतपसां नॄणामर्चायां देवचक्षुषाम्

परत्युपस्थित कालस्य सुखस्य परिवर्जनम

आगन्तारस तदा समेति वाच्यस ते स सुयॊधनः

तन्मङ्गलं यत्र मनः प्रसन्नं तज्जीवनं यन्न परस्य सेवा ।

आदित्यानां यथा विष्णुः श्रेष्ठत्वे समुदाहृतः ।

योऽस्य तृतीयोऽपानः सामावास्या ॥३॥

इत्य एवम आज्ञाय विदेहराजॊ; वाक्यं समग्रं परिपूर्णहेतुः

एतान्यष्टौ महादानान्युत्तमाय द्विजातये ।

अग्न्यभावे च कुर्वन्ति वह्नि सथानेषु काञ्चनम

सनातश च कृतजप्यश च बराह्मणान सवस्ति वाच्य च

जीवाः संपरिवर्तन्ते कर्मबन्धनिबन्धनाः

एतत ते सर्वम आख्यातं यन मां तवं परिपृच्छसि

पिण्डाध्ययनदानादेः पुङ्गतोऽतिशयो हि तत् ॥

दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः ।

समुद्राश्च ह्रदाश्चैव तीर्थानि विविधानि च ।

मनसाहं परपश्यामि बरह्मदण्डम इवॊद्यतम

अभिमन्यॊर हतस्यापि परभा नैवॊपशाम्यति

तेषां नारायणं तेजः प्रविष्टानां महात्मनाम् ॥

संग्रामान सुबहून कृत्वा कषत्रियैर दस्युभिस तथा

विनतोवाच । किं कृत्वा शान्तिरभ्येति पुत्राणां ते करोमि तत् ।

आत्मानं वा कथं युक्त्वा तच छरीरं विमुञ्चति

अस्माभिर उषिताः सम्यग वने मासास तरयॊदश

सत्ये कृत्वा परतिष्ठां तु परवर्तन्ते परवृत्तयः

पुंस्त्वॊपघातं कालेन दर्शनॊपरमं तथा

उपस्पृश्य ततः करुद्धस तपस्वी सुमहायशाः

तत्तस्य ते सदसतोः परतः परस्य

ॐ शिरसे नमः ।

निकृत्तं तद धनुःश्रेष्ठम अपास्य शिनिपुंगवः

अर्धचन्द्रैश च चन्द्रैश च मत्स्यैः समृगपक्षिभिः

सम्पन्नम् अनु उपयुज्यन्त इति साम्पन्निकाः

पराङ्मुखाः सुरगणाः सङ्गराद्गतचेतसः ॥

परायाद गर्दभ युक्तेन रथेनेहाशु गामिना

मानुषीं यॊनिम आस्थाय चरिष्यति महीतले

पाञ्चालानां रथव्रातान कर्णॊ दरावयते तथा

अवलिप्तासि सुश्रॊणि यस्यास ते मतिर ईदृशी

तस्य चारयतः सो ऽश्वः समुद्रे पूर्वदक्षिणे ।

प्रायः स्वभावविहितो नृणां धर्मो युगे युगे

तत्रैव तृणसॊमाग्नेः संपन्नफलमूलवान

रामकृष्णौ यथा पूर्वं मनुष्यवपुषान्वितौ ॥

रथान्सदश्वानारोप्य मणिकाञ्चनभूषितान्

यत समानॊ महेन्द्रेण मानुषेणास्मि निर्जितः

नमस्तेभ्यो नमस्तेभ्यो नमस्तेभ्यस्तु सर्वशः ॥

सञ्जय उवाच इत्यर्जुनं वासुदेवस्तथोक्त्वा स्वकं रूपं दर्शयामास भूयः। आश्वासयामास च भीतमेनं भूत्वा पुनः सौम्यवपुर्महात्मा।।

पाद-शेषं तद्-अर्धेन दाडिम-स्व-रसं सुराम् ॥

वर्णयॊश च दवयॊः सयातां यौ राजन्यस्य भारत

परस्परं के चिद उपाश्रयन्ते; परस्परं के चिद अतिब्रुवन्ते

उवाच धनदं वाक्यं शृणु पुत्रॊ वचॊ मम

रेव रसे। शमेन हए चर को भी चरो से जानता गदे, काम दीक भीकर र ६!

ऐरावतमहापद्मसार्वभौम भयावहाम

देशांश च विविधांश चित्रान पूर्ववृत्तांश च पार्थिवान

शरुत्वा तु राघवॊ गार्ग्यं महर्षिं समुपागतम

सगॊत्रम आविशन्त्यास ते तृतीयॊ गॊत्र संकरः

हस्तादिपञ्चऋक्षाणि उत्तरात्रयमेव च ।

सेनापत्यं लब्धवान देवतानां; महासेनॊ यत्र दैत्यान्त कर्ता

स एष जनकॊ राजा दुर्वृत्तम अपि चेत सुतम

अन्यॊन्यस्य स आख्येय इति तद वै मृषा कृतम

ततः कैलासकूटाभं चतुर्दन्तं मदस्रवम

उपोदकाया जीवन्त्या वाकुच्या वास्तुकस्य वा ॥

पिबन्त्यॊ दक्षिणां यस्य गङ्गा सरॊतः समापिबन

अश्वथामा यथा मह्यं तथा शवेतहयॊ मम

विचित्रोपवनोद्यानैः कूजद्द्विजकुलाकुलैः

अनामयं परतिजाने तवाहं; सहानुजैः कुशली चास्मि विद्वन

इति बरुवाणॊ हनुमान सायुधैर हरिभिर वृतः

नारायणपरो वह्निर्नारायणपरं नभः ॥

चत्वारॊ ऽभयाहनन वाहान आशु ते वयसवॊ ऽभवन

परणयाद बहुमानाच च तं निगृह्य सुतस तव

नाश्रॊत्रियः शरॊत्रियस्य नारथी रथिनः सखा

परॊवाच शवा मुनिं तत्र यत तच छृणु महामते

परकाशितं चाभरण परभाभिर; भृशं परकाशं नृपते बभूव

धर्मं धर्मेण पश्यन्तः सवर्गं यान्ति मनीषिणः

एतानि धीरो निण्या चिकेत पर्श्निर्यदूधो मही जभार|

यस्माद् अतस् ते हित-चर्ययैव क्षयाद् विवृद्धेर् इव रक्षणीयाः ॥

स माम उवाच देवेन्द्रॊ न मर्त्यॊ ऽमर्त्यतां वरजेत

अहं हि सर्वयज्ञानां भॊक्ता च परभुर एव च

तथैव धृष्टद्युम्नॊ ऽपि साक्षाद अग्निसमद्युतिः

परमत्ताम उपयान्त्य अन्ये सवयम अन्ये च विन्दते

यस्याः कृते नरयाघ्रौ जीवनाशम इतॊ गतौ

ते समाश्वासयाम आसुर आशीर्भिश चाप्य अपूजयन

तास्ते सन्तूद्भ्वीः प्रभ्वीस्तास्ते यमो राजानु मन्यताम्‌ ॥२६॥

अचिन्त्याः खलु ये भावा न तांस तर्केण साधयेत

गच्छेयं पितरं ब्रह्मन् यद्यसौ विषमो भवेत् ।

नान्यः कर्ता ऋते भीमान ममाद्य मनसः परियम