shunyasea/vedic-sanskrit · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 889
क्षाराश् च लवणो गणः तिक्तः पटोली त्रायन्ती वालकोशीर-चन्दनम् ।
दवाव इमौ पुरुषौ राजन सवर्गस्य परि तिष्ठतः
नयवारयन नरश्रेष्ठं परिवार्य समन्ततः
प्राच्यां दिशि शिरो अजस्य धेहि दक्षिणायां दिशि दक्षिणं धेहि पार्श्म्‌ ॥५७॥
अन्ये ऽपय आज्ञापयिष्यन्ति माम एवं धनुषॊ बलात
तवत्तः सथिता सकेयूरा दीप्यमाना सवतेजसा
मूत्रकृच्छ्री दूषकस्तु कन्यायाः क्लीबतामियात् ।
विष्णुः समारुह्य वरप्रदो मे ।
यदि परीतॊ ऽसि भगवंस ततॊ मे वद भार्गव
कृतभौएडन्यवहारमेकुखमत्ययं चान्यत्र छते तिक्र तृणां स्थापयेत्‌
क्वचिच्छीतवाताद्यनेकदैविकभौतिकात्मीयानां दुःखानां प्रतिनिवारणेऽकल्पो दुरन्तविषय
कॊ नु हन्याद रिपुं तवादृङ मुञ्चेमं रिपुसूदन
बुद्धिमान वै कुरुश्रेष्ठ पराप्नुयाच च महद यशः
ततः सा ऋजुतां प्राप्ता योषितामभवद् वरा ॥
महिमैष ततो ब्रह्मन्पुरुषस्य दुरत्ययः
ददृशाते महात्मानौ स पक्षाव इव पर्वतौ
चित्रशालाश च विचिता भूयः करीडागृहाणि च
स भास्करसहस्रस्य संघातम इव भास्वरम
आसन परजा धर्मपरा रामे शासति नानृताः
एेनमिनद्ियं गच्छतीन्द्रियवान्‌ भवति ॥१०॥
परीतिमान स कुरुश्रेष्ठः खानयाम आस तं निधिम
लिङ्गदेहं ततः पश्चान्मोक्षं विन्दन्ति ते हरेः ॥
अनादि ब्रह्म रन्ध्रान्तमहं ब्रह्मास्मि केवलम् ॥
तस्या मुखं निरीक्षन्तो न तृप्तिमधिजग्मिरे ॥
भवितान्तस तवम एवैषां देहेनान्येन वृत्रहन
तस्मिन देशे च राजेन्द्र यत्र तद दरव्यम उत्तमम
यदि सम बलिना बरह्मञ शून्यागारे समेयिवान
इति ,शीकोटलीय श्रथंशाछान्तेगेत धमंयीय अधिकरण मे वात्पार्य फे
तव मम च गुणैर महानुभावा; जुषतु मतिं सततं सवधर्मयुक्तैः
उपोपविष्टैः सुरनायकैस्तैः ।
तम अवस्थितम आज्ञाय पुत्रस ते भरतर्षभ
वसिष्ठेनाभ्यनुज्ञातस तस्मिन्न एव धराधरे
राजन दुःशासनः कषिप्रं जगाम भरातरं परति
गृहादनपगं वीक्ष्य राजपुत्र्योऽच्युतं स्थितम्
कथाः परचक्रिरे पुण्याः सदसि सथा महात्मनाम
धर्मे दृढत्वं युधि शत्रुघातं; यशस तथाग्र्यं परमं बलं च
इह लॊके विशुद्धा च कीर्तिर आयुर विवर्धनी
यत्रैष शब्दस तुमुलस तत्र सूत रथं नय
तरैलॊक्यविजयं पुत्र सह भॊक्ष्यसि विज्वरः
कलिङ्गवङ्गपुण्ड्राङ्गा वैदर्भा मूलकास्तथा ।
भूयिष्ठम ऋष्हैर आकीर्णा राजर्षिवरपालिता
आदित्यः सत्त्वम उद्दिष्टं कुचॊरास तु यथा तमः

मानुषं समनुप्राप्तॊ वपुः परमशॊभनम
मूर्धानं च तवाघ्रातुम इच्छामि मनुजाधिप
दॊणाद आशीविषाकाराज जवलिताद इव पावकात
मानवा वा विजेतारः कृष्णयॊः सन्ति के चन
वाजिनः कुञ्जरांश चैव रथांश चाश्वतरी युतान
आश्रमस्याविदूरे मे तापस्यस तपसि सथिताः
सर्वेन्द्रियमनःप्रीतिं विधातुं सघृणेन किम्
दशभिश च हनूमन्तं तीक्ष्णधारैः शरॊत्तमैः
जानामि गमने शक्तिं नयने चापि ते मम
स पाण्डवानां परवरान पञ्च राजन महारथान
तेषाम आपतताम एव शिला युद्धं चिकीर्षताम
ततॊ ऽहं भरतश्रेष्ठ परतिज्ञां परिपालयन
आधिभिश चैव बाध्यन्ते वयाधैः कषुद्रमृगा इव
तथैव नकुलॊ राजञ शिक्षां संदर्शयन युधि
कैर उतके दुःखो का प्रतीकार कर दं । देश कौल श्रादि का वाना करके कमी इनका धत
जिततन्द्रीस तदा पाण्डुर बभूव वनगॊचरः
भोजनं व्योष-दुग्धेन कौलत्थेन रसेन वा ॥
अनुमान्य महीपालं धृतराष्ट्रं युधिष्ठिरः
सर्वे वेदविदश चैव राजशास्त्रेषु कॊविदाः
मिथुनानि च जायन्ते सत्रियश चाप्सरसॊपमाः
स वै गुणानामयुतैकदेशं वदेन्न वा देववरस्य विष्णोः ॥
निष्पपात सह सत्रीभिस ताराभिर इव चन्द्रमाः
जीवन्त्य अन्यॊन्यम आश्रित्य दरुमाः काननजा इव
सैवम उक्तॊ राजभयभीतॊ वामदेव शापभीतश च सन्न आचख्यौ राज्ञे
उत्सृज्य वाहान समरे चॊदयन्तस तथापरे
वज्रैश च विविधाकारैः शक्तिभिः परिघैर अपि
शरीर धरुवा चापि दक्षेषु धरुवॊ नारायणे जयः
सरस्वती तीर्थवरं नानाद्विज गणायुतम
अशास्त्रदृष्टम एतद धि न परशंसन्ति पण्डिताः
नेदुस ते सिंहवद धृष्टा राक्षसा जितकाशिनः
परत्युवाच महातेजाश चयवनॊ रघुनन्दनम
मन्ये ऽनुध्यायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः
स तत्र वारितॊ दवाःस्थैः परविशन दविजसत्तमः
भद्रां दिशं महाभागा उल्मुचुः परमुचुस तथा
पाकं च वारयेद् यत्नात् सिद्धिः पक्वे हि दैविकी ॥
तस्य मृत्युश्चरति राजसूयं स राजा अनु मन्यतामिदम्‌ ॥१॥
शूद्राभीर गणाश चैव ये चाश्रित्य सरस्वतीम
पर्व कारश च सूची च मित्र धरुक पारदारिकः
आसीत कटकटा शब्दः सुमहाँल लॊमहर्षणः
पराजित्य रणे वीरॊ दरॊणपुत्रॊ ननाद ह
अरजे वाससी दिव्ये शुभान्य आभरणानि च
चतूरसे स्वाद्वम्लाव् आदिस्थितौ लवणादिभिर् एकैकश्येन युक्तौ शेषैः कट्वादिभिर् योगात् षड् भवन्ति ॥
जीर शक्तिहीन फे साथ युद्ध छेड़ दे । बलवान्‌ फ साथ युद्ध छेदने मे हाथी ऊ साथ

पुत्रं पुरुषसिंहस्य संजयाप्राप्त यौवनम
सुराग्र्यसौवीरकयॊर यद अन्तरं; तद अन्तरं दाशरथेस तवैव च
मालतीपुप्पदलयो रसेन भरणात्तथा ।
ततॊ बरह्मर्षिवंशेषु पार्थिवर्षिकुलेषु च
सातप-त्र-पद-त्राणो विचरेद् युग-मात्र-दृक् ॥
बिभृत्याद युवतिः शयामा तद्वद आसीद वसुंधरा
सौमित्रिर इन्द्रारिसुतस्य तस्य; ससर्ज बाणं युधि वज्रकल्पम
सथिरा वः सन्त्व आयुधा पराणुदे वीळू उत परतिष्कभे\|
अथ तां प्रतिमां द्वारि निखनेद् यस्य साधकः ।
आयुर्वेददीपिका
ताभिः प्रसन्नचित्ताभिर्गोपीभिः सह सादरम् ।
ततः प्रभृति तत्तीर्थं कपिलासङ्गमं विदुः ।
महाभारत युद्धं तत कथान्ते पितुर अग्रतः

क्षाराश् च लवणो गणः तिक्तः पटोली त्रायन्ती वालकोशीर-चन्दनम् ।

दवाव इमौ पुरुषौ राजन सवर्गस्य परि तिष्ठतः

नयवारयन नरश्रेष्ठं परिवार्य समन्ततः

प्राच्यां दिशि शिरो अजस्य धेहि दक्षिणायां दिशि दक्षिणं धेहि पार्श्म्‌ ॥५७॥

अन्ये ऽपय आज्ञापयिष्यन्ति माम एवं धनुषॊ बलात

तवत्तः सथिता सकेयूरा दीप्यमाना सवतेजसा

मूत्रकृच्छ्री दूषकस्तु कन्यायाः क्लीबतामियात् ।

विष्णुः समारुह्य वरप्रदो मे ।

यदि परीतॊ ऽसि भगवंस ततॊ मे वद भार्गव

कृतभौएडन्यवहारमेकुखमत्ययं चान्यत्र छते तिक्र तृणां स्थापयेत्‌

क्वचिच्छीतवाताद्यनेकदैविकभौतिकात्मीयानां दुःखानां प्रतिनिवारणेऽकल्पो दुरन्तविषय

कॊ नु हन्याद रिपुं तवादृङ मुञ्चेमं रिपुसूदन

बुद्धिमान वै कुरुश्रेष्ठ पराप्नुयाच च महद यशः

ततः सा ऋजुतां प्राप्ता योषितामभवद् वरा ॥

महिमैष ततो ब्रह्मन्पुरुषस्य दुरत्ययः

ददृशाते महात्मानौ स पक्षाव इव पर्वतौ

चित्रशालाश च विचिता भूयः करीडागृहाणि च

स भास्करसहस्रस्य संघातम इव भास्वरम

आसन परजा धर्मपरा रामे शासति नानृताः

एेनमिनद्ियं गच्छतीन्द्रियवान्‌ भवति ॥१०॥

परीतिमान स कुरुश्रेष्ठः खानयाम आस तं निधिम

लिङ्गदेहं ततः पश्चान्मोक्षं विन्दन्ति ते हरेः ॥

अनादि ब्रह्म रन्ध्रान्तमहं ब्रह्मास्मि केवलम् ॥

तस्या मुखं निरीक्षन्तो न तृप्तिमधिजग्मिरे ॥

भवितान्तस तवम एवैषां देहेनान्येन वृत्रहन

तस्मिन देशे च राजेन्द्र यत्र तद दरव्यम उत्तमम

यदि सम बलिना बरह्मञ शून्यागारे समेयिवान

इति ,शीकोटलीय श्रथंशाछान्तेगेत धमंयीय अधिकरण मे वात्पार्य फे

तव मम च गुणैर महानुभावा; जुषतु मतिं सततं सवधर्मयुक्तैः

उपोपविष्टैः सुरनायकैस्तैः ।

तम अवस्थितम आज्ञाय पुत्रस ते भरतर्षभ

वसिष्ठेनाभ्यनुज्ञातस तस्मिन्न एव धराधरे

राजन दुःशासनः कषिप्रं जगाम भरातरं परति

गृहादनपगं वीक्ष्य राजपुत्र्योऽच्युतं स्थितम्

कथाः परचक्रिरे पुण्याः सदसि सथा महात्मनाम

धर्मे दृढत्वं युधि शत्रुघातं; यशस तथाग्र्यं परमं बलं च

इह लॊके विशुद्धा च कीर्तिर आयुर विवर्धनी

यत्रैष शब्दस तुमुलस तत्र सूत रथं नय

तरैलॊक्यविजयं पुत्र सह भॊक्ष्यसि विज्वरः

कलिङ्गवङ्गपुण्ड्राङ्गा वैदर्भा मूलकास्तथा ।

भूयिष्ठम ऋष्हैर आकीर्णा राजर्षिवरपालिता

आदित्यः सत्त्वम उद्दिष्टं कुचॊरास तु यथा तमः

मानुषं समनुप्राप्तॊ वपुः परमशॊभनम

मूर्धानं च तवाघ्रातुम इच्छामि मनुजाधिप

दॊणाद आशीविषाकाराज जवलिताद इव पावकात

मानवा वा विजेतारः कृष्णयॊः सन्ति के चन

वाजिनः कुञ्जरांश चैव रथांश चाश्वतरी युतान

आश्रमस्याविदूरे मे तापस्यस तपसि सथिताः

सर्वेन्द्रियमनःप्रीतिं विधातुं सघृणेन किम्

दशभिश च हनूमन्तं तीक्ष्णधारैः शरॊत्तमैः

जानामि गमने शक्तिं नयने चापि ते मम

स पाण्डवानां परवरान पञ्च राजन महारथान

तेषाम आपतताम एव शिला युद्धं चिकीर्षताम

ततॊ ऽहं भरतश्रेष्ठ परतिज्ञां परिपालयन

आधिभिश चैव बाध्यन्ते वयाधैः कषुद्रमृगा इव

तथैव नकुलॊ राजञ शिक्षां संदर्शयन युधि

कैर उतके दुःखो का प्रतीकार कर दं । देश कौल श्रादि का वाना करके कमी इनका धत

जिततन्द्रीस तदा पाण्डुर बभूव वनगॊचरः

भोजनं व्योष-दुग्धेन कौलत्थेन रसेन वा ॥

अनुमान्य महीपालं धृतराष्ट्रं युधिष्ठिरः

सर्वे वेदविदश चैव राजशास्त्रेषु कॊविदाः

मिथुनानि च जायन्ते सत्रियश चाप्सरसॊपमाः

स वै गुणानामयुतैकदेशं वदेन्न वा देववरस्य विष्णोः ॥

निष्पपात सह सत्रीभिस ताराभिर इव चन्द्रमाः

जीवन्त्य अन्यॊन्यम आश्रित्य दरुमाः काननजा इव

सैवम उक्तॊ राजभयभीतॊ वामदेव शापभीतश च सन्न आचख्यौ राज्ञे

उत्सृज्य वाहान समरे चॊदयन्तस तथापरे

वज्रैश च विविधाकारैः शक्तिभिः परिघैर अपि

शरीर धरुवा चापि दक्षेषु धरुवॊ नारायणे जयः

सरस्वती तीर्थवरं नानाद्विज गणायुतम

अशास्त्रदृष्टम एतद धि न परशंसन्ति पण्डिताः

नेदुस ते सिंहवद धृष्टा राक्षसा जितकाशिनः

परत्युवाच महातेजाश चयवनॊ रघुनन्दनम

मन्ये ऽनुध्यायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः

स तत्र वारितॊ दवाःस्थैः परविशन दविजसत्तमः

भद्रां दिशं महाभागा उल्मुचुः परमुचुस तथा

पाकं च वारयेद् यत्नात् सिद्धिः पक्वे हि दैविकी ॥

तस्य मृत्युश्चरति राजसूयं स राजा अनु मन्यतामिदम्‌ ॥१॥

शूद्राभीर गणाश चैव ये चाश्रित्य सरस्वतीम

पर्व कारश च सूची च मित्र धरुक पारदारिकः

आसीत कटकटा शब्दः सुमहाँल लॊमहर्षणः

पराजित्य रणे वीरॊ दरॊणपुत्रॊ ननाद ह

अरजे वाससी दिव्ये शुभान्य आभरणानि च

चतूरसे स्वाद्वम्लाव् आदिस्थितौ लवणादिभिर् एकैकश्येन युक्तौ शेषैः कट्वादिभिर् योगात् षड् भवन्ति ॥

जीर शक्तिहीन फे साथ युद्ध छेड़ दे । बलवान्‌ फ साथ युद्ध छेदने मे हाथी ऊ साथ

पुत्रं पुरुषसिंहस्य संजयाप्राप्त यौवनम

सुराग्र्यसौवीरकयॊर यद अन्तरं; तद अन्तरं दाशरथेस तवैव च

मालतीपुप्पदलयो रसेन भरणात्तथा ।

ततॊ बरह्मर्षिवंशेषु पार्थिवर्षिकुलेषु च

सातप-त्र-पद-त्राणो विचरेद् युग-मात्र-दृक् ॥

बिभृत्याद युवतिः शयामा तद्वद आसीद वसुंधरा

सौमित्रिर इन्द्रारिसुतस्य तस्य; ससर्ज बाणं युधि वज्रकल्पम

सथिरा वः सन्त्व आयुधा पराणुदे वीळू उत परतिष्कभे|

अथ तां प्रतिमां द्वारि निखनेद् यस्य साधकः ।

आयुर्वेददीपिका

ताभिः प्रसन्नचित्ताभिर्गोपीभिः सह सादरम् ।

ततः प्रभृति तत्तीर्थं कपिलासङ्गमं विदुः ।

महाभारत युद्धं तत कथान्ते पितुर अग्रतः